WYKŁAD 1 ( 10.10.11)

POCZĄTKI P. SPECJALNEJ:

• Działania o charakterze charytatywnym wobec dzieci niepełnosprawnych:

• Początek teoretyka - Francja XVIIw - rewolucja, hasła równości; pierwsze szkoły- dla niesłyszących, kolejne dla niewidomych, następne dla dzieci upośledzonych umysłowo

• Nauka- system twierdzeń usystematyzowanych ; przyrodnicze i społeczne; teoretyczne (matematyka, fizyka) i praktyczne ( pedagogika mówi jak postępować, jakie cele trzeba osiągnąć)

• Pedagogika specjalna- teoretycznie i praktycznie zorientowana

• Praktycy- bezpośrednio włączeni w działalność praktyczną

• Teoretycy- ci którzy tworzą teorię

• Izolują się nawzajem, niekomunikatywny język teoretyków

• Naukowy charakter - XXw, rozwój psychologii, dostrzeganie w dziecku człowieka

PEDAGOGIKA SPECJALNA- POJĘCIE

• Prof. Dykcik - pedagogika specjalna jest nauką szczegółową pedagogiki a jej przedmiotem jest opieka, terapia, kształcenie i wychowanie osób z odchyleniem od normy, najczęściej jednostek mniej sprawnych lub niepełnosprawnych; bez względu na rodzaj, stopień, złożoność objawów oraz przyczyn zaistniałych anomalii, zaburzeń lub ograniczeń.

• Prof. Sowa- jest to nauka o nauczaniu i wychowaniu jednostek niepełnosprawnych odbiegających od normy psychicznej i fizycznej

• Prof. Sękowska- jest dyscypliną zajmującą się osobami obarczonymi niepełnosprawnością bliżej nieokreśloną i ich rehabilitacją oraz osobami niedostosowanymi społecznie oraz resocjalizacją

• Prof. Grzegorzewska- celem jej jest rewalidacja społeczna dzieci upośledzonych

• Prof. Otton Lipkowski- teorię i praktykę jednostek upośledzonych nazywamy pedagogiką specjalną

• Prof. Irena Obuchowska- przedmiotem pedagogiki specjalnej są ludzie których rozwój jest lub może być utrudniony w stopniu w którym ani jednostka za pomocą własnych mechanizmów psychicznej regulacji, ani rutynowe metody postępowania pedagogicznego nie są w stanie utrudnień tych wyeliminować. Owe szczególne utrudnienia ograniczające możliwości rozwojowe jednostki mogą dotyczyć sfery funkcjonowania fizycznego( niesprawność motoryczna i somatyczna); sfery funkcjonowania psychicznego( niesprawność sensoryczna i umysłowa) i sfery funkcjonowania społecznego ( niesprawność w zakresie realizacji zachowań zgodnych z normami życia społecznego)

Prof. Hanselman- wyróżnił trzy rodzaje upośledzeń:

• Ograniczone możliwości w zakresie percepcji zmysłowej- osoby głuche i niewidome

• Ograniczone możliwości przetwarzania informacji

• Ograniczone możliwości wyrażania ekspresji ( uszkodzenia motoryczne , osoby z wadami mowy

• Ograniczone możliwości asocjacji- skojarzeń( uszkodzenie układu nerwowego lub np. tarczyca, osoby upośledzone umysłowo)

Do celów praktycznych dzielimy dzieci (szkoły):

• Upośledzone umysłowo : stopień lekki, umiarkowany, znaczny

• Głuche

• Słabo słyszące

• Niewidome

• Słabo widzące

• Niedostosowane społecznie

• Chore

SUBDYSCYPLINY:

• Oligofrenopedagogika - osoby upośledzone umysłowo

• Surdopedagogika- osoby głuche

• Tyflopedagogika- osoby niewidome i słabo widzące

• Resocjalizacja- moralnie upośledzone

• Nozopedagogika lub pedagogika terapeutyczna- osoby chore

• Logopedia

• Andragogika specjalna

1861- pierwszy podręcznik „Pedagogika lecznicza ze szczególnym uwzględnieniem idiotyzmu i zakładu dla idiotów

Wiek XX czas unaukowienia pedagogiki specjalnej:

• 1937- Budapeszt- Międzynarodowe Towarzystwo Ortopedagogiczne

• 1939- zorganizowano pierwszy kongres międzynarodowy ortopedagogika

• 1942- pierwsza szkoła kształcąca nauczycieli

• 1931- pierwsza w europie Katedra pedagogiki specjalnej

• 1957- katedra p.s. w Polsce dla Grzegorzewskiej

• 1922- Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej w Polsce

TERMINY:

NORMA- pojęcie wieloznaczne, wielokulturowe - w różnych krajach i kulturach inna; ustalona ogólnie przyjęta zasada;

• Norma w znaczeniu:

• OCENIAJĄCYM- to co jest etyczne, akceptowane- przyjazny stosunek do starszych

• CELOWOŚCIOWYM- związane z celem, cos jest w normie jeśli jest związane z celem, dotyczy ludzi i zwierząt

• Norma

• BEHAWIORALNA- dotyczące zachowań, społeczne, przekroczenie tych norma pociąga za sobą konsekwencje np. dezaprobatę

• TECHNICZNA- dotyczące urządzeń; np. skażenie środowiska

• Norma jako wzorzec np. nasza ortografia

• Norma w znaczeniu statystycznym- punktem odniesienia jest to co znajduje się w normie( coś poniżej, coś powyżej)

• Pedagogika specjalna posługuje się normą w znaczeniu : statystycznym - odniesienie powyżej lub poniżej np. 3 % niepełnosprawności; behawioralnym- wzg. Ludzi; wzorca

REHABILITACJA- dotyczy sfery zdrowotnej; wg. Sękowskiej ma kontekst medyczny i społeczny

• Uznanie skażenia za niebyłe i usuniecie wpisu o nim z rejestru karnego

• Przystosowanie do normalnego życia w społeczeństwie osób, które utraciły sprawność fizyczną lub psychiczną bądź mają wady wrodzone

• T e dwa wyrażenia funkcjonują jednocześnie ale wiele osób chorych było oburzonych że mogą być kojarzeni z osobami karnymi. Dlatego używamy drugiego znaczenia

REWALIDACJA

• Dotyczy sfery psychicznej

• Grzegorzewska użyła tego pojęcia\

• To system wychowania i terapii i nauczania dzieci i młodzieży upośledzonej.

• Dążenie do przywrócenia zdrowia osobnikom pozbawionym go

My jako pedagodzy zajmujemy się rewalidacją- psychiką, wychowaniem a nie zdrowiem fizycznym

a) Rewalidacja (walidus - silny) - proces przywracania siły, psychiczna i społeczna integracja

Wychowawca powinien odkryć w wychowanku słabe i mocne obszary (strony) (punkt Archmedesowy - mocny; punkt Achillesowy - słaby), by ustalić drogi rewalidacji:

• kompensacja braku

• korygowanie zaburzeń

• usprawnianie

• dynamizowanie

Zadania rewalidacji:

1) zastąpienie to czego osobie brakuje, np. osoba niepełnosprawna nie chce grać w piłkę => gra w piłkarzyki. Ważne dla pedagoga w rewalidacji osoby niepełnosprawnej jest dobra diagnoza na ile mozna kompensować, tak aby to nie przerodziło się w dorównywanie pełnosprawnym za wszelką cenę (bo gdy tego nie osiągnie może to wpłynąć na jego samoocenę).

2) korygowanie zaburzeń - usuwanie usterek, np. logopeda musi pracować nad językiem osoby, która nie wymawia "r"; korygowanie dzeci z porażeniem mózgowym, nie tylko w sensie fizycznym ale i polepszanie samooceny.

3) usprawnianie - łączy się z ćwiczeniami i treningiem, ważne żeby nieprzedawkować tego treningu. Usprawnienia sfery motorycznej.

4) dynamizowanie - motywowanie, zachęcanie do podjęcia próby, ważna znajomość słabych stron - dla pedagoga, ale nie można tego pokazywać dziecku, trzeba dawać mu inne możliwości związene z jego zainteresowaniami. Budowanie i wzmacnianie mocnych stron.

Zadania te polegają na wpsółpracowaniu z lekarzem, rodziną i systemem edukacji.

Na czym polega rewalidacja:

a) leczenie i usprawnianie narządów chorych (zaburzenia funkcji), np. działanie medyczne - lekarz lub technika (protezy); zapobieganie niepełnosprawności, np. wpływanie na kobietę w ciąży

- współpraca z rodzicami

- edukacja - system musi być dopasowany

b) podejście do osoby niepełnosprawnej:

- aktywizujące - pedagog / opiekun iniciuje proces autorewalidacji osoby niepełnosprawnej (wewnątrz), podjęcie działanie zależnie od adoptowania własnej niepełnosprawności: proces samowychowania

- realizujące - oddziaływanie na czynności wychowanka przez podejście rehabilitanta / opiekuna (zewnętrzne). Osoba niepełnosprawna jeżeli dostrzega korzyści będzie aktywnie uczestnicząca w działaniu, choć mogą pojawić się wątpliwości i depresja.

- adaptacje: *wewnętrzna - osoba niepełnosprawna traktuje swoją niepełnosprawność jako fakt, skupia się na osobowości i tempramencie np. człowieczeństwo jest w moim środku

*zewnętrzna - może pokrywać się z akceptacją niepełnosprawności, np. wyjazdy na obozy, osoba zaakceptuje niepełnosprawność, przyczyny mogą być zupełnie inne, np. kontakt z innymi a nie oczekiwane poprawy własnej niepełnosprawności. Obserwacja osoby niepełnosprawne pokrywa się z akceptowaniem tych ograniczeń.

*od wzajemnych relacji terapeutycznych zalezy efekt rewalidacji, normalizacji

Wykład 3 ( 7.11.11)

Definicja Niepełnosprawność wyparła takie słowa jak:

• Inwalida

• Kaleka

• Niedołężny

• Upośledzony

Pojawiła się jakieś 20-30 lat temu. Oznacza naruszenie organizmu, sprawności organizmu; stan wrodzony lub stan powstały w skutek choroby bądź wypadku; rozróżniamy niepełnosprawność stałą i przemijającą.

1.SENS MEDYCZNY, BIOLOGICZNY

1957r. ONZ- DEKLARACJA PRAW OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

Osoba niepełnosprawna oznacza człowieka niemogącego samodzielni, częściowo lub całkowicie zapewnić sobie możliwości normalnego życia indywidualnego lub społecznego na skutek wrodzonego lub nabytego upośledzenia sprawności fizycznej lub psychicznej.

1997R Ustawa o Rehabilitacji Zawodowej i Społecznej oraz Zatrudnienie Osób Niepełnosprawnych

• Likwidacja grup inwalidzkich

• Wprowadziła 3 stopnie niepełnosprawności:

• Niepełnosprawność w stopniu znacznym

• Niepełnosprawność w stopniu umiarkowanym

• Niepełnosprawność w stopniu lekkim

• Osoba niepełnosprawna- to osoba u której stwierdzono trwałą lub okresową niezdolność do wypełnienia ról społecznych z powodu stałego lub częściowego naruszenia sprawności organizmu, a w szczególności powodującą niezdolność do pracy

• (do 16.r.ż) dzieci i młodzież- każda osoba niepełnosprawna to taka gdy wymaga zapewnienia całkowitej opieki i pomocy

Sytuacje w których dzieci i młodzież muszą być pod stałą opieką( 2002 rok - Rozporządzenie o Rehabilitacji zawodowej i społecznej):

• Schorzenia o różnej etiologii prowadzące do niedowładów porażenia kończyn, zmian w narządach ruchu, upośledzające w znacznym stopniu chwytność rąk, utrudniające samodzielne poruszanie

• Wrodzone lub nabyte ciężkie choroby metaboliczne związane z różnymi układami, które upośledzają sprawność organizmu i wymagają stałego leczenia

• Upośledzenie umysłowe - od upośledzenia w stopniu umiarkowanym< dzieci i młodzież: upośledzenie: lekkie ( w świetle prawa nie są brane pod uwagę), umiarkowane, znaczne, głębokie>

• Wady wrodzone

• Psychozy różnego rodzaju

• Zespół autystyczny

• Padaczka z częstymi napadami i następstwami

• Nowotwory złośliwe do 5 lat od zakończenia leczenia

• Wrodzone lub nabyte wady wzroku, powodujące ograniczenia w funkcjonowaniu ( sprawność widzenia w lepszym oku wynosi 2/10 tzn. osoba z 2 metrów widzi to co powinna z 10; brana jest pod uwagę ostrość widzenia oraz ograniczenie pola widzenia do 30%; bierze się pod uwagę lepsze oko)

• Głuche z obustronnym pogorszeniem słuchu w sytuacji gdy nie pojawiła się poprawa nawet po użyciu aparatu słuchowego

2. SENS PSYCHICZNY

Niepełnosprawność w rocznikach statystycznych

• Osoba niepełnosprawna- w sensie prawnym - mająca orzeczenie o niepełnosprawności :

• W sensie prawnym związane z orzeczeniem:

• Niepełnosprawność w stopniu znacznym

• W stopniu umiarkowanym

• W stopniu lekkim

• W sensie biologicznym- odczucia osoby która jest niepełnosprawna:

• W stopniu całkowitym

• W stopniu poważanym

• Można nie mieć orzeczenia niepełnosprawności ponieważ osoba twierdzi że nie potrzebuje tego lub zestaw specjalistów może orzec że osoba nie jest niepełnosprawna

• Źródłem osób z niepełnosprawnością jest Narodowy Spis Powszechny

• W okresie między kolejnymi spisami używa się szacunku- szacowane dane

• Procent niepełnosprawności z roku na rok wzrasta

• Statystyki: osoby niepełnosprawne motorycznie- 85%; osoby niewidome- 40%; głusi - 18%

REAKCJE INNYCH LUDZI

• Pełna akceptacja- najbardziej pozytywna postawa wobec ludzi niepełnosprawnych

• Częściowa akceptacja- życzliwość, pomoc, nie dopuszczamy bardzo bliskiego stosunku

• Obojętność unikamy kontaktów

• Odrzucająca przestajemy być tolerancyjni

• Agresywna

• Dyskryminująca

• Struktury postawy:

• Komponent poznawczy związany z wiedzą

• STEREOTYPY- generalizacja odnosząca się do grupy i poszczególnych członkom tej grupy przypisujemy dane cechy. Dzięki temu zaoszczędzamy sobie na myśleniu i poznaniu

• Komponent związany z emocjami- emocjonalny

• UPRZEDZENIA- odnoszą się do afektywnego komponentu czyli do emocji, uprzedzamy się do kogoś bo należy do danej grupy

• Komponent związany z zachowaniem- behawioralny

• DYSKRYMINACJA- krzywdząca, negatywna postawa wobec członków danej grupy

• STANISŁAW KOWALIK- 5 PRAKTYK DYSKRYMINACYJNYCH

• DYSTANSOWANIE SIĘ- unikanie wchodzenia w bliskie kontakty, brak emocjonalny kontaktów, kontakty tylko na płaszczyźnie zawodowej

• DEWALUOWANIE- upowszechniamy negatywne przekonania o osobach niepełnosprawnych np. złośliwi; przypisujemy negatywne cechy tym osobą, przyczepiamy etykiety

• DELEGITYMIZACJA- negatywny stosunek utrwalony w przepisach prawnych p. nieopuszczenie osoby niepełnosprawnej do roli nauczyciela

• SEGREGACJA- izolowanie osób niepełnosprawnych, utrudnianie im dostępu do środowiska pełnosprawnych

• EKSTERMINACJA- biologiczne wyniszczenie

• GENEZA POSTAW NEGATYWNYCH:

• Mogą rozwijać się bardzo wcześnie- rodzice wmówili małemu dziecku że te osoby są gorsze, że to jest kara ze dana osoba jest niepełnosprawna więc nie powinno się z takim dzieckiem bawić

• W historii były znane sytuacje dyskryminacji i eksterminacji osób niepełnosprawnych

3. SENS SOCJOLOGICZNY - socjologia medycyny( role społeczne)

1. Naprawialna niepełnosprawność- odchylenie od normy jest naprawialne:

1. Osoby upośledzone w stopniu lekkim

2. Osoby z dysfunkcją motoryki, wzroku, słuchu którym można to wyrównać protezami, rehabilitacją, rewalidacją i te osoby nie będą czuły się niepełnosprawne

2. Nienaprawialna niepełnosprawność osoby na wskutek ciężkiego upośledzenia nie są w stanie podołać rolą społecznym i wymagają specyficznego działania w specyficznych placówkach co wiąże się z odizolowaniem ich od normalnego społeczeństwa

1980r- WHO Międzynarodowa Klasyfikacja Uszkodzeń Niepełnosprawności i Upośledzeń

• Uszkodzenie- brak lub anormalność psychologicznej, fizjologicznej lub anatomicznej struktury lub funkcji organizmu na skutek określonej wady wrodzonej, choroby lub urazu.

• Niesprawność- ograniczenie lub brak wynikający z uszkodzenia zdolności wykonywania czynności w sposób i w zakresie uważanym za normalny dla człowieka

• Upośledzenie w rolach społecznych- mniej korzystną sytuację danej osoby wynikającą z uszkodzenia lub niesprawności, która ogranicza lub uniemożliwia wypełnianie ról związanych z wiekiem, płcią oraz sytuacją społeczną i kulturową

4. SENS PEDAGOGICZNY

• Potrzebne do określenia potrzeb

• Bach Hains

• Zakłócenie- dziecko o specjalnych potrzebach edukacyjnych

• Wynikają z tego że nie ma równowagi między indywidualnymi predyspozycjami jednostki, z jego warunków życia lub wymagań jakie jej stawiamy

• Uszkodzenie- jeżeli możliwości jednostki odchodzą od norm,

• Zaburzona mowa i utrudniony kontakt

• Dzieci emigrantów mają problem z nauczeniem się języka kraju gdzie teraz mieszkają

• Pokrzywdzenie- warunki życia nie są optymalne

• Złe warunki mieszkaniowe

• Rodzice wyjeżdżają za granice do pracy, dzieci zostają same

• Szkodliwe dla zdrowia środowisko

• Bariery architektoniczne

• Brak odpowiedniej instytucji

• Wymagania jeżeli nie są dostosowane do dziecka może pojawić się Przeciążenie

• Aby zlikwidować niepełnosprawność edukacyjną pedagog specjalny musi zabiegać aby

• Usuwać- usuniecie uszkodzeń jeśli chodzi o dyspozycje jednostki

• Zastosować odpowiednie metody pracy

• Redukować- redukcja pokrzywdzeń

• Korygować wymagania- Dostosowywać wymagania do predyspozycji jednostki

RODZINA Z DZIECKIEM NIEPEŁNOSPRAWNYM

Przyjmowanie dziecka niepełnosprawnego przez rodziców którzy nie wiedzieli że dziecko takie się urodzi:

1. FAZA SZOKU

1. Zaraz po tym jak dziecko się rodzi i rodzice się dowiadują

2. Jak rodzice przyjmują to dziecko w dużej mierze zależy od tego jak lekarze przekażą ta wiadomość

3. Brutalne przekazanie wiadomości- utrudni dobre przyjęcie tego dziecka

2. OKRES KRYZYSU EMOCJONALNEGO- rozpacz

1. Szukanie winy w sobie i innych

2. Krytyka

3. Kryzys małżeński

4. Niewiadomo jak rodzina i znajomi to przyjmą

5. Ojciec ucieka w pracę lub w alkohol

3. FAZA POZORNEGO PRZYSTOSOWANIA

1. Rodzice nadal nie wierzą w diagnozę

2. Odnoszą się do medycyny ludowej

3. Wiedzą że jest źle ale Myśla że może ten lekarz się mylił

4. FAZA KONSTRUKTYWNEGO PRZYSTOSOWANIA

1. Rodzice przeanalizują sytuacje

2. Nawiązywanie kontaktu z innymi rodzicami w podobnej sytuacji

3. Następują okresy zwątpienia

4. Jest to okres mający duże fale jeśli chodzi o emocje

WYKŁAD 4 ( 14.11.11)

RÓŻNE OBLICZA MIŁOŚCI RODZICÓW DO DZIECKA ( PROF. KOŚCIELSKA)

1. MIŁOŚĆ POŚWIĘCAJĄCA SIĘ REKĄPENSUJĄCA

1. Dziecko zostało skrzywdzone

2. Wymaga opieki, jest stale pod kontrolą

3. Dzieci są sterowane z zewnątrz to prowadzi do bezradności dziecka

4. Dzieci są „duszone” tą miłością

2. MIŁOŚĆ WSTYDLIWA

1. Kochają to dziecko ale się wstydzą go

2. Szczególnie ojcowie w stosunku do synów

3. Dzieci są chowane przed gośćmi, unikają komunikacji miejskiej

3. MIŁOŚĆ PRZEBOJOWA

1. Aktywność rodziców w organizacji życia nie tu i teraz ale na przyszłość

2. Rodzice zakładają fundacje, stowarzyszenia-pozytywny wydźwięk społeczny

3. Czasem zły wydźwięk- to mojemu dziecku się należy

4. MIŁOŚĆ W ODDALI

1. Ucieczka rodziców w prace, pod pretekstem zapewnienia dostatecznego życia dziecku

5. MIŁOŚĆ ZRACJONALIZOWANA

1. Skoro takie dziecko się urodził to ma jakiś sens , to należy to dziecko kochać

2. Charakteryzuje to osoby religijne- bo Bóg tak chciał

6. MIŁOŚĆ WŁASNA

1. Bez przerwy podkreślają co dla tego dziecka zrobili

2. Dowartościowuje się tym co dla dziecka zrobiła/ł

7. MIŁOŚĆ ROZUMNA

1. Dążą by dziecko było samodzielne

2. Można przesadzić- traktowanie dziecka niepełnosprawnego jak dziecko normalne- a należy tylko wyrabiać samodzielność ale nie przekraczać pewnych granic

CO WPŁYWA NA ZACHOWANIE RODZICÓW:

• Rodzaj niepełnosprawności

• Zachowanie dziecka np. w sklepie

• Nieokazywanie uczuć np. przez dzieci z autyzmem

• Wiek dziecka

• Kryzys emocjonalny dziecka

• Kryzys emocjonalny i fizyczny dziecka

• Rodzące się potrzeby psychoseksualne u dorastających dzieci upośledzonych- np. dzieci masturbują się publicznie

• Dojrzewanie dzieci

• Wiek rodziców- boją się co będzie gdy oni umrą- co się stanie z tym dzieckiem, dlatego często decydują się na drugie dziecko które z góry jest skazane na opiekuna swojego brata/ siostry

• Czy niepełnosprawność można ukryć czy jest ona widoczna

• Środowiskowe oddziaływania maja wpływ na emocje

• Postawy mają związek z tym w jakim środowisku dziecko się uczy

• Emocje maja związek z etapami rozwoju dziecka

DYSTANS

• Dzieci uczące się w szkołach specjalnych

• Matki które mają dzieci upośledzone umysłowo okazują mniej czułości lub maja tendencje do przesadnej czułości- rozchwiane emocjonalnie

• Bezradność w stosunku do dzieci

STOSUNEK RODZICÓW DO DZIECKA NIEPEŁNOSPRAWNEGO

• STOSUNEK WŁAŚCIWY

• Postawa wychowawczo dodatnia

• Rodzice zdają sobie sprawę z niepełnosprawności

• Wymagania są adekwatne do tego co dziecko może

• Włączają się w rewalidację i rehabilitacje

• STOSUNEK ZBYT ŁAGODNY

• Ogromna krzywda dla dziecka i dla rodziców

• Nadopiekuńczość

• Niestawiana dziecku żadnych wymagań

• Skierowany przeciw samodzielności dziecka

• STOSUNEK ZBYT SUROWY

• Nie przyjmują niepełnosprawności do wiadomości

• Wymagania niewspółmierne do możliwości dziecka

• Traktują dziecko jak pełnosprawne

• STOSUNEK OBOJETNY

• Wiedzą o niepełnosprawności

• Nic nie robią

• Tylko dbają o jedzenie i ubrania

• Dziecko nie zyskuje pozytywnych emocji od rodziców

RZECZNICY WŁASNYC SPRAW- osoby niepełnosprawne które walczą o prawa dla siebie i dla grup.

MARIA GRZEGORZEWSKA

• Twórczyni pedagogiki specjalnej

• Ur. W roku 1888

• Zmarła w 1962

• Pochodziła z biednej rodziny, w wieku 12 lat wraz z rodzicami przeniosła się do Warszawy. Gdy miała 19 lat studiowała na uniwersytecie przyrodniczo- matematycznym; 1909- rozpoczyna studia przyrodnicze na UJ- była wolnym słuchaczem, prawdopodobnie z braku możliwości finansowych; podczas leczenia w Zakopanem dowiedziała się o działalności Józefa Joteyko; uczęszczała na zajęcia na Międzynarodowym Fakultecie Pedagogicznym; słuchała wykładów m.in. Owidiusza Decroli; po wojnie studiowała w Paryżu psychologie; interesowała się problematyką etyki i rozwoju uczuć estetycznych; zaczęła pracę w szkole dla osób niepełnosprawnych umysłowo, wróciła do Polski po 2 wojnie światowej

• Podjęła pracę jako referent w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego a następnie wizytator szkolnictwa specjalnego

• Ministerstwo pod jej wpływem powołało Kurs Pedagogiki Specjalnej( przygotowywanie nauczycieli do szkół specjalnych- trwało kilka tygodni), po jakimś czasie zostało przekształcone na Roczne Studium Pedagogiki Specjalnej a następnie połączone z Instytutem Głuchoniemych w Warszawie ( i szkołą dla nauczycieli dla głuchoniemych- Instytut Fonetyczny) i powstało w 1922 roku PAŃSTWOWY INSTYTUT PEDAGOGIKI SPECJALNEJ:

• Była to pierwsza szkoła wyższa przygotowująca nauczycieli do szkół dla dzieci upośledzonych

• Pracowano nad nowymi metodami diagnostycznymi takich dzieci

• Poradnia ortofoniczna- praca z dziećmi z wadami mowy- praca logopedy

• Muzeum Szkolnictwa Specjalnego- dokumentacja związana z kształceniem dzieci- konspekty, prace

• Przyjmowano już czynnych nauczycieli ( co najmniej dwa lata praktyki w szkole normalnej)

• Na początku nastawione na różne specjalności- Grzegorzewska dostrzegła że to za mało- rok wykłady teoretyczne, potem praktyki- praca esej i dyplom

• Grzegorzewska powołała Zjazd Nauczycieli Szkół Specjalnych

• Podczas międzywojnia nastąpił trudny okres dla pedagogiki i kraju, zamknięto wydział szkół specjalnych; podczas wojny Grzegorzewska współpracowała z powstańcami warszawskimi, pomagała Żydom

• Po wojnie odbudowała Instytut, pedagogika była pod wpływem pedagogów radzieckich, zamknięto „Szkołę specjalną”- kwartalnik który otworzyła i redagowała Grzegorzewska

• 1958- personalnie dla Grzegorzewskiej powołano Katedrę Pedagogiki specjalnej

• Utworzyła strukturę i istotę pedagogiki specjalnej

• Cel: rewalidacja dzieci upośledzonych

• Dziecko upośledzone- upośledzonym jest to dziecko, które na wskutek uszkodzeń natury organicznej lub zaburzeń funkcjonalnych ma trudności w poznawaniu świata oraz w kontakcie z otoczeniem i wobec tego nie jest zdolne do samodzielnego przystosowania się społecznego, wymaga więc specjalnej organizacji i metod nauczania

• Struktura pedagogiki specjalnej:

• UPOSLEDZENI UMYSŁOWO <MATOŁECTWO>( do 1968 roku funkcjonował ten podział, teraz nie używamy tych pojęć)

1. IDIOCI-grupa nie wychowalna

2. IMBECYLE- częściowo wychowalni, specjalne metody i program pracy

3. DEBILE-osoby wychowalne, specjalne metody i program pracy

• DZIECI GŁUCHE- specjalne programy i metody pracy

1. Głusi- całkowita głuchota

2. Głusi z resztkami słuchu

3. Niedosłyszący

4. Ogłuchli mówiący- osoba zanim straciła słuch była osobą mówiącą i zachowała tą zdolność

5. Głusi i upośledzeni umysłowo- podwójnie specjalny program i metody

• DZIECI NIEWIDOME

Realizują program szkoły normalnej , inne specjalne metody( 4 pierwsze)

1. Niewidomi z całkowitą ślepotą

2. Niewidomi z resztkami wzroku- maja poczucie światła, widzą że jakaś przeszkoda jest ale nie wiedzą co to jest

3. Niedowidzący

4. Ociemniali- stracili zdolność widzenia w wieku dorosłym , mają wyobrażenie jak świat wygląda

5. Niewidomi upośledzeni umysłowo- specjalny program i metody

• NIEDOSTOSOWANI SPOŁECZNIE- program z szkoły normalnej

1. Nie ma wyraźnych zaburzeń wyższych nerwowych- dzieci moralnie zaniedbane

2. Są zaburzenie nerwowe - psychopatyczne osoby, nerwice

• KALECY

1. W zakresie narządu ruchu - program jak w szkole normalnej, specjalne pomoce

• Wrodzone

• Nabyte

• PRZEWLEKLE CHORZY- skrócony program szkoły normalnej, metody dostosowane do terapeutycznych zadań medycznych

1. Gruźlica płuc

2. Epilepsja

3. Alergia

4. Gościec

5. Po chorobie Heinego- Mediny

6. Zespół Littla- mózgowe porażenie dziecięce

• Zaadoptowała metodę ośrodków zainteresowań do pracy z dziećmi upośledzonymi

• Znawczyni problemów rewalidacyjnych jeśli chodzi o pracę z dziećmi niewidomymi

• Autorka wielu artykułów

• Duzy autorytet jeśli chodzi o pracę z dziećmi niewidomymi

• Rewalidacja dzieci z uszkodzonym słuchem- autorka „ Nowe drogi nauczania głuchoniemych”

• Badała - WYOBRAŻENIA SUROGATOWE- zastępcze, które wyobraża sobie osoba niemogąca zobaczyć czegoś ( osoby niewidome- barwy, kształt) lub usłyszeć( dźwięk)

• Rewalidacja osób upośledzonych umysłowo- pojęcie wychowalni, niewychowani

• Oligofrenia jest kategorią dynamiczną- pracując z takim dzieckiem możemy wiele dokonać

• Rewalidacja przewlekle chorych- niewielkie zasługi Grzegorzewskiej

• Resocjalizacja społecznie niedostosowanych- duża działalność społeczna- wprowadziła określenie: jednostka społecznie niedostosowana w miejsce moralnie upośledzona

WYKŁAD 5(21.11.11)

SURDOPEDAGOGIKA- OSOBY NIESŁYSZĄCE

• Około 20 % dzieci ma uszkodzony słuch

• Około 30% osób dorosłych ma problemy ze słuchem

• Nie każda osoba głucha jest niema

• Język osób niesłyszących- migowy

• Osoba głucha- ubytki słuchu nie pozwalają na naturalny rozwój mowy; uczą się mowy w sposób sztuczny; odczuwają wibracje- dobrze wykształcony zmysł dotyku

• Audiologia-nauka o właściwościach i działaniu zmysłu słuchu i jego upośledzeń\

• Audiogram- informuje przy jakiej głośności mierzonej w decybelach dana osoba słyszy tony o określonej częstotliwości

PODZIAŁ MEDYCZNY/ BIOLOGICZNY ( MIĘDZYNARODOWE BIURO AUDIOLOGII)- PERCEPCJA DŹWIĘKÓW

1.NORMALNIE SŁYSZĄCE- nie słyszymy do 20 decybeli- w normie

2. LEKKI UBYTEK SŁUCHU- niesłyszalność od 20 do 40 decybeli

3. UMIARKOWANY UBYTEK SŁUCHU- 41-70 decybeli

4. ZNACZNY UBYTEK SŁUCHU- 71-90 decybeli

5.GŁĘBOKI UBYTEK SŁUCHU- powyżej 90 decybeli

Wybieramy lepsze ucho- podstawa do orzeczenia o niepełnosprawności

POZIOM NATĘŻENIA NIEKTÓRYCH DŹWIĘKÓW:

• Granica bólu 125-130 dB

• Cichy szept(2m) 10-15 dB

• Głośna rozmowa (2m) 60-65 dB

• Krzyk 1 m- 80-85dB

• Klakson samochodowy 95-100 dB

PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA CZAS WYSTĄPIENIA; KIEDY OGŁUCHŁY I CZY NAUCZYŁY SIĘ MÓWIĆ; WADY

1.PRELINGWALNA-uszkodzenie słuchu przed nabyciem mowy ustnej

2.INTERLINGWALNA- dziecko zaczęło już mówić ale nie opanowało tej mowy w pełni(struktury gramatycznej)- ma swój język i straciło słuch

3.POSTLINGWALNA- głuchota pojawiła się gdy dziecko opanowało już mowę ; osoby ogłuchłe

NAJBARDZIEJ NEGATYWNE- głęboki ubytek słuchu i głuchota prelingwalna

PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA TO CZY MOGĄ NAUCZYĆ SIĘ MÓWIĆ

1.MOGĄ OPANOWAĆ MOWĘ WERBALNĄ- choć nie zawsze w doskonałej formie- zniekształcona artykulacja, Malo wyrazów

2.MOGĄ NAUCZYĆ SIĘ MOWY USTNEJ ALE W WARUNKACH NAUCZANIA SPECJALNEGO- mają nieuszkodzone analizatory wzrokowy, dotykowo- wibracyjny, kinestetyczny; wymaga specjalnych metod pracy

3. OSOBY OGŁUCHŁE- utraciły słuch po opanowaniu mowy ustnej i zachowały mowę- prawidłowe myślenie słowne co gwarantuje prawidłowy rozwój; wymagają pomocy rewalidacyjnej przy nauce odczytywania mowy z ust i pomocy przy wymowie gdyż mogą mówić nierówno- ważna kontrola dźwięku- praca z surdologopedią

PODSTAWY SURDOPEDAGOGIKI

• Klasyfikacja dysfunkcji słuchu

• Kształcenie niesłyszących

• Metody porozumiewania się

PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA MIEJSCE USZKODZENIA NARZĄADU SŁUCHU

1. GŁUCHOTA PRZEWODZENIOWA- uszkodzenie ucha zewnętrznego( zaczopowanie kanałów, osłabienie słuchu) chwilowe głuchoty- zmniejszenie siły dźwięków

2. GŁUCHOTA ODBIORCZA- nieodwracalne uszkodzenie ucha wewnętrznego; związane z przetwarzaniem fali dźwiękowej na impulsy nerwowe; głęboki ubytek słuchu

3. GŁUCHOTA MIESZANA- problem z przewodzeniem i odbiorem dźwięków

BUDOWA UCHA

Ucho zbudowane jest z:

• ucha zewnętrznego;

• ucha środkowego;

• ucha wewnętrznego;

Ucho zewnętrzne- zbudowane jest z małżowiny usznej, przewodu słuchowego kończącego się błoną bębenkową, która odgranicza ucho zewnętrzne od ucha środkowego.

Ucho środkowe- umiejscowione jest w kości skroniowej w jego skład wchodzą:

• jama bębenkowa;

• trąbka słuchowa;

• jamy powietrzne;

Ucho wewnętrzne- w jego skład wchodzi błędnik oraz nerw statyczno- słuchowy. W błędniku wyróżniono: błędnik kostny i błędnik błoniasty. Błędnik błoniasty znajduje się wewnątrz błędnika kostnego. Między tymi dwoma błędnikami znajduje się przestrzeń, którą wypełnia perylimfa; wnętrze błędnika błoniastego wypełnione jest endolimfą.




PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA PRZYCZYNĘ

1.GŁUCHOTA DZIEDZICZNA- czynniki dziedziczne

2.GŁUCHOTA NABYTA

1. W okresie życia płodowego- choroby matki- wirusowe, czynniki toksyczne, konflikt serologiczny

2. W czasie porodu- krwotok, nacisk na czaszkę, opóźniona akcja porodowa, przedwczesny poród, żółtaczka noworodkowa

3. W okresie postnatalnym- choroby ucha, zapalenie ucha środkowego, lekceważone anginy, zapalenie opon mózgowych, choroby zakaźne, długotrwały hałas, antybiotyki

KRYTERIUM PEDAGOGICZNE

1. Dziecko słabo słyszące, które słyszy i rozumie mowę mimo wady słuchu- szkoły ogólnodostępne

2. Dziecko z resztkami słuchu, które słyszą i rozumieją mowę jedynie dzięki aparatom słuchowym wzmacniającym dźwięki

3. Dziecko głuche, nie słyszy i ni rozumie mowy nawet wtedy gdy ma aparat słuchowy- szkoły specjalne

KSZTAŁCENIE NIESŁYSZĄCYCH

• XVI w- Pedro Ponce de Leon (hiszpański mnich)- uczył głuchego chłopca i odnotował sukcesy więc zaczął dalej kształcić innych chłopców- prawdopodobnie alfabet palcowy, pojedyncze przypadki

• 1770- Paryż, Karol de L'Epee (metoda migowa)- pierwsza szkoła- francuska

• 1778- Lipsk Samuel Heinicke (metoda oralna)- szkoła niemiecka

• 1817- Warszawa, Instytut Głuchoniemych, ksiądz Jakub Fałkowski- początkowa metoda migowa, po kongresie wprowadził naukowe mowy, zaczęły powstawać inne szkoły na terenach pod zaborami np. Lwów

• 1880- Kongres Nauczycieli Dzieci Głuchych w Mediolanie- stwierdzenie że trzeb używać metody oralnej a nie migowej( uważali że to jest sztuczne)

• 1983- Kongres w Hamburgu ( metoda migowa)- przywrócono język migowy do szkół

MIG- pojęcie określające rzecz, zjawisko, osobę; nie ma końcówek fleksyjnych; o sensie zdania decyduje kolejność słów; nie wymiguje się np. „obok”, „za”

MIGANY- odmiana j. migana j. ojczystego; są końcówki fleksyjne, połączony z j. migowym

UNIWERSYTET GALOUTTETA

• Język migowy

• Przekształcił się w szkoły o wyższym stopniu

• 1988- rewolta uczniów niesłyszących z powodu tego że wybrano na rektora osobę słyszącą

• Pierwsza szkoła humanistyczno- artystyczna dla głuchych

POLSKA

• 1919- Warszawa - przedszkola dla dzieci głuchych

• 1976- Warszawa- szkoła średnia dla głuchoniemych

METODY POROZUMIEWANIA SIĘ OSÓB Z DYSFUNKCJĄ SŁUCHU

1. J. migowy( mig)

2. Język migany( znak migowy+ końcówka fleksyjna+ mowa)

3. Mowa ustna

4. Daktylografia(mowa palcowa)

5. Metody kombinowane

6. Wspomaganie mowy ustnej- Fonogesty (ang. Cued Speech) - system komunikacji z ludźmi niedosłyszącymi i niesłyszącymi. Polega na wykonywaniu gestów umownych jedną ręką i jednoczesnym głośnym mówieniu. Osoba z wadą słuchu uczy się w ten sposób odczytywania wypowiedzi z ust.Cued Speech opracowany został przez profesora Roberta Orin Cornetta z Uniwersytetu Gallaudeta w Waszyngtonie. Autorką polskiej wersji metody jest prof. Kazimiera Krakowiak z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

7. Mowa ze wskazówkami lokalizacji na spółgłoski

8. Mowa ze wskazówkami układów palców na spółgłoski

REWALIDACJA NIESŁYSZĄCYCH

1. Aparaty wzmacniające dźwięki- powinny być używane od najwcześniejszych lat, kiedy tylko jest to już możliwe

2. Implant ślimakowy lub pniowy( duże zasługi w Polsce operacje); pniowy- implant przyczepiony do kory mózgu

3. Telefony komórkowe są dobrą pomocą- wibracje, sms

4. Dziecko musi być bombardowane dźwiękami od najmłodszych lat aby nauczyło się odbioru

MOWA DZIECKA NIESŁYSZĄCEGO

• Powolna, wypowiada z wysiłkiem

• Wadliwy rytm

• Zła jakość głosu

• Zmienianie i opuszczanie głosek

• Mieszanie głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych

• Zła artykulacja i mała zrozumiałość

• Mowa oddechowa

ZABURZENIA SŁUCHU UTRUDNIAJĄ KONTAKTY SPOŁECZNE

• Utrudnienie dostawania informacji

• Głuchota powoduj niedojrzałość emocjonalną, społeczna

DZIECI NIESŁYSZĄCE

• Wybiórcze zaburzenia statyki- często u tych dzieci zaburzona prawo i lewostronność

• Przewaga procesów analizy nad syntezą

• Nawet na poziomie myślenia konkretno- obrazowego nie dorównują słyszącym

• W zakresie myślenia abstrakcyjnego, słowno-logicznego poważne opóźnienia

• Muszą bardziej analizować ruchy

• Zapamiętują więcej szczegółów niż dziecko słyszące

• Mniej rozróżniają związki przyczynowo-skutkowe- brak możliwości przypominania, utrwalania wiadomości

• Lepsza pamięć zapamiętywania wzorów ruchu

• Rozwój intelektualny ma pewne luki

• Wynika to z helotyzmu myślenia, sztywności myślenia- zachęcane do powtarzania a nie do myślenia

• Szybciej się męczą rozmową gdyż jest Duża koncentracja

PROŚBY DZIECKA Z USZKODZONYM SŁUCHEM - PROF. K. KRAKOWIAK

• Patrz na mnie, słuchaj i zrozum moje gesty

• Mów spokojnie i powoli, bądź cierpliwa i spokojna abym ja uważnie słuchał

• Gdy mówisz do mnie , odwróć się do mnie przodem muszę widzieć twoją twarz

• Nie zapominaj że słyszę i łubie dźwięki, pozwól mi słuchać i pomóż mi słuchać i wsłuchiwać się

• Pamiętaj że nie słyszę dokładnie pomóż mi wyobrazić sobie słowa bo jest mi łatwiej, powtarzaj słowa wielokrotnie, pokaż jak się rozróżnia słowa

• Pomóż mi dobrze zrozumieć to co do mnie mówisz, wyjaśniaj mi cierpliwie znaczenia, związki, pokaż jak słowa pomagają zrozumieć innych

• Pozwól mi ćwiczyć mowę gdyż muszę się uczyć swojego głosu

• Nie uciszaj mnie przy innych ludziach, nie wstydź się mnie

• Pamiętaj że jestem człowiekiem, nie chwal się pokazowymi sukcesami aby tylko dostać fałszywy podziw

• Pozwól mi poznać świat , gdy nie mogę sobie poradzić ze zrozumieniem świata to pomóż mi ale nie każ mi zapamiętywać słów których nie rozumiem i niewiedzę

UDZIAŁ ZMYSŁÓW W POZNANIU ŚWIATA

• Wzrok 80-85%

• Słuch 12-10%

• Dotyk 3-2%

• Smak+ węch 5-3%

Wykład 6 ( 28.11)

ZNACZENIE WZROKU W ŻYCIU CZŁOWIEKA

1. Poznawanie rzeczywistości , 80-85% informacji z otaczającego nas świata dociera przez wzrok

2. Działania praktyczne, koordynacja wzrokowo-ruchowa

3. Orientacja w przestrzeni- lokomocja

4. Komunikowanie się z otoczeniem- mowa ciała, przekaz pisemny

5. Uczenie się przez naśladowanie

TYFLOPEDAGOGIKA

BUDOWA OKA




Widzieć dobrze to znaczy mieć dobrze zbudowana gałkę oczną, widzieć centralnie, widzieć barwy.

PROCES WIDZENIA

• Czynność motoryczna gałek ocznych ( skierowanie gałek w ten sam punkt, śledzenie punktu widzianego)

• Czynność optyczna- widzenie w plamce żółtej

• Czynności wzrokowe- widzenie centralne( widzenie małych przedmiotów z pewnej odległości- ostrość widzenia)

• Widzenie obwodowe- orientacja przestrzenna, poziom normalny do 150 stopni, oba 200 stopni

• Widzenie stereoskopowe -postrzeganie trójwymiarowe; podłoże neurologiczne

• Widzenie mocne-widzenie w słabym oświetleniu

• Widzenie barw- widzenie kolorów

PODZIAŁ

• Osoba niewidoma osoba niewidząca od urodzenia, lub od 5 roku życia

• Osoba słabo widząca- niedowidząca

• Osoba szczątkowo widząca- ociemniała

KATEGORIA	STOPIEN USZKODZENIA	OSTROŚĆ WZROKU PO KOREKCJI	TERMINOLOGIA
Wzrok w granicach normy		Od0,8 do 1,0	Wzrok prawie normalny
		Lekki	Poniżej 0,8	Wzrok prawie normalny
	słabowzroczność	Umiarkowany	Poniżej 0,3	Słabowzroczność umiarkowana
		Znaczny	Poniżej 0,1	Słabowzroczność znaczna
	ślepota	Głęboki	Poniżej 0,05	Słabowzroczność głęboka
		Prawie całkowity	Poniżej 0,02	Ślepota prawie całkowita
		całkowity	Poniżej 0,00	Ślepota całkowita

MONODRAMATYZM- człowiek nie widz barw, świat jest szary

DALTONIZM- nieodróżnianie barw, głównie zielonej i czerwonej

WIDZENIE OBWODOWE

• Uszkodzenie równomierne - koncentryczne

• Widzenie połowiczne- nie widzimy co jest z lewej lub prawej strony

• Uszkodzenie wysypkowe- mroczki- wypadają z pola widzenia pewnej płaszczyzny

KOGO MOŻNA NAZWAĆ I ZALICZYĆ DO OSÓB NIEWIDOMYCH

• Dzieci i dorośli nie widza od urodzenia lub trąca wzrok do 5 roku życia- osoba niewidoma

• Osoby które straciły wzrok w późniejszym czasie- osoby ociemniałe- dzieci i dorośli osoby które straciły wzrok np. na wojnie, w wypadku

• Osoby ociemniałe- bez względu na wiek, duża wada; odróżniają światło; ograniczone pole widzenia; barwy

PRZYCZYNY OBNIŻONEJ SPRAWNOŚCI WZROKU

• Wady refrakcji- krótkowzroczność( oko nieco wydłużone), nadwzroczność( oko nieco krótsze); niezborność; astygmatyzm- rogówka lub soczewka źle odbija i załamuje światło

• Wady budowy oka

• Zez i niedowidzenie wzrokowe- gałki oczne są źle ustawione, mózg odbierając bodźce z dwóch zezowatych oczu jeden obraz odrzuca

• Jaska i inne choroby narządu wzroku- gałka nie jest przeźroczysta, jest zmętniała i nie dopuszcza światła; jaskra- wzrost ciśnienia oka i uciskanie nerwu oka

• Zmiany chorobowe na dnie oka

• Zaćma

• Mechaniczne uszkodzenia oka

• Zaburzenia o charakterze neurologicznym

NAUCZANIE I KSZTAŁCENIE NIEWIDOMYCH

• Pierwsza szkoła dla niewidomych - Paryż 1784, założył ją Walenty Havy

• Warszawa 1842- w Instytucie Głuchoniemych powołano odziały dla niewidomych

• Rok 1965 (Brajl)- sześciopunkt- doceniono jego alfabet dopiero po jego śmierci

• Alfabet Barbera ( 12 punktowy)

ROZWÓJ SZKOLNICTWA W POLSCE ZAWDZIĘCZAMY RÓŻY CZACKIEJ

• 1910-założyła Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi, prowadziło ono szkołę, przedszkole i przygotowania do zawodu, oraz schronisko dla niewidomych sierot

• 1918- zakłada Stowarzyszenie Zakonne „Siostry Franciszkanki, Służebnice Krzyża”

• 1921- Towarzystwo dostaje dar- 5 arów w Laskach pod Warszawą i tam zlokalizowano szkołę

• Czacka doprowadziła do rejestracji niewidomych, prowadzenia księgozbiorów, opracowała polskie skróty Brajlowskie, prowadziła działalność edukacyjną, założyła przedszkole 1913r., postulowała że wychowanie dzieci niewidomych ma być podobne do wychowania dzieci widomych

• Rozwój umysłowy dziecka nie odbiega od rozwoju dziecka widomego

• Dzieci niewidome mają chęć nieustępowania w zabawach, zabawy są miej konstruktywne i bardziej nudne

• Dzieci muszą się wszystkiego nauczyć krok po kroku , ponieważ z obserwacji tego się nie nauczą

• Najważniejsze jest usprawnienie ruchowe ( w rewalidacji) oraz orientacja przestrzenna

WYKŁAD 7 (5.12.11)

GŁUCHO-NIEWIDOMI - TYFLOPEDAGOGIKA

• Równoczesne poważne uszkodzenie wzroku i poważne uszkodzenie słuchu co powoduje trudności w poruszaniu się

• Około 8 tys. W Polsce

• Towarzystwo pomocy Głucho-Niewidomym

Rozróżnienie głucho-niewidomych:

• Wzrok- kryterium formalne- ostrość widzenie i pole widzenia

• Słuch- kryterium funkcjonalne- czy rozumie mowę ludzką

Dziecko głucho- niewidome

• Ma trudności ze zrozumieniem mowy ustnej bez użycia aparatu słuchowego a uszkodzenie wzroku jest na tyle duże że uniemozliwia mu lub znacznie utrudnia posługiwanie się zwykłym drukiem. Ograniczenia te zmniejszają możliwości dziecka w zakresie uczenia się, wykonywania czynności dnia codziennego, samodzielnego poruszania się oraz porozumiewania się z otoczeniem

KATEGORIA 1

• Całkowicie niewidome i całkowicie głuche- ok. 5-10% całej populacji głuchoniemych

• Całkowicie głuche i niedowidzące- ok20%

• Całkowita ślepota i słabo słyszące- ok. 20%

• Słabo widzące i słabo słyszące- ok.50%

KATEGORIA 2

• Dziecko mogło urodzić się jako widzące i słyszące a później straciło i wzrok i słuch

• Dziecko urodziło się głuche i straciło wzrok w późniejszym okresie życia

• Dziecko urodziło się jako niewidome i później straciło słuch

• Osoby urodziły się niewidome i niesłyszące lub straciły wzrok i słuch do 5 roku życia

PRZYCZYNY

• Choroby matki w ciąży np. różyczka- bardzo groźna

• Wcześniactwo

• Zespół Ushera

ZESPÓŁ USHERA

• Wrodzone obustronne odbiorcze uszkodzenie słuchu powiązane z postępującym uszkodzeniem wzroku na tle zwyrodnienia barwnikowego siatkówki( dziecko głuche a później pigmentoza się pojawia)

• Schorzenie dziedziczne autosomalnie ( i od ojca i od matki musi pojawić się uszkodzony gen)- matka i ojciec mogą być tylko nosicielami podczas zapłodnienia wygeneruje się ta choroba

• Jest 8 genów spośród 11 które są odpowiedzialne za ten zespół

• Początkowo trudno jest zauważyć dziecku i opiekunowi że coś się dzieje- na początku szkolnego życia ten zespół się rozwija

• Na początku dziecko widzi mroczki i uważa że wszyscy tak widzą że tak ma być

• Bardzo późno lekarze stawiają diagnozę lub stawiają ją błędnie

• Pierwsze objawy pigmntozy: ślepota zmierzchowa- słabe widzenie w ciemności ; silne reakcje przy zmianie światła- wyjście z ciemności do jasności

ETAPY UTRATY WZROKU:

1. Mroczki- ubytki, ciemne plamy w polu widzenia

2. Obwarzanek- zmniejszenie się pola widzenia

3. Około 40 roku życia przestaje widzieć

POROZUMIEWANIE SIĘ GŁUCHO-NIEWIDOMYCH

1. Uniwersalne metody- dla tych którzy znają pismo, nie wymagają specjalnego przygotowania do kontaktów

1. Alfabet punktowy na dłoni

2. Tabliczka brajlowsko- czarnodrukowa

2. Specjalne metody- wymagają specjalnego przygotowania osób chorych i w ich otoczeniu

1. Dotykowy alfabet palcowy

2. Alfabet Brajla- dla palców- jednoręczny

3. Metoda Tadoma- odpowiednie ułożenie palców na policzkach, wargach, krtani i żuchwie( odczucie/ wyczytanie artykulacji)

ROZÓJ

• Pozbawienie wrażeń

• Poczucie lęku

• Specjalna diagnoza pedagogiczna i psychologiczna

• Trudności w poruszaniu się przestrzennym- często nie chcą się poruszać, boją się

• Bierny, siedzący tryb życia

KSZTAŁCENIE OSÓB GŁUCHO-NIEWIDOMYCH

• Kształcenie Laury Bridgeman - początek XIX wieku - na wskutek szkarlatyny straciła wszystkie zmysły oprócz dotyku- została przyjęta do Instytutu Perkinsa; w której była kształcona przez Samuela Howe; do każdej rzeczy którą jej podawano do ręki dodawano jej karteczki z wypukłym pismem; proces ten przebiegał bardzo powoli; uświadamiano jej że każdy wyraz składa się z liter- posługiwano się ruchomym alfabetem, dzięki czemu mogła porozumiewać się z innymi

• Helena Keller- urodziła się jako słysząca i widząca; zachorowała w wieku 19 miesięcy, przestała widzieć, mówić i słyszeć; gdy miała 7 lat dostała opiekunkę z Instytutu Perkinsa Annę Sullivan( miała problemy ze wzrokiem)- towarzyszyła ona Helenie przez całe życie; w wieku 14 lat rozpoczęła naukę w szkole; ukończyła Uniwersytet Harvard; napisała doktorat; posługiwała się angielskim, francuskim, łaciną; „Historia mojego życia”

• Europa- Francja- 1860 r. pierwsze szkoły

• Rosja- XIX w. - 1894r- zorganizowano w Petersburgu przytułek dla dzieci z wielozmysłowymi uszkodzeniami; dzieci z lepszych domów

• Lata 60. - utworzono zakłada dla dzieci głucho-niewidomych o bardzo wysokim standardzie w obecnym Siergieposadzie( nadal jest to kontynuowane )

• Olga Skorochodowa- skończyła psychologię, poetka, działaczka

• Polska

• 1938- Laski; Helena Romanowska- 10 lat i Barbara Sobieska- 17 lat- nie zachowały się dane jakimi metodami w jakie rezultaty to dało( podczas wojny zniszczone)

• Krystyna Hryszkiewicz- prowadzona przez siostrę Emanuele Jezierską , gdy po 21 roku życia trafiła do zakładu koło Radomia cały wysiłek poszedł na marne

• Grzegorz Kozłowski- udoskonalił rękawiczkę do alfabetu ręcznego; doprowadził do rejestracji osób głuchoniemych; otworzono Towarzystwo Osób Głuchoniemych; czynny działacz

• Plenery rzeźbiarskie dla osób głuchoniemych w Worońsku koło Radomia- powstały przez przypadek podczas turnusu dla tych osób; znane na cały świat

• Praca i nauka prowadzona przy szkołach dla niewidomych

• Trudno jest o specjalistów i nauczycieli

• Marzena Zaorska

• Świetnie rozwinięta pomoc w USA i Rosji

TO CO JEST WAŻNE:

• Nauka słów:

• Ważne by dziecko zrozumiało że słowa wypisywane na ręce lub na kartce to jest nazwa danego przedmiotu

• Kolejny etap to że ta nazwa składa się z liter a z tych liter można tworzyć nowe słowa

• Zobaczenie że świat składa się z nazw , rzeczy, przedmiotów

• Nauka orientacji- ważne jest odczucie wibracji

ZASADY W KONTAKTACH

• Nie wolno zostawiać w nieznanym miejscu bez wyjaśnienia gdzie jest i dlaczego odchodzimy

• Trzeba pokazać że zaczynamy mówić do danej osoby

• Upewnić się że ta osoba nas zrozumiała

• Opowiadać to co jest za oknem, gdzie jesteśmy

OLIGOFRENOPEDAGOGIKA

• Oligos- mały

• Fren - umysł

• Osoby o zminimalizowanych zdolnościach umysłowych

• Najliczniejsza grupa spośród osób niepełnosprawnych

• Znalezienie w lasach Francji zdziczałego chłopca, został znaleziony przez lekarza Francuskiego Itarda , postanowił go uczłowieczyć i pracował wiele lat z Wiktorem- nauczył się kilku prostych czynności, nie nauczył się mowy

• Przez długi czas osoby te były traktowane jako osoby chore psychicznie- zmiana nastąpiła podczas Rewolucji Francuskiej

• Pinel- zaproponował reformę leczenia psychicznego, zapewnił opiekę i rewalidację poprzez pracę osoba upośledzonym umysłowo; rozdzielił osoby upośledzone umysłowo od chorych umysłowo

• Koncepcja biologiczna- upośledzenie umysłowe zdeterminowane umysłowo

• Okazało się że w pewnym stopniu osoby te są wyuczane

STOPNIE NASILENIA UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWEGO

1. MOWA- DAWNE KRYTERIUM

1. Idiotyzm- w ogóle nie mówili

2. Imbecylizm- mowa zniekształcona, mętna

3. Debilizm- mowa normalna ale mały zasób słów

2. KRYTERIUM PEDAGOGICZNE

1. Niewychowalne

2. Prawie niewychowalne

3. Dzieci wychowalne ale niewyuczalne- pewne rzeczy da się je nauczyć np. okazywanie co chcą ale mają trudności w opanowaniu programu szkolnego

4. Dzieci wyuczane, wyćwiczalne- stopień lekki

3. KRYTERIUM- OCENA TESTOWA- IQ

1. FRANCJA Binet skonstruował narzędzie które pomoże wyodrębnić dzieci które maja problemy z programem edukacyjnym aby stworzyć im odpowiednie programy dostosowane do nich

2. IQ- dzielimy wiek testowy przez wiek życia i mnożymy przez 100( badające inteligencje werbalną- operatywność słownictwa i języka ; niewerbalną- myślenie, analiza, synteza)

3. Wiek inteligencji- ustalona norma( ile zadań , w jakim czasie, jakiemu wiekowi to odpowiada

4. Tekst Wekslera- aktualizowany i najczęściej używany

DEFINICJA DIAGNOZY

• W Polsce obowiązuje definicja stworzona przez Amerykanów z 1994 r, ogłoszona w Podręczniku DSM4, przyswoił ja Janusz Kostrzewski

• Niedorozwój umysłowy charakteryzuje się istotnie niższą niż przeciętny ogólny poziom funkcjonowania intelektualnego, któremu towarzyszy istotne ograniczenie w zakresie funkcjonowania przystosowawczego przynajmniej w dwóch z pośród następujących zdolności przystosowawczych: porozumiewania się, troski o siebie, sprawności społeczno- interpersonalnych; kierowania sobą; zdolności szkolnych; organizacji czasu wolnego; troski o zdrowie i bezpieczeństwo. Musi nastąpić przed 18r.ż

• Istotnie niższy poziom funkcjonowania intelektualnego:

• Istotnie niższy o 2 odchylenia standardowe( w teście Wekslera przeciętne to 100, odchylenie standardowe to 15; 100-2*15=70; poniżej 70 jest upośledzenie umysłowe)

• Umiejętność przystosowania- zachowanie

• Wiek- do 18 roku życia; po 18 roku mówimy o otępieniu- rozpad czynności umysłowych, które do tej pory były poprawne, sprawne

TEST INTELIGENCJI WG. WEKSLERA:

1. Od 100 do 85- rozwój prawidłowy ( w zakresie jednego odchylenia sztandarowego)

2. 84-70- rozwój niższy niż przeciętny

3. 69-55- niedorozwój umysłowy w stopniu lekkim

4. 54-40- niedorozwój umysłowy w stopniu umiarkowanym( głębsze upośledzenie)

5. 39-25- upośledzenie umysłowe w stopniu znacznym(( głębsze upośledzenie)

6. Poniżej 25- upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim( głębokie upośledzenie)

Wykład 8 ( 12.12.11)

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ UMYSŁOWA

PRZYCZYNY LEKKIEJ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI INTELEKTUALNEJ

• Nie są znane- 41%

• Czynniki dziedziczne- 11%

• Choroby wczesnego dzieciństwa-12%

• Urazy mechaniczne lub psychiczne- 10%

• Zaniedbanie środowiska- 26%

1. Upośledzenie wynikające z faktu uszkodzenia centralnego układu nerwowego

2. Upośledzenie wynikające z ograniczeń w rozwoju w skutek wadliwych warunków życia- dyskryminacja, niewłaściwe postawy, brak odpowiedniego nauczania i wychowania, bieda, maltretowanie

3. Upośledzenie wynikające ze świadomości własnego upośledzenia hamujące rozwój i aktywność społeczną

GŁÓWNE PRZYCZYNY NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI INTELEKTUALNEJ

1. PRENATLANE

1. ZESPÓŁ DOWNA- trisomia chromosomu 21

2. FENYLOKETONURIA- zaburzenia przemiany aminokwasu fenyloalaniny

3. FAS-ALKOHOLOWY ZESPÓŁ PŁODOWY

4. BAKTERIE

5. WIRUSY- RÓŻYCZKA(pierwszy trymestr ciąży)

6. KONFLIKT RH- konflikt matki z płodem

7. WADY ODŻYWIANIA- brak kwasu foliowego

2. OKOŁOPORODOWE

1. URAZY PORODOWE- zbyt Duzy nacisk na głowę dziecka; silny ucisk kleszczy

2. ZAMARTWICA DZIECK- niedotlenienie mózgu

3. POPORODOWE

1. ZAPALENIE MÓZGU, OPON MÓZGOWYCH

2. ZABURZENIA TARCZYCY

3. MALTRETOWANIE DZIECI

ZESPÓŁ DOWNA

TRZY POSTACI TEJ WADY

1. TRISOMIA ZWYKŁA- najczęściej

2. TRISOMIA MOZAJKOWATA

3. TRISOMIA TRANSLOKACJA- przemieszczenie 21 chromosomu, przyłączenie do innego; najrzadziej

1866- opisane przez angielskiego lekarza Downa , opisał kilkoro dzieci z „mongolizmem”

CHARAKTERYSTYKA:

• Trisomia 21 chromosomu

• Mała głowa, trochę zdeformowana, z tyłu płaska

• Twarz płaska, mały nos, charakterystyczne ukośne szpary oczne, krótkowzroczność i zez

• Język na zewnątrz- gotyckie podniebienie, mała jama ustna, nieprawidłowa budowa zębów

• Krótka szyja

• dłonie i stopy duże

• kiepskie owłosienie

• wzrost- 150/140

• głos chrapliwy matowy

• bełkotliwa mowa

• niższa waga urodzeniowa

• niedorozwój jąder u chłopców

• wrodzone wady serca

• częste infekcje, skłonności do przeziębień

• wiotkość mięśni

• szybko się męczą

• nieprawidłowa sylwetka , ciężki chód

• niektóre grzeczne a inne agresywne

DWA TYPY

1. TYP TARCZYCOWY-

1. Krępa, misiaczkowata budowa ciała

2. Ruchy powolne

3. Ospałe

4. Dobroduszne

5. Za duży język

2. TYP PRZYSADKOWY

1. Smukła sylwetka

2. Cienka skóra

3. Policzki clowna- czerwone

4. Destruktywne zachowanie

5. Nadpobudliwość

• Nieznane są przyczyny trisomi 21 chromosomu

• Prawdopodobieństwo urodzenia dziecka z zespołem Downa wzrasta z wiekiem matki- ale to nie jest przyczyna

• Komórki jajowe na wskutek trudnych warunków , ich jakość jest niższa

• Młody wiek ojca- plemniki jeszcze niedojrzałe

• Rozwój tych dzieci nieharmonijny

• Dzieci z upośledzeniem umysłowym umiarkowanym znacznie

• Niski wskaźnik inteligencji

• Wysoki rozwój społeczny- emocjonalne, wrażliwe, poetyckie

• Nie ma możliwości wyleczenia

• Wrażliwe na kontakty emocjonalne- lepkie

• Trzeba uważać na dietę tych dzieci- mają tendencję do tycia

• Zaburzenia artykulacji

FENYLOKETONURIA

• Możliwe jest leczenie

• Jeden z aminokwasów nie może się rozkładać i nie jest wydalany, gromadzi się w układzie nerwowym i zatruwa mózg

• Małogłowie

• Upośledzenie umysłowe

• Przyczyna choroby: dziedziczenie autosomalne recesywnie( musi się spotkać wadliwy gen matki i ojca)

• Przy urodzeniu nie da się zdiagnozować

• Pobiera się krew z pięty-badania przesiewowe

• Terapia polega na wprowadzeniu odpowiedniej diety

• Wyłączenie z diety produktów białkowych

• Preparaty białkozastępcze

• Dieta -14/16 lat trwa- do momentu kiedy mózg się rozwija

• Kobieta która ma fenyloketonurie podczas gdy jest w wieku rozrodczym powinna wrócić do tej diety

FAS- ALKOHOLOWY ZESPÓŁ PŁODOWY

• Zaburzenie będące skutkiem narażenia płodu na alkohol

• Lata 80. Badania- toksyczne skutki działania alkoholu na płód

• Stwierdza się u dzieci alkoholiczek

• Zaburzenia rozwoju: związane z ilością alkoholu, z okresem picia( 1 miesiąc bardzo duże uszkodzenia płodu, naturalna aborcja, poważne wady);

• Rodzą się nie tylko alkoholiczką

Dzieci:

• Nie przewidują skutków swoich zachowań

• Sprawiają kłopoty

• Impulsywne w życiu dorosłym

• Seksualnie nadpobudliwe

• Upośledzone umysłowo w stopniu głębszym - ponad 50 %

• Nadpobudliwe

• Brak myślenia przyczynowo-skutkowego

• Dziecko ma uszkodzony mózg

• Słaba koncentracja

• Słaba pamięć

JAK SIĘ OCENIA:

• Czy matka piła podczas ciąży

• Trudności intelektualne, problemy społeczne, emocjonalne

• Uwarunkowania fizyczne- rysy twarzy: oczy głęboko osadzone, nasada nosa robi wrażenie szerokiej, nos krótki i zadarty, cienka warga górna, większa odległość między nosem a wargą, niewielki podbródek i broda, nisko osadzone uszy; bardzo często bujne owłosienie- orientalny wygląd

• Niska waga urodzeniowa- utrzymuje się drobna sylwetka

• Narządy wewnętrzne- pomniejszone

• Późno chodzą

• Zaburzona percepcja wzrokowa

• Są jak Pinokio

• Zaburzona koordynacja wzrokowo- ruchowa

• Niektóre te cechy z wiekiem zanikają

• Bardzo często te dzieci wychowują się w domach dziecka, rodzinach zastępczych

• Objawy można osłabić przez odpowiednia terapię

FAS-TRYGA- Fundacja I centrum opieki zastępczej w Lędzinach ( Małgorzata Flecka)

-każde dziecko jest indywidualnością i potrzebuje odpowiedniej nauki i rehabilitacji

- możliwa jest profilaktyka

WYKŁaD 8 (12.12.11)

CHARAKTERYSTYKA UPOŚLEDZENIA Z PUNKTU WIDZENIA

• PROCESÓW ORIENTACYJNO-POZNAWCZYCH- myślenie, spostrzeganie, uwaga, pamięć, mowa, wyobraźnia

• PROCESÓW EMOCJONALNO-MOTYWACYJNYCH

PROCESY ORIENTACYJNO- POZNAWCZE

STOPIEŃ LEKKI
MYŚLENIE	Konkretno- wyobrażeniowe Logiczne operacje, ale tylko na konkretach Niezdolność do syntetycznego ujmowania pojęć(nie umie wymienić cech charakterystycznych) Braki w myśleniu
MOWA	Upośledzona Ubogi słownik- czynne posługiwanie się Mówią zdaniami urywanymi Nie używają przymiotników
SPOSTRZEGANIE	Wąski obszar Mniej szczegółów
UWAGA	Mimowolna Rozproszona przez różne bodźce Trudno wywołać uwagę dowolną Nietrwała Obniżona ciekawość poznawcza
PAMIĘĆ	Trudności Potrzebują dużo powtórzeń na różnych obszarach Trudności w zapamiętywaniu wydarzeń więc dopowiadają( konfabulacje przekrywające luki)
EMOCJE	Sztywne Mało zróżnicowane Nieadekwatne do sytuacji
ZACHOWANIE	Impulsywne Szybciej działają niż myślą
ZACHOWANIA SPOŁECZNE	Otwarte Pewne siebie Brak im dystansu Lub lękliwe, zagubione, przepraszające że żyją
	Gotowość do porażek Trudno dziecko przekonać do podjęcia zadania
DYSFRAKCJA	Nieprawidłowe planowanie ruchów Często niszczą przedmioty Kłopoty z ubraniem

STOPIEŃ GŁĘBOKI
PERCEPCJA	Brak Dziecko jest roślinką
MOWA	Nie mówią w ogóle Mówią monosylabami Mówią krótkimi wyrazami
EMOCJE	Najprostsze Szybka zmiana emocji
ROZWÓJ SPOŁECZNY	Zerowy Trzeba stale się tymi dziećmi opiekować
Do 1997 roku pedagogika nie zajmowała się tymi dziećmi
1997- wprowadzono rozporządzenie o zajęciach rewalidacyjnych dla tych dzieci

Metody rehabilitacji, edukacji oligofreników są zróżnicowane ze względu na głębokość/ stopień upośledzenia, nie zależą od genezy upośledzenia

DIAGNOZA I ORZECZNICTWO:

1. Kiedy wkraczać z diagnozą upośledzenia umysłowego, szczególnie w przypadku upośledzenia w stopniu lekkim

2. Jakie metody diagnozy stosować, by poznanie dziecka było adekwatnym ogniwem rewalidacji

3. W jakich przypadkach stosować odroczenia obowiązku szkolnego

4. Kiedy umiemy wykorzystać odroczenie na zapewnienie pomocy interakcyjno-usprawniającej

5. Jaką opiekę roztoczyć nad dzieckiem z ryzykiem upośledzenia umysłowego

6. Kto wydaje orzeczenie?- poradnie psychologiczno- pedagogiczne

ZRÓŻNICOWANIE PROGRAMÓW NAUCZANIA

• NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ UMYSŁOWA W STOPNIU LEKKIM- mogą chodzić do klas ogólnodostępnych lub integracyjnych; ta sama podstawa programowa co w szkole podstawowej dla dzieci normalnych

• W STOPNIU GŁĘBSZYM- „szkoły życia”- 1963 państwo Garliccy- żądali szkoły dla dzieci upośledzonych w stopniu głębszym; powołali przy Polskim Towarzystwie Przyjaciół Dzieci - komitet; odrębny program, nie ma przedmiotów takich jak np. historia, matematyka; treści są ujęte w bloki „ funkcjonowanie w środowisku”:

• samoobsługa- jedzenie, higiena, ubieranie;

• uspołecznienie- rola ucznia, syna córki; aby wiedziało gdzie mieszka; żeby umiało zachować się w instytucjach publicznych

• komunikacja- nadawanie, odbiór informacji

• mowa

• recytowanie

• czytanie

• elementarne pojęcia matematyczne- stosunki przestrzenne, mierzenie, figury geometryczne, pieniądze, czas

• W STOPNIU GŁĘBOKIM- rozporządzenie ministra edukacji z 10 stycznia 1997 roku w sprawie zasad organizowania zajęć rewalidacyjno- wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonej umysłowo w stopniu głębokim; zajęcia rewalidacyjno- wychowawcze; spełnienie obowiązku szkolnego przez te dzieci; określa się wiek obowiązku szkolnego - do 25 roku życia( zajęcia w domu, szkołach specjalnych, ośrodkach); rewalidacja indywidualna; ogólny program funkcjonowania w środowisku

WYKŁAD 9( 19.12.11)

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ UMYSŁOWA - METODYKA PRACY

• „ Szkoła dla życia, przez życie” Decroly- wprowadził ośrodki zainteresowań- Po II wojnie przestano używać metody

• METODY OŚRODKÓW PRACY- modyfikacja metody ośrodków zainteresowań Owidiusza Decroly ; struktura jednostki metodycznej- obserwacja, kojarzenie, wyrażanie przedmiotowe- rysunki, wyrażanie oderwane- pisanie, czytanie

• Grzegorzewska przejęła metodę Decroly i ją przekształciła

METODA OŚRODKÓW PRACY

• Treści wynikały logicznie, przyczynowo-skutkowe, miały charakter spiralny, wchodzenie w głąb zagadnień, w jednostki bliższe dzieciom

• Zajęcia dostosowane do umiejętności indywidualnych dzieci

• Każde dziecko mogło pracować w swoim tempie

• Ujawniały się uzdolnienia, zainteresowania dzieci

• Nie ma podziału na przedmioty

• Obowiązywała do lat 90.

• Specyficzna metoda pracy z dziećmi upośledzonymi umysłowo

DOROSŁOŚĆ OSÓB UPOŚLEDZONYCH UMYSŁOWO

• Procesy myślowe ulegają degradacji

• Coraz bardziej dorośli

• Opiekunowie, rodzice- coraz starsi- kto się zajmie osobami upośledzonymi?

• Traktowane są jak wyrośnięte dzieci

• Dorosłość ludzi upośledzonych umysłowo bywa przez środowisko zniekształcana, lekceważona, ograniczona, tłumiona

• Dorosłość rozumiemy jako: status społeczny, wejście w inne dojrzałe role społeczne, podejmowanie innych wyzwań, ukończenie 18 lat, zdolność do rozrodu

• Tych płaszczyzn dorosłości w wielu przypadkach nie odnosimy do osób upośledzonych

• Upośledzenie często jest hamulcem dorosłości

• Zaś niepełnosprawność fizyczną postrzega się jako coś stymulującego dorosłość

• Często rodzina osoby upośledzonej hamuje dorosłość takiej osoby

Rodzice którzy działają na korzyść autonomii osób upośledzonych:

• 1963- Garliccy- debata o osobach upośledzonych- walka o autonomie dzieci upośledzonych umysłowo i normalizowanie ich praw;

• Przy Towarzystwie Pomocy Dzieciom - Komitet i odziały terenowe pomocy dzieciom specjalnej troski- później oddzielił się ten komitet i stworzono- POLSKIE STOWARZYSZENIE NA RZECZ OSÓB Z UPOSLEDZENIEM UMYSŁOWYM- placówki rewalidacyjne, terapia, wczesne wspomaganie, wspomaganie ruchu Self- Adwokatów;

• Ruch SELF- ADWOKATÓW- ruch wspierający osoby upośledzone które występują w swoim imieniu broniąc swoich praw obywatelskich- daje dużą autonomię; ruch międzynarodowy „Europejka Platforma Self- Adwokatów”; szkolenia osób upośledzonych- prawne, jak się ubrać, jak przygotować petycję, poradniki jak bronić swoich praw i jak przywrócić sobie prawa.

REWALIDACJA:

1. Normalizacja warunków mieszkaniowych - mieszkanie chronione

1. Towarzystwo Przyjaciół Domu na Osiedlu- Anna Dyrko- Brzozowska; mieszkania przy ulicy Klonowej- mieszkają tam osoby upośledzone, funkcjonują normalnie, integrują się z sąsiadami, mają pracownie plastyczną, są aktywizowani; podopieczni- osoby pozbawione opiekunów- państwo ma nad nimi opiekę, gdyby nie to towarzystwo te osoby wegetowały by w domach pomocy społecznej- gdzie cofają się w swoim rozwoju, nie są motywowane do pracy, aktywności, złe podejście opiekunów do tych osób; jest to tańsze w utrzymują

2. Warsztaty terapii zajęciowej

1. Po ukończeniu edukacji: decyzja komisji o niepełnosprawności

2. Nie ma granicy wiekowej

3. Różne instytucje prowadzą warsztaty

4. Podzielono na pracownie: gospodarstwa domowego, szycia, komputerowa

5. Albo osoba przechodzi przez każdą pracownie albo jest tylko w jednej

6. Osoby te dostają drobne kieszonkowe- dzięki czemu uczą się ekonomii

RODZINA HAMUJE ROZWÓJ

• Wygodnictwo ze strony rodziny

• Lepiej jak ci ludzie siedzą w domu , wycofują się z życia społecznego - rodzina ma święty spokój

MAŁŻEŃSTWA OSÓB UPOŚLEDZONYCH Z NORMALSAMI

• Budzą podejrzenia

• Nieczyste intencje

• Traktowane jako patologie

• Urzędnik stanu cywilnego może się nie zgodzić na takie małżeństwo

DZIEŁO JEANA VARNIER -organizator wspólnot L'Arche w których opieką nad niepełnosprawnymi intelektualnie zajmują się dzielący z nimi życie pełnosprawni; W 1964 roku poprzez przyjaźń z dominikaninem Thomasem Philippe rozpoczął zajmowanie się osobami z upośledzeniem intelektualnym. Zamieszkał z dwoma mężczyznami Raphealem Simi i Philippem Seux w Trosly-Breuil we Francji. Nazwał swoją wspólnotę L'Arche, w nawiązaniu do biblijnej arki Noego. Z tej wspólnoty zrodził się ruch, który obejmuje obecnie 131 innych wspólnot na całym świecie.

WSPÓLNOTY OSÓB UPOŚLEDZONYCH UMYSŁOWO I OSÓB ZDROWYCH- WSPÓLNOTY INTEGRACYJNE:

ARKA	WIARA I ŚWIATŁO
Ma symbolizować nową arkę Noego ratująca osoby przed nowym światem który jest nastawiony na konsumpcje itp. Idea nie dotyczy tylko katolików 131 wspólnot na wszystkich kontynentach 1981- Śledziejowice ( Małe Siostry Jezusa) Każda składa się z kilku ognisk Organizowane są warsztaty wytwórcze, które pozwalają aktywizować osoby upośledzone Zapewnienie przyjaznego , rozumiejącego środowiska by te osoby dalej się rozwijały , nie zamykały sie	Pomysł wyszedł od małżeństwa które miało dwóch upośledzonych synów, chcieli wziąć udział w pielgrzymce diecezjalnej- przykre doświadczenia, nie pozwolono im Pomyślano żeby zorganizować specjalne pielgrzymki dla osób upośledzonych i ich rodzin 1971 r- pielgrzymka do Lourdes Kontynuacja wspólnego świętowania w wspólnotach np. podczas świąt W Polsce „ Wspólnoty Muminkowe” 1987- pierwsze we Wrocławiu( Teresa Breza i Studenci UW) 160 wspólnot tego typu w Polsce Wydaja czasopismo „światło i cienie” Niektóre wspólnoty są inne niż ta pierwotna Tez inne osoby niepełnosprawne
WSPÓLNOTA BYTOWANIA	WSPÓLNOTA ŚWIETOWANIA/ SPOTKAŃ
Stałe miejsce osób upośledzonych i pełnosprawnych	Nie mieszkają razem Od czasu do czasu spędzają ze sobą czas Przyjaciele osoby sprawne intelektualnie Wspólnoty terapeutyczne- wynikają z potrzeby bycia razem; Autentyczne przyjaźnie
	KLIKA- Wspólnota studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego i osób niepełnosprawnych- spędzają razem święta, wakacje, zimowiska
WSPÓLNOTA BUREGO MISIA- Bytom, funkcjonują też w Katowicach, Poznaniu, Kościerzynie; zainicjowane przez kleryków; bure misie to osoby upośledzone; założyli Franciszkanie; wybudowanie w Nowym Klinczu koło Kościerzyny domu w którym bure misie mogą mieszkać i pracować; ta fundacja jest na bazie bytowania jak i świętowania

AUTYZM

AUTYZM - rozległe zaburzenie rozwojowe, zdefiniowane jako odrębnej jednostki chorobowej stwarzało, stwarza i będzie stwarzało problem; dziecięca forma schizofrenii- przez wiele lat tak uważano; pochodzi z greki autos- sam

WAŻNE NAZWISKA:

1. LEO KANNER( 1943- opisał 11 dzieci, które obserwował i zaobserwował pewne zachowania różniące się od dzieci normalnych i upośledzonych umysłowo- nazwał te zachowania autyzmem wczesnodziecięcym)

2. HANS ASPARGER

TRIADA ZABURZEŃ AUTYSTYCZNYCH

1. ZABURZENIA RELACJI SPOŁECZNYCH

2. ZABURZENIA KOMUNIKACJI

3. OGRANICZONA AKTYWNOŚĆ I ZAINTERESOWANIA

PRZYCZYNY

• Nierozpoznane do końca

• Nie ma rzetelnego narzędzia badającego

• Są pewne skale zachowań

• Znaczenie wyników środowiskowych- zatrute środowisko w którym żyli rodzice

KONCEPCJE PRZYCZYN

• Początkowo wykluczono uszkodzenia genetyczne

• Dzieci autystyczne nie rodzą się w rodzinach rodziców autystycznych- gdyż ci ludzie raczej nie tworzą małżeństw

• Genetyka znalazła pewne geny- stwierdzono że autyzm może mieć genetyczne relacje- w chromosomie 7, 13, 15 , pewne operacje są związane z autyzmem ale badano bliźnięta jednojajecznych i nie stwierdzono tego- to nie jest do końca pewne

• Koncepcja która upadła- zimne emocjonalnie matki- rodzice odrzucają dzieci bo te nie spełniły jakiś oczekiwań

• Szczepienia ochronne małych dzieci są przyczyną autyzmu- niepotwierdzone

• Poród- dziecko broni się , zamyka się przed światem, dramat dla dziecka

• Odrzucenie empatii, rodziców, świata

• Neurologiczno-fizjologiczne zaburzenia

• Może być rezultatem uszkodzeń pewnych części mózgu

• Następstwo fenyloketonurii

• ŻADNA Z NICH NIE JEST KONCEPCJĄ DOMINUJĄCĄ

AUTYZM ROZPOZNANIE

• Zaburzeń tych nie można zobaczyć zaraz po urodzeniu aż dziecko nie zacznie nawiązywać kontaktów społecznych

• Nie od razu podejmuje się działania więc autyzm się rozwija

• Dziecko to nie ma uszkodzonego słuchu ale nie reaguje na głos- więc traktuje się je jak dziecko głuche

CHARAKTERYSTYKA

• Niezwykłe reakcje na otoczenie- bardzo silne reakcje lub brak reakcji- nadmierne reakcje na dotyk

• Wiele dzieci nie toleruje silnego zapachu, dotyku

• Kiwają się

• Uderzają głową o różne przedmioty

• Boją się fleszy

• Nadpobudliwe

• Zaburzenia mowy- nie ma wspólnego jednego wzorca w rozwoju, niektóre nie mówią, niektóre mówią bardzo płynnie; echolalia- mowa pełna powtórzeń, język nonsensowny, neologizmy, przesadna literackość, często odpowiadają pytaniem na pytania, nietypowa intonacja, konkretne, mówią o sobie w 3 osobie liczby pojedynczej

• Brak empatii

• Prawdomówne do bólu

• Nie rozumieją przenośni

• Mają duże problemy ze zrozumieniem innych

• Nie nawiązują przyjaźni

• Dziwaczne zabawy

• Brak umiejętności w zabawę w rolę- nie potrafią bawić się udając kogoś

• Jeśli czegoś chcą to nie liczą się inni

LORA WINE

1. Osoby bardzo się dystansowały, izolowały- najgłębszy stopień autyzmu

2. Osoby bardziej spontaniczne ale nie dążące do kontaktów społecznych

3. Wysoko funkcjonujący autyzm- nawiązują kontakty społeczne ale są bezpośrednie nie czują uczuć innych

AUTYZM SPEKTRUM ZABURZEŃ

AUTYZM KANNERA	AUTYZM ASPARGERA
Najczęściej podaje się uszkodzenie mózgu w okresie płodowym, okołoporodowym a nawet po urodzeniu dziecka. Nie wyklucza się uwarunkowań genetycznych	Jako bardzo prawdopodobny przyjmuje się przekaz genetyczny z ojca na syna. Nie wyklucza się uszkodzeń mózgu
2-5 na 1000 dzieci. U jednej dziewczynki na czterech chłopców	4 na 1000 dzieci; jedna dziewczynka na ośmiu chłopców
Stereotypie w większym stopniu ujawniają się w obszarze motoryki: kręcenie się w koło, tworzenie rytuałów z prostych czynności dnia codziennego, domaganie się stałości otoczenia	Pedantyczne, uporczywe, rozwijanie wąskich zainteresowań dotyczących jakiejś problematyki, fascynacja jakimś problemem
Mowa- brak opóźnienia lub zmienna, echolalia	Bogaty słownik, składnia poprawna, treść wyrażania się metaforyczna, neologizmy
Około 70 % opóźnionych w rozwoju umysłowym	Inteligencja w normie
Częsty brak kontaktu wzrokowego w interakcjach, obsesyjne, jednostronne, udziwnione reakcje w kontaktach społecznych np. nieadekwatny śmiech; sygnalizowanie stanu niewygody krzykiem, autoagresja	Brak wyczucia społecznych oczekiwań wyrażony brakiem respektu czy dystansu, kontakt jednostronny bez uwzględnienia życzeń czy reakcji partnera np. długi monolog, wypowiedzi nie na temat

GENIALNI IDIOCI- SAWANCI( WIEDZIEĆ, UMIEĆ)

• 10% artystów

• Niezwykłe talenty pamięciowe, liczbowe osób którzy są upośledzeni umysłowo

• Ślepy Tom- 13 latek niewidomy- wyobrażając sobie tylko , zaczął grać na pianinie, doskonale grał, prawa ręką grał jedną melodię a lewą drugą a trzecią melodię śpiewał- był auty stykiem

• Sawantyczni Idioci

• Zdolności wysypkowe u autystów

• Szczególne zdolności

• To może się zdarzyć u normalnych osób

• Sawanci różnią się między sobą

• Zdolności manualne, muzyczne, pamięciowe, wizualne

• Są zafiksowane na pewnym obszarze np. Maluje tylko drzewa

• Koncepcja że nasz mózg ma pewne filtry-dzięki tym filtrom mózg normalnego człowieka odbiera tylko niektóre rzeczy, nie analizuje wszystkiego a sawanci mają to zepsute i ich mózg jest jak kamera

KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE DO ROZPOZNAWANIA ZABURZEŃ AUTYSTYCZNYCH WG DSM 4

1. Jakościowe zaburzenia we wzajemnych interakcjach społecznych

1. Znaczne zaburzenia w zachowaniach niewerbalnych- kontakt wzrokowy, mimika, postawa ciała, gesty

2. Nieumiejętność odpowiedniego dla danego poziomu nawiązania kontaktu z rówieśnikami

3. Brak spontanicznego dążenia do udziału w zabawie, brak zainteresowań i chęci współdziałania z innymi ludźmi

4. Brak świadomości fizycznej obecności lub uczuć innych ludzi

2. Komunikacja - zaburzenia jakościowe

1. Opóźniony lub całkowity brak rozwoju mowy( przy braku prób i kompensacji przez alternatywne sposoby komunikacji- mimika)

2. Brak umiejętności inicjowania i kontynuowania rozmowy z osobą z doskonale rozwiniętą mową

3. Mowa używana w sposób stereotypowy, powtarzający się, często język charakterystyczny dla danego poziomu

4. Brak różnorodnych, odpowiednich dla danego poziomu rozwoju spontanicznych zabaw naśladujących różne czynności

3. Zachowania- ograniczone, powtarzające się , stereotypowe modele zachowań, zainteresowań i aktywności

1. Powtarzanie zachowań wg jednego lub więcej stereotypowych i ograniczonych wzorów, nieprawidłowych w swej sile lub zakresie

2. Najwyraźniej sztywne trzymanie się niefunkcjonalnych procedur i rytuałów

3. Stereotypowe i powtarzające się manieryzm ruchowe- trzepotanie lub machanie rekami lub palcami ewentualnie ruch całego ciała

4. Uporczywe zainteresowanie niektórymi przedmiotami

MUSI WYSTĄPIĆ CO NAJMNIEJ 6 OBJAWÓW PRZED 3 ROKIEM ŻYCIA

METODY TERAPII

1. TEACCH ( TREATMENT AND EDUCATION OF AUTISTIC AND RELATED COMMUNICATION HANDICAPED CHILDREN)- TERAPIA I EDUKACJA DZIECI AUTYSTYCZNYCH I Z ZABURZENIAMI W KOMUNIKAJI- Erie Schopler- terapia oparta na rodzicach :

1. Sfery rozwoju ( ocena: zaliczone, obiecująco, niezaliczone)

1. Naśladowanie dźwięków, ruchu

2. Percepcja- wzrokowa, ruchowa

3. Motoryka mała

4. Motoryka duża- chodzenie po schodach

5. Koordynacja wzrokowo- ruchowa

6. Czynności poznawcze

7. Komunikacja, mowa czynna

2. Skala zachowań

1. Nawiązywanie kontaktów i reakcje emocjonalne

2. Zabawa i zainteresowanie przedmiotami

3. Reakcja na bodźce

4. Mowa

2. HOLDING- metoda wyuczonego kontaktu- przywrócenie kontaktu z matką, żeby potem przejść na kontakty z innymi; wyuczanie kontaktu wzrokowego; przytulanie dziecka

3. STOSOWANA ANALIZA BEHAWIORALNA- ABA ( APPLIED BEHAVIORAL ANALISYS)- wykorzystuje się bodziec- reakcja

4. METODA WYODRĘBNIONYCH PRÓB

5. UCZENIE SYTUACYJNE

6. METODY NIESPECYFICZNE- muzykoterapia, zajęcia rytmiczne, taneczne

PORÓWNANIE ZABURZEŃ ROZWOJU DZIECI AUTYSTYCZNYCH I UPOSLEDZONYCH UMYSŁOWO ( KRUK- LASOCHA)

	AUTYSTA	UPOŚLEDZONE UMYSŁOWO
WYGLĄD ZEWNĘTRZNY	Wrażenie inteligentnego pełnego zainteresowania, czujnego, żwawego Z drugiej strony niesforne, rozkapryszone Ładne, harmonijne rysy twarzy Biała ładna cera Poważne zamyślone spojrzenie	Dysproporcje miedzy częściami ciała Ociężałość w wyglądzie Spojrzenie mętne Widoczna oligofrenia na pierwszy rzut oka
ROZWÓJ FIZYCZNY	Slaby, szczupłe Raczej niedowaga, mały apetyt Zaburzenia snu Sen czujny, niespokojny	W normie Skłonności do otyłości- łakomstwo, zaburzenia hormonalne
SPRAWNOŚĆ RUCHOWA	Nietypowa motoryka Czynności przymusowe, stereotypowe Sztywny chód Drobienie kroczków Dziwne miny Kiwanie się Kręcenie Wykręcanie, splatanie rąk Nadmierna ruchliwość bądź jej brak- popadanie w letarg Gibkość, zwinność, skoczność Nieobliczalność ruchowa	Powolny rozwój ruchowy Chód ociężały Brak koordynacji Kiwanie się Nieregularne ruchy, jednak sekwencja ruchowa zasadna, celowa Aktywność ruchowa przewidywalna
WRAŻLIWOŚĆ	Brak wrażliwości na ból Szczególna nadwrażliwość na różne bodźce Do stymulowanie się poprzez dostarczanie sobie wrażeń zmysłowych Wirowania, wahania, kręcenia Preferowanie wrażeń dotykowych: ustami Zaciskanie oczu Zgrzytanie zębami, darcie i grzechotanie	Subtelne wrażenia nie odbierane Nie podejmuje aktywności do stymulowania się
PERCEPCJA	Nadmiar bodźców budzi lęk, stad udawanie głuchego, niereagowanie na hałas i jednoczesne tworzenie hałasu Zaburzenia percepcji wzrokowej Unikanie kontaktu wzrokowego Patrzy „przez” nas	Postrzeganie powolne ale w ogólnych zarysach adekwatne Poznanie zmysłowe bez szczególnych preferencji Koncentracja na przedmiocie krótka ale prawidłowo ukierunkowana Odpowiada spojrzeniem na spojrzenie
MYŚLENIE	Ześlizgi myślowe związane z uporczywym zatrzymaniem uwagi na jakiejś przypadkowej rzeczy Nieumiejętność odczytania metafor, subtelnych dygresji Niezdolność uświadomienia sobie najbliższych zdarzeń przy jednoczesnym dostrzeganiu odległych Najbardziej upośledzona inteligencja społeczna	Pojęcia ubogie, proste, mało precyzyjne Myślenie sytuacyjne oparte na konkretach Pochopność sądu Najbardziej upośledzona abstrakcyjność
JĘZYK	Brak modulacji głosu Brak gestów, mimiki Nie używanie pierwszej osoby Śpiewanie bez zdolności mowy Nie używanie mowy w celach komunikacyjnych Mowa bez ekspresji Echolalia Stereotypowe powtarzanie Zbitki słowne Wydawanie dźwięków typu kwakanie, chrząkanie Przypominanie słów które dziecko poznało dawno temu Bezsensowne wypowiedzi bez związku z pytaniem czy sytuacją	Powolny rozwój mowy gramatycznej Mowa nie udziwniona Ubogi słownik Monosylaby Zdania trudne do zrozumienia Mowa pełni funkcję komunikacyjną Sensowna, adekwatna do sytuacji choć uproszczona W mówienie wkłada wysiłek Język gestów Mówi całym sobą by być zrozumiałym
PAMIĘĆ	Często fenomenalna pamięć odległych zdarzeń, wąskiej sfery zainteresowań - bez kontekstu sytuacyjnego	Mechaniczna lepiej rozwinięta niż logiczna Trudności w zapamiętywaniu i odtwarzaniu Luki pamięciowe uzupełniane przemyśleniami Łatwość zapamiętywania prostych piosenek i wierszy
UWAGA	Pozornie rozproszona Często podzielna, przyciągana przez różne bodźce Obsesyjnie skupiana na niektórych przedmiotach wirujących, wahadłowych	Odwracalna i rozproszona Przyciągana przez bodźce wyróżniające się z tła Słaba koncentracja Mała podzielność
EMOCJE	Intensywne leki przy jednoczesnym brawurowym zachowaniu Panika na drobne zmiany w otoczeniu Obojętność wobec zmian na miarę kataklizmu Brak uśmiechu jako sygnału emocjonalnego Brak wrażliwości na cudze cierpienie Złośliwe robienie krzywdy	Rozwój opóźniony Infantylizm- podobne do małych dzieci Często nadpobudliwość lub zahamowanie Lepkość emocjonalna Słabe przeżycia dotyczące aktualnych doznań Manifestowanie emocji przez śmiech płacz Wyraża przywiązanie do rodziców, wychowanków U wielu wrażliwość na cudzą krzywdę
ROZWÓJ SPOŁECZNY	Rytualizm, obrzędowość zachowań Nietypowe samotne zabawy Brak zabaw w role Male zainteresowanie ludźmi Ignorowanie innych	Brak inicjatywy i samodzielności Podporządkowanie prostym regułom społecznym Silna potrzeba kontaktów społecznych i zaspakajania potrzeb akceptacji i miłości, bezpieczeństwa Potrzeby czytelnie sygnalizowane Intuicyjne wyczuwanie dystansu społecznego Naśladowanie dorosłych Zabawa w rolę, choć nieudolna Zainteresowania konkretne, charakterystyczne dla dzieci młodszych wiekiem

• OBJAWY AUTYZMU OSCYLUJA MIĘDZY PSYCHOZĄ, OLIGOFRENIĄ I PSYHOPATIĄ

• U KONKRETNEGO DZIECKA MOGĄ WYSTĘPOWAĆ WYBIÓRCZE OBJAWY W RÓŻNYCH SFERACH I W RÓŻNYM NATĘZENIU
  

---