III KK 222/05 - postanowienie z dnia 22 lutego 2006 r.
Szczególnie bliski stosunek osobisty (art. 185 k.p.k.) może wynikać np. z faktu posiadania wspólnego dziecka przez osobę składającą zeznania i podejrzanego bądź oskarżonego.
1976.11.10 wyrok SN V KR 184/76 OSNKW 1977/3/27
1. Pasierb oskarżonego należy do osób najbliższych i będąc powinowatym w linii zstępnych (art. 120 § 5 k.k.) powinien być pouczony o prawie odmowy zeznań oraz wypowiedzieć się, czy z prawa tego korzysta.
(…)
1981.11.05 wyrok SN I KR 240/81 OSNKW 1981/12/73
Mąż siostry oskarżonego należy do osób najbliższych i będąc powinowatym w linii bocznej (art. 120 § 5 k.k.) powinien być pouczony o prawie odmowy zeznań oraz wypowiedzieć się, czy z prawa tego korzysta.
1987.08.13 wyrok SN II KR 187/87 OSNKW 1988/1-2/11
Prawo do odmowy zeznań określone w art. 165 § 2 k.p.k. nie dotyczy byłego konkubenta.
1988.03.31 wyrok SN I KR 50/88 OSNKW 1988/9-10/71
Skoro uznanie związku istniejącego między kobietą a mężczyzną za konkubinat uzależnione jest od spełnienia określonych warunków, to odmowa zeznań przez świadka z tego powodu (art. 165 § 1 k.p.k.) nakłada na sąd orzekający obowiązek poczynienia stosownych ustaleń co do charakteru tego związku.
1984.08.10 wyrok SN IV KR 173/84 OSP 1985/6/114
Ujawnienie zeznań osoby, która skorzystała z prawa ich odmowy na podstawie art. 165 lub 167 k.p.k., jest niedopuszczalne wówczas, gdy zeznania te dotyczą oskarżonych, w stosunku do których taka odmowa nie przysługuje, lecz w sposób bezpośredni lub pośredni wpływają na sytuację procesową tego oskarżonego, wobec którego świadek skorzystał z przysługującego mu uprawnienia.
1989.01.19 wyrok SN I KR 373/88 OSNPG 1990/2/25
Prawo odmowy zeznań przysługujące osobom najbliższym dla oskarżonego, określone w art. 165 k.p.k., ma charakter prawa względnego. Z momentem skorzystania z tego prawa powstaje nowy stan prawny, który może zmienić wyłącznie osoba, która stan ten wywołała. Z jednej strony sąd prowadzący postępowanie karne nie ma żadnych prawnych możliwości przesłuchania świadka, który skorzystał z prawa odmowy zeznań, nie może on także wykorzystać uprzednio złożonych przez świadka zeznań, ani dokonywać prób ich odtwarzania (art. 168 k.p.k.). Jeśli zatem w toku postępowania toczącego się od początku ujawni się fakt uprzedniej odmowy zeznań przez osobę wymienioną w art. 165 k.p.k., Sąd prowadzący postępowanie nie ma obowiązku ponownego wzywania tej osoby z urzędu do złożenia zeznań.
Z drugiej zaś strony skorzystanie z prawa odmowy zeznań przez świadka wymienionego w art. 165 k.p.k. nie oznacza, że świadek taki zamyka sobie na stałe prawo do składania zeznań w toczącym się od nowa procesie. Świadek, który odmówił składania zeznań może osobiście lub pisemnie powiadomić Sąd, przed którym toczy się od nowa postępowanie karne o zmianie swej decyzji i zgłosić gotowość złożenia zeznań. Świadka takiego może zgłosić też oskarżony, bądź jego obrońca, bowiem już sam fakt zgłoszenia stwarza domniemanie, że świadek będzie zeznawał. Sąd może także z urzędu wezwać takiego świadka w celu przesłuchania, jeśli jakieś okoliczności wskazują, że wyraża on wolę złożenia zeznań.
Zasada prawdy materialnej wymaga by w przedstawionych wyżej okolicznościach wykorzystać dowody, które mogą być przydatne do wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności w toczącym się postępowaniu karnym (art. 2 § 1 pkt 1 i 2 k.p.k.). Z tego powodu, gdy zaistnieje sytuacja wskazująca na możliwość uzyskania zeznań, świadek powinien być wezwany.
1985.12.20 uchwała SN VI KZP 28/85 OSNKW 1986/5-6/30
Decyzja o skorzystaniu z prawa odmowy zeznań (art. 165 § 1 k.p.k.) należy do osoby, której przysługuje wymienione uprawnienie także wtedy, gdy do dnia przesłuchania nie ukończyła 18 lat.
1971.03.10 wyrok SN IV KR 16/71 OSNKW 1971/9/131
Ustawa, zezwalając osobom najbliższym oskarżonego lub pozostającym z nim w szczególnie bliskim stosunku osobistym na uchylenie się od składania zeznań w jego sprawie, nie zabrania jednocześnie korzystać z zeznań innych świadków, którzy stwierdzili okoliczności wiadome im z opowiadania wymienionych wyżej osób, oraz dokonywać na podstawie tych zeznań odpowiednich ustaleń faktycznych.
1972.11.20 wyrok SN III KR 213/72 OSNKW 1973/4/50
Z treści art. 165 § 1 k.p.k. w sposób nie budzący wątpliwości wynika, że przepis ten reguluje wyłącznie kwestie związane z prawem odmowy zeznań przysługujących osobom najbliższym dla oskarżonego. Skorzystanie przez taką osobę z przewidzianego w art. 165 § 1 k.p.k. prawa odmowy zeznań powoduje, że nie może być ona przesłuchana w charakterze świadka, a już złożone zeznania nie mogą stanowić w sprawie dowodu. Natomiast brak jest jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, że fakt skorzystania przez osobę najbliższą dla oskarżonego z prawa odmowy zeznań automatycznie wyłącza możliwość poddania takiej osoby, za jej zgodą, badaniom, o których mowa w art. 174 k.p.k [oględziny ciała i badanie lekarskie].
2
ART. 185 K.P.K.