Prezentacja 1 - Komunikowanie

1. KOMUNIKOWANIE SIĘ

Komunikowanie się:

• communico, communicare (uczynić wspólnym, połączyć, udzielić komuś wiadomości, naradzać się)

• communio (wspólność, poczucie łączności)

Komunikowanie się:

Sam termin communication pojawił się najpierw w łacinie, potem został wchłonięty przez języki nowoczesne. Oznaczał „wejście we wspólnotę, utrzymywanie z kimś stosunków”

Komunikowanie się:

Dwa znaczenia:

Do wieku XVI - „komunia, uczestnictwo, dzielenie się”

Po wieku XVI - „transmisja, przekaz”

To drugie znaczenie nabrało szczególnej wagi w wieku XIX i XX ze względu na pojawienie się środków komunikowania służących do:

• Przemieszczania ludzi i przedmiotów w przestrzeni (pociąg itd.)

• Przekazu informacji na odległość (telegraf, telefon, radio itd.)

R. Merton w latach 50. naliczył ich ok. 160 a do dziś powstało kilka razy więcej.

Charles Cooley, jeden z prekursorów tego obszaru badań, określił komunikowanie jako swego rodzaju mechanizm, dzięki któremu stosunki międzyludzkie istnieją i rozwijają się a wytworzone przez ludzki umysł symbole są przekazywane w przestrzeni i zachowywane w czasie.

On jako pierwszy wprowadził do literatury pojęcie „komunikowanie się” i dostrzegł, ze obejmuje ono także wyraz twarzy, gesty, postawę, tonację głosu, słowa, pismo, druk itd.

J. Dewey:

Uważał, że społeczeństwo istnieje nie tylko dzięki przekazywaniu informacji komunikowaniu się, ale że jego istnienie polega na procesach przekazu i komunikowania

W. Schramm:

Nazwał komunikowanie narzędziem, które pozwala społeczeństwom egzystować i, ze względu na swój charakter, wyróżnia ludzi od innych istot żywych

M. Defleur:

Komunikowanie to akt, który jest środkiem, przez który są wyrażane normy grupowe, sprawowana kontrola społeczna, przydzielane role, osiągana koordynacja wysiłków

R. Verderber:

Komunikowanie jest transakcyjnym procesem kreowania znaczenia przez jego uczestników, zarówno na poziomie interpersonalnym, jak i publicznym

G. Jowett i V. O'Donell:

Sytuacja w której jednostka A mówi do jednostki B o X.

Inne definicje wskazują, że komunikowanie jest:

• Reakcją organizmu na bodziec

• Transmisją idei, informacji i emocji

• Wywołaniem odpowiedzi za pomocą symboli werbalnych

• Tworzeniem wspólnych pojęć, opinii, wierzeń

• Komunikowanie jest procesem społecznym

• Komunikowanie zachodzi w określonym kontekście społecznym

• Komunikowanie jest procesem kreatywnym

• Komunikowanie ma charakter dynamiczny

• Komunikowanie jest procesem symbolicznym

• Komunikowanie jest procesem interakcyjny

• Komunikowanie jest zasadniczo celowe i świadome

• Komunikowanie jest nieuchronne

• Komunikowanie jest procesem złożonym

• Komunikowanie jest procesem nieodwracalnym

Komunikowanie jest procesem porozumiewania się jednostek, grup lub instytucji. Jego celem jest wymiana myśli, dzielenie się wiedzą, informacjami, ideami. Proces ten odbywa się na różnych poziomach, przy użyciu zróżnicowanych środków i wywołuje określone skutki.

Kontekst

To warunki w jakich odbywa się proces komunikowania. Można mówić o kilku aspektach kontekstu komunikowania się. Zaliczamy do nich aspekt fizyczny, aspekt historyczny, aspekt psychologiczny, aspekt kulturowy.

Uczestnicy

Odgrywają role nadawców i odbiorców.

procesy sformalizowane - role są z góry ustalone, jednoznaczne i niewymienialne

Procesy niesformalizowane - role są jednoczesne i wymienialne

Każda jednostka komunikująca się posiada swoje własne doświadczenia, uczucia, idee, nastroje, wykonywaną pracę. Z tego powodu komunikat wysyłany i odbierany nie może mieć takiego samego znaczenia. Verderber uważa, że uczestników procesu różnią trzy podstawowe elementy: stosunek do innych, płeć i kultura.

Komunikat

Zajmuje miejsce centralne w procesie komunikowania między nadawcą a odbiorcą.

Nazywany też przekazem komunikacyjnym.

Jest to kompleksowa struktura, na którą składają się znaczenia, symbole, kodowanie i dekodowanie, forma i organizacja

Znaczenia - czyste idee i uczucia istniejące w ludzkich umysłach, przekładane są na znaczenia, które muszą być dzielone z pozostałymi uczestnikami procesu.

Symbole - są to słowa, dźwięki, działania, dzięki którym znaczenie jest oznajmiane innym jednostkom. Symbolem jest zarówno słowo, jak i gest, mimika.

Dekodowanie kodowanie - proces transformowania idei i uczucia w symbole oraz proces odwrotny. Są to procesy bezwiedne.

Kanał

Jest to droga przekazu i środki transportu, za pomocą których przekaz pokonuje drogę od nadawcy do odbiorcy. W komunikowaniu bezpośrednim używa się wszystkich pięciu kanałów sensorycznych; w komunikowaniu pośrednim kanały zredukowane są do wzroku i słuchu

Szumy

Źródło zakłóceń

Mogą mieć charakter zewnętrzny, wewnętrzny, jak i semantyczny

Każdy szum może blokować proces komunikowania na etapie dekodowania

• Szum zewnętrzny - np. nieodpowiednia temperatura, zepsuty odbiornik TV

• Szum wewnętrzny - uczucia i predyspozycję psychiczne uczestników komunikowania, np. ból głowy, zęba, itd.

• Szum semantyczny - jest konsekwencją zamierzonego lub niezamierzonego złego użycia przez nadawcę znaczenia, które blokuje precyzyjne odkodowanie informacji

Sprężenie zwrotne

Jest to reakcja odbiorcy na komunikat po jego odkodowaniu. Mówi nam, czy przekaz został usłyszany, zobaczony i zrozumiany. Występują różne typy sprzężenia zwrotnego: bezpośrednie - natychmiastowe; pośrednie, opóźnione

2. POZIOMY PROCESU KOMUNIKOWANIA

Komunikowanie interpersonalne

• Powstało na skutek podjęcia przez ludzi pierwotnych próby łączenia się w grupie.

• Początkowo jednostki, nim powstała mowa, porozumiewały się na pomocą sygnałów niewerbalnych

• Komunikowanie werbalne wzbogaciło prymitywne formy porozumiewania się

Komunikowanie grupowe

• Życie jednostki w grupie np. rodzinie, plemieniu dało podstawy do wykreowania tego poziomu komunikowania

• Na tym poziomie zaczęły się wykształcać formy i wzory ludzkich interakcji, pojawił się problem powiązań, kontroli i hierarchii.

• W komunikowaniu grupowym zaczęły obowiązywać normy

• Ten poziom komunikowania tak jak komunikowanie interpersonalne wiążą się z bezpośrednimi kontaktami i interakcjami uczestników procesu komunikowania

Komunikowanie międzygrupowe

• Powstało na skutek pojawiania się pierwszych struktur społecznych

• Nie wszyscy członkowie mają bezpośrednie, osobiste kontakty

• Np.. Wspólnoty lokalne, stowarzyszenia, zrzeszenia

• Pojawia się tu kwestia struktury

Komunikowanie instytucjonalne

• Powstało na skutek pojawianie się władzy politycznej i jej formalnych struktur.

• Procesy sformalizowane, władza i kontrola jasno zdefiniowane, role uczestników jednoznacznie określone w przeciwieństwie do niższym poziomów komunikowania.

Komunikowanie masowe

• Najmłodszy sposób komunikowania się ludzi

• Powstało w chwili powstania pierwszego środka masowego: drukowanej książki. Następnie prasa, kino, radio, telewizję, a także nowe media

• Najszerszy sposób komunikowania się ludzi - bierze w nim udział największa rzesza ludzi.

Ten rodzaj komunikowania zabiera najwięcej czasu

3. SPOSOBY POROZUMIEWANIA SIĘ MIĘDZY LUDŹMI

W nauce porozumiewania się wyróżnia się dwa klasyczne sposoby komunikowania:

• Komunikowanie bezpośrednie - interpersonalne

• Komunikowanie pośrednie - masowe

Oraz jeden nowoczesny:

• Komunikowanie interpersonalne - medialne

Komunikowanie interpersonalne - bezpośrednie

„proces przekazywania i odbierania informacji między dwiema osobami lub małą grupą ludzi, wywołujący określone skutki i rodzaje sprzężeń zwrotnych”

Komunikowanie bezpośrednie - interpersonalne

• Niezbędna jest obecność uczestników procesu komunikowania, „komunikowanie twarzą w twarz”

• Najprostszy i podstawowy proces społeczny, kontynuujący wszelkie działania ludzi w społeczeństwie

• Komunikowanie interaktywne - co najmniej dwie jednostki wchodzą we wzajemne interakcje

• Występuje natychmiastowe sprzężenie zwrotne w formie znaków werbalnych i niewerbalnych

• Ma charakter dwustronny (nawet jeśli monolog)

• Występuje specyficzna, charakterystyczna dla tego sposobu porozumiewania sieć kanałów komunikacyjnych. Mogą mieć charakter formalny (struktury formalne i instytucjonalne, w których uczestnikom są przypisane role), bądź nieformalny (kontakty prywatne, równorzędna pozycja)

Komunikowanie interpersonalne - medialne

• Specyficzna forma komunikowana interpersonalnego, w którym uczestnicy pozbawieni są bezpośredniego kontaktu fizycznego

• Rozwijał się i rozwija wraz z konstrukcją kolejnych środków komunikowania na odległość

• Pierwszy z nich telefon, dziś całe sieci telefoniczne

Komunikowanie pośrednie - masowe

• Proces emisji komunikatów od nadawcy medialnego (komunikatora masowego) do publiczności środków masowego przekazu za pośrednictwem mass mediów

• Między nadawcą pierwotnym A i odbiorcą B występuje pośrednik C, który występuje w roli nadawcy wtórnego

• Ma impersonalny charakter - między nadawcą a odbiorcą nie ma żadnych bezpośrednich styczności. Odbiorca dla nadawcy jest anonimowy

• Liczba zaangażowanych zmysłów zostaje zredukowana do dwóch

• Sprzężenie zwrotne jest opóźnione

• Nadawcą w komunikowaniu masowym jest sformalizowana grupa ludzi (wyjątkowo podmiot indywidualny)

• Nadawca jest profesjonalny ( w przeciwieństwie do innych sposobów porozumiewania się

• Odbiorcą jest anonimowa rzesza ludzi - publiczność

• Przebiegają w określonym kontekście społecznym i politycznym

• Pośrednikiem są środki masowego przekazu - urządzenia lub podpory techniczne, niezbędne wyposażenie pozwalające na reprodukcję pisma, przekaz głosu oraz obrazu i dźwięku

4. FORMY KOMUNIKOWANIA

Formy komunikowania

• Komunikowanie werbalne

• Komunikowanie niewerbalne

Komunikowanie werbalne

• Język jest podstawowym środkiem komunikowania werbalnego.

• Dzięki niemu wyrażane są znaczenia komunikowanych idei i uczuć.

• Pozwala na komunikowanie znaczeń, na kreowanie i podtrzymywanie i zmienianie środowiska. Dzięki językowi można udzielić komuś informacji lub też samemu jej poszukiwać

• Język pozwala być ludziom jednoznacznym lub dwuznacznym

• Problem denotacji (znaczenie słownikowe) i konotacji

• Jest zdeterminowane przez płeć i kulturę.

• Forma pisemna tego typu komunikowania się częściej ma charakter formalny (listy). Zaletą jest trwałość, możliwość starannego przygotowania, wadą - formalny i zamknięty charakter oraz brak możliwości bezpośredniego sprzężenia zwrotnego

Komunikowanie niewerbalne

• Duże znaczenie sygnałów niewerbalnych w komunikowaniu interpersonalnym.

• Uzupełnienie i wzmocnienie komunikowania werbalnego.

Rodzaje sygnałów niewerbalnych:

• kinezjetyka, czyli mowa ciała, mimika twarzy, gestykulacja, ruchy ciała, spojrzenie itp.

• Parajęzyk, ton, barwa, wysokość, natężenie głosu

• Samoprezentacja, czyli wygląd fizczny człowieka

• Dotyk, np. uścisk dłoni

• Proksemika, czyli zastosowanie w procesach porozumiewania się dystansu interpersonalnego i relacji przestrzennych między komunikującymi się osobami

• Chronemika, wykorzystująca czas jako sygnał komunikacyjny, np. punktualność

• Elementy otocznie - temperatura, oświetlenie, kolor, mogą wpływać na zachowania ludzi.

Różnice między komunikowaniem werbalnym i niewerbalnym

• komunikowanie niewerbalne jest bardziej dwuznaczne

• komunikowanie niewerbalne ma charakter ciągły

• komunikowanie niewerbalne odbywa się za pomocą wielu kanałów i angażuje wszystkie zmysły

• komunikowanie niewerbalne nie ma struktury albo jest słabo zarysowana

• komunikowanie niewerbalne ma charakter pozalingwistyczny

• komunikowanie niewerbalne daje wgląd w stany emocjonalne

• Znaczenie komunikowania niewerbalnego jest zdeterminowane kulturowo

5. KOMUNIKOLOGIA JAKO DYSCYPLINA NAUKOWA

Naukę o komunikowaniu należy rozumieć jako systematyczne studia obejmujące wszystkie elementy, fazy i aspekty społecznego procesu komunikowania, zarówno bezpośredniego, jak i pośredniego, dokonującego się za pomocą środków masowego przekazu.

Wiedza o komunikowaniu, zwłaszcza masowym, rozwijała się wraz z pojawieniem się i upowszechnianiem kolejnych środków przekazu w tzw. epoce medialnej.

KOMUNIKOLOGIA JAKO DYSCYPLINA NAUKOWA

W ostatnich dwudziestu latach XIX stulecia do nauki został wprowadzony termin „komunikowanie”. Po raz pierwszy został on użyty przez Charlesa H. Cooleya w 1894r.

Profesjonalne studia nad komunikowaniem rozpoczęły się od analizy prasy - pierwszego masowego środka przekazu.

Dopiero na przełomie lat 30. i 40. XX wieku pojawiła się nowa, samodzielna dziedzina o interdyscyplinarnym charakterze, stanowiąca obszar niezależnych studiów akademickich, nazywana nauką o komunikowaniu lub komunikologią.

6. PODSTAWOWE NURTY TEORETYCZNE KOMUNIKOLOGII

1. Szkoła empiryczna

2. Szkoła krytyczna

3. Inne teorie komunikacyjne

SZKOŁA EMPIRYCZNA

a) Funkcjonalizm

Najwybitniejsi przedstawiciele funkcjonalizmu socjologicznego :

• R. Merton - socjologia komunikowania masowego

• C. Wright - „kartę funkcjonalizmu” poszerzył o czwartą funkcję-rozrywkę

• B. Berelson - badał treść komunikowania-przekaz

• E. Katz - rozwinął model dwustopniowego przepływu komunikowania.

b) Teoria użytkowania i korzyści

Założeniem było stwierdzenie, że mniej uwagi należy zwracać na to, co media robią z ludźmi, a więcej na to, co ludzie robią z mediami.

c) Szkoła Palo Alto

( „ niewidzialny college” )

G. Bateson, R. Birdwhistell, E.T. Hall, P. Watzlawick

Komunikowanie jako interakcja

Założenia:

• Odbiorca ma ważniejszą rolę w procesie komunikowania niż nadawca.

• Należy analizować całość sytuacji globalnej interakcji, a nie tylko kilka różnych wyizolowanych przypadków.

• Istota komunikowania znajduje się w procesie relacji i interakcji.

• Wszystkie zachowania ludzkie mają walor komunikacyjny.

• Problemy psychiczne jednostki mogą zakłócić proces komunikacji między nią, a jej otoczeniem.

ORIENTACJA ANTROPOLOGICZNA :

1. Teoria kinezjetyki (R. Birdwhistell)

2. Teoria proksemiki (E.T.Hall)

Czynniki odgrywające istotną rolę w procesie interpersonalnego komunikowania :

• Postawa i płeć uczestników rozmowy

• Dośrodkowa lub odśrodkowa oś interakcji

• Czynnik kinezjetyczny

• Zachowania „dotykowe”

• Kontakt wzrokowy lub jego brak

• Kod termiczny

• Kod zapachowy

• Wysokość głosu

ORIENTACJA PSYCHOLOGICZNA :

Aksjomaty komunikowania:

• Każdy musi się komunikować.

• Każde komunikowanie ma zawartość oraz aspekt relacji, które występując jednocześnie tworzą metakomunikację.

• Proces komunikacji podzielony jest na sekwencje, które są oddzielone i występują w określonej kolejności; należy je jednak rozpatrywać jako całość, a nie jako odizolowane elementy.

• Człowiek komunikuje w sposób „digitalny” lub „analogowy”.

• Komunikacja jest symetryczna, kiedy stosunki uczestników procesu są równorzędne lub partnerskie oraz komplementarne, kiedy relacje między nimi są równe i występuje stosunek podrzędności.

d) Interakcjonizm

Erwina Goffman'a głównie interesowały przekazywane informacje o charakterze niewerbalnym :

- wiek, płeć, cechy rasowe, wzrost, postawa, sposób mówienia, akcent, wyraz twarzy, gesty fizyczne, ubiór.

e) Teoria „porządku dziennego”

Założenia modelu agenda-setting :

• Media wpływają w bardzo poważny sposób na formowanie opinii publicznej.

• Ukierunkowują one uwagę odbiorców na pewne wydarzenia, ignorując inne.

• Nadawcy medialni promują hierarchiczną listę najważniejszych tematów dnia, które się najlepiej sprzedają.

• Taki stan rzeczy wynika z faktu, że informacji jest bardzo dużo i media nie są w stanie każdej z nich poświęcić uwagi, co zmusza do dokonywania selekcji.

f) Teoria kultury Gerbnera

SZKOŁA KRYTYCZNA

a) Szkoła Frankfurcka

Przedstawiciele:

• Max Horkheimer

• Theodor Adorno

• Erich Fromm

• Herbert Marcuse

• Leo Lowental

• Franz Neuman

• Walter Benjamin

Koncepcja „przemysłu kulturalnego”

b) Teoria działania komunikacyjnego Habermasa

Badacz usiłuje odpowiedzieć na pytanie, jak możliwa jest taka współpraca i wskazuje warunki, w których Alter może dołączać swe działania do akcji podmiotu Ego.

Teoria ta opisuje mechanizmy koordynacji działania komunikacji i buduje modele działania strategicznego (nastawionego na cel) oraz nie strategicznego (nastawionego na porozumienie).

c) Ekonomia polityczna komunikowania

Za ojców teorii ekonomii politycznej komunikowania uznaje się amerykańskich badaczy: DALLAS'a SMYTH'a i HERBERTA SCHILLERA.

Teoria zwraca uwagę na koncentrację środków komunikowania masowego w rękach wielkich korporacji, a tym samym na koncentrację władzy w świecie mediów.

Podkreśla widoczne więzy organizacyjne między kanałami telewizyjnymi, radiem, prasą i wydawnictwami, czego konsekwencją jest ograniczenie różnorodności opinii i przekazywanych informacji.

d) Teoria hegemoniczna

Za twórcę pojęcia „hegemonia” uznaje się ANTONIO GRAMSCI

Teoria akcentuje istotę czynników ideologicznych, pozostawiając na uboczu analizę czynników ekonomicznych.

Zgodnie z teorią hegemoniczną myśliciele porzucili zainteresowanie determinantami ekonomicznymi i podkreślali wagę masowych środków przekazu wśród innych narzędzi ideologicznego oddziaływania.

e) Teoria imperializmu kulturalnego

f) Cultural Studies

Za najwybitniejszego przedstawiciela Cultural Studies uznaje się dzisiaj STUARTA HALLA - któremu uznanie przyniosła Teoria przeciwstawnego dekodowania.

Autor zaproponował, aby proces komunikacyjny rozpatrywać według czterech odróżniających się momentów:

- produkcji,

- cyrkulacji,

- dystrybucji / konsumpcji,

- reprodukcji.

g) Cultural Studies

Trzy modele dekodowania:

• dekodowanie dominujące, polegające na interpretowaniu przekazu zgodnie z intencjami nadawcy

• dekodowanie negocjowane, będące próbą dostosowania przekazu do kodów osobistych odbiorcy

• dekodowanie opozycyjne/przeciwstawne, w którym rozumie się intencje nadawcy i sam przekaz, ale interpretuje niezgodnie z intencjami nadawcy

h) Semiologia i strukturalizm

SEMIOLOGIA (semiotyka) - nauka o znakach (zarówno werbalnych jak i niewerbalnych), ich zapisie i znaczeniu.

STRUKTURALIZM - orientacja kładąca nacisk na analizę struktury badanych zjawisk, a nie na ich genezę lub funkcję. Jest to zbiorcza nazwa różnych kierunków w naukach humanistycznych, takich jak: językoznawstwo, nauka o literaturze, teoria kultury, antropologia kulturowa, religioznawstwo, socjologia, a także nauka o komunikowaniu.

Fundamentalne elementy teorii według ROLANDA BARTHES'a :

• język - słowo

• znaczenie (słowa, znaku) - symbol (oznaczenie znaku)

• system - syntagma (grupa składniowa)

• denotacja - konotacja

INNE TEORIE KOMUNIKACYJNE

a) Determinizm technologiczny

Szkoła Toronto: H. Innis, M. McLuhan, D. de Kerckhove

Marshall McLuhan :

• „środek przekazu jest przekazem”

• świat staje się „globalną wioską”

• media „zimne” i media „gorące”

b) Teoria spirali milczenia

Teoria zakłada, że większość ludzi, odczuwając lęk przed izolacją, wyraża opinie zgodne z tymi, które uznaje się za opinie większości.

Jednostki, uważające, że ich opinia jest opinią mniejszości, usiłują ukryć swoje rzeczywiste poglądy lub zmieniają je na opinie, uważane za opinie większości. Taki stan powoduje nakręcanie spirali milczenia.

AKTYWNE SŁUCHANIE

• Komunikację między ludźmi można charakteryzować ze względu na zawartość treściową komunikatów, kanały komunikacji, środki komunikowania się, okoliczności prowadzenia rozmowy i właściwości rozmówców.

• Zawartość rozmów może odnosić się do trzech poziomów komunikacji:

·       fatycznego,

·        instrumentalnego,

·        afektywnego.

• Poziom fatyczny to towarzyska, swobodna atmosfera, rozmowy toczą się wokół tematów nieistotnych dla rozmówców, są wolne od emocji.

