Problemy opiekuńcze i zasady ich rozwiązywania u chorych z zespołem korzeniowym i dyskopatią w różnych fazach leczenia

DYSKOPATIA : są to procesy degeneracyjne kręgosłupa gdzie przyczyną jest uszkodzenie krążków międzykręgowych . Krążek międzykręgowy ( dysk ) łączy trzony kręgów, we wnętrzu znajduje się jądro miażdżyste.

Dysk ma zasadnicze znaczenie dla sprawności i wydolności naszego kręgosłupa, stabilizuje masę ciała człowieka i amortyzuje podnoszone ciężary. Te właściwości zapewnia mu jego specjalna budowa. Krążek międzykręgowy składa się z części obwodowej zwanej pierścieniem włóknistym, w środku którego znajduje się jądro miażdżyste. Zbudowane jest ono z galaretowatej substancji (proteoglikanów), dlatego czasami mówimy o nim jądro galaretowate.

Wypadnięcie dysku jest urazem kręgosłupa, w którym krążek międzykręgowy pęka i część miąższu jego rdzenia wystaje lub "wysuwa się" do przodu lub na bok. Wybrzuszenie powoduje ucisk na leżące pod nim nerwy, powodując ból w krzyżu i nogach. Choroba najczęściej dotyczy krzyża, chociaż może też zaatakować inną część pleców lub szyję

Zmiany zwyrodnieniowe, które dokonują się w krążku międzykręgowym podczas naszego życia, powodują, że dochodzi do uwypuklenia (wypadnięcia) jądra miażdżystego przez uszkodzony pierścień włóknisty. Uwypuklenie to powoduje ucisk, początkowo na więzadła kręgosłupa, później na nerwy wychodzące z rdzenia kręgowego, a w końcu na rdzeń kręgowy. Przestrzeń, w której znajdują się korzenie nerwowe, zostaje przez wpuklone jądro miażdżyste zwężona, nerwy są więc naciągnięte lub uciśnięte, co wywołuje ostry ból.

Korzonki: to ta część nerwu rdzeniowego, która zawarta jest w obrębie kanału kręgowego, ale już poza rdzeniem kręgowym.

Zespoły korzeniowe :

• Rwa kulszowa

• Rwa barkowa

• Zespół ogona końskiego

RWA KULSZOWA

ischias

Ischias, nazywany jest inaczej rwą kulszową dlatego, że ucisk skierowany jest na korzonek nerwu kulszowego. Nerw kulszowy odpowiada za przewodzenie impulsów czuciowych i ruchowych do nóg.

Nerw kulszowy jest najgrubszym i najdłuższym nerwem obwodowym. Rozpoczyna się na wysokości V kręgu lędźwiowego, ciągnie się po obu stronach kręgosłupa, poprzez biodra i nogi aż do podeszwy stopy.

Przyczyny rwy kulszowej :

• Wypadnięcie jądra galaretowatego krążka międzykręgowego w okolicy lędźwiowej kręgosłupa - krążek uciska na nerw - wywołuje to ból

• Choroby kręgosłupa

• Nowotwory korzonków nerwowych lub opon mózgowych

• Uraz miednicy i stawu biodrowego

• Zastrzyki w pośladek
  

• Cukrzyca

• Uszkodzenie łękotki

objawy związane są z uciskiem na korzenie nerwowe L4, L5 lub S1.

Ucisk na L3, L4 - rwa do stopy, ucisk na L4, S3- ból dochodzi do palca

Objawy korzeniowe :

1. Zespół podrażnieniowy

• rwący ból nasilający się podczas kichania, śmiechu, defekacji i w nocy

• ból w krzyżu odczuwany z tyłu uda w dole kolanowym, łydce i może promieniować w dół do samej stopy

• dłuższy ból może wywołać przykurcz mięśni z usztywnieniem kręgosłupa

( tzw. postrzał, lumbago )

• ból nasila się podczas chodzenia, ustępuje w pozycji siedzącej i po zgięciu kolana

