Prawo ochrony srodowiska - notatki z wykladow

Prawo ochrony środowiska

(dr Marek Enerlich)

Ochrona środowiska

W regulacjach prawnych brak jest jednej definicji środowiska i jego ochrony. Środowisko wg ustawy „prawo ochrony środowiska” to ogół elementów przyrodniczych w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka a w szczególności powierzchni ziemi, kopaliny, wody, powietrze, zwierzęta, rośliny oraz klimat (art. 3 ustawy).

Ochrona środowiska wg ustawy „prawo ochrony środowiska”

- podjęcie lub zaniechanie działań umożliwiające zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej, ochrona ta polega w szczególności na:

racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasada zrównoważonego rozwoju,
przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom,
przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu poprzedniego

Prawo ochrony środowiska

- może być ogólnie definiowane jako zbiór praw dotyczących kontroli wpływu człowieka na Ziemię. Prawo to nie mieści się w żadnej dotychczas ustalonej gałęzi i znajdujemy w nim rozwiązania charakterystyczne dla wszystkich gałęzi prawa np. prawa administracyjnego, prawa cywilnego, prawa finansowego, prawa pracy, prawa gospodarczego czy też międzynarodowego. Wszystkie te rozwiązania łączy wspólna idea jaką jest ochrona środowiska.

Zakres prawa ochrony środowiska

9 działów ustalonych wspólnie w UE:

prawo horyzontalne
jakość powietrza
gospodarowanie odpadami
jakość wody
ochrona przyrody
ograniczenie zanieczyszczeń przemysłowych i zarządzanie ryzykiem
chemikalia i genetycznie zmodyfikowane organizmy
ochrona przed hałasem
bezpieczeństwo nuklearne i ochrona przed promieniowaniem

Ochrona środowiska w latach 70 XX wieku zaczęła być uzasadniana prawami człowieka (prawo do życia w czystym środowisku). Prawo to zawarto w deklaracji sztokholmskiej z 1972 roku na zakończenie konferencji.

1992 rok - konferencja w Rio de Janeiro. Deklaracja niewiążąca, nie ujmowała prawa do środowiska w katalogu zasad ochrony środowiska, ale wskazała na konieczność respektowania tych zagadnień w prawie wewnętrznym przez państwo poprzez zapewnienie:

dostępu do informacji
udziału w podejmowaniu decyzji
dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska.

1998 rok - konwencja z Aarhus - precyzuje i ujednolica w postaci wiążących zobowiązań międzynarodowych wymagania odnośnie trzech uprawnień środowiskowych zawartych w deklaracji z Rio de Janeiro z1992 roku. Zastrzeżono w niej, że prawo do środowiska powinno być traktowane jako cel nadrzędny gwarantujący realizację wyżej wymienionych 3 uprawnień. Konwencja ta uznawana jest za najważniejszą w dziedzinie ochrony środowiska podjętą pod auspicjami narodów zjednoczonych. Jest pierwszym i jedynym wiążącym instrumentem prawa międzynarodowego, wspominającym o istnieniu prawa podmiotowego do życia w zdrowym środowisku.

Zasady ogólne prawa ochrony środowiska

Wśród regulacji z zakresu prawa ochrony środowiska można wyróżnić normy o charakterze zasad ogólnych. Są one wytycznymi dla przyszłych unormowań oraz wyznaczają kierunki interpretacji. Zasady ogólne o znaczeniu uniwersalnym zostały określone w deklaracji z Rio de Janeiro z 1992 roku. Deklaracja ta formułuje 27 zasad, wśród nich:

zasadę zrównoważonego rozwoju (prawo do rozwoju musi być egzekwowane w ten sposób by sprawiedliwie uwzględniać rozwojowe i środowiskowe potrzeby obecnych i przyszłych pokoleń; do osiągnięcia trwałego i zrównoważonego rozwoju konieczne jest aby ochrona środowiska stanowiła nierozłączną część procesów rozwojowych i nie była rozpatrywana osobno),
zasadę prewencji (polega na obowiązku rozważenia potencjalnych skutków danego działania przed jego podjęciem „ocena oddziaływania na środowisko jako wewnętrzny instrument kontroli musi być wykonywana dla tych zamierzonych działań co do których można się spodziewać, że będą miały znacząco niekorzystny wpływ na środowisko i których realizacja wymaga decyzji organów władzy”. Występuje również w prawie wspólnotowym i prawie polskim),
zasadę przezorności (podjecie działań zapobiegawczych jest wymagane zawsze o ile nie jest dowiedzione brak negatywnych oddziaływań na środowisko. Dowód ten jest obowiązkiem podmiotu który zamierza podjąć określoną działalność. Działania zapobiegawcze mogą polegać na nakazie odizolowania działalności od środowiska, odizolowania produktów od środowiska, specjalnego oznakowania),
zasadę „zanieczyszczający płaci” (zanieczyszczający ponosi wszelkie koszty zanieczyszczeń mając na uwadze interes publiczny oraz unikanie zakłócenia międzynarodowego handlu i procesu inwestowania),
zasadę uspołecznienia (zagadnienia środowiskowe najlepiej rozwiązywane są przy udziale wszystkich zainteresowanych obywateli, stąd prawo dostępu do informacji dotyczących środowiska, informacji o niebezpiecznych substancjach czy niebezpiecznej działalności. Zasada uspołeczniania składa się z 3 elementów:

prawo dostępu do informacji o środowisku,
prawo udziału społeczeństwa w sprawach dotyczących środowiska,
prawo dostępu do wymiaru sprawiedliwości w przypadku naruszenia którejś z powyższych dwóch. Ustawa „prawo o ochronie środowiska” obejmuje tę zasadę w artykułach 9 i 10 gdzie mówi się o jawności działań w zakresie środowiska i o partycypacji społecznej czyli udziale społeczeństwa),

zasadę integracji polityk integracji środowiska z politykami sektorowymi,
zasadę wysokiego poziomu ochrony,
zasadę kompleksowej ochrony.

Koncepcja zrównoważonego rozwoju

W 1997 roku zgromadzenie ogólne ONZ przyjęło tzw. „raport komisji Brundtland”. Koncepcja zrównoważonego rozwoju postuluje stymulowanie procesów rozwojowych w których eksploatacja zasobów, kierunki inwestowania i postępu technicznego oraz zmiany instytucjonalne pozostają w harmonii oraz zachowują na przyszłość możliwość zaspokajania ludzkich potrzeb. Koncepcja ta jest powszechnie akceptowana tak przez poszczególne państwa jak i w obrocie międzynarodowym. W prawie polskim do podjęcia zrównoważonego rozwoju odwołuje się artykuł 5 Konstytucji RP. Artykuł 3 ustawy „prawo ochrony środowiska” przez zrównoważony rozwój rozumie się „taki rozwój społeczno - gospodarczy w którym następuje proces integrowania działań politycznych, społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych w celu zagwarantowania możliwości zaspokojenia potrzeb obecnych i przyszłych pokoleń”.

emisja i zanieczyszczenia → obydwa te pojęcia są definiowane na potrzeby konkretnych aktów prawnych, stąd różnice. Na ogół jednak przez emisję rozumie się wprowadzanie przez człowieka w wyniku jego działalności do środowiska substancji lub energii (np. wibracje, ciepła, hałasu) czasami obejmuje również wprowadzanie do środowiska organizmów i mikroorganizmów.
zanieczyszczenie → na ogół rozumie się taką emisję, która może mieć szkodliwy wpływ na środowisko lub zdrowie ludzkie.

Minister środowiska jest naczelnym organem ochrony środowiska. Kieruje działami:

środowisko
gospodarka wodna

W strukturze Ministerstwa środowiska działa Główny Geolog i Główny Konserwator Przyrody. Centralnymi organami administracji rządowej nadzorowanej przez Ministra środowiska są:

Główny Inspektor Ochrony Środowiska
Prezes Państwowej Agencji Atomistyki
Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej.

Jednostkami podległymi lub nadzorowanymi przez ministra środowiska są:

Jednostki badawczo-rozwojowe np. Instytut Ochrony Środowiska, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Instytut Badawczy Leśnictwa,
Parki narodowe
Regionalne zarządy gospodarki wodnej
Inne jednostki np. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie
Lasy państwowe.

Zakres działania i funkcje Ministra Środowiska

Pięć grup zadań:

Zadania regulacyjne to:

Ochrona przed zanieczyszczeniami
Ochrona przyrody
Geologia.

Zadania gospodarcze to:

W zakresie gospodarki wodnej
W zakresie gospodarki leśnej

Funkcje pełnione przez Ministra Środowiska:

Określanie polityki ekologicznej
Przygotowywanie ustaw z zakresu ochrony środowiska
Wydawanie aktów normatywnych i rozporządzeń
Współpraca międzynarodowa w zakresie ochrony środowiska
Nadzór i kontrola instancyjna
Koordynacja działań w zakresie ochrony środowiska
Wydawanie decyzji administracyjnych
Funkcje organizatorsko-gospodarcze i nadzór nad jednostkami.