• Poziom instrumentalny występuje gdy rozmówcy są zainteresowani porozumieniem w określonej sprawie, przekazują wtedy informacje lub instrukcje związane z wykonaniem zadania w sposób bezpośredni i bez emocji.

• Afektywna komunikacja ma miejsce wtedy, gdy rozmówcy ujawniają własne poglądy, uczucia, wartości i są zaangażowani w rozmowę.

• Wskazówki dla nadawcy komunikatu, to:

 ·   opracuj plan porozumiewania się z partnerem,

·     dbaj o to, aby intencje były jasne,

· miej świadomość swoich prawdziwych i rzeczywistych intencji,

·     nastaw się na odbiorcę,

·     uważaj na przeładowanie informacyjne,

·     ważne informacje powtarzaj wielokrotnie,

·    czynami wspieraj słowne komunikaty,

• staraj się o stworzenie atmosfery zaufania, otwartości, życzliwości

• Zalecenia dla odbiorcy:

• aktywnie odbieraj informacje,

• skup się i podążaj za nadawcą,

• nie kieruj się uprzedzeniami w nadawaniu znaczenia odebranej informacji,

• stosuj zawsze parafrazę.

E.M. Russo (1995) za kryterium wyróżnienia stylów komunikacji przyjął asertywność i ekspresyjność. Wyróżnił on cztery indywidualne style komunikowania.

1. STYLE KOMUNIKOWANIA

1.     dyrektywny - wysoka asertywność i mała ekspresyjność,

2.     afektywny - wysoka asertywność i wysoka ekspresyjność,

3.     uważający - niska asertywność i wysoka ekspresyjność,

4. analityczny - niska asertywność i niska ekspresyjność

Styl dyrektywny:

• silne strony: przechodzi do sedna sprawy, w jego mowie czuje się siłę, utrzymuje kontakt wzrokowy, prezentuje się z pozycji siły,

• słabe strony: kiepski słuchacz, niecierpliwy w stosunku do innych, nie zważa na rady, lubi się kłócić.

Styl afektywny:

• silne strony: przekonywujący, dobrze opowiada historyjki, koncentruje się na całości sprawy, mówiąc odwołuje się do motywacji,

• słabe strony: nie słucha szczegółów, skłonny do przesadzania, uogólnia, może być zbyt dramatyczny.
  

Styl uważający:

• silne strony: potrafi dobrze słuchać, dobry doradca, wypowiedziami wspiera innych, budzi zaufanie,

• słabe strony: unika konfliktów, zbyt wyrozumiały, zatrzymuje opinie dla siebie, przecenia emocje
  

Styl analityczny:

• silne strony: precyzyjnie prezentuje pomysły, koncentruje się na faktach, podczas wypowiedzi sprawia wrażenie kompetentnego, ma dobrze zorganizowane miejsce pracy,

• słabe strony: zbyt koncentruje się na szczegółach, obawia się ujawnienia emocji, może być dosadny, mowa jego jest mało zróżnicowana.

• Rutynowe komunikowanie się z innymi ludźmi przebiega na ogół automatycznie i jest celowe

• Celem rutynowej aktywności komunikacyjnej jest cementowanie relacji międzyludzkiej i ułatwienie porozumiewania się ludzi.

• Synchronizacja rutynowej komunikacji polega na tym, że aktywność trwa określony czas, ma swój charakterystyczny rytm i jest podporządkowana pewnym ogólnym wzorcom, określającym zawartość komunikatów i rodzaj wymiany między partnerami.

• Rozróżnia się następujące rytuały:

• rytuał okazywania gotowości do podjęcia kontaktu i przywitania - rytuał ten występuje, kiedy ludzie chcą okazać, że cieszą się na swój widok i mają chęć nawiązać kontakt, a nie ma zewnętrznych zakłóceń, aby doszło do kontaktu;

• rytuał wyrażania zainteresowania drugą osobą - manifestuje się on przez okazywanie sympatii i uwagi drugiej osobie (typowym przykładem jest interakcja między gospodarzem a gościem);

• Społeczne rytuały są układem konwencji wspierających zachowania społeczne ludzi i pomagających naprawi sytuacje, w których coś poszło nie tak, jak powinno

• rytuał potwierdzenia statusu drugiej osoby - rytuał ten ma miejsce wtedy, gdy zaszły jakieś zmiany w tym zakresie (kiedy nasz znajomy ożenił się i spotykamy go z małżonką);

• rytuał zakończenia kontaktu - ma on miejsce, kiedy interakcja dobiega końca i jest pewnym podsumowaniem tego, co uczestnicy rozmowy osiągnęli oraz wyrazem zainteresowania dalszym kontaktem w przyszłości;

• Komunikacja rytualna pozwala uczestnikom zachować twarz w różnych sytuacjach społecznych.

• rytuał usprawiedliwiania się - występuje on w sytuacji, gdy ktoś chce naprawić swoje przykre zachowanie (rytuał ten zawiera wyrazy zakłopotania i zawstydzenia);

• rytuał proszenia - najczęściej występuje, gdy chcemy drugą osobę poprosić o jakąś przysługę, która może w konsekwencji stanowić naruszenie prawa tej osoby.

• Kiedy ludzie kłamią:

• dłoń zakrywająca usta,

• ograniczenie ruchu rąk - człowiek jest tak skupiony na tym, co mówi, że zapomina o naturalnej gestykulacji,

• lizanie warg,

• nerwowy kaszel - może być jednak tylko oznaką nerwowości,

• czerwienienie się - osoba czuje się niewygodnie w swoim otoczeniu,

• nieregularny oddech,

• stukanie nogą, nerwowe ruchy,

• unikanie kontaktu wzrokowego - powinniśmy zwracać uwagę na ten sygnał i jeżeli się pojawi, zadać dodatkowe pytania, aby odkryć prawdę,

• zamykanie oczu, zmiana tonu głosu.

• Preferowanym systemom reprezentacji języka odpowiadają trzy podstawowe typy ciała ludzkiego:

• mezomorficzny - osoba o krępej, muskularnej budowie ciała; osoby takie są często wzrokowcami,

• endomorficzny - pulchna, okrągła sylwetka, nadmierna ilość tkanki tłuszczowej; osoby takie często używają słów należących do smakowego i węchowego systemu reprezentacji,

• ektomorficzny - osoby szczupłe, delikatnie zbudowane; często używają słów należących do kinestetycznego systemu reprezentacji.

2. TYPY KOMUNIKOWANIA

1.      komunikacyjne - nadawca nie ma żadnych intencji wpływania na postawy i zachowania odbiorców;

• podstawowe metody informacyjne: narracja, opis, demonstracja, definiowanie;

• zasady komunikowania informacyjnego:

• 1. kreatywność

• 2. wiarygodność

• 3. nowość informacji

• 4. doniosłość informacji

• 5. położenie nacisku na informację

• 6. wykorzystanie pomocy wizualnych

• perswazyjne - to kompleksowy, interaktywny proces,

    w którym nadawca i odbiorca są połączeni werbalnymi i niewerbalnymi symbolami, poprzez które perswadujący próbuje wpłynąć na drugą osobę po to, aby zmienić jego reakcje, zachowania lub zmodyfikować już istniejące i sprowokować do działania;

cele perswazji:

• 1.      zmiana postawy

• 2.      wzmocnienie już istniejącej

• 3.   uformowanie nowej, nieistniejącej dotychczas postawy;

• To dziwne, że nawet jeśli jesteśmy niewinni, nasze ciało sygnalizuje coś zupełnie innego. Czasami zdenerwowanie sprawia, że zachowujemy się jakbyśmy byli winni, choć tak naprawdę nic nie zrobiliśmy.
  

• PODSTAWOWE WIADOMOŚCI O BARIERACH KOMUNIKACYJNYCH

• OSĄDZANIE polega na narzucaniu własnych wartości innym osobom i formułowaniu rozwiązań cudzych problemów. Kiedy osądzamy, nie słuchamy tego, co mówią inni, ponieważ zajęci jesteśmy oceną ich wyglądu, tonu głosu i słów, których używają. Jak zachowuje się ktoś, kto osądza (przykłady):

1. Krytykuje: „Czy ty naprawdę nic nie rozumiesz?”

2. Obraża: „To dlatego, że jesteś leniwa.”

3. Orzeka: „Ciebie w ogóle ten temat nie interesuje.”

4. Chwali po to, by oceniać lub manipulować: „Gdybyś się trochę postarał, na pewno wyszłoby ci to znacznie lepiej.”

• Decydowanie za innych

Decydując za innych uzależniamy ich od siebie i pozbawiamy możliwości samodzielnego podejmowanie decyzji. Dajemy im także do zrozumienia, że ich odczucia, wartości i problemy są nieważne. Jak zachowuje się ktoś, kto decyduje za innych (przykłady):

1. Rozkazuje: „Będziesz się uczył 2 godziny każdego wieczora”.

2. Grozi: „Jeśli tego nie zrobisz …”.

3. Moralizuje: „Powinieneś to zrobić”.

4. Zadaje liczne/niewłaściwe pytania: „Gdzie byłeś? Co robiłeś? Kto był z tobą?”. (Pytania tego typu zdecydowanie nie ułatwiają komunikacji).

• Uciekanie od cudzych problemów

polega na tym, że nie jesteśmy skłonni zajmować się nimi. Nie bierzemy pod uwagę uczuć ani zmartwień innych ludzi. Nie chcemy zajmować się ich lękami, obawami i troskami. Jak zachowuje się ktoś, kto ucieka od cudzych problemów (przykłady):

1. Doradza: „Najlepiej byłoby, gdybyś …”.

2. Zmienia temat: „Jaką dyscyplinę sportu chcesz uprawiać?”.

3. Logicznie argumentuje: „Możesz poprawić swoje wyniki tylko przez bardziej wytężoną naukę”. Najważniejsze są fakty, o uczuciach się nie mówi.

4. Pociesza: „Wszystko będzie dobrze”. W ten sposób poprawia nastrój swego rozmówcy, ale nie zajmuje się trapiącym go problemem.

• Umiejętności dobrego słuchacza:

Umiejętność skupiania się

• Wyrażanie zainteresowania poprzez zwrócenie się w stronę mówiącego, utrzymywanie kontaktu wzrokowego, zmianę wyrazu twarzy i inne sygnały świadczące o kontakcie i fizycznej obecności

Umiejętność pożądania

• Nieprzeszkadzanie i nierozpraszanie mówcy. Delikatne zachęcanie do mówiącego poprzez wyrażanie na bieżąco swoich odczuć. Zadawanie rzeczowych pytań, wymagających odpowiedzi dłuższych niż „tak” lub „nie”. Unikanie tworzenia atmosfery przesłuchania przez ciągłe zadawanie pytań. Milczące skupienie.

• Techniki :Aktywne słuchanie

• ODZWIERCIEDLANIE

• Mówimy komuś, jakie - naszym zdaniem - są jego odczucia, np.:

• „Oczywiście jesteś zadowolony z tych planów”.

• „Zdaje się, że jesteś wściekły”.

• „Wygląda na to, że cię rozzłościłem”.

 

• PARAFRAZOWANIE

• Ujmujemy w inne słowa to, co ktoś powiedział, sprawdzając, czy dobrze usłyszeliśmy, np.:

• „O ile dobrze cię zrozumiałem…”.

• „A więc twierdzisz, że…”.

• „A więc sądzisz, że…”.

• „Chcesz powiedzieć, że…”.

 

• SKUPIANIE SIĘ NA NAJWAŻNIEJSZYM

• Prosimy mówiącego o skoncentrowanie się na sprawie najważniejszej, np.:

• „Wiem, że wszystko to jest dla ciebie bardzo ważne, ale czy jest jakaś konkretna rzecz, w której moglibyśmy coś zrobić?”.

• „Która z tych spraw jest dla ciebie najważniejsza?”.
  

• Trzy podstawowe umiejętności przydatne w rozmowie:

• 1.rozpoczynaj od pytań otwartych, zaczynających się od słów kto, co, kiedy, jak, dlaczego;

• 2.przysłuchuj się nie tylko odpowiedziom na pytania, ale także wszelkim informacjom, które dostarczają wiedzy o mówiącym;

• 3.w rozmowie, niezależnie od tematu, ujawniaj także pewne informacje o osobie.
  

•    Typy komunikowania (komunikacyjne i perswazyjne)

• 1. informacyjne - nadawca nie ma żadnych intencji wpływania na postawy i zachowania odbiorców ;
  

• podstawowe metody informacyjne: narracja, opis, demonstracja, definiowanie; zasady komunikowania informacyjnego:

• 1. kreatywność

• 2. wiarygodność

• 3. nowość informacji

• 4. doniosłość informacji

• 5. położenie nacisku na informację

• 6. wykorzystanie pomocy wizualnych
  

• 1. perswazyjne - to kompleksowy, interaktywny proces, w którym nadawca i odbiorca są połączeni werbalnymi i niewerbalnymi symbolami, poprzez które perswadujący próbuje wpłynąć na drugą osobę po to, aby zmienić jego reakcje, zachowania lub zmodyfikować już istniejące i sprowokować do działania;
  

• cele perswazji:

• 1.  zmiana postawy

• 2.   wzmocnienie już istniejącej

• 3.  uformowanie nowej, nieistniejącej dotychczas postawy;
  

• typy perswazji:

• 1.przekonująca - obie strony dążą do porozumienia nawet kosztem odstąpienia od swych pierwotnych przekonań

• 2.nakłaniająca - intencja nadawcy - przyciągnięcie odbiorcy do idei, postaw perswadującego

• 3.pobudzająca (to agitacja) - za pomocą sugestii, chwytów socjotechnicznych, technik marketingowych nadawca dąży do uzyskania z reguły doraźnych efektów;
  

AUTOPREZENTACJA W SFERZE PUBLICZNEJ MANAGERA

• Wystąpienia publiczne nie są mocną stroną polskich menedżerów.

• Głównym celem autoprezentacji jest spowodowanie, aby inni ludzie postrzegali nas jako profesjonalistów.

• Świadome kierowanie wrażeniem jakie wywieramy na innych, czyli umiejętność pokazania się takim, jakim chcę, żeby mnie inni widzieli to najwyższy poziom profesjonalizmu i szacunku dla partnerów zawodowych.

• Autoprezentacja jest wyrażaniem samego siebie. Bez względu na rodzaj czy treść prezentacji prezentujący identyfikowany jest z organizacją, którą reprezentuje.

• Dobra prezentacja- to dobra autoprezentacja i odwrotnie, dobra autoprezentacja jest dobrą prezentacją. Tych relacji nie można rozdzielić.
  

• Wystąpienia publiczne - podstawowe informacje

Wyróżniamy pięć części (składników) wystąpienia publicznego:

• Inwencja - wybór celu i przedmiotu mowy, ustalenie przekonujących argumentów

• Kompozycja - uporządkowanie materiału w celu wywarcia możliwie największego wrażenia, dobór argumentów racjonalnych i emocjonalnych

• Elokucja - dobór właściwych słów

• Wygłoszenie - dopasowanie wzajemne głosu i gestów

• Pamięć - opanowanie i przećwiczenie treści mowy.

• Wystąpienia publiczne - podstawowe informacje

Kształtowanie się uwagi słuchacza w trakcie wystąpienia:

• Wystąpienia publiczne - podstawowe informacje
  

Funkcje retoryki:

• Informacyjna - skierowana do intelektu odbiorcy, argumentująca racjonalnie

• Estetyczna - wywołująca zachwyt, urzekająca pięknem formy

• Emocjonalna - opanowująca wolę słuchacza, wzruszająca, argumentująca emocjonalnie
  

Retoryka posługuje się różnymi typami argumentacji:

• Jednostronną - eksponującą wyłącznie zalety punktu widzenia mówcy

• Dwustronną - obok zalet dostrzegającą także wady

• Zwężającą - przechodzącą od argumentów ogólnych do szczegółowych

• Rozszerzającą - od argumentów szczegółowych do ogólnych
  

• Wystąpienia publiczne - podstawowe informacje

Chwyty erystyczne, które może wykorzystać menedżer w swojej autoprezentacji to m.in.:

• odwołania do niewiedzy audytorium,

• odwołania do litości,

• odwołania do próżności słuchacza,

• odwołania do uczuć słuchacza,

• odwołania do tłumu, demagogiczne,

• odwołania do powagi autorytetu
  

• Zrozumiałość przekazu

Zrozumiałe wyłożenie prezentacji (cztery kryteria zrozumienia):

• prosta (krótka budowa zdań, jednoznaczność, brak obcych wyrazów),

• odpowiednia struktura i właściwa kolejność (sensowne uporządkowanie),

• zwięzłość i trafność (dosadność, ścisłość),

• symulacja, pobudzające dodatki (porównania, obrazy, przykłady, aforyzmy).
  

• Niezrozumiałość przekazu

Niezrozumienie treści prezentacji przez jej uczestników świadczy o niekompetencji prezentującego. Tylko nieliczni są jeszcze pod wrażeniem niezrozumiałego tekstu czy wypowiedzi. Należy zatem:

• mówić głośno i wyraźnie - siła głosu musi być dopasowana do pomieszczenia i liczebności uczestników,

• starać się o wymowną melodię głosu,

• różnicować tempo - stosować przerwy wypowiedzi, mówić arytmicznie

• różnicować siłę głosu,

• nie marnotrawić,

• nie połykać sylab,

• nie mówić przez nos,

• wybierać formę aktywną mowy (strona czynna, a nie bierna)

• poszerzać słownictwo (starać się używać synonimów).
  

• Zachowania werbalne i niewerbalne

Autoprezentacja to zarówno zachowanie werbalne i niewerbalne. Psychologowie ustalili, że podczas rozmowy około 55% informacji jest przekazywanych pozawerbalnie (poprzez to, co widzimy), a pozostałe 45% słownie (poprzez to, co słyszymy, z czego ton głosu, sposób mówienia to 38%, a treść to 7%).

KOMUNIKACJA WERBALNA

Co mówić? Jak mówić?

Jak mówić - Wyraźnie, spokojnie, z właściwą intonacją, w miarę możliwości niskim głosem, dobrze akcentując i nie połykając końcówek. Warto się postarać, bo stanowi to 38% wywieranego wrażenia. Wielu menedżerów sądzi, że wrodzona zdolność płynnego wyrażania myśli daje im prawo do uważania się za dobrych mówców. Tymczasem ponad połowa z nich powinna nad sobą popracować

Co mówić - Pomimo, że treść to 7% postrzegania osoby w procesie komunikacji międzyludzkiej, jest ona niezwykle istotna.

• Treść powinna być dostosowana do poziomu intelektualnego słuchaczy.

• Wypowiedź powinna mieć wstęp, rozwinięcie i zakończenie.

• Każda ciekawa wypowiedź powinna zawierać zarówno wątki racjonalne oraz emocjonalne. Jesteśmy istotami, które mają nie tylko rozum, ale i emocje, dlatego podczas wystąpień warto posłużyć się np. anegdotą. Odwołanie się jedynie do rozumu i rozsądku adresatów obniża skuteczność wpływu na odbiorców.

• Dłuższe wystąpienia można czytać (nie za szybko i z właściwą intonacją) z kartki (należy pamiętać o częstym podnoszeniu wzroku na słuchaczy), krótsze powinniśmy wygłaszać z pamięci. Tekstu krótkiego przemówienia nie należy uczyć się na pamięć.

• Reguły tekstowe:

• Reguła zrozumiałości i poprawności gramatycznej

• Reguła spójności

• Reguła ekonomiczności (wypowiedź niezbyt rozległa)

• Reguła ekspresyjności (mówienie żywo i z uczuciem)
  

Ćwiczenie przed lustrem lub znajomymi, nagrywanie swojego wystąpienia na wideo, utrwalanie sobie w pamięci tego, co chcemy powiedzieć, powodują, że nie musimy czytać z kartki oraz bardziej wiarygodnie i sprawnie przedstawimy historię, którą mamy do opowiedzenia. I nie przedłużamy niepotrzebnie swojego wystąpienia, zwłaszcza, gdy słuchacze czekają na mającą za chwilę nastąpić przerwę na lunch.

Typy postaw:

• Postawa przyjazna:

• Patrzy w oczy

• Aprobująco kiwa głową

• Często się uśmiecha

• Rzadko dotyka dłońmi twarzy

• Ciało pochylone w kierunku rozmówcy

• Postawa pewna siebie:

• Ramiona swobodnie opuszczone

• Odsłonięta sylwetka i twarz

• Siedzi pewnie i spokojnie

• Trzyma nogi spokojnie, wygodnie
  

• Zachowania niewerbalne

• Postawa lękowa:

• Często zamyka oczy

• Nerwowo porusza rękoma

• Zasłania często usta

• Wierci się na krześle

• Nerwowo kiwa nogą

• Postawa wroga, agresywna:

• Uśmiecha się z politowaniem

• Podnosi z niesmakiem brwi

• Wstaje by unieść się nad rozmówcę

• Patrzy ponad głową rozmówcy

• Postawa zdecydowana, ale bez wrogości:

• Często spogląda na rozmówcę-patrzy prosto w oczy ale nie nachalnie

• Zdecydowany wyraz twarzy

• Gestykuluje

• Lekko odwraca głowę w bok

• Trzyma dłonie otwarte
  

• Pewność siebie

• donośność, wyrazistość i modulacja głosu,

• dobry kontakt wzrokowy - pozwala na stałą obserwację słuchaczy i natychmiastową reakcję, wskazuje na pełne zainteresowanie słuchaczami, a nie na ich lekceważenie, pobudza i uaktywnia słuchaczy

• prawidłowa postawa ciała - sygnały mowy ciała są często wysyłane podświadomie i podświadomie odbierane,

• otwarta i przyjazna motoryka (mimika i pantomimika),

• oryginalność własnego zachowania (nie kopiować innych),

• sposób wypowiadania się (budowa zdań, dobór słów, tempo wypowiedzi);

• serdeczność, emocje, zaangażowanie, temperament - nadmierne emocje są dla odbiorców irytujące, ale brak emocji tworzy nudę,

• krytyczny dystans do treści prezentacji i samego siebie,

• opanowanie tremy, która jest fizjologiczną reakcją organizmu na stres, a przejawia się poprzez apatię lub nadmierne podniecenie
  

• Efekty ważne podczas autoprezentacji publicznej

• Efekt „pierwszego wrażenia” - jest to efekt towarzyszący pierwszej chwili kontaktu i jest niezwykle ważny, gdyż nigdy nie można zrobić pierwszego wrażenia po raz drugi. Ludzie szybko wyrabiają sobie opinie, a wolno ja zmieniają. Ludzie formułują swoje pierwsze opinie w tak zwanych „pierwszych trzech dziesiątkach”:

• pierwsze dziesięć sekund

• pierwsze dziesięć elementów stroju i postawy

• pierwsze dziesięć słów, które się wypowie

Raz nabytego pierwszego wrażenia ludzie pozbywają się bardzo niechętnie. Po prostu nie lubią zmieniać swoich przyzwyczajeń i przyznawać się do pomyłki- nawet przed samym sobą. Dlatego warto zabiegać o dobre pierwsze wrażenie.

• Efekt „aureoli” - Efekt “pierwszego wrażenia” ma znaczenie dla wizerunku menedżera, czyli jak będzie on postrzegany w przyszłości. Złe pierwsze wrażenie bardzo trudno zatrzeć, ponieważ nie lubimy zmieniać raz przyjętej opinii na czyjś temat. Dobre wrażenie o człowieku również może długo pozostawać w świadomości i utrzymywać się, pomimo ewidentnych zdarzeń wskazujących, że ktoś pozytywnie przez nas postrzegany wcale na pozytywną opinię nie zasługuje. Utrzymywanie się ogólnego dobrego albo złego wrażenia o menedżerze powoduje, że dobrze (albo źle) myślimy również o jego poszczególnych cechach albo działaniach. Zjawisko to nosi nazwę “efektu aureoli”- jest to wpływ ogólnego wrażenia na specjalne wrażenia.
  

• Efekt kontrastowania - Ludzie bardzo często kształtują swoją opinię o kimś na podstawie cech, faktów, zdarzeń łatwych do dostrzeżenia, spektakularnych, dramatycznych, wykorzystując swą skłonność go generalizacji. To zjawisko nosi nazwę efektu “kontrastowania”.

• Efekt pierwszeństwa i efekt świeżości - Gdy w planach są również autoprezentacje innych menedżerów najlepiej wystąpić na początku i na końcu. Odbiorcy najdokładniej zapamiętują to, co się wydarzyło (o czym się mówiło) na początku oraz to, co się wydarzyło i o czym się mówiło na końcu. Te zjawiska określane są efektem pierwszeństwa i efektem świeżości.
  

• Podsumowanie…

• Przemawianie publiczne to jedna z najtrudniejszych rzeczy, a im wyższej rangi menedżer, tym większe wobec niego oczekiwania w zakresie komunikowania się.

• Osiągnięcie mistrzostwa w tym zakresie kosztuje wiele wysiłku. Wymaga regularnego szkolenia, częstych występów w różnych warunkach, a także obserwowania swoich postępów i błędów.

• Można się także nauczyć paru przydatnych trików. Jednym z nich jest to, że podczas przemówień i prezentacji warto używać zwrotów, którymi posługuje się rozmówca (różne organizacje wytwarzają specyficzne dla siebie kultury czy języki).

• Każdy dobry mówca doskonale wie, że niezależnie od tego, jak długo przemawia, zawsze musi się wsłuchiwać w widownię i obserwować zachowanie swoich słuchaczy. Ponieważ przemówienie to przede wszystkim komunikacja, a w niej ważniejsze jest słuchanie niż mówienie.
  

BARIERY WŁASNE W KOMUNIKATYWNOŚCI AUTOPREZENTACJI

• czyli czym są dwa style komunikacji oraz jakie utrudnienia możemy napotkać podczas ich stosowania
  

• Komunikacja werbalna

• to przekazywanie informacji za pomocą wyrazów.

• Dużą rolę odgrywają tu takie czynniki, jak:
  - akcent (badania dowiodły, że jest ważniejszy niż treść wiadomości!)
  - stopień płynności mowy (świadczy o kompetencji i odpowiedzialności)
  - zawartość (treść) wypowiedzi; jest uzależniona od władzy oraz związków międzyludzkich, uzależnionych od przyjętego systemu kulturowego.
  

• Komunikaty werbalne

• Wiedząc, co jest ważne w przekazie słownym możemy skutecznie się nim posługiwać. Jednak należy uważać, aby to, co mówimy zostało odczytane dokładnie tak jak chcemy

• Aby zapobiec ewentualnym nieporozumieniom, powinniśmy posiąść umiejętność aktywnego słuchania.

• Techniki aktywnego słuchania

• odzwierciedlenie - informujemy rozmówcę, jak zrozumieliśmy jego odczucia lub intencje

• parafrazowanie - ujmujemy inne słowa zasłyszany komunikat, upewniając się czy dobrze został zrozumiany

• klaryfikacja -skłaniamy rozmówcę do skoncentrowania się na głównej idei komunikatu lub prosimy o bardziej precyzyjne wyjaśnienie sprawy

• potwierdzenie - dopowiadamy pewne słowa, potwierdzając, że jesteśmy zainteresowani wypowiedzią i słuchamy uważnie.
  

• Bariery komunikacyjne

• To wszystkie czynniki, które utrudniają zrozumienie przekazu zawartego w wypowiedzi. Można wyodrębnić bariery o charakterze fizycznym i psychologicznym

• Różnice kulturowe - nasza przeszłość i wpisane w nią doświadczenia w decydujący sposób wpływają na nasz system poznawczy. Różnice w interpretacji tej samej wypowiedzi przez kilka osób wynikają z faktu, iż każdy posiada własny kontekst poznawczy (bagaż doświadczeń), który w sposób nieświadomy wpływa na sposób myślenia.

• Brak umiejętności decentracji - pełne zrozumienie rozmówcy możliwe jest dzięki przyjęciu jego perspektywy. Ktoś, kto całą swoją świadomość skupia na własnej osobie- nie jest zdolny przyjąć innego niż własny punktu widzenia nie może być dobrym słuchaczem a tym samym dobrym rozmówca.

• Utrudnienia percepcyjne- trudno o efektywną komunikację, jeżeli nie rozumiemy rozmówcy, ponieważ ten mówi zbyt szybko, niewyraźnie artykuluje wyrazy, jąka się, etc.

• Stereotypy- Chętniej słuchamy osób o wysokim statusie społecznym niż tych, których status jest niski. Jeżeli rozmówca posiada określone atrybuty wskazujące na wysoki status społeczny wówczas poświecimy mu więcej uwagi, okażemy więcej uprzejmości i chętniej zgodzimy się z jego poglądami.

• Wybiórczość uwagi - poważnym utrudnieniem jest koncentrowanie się jedynie na określonych faktach zamiast na całokształcie wypowiedzi. Jeżeli słuchacz całą swoją uwagę skupia na tym by zrekonstruować przebieg zdarzenia, które jest przedmiotem opowieści, może nie dostrzec innych ważnych aspektów.

• Samopoczucie- sposób patrzenia na życie w dużej mierze zależy od uwarunkowań psychologicznych. Wartości, poglądy, cele wyznaczają ogólne i relatywnie stałe ramy natomiast stan psychofizyczny doraźnie zmienia sposób postrzegania zdarzeń.

• Słowny opis własnej osoby

• W przypadku autoprezentacji werbalnej SAMI decydujemy, które fakty z naszego życia pragniemy ujawnić, a treść naszej wypowiedzi zależy w dużym stopniu od tego, jakie wrażenie pragniemy wywrzeć na słuchaczu. Jeżeli np. na rozmowie kwalifikacyjnej zostaniemy spytani o pełne umiejętności czy doświadczenia, których nie posiadamy - przyznajemy się do tego, ale od razu rekompensując wypowiedź inną, posiadana przez nas umiejętnością podobną do wymaganej np. Czy zna pan/pani j. francuski? Nie, ale doskonale znam j. niemiecki.
  

• Komunikacja niewerbalna

• Wg. Elliota Aronsona „(...) to sposób, w jaki ludzie komunikują, intencjonalnie bądź nieintencjonalnie, bez słów; wskaźniki niewerbalne obejmują mimikę, ton głosu, gesty, pozycje i ruchy ciała, dotyk i spoglądanie”

• Formy komunikacji niewerbalnej

• Forma pozajęzykowa

wiąże się z wszystkimi aspektami wymowy (artykulacji): modulacja, intonacja, zawieszenie głosu, tonacja, tempo mówienia, barwa głosu

• Proksemiczna

przekazanie wiadomości za pomocą aranżacji przestrzeni. Jej wymiarami są: dystans przestrzenny między nadawcą a odbiorcą, związana z nim postawa ciała, usadowienie

• Kinezyjna

informacje wysyłane przez gesty, wyraz twarzy, kontakt wzrokowy, zmianę postawy, dotyk.

• Mowa ciała

• Uważa się, że informacje przekazywane przez różne sygnały ciała, szczególnie, gdy dotyczą stanów emocjonalnych oraz postaw wobec innych, są w pewien sposób bardziej obiektywne i prawdziwe

• Mimika

Twarz jest najbardziej ekspresyjną częścią ciała - odzwierciedla szybko zmieniające się nastroje, reakcje na wypowiedzi i zachowania rozmówcy. Wyraża przede wszystkim uczucia i emocje.

• Bardzo wymowne są okolice brwi:
  całkowicie podniesione wyrażają niedowierzanie,
  podniesione do połowy - zdziwienie,

• stan normalny - bez komentarza,
  do połowy obniżone - zakłopotanie,
  całkowicie obniżone - złość.

Podobna siłę ekspresji ma okolica ust. Zmiana położenia kącików ust wyraża stany od zadowolenia - podniesione, do przygnębienia - opuszczone.

• Kontakt wzrokowy

Oczy stanowią najważniejszy obszar wizualnej uwagi - w czasie rozmowy uwaga koncentruje się na oczach przez ok. 43% czasu. Zasadniczą funkcją kontaktu wzrokowego jest przekazywanie komunikatów relacyjnych. Oznacza to, że patrzenie na inna osobę jest wyrazem zainteresowania a jednocześnie przejawem pozytywnej lub negatywnej odpowiedzi na to zainteresowanie. Na przykład podczas rozmowy kwalifikacyjnej kandydat usiłuje nawiązać dobry kontakt wzrokowy z rozmówcą by poprzez ten kanał wyrazić swoja wiarygodność, kompetencję, zainteresowanie firmą. Jeżeli rozmówca jest zainteresowany kandydatem, będzie skłonny pozytywnie odpowiadać na jego próby nawiązania kontaktu wzrokowego.
Inna ważna funkcja kontaktu wzrokowego jest redukowanie rozproszenia. W celu zwiększenia koncentracji uwagi, ograniczamy ilość odbieranych bodźców.

• Ekspresja oczu wyraża się nie tylko poprzez spoglądanie, ale również:
  zmianę wielkości źrenic (2-8 mm),
  wskaźnik mrugania (zwykle, co 3-10 sek.),
  stopień otwarcia oczu (od szeroko otwartych do przymkniętych powiek),
  wyraz oczu - tzw. maślane oczy, mordercze spojrzenie.
  

• Dotyk

• Stanowi sygnał o bardzo dużej sile oddziaływania. Dlatego istnieją określone normy społeczne, które regulują akceptowany obszar i liczbę dotyków w zależności od charakteru związku interpersonalnego. Istnieje szereg sytuacji, w których kontakt cielesny jest akceptowany, np. w sporcie, podczas badania lekarskiego, w czasie składania życzeń. We wszystkich tych sytuacjach obowiązują inne reguły, ale wspólnym mianownikiem jest brak związku pomiędzy dotykiem i poczuciem intymności. Wymienione rodzaje dotyku stanowią, bowiem przykłady dotyku funkcjonalnego.
  

• Najważniejsze funkcje komunikacyjne dotyku to:
  wspieranie/ pocieszanie,
  funkcja afiliacyjna,
  funkcja władzy.

• Przekazy dotykowe są szczególnie skuteczne w dostarczaniu pocieszenia osobom potrzebującym psychicznego wsparcia. Poprzez dotyk najlepiej dokonuje się transmisja uczucia sympatii, zrozumienia, współczucia. Bardzo ważna jest rola dotyku w relacjach rodzice-dzieci. Dotyk odgrywa ogromnie ważna rolę w kształtowaniu bliskich relacji. Przekaz zawarty w dotyku zależy jednak od rodzaju relacji. W bliskich związkach dotyk komunikuje sympatię, życzliwość, wsparcie, etc. Z drugiej strony w relacji np. z szefem jest wskaźnikiem władzy, dominacji i statusu.

• Gesty

• Kiedy mówimy nieustannie poruszamy rękami, głową i całym ciałem. Ruchy te są skoordynowane z mową i stanowią część całościowego procesu komunikowania się. Kiwanie głową jest dość specyficznym rodzajem gestu i odgrywa dwie zasadnicze funkcje:
  po pierwsze działa jako wzmocnienie, nagroda i zachęta dla rozmówcy do kontynuowania wypowiedzi
  po drugie- służy synchronizacji interakcji - kilkakrotne kiwnięcie głowa (seria) oznacza brak zgody i chęć zabrania głosu.
  

w zależności od pełnionej funkcji, dzielimy na:

• emblematory (niewerbalne substytuty konkretnych słów, np. znak słuchawki; znak ilustrujący, że czas minął)

• afektatory (niewerbalne zachowania, które odzwierciedlają intensywność odczuwanych emocji, np. skrzyżowanie nóg czy rak, częste zmiany postawy ciała)

• ilustratory (niewerbalne zachowania, które służą uplastycznieniu wypowiedzi, np. opowiadając o małym dziecku gestykulujemy by dokładniej, wierniej opisać jego małe paluszki, raczki etc. )

• regulatory (niewerbalne zachowania, które pomagają synchronizować przebieg rozmowy, np. zmiana postawy i ułożenia ciała, skinienie głowa)

• adaptatory (zachowania niewerbalne, które służą zaspokojeniu określonych potrzeb psychicznych lub fizycznych, np. obgryzanie paznokci jako przejaw zdenerwowania, kręcenie się na krześle jako przejaw zniecierpliwienia.
  

• „dotykowa” ciekawostka

• Kiedy ujawniamy informacje na temat wewnętrznych stanów, np. opowiadamy o swoich przeżyciach, wówczas najczęściej dotykamy lewej strony naszego ciała. Kiedy natomiast doświadczamy obawy w związku z nawiązaniem kontaktu z nowa osoba, najczęściej dotykamy prawej części naszego ciała.)

• Pozycja ciała
  
  

• Sposób siedzenia czy stania ujawnia informacje nt. naszego samopoczucia. Jednym z komunikatów emitowanych przez postawę ciała jest stan napięcia psychicznego. Świadczą o nim znaki statyczne (stopy ściśle przylegające do siebie, ręce przyciśnięte do ciała, zaciśnięte dłonie) oraz kinetyczne (ciągłe poruszanie stopami, rękami, kręcenie głową). Za pomocą postawy ciała komunikujemy również nasze nastawienie wobec rozmówcy. Bezpośrednie ustawienie ciała ułatwiające kontakt wzrokowy, wychylenie ciała do przodu, dotykanie jest wyrazem pozytywnego nastawienia do rozmówcy. Wyrazem sympatii dla rozmówcy jest podobna/ lustrzana pozycja ciała.

• Zachowanie przestrzenne

• Wyróżnia się cztery strefy używane przez nas nieświadomie podczas interakcji z innymi ludźmi. Są to:
  strefa intymna (0-45cm),
  strefa osobista (45-120 cm),
  strefa społeczna (1,2-3,6 m),
  strefa publiczna (3,6-6m).
  Bliskość przestrzenna jest wskaźnikiem lubienia, sympatii. Im mniejszy dystans, tym bliższa relacja.
  

• Ubiór

• Przekazuje wiadomość o tym, jak postrzegamy samych siebie. Ubranie stanowi wizytówkę każdego z nas i w dużym stopniu wpływa na to, jak jesteśmy odbierani przez otoczenie.

• Zupełnie inaczej będzie postrzegany mężczyzna ubrany w garnitur niż ten sam odziany w podarte dżinsy. Podobnie kobieta ubrana w garsonkę w porównaniu ze strojem - powiedzmy znacznie swobodniejszym czy wręcz wyzywającym.

• Przyczyny niepowodzenia autoprezentacji

• Zakłopotanie

• Lęk społeczny

• Trema
  

• Zakłopotanie

• występuje, gdy trzeba się z czegoś tłumaczyć lub coś wyjaśniać. Jest to rodzaj niepokoju zbliżonego do wstydu i charakteryzuje się między innymi unikaniem kontaktów wzrokowych, nerwowym grymaso-uśmiechem, czerwienieniem się na twarzy i uczuciem niedokrwienia nóg. Najczęściej mamy z nim do czynienia obawiając się utraty akceptacji otoczenia, spowodowanej kłopotliwymi okolicznościami
  

• Lęk społeczny

• wynika z obawy, iż mimo chęci zrobienia dobrego wrażenia, autoprezentacja może się nie udać. Występuje zwłaszcza w sytuacjach, gdy nie wiadomo, jaki model autoprezentacyjny należy zastosować. To strach przed negatywną oceną i można go rozpoznać na przykład po bladości twarzy, szukaniu wzrokiem pomocy oraz w pewnym sensie „proszalnym” uśmiechu. Lęk ten może dotyczyć różnych cech własnych, uważanych za słabe punkty, na przykład fizycznych. Może to być niski wzrost, nadmierna tusza, czy np. słaba muskulatura u mężczyzn.
  

• Trema

• jest silnym stresem w przełamywaniu barier komunikacyjnych. Charakteryzuje się nie tylko opisanymi powyżej uczuciami i zachowaniami. Objawia się także w formie szczękościsku i powoduje mówienie przez zęby, może zaburzać artykulację słów i ton głosu, powoduje silne pocenie się, miękkość nóg, myślowy chaos i zapominanie treści, które autoprezentacja powinna zawierać. Bywa też, że sytuacja zapanuje nad mówcą, wykonuje on ruchy chaotyczne, zbyteczne i niecelowe, a katastroficzna reakcja może doprowadzić do dalszych zaburzeń, z fizjologicznymi włącznie
  

• Brak własnych barier ... ale jak?

najważniejszym elementem autoprezentacji jest znajomość własnego „Ja" i akceptacji samego siebie. A także świadomość, że dobra „improwizacja” musi być dobrze przygotowana, zaś prezentujący swoje argumenty uwzględnił ewentualne utrudnienia zarówno scenograficzne, jak i psychologiczne, z których istotnym jest nieznajomość oczekiwań audytorium.

KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA

• Plan prezentacji

1. Podstawowe definicje

2. Zasady komunikacji interpersonalnej

3. Zakłócenia w komunikacji

4. Postawy w komunikacji

5. Komunikacja werbalna

6. Komunikacja niewerbalna

7. Komunikacja medialna na podstawie zachowań polityków

8. Podsumowanie, czyli kilka dobrych rad
   

• Podstawowe definicje

Komunikacja - proces porozumiewania się jednostek, grup lub instytucji. Celem jest wymiana myśli, dzielenie się wiedzą, informacjami, ideami. Proces ten odbywa się na różnych poziomach przy użyciu zróżnicowanych środków i wywołuje określone skutki.

Komunikacja interpersonalna - podejmowana
w określonym kontekście wymiana werbalnych, niewerbalnych i wokalnych sygnałów w celu osiągnięcia lepszego poziomu współdziałania.

Proces komunikowania możemy nazwać pełnym, gdy przebiegnie w dwóch kierunkach:

• nadawca nadaje wiadomość

• odbiorca reaguje przesyłając wiadomość zwrotną.

Elementy obecne w procesie komunikowania:

• nadawca

• kodowanie

• komunikat

• kanał

• odbiorca

• dekodowanie

• szum

• sprzężenie zwrotne

• Podstawowe definicje

• Podstawowe definicje

Badania przeprowadzone na temat procesu komunikowania wykazują, że porozumiewanie się, poza snem zajmuje nam 70% czasu, w tym:

• 32% mówienie

• 42%-57% słuchanie.

Wykazują one także, iż poszczególne kanały przekazu informacji mają zróżnicowany wpływ na kształtowanie ogólnej oceny wypowiedzi. I tak treść wyrażona poprzez:

• słowa wpływa jedynie w 7%

• przekaz zawarty w tonie głosu decyduje w 38%

• przekaz zawarty w mimice twarzy decyduje w 55%

o odbiorze informacji.

Em Griffin w swojej książce „Podstawy komunikacji społecznej” porównuje proces komunikowania interpersonalnego do gier:

• komunikacja jako gra w kręgle

• komunikacja jako gra w ping-ponga

• komunikacja jako rozwiązywanie kalamburów.

• Zasady komunikacji interpersonalnej

Wyróżniamy trzy podstawowe zasady komunikacji:

• zrozumienie

• zdefiniowanie terminów

• stosowanie symboliki
  

• Zakłócenia w komunikacji

Doświadczenia kulturowe

Doświadczenia wychowawcze

Doświadczenia osobiste

O konflikcie mówimy, wtedy, gdy dwie lub więcej osób, grup wzajemnie od siebie zależnych spostrzega niemożliwe do pogodzenia różnice interesów, niemożność realizacji ważnych potrzeb lub/i wartości oraz podejmuje działania, aby tę sytuację zmienić. Od tego, jakie to będą działania zależą dalsze losy konfliktu.

Detektory konfliktu - objawy, które jednoznacznie wskazują na możliwość pojawienia się sporu.

Wyróżniamy pięć faz konfliktu:

FAZA I - „coś jest nie tak”

FAZA II - „wrogość”

FAZA III - „kulminacja”

FAZA IV - „wyciszanie”

FAZA V - „porozumienie”

• Postawy w komunikacji

Postawa I - agresywność

Postawa II - uległość

Postawa III - asertywność

"Ja jestem w porządku i mam prawo być sobą.
Ty jesteś w porządku i masz prawo być sobą."

5 zasad asertywności Herberta Fenterheima:

• Masz prawo do wyrażania siebie, swoich opinii, potrzeb, uczuć - tak długo, do póki nie ranisz innych.

• Masz prawo do wyrażania siebie - nawet, jeśli rani to kogoś innego - dopóki twoje intencje nie są agresywne (są asertywne).

• Masz prawo do przedstawiania innym swoich próśb - dopóki uznajesz, że oni mają prawo odmówić.

• Są sytuacje, w których kwestia praw poszczególnych osób nie jest jasna. Zawsze jednak masz prawo do przedyskutowania tej sytuacji z drugą osobą.

• Masz prawo do korzystania ze swoich praw.
  
  
  

• Komunikacja werbalna

Komunikacja werbalna to mowa, która jest najbardziej złożonym, subtelnym i specyficznie ludzkim środkiem porozumiewania się. Rozróżniamy różne rodzaje wypowiedzi werbalnej: mowa egocentryczna, polecenia i instrukcje, pytania, informacje. Warunkiem dobrej komunikacji słownej jest wspólny słownik w zakresie poruszanego tematu.

Wyróżniamy dwa typy komunikacji werbalnej:

• pionową

• poziomą

Aktywne słuchanie - słyszeć nie znaczy słuchać!

Słyszenie to wyłącznie czynność percepcyjna, mimowolna dokonująca się za sprawą receptorów w obrębie narządu słuchu. Słuchanie natomiast jest czynnością selektywną, która obejmuje zarówno czynność receptorów słuchowych jak również proces interpretacji odbieranych bodźców słuchowych.

Aktywne słuchanie angażuje umysł słuchacza w znacznie większym stopniu. Jest to proces kierunkowy- służy uzyskaniu określonych informacji, poznaniu poglądów rozmówcy, jego postaw, uczuć, emocji, etc. Wymaga podążania za tokiem myślenia rozmówcy, przyjmowania jego punktu widzenia, etc.

Wyróżnić można sześć poziomów słuchania:

• „nieprzytomny wzrok”

• „automatyczna odpowiedź”

• „mogę powtórzyć kilka ostatnich słów”

• „mogę wytłumaczyć to komuś innemu”

• „mogę nauczyć kogoś innego”

Przekazywanie informacji:

W rozmowie, oprócz słuchania bardzo ważne jest też to
co mówimy i jak to robimy. Przed rozpoczęciem wystąpienia, lekcji czy wykładu należy dokładnie przygotować sobie jego „zawartość”, czyli to,
co chcemy powiedzieć. Pomocą może być tutaj schemat: wstęp - rozwinięcie - podsumowanie.

O wiele lepiej zapamiętujemy informacje, które:

• podawane są na początku lub na końcu: efekt zapamiętywania i efekt świeżości,

• podane są w niezwykły sposób,

• mają jakiś związek z zagadnieniami, o których już coś wiemy,

• są często powtarzane,

• są przekazywane z entuzjazmem.

• Komunikacja niewerbalna

Kanał niewerbalny służy przede wszystkim do określania stosunków międzyludzkich, wyrażania stanów emocjonalnych i postaw. Wg psychologów komponent słowny w konwersacjach bezpośrednich wynosi mniej niż 35%, a ponad 65% informacji ludzie przekazują
w sposób niewerbalny. Kanały ekspresji niewerbalnej:

• ruchy ciała

• zależności przestrzenne
  

Ruchy ciała :

• mimika

• kinezjetyka

• prajęzyk

• kontakt wzrokowy

Ekspresja oczu wyraża się nie tylko poprzez spoglądanie,
ale również:

• zmianę wielkości źrenic (2-8 mm),

• wskaźnik mrugania (zwykle co 3-10 sek.),

• stopień otwarcia oczu (od szeroko otwartych
  do przymkniętych powiek),

• wyraz oczu - tzw. maślane oczy, mordercze spojrzenie
  

Zależności przestrzenne - proksemika dostarcza informacji
o partnerach interakcji na podstawie przestrzennej odległości między nimi. Zachowania proksemiczne pozostają pod wpływem dwóch sprzecznych potrzeb: afiliacji i prywatności.

Strefy w zachowaniach przestrzennych:

• strefa intymna (0-45cm),

• strefa osobista (45-120 cm),

• strefa społeczna (1,2-3,6 m),

• strefa publiczna (3,6-6m).
  

• Komunikacja medialna

Komunikacja medialna - proces komunikowania masowego, w którym kanałem jest jedno z mediów, tj, prasa, telewizja, Internet etc.

Rodzaje mediów wg M. McLuhana:

• gorące - angażujące jeden ze zmysłów, wymagające od odbiorcy skupienia i zaangażowania, np. radio, gazeta czarno-biała

• zimne - brak zaangażowania odbiorcy, bierność, odbiór przekazu przy pomocy kilku zmysłów,
  np. telewizja, kolorowe czasopisma

„Pamiętam pierwsze szkolenie. Najpierw Tusk robi wszystko to co zwykle - rzuca oczami po ścianach, konstruuje te swoje długachne zdania. Więc wytykam mu: zdania tasiemcowate, brak kontaktu wzrokowego, słowa trudne i jeszcze czasami nieadekwatna gestykulacja.”

Adam Łaszyn

• Podsumowanie, czyli dobre rady

Zasady skutecznego porozumiewania się, o których należy pamiętać:

• nie oceniajmy

• nie dawajmy „dobrych rad”

• dbajmy o prostotę i przejrzystość języka

• unikajmy „gadulstwa”

• sprawdzajmy poprzez zadawanie pytań, czy jesteśmy zrozumiali

• dostosujmy tempo i ton głosu

• uważnie słuchajmy

• nie wyciągajmy informacji na siłę

• zadbajmy o komfort rozmowy

• sprawdźmy dostępny nam czas

• dobierzmy odpowiednie miejsce

Przestrzegajmy się przed:

• słuchaniem w milczeniu z „kamienną twarzą”

• unikaniem kontaktu wzrokowego

• nerwowym spoglądaniem na zegarek i rozglądaniem się wokoło

• zadawaniem pytań zamkniętych, na które odpowiada się „tak” lub „nie”

„Dobry kontakt zaczyna się od tego
co łączy. A nie od tego, co dzieli.”

TECHNIKI KOMUNIKACYJNE

• Czym jest komunikacja?

• Pojęcie „komunikowanie” pochodzi od łacińskich czasowników „communico”, „communicare” (uczynić wspólnym, połączyć, udzielić komuś wiadomości, naradzać się) oraz rzeczownika „communio” (wspólność, poczucie łączności).

• Słowo „communication”, które początkowo oznaczało wejście we wspólnotę, utrzymywanie z kimś stosunków, w XVI wieku otrzymało znaczenie transmisji, przekazu. Drugie znaczenie pojawiło się wraz z rozwojem poczty i dróg. Podwójny sens słowa zachował się do dziś.

• Komunikowanie w szerokim rozumieniu odnosi się do całej przyrody ożywionej - świata roślin, zwierząt i ludzi. Oznacza proces transmisji wszelkich informacji biologicznych.

• W wąskim znaczeniu komunikowanie ogranicza się do zjawisk porozumiewania się ludzi.

• Akty komunikowania mają charakter społeczny - zachodzą zawsze w społeczeństwie, w różnych jego strukturach i na różnych poziomach.

KOMUNIKOWANIE SPOŁECZNE
najogólniej: interakcja społeczna, w której dokonuje się wymiana wiadomości, innymi słowy to: przekazywanie treści psychicznej (tzn. tego, co się myśli lub czuje) przez osobę A osobie B. Dochodzi do skutku przede wszystkim dzięki językom naturalnym, ale także dzięki mimice, gestom, dotykowi, ruchom ciała.

• Przekazywanie treści psychicznych odbywa się z reguły za pośrednictwem znaków, których najdoskonalszymi zbiorami są języki naturalne.

• Znaki są rzeczywistością materialną (np. uśmiech, czerwone światło na skrzyżowaniu, plakaty, gazety).

• Komunikacja wymaga także kodów, które określają wzajemne relacje znaków wchodzących w ich skład.

• Przekazywanie bądź odbieranie znaków i kodów jest jedną z form aktywności związków społecznych.

• Komunikacja jest centralną działalnością naszej kultury. W nauce o komunikowaniu (komunikacji) istnieją dwie główne szkoły.

• Pierwsza widzi komunikowanie jako przekaz wiadomości, zajmuje się sposobem, w jaki nadawca koduje i dekoduje wiadomości, bada rodzaj środka przekazu, z jakiego skorzystał nadawca, także wydajność i dokładność przekazywania wiadomości.

• Szkoła ta widzi komunikację jako proces, dzięki któremu jedna osoba wpływa na zachowanie i stan umysłu drugiej.

• Druga ze szkół uważa komunikację za produkcję i wymianę znaczeń. Zajmuje się tym, w jaki sposób informacje i teksty wchodzą w interakcje z ludźmi, w wyniku czego powstają znaczenia. Szkoła ta zajmuje się rolą tekstu w naszej kulturze.

• Badania nad komunikacją to badania tekstu i kultury.

• Główną metodą badań jest tu semiotyka (nauka o znakach i znaczeniach).

• Szkoła pierwsza związana jest z naukami społecznymi, szkoła druga (semiotyczna) związana jest natomiast z lingwistyką.
  
  
  

• DEFINICJA

Komunikowanie jest procesem porozumiewania się jednostek, grup lub instytucji. Jego celem jest wymiana myśli, dzielenie się wiedzą, informacjami i ideami. Proces ten odbywa się na różnych poziomach przy użyciu zróżnicowanych środków

i wywołuje określone skutki.

• Komunikowanie

jest jednym z najstarszych procesów społecznych. Towarzyszy ono człowiekowi od momentu, kiedy istoty ludzkie zaczęły żyć w grupach i organizować pierwsze struktury. Dziś nie można wyobrazić sobie nowoczesnych społeczeństw, których członkowie nie porozumiewają się ze sobą.

• W praktyce rozróżniamy 4 systemy komunikowania:

• Społeczny

• Publiczny

• Masowy

• Organizacyjny

• Elementy procesu komunikowania :

• kontekst (warunki, w jakich odbywa się proces komunikowania),

• uczestnicy (nadawcy i odbiorcy),

• komunikat (przekaz komunikacyjny),

• kanał (droga przekazu, środki transportu, za pomocą których przekaz pokonuje drogę od nadawcy do odbiorcy),

• szumy (źródło zakłóceń),

• sprzężenie zwrotne (reakcja odbiorcy na komunikat po jego odkodowaniu).

• Klasyczne sposoby porozumiewania się:

• komunikowanie interpersonalne

• - bezpośrednie,

• komunikowanie masowe - pośrednie.

• Główne przyczyny zaburzeń w komunikowaniu:

• brak przygotowania do rozmowy,

• brak jasności komunikatu,

• niedokładny odbiór/wybiórczość,

• okoliczności,

• subiektywizm,

• brak zaufania/szacunku.
  

Efektywność procesów komunikowania, niezależnie od poziomów, na których zachodzą, oraz sposobu porozumiewania, zależy od dwóch podstawowych form:

● komunikowania werbalnego,

● komunikowania niewerbalnego.

Zazwyczaj obie te formy występują jednocześnie, uzupełniając się, ale

istnieją wyjątki od tej reguły (np. czytelnicy prasy, słuchacze radia).

• Komunikacja werbalna

• to komunikacja z użyciem języka, dzięki któremu wyrażane są uczucia i idee. Może być ona realizowana w formie pisemnej bądź ustnej:
  

a) Forma ustna:

• daje komunikującym się znacznie większe możliwości ekspresji uczuć i myśli, ponieważ jest wzmocniona o komunikowanie niewerbalne,

• stwarza dogodniejsze warunki do nawiązania kontaktów komunikacyjnych na poziomie fatycznym, jest także bardziej skuteczna na poziomie instrumentalnym i afektywnym

• pozwala również na sugerowanie, a także na natychmiastową reakcję uczestników, prowadząc do sprzężenia zwrotnego,

• trudności - problemy związane z dekodowaniem przekazu na poziomie semantycznym oraz inne bariery, które są spowodowane działaniami komunikacyjnymi, stosowanymi przez uczestników procesu komunikacji.

b) Forma pisemna:

• ma zwykle charakter formalny

• zaleta - trwałość i możliwość starannego przygotowania,

• Wada - formalny i zamknięty charakter oraz brak możliwości bezpośredniego sprzężenia zwrotnego.
  

• Komunikacja niewerbalna

• to zespół niewerbalnych komunikatów nadawanych

• i odbieranych przez ludzi na wszystkich niewerbalnych kanałach jednocześnie.

• Informują one o podstawowych stanach emocjonalnych, intencjach, oczekiwaniach wobec rozmówcy, pozycji społecznej, pochodzeniu, wykształceniu, samoocenie, cechach temperamentu itd.

• Komunikaty te nadawane są i odbierane najczęściej na poziomie nieświadomym, jednak mogą być również nadawane czy odbierane świadomie (tak jak większość gestów - emblematów czy wiele wyrazów mimicznych).

• Grupy sygnałów niewerbalnych:

• mimika twarzy - wyjawia stany emocjonalne, postawy,

• pantomimika (gesty):

a) emblematy - zastępują słowa i zdania (np. pokazanie środkowego palca),

b) regulatory - kontrolują i regulują płynność konwersacji lub transakcyjnego komunikowania (np. podanie ręki),

c) ilustratory - uzupełniają komunikat werbalny, precyzują go ('Taaaka duża ryba'),

d) adaptery - pomagają dostosować się do sytuacji, redukują stres wywołany rozmową (np. drapanie się po głowie, obgryzanie paznokci),

e) pozy - ukazują wyolbrzymione uczucia i akcentują je lub przeciwnie - ukrywają je (np. ukazywanie bólu),

• oczy - ruchy oczu, odruch źreniczny i wielkość źrenic, częstość mrugania, kierunek patrzenia, kontakt wzrokowy, wielkość oczu,

• proksemika (zachowania przestrzenne) - polega na stosowaniu w procesach porozumiewania się dystansu interpersonalnego i relacji przestrzennych między uczestnikami komunikacji oraz przedmiotami,
  

• Grupy sygnałów niewerbalnych:

• parajęzyk:

a) cechy wokalne głosu: ton, barwa, wysokość, natężenie, głośność, modulacja oraz tempo mówienia,

b) interferencje wokalne - wzajemne oddziaływanie na siebie dwu lub większej ilości cech głosu oraz wszelkich dźwięków parajęzykowych,

• samoprezentacja:

a) powierzchowność - ubranie, fryzura, makijaż, biżuteria i inne dodatki,

b) wygląd fizyczny i budowa ciała,

• chronemika - wykorzystanie czasu jako sygnału komunikacyjnego (np. punktualność, czas trwania jakiegoś zdarzenia),

• elementy otoczenia - np. temperatura, oświetlenie czy kolor - mogą wpływać na zachowania ludzi

• Komunikacja werbalna i niewerbalna - porównanie:

Mowa ciała

• Albert Mehrebian

• Zasada 3V (Verbal, Vocal, Visual):

• Mówi o tym, jak człowiek jest postrzegany przez drugą osobę: w 7% decydują same słowa, w 38% - głos, a aż 55% - mowa ciała

• Ray Birdwhistell

• przeciętna osoba mówi dziennie przez ok. 11 minut, a przeciętne zdanie trwa ok. 2,5 sekundy,

• komunikacja w 35% składa się z komunikacji werbalnej, a w 65%

• - z komunikacji niewerbalnej.

Mity na temat mowy ciała

• MIT 1: Mowa ciała to język

• Mowa ciała nie jest językiem. Wykształciła się znacznie wcześniej i posiada większą moc niż sam język, wykraczając poza słowa i symbole,

• Języki są systemami arbitralnych symboli określających przedmioty, zdarzenia, procesy i związki.

• Przykładami języków są: języki naturalne

• (np. polski, angielski, hiszpański), języki migowe, języki komputerowe (np. Pascal, C++), matematyka (liczby są uniwersalnym językiem), flagi (np. wykorzystywane przez marynarkę wojenną), alfabet Morse'a, nuty.

• MIT 1: Mowa ciała to język

• Aby zrozumieć którykolwiek z powyższych języków, należy znać odpowiedni kod. Ważny jest arbitralny związek pomiędzy słowem a jego znaczeniem.

• W wypadku mowy ciała nie można dokładnie sprecyzować i zdefiniować znaczenia konkretnych ruchów.

MIT 2: Można bez problemu rozszyfrować człowieka po mowie ciała

• ``Język” ciała nie ma jasno sprecyzowanych definicji słownikowych.

• Jest w przeważającym stopniu analogowy- oparty na obrazach. Oznacza to, że przesyła informacje bezpośrednio, naturalnie i w sposób ciągły.

• Jest bardzo niejednoznaczny i nieprecyzyjny.

• Aby zrozumieć mowę ciała, należy szukać wzorców, a nie dokładnych odpowiedników.
  

• MIT 3: Można się nie komunikować

• Nie można się nie komunikować.

• Przekazywanie komunikatów może następować zamierzenie lub niezamierzenie.

• Mimika, gestykulacja, sposób chodzenia, wzrost, kondycja, styl ubierania to tylko niektóre ze sposobów komunikacji.
  

• MIT 4: Przekazy zawsze oznaczają coś konkretnego

• To ludzie, a nie przekazy mają znaczenie. Komunikat wysłany nie zawsze równa się komunikatowi odebranemu.

• Przekazy są tylko nośnikami znaczenia, a same znaczenia znajdują się w głowach ludzi.

• Mowa ciała pełni wyłącznie funkcję reprezentatywną i symboliczną.

• Aby odpowiednio ją zrozumieć, niezbędna jest obecność kontekstu, który mówi nam, w jaki sposób odebrać przekaz.
  

• Mowa ciała jest też kontekstem dla innych przekazów

(np. komunikacji werbalnej).

• Potakiwanie i przeczenie

• Większość podstawowych gestów jest taka sama na całym świecie.

• Ludzie uśmiechają się, gdy są szczęśliwi i marszczą brwi lub rzucają groźne spojrzenia, gdy są smutni albo źli.

• Skinięcie głową jest prawie wszędzie używane jako potwierdzenie lub zgoda.

• Podobnie uniwersalne jest potrząśnięcie głową na znak niezgody, które jest prawdopodobnie gestem wykształconym już w wieku niemowlęcym.

• Kiedy niemowlę nie chce więcej mleka, odwraca głowę od piersi matki. Kiedy nieco starsze dziecko nie chce już więcej jeść, potrząsa głową na boki, by utrudnić rodzicom dalsze próby karmienia. Jednocześnie szybko uczy się, że gest ten oznacza niezgodę lub negatywne nastawienie.
  

• Uśmiech

• Ewolucyjne pochodzenie uśmiechu może zostać odnalezione w naszej prymitywnej, zwierzęcej przeszłości.

• Obnażanie zębów było stosowane w czasie ataku i nadal jest używane jako forma szyderczego uśmiechu lub równie wrogich gestów.

• Uśmiech był początkowo gestem służącym do zastraszania, lecz w dzisiejszych czasach, w połączeniu z innymi `niegrożącymi' gestami, jest używany do ukazywania zadowolenia.
  

• Bibliografia

• Andersen Peter A., Mowa Ciała dla żółtodziobów, czyli wszystko, co powinieneś wiedzieć o...,

Dom Wydawniczy Rebis Sp. z o.o. 2005

• Dobek-Ostrowska Bogusława, Podstawy komunikowania społecznego, Astrum 2005

• Pease Allan, Body Language. How to read others' thoughts by their gestures, Sheldon Press 1988

• Zygnerska Ewa, artykuł AUTOPREZENTACJA - mowa ciała oraz komunikacja niewerbalna
  
  

WYWIERANIE WPŁYWU NA LUDZI

• REGUŁY

• Wzajemności,

• Konsekwencji,

• Niedostępności,

• Społecznego dowodu słuszności,

• Lubienia,

• Autorytetu.
  

• REGUŁA WZAJEMNOŚCI:

• Zobowiązanie do dawania - zobowiązanie do przyjmowania - zobowiązanie do oddawania,

• Wzajemność ustępstw,

• Odmowa - wycofanie.
  

• REGUŁA ZAANGAŻOWANIA I KONSEKWENCJI:

• Kluczem do tej reguły jest zaangażowanie kogoś w jakieś stanowisko, przez co pojawia się u niego dążenie do konsekwencji.

• REGUŁA SPOŁECZNEGO DOWODU SŁUSZNOŚCI:

• To, w co wierzą lub jak się zachowują inni ludzie, często staje się podstawą naszej własnej decyzji.

• REGUŁA LUBIENIA I SYMPATII:

• Ludzie wolą mówić „tak” tym, których znają i lubią.
  

• REGUŁA WPŁYWU AUTORYTETU:

• Często ulegamy symbolom czy oznakom autorytetu, nie zaś jego istocie.
  

• REGUŁA NIEDOSTĘPNOŚCI:

• Polega na przypisywaniu większej wartości rzeczom, możliwościom, które uważamy za niedostępne dla nas.
  

• TECHNIKI:

• zajęcie stanowiska

nakłonienie do wyrażenia stanowiska Ⴎ nacisk na

realizację deklaracji

• stopa w drzwi

• stosowana, gdy zawiodła technika zajęcia stanowiska

• dwa sposoby zastosowania:

• mała przysługa Ⴎ duża przysługa

• małe ustępstwo Ⴎ duże ustępstwo

• niska piłka

• pierwotna oferta jest bardzo korzystna

• przy realizacji traci ona na atrakcyjności - 2 sposoby

działania

• odebranie głównego wabika

• dołożenie niepotrzebnych elementów

• oddziaływanie na emocje

• odniesienie do podświadomych uczuć

• ofiara odbiera rzeczywistość w sposób

zdeformowany

fałszywa gwarancja szczęścia

• Warunkowanie

• zwykle jest wspomagane innymi technikami

wywierania wpływu

• sprawia, że przyjmujemy poglądy pożądane przez

wywierającego wpływ

• pierwsze doświadczenia z warunkowaniem -

- I. Pawłow (łaknienie psów)

• konformizacja opinii

• uogólnienie przekazywanego komunikatu

• opinia niewielu staje się opinią ogółu stosowana przy badaniach opinii publicznej

• uwypuklenie własnej atrakcyjności fizycznej

• wygląd inny, niż w rzeczywistości

dwojakie zastosowanie:

• adoracja kobiety przez mężczyznę

• bezpośrednie kontakty biznesowe

• tendencyjne wykorzystanie posiadanych danych

• wykorzystanie niewielkiej części posiadanej wiedzy do stworzenia komunikatu

• duże ryzyko zdemaskowania próby wywarcia wpływu

• NARZĘDZIA:
  

• wyzwolenie - reakcja

• ofiara otrzymuje bodziec wywołujący automatyczną

reakcję

• opiera się na automatycznym podejmowaniu

większości decyzji

• narzędzie łatwe do wykorzystania w procesie

wywierania wpływu

• skrót myślowy
  niepełny, fragmentaryczny obraz sytuacji

• tylko pozytywne elementy opisu

• nie wiadomo, co jest zatajone

• Wyzysk

• jedna strona jest eksploatowana przez drugą na

szkodę tej pierwszej

• narzędzie możliwe do zastosowania w różnych

sytuacjach

• sztuka judo

• narzędzie stosowane na późniejszych etapach

wywierania wpływu

• ofiara podejmuje kolejne korzystne dla wywierającego

wpływ decyzje

• ofiara sądzi, że następne podjęte działania są logiczną

konsekwencją podjęcia poprzednich działań

NLP (NEUROLINGWISTYCZNE PROGRAMOWANIE)

• FILARY

• relacja

• świadomość zmysłowa

• myślenie wynikowe

• elastyczność behawioralna

• POZIOMY LOGICZNE

• Otoczenie

• Zachowanie

• Zdolności

• Poglądy i przekonania

• Tożsamość

• Cel

• ETAPY DROGI DO SUKCESU

• Poznaj swój cel

• Podejmij działania

• Wykaż świadomość zmysłową

• Wykaż elastyczność zachowania

• SYMULAKRY I SYMULACJA

• otrzymywane komunikaty nie kryją żadnego znaczenia

• niemal pełna swoboda działania ze strony stosującego

wiedzę o tej szkole manipulacji

• psychikę

• ofiara staje się podatna na inne sposoby manipulacji

• najtrudniejszy do odparcia znany sposób wpływania na ludzi

• potężna moc manipulacyjna

• próba zdobycia wiedzy o obronie przed symulacją

• może zniszczyć

28

---