• wzmożenie napięcia mięśni przykręgosłupowych w okolicy lędźwiowej

• objaw Lasegue'a - nasilenie bólu wraz z wykonywaniem wyprostu w stawie kolanowym

• ból przy ucisku wzdłuż przebiegu korzenia

2. Zespół ubytkowy

• zaburzenia czucia

• niedowład wiotki, często z podwijaniem stopy do środka lub jej opadaniem

• osłabienie odruchu skokowego

• osłabienie podudzi i stopy

• obrzęk w okolicy kostki, zasinienie stopy

• wyszczuplenie uda i podudzia, zwiotczenie mięśni łydki

Obok bólów samoistnych można wykryć punkty bolesne na ucisk, najczęściej w miejscu wyjścia nerwu kulszowego pod fałdem pośladkowym i pod kolanem. Choremu leżącemu na plecach gwałtowny ból sprawia uniesienie chorej kończyny. Podobnie dzieje się przy pochylaniu do przodu z pozycji stojącej.

Leczenie :

• środki znieczulające

• środki rozluźniające mięśnie

• zabieg operacyjny ( po 6 tyg. bezskutecznego leczenia farmakologicznego )

• maści rozgrzewające

• okłady parafinowe

Kiedy ból nogi ustępuje, wydaje nam się, że choroba minęła. Dzieje się jednak inaczej - trwały ucisk na korzonek nerwu kulszowego spowodował zniesienie czucia w miejscu, w którym przedtem odczuwaliśmy ból. Miejsce to przestaje być wrażliwe na dotyk. Pacjent ma uczucie jakby ta część nogi była kawałkiem obcego ciała.

PROBLEMY PIELĘGNACYJNE CHORYCH

1. Dyskomfort z powodu bólu

postępowanie : zmniejszenie napięcia

zmniejszenie bólu

niesterydowe leki przeciwzapalne np: Olfen (zastrzyki domięśniowe, tabletki), Poltram

odpowiednie ułożenie

Postępowanie lecznicze w uszkodzeniu krążka międzykręgowego polega na leżeniu na brzuchu.

Jest to diametralna zmiana w porównaniu z popularnym przekonaniem, że należy leżeć na wznak na twardym podłożu.

 Dotychczasowym, nieraz nadal jeszcze stosowanym sposobem leczenia, jest zalecenie leżenia na plecach ( na twardym podłożu max. 2 tyg. - dłuższe jest niewskazane ) i serie zastrzyków z pyralginy, wit. B 12 i kokarboksylazy. Poza wątpliwym wpływem na proces leczenia samych składników injekcji, zalecana pozycja ciała zaprzecza logice i powoduje znaczne wydłużenie zdrowienia.

 

Specjalnej uwagi należy użyć przy wstawaniu z łóżka. Czynność ta musi przebiegać trójfazowo.

W pierwszej fazie, przewracamy się na bok na brzegu łóżka, twarzą do jego brzegu i podciągamy nogi, starając się nie zginać kręgosłupa.

W drugiej, podpierając się z boku ręką, unosimy tułów i opuszczamy bokiem nogi na podłogę.

W trzeciej, mając cały czas prosty kręgosłup, podpierając się rękoma, wstajemy do pionu.

w okresie ostrym :

a ) zmniejszenie bólu :

ciepło leżenie w łóżku w pozycji najwygodniejszej

leki p-bólowe

2. zmniejszenie napięcia :

lekki masaż rozluźniający

stosowanie miejscowe ciepła

( termofor, poduszka elektryczna, lampa Solux )

farmakoterapia ( np. Baclofen )

2. Zaparcia wynikające z unieruchomienia

postępowanie : regulacja diety olej parafinowy i wlewki doodbytnicze

3. Obniżenie nastroju

1. edukacja pacjenta, aby mógł zapobiegać nawrotom choroby :

• unikanie podnoszenia ciężkich przedmiotów

( ponad 5 kg )

• przy podnoszeniu uginać kolana, podnosić powyżej pasa, w sklepie lepiej wozić towar na wózku niż nosić w koszyku )
  

• unikać zakładania nogi na nogę

• prostować nogi w wannie, w czasie snu

• ćwiczenia rehabilitacyjne wzmacniające mięśnie przykręgosłupowe

• ciepłe ubranie ( nie wyziębianie lędźwi i krzyża ), na noc pidżama, koszula nocna

• nie wolno siadać na zimnych kamieniach

• unikać spania na dużych poduszkach

• unikać siadania na miękkich fotelach

• unikać gwałtownego odwracania się

• podczas jazdy samochodem robić przerwy

• porzucić palenie

2. zmiany wykonywanej pracy ( pracy wymagającej podnoszenia ciężkich przedmiotów )
   

Przykłady ćwiczeń rozluźniających mięśnie przy pracy siedzącej

3. gorset ortopedyczny

( sznurówki ) , ale muszą być wykonywane systematycznie ćwiczenia

Problemy pielęgnacyjne chorych po zabiegu operacyjnym

Zabieg operacyjny wykonujemy w ciężkich przypadkach, kiedy jądro galaretowate wysunęło się z pierścienia włóknistego. Gdy krążek wypadnie tworzy się przepuklina. Operacja dotyczy nawet 20 letnie osoby.

1. Ból pooperacyjny

postępowanie : ułożenie na boku z kończynami lekko zgiętymi ( odbarczenie korzeni)

odwracanie przez brzuch

2. Możliwość zakażenia rany pooperacyjnej

3. Ryzyko zatrzymania moczu ( reakcja po znieczuleniu )

postępowanie : prowokacja

cewnikowanie

4. Zatrzymanie oddawania stolca

5. Brak możliwości realizacji potrzeb

Uruchamianie : w 10 - 12 dobie

Rwa barkowa

Objawy :

• Wzmożone napięcie mięśni karku, zaburzenie czucia

• Osłabienie siły mięśni dłoni

• Wyrównanie fizjologicznej lordozy kręgosłupa szyjnego

( lordoza - kręgosłup wygięty fizjologicznie do przodu , kifoza - wygięcie w łuk ku tyłowi ), bóle przy ucisku na splot barkowy

• Promieniowanie bólu do kończyny górnej wzdłuż korzenia

 

 

Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub

szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. 1996 nr 114 poz. 545) ze zm. (Dz. U. 2002 nr 127 poz. 1092)

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków

ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz. U. 2004 nr 200 poz. 2047) ze zm. (Dz.U. 2005 nr 136 poz. 1145)

DOPUSZCZALNE MASY ŁADUNKÓW PODNOSZONYCH I PRZENOSZONYCH PRZEZ MĘŻCZYZN

Masa dopuszczalna (w kg) podnoszonych i przenoszonych ładunków - mężczyźni
Rodzaj pracy	do 16 lat	16-18 lat	od 18 lat
Praca stała	8	12	25^a)
Praca dorywcza	15	25	50^a)

DOPUSZCZALNE MASY ŁADUNKÓW PODNOSZONYCH I PRZENOSZONYCH PRZEZ KOBIETY

Masa dopuszczalna (w kg) podnoszonych i przenoszonych ładunków - kobiety
Rodzaj pracy	do 16 lat	16-18 lat	od 18 lat
Praca stała	5	8	12
Praca dorywcza	10	20	20

• W pozycji stojącej kręgosłup dźwiga 70 kg,

• gdy siedzimy jest obciążony wagą aż 100 kg.

• Kiedy dodatkowo niesiemy ciężkie siatki z zakupami, w nieodpowiedni sposób pochylając plecy i prostując nogi w kolanach narażamy kręgosłup na obciążenie prawie 400 kg.

• leżenie na plecach daje obciążenie około 30 kilogramów,

• chodzenie 85,

• skakanie 110,

• pochylanie w pozycji stojącej 150,

• a siedzenie bez podparcia - aż 180

Najbardziej obciąża pozycja siedząca, dźwiganie na wyprostowanych nogach i przy skręcie - ucisk na dysk 700 kg

Odprężenie:

• pływanie w pozycji na plecach

• leżenie

• siedzenie z wygiętym kręgosłupem

---