Inne organy na szczeblu centralnym:

Inspektor do spraw substancji i preparatów chemicznych
Rada do spraw zrównoważonego rozwoju - organ opiniodawczy Rady Ministrów utworzony przez Prezesa Rady Ministrów i który jemu podlega. Organami jej są: Główny Inspektor Ochrony Środowiska, Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska. Należy ona do administracji zespolonej.

Zadania Inspekcji Ochrony Środowiska

Kontrolne:

Prowadzi kontrole przestrzegania przepisów o ochronie środowiska, decyzji ustalających warunki użytkowania ze środowiska
Prowadzi kontrolę eksploatacji urządzeń chroniących środowisko przed zanieczyszczeniami

Prewencyjne:

Np. udział w postępowaniu administracyjnym dotyczącym lokalizacji inwestycji mogących znacząco oddziaływać na środowisko, udział w uzgadnianiu treści pozwoleń wydawanych przez Starostę związanych z ochroną środowiska, bierze udział w przekazywaniu obiektów mogących .. stan ochrony środowiska oraz urządzeń chroniących środowisko.

W przypadku naruszeń wymaganych przy ochronie środowiska inspektor może:

Nałożyć karę pieniężną
Wstrzymać działalność kontrolowanego podmiotu
Wstrzymać przekazanie obiektów i urządzeń do eksploatacji
Wszcząć egzekucję na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Monitoring środowiska
Zadania decyzyjne.

Terenowe organy ochrony środowiska (wojewoda, starosta, wójt, burmistrz, prezydent miasta)

Kompetencje wojewody

I grupa (kompetencje jako organu ochrony środowiska:

Art. 378 ustęp 2 ustawy prawo ochrony środowiska:

2. Wojewoda jest właściwy w sprawach przedsięwzięć i zdarzeń na terenach zamkniętych.

II grupa ( kompetencje indywidualne) (reglamentacyjne)

Art. 92 ustawy

1. W przypadku ryzyka występowania przekroczeń dopuszczalnych lub alarmowych

poziomów substancji w powietrzu w danej strefie wojewoda, po zasięgnięciu

opinii właściwego starosty, określi, w drodze rozporządzenia, plan działań

krótkoterminowych, w którym ustala się działania mające na celu:

1) zmniejszenie ryzyka wystąpienia takich przekroczeń;

2) ograniczenie skutków i czasu trwania zaistniałych przekroczeń.

2. Plan działań krótkoterminowych powinien w szczególności zawierać:

1) listę podmiotów korzystających ze środowiska, obowiązanych do ograniczenia

lub zaprzestania wprowadzania z instalacji gazów lub pyłów do powietrza;

2) sposób organizacji i ograniczeń lub zakazu ruchu pojazdów i innych urządzeń

napędzanych silnikami spalinowymi;

3) sposób postępowania organów, instytucji i podmiotów korzystających ze

środowiska oraz zachowania się obywateli w przypadku wystąpienia przekroczeń;

4) określenie trybu i sposobu ogłaszania o zaistnieniu przekroczeń.

3. Przepisów ust. 1 i 2 oraz art. 93 w zakresie obowiązku określania planu działań

krótkoterminowych w przypadku wystąpienia przekroczenia dopuszczalnych

poziomów substancji w powietrzu oraz obowiązku wdrażania tych planów nie

stosuje się do stref, o których mowa w art. 89 ust. 1 pkt 1, w odniesieniu do substancji,

których poziomy są przekroczone.

Art. 435 ustawy

1. Zawarcie porozumienia dotyczącego treści programu dostosowawczego jest

stwierdzane protokołem podpisanym przez uczestników negocjacji.

2. Przewodniczący składu komisji niezwłocznie przesyła marszałkowi województwa

uzgodniony program dostosowawczy oraz protokół, o którym mowa w

ust. 1.

3. Po otrzymaniu programu dostosowawczego i protokołu marszałek województwa,

w drodze decyzji, zatwierdza program dostosowawczy oraz wydaje pozwolenie

zintegrowane na warunkach określonych w programie dostosowawczym.

4. Program dostosowawczy stanowi integralną część decyzji w przedmiocie pozwolenia

zintegrowanego.

5. W decyzji o wydaniu pozwolenia zintegrowanego marszałek województwa dodatkowo:

1) zobowiązuje prowadzącego instalację do realizacji programu dostosowawczego;

2) wskazuje obowiązek poniesienia sankcji wskazanych w programie w przypadku

niezrealizowania jego postanowień;

3) orzeka o odroczeniu terminu płatności opłat za korzystanie ze środowiska w

procencie uzgodnionym w programie dostosowawczym na okres realizacji

programu dostosowawczego.

6. Marszałek województwa, w drodze decyzji, odmawia wydania pozwolenia zintegrowanego,

jeżeli stwierdzi, że:

1) pomimo zrealizowania uzgodnionego programu dostosowawczego instalacja

nie spełni wymagań wynikających z najlepszych dostępnych technik;

2) uzgodniony program nie spełnia wymagań, o których mowa w art. 424

ust. 2 i art. 427 ust. 2-4.

Kompetencje organizatorskie

Art. 89 ustawy

1. Wojewódzki inspektor ochrony środowiska, w terminie do dnia 31 marca każdego

roku, dokonuje oceny poziomów substancji w powietrzu w danej strefie za

rok poprzedni oraz odrębnie dla każdej substancji dokonuje klasyfikacji stref, w

których poziom odpowiednio:

1) przekracza poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji;

2) mieści się pomiędzy poziomem dopuszczalnym a poziomem dopuszczalnym

powiększonym o margines tolerancji;

3) nie przekracza poziomu dopuszczalnego;

4) przekracza poziom docelowy;

5) nie przekracza poziomu docelowego;

6) przekracza poziom celu długoterminowego;

7) nie przekracza poziomu celu długoterminowego.

1a. Wyniki oceny oraz klasyfikację stref, o których mowa w ust. 1, wojewódzki inspektor

ochrony środowiska niezwłocznie przekazuje marszałkowi województwa.

2. (uchylony).

3. (uchylony).

4. (uchylony).

5. (uchylony).

Kompetencje Starosty

I grupa (jako organ ochrony środowiska)

Art. 378 ustęp 1

1. Organem ochrony środowiska właściwym w sprawach, o których mowa w art.

48 ust. 2 pkt 1, art. 51 ust. 3 pkt 1, art. 115a ust. 1, art. 149, art. 150, art. 152 ust.

1, art. 154 ust. 1, art. 178, art. 183, art. 237 i art. 362 ust. 1 i 3, jest starosta.

II grupa (indywidualne)

Art. 107 (władcze) (uchylony)

Art. 102 (uchylony) i art. 118 (organizatorskie)

1. Na potrzeby oceny stanu akustycznego środowiska, o której mowa w art. 117

ust. 2 pkt 1 i ust. 3, starosta sporządza, co 5 lat, mapy akustyczne, z zastrzeżeniem

ust. 2.

2. Sporządzając mapę akustyczną, starosta uwzględnia informacje wynikające z

map akustycznych, o których mowa w art. 179 ust. 1.

3. Mapa, o której mowa w ust. 1, powinna składać się z części opisowej i części

graficznej.

4. Część opisowa powinna zawierać w szczególności:

1) charakterystykę obszaru podlegającego ocenie;

2) identyfikację i charakterystykę źródeł hałasu;

3) uwarunkowania akustyczne wynikające z miejscowego planu zagospodarowania

przestrzennego;

4) metody wykorzystane do dokonania oceny;

5) zestawienie wyników badań;

6) identyfikację terenów zagrożonych hałasem;

7) liczbę ludności zagrożonej hałasem;

8) analizę trendów zmian stanu akustycznego środowiska;

9) wnioski dotyczące działań w zakresie ochrony przed hałasem.

5. Część graficzna powinna zawierać w szczególności:

1) mapę charakteryzującą hałas emitowany z poszczególnych źródeł;

2) mapę stanu akustycznego środowiska, z zaznaczeniem terenów, na których

występuje przekroczenie dopuszczalnych poziomów hałasu, z odniesieniem

do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego;

3) mapę terenów zagrożonych hałasem;

4) mapę przedstawiającą przewidywane rezultaty działań, o których mowa w

ust. 4 pkt 9.

6. Przez teren zagrożony hałasem rozumie się teren, na którym są przekroczone

dopuszczalne poziomy hałasu, określone wskaźnikami LDWN i LN, o których

mowa w art. 113.

7. (uchylony).

8. (uchylony).

9. (uchylony).

10. Minister właściwy do spraw zdrowia, w porozumieniu z ministrem właściwym

do spraw środowiska, może określić, w drodze rozporządzenia, wskaźniki odzwierciedlające

relacje między narażeniem na hałas a efektem szkodliwym lub

uciążliwym oddziaływania hałasu na potrzeby sporządzania map akustycznych

lub innych dokumentów dotyczących oceny stanu akustycznego środowiska,

kierując się potrzebą ochrony zdrowia ludzi; przez efekt szkodliwy hałasu rozumie

się skutki szkodliwe dla zdrowia ludzi, a przez efekt uciążliwy hałasu - negatywne

reakcje człowieka bez zauważalnych szkodliwych skutków dla jego

zdrowia.

11. Minister właściwy do spraw zdrowia, w porozumieniu z ministrem właściwym

do spraw środowiska, może określić, w drodze rozporządzenia, sposoby oceny

stanu akustycznego środowiska przy wykorzystaniu wskaźników odzwierciedlających

relacje między narażeniem na hałas a jego efektem szkodliwym lub

uciążliwym, kierując się potrzebą ochrony zdrowia ludzi.

III grupa (nadzorczo kontrolne)

Art. 379 ustawy

1. Marszałek województwa, starosta oraz wójt, burmistrz lub prezydent miasta

sprawują kontrolę przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska

w zakresie objętym właściwością tych organów.

2. Organy, o których mowa w ust. 1, mogą upoważnić do wykonywania funkcji

kontrolnych pracowników podległych im urzędów marszałkowskich, powiatowych,

miejskich lub gminnych lub funkcjonariuszy straży gminnych.

3. Kontrolujący, wykonując kontrolę, jest uprawniony do:

1) wstępu wraz z rzeczoznawcami i niezbędnym sprzętem przez całą dobę na

teren nieruchomości, obiektu lub ich części, na których prowadzona jest

działalność gospodarcza, a w godzinach od 6 do 22 - na pozostały teren;

2) przeprowadzania badań lub wykonywania innych niezbędnych czynności

kontrolnych;

3) żądania pisemnych lub ustnych informacji oraz wzywania i przesłuchiwania

osób w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu faktycznego;

4) żądania okazania dokumentów i udostępnienia wszelkich danych mających

związek z problematyką kontroli.

4. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta, starosta, marszałek województwa lub osoby

przez nich upoważnione są uprawnieni do występowania w charakterze

oskarżyciela publicznego w sprawach o wykroczenia przeciw przepisom o

ochronie środowiska.

5. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta, starosta lub marszałek województwa występują

do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o podjęcie odpowiednich

działań będących w jego kompetencji, jeżeli w wyniku kontroli organy

te stwierdzą naruszenie przez kontrolowany podmiot przepisów o ochronie środowiska

lub występuje uzasadnione podejrzenie, że takie naruszenie mogło nastąpić,

przekazując dokumentację sprawy.

6. Kierownik kontrolowanego podmiotu oraz kontrolowana osoba fizyczna obowiązani

są umożliwić przeprowadzanie kontroli, a w szczególności dokonanie

czynności, o których mowa w ust. 3.

Kompetencje wójta, burmistrza, prezydenta miasta

I grupa (jako organ ochrony środowiska)

Art. 378 ustęp 3

3. W przypadku zwykłego korzystania ze środowiska przez osoby fizyczne niebędące

przedsiębiorcami wójt, burmistrz lub prezydent miasta jest właściwy w

sprawach:

1) wydawania decyzji, o których mowa w art. 150 ust. 1 i art. 154 ust. 1;

2) przyjmowania wyników pomiarów, o których mowa w art. 149 i 150;

3) przyjmowania zgłoszeń, o których mowa w art. 152 ust. 1.

Art. 150 (władcze)

1. Organ ochrony środowiska może, w drodze decyzji, nałożyć na prowadzącego

instalację lub użytkownika urządzenia obowiązek prowadzenia w określonym

czasie pomiarów wielkości emisji wykraczających poza obowiązki, o których

mowa w art. 147 ust. 1, 2 i 4, lub obowiązki nałożone w trybie art. 56 ust. 4 pkt

1, jeżeli z przeprowadzonej kontroli wynika, że nastąpiło przekroczenie standardów

emisyjnych; do wyników przeprowadzonych pomiarów stosuje się odpowiednio

przepis art. 147 ust. 6.

2. Wydając decyzję, o której mowa w ust. 1, właściwy organ może nałożyć obowiązek

przedkładania mu wyników pomiarów, określając zakres i terminy ich

przedkładania, a także wymagania w zakresie formy, układu i wymaganych

technik ich przedkładania.

3. Jeżeli z przeprowadzonej kontroli wynika, że nastąpiło przekroczenie standardów

emisyjnych, organ ochrony środowiska może, w drodze decyzji, nałożyć na

prowadzącego instalację lub użytkownika urządzenia obowiązek przedkładania

mu wyników pomiarów wielkości emisji wykraczających poza obowiązki, o których

mowa w art. 149 ust. 1, określając zakres i terminy ich przedkładania, a

także wymagania w zakresie formy, układu i wymaganych technik ich przedkładania.

4. Postępowanie w przedmiocie wydania decyzji nakładającej obowiązek prowadzenia

pomiarów lub ich przedkładania wszczyna się z urzędu.

Art. 149 (organizatorskie)

1. Wyniki pomiarów, o których mowa w art. 147 ust. 1, 2 i 4, prowadzący instalację

i użytkownik urządzenia przedstawiają organowi ochrony środowiska oraz

wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska, jeżeli pomiary te mają

szczególne znaczenie ze względu na potrzebę zapewnienia systematycznej kontroli

wielkości emisji lub innych warunków korzystania ze środowiska.

2. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia:

1) rodzaje wyników pomiarów prowadzonych w związku z eksploatacją instalacji

lub urządzenia, które ze względu na szczególne znaczenie dla zapewnienia

systematycznej kontroli wielkości emisji lub innych warunków korzystania

ze środowiska przekazuje się właściwym organom ochrony środowiska

oraz wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska,

2) terminy i sposób prezentacji danych, o których mowa w pkt 1

- kierując się potrzebą zapewnienia systematycznej kontroli wielkości emisji

lub innych warunków korzystania ze środowiska.

3. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 2, zostaną ustalone:

1) przypadki, w których wymagane jest przedkładanie wyników pomiarów z

uwagi na:

a) rodzaj instalacji lub urządzenia,

b) nominalną wielkość emisji,

c) parametry charakteryzujące wydajność lub moc instalacji lub urządzenia;

2) formy przedkładanych wyników pomiarów;

3) układy przekazywanych wyników pomiarów;

4) wymagane techniki przedkładania wyników pomiarów;

5) terminy przedkładania wyników pomiarów w zależności od ich rodzajów.

4. Minister właściwy do spraw środowiska może określić, w drodze rozporządzenia:

1) inne niż wyniki pomiarów, o których mowa w art. 147 ust. 1, 2 i 4, dane

zbierane w wyniku monitorowania procesów technologicznych w związku z

wymaganiami pozwolenia, które ze względu na szczególne znaczenie dla

zapewnienia systematycznej kontroli wielkości emisji lub innych warunków

korzystania ze środowiska powinny być przekazywane właściwym organom

ochrony środowiska oraz wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska,

2) terminy i sposób prezentacji danych, o których mowa w pkt 1

- kierując się potrzebą zapewnienia właściwym organom wyników monitorowania

procesów technologicznych przez podmioty korzystające ze środowiska.

Art. 363 oraz art. 379 ustawy (nadzorczo kontrolne)

Wójt, burmistrz lub prezydent miasta może, w drodze decyzji, nakazać osobie fizycznej,

której działalność negatywnie oddziałuje na środowisko, wykonanie

w określonym czasie czynności zmierzających do ograniczenia negatywnego oddziaływania

na środowisko.

1. Marszałek województwa, starosta oraz wójt, burmistrz lub prezydent miasta

sprawują kontrolę przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska

w zakresie objętym właściwością tych organów.

2. Organy, o których mowa w ust. 1, mogą upoważnić do wykonywania funkcji

kontrolnych pracowników podległych im urzędów marszałkowskich, powiatowych,

miejskich lub gminnych lub funkcjonariuszy straży gminnych.

3. Kontrolujący, wykonując kontrolę, jest uprawniony do:

1) wstępu wraz z rzeczoznawcami i niezbędnym sprzętem przez całą dobę na

teren nieruchomości, obiektu lub ich części, na których prowadzona jest

działalność gospodarcza, a w godzinach od 6 do 22 - na pozostały teren;

2) przeprowadzania badań lub wykonywania innych niezbędnych czynności

kontrolnych;

3) żądania pisemnych lub ustnych informacji oraz wzywania i przesłuchiwania

osób w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu faktycznego;

4) żądania okazania dokumentów i udostępnienia wszelkich danych mających

związek z problematyką kontroli.

4. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta, starosta, marszałek województwa lub osoby

przez nich upoważnione są uprawnieni do występowania w charakterze

oskarżyciela publicznego w sprawach o wykroczenia przeciw przepisom o

ochronie środowiska.

5. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta, starosta lub marszałek województwa występują

do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o podjęcie odpowiednich

działań będących w jego kompetencji, jeżeli w wyniku kontroli organy

te stwierdzą naruszenie przez kontrolowany podmiot przepisów o ochronie środowiska

lub występuje uzasadnione podejrzenie, że takie naruszenie mogło nastąpić,

przekazując dokumentację sprawy.

6. Kierownik kontrolowanego podmiotu oraz kontrolowana osoba fizyczna obowiązani

są umożliwić przeprowadzanie kontroli, a w szczególności dokonanie

czynności, o których mowa w ust. 3.

Grupa II (indywidualne)

Art. 368 ustawy (władcze)

1. W razie naruszenia warunków decyzji określającej wymagania dotyczące eksploatacji

instalacji, z której emisja nie wymaga pozwolenia, prowadzonej przez

osobę fizyczną w ramach zwykłego korzystania ze środowiska, wójt, burmistrz

lub prezydent miasta może, w drodze decyzji, wstrzymać użytkowanie instalacji;

art. 367 ust. 2-4 stosuje się odpowiednio.

2. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta może, w drodze decyzji, wstrzymać użytkowanie

instalacji lub urządzenia, jeżeli osoba fizyczna nie dostosowała się do

wymagań decyzji, o której mowa w art. 363.

Art. 162 ustęp 6 (organizatorskie)

6. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta okresowo przedkłada marszałkowi województwa

informacje o rodzaju, ilości i miejscach występowania substancji stwarzających

szczególne zagrożenie dla środowiska.

Art. 376 ustawy (nadzorczo kontrolne)

Organami ochrony środowiska, z zastrzeżeniem art. 377, są:

1) wójt, burmistrz lub prezydent miasta;

2) starosta;

2a) sejmik województwa;

2b) marszałek województwa;

3) wojewoda;

4) minister właściwy do spraw środowiska.

	Minister Środowiska	Wojewoda	organy samorządu województwa	organy powiatu	organy gminy
możliwości realizacji własnej polityki	duże kompetencje i możliwości	brak kompetencji	duże kompetencje	małe możliwości	duże kompetencje
wydawanie decyzji regulowanych z zakresu ochrony środowiska	małe kompetencje	duże kompetencje i możliwości	brak kompetencji	duże kompetencje	średnie kompetencje
kontrola i egzekucja przestrzegania przepisów ochrony środowiska	małe kompetencje	duże kompetencje i możliwości	średnie kompetencje	średnie kompetencje	średnie kompetencje
dostępne środki finansowe (fundusze)	duże kompetencje i możliwości	brak kompetencji	średnie kompetencje i możliwości	małe kompetencje i możliwości	średnie kompetencje

Podział kompetencji między wojewodę i starostę

Wojewoda jest właściwy w sprawach dla których w procedurze oceny oddziaływania na środowisko wymagany jest raport oceny ochrony środowiska. W odniesieniu do pozostałych instalacji gdzie taki raport nie jest wymagany właściwy jest starosta wyjątkowo czasem wójt.

Minister środowiska:

Jego głównym zadaniem jest wypracowywanie polityki ochrony środowiska dla całego kraju i odpowiedzialność za jej realizację,
Kluczowym instrumentem dla ministra jest dokument „polityka ekologiczna państwa”,
Zgodnie z założeniami reformy administracyjnej nie wydaje prawie żadnych pozwoleń indywidualnych,
Ma szerokie chociaż pośrednie możliwości kontroli i egzekwowania prawa przez podporządkowaną mu Inspekcję Ochrony Środowiska,
Ma szerokie możliwości dysponowania olbrzymimi środkami Narodowego Funduszu Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Wojewoda:

Nie prowadzi własnej polityki, jest reprezentantem rządu i jego politykę realizuje,
Wydaje pozwolenia dla niektórych instalacji,
Ma możliwość kontroli i egzekwowania prawa, prowadzi ją za pomocą Inspekcji Ochrony Środowiska,
Nie posiada budżetu, gospodaruje środkami rządowymi.

Organy samorządu województwa:

Mogą prowadzić własną politykę, jej wytyczne określają m.in. w strategii rozwoju regionalnego w wojewódzkim planie zagospodarowania przestrzennego i wojewódzkim programie ochrony środowiska,
Nie wydają pozwoleń z zakresu ochrony środowiska i nie podejmują pozwoleń indywidualnych,
Podobnie jak inne organy samorządu ma pewne możliwości prowadzenia kontroli na podstawie art. 379 ustawy „prawo ochrony środowiska”,
Nie ma możliwości egzekwowania prawa,
Ma szerokie choć pośrednie możliwości dysponowania środkami finansowymi powiązanym z nim Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Samorząd powiatowy:

Teoretycznie może prowadzić własną politykę, nie ma jednak narzędzi do jej realizacji, a najważniejszym z nich jest uchwalanie powiatowym programu ochrony środowiska,
Wydaje pozwolenia dla dużej części instalacji,
Podobnie jak inne organy samorządowe maja możliwości kontroli i nie mają możliwości egzekwowania prawa,
Teoretycznie dysponują środkami finansowymi, w praktyce są to środki niewielkie.

Organy samorządu gminy:

Mogą prowadzić własną politykę, najważniejszym instrumentem jest plan zagospodarowania przestrzennego i inne programy ochrony środowiska,
Wydają pewne decyzje w zakresie ochrony środowiska np. na podstawie ustawy o czystości i porządku w gminach, mają dużo mniejsze kompetencje niż wojewoda czy powiat w zakresie pozwoleń tzw. emisyjnych, wydaja jednak kluczowe pozwolenia inwestycyjne jako warunki zabudowy i zagospodarowania przestrzennego terenu,
Podobnie jak inne organy, pewne uprawnienia kontrolne, praktycznie żadne do egzekwowania prawa,
Dysponują w niektórych przypadkach znacznymi środkami finansowymi, częścią budżetu gminy jest Gminny Fundusz Ochrony Środowiska.

Instrumenty prawne na gruncie prawa ochrony środowiska

Instrumenty nakazowo - władcze,

W skład grupy wchodzą nakazy i zakazy, standardy (jakościowe, emisyjne, produktowe).

Standardy jakościowe → ile i jakich substancji może się znaleźć w …, dopuszczalne stężenie i natężenie w środowisku,
Standardy emisyjne → ile i jakich zanieczyszczeń można wprowadzić do środowiska z danego źródła,
Standardy produktowe → jakość produktów, ile i jakich substancji może sie znajdować w produkcie.

Pozwolenia → akt indywidualny (decyzja administracyjna) w których wymogi i .. środowiska został zindywidualizowany w odniesieniu do konkretnego podmiotu. Można wyróżnić pozwolenia:

Inwestycyjne,
Zasobowe (na korzystanie z zasobów przyrody),
Emisyjne,
Produktowe,
Na handel lub tranzyt (odpadów itp.).

→ oceny oddziaływania na środowisko i oceny ryzyka (pozwolenia podmiotowe, czasem pozwolenia inwestycyjne jako element oceny oddziaływania na środowisko),

→ testowanie i znakowanie produktów - dotyczy tylko określonych produktów które mogą stwarzać zagrożenie dla środowiska.

Instrumenty planistyczne,

Dokumenty związane z zagospodarowaniem przestrzennym,
Dokumenty związane z rozwojem społeczno - gospodarczym,
Dokumenty ukierunkowane na osiągnięcie celów ekologicznych (plany w dziedzinie gospodarki wodnej)

Instrumenty ekonomiczne,

Opłaty:

Związane z korzystaniem z zasobów środowiska,
Za wprowadzanie zmian w środowisku,
Produktowe i depozytowe (ograniczanie wprowadzania pewnych produktów do środowiska, opłaty mające zabezpieczyć bezpieczny odzysk produktów użytych w danym wyrobie),
Administracyjne (za wydawanie pozwoleń, przeprowadzanie kontroli związanych z ochroną środowiska).

Funkcje opłat:

Fiskalna (budżetowa),
Bodźcowa.

Fundusze ekologiczne (tworzone przez państwo fundusze celowe, finansowane z nich są przedsięwzięcia mające na celu ochronę środowiska, środki tych funduszy z opłat i kar. Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki wodnej - w Polsce. Mogą być wyodrębnionymi rachunkami bankowymi lub specjalnymi jednostkami organizacyjnymi).
Handle uprawnieniami

Dotyczy trzech sfer:

Handel uprawnieniami do emisji (zanieczyszczeń),
Handel uprawnieniami do wytwarzania odpadów,
Handel uprawnieniami do korzystania z zasobów środowiska.

Może się on odbywać na poziomie krajowym oraz międzynarodowym. Ważne są regulacje prawne. Handle emisjami na poziomie globalnym jest regulowany przez protokół z Kioto, a w UE prze dyrektywę 2003/87.

Preferencje podatkowe i preferencyjne kredyty (ekonomicznie zyska ten kto bardziej zainwestuje w ochronę środowiska).

Dobrowolne porozumienie ekologiczne,

- inaczej jest to umowa.

Podmiot który oddziaływuje na środowisko zawiera porozumienie z państwem lub podmiotem/mi poszkodowanymi. Państwo zobowiązuje się, że przez tyle a tyle lat udzieli preferencyjnych kredytów lub ulg podatkowych. Porozumienia mogą być zbiorowe bądź też indywidualne.

Instrumenty społeczne,

Dwie grupy instrumentów:

Gwarancje dostępu do informacji o środowisku i procedury związane z udziałem społeczeństwa w podejmowaniu decyzji dotyczących ochrony środowiska,
Instrumenty samoregulacji (na skutek wzrostu świadomości społecznej to społeczeństwo samo będzie dbać o środowisko).

3 X 2008 → „ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko”.

Funkcjonują takie instrumenty jak: