Relacje między naukami politycznymi a społecznymi:

Społeczne: socjologia, antropologia, entnologia, demografia, historia, psychologia społeczna, prawo konstytucyjne, pedagogika, filozofia, językoznawstwo, kulturoznawstwo, etyka

Politologia: historia polityczna, prawo jako teoria ustroju, filozofia polityczna, antropologia polityczna (sposoby zachowani się polityków, znaczenie gestów), socjologia polityki - zachowania wyborcze, język polityki, retoryka polityczna, etyka życia publicznego.

O tym czy jakaś dyscyplina istnieje, decyduje język, teoria, motodologia badań.

Politologia istnieje od czasów Arystotelesa „Polityka”. Politologia powstała w czasach Maxa Webera. Zaczął tworzyć teorie polityczne, a nie ideały, a także koncepcje metodologiczne. (XIX - XXw)

Wcześniej politologi nie było, rządzącym nie podobało się, że ktoś analizuje ich czyny.

Cztery funkcje politologi: opisowa, wyjaśniająca, przewidująca, instrumentalna,

1. Państwo

1. Definicje powinnościowe - opisują jak powinno wyglądać państwo

• Myśl liberalna - Wolność, Państwo minimum, Państwo Nocny Stróż

• Myśl socjalna - Równość, Państwo wyrównuje różnice, Funkcja redystrybucyjna

• Myśl katolicka - Dobro wspólne, Człowiek jako najważniejsza istota, Zasada subsydiarności (pomoc niższym szczeblom społeczeństwa)

• Myśl nacjonalistyczna - Państwo powinno być narodowe, koncepcja państwa ekskluzywistycznego, koncepcja państwa misjonistycznego, Statokratyzm - państwo jako najwyższa wartość

• (antynomia - anarchia-odrzucenie państwa, wg anarchistów państwo deprawuje, więzienia są uniwersytetami demoralizacji. Człowiek jest dobry państwo go psuje, anarchiści wspólnotowcy uważają, że muszą istnieć wspólnoty, które będą same rozwiązywać problemy)

1. Definicje substancjalne - opisują jak faktycznie wygląda państwo

• Funkcjonalne - opisują państwo poprzez funkcje, jakie musi ono spełniać - definicja J.R. Pennocka i D.G. Smitha. (główne cele to zabezpiczenie dóbr, utrzymanie porządku, rozwiązywanie problemów)

• Strukturalno-elementowe - Definicja G. Jellinka, zbiór ludnosci zamieszkujących dane terytoruim poddanych władzy zwierzchniej

• Psychologiczne - definicja Leona Petrażyckiego, „władcze stosunki międzyludzkie”, wydawanie decyzji i wykonywanie decyzji, państwo istnieje tak długo dopóki jest w podświadomościobywateli, gdy przestają czuć potrzebę posłuszeństwa, państwo przestaje istnieć

• Socjologiczne - Określają państwo jako społeczność polityczną (W. Wesołowski) „państwo to zespół ludzi występujących jako członkowie lub funcjonariusze określonych instytucji i posiadające z tej racji określone prerogatywy”(przywileje)

• Klasowe - Państwo jako narzędzie dominującej aktualnie klasy ekonomicznej

Cechy państwa:

• Państwo jako organizacja polityczna - odnosi się do działalności społecznej, która wiąże się bezpośrednio ze sprawowaniem władzy.

• Państwo jako organizacja przymusowa - państwo posiada monopol na przymus

• Państwo jako organizacja terytorialna - posiada określone terytorium

• Państwo jako organizacja suwerenna - posiada zwierzchnią władzę, może wchodzić w równorzędne stosunki z innymi państwami, może kształtować swobodnie swój ustroj.

Doktryny o pochodzeniu państwa: ŚREDNIOWIECZNE teologiczna, patrialchalna (Filmer - państwo powstało w procenie łączneia się rodów w plemiona, plemion w większe całości, aż do państwa włącznie), patrymonialna (władza państwowa wywodzi się z prawa własności do ziemi)

Doktryny nowożytne: umowa społeczna, podbój (przemoc), rozwarstwienie klasowe, socjologiczne, psychologiczne.

Typologie państw:

1. Średniowieczne - Imperia, Królestwa, Księstwa

2. Współczesne - Imperia Światowe, Kontynentalne, Subkontynentalne

TYPY PAŃSTWA: (całokształt cech)

-państwo niewolnicze

-feudalne

-kapitalistyczne (praca jako towar) (wczesnokapitalistyczne, liberalno-demokratyczne, faszystowskie, państwa trzeciego świata)

-socjalistyczne (eliminuje prywatną własność środków produkcji)

FORMY PAŃSTWA: (struktura organizacyjna, sposoby i metody sprawowania władzy państwowej)

Najogólniej:

-demokratyczne (legitymowane)

-niedemokratyczne (nielegitymowane), autokratyczne

LUB podział ze względu na

-formę rządów (monarchia, republika)

-podział państwa (unitarny, federalny)

-reżim polityczny (demokracja(parlamentarnogabinetowe, parlamentarno-komitetowe (Szwajcaria-najwyższy parlament), prezydenckie (USA), półprezydenckie (prezydencki+parlamentarnogabinetowy Francja), autokratyzm)

Podział ze względu na strukturę:

1. Unitarne - jednolita struktura (Polska)

2. Federalne - zróżnicowana struktura (kompetencje państwa na różnych szczeblach) (Niemcy, Brazylia, USA, Austria, Belgia, Rosja, Szwajcaria)

Podział ze względu na rozproszenie władzy:

1. Scentralizowane

2. Zdecentralizowane

Funcje państwa (178)

System państwowy (178)

2. Opinia Publiczna

Opinia społeczna- to ogół poglądów członków społeczeństwa lub jego znaczniejszych odłamów na sprawy stanowiące w danym momencie przedmiot ogólnego zainteresowania. Badaniem opinii publicznej zajmuje się socjologia za pomocą metod statystycznych, zwłaszcza sondaży.

Liberalna teoria opinii publicznej

Zakłada 3 elementy:

• Wizja idealnego państwa

• Istniejący faktycznie świat polityczny

• Przestrzeń dyskursu ( arena wymiany poglądów)

Opinia publiczna w tym wypadku jest czymś racjonalnym. Racjonalny autorytyet.

Hannah Arendt - zwolenniczka terminu „przestrzeń polityczna”. Według niej (bo to żydówka była) pojęcie to określało teren, na którym spotykali się by dyskutować. To miejsce gdzie opinii prywatne konfrontowane są z innymi opiniami. Dzięki tej debacie może powstać opinii wykraczające poza sferę subiektywności.

Krytyczna teoria opinii publicznej

Wiąże się z pojawieniem mas. Ludzie odrzucają wartości liberalne i wybierają przemoc. Chcą żyć zamożnie więc przejmują styl życia klas wyższych, lecz nie przejmują ich wartości.

Teoretycznie po II Wojnie Światowej krytyczna teoria powinna przestać się rozwijać, lecz było zupełnie odwrotnie. Tyle tylko, że zamiast przemocy i żywiołowości pojawił się konsumpcyjny styl życia. Hedonistyczny konsumpcjonizm sprawił, że ludzie przestali odczuwać potrzebę rozmowy. Doprowadziło to do problemu, że trudno już rozróżnić świat polityki od świata hipermarketu. Ludzie zaczęli zwracać uwagę na opakowanie, a nie zawartość.

Obie teorie ukazują aksjologiczny (związany z wartościami) obszar opinii publicznej.

McLuhan - Telewizyjna Wioska, zyskał rozgłos w latach 60. stwierdzeniem, że elektroniczne media, zwłaszcza telewizja, tworzą globalną wioskę, w której "medium jest przekazem", tj. środki komunikacji mają większy wpływ na ludzi niż sama przekazywana wiadomość.

Ogólnie - opinia publiczna to suma poglądów udzielanych w reprezentatywnych sondażach.

Kariera ośrodków badania opinii publicznej.

Ośrodek Gallupa - pierwszy przeprowadził wywiady osobiste w Stanach.

Sampling - reprezentacyjny dobór próby.

W Polsce od 200 osób zaczyna się próba reprezentatywna. Najbardziej standardowe są prób z około 1000 osób.

Ostatni poważny błąd - 1990 rok - Jeden z ankieterów, będąc zwolennikiem Wałęsy, przebadał swoich bliskich znajomych i w sondażu jasno wyszło że Wałęsa zwycięży. Co okazało się oczywiście błędem, którego skutkiem był brak środków finansowych Wałęsy na drugą turę wyborów.
Efekt ankieterki - Respondenci odpowiadają tak jak oczekuje ankieter.

Cechy kształtujące opinię publiczną:

1. Interesy jednostek - zasada użyteczności

2. Przynależność grupowa

3. Schematy ideowe

4. Media:

• Ustawianie hierarchii wartości

• Agenda

• Wyjaśnianie poprzez komentarze i opinie ekspertów

• Marketing polityczny - Tworzenie lub destrukcja wizerunku

Modele dystrybucji opinii publicznej:

1. Normalny - Większość opinii oscyluje w centrum

2. Asymetryczny - Większość opinii skupia się po jednej stronie

3. Bipolarny - Opinii dzielą się na dwa fronty

3. Geopolityka

Rozwija się tam gdzie powstają mocarstwa i jest analizą „potęg” w czasie i przestrzeni.

Geopolityka (badaja wpływ czynników geograficznych na zjawiska i procesy społeczno-polityczne. to nie to samo co geografia polityczna (dyscyplina geografii, zajmująca się wzajemnym oddziaływaniem przestrzeni geograficznej i procesów politycznych. Innymi słowy, zajmuje się badaniem zjawisk i systemów politycznych w ich kontekście przestrzennym.)

Pojawiła się pod koniec XIX wieku, nazwę stworzył szwedzki publicysta Rudolf Kjellen, lecz właściwym twórcą geopolityki był Friedrich Ratzel.

Ratzel mówił o podziale na potęgi:

• Potęgi morskie - Seemacht

• Potęgi kontynentalne - MittleEurope

Sir Halford Mckinder - The Geographical pivot of history

Był twórcą jednej z najpopularniejszych koncepcji kontynentalnych w geopolityce, związanej z ukutymi przez niego pojęciami: World Island (Światowa Wyspa) i Heartland (Obszar Centralny; pierwotnie Pivot Area - Obszar Osiowy). Jego zdaniem to na Światowej Wyspie (obejmującej Eurazję i Afrykę) rozgrywały się najważniejsze wydarzenia dziejowe. Na tym obszarze wyznaczył rejon krytyczny - Heartland, usytuowany w jego środkowo-północnej. Geopolityczne prawo Mackindera sprowadzało się w skrócie do stwierdzenia: Kto panuje nad Wschodnią Europą, panuje nad Obszarem Centralnym; kto panuje nad Obszarem Centralnym, panuje nad Światową Wyspą; kto panuje nad Światową Wyspą, panuje nad światem.

Eurazja + Afryka = Wyspa Świata

Reszta = Strefa zewnętrzna

Światowa wyspa:

• Zewnątrz - Afryka i Europa

• Wewnątrz - Syberia i Azja Środkowa. (Heartland)

Z Heartlandu wychodziły wszystkie największe ekspansje terytorialne.

Generał Karl Haushoffer

Haushofer, niemiecki generał, był twórcą koncepcji geopolitycznej zakładającej podział świata na cztery regiony geopolityczne rozciągające się południkowo: amerykańską, niemiecką, rosyjską i japońską. Założyciel najsłynniejszego pisma geopolitycznego „Zeitschrift für Geopolitik”.

Wykorzystał pojęcie „Lebensraum” stworzone przez Ernsta Kappa, w celu uzasadnienia ekspansji terytorialnej III Rzeszy.

Według niego Volksgrenze - granice ludu są równoznaczne z Stastgrenzen - granicami państwa.

Adm. Alfred Mahan

Koncepcja mocarstwa morskiego. Jego koncepcje odnoszące się do amerykańskiej supremacji są nadal stałym elementem kształcenia oficerów i dyplomatów w Stanach Zjednoczonych.

6 czynników wypływających na mocarstwo morskie:

• Położenie geograficzne

• Ukształtowanie wybrzeża

• Długość wybrzeża

• Liczebność narodu

• Charakter narodowy

• Wola i zdeterminowanie rządu

Immanule Wallenstein

Koncepcja świata centrum:

• Centrum - tworzy technologie

• Semiperyferie - korzystają z technologii

• Peryferie - Nie mają dostępu do technologii

Centrum jest ciągle w ruchu, w XIX wieku był to Londyn i Liverpool, po I Wojnie Światowej - Wschodnie Stany, od lat 60 Krzemowa dolina i wyspy o. spokojnego.

4. Polityka

Polityka - sztuka rządzenia (zarówno umiejętność jaki i talent), można mówić o umiejętności komunikacji i myślenia strategicznego. Jest to również umiejętność używania przemocy - zmniejszanie poziomu konformizmu.

W starożytnej Grecji inaczej rozumiano politykę, Arystoteles definiował „polis” jako pewien system polityczny.

Polityka jest definiowana przez dwie kategorie: władzę i państwo.

Max Weber - Polityka to walka o udział w sprawowaniu władzy lub możność wywierania wpływu na władzę wewnątrz państwa i w stosunkach między państwami.

Typowe dla XIX i WW wieku było definiowanie polityki jako władzy państwowej. Polityczny był ten, który był związany z państwem. Była to definicja statokratyczna.

W latach 20 XX wieku pojawiła się szkoła behawioralna polityki. Według nich statokratyczna definicja zawęża politykę do spraw konstytucyjnych. Kryteria: władza, konflikt i decyzje grupowe to nowe przesłanki behawiorystycznej definicji polityki.

Lasswell - Kto uzyskuje ? Kiedy ? I w jaki sposób ?

Szkoła neobehawiorlana - polityka to konflikt interesów, zinstytucjonalizowana władza i podejmowanie decyzji w imieniu większej grupy.

W ramach tej szkoły Robert Dahl definiował politykę jako trwały układ relacji międzyludzkich obejmujący zjawiska kontroli , wpływu i autorytetu.

B. Crick - Polityka to sfera konfliktów interesów i metod ich rozwiązywania. Konieczne jest pokojowe rozwiązywanie konfliktu.

Czy konieczne jest dla tak rozumianej polityki pokojowe rozwiązywanie konfliktów ?

„Wojna to polityka prowadzona innymi środkami” - Clausewitz

POSZUKIWANIE DOLNEJ GRANICY POLITYKI

Makropolityka - dotyczy władzy państwowej i stosunków międzynarodowych.

Mikropolityka - dotyczy wielkich grup społecznych, socjologia wyróżnia grupy pierwotne (rodzina, przyjaciele, znajomi - relacje face to face) i grupy wtórne (nie muszą się znać lecz zachodzi tam zabespośrednienie więzi). I to właśnie w grupach wtórnych mówimy o mikropolityce , ponieważ mogą tam zachodzić konflikty interesów. Nie ma ona charakteru państwowego.

Władza publiczna= Władza państwowa (możnoaść zastosowania niektórych form przemocy. Prawo kary jest prerogatywą władzy sądnowniczej)+ Władza samorządowa

Makropolityka - kampanie wyborcze, procesy legislacyjne, rozwiązywanie konfliktów międzynarodowych, czyli wszystko związane z władzą państwową.

Mikropolityka - aktywność grup interesu, rozstrzyganie i podejmowanie decyzji w grupach wtórnych, organizacje biznesu i społeczności lokalne.

David Easton - (twórca podejścia systemowego i funkcjonalista) Polityka to dystrybucja cennych wartości. Mogą one mieć wymiar materialny i symboliczny (np. prestiż, uznanie, odznaczenie).

Wywyższanie lub poniżanie pewnych grup społecznych.

Sakralizacja jest łatwiejsza poprzez diabolizację innych.

W dystrybucyjnej koncepcji Eastona system polityczny rozumiany jest jako arena podejmowania kolektywnych decyzji.

W ramach systemu politycznego mówi o strukturach rządowych, partiach politycznych, grupach interesu i organizacjach samorządowych.

5. Władza

Władza to rodzaj zależności między ludźmi, rodzaj stosunku społecznego. Z władzą mamy do czynienia gdy ktoś robi coś, co chcemy mieć.

„Można wywoływać zamierzone rezultaty u danego podmiotu niezależnie od metod użytych w tym procesie” - Max Weber

„Tam gdzie zaczyna się przymus, kończy się władza” - Stefan Czarnowski (zastosowanie przymusu jest oznaką, że nie akceptuje się władzy)

Władza to czasem potencjalny przymus ze względu na skalę możliwości konformizmu.

Władza to następstwo procesu stratyfikacji społecznej, czyli hierarchizacji społecznej.

Zmiana stratyfikacji:

• Częściowa -> Ewolucja

• Całkowita -> Rewolucja

Władza polega na specjalizowania się okreslonych ludzi w rozmaitych czynnościach, których wykonywanie wymaga świadomego wchodzenia z innymi ludźmi w zależności względnie symetryczne (poziome) albo zależności względnie asymetryczne (pionowe).

Poziome polegają na współdziałaniu z pominięciem przewag i korzyści płynących z różnicy miejsca w strukturze społecznej. Pionowe polegają na korzystaniu z określonych przewag faktycznych lub normatywnie ustanowionych w społecznej strukturze przywilejów np. wykonywanie prac budowlanych pod nadzorem kierownika budowy.

WŁADZA A PODMIOTOWOŚĆ

Podmiotowość przyznawana jest normatywnie, czyli przez społeczeństwo. Podmiotowość społeczna to normatywne przyznanie danej osobie uprawnienie do swobodnego działania w określonym zaksesie w danym imieniu.

Podmiotowość:

• Potencjalna (ogół umiejętności)

• Realna (to co może być urzeczywistnione)

Władza to asymetryczny stosunek ludności, pozwala na kształtowanie podmiotowości.

WŁADZA, A WPŁYW

• W relacji władzy to podmiot władzy podejmuje decyzje, a w relacji wpływu to podmiot ulegający podejmuje decyzje.

• Władza jest normatywna, wyznaczają ją normy społeczne, a wpływ nie.

• Przy wpływie nie jest potrzebna przewaga podmiotowości.

• Wpływ nie jest stosunkiem społecznym (jest krótkotrwały) i jest faktyczny.

• Nie można mówić o władzy bez świadomości stosunku.

• Wpływ można wywierać nieświadomie.

Przykład -> 1982 rok, Gdańsk. Trzech buduje barykadę, każdy przyłącza się do pomocy, po godzinie przyjeżdża Nysa i zabiera tych, którzy się dołączyli.

Rozmiary władzy:

• Normatywne - mówią o przedmiotowości i charakterze, jakie grupy muszą się podporządkować danym podmiotom, np. władzę duchownych - normy religijne, władza rodziców: normy zwyczajowe, prawne, religijne, władza polityczna:normy prawne i zwyczaje polityczne

• Realne - mają charakter psychologiczny i materialny

Władza polityczna jest rozumiana poprzez normy polityczne - reguły gry politycznej, reguły rządzenia, normy polityczne dotyczące sytuacji podmiotu:

• Normy imperialne - określają uprawnienia władcze

• Normy obywatelskie - określają uprawienia rządzonych

• Normy społeczne - określają zakres współpracy

Władza absolutna - nie uwzględnia aspiracji rządzonych.

Władza przywódcza - całkowite uwzględnienie aspiracji rządzonych.

Rodzaje władzy przywódczej:

• Transakcyjna - coś za coś, jestem Twoim reprezentantem więc wykonuje Twoje prośby.

• Transformacyjna - władza zmieniająca, kreująca, przekształcająca system, wartości itd. Np. Lech Wałęsa, Mahatma Ghandi

6. Legitymizacja

Legitymizacja jest jedną z najważniejszych kategorii politologicznych.

David Held - „Można mówić, iż ten posłuch wobec władzy jest kombinacją wielu czynników”:

• Przymus

• Groźba stosowania przymusu

• Sposób socjalizacji ról społecznych - tradycja - gdy ma się wyuczony zestaw czynności to wiemy wtedy jak postępować. To szkoła typowo pańska, uczy jak być poddanymi

• Apatia, wycofanie się, bierność, niechęć do aktywności

• Przywódcze przyzwolenie

• Instrumentalna akceptacja

Legitymizacja zaczyna się w momencie normatywnego przyzwolenia lub zgody.

R. Mayntz - Prawomocność występuje obok trzech innych czynników, które są ważne dla stabilizacji systemów:

• Tryb instrumentalny

• Przymus

• Kompromis

1. Zinowjew- HOMO SOVIETICUS - typ człowieka, który podporządkowuje się każdemu kto stoi wyżej od niego. Jeżeli natomiast znajdzie osobnika niższej rangi można zauważyć relacje sadomachistyczne.

Legitymizacja - Uprawomocnienie

2. Schmidt - „Czymś innym jest legalizm ( zgodność z prawem władzy) a czymś innym legitymizacja.

Legitymacja - STAN uprawomocnienia relacji władczych

Legitymizacja - PROCES wiodący ku legitymacji

Autolegitymizacja-proces samouprawamacniania się

Illegitymizacja-destrukcja legitymizacji

Max Weber - Prawomocność, jako stan, w którym część społeczeństwa, przede wszystkim elity władzy traktują ład społecznych za idealny. Natomiast inne grupy społeczne nie są zintegrowane przez alternatywną wizję ładu społecznego uznaną za lepszą.

Martin Lipset - Legitymizacja to wysiłki podejmowane w celu wyłonienia i podtrzymania opinii publicznej. „homo politicus”

Habermas - Prawomocność to dobre argumenty przemawiające za tym, że dany ład społeczny jest wzorcowy.

Nozick - Legitymizacja to normatywna zgoda między rządzonymi a rządzącymi. Pogląd liberalny.

Max Weber -> Prawomocność to:

• Roszczenie do władzy

• Akceptacja roszczeń do władzy

• Uzasadnienie dla istniejących form władzy

• Obietnice rzeczywiste albo fałszywe

• Samouzasadnienie grup rządzących

Czym jest prawomocność?

Treść prawomocności składa się z elementów:

1. Argumenty

2. Działania

3. Procedury

4. Symbole

Ad. 1 - Cechy władzy - bezalternatywność, władze kieruję się szlachetnymi celami, wartości intelektualne i informacyjne, przewaga aktualnej władzy nad poprzednią, oficjalnie uznawana wizja dobrej władzy, sukces w realizacji działań społecznych, argumenty dotyczące genezy władzy np. pochodzenie władzy od niepodważalnego autorytetu, świetlanej tradycji, pochodzenie władzy z należycie zawartej umowy, argumenty dotyczące cech władzy np. zbieżność z obowiązującymi normami, bezalternatywność.

Ad. 2 - Działania - Skuteczność działania

Poziom legitymizacji	Skuteczność działania
		Niska	Wysoka
Wysoki	Stabilny	Bardzo stabilny
Niski	Niestabilność	Stabilny

Ad. 3 - Procedury uniwersalne i specyficzne

Wolne wybory, referenda, pluralizm, praworządność.

Luhman - Klasyfikacja procedur:

• Wyborcze

• Ustawodawcze

• Sądowe

Ad. 4 - Symbole

Desakralizacja jednych symboli i sakralizacja innych.

Symbole istnieją by oddawać cześć sacrum i negować profanum.

Max Weber - Typy prawomocności:

• Panowanie tradycyjne

• Panowanie charyzmatyczne

• Panowanie legalne

David Easton - Wymiary legitymacji:

• Prawomocność ideologiczna

• Prawomocność strukturalna

• Prawomocność personalna

7. Podmiotowość

Przedmiotowość - ubezwłasnowolnienie, niemożność decyzyjna

Podmiotowość - Stała zdolność do świadomego podejmowania decyzji

Podmiotowość normalna - zwykłe decyzje, podmiotowość ostateczna - decyzje niepodważalne.

Suwerenność- zdolność do podejmowania decyzji ostatecznych, takich od których nie ma odwołania.

Między przedmiotowością a podmiotowością występuje kontinuum, a poczucie świadomości daje możliwość przewidzenia konsekwencji. Poziom świadomości to rozumienie wszelkich możliwych konsekwencji podejmowanych przez nas decyzji. Oznacza też ze ze wzrostem świadomości istnieje wzrost poziomu racjonalności. Zawsze istnieje margines niepewności, dlatego wzrost ten nie może być 100%.

Poziom świadomości nie oznacza tego, że się rozumie podejmowane decyzje, ale także to, że wie się jakie są konsekwencje.

Nie możemy osiągnąć 100% racjonalności.

Podmiotowość potencjalna - Ogół umiejętności, właściwości, możliwości decyzyjnych

Podmiotowość realna - Faktyczne wykorzystanie

Formalizacja podmiotowości - zwiększa się normatywne uprawnienie do działania a nie powiększanie się rzeczywistych możliwości działania.

Ufaktycznienie podmiotowości społecznej - Zwiększają się możliwości działania ale nie zwiększa się normatywne uprawnienie.

Upodmiotowienie - Zwiększanie się zakresu podmiotowości.

Cztery poziomy podmiotowości politycznej:

1)wielkiej grupy społecznej

2)organizacji politycznych danej grupy społecznej

3)organów organizacji wielkich grup społecznych (jednostka lub gremium kierownicze)

4)reprezentantów organów organizacji politycznych (osoby fizyczne)

8. Reprezentacja, a alienacja polityczna

Reprezentacja to zdolność do agregowania (zbieranie potrzeb), artykulacji (wyrażanie) i realizacji.

Polityka zawsze dotyczy jakiejś zbiorowości.

Reprezentacja  alienacja podmiotowości  przedmiotowość

Są to antynomiczne typy idealne, osiągnięcie całkowitej reprezentatywności jest niemożliwe. Alienacja - ci co mają nas reprezentować w ogóle tego nie robią. Wtedy nie ma mowy o relacji reprezentacji.

Reprezentanci:

• Reprezentant naturalny - stanowisko zmusza do reprezentacji, ktoś, kto z racji pełnionej roli społecznej ma obowiązek reprezentowania niektórych interesów danej grupy społecznej, wódz plemienia, patriarcha rodu. Pełnią daną rolę w związku z czym powinni o nich dbać.

• Reprezentant literacki - reprezentuje przez literaturę, symbolicznie, pokazuje nowe sposoby myślenia, np. Sienkiewicz stworzył nowoczesny naród polski bo dał jemu tradycję narodową

• Reprezentant ideologiczny - występuje hierarchia wartości, reprezentacja poprzez np. manifesty

• Reprezentant polityczny -dotyczy zbiorowości, wielkich grup społecznych, jest związany z ich rolami politycznymi, organizacyjnymi

Role polityczne

Role polityczne wiżą się z uczestnictwem w polityce: premier, prezydent, ministrowie np. gdy Marcinkiewicz przestał być potrzebny PiSowi, jego rola polityczna została ograniczona do minimum.

Role polityczne realizuje się w organizacjach dopóki one istnieją. Sposób wykonywania ról determinuje działalność organizacji.

Hierarchia reprezentacji:

• Ostateczny podmiot polityki - suweren

• Pośredni podmiot polityki - reprezentacji interesów suwerenna

• Bezpośredni podmiot polityki - realizacja interesów

Przykłady:

Stalin w 1928 roku na naradzie przodowników pracy powiedział, że czas na kolektywizację ziem. Okazało się że tydzień później skolektywizowano 80% ziemi. Stalin się przeraził i kazał przestać.

W Polsce Stalin chciał wprowadzić kolektywizację w 1948 roku, trwało to 8 lat i skolektywizowano tylko 20% ziemi. Chłopi się buntowali.

Na wszystkich poziomach tych relacji występują rożne natężenia alienacji i reprezentacji.

Na poziomie decyzyjnym występuje realizacja i wykorzystanie zasobów.

Zazwyczaj grupa rządząca zaczyna się rutynizować i realizować w kółko ten sam program co sprowadza ją do spadku reprezentacji.

Wyjątkami były:

• Szwecja - Socjaldemokraci rządzili przez 40 lat, obciążając bogatych

• Chiny - co roku ich PKB rośnie o 10%

• Rosja - największy eksport ropy i broni

Jeżeli dana grupa rządzi zbyt długo poziom alienacji dochodzi prawie do zera, co prowadzi do rewolucji i odcięcia od władzy starej grupy.

Interwały czasowe - czyli systematyczne okresy czasu zmiany władzy np. wybory co 5 lat .

9. Zachowania polityczne

Zachowania polityczne dotyczą udziału jednostki w życiu politycznym.

Z zachowaniem politycznym wiążą się: aktywność, praktyka, działalność i uczestnictwo.

Wszystko co jest oznaką aktywności politycznej oznacza włączenie się do życia politycznego.

Samowłączenie

Włączenie

Pełnienie ról:

• Sterowanie wewnętrzne - posiada własne poglądy

• Sterowanie zewnętrzne - narzucanie poglądów

• Bierne

• Aktywne

• Pełne

• Wybiórcze

Szkołą behawioralna

Bodziec - Reakcja

Bodziec - Organizm - Reakcja

Zachowanie nie jest przejawem aktywności człowieka, lecz przystosowaniem do świata.

Zachowania polityczne to wszystkie czynności zbiorowości lub jednostki służące adaptacji do zmian otoczenia politycznego.

Adaptacja:

• Bierne przystosowanie

• Aktywne współdziałanie

• Zachowania polityczne:

• Świadome

• Nieświadome

Czynności to działania jednostkowe - najmniejsza forma aktywności.

Elementy czynności politycznej:

1. Aktor

2. Obiekty świata zewnętrznego wobec aktora ( fizyczne, społeczne, symboliczne)

3. Relacje: Aktor - Obiekty (Podmiotowe lub przedmiotowe)

4. Bodziec ( Forma wpływu na aktora)

5. Reakcja (Odpowiedź aktora na bodziec)

6. Rezultat (Zgodny lub nie z oczekiwaniami)

Zachowania nie mające typu świadomego:

• Zachowania patologiczne (rezultat zaburzeń) H. Lasswell - istniej wyraźna korelacja między zachowaniami patologicznymi a sprawowaniem władzy; T. Adamo - Osobowość autorytarna.

• Uprzedzenia polityczne o podłożu maniakalnym

• Stany paniki (powiązane z chorobliwymi atakami strachu)

• Redukcja wymiarów politycznych (my-wy)

• Uraz lub paraliż pamięci

• Brak empatii

• Utrata zdolności do myślenia abstrakcyjnego

• Paranoje

Zachowania instynktowne - mające na celu przetrwanie

Zachowania nawykowe - wykonywane bezwiednie

Zachowania rutynowe - czynności powtarzane systematycznie

Zachowania afektywne - uczuciowe

Powtarzalny zestaw czynności musi być reprodukowany.

10. Paranoja polityczna jest pewną specyficzną formą zachowania politycznego.

Dwa poziomy paranoi:

• Poziom osobowości - umiarkowana forma paranoi pozwalająca na funkcjonowanie

• Poziom chorobowy - nie pozwala na funkcjonowanie ze względu na brak możliwości ograniczania się

W środowisku politycznym można spodziewać się ciosu z każdej strony , co owocuje największą koncentracją paranoi.

Podstawowe elementy paranoi politycznej:

1. Skrajna podejrzliwość - zbyt dokładna obserwacja rzeczywistości (palalealogika - o tożsamości dwóch bytów świadczy chociażby jedna cecha)

2. Ksobność (ku sobie) - przekonanie że sam paranoik jest celem ataku (paranoik tworzy własne środowisko i organizacje)

3. Mania wielkości - Paranoik wie najlepiej, że wszyscy należą do spisku.Jest pewien swojej racji, on wie, wszyscy inni tej wiedzy nie mają. Wszyscy co go krytykują, należą do spisku. (arogancja jako konsekwencja)

4. Wrogość - Paranoik jest wojowniczy, brak poczucia humoru, jest spięty, kłótliwy, czeka na atak, nienawiść konsekwencją braku miłości. Dlatego wymusza on dowody lojalności

5. Lęk przed utratą niezależności. Każda forma zależności to podporzadkowanie się spiskowi.

6. Projekcje - Przenoszenie sposobów myślenia na innych. Abberacja (przeniesienie) uczucia wstydu. Paranoik myśli, że inni myślą tak jak on.

7. Myślenie urojeniowe-wyobraża sobie, że jest kimś innym niż w rzeczywistości. Wyobrażanie sobie sytuacji, które nie mogą mieć miejsca.

Paranoja indywidualna (Gabriel Janowski, przestał funcjonować, bo nikt go nie wspierał)

Paranoja zbiorowa - występuje głównie w instytucjach totalitarnych np. szpitale, więzienia, domy opieki.

N. Bion - Angielski psychiatra, który badał żołnierzy, przed śmiercią ludzie zachowują się różnie. Wyróżnił on 3 emocjonalne stany:

Trzy stany emocjonalne wg Biona:

1. Fight and flight group - walcz i uciekaj

2. Dependence group - całkowicie uległa swojemu wodzowi, zachowują się, jakby nie mieli swojego rozumu

3. Pairing group - Tworzenie kręgów dyskusyjnych omawiających jak będzie wspaniale w przyszłości, odchodzenie od rzeczywistości, z którą sobie nie radzi

E. Hoppler - Podstawowe założenie niespójności

Podstawowe potrzeby - integracja, poczucie więzi, spójność

Incohesion group - grupy paranoidalne, których głównym wrogiem jest niespójność, najważniejsze jest to by nie ulec rozpadowi, członkowie chcą być całkowicie zjednoczeni, robią zamęt, dążą do osiągnięcia stanu połączenia - nieważne w jaki sposób np. betanki

We wszystkich tych sytuacjach jest na piedestale lider. To on nadaje sens działaniom całej grupy.

4 rodzaje więzi między wodzem a paranoidalnym a resztą:

1. Postać rodzica lub kochanka obdarzającego miłością (więź opieki i zależności)

2. Postać o cechach demonicznych (zwolennicy chcieli by dokonać tego samego co wódz)

3. Postać nauczyciela (dawanie wskazówek)

4. Postać przywódcy, który bierze odpowiedzialność

11. Decyzje polityczne

Decyzja - nielosowy wybór działania lub zaniechania

Cechy charakterystyczne dla decyzji:

• Podmiot

• Ośrodek decyzyjny - zasób informacji

• Nastawienie na osiągniecie wielu celów zanim się podejmie decyzje

• Wielowymiarowość - ten sam cel za pomocą różnych metod

• Wieloetapowość

Rodzaje decyzji:

Według znaczenia i charakteru:

• Strategiczne (perspektywiczne) (np. zmniejszenie podatków)

• Taktyczne (bieżące)(np. zniesienie abonamentu)

• Operatywne (doraźne)(np. zatrzymanie polityka w celu przesłuchania )

Według kryterium wiedzy:

• Decyzje pojedyncze w warunkach pewności

• Decyzje w warunkach niepewności

• Decyzje w warunkach ryzyka

Według kryterium adresata:

• Decyzje ogólnospołeczne

• Partykularne

• Indywidualne

Według nadawcy:

• Ponadnarodowe

• Narodowe

• Lokalne

Według kryterium stopnia doskonałości:

• Optymalne

• Częściowo optymalne

• Zadowalające

• Niezadawalające

• Nietrafne (poza błędem tolerancji)

Według motywów decyzyjnych:

• Decyzje przyczynowe - zostały wywołane

• Decyzje celowościowe - mają wywołać określony skutek

Według zamiaru:

• Realne

• Symboliczne (nie chcemy realizować ale powinniśmy mówić że chcemy)

• Pozorne ( nie mają możliwości realizacji)

• Nonsensowe (podejmowane bez zamiaru realizacji)

Proces decyzyjny - wybieranie przez decydenta określonej wersji spośród zbioru alternatyw

Schemat Davida Eastona

Input  ciąg procesów decyzyjnych Output

4 poziomy procesu:

• Racjonalny (logiczne przemyślenia)

• Emocjonalny (stres, flustracja)

• Społeczny (interesy wielkich grup społecznych)

• Organizacyjny (związany ze strukturą ośrodka decyzyjnego)

Fazy procesu decyzyjnego:

Model decyzyjny Ziemowita Jacka Pietrasia:

1. Powstanie problemu decyzyjnego i uświadomienie sobie przez decydenta

(Sytuacja decyzyjna)

2. Podjęcie ogólnej decyzji proceduralnej

(Czy w ogóle podjąć jakąś decyzję czy zaniechać?)

3. Konkretna decyzja proceduralna

(Kiedy należy zadecydować?)

4. Podjęcie decyzji merytorycznej o charakterze teleologicznym

(Określenie celów działania)

5. Podjęcie decyzji merytorycznej o charakterze metodologicznym

(Określenie metod i środków)

6. Implementacja (realizacja)

Kryteria optymalizacji decyzji politycznych:

• Aksjologiczne (czy są zgodne z systemami wartości?)

• Prakseologiczne ( Efektywność decyzji)

• Społeczne (Zakłada konieczność kojarzenia interesów perspektywicznych i bieżących)

Gry decyzyjne: (mogą być wielopodmiotowe oraz dwupodmiotowe - tylko podmiot A i B, strategia partnerstwa lub konfliktu

Zakład Pascala. Pascal rozpatrzył dwa proste przypadki dotyczące istnienia Boga:Bóg istnieje i nagradza za wiarę życiem wiecznym lub Bóg nie istnieje i nie istnieje życie wieczne.Człowiek może wierzyć lub nie wierzyć w istnienie Boga. Jeśli wierzy, to traci życie doczesne (na rzecz modlitw i czynienia dobra) i otrzymuje życie wieczne, ale tylko w pierwszym przypadku. Jeśli nie wierzy, to zatrzymuje życie doczesne i traci życie wieczne. Pascal wywnioskował, że wiara bardziej się opłaca, ponieważ ryzykujemy tylko czas życia, który jest zazwyczaj krótki (człowiek żyje średnio około 70 lat), a nagrodą może być życie wieczne.

Gra więźnia. Dwóch zamieszanych w duże przestępstwo przestępców złapano za małe przewinienie. Policja wie, że oni są winni, lecz nie ma dowodów. Jeśli:

• będą współpracować ze sobą, odsiedzą niewielką karę za małe przewinienie (określenie współpraca dotyczy współpracy między przestępcami, nie współpracy z policją i oznacza, że obaj nie będą zeznawać),

• jeden zerwie współpracę i będzie zeznawał, a drugi nie, pierwszy zostanie uwolniony, drugi natomiast pójdzie siedzieć za poważne przestępstwo,

• obaj będą zeznawać, obaj pójdą siedzieć, przy czym wyrok będzie z tego względu nieco złagodzony.

Problem jest następujący: niezależnie od postępowania drugiego, opłaca się zeznawać. Jeśli natomiast żadna ze stron by nie zeznawała, wynik byłby o wiele lepszy dla obu graczy.

Zatem wybór podyktowany interesem osobistym nie zawsze jest najlepszy dla danej osoby.

Chicken Dilemma - Wariat, dwa samochody rozpędzają się i jadą na zderzenie czołowe. Wygrywa ten, co pojedzie prosto, przegrywa ten co skręci. Przegrywają obie strony jeśli nie skręcą lub obaj skręcą. Zwycięzca to strona, która przybiera strategię konfliktu, walki, jeśli ta druga strona ustąpi.

Gra w Jelenia 2 mysliwych idzie na polowanie. Cel - upolować jelenia. Cel ten można osiągnąć gdy się współpracuje i przestrzega reguł. Pokusa polega na tym, żeby zdobyć łup, a druga strona niech się martwi o siebie.

Walka płci- strategia współpracy kosztem jednej ze sron.

Gry wyborcze o sumie zerowej- gry konfliktowe -- dotyczą gry o pełnej puli i tylko wygrany może mieć wszystko.

12. Kultura polityczna

Kultura - łac. cultura - to co ludzie wytwarzają.

Kultura - wszelkie możliwe wytwory człowieka

Zakres pojęciowy danego pojęcia jest ustalany przez badanych a nie badaczy.

Gabriel Almond, Sidney Verba, Powell - Twórcy kultury politycznej (lata 60 XX wieku)

Kultura polityczna - całokształt postaw, norm , zasad i reguł zachowania utrwalony w świadomości podmiotów funkcjonujących w ramach systemu politycznego.

Postawy (dotyczą obiektów politycznych):

• Poznawcza (kognitywna)

• Wartościująca (dobre, złe, ładne, brzydkie)

• Emocjonalna (nienawiść, miłość)

Obiekty polityczne:

• System polityczny

• Podmioty polityczne

• Obiekty inicjujące

• Obiekty wynikowe

Typy kultur politycznych według Almonda i Verby:

• Zaściankowa (parafialna lub wycofania się) - nie uczestniczy i nie odgrywa ról politycznych

• Poddańcza - nie uczestniczy w obiektach inicjujących, nie funkcjonuje jako podmiot ale jest nastawiony na obiekty wynikowe i posiada zakres wiedzy o systemie politycznym

• Uczestnicząca - aktywny stosunek do obiektów politycznych, chętnie wchodzą w role polityczne i pozytywnie oceniają system.

• Podtyp kultury uczestniczącej - kultura obywatelska - umiejętność działania

• Podtyp kultury poddańczej - kultura niewolnicza - całkowite poddaństwo i służebnictwo

Niewolnik jest podporządkowany panu, lecz gdy pan traci siłę i moc staję się czymś najgorszym dla niewolnika - Homo Sovieticus.

Polska kultura polityczna:

25% - kultura wycofania

10% - postawa autorytarna

Reszta - obszar ścierania się ze sobą postaw

W wyborach prezydenckich uczestniczy ¾ w drugiej turze 3/5, w parlamentarnych 2/5 a w samorządowych 1/3.

Labilność postawy wynika z dużego obszaru mieszania się. Postawy są gradualne (stopniowalne)

Kultura polityczna według Alana Wildarsky`ego

Typy kultur politycznych w zależności od siły ukonstytuowania się grupy (trwałość) i względnej liczby podejmowanych decyzji łączących członków (zakres oddziaływań):

• Kultura fatalistyczna Stopień zainteresowania jednostki na interes grupy jest niewielki, lecz występują silne reguły dotyczące zachowań - są one podejmowane na zewnątrz grupy. Podporządkowanie się ma charakter przyrodniczy. Zapotrzebowanie na przywódców charyzmatycznych i despotycznych.

• Kultura wojskowa (hierarchiczna) - Zachowania są regulowane przez liczne normy, odpowiedzialność spada na dewiantów, władza ma charakter autokratyczny.

• Kultura egalitarna (solidaryzm) - Silna grupa, lecz mała ilość zasad, skala nierówności  jest duża a przymus jest zredukowany, niepowodzenia są efektem działań władzy, która jest zewnętrzna.

• Kultura rynkowa (indywidualistyczna) - Słabe grupy społeczne, najważniejszy jest interes jednostek, więzi są symboliczne i oparte na kontraktach, negocjacjach, odpowiedzialność spada na jednostkę.

• Kultura demokracji społecznej - silne grupy, każda ma porównywalne atuty i nie daje się zmarginalizować, potrzebne są długie negocjacje.

• Kultura amerykańskiego indywidualizmu - ograniczenie indywidualizmu, równe szanse dla jednostek czy grup, nie dystrybuuje się rezultatów, władza ma zapewnić porządek, dominacja interesów partykularnych ale odpowiednia ograniczonych.

• Kultura kapitalizmu państwowego - instytucje są wyposażone w szerokie środki, są one obarczone odpowiedzialnością.

• Kultura totalitarna - silna władza, środki umożliwiające scalenie grupy wbrew jej woli, struktury władcze potrafią definiować na nowo wiele rzeczy, grupy są sztuczne, struktury władcze mają ogromny zakres władzy. Wytwarza się podwójne życie - oficjalne i nieoficjalne.

• Kultura polityczna pustelnictwa - nikogo do niczego nie zmuszać ale i samemu nie być do niczego zmuszanym, zerwane więzi.

Vilfredo Pareto

3 Typy społecznego myslenia

Myslenie postplemienne

|Fundamentalizm <-<-<-<-< Religie Ideologie Świadomość plemienna

Myślenie totalitarne Mity (stereotypy uzasd. derbyacje)

Myślenie quasi-naukowe Derybacje (sposoby realizacji) Wegetatyzm

Myślenie naukowe Residua Myślenie ble-ble

(oparte na logice i prawdzie) (Trwałe wartości, (Oparte na zbieraniu,

do których dążymy) pozytywnych więzi)

Pogrubienie - kultury polityczne

13. System polityczne

Składniki systemu politycznego - Struktury, społeczności, mechanizmy.

Arystotelesowski podział władzy:

	DOBRE	ZŁE
JEDEN	MONARCHIA	TYRANIA
NIELICZNI	ARYSTOKRACJA	OLIGARCHIA
WSZYSCY	DEMOKRACJA	OCHLOKRACJA

Arystoteles uważał, że żaden z tych systemów nie jest dobry, najlepsza jest politea, czyli połączenie demokracji z arystokracją.

Podział ze względu na funkcjonowanie społeczeństwa:

(podział stworzone przez Stalina obowiązywał do lat 80)

• Wspólnota pierwotna

• Państwa niewolnicze

• Państwa feudalne

• Państwa kapitalistyczne

• Państwa socjalistyczne

• Państwa komunistyczne

Azjatycki sposób produkcji - formacja społeczno ekonomiczna, polegająca na tym ,ze własność prywatna nie odgrywała większej roli, liczył się dostęp do wody.

Społeczeństwa hydrauliczne - społeczeństwa i struktura powstała w dolinach wielkich rzek, woda jako narzędzi kontroli społeczeństwa.

Weddner Sombart

Handershesellschaft - Handlarze - 0 1 - Wielopodmiotowość

Heldengesellschaft - Bohaterowie - 1(wygrana) 0 (przegrana) - 1 podmiotowość

K.R. Popper

Struktury demokratyczne:

-społeczeństwo otwarte, metaprocedury, wybory, referenda, procesy, prawo własności, zasada Rechtsstaat - państwo prawne - obywatel może czynić wszystko, czego mu prawo nie zakazuje, władca może czynić to na co prawo mu pozwala

Struktury niedemokratyczne: społeczeństwo zamknięte, zamkniętość przyczyną powtarzalnej regularności, zasada personalna - wszystko opiera się na bezpośrednich więzach, patrymonializm - antynomia własności, brak rozrónienia między własnością publiczną a prywatną, prerogatywność - władca jest ponad prawem, przeciwieństwo Rechtsstaat

14. Demokracja, autorytaryzm, totalitaryzm

Wszelkie systemy niedemokratyczne cechują się brakiem alternacji (czyli wymiany) władzy.

Przykład złej definicji totalitaryzmu - totalitaryzm to coś co obejmuje wszelkie dziedziny życia.

Błąd polega na tym, że np. wolny rynek też obejmuje wszelkie dziedziny życia.

C. Friedrich i Z. Brzeziński - Syndrom totalitarny, centralna kontrola jest elementem totalitaryzmu

Juan Linz (Hiszpański politolog), wyróżnił 3 płaszczyzny typów rożniące totalitaryzm z autorytaryzmem.

1.Struktura polityczna (jaka grupa rządzi)

2.Poziom mobilizacji lub apatii społecznej

3. Światomośc społeczna

Sześcian totalitarno-autorytarny

1. I Płaszczyzna - Struktura polityczna (A- biurokracja, junta; T- Partia nowego typu)

2. II Płaszczyzna - Poziom mobilizacji społecznej (A - apatia; T - sterowana i masowa mob.)

3. III Płaszczyzna - Poziom świadomości społecznej ( A- mentalność; T - gnoza polityczna)

Schemat Linza jako dogodne narzędzie analityczne.

Bliskie systemowi totalitarnemu:

Niemcy 1942-1945

ZSRR 1937

Korea Płn. za panowania Kim Ir Sena

PRL 1948-1956

Totalitarna gnoza polityczna: można zbawić świat doczesny poprzez opanowanie go przez tych, którzy wiedzą jak to zrobić. Podział na świat nasz i obcy, wrogi.

Gnoza manichejska - dzięki wiedzy możemy osiągnąć zbawienie, szczęście. Manicheizm polega na dzielniu świata na:

-świat dobra, mądrości

-świat zła, niewidzy, przeznaczoy na stracenie

Nowomowa (new speak) (Orwell) zamiast „zły” - „bezdobry” - wypłukanie języka z tresci, znaczy on nic i wszystko, ma na celu strywializowanie języka

Demokracja

Demokracje traktuje się jako władzę całego ludu.

Do końca XIX wieku wszystkie demokracje były ograniczone. Ściśle określało się, kto należy do narodu politycznego.

Starożytne Ateny - cenzus wolności, wieku (40 lat), terytorium

Anglia XIX wieku - cenzus podatkowy

Demokracja - alternacja władzy, wyraźnie określone granice kompetencji władzy.

Zasada trójpodziału władzy (Monteskiusz „O duchu praw”)

Trójpodział miał na celu wzajemne kontrolowanie się i ograniczanie, a także niezależność władzy.

Jakiekolwiek przekroczenie przez któryś element uprawnień powoduje stan nerwowy, prowadzi to do nieustannych sporów, konfliktów, stanów napięcia.

Niezależność - wybór należy do danej władzy, członkowie posiadają immunitet

Mechanizmy kontroli w demokracji:

Przekroczenie kompetencji przez władzę sądowniczą:

• Władza ustawodawcza - amnestia

• Władza wykonawcza - prawo łaski

Przekroczenie kompetencji przez władzę ustawodawczą:

• Władza wykonawcza(Prezydent) - veto

• Władza wykonawcza(Rząd) - Rozwiązanie parlamentu

Przekroczenie kompetencji przez władzę wykonawczą:

• Władza ustawodawcza (wobec rządu) - wotum nieufności

• Władza ustawodawcza i sądownicza (wobec prezydenta) - procedura impeachment

Kontrasygnata - drugi podpis na dokumencie, prezydent musi podpisać wszystko to co podpisze odpowiedni minister.

Absolutorium - rozliczenie z wykonania budżetu

Impeachment - procedura zdjęcia prezydenta ze stanowiska, odbywa się przy całkowitej zgodności władzy ustawodawczej i sądowniczej.

W demokracji występują ciągłe spory, aktor ciągle musi zmieniać swoją postawę.

Demokracja cechuje się stanem dynamicznej równowagi.

Jest to system samoregulujący się, potrzebujący od czas do czasu decyzji wyborców.

Demokracja - stabilny system oparty na konfliktach.

Stan homeostazy - wzajemne szachowanie się pomiędzy organami władzy

Media jako IV władza - nie mają jednolitej organizacji, władza ta jest determinantą wielu decyzji o charakterze poersonalnym.

15. Interes, interes polityczny, grupy interesu

Polityka odbywa się na granicy świata politycznego i grup interesu.

Interes - Świadome dążenie bytu społecznego do realizacji określonego celu.

Interes społeczny - dążenie podmiotów do osiągnięcia tego co jest korzystne i za takowe jest uważane.

Interes polityczny - Świadome pragnienie skierowania polityki publicznej jako całości lub w ramach poszczególnych decyzji w określonym kierunku, postrzeganym jako pozytywne zrealizowanie wcześniej wyartykułowanych celów.

Zawsze mamy do czynienia z wieloma interesami politycznymi, co w konsekwencji prowadzi do powstania rynku politycznego.

Każdy system posiada mniej lub bardziej jawny rynek polityczny.

Grupy interesu to te, które posiadają ze względu na podobne położenie społeczno-zawodowe te same wiązki potrzeb, dążeń i pragnień.

Heywood - Aktywne grupy interesu - grupy nacisku - celem jest wpływanie na treść decyzji władzy publicznej.

O`Halpin - grupy nacisku dążą do realizacji swoich celów przez pośrednie i bezpośrednie oraz prywatne i publiczne kanały.

Grupy nacisku są grupami zorganizowanymi. Realizują pewne funkcje teleologiczne. Ich czynności mają charakter relacjonalny (rozmaite relacje z władzą publiczną). Nie dążą do zdobycia władzy lecz do wywierania wpływu na władzę.

Klasyfikacja grup nacisku Almonda i Powella (kryterium: charakter grupy, taktyka, kanały):

• Anomiczne - nie dysponują formalną organizacją, spontaniczna artykulacja żądań, nie posiadają dojścia do systemu decyzyjnego.(demonstracje, blokady, ataki)

• Grupy nie posiadające charakteru stowarzyszeń (communal groups) - opierają się na przynależności, która nie jest wybrana przez człowieka - terytorium, pochodzenie, płeć, tworzą się na zasadzie milczącego porozumienia.

• Stowarzyszenia - właściwe grupy nacisku: związki zawodowe, org. Ekologiczne,

• Grupy instytucjonalne - stwarzane w określonym celu, statut zawiera określone cele do realizacji np. kompleksy militarne, Kościół

Instytucje społeczne - personel, zasoby, cele założone, cele realizowane.

Klasyfikacja według Ryszarda Herbuta:

• Grupy promocyjne - interesy nieekonomiczne, promują określone wartości i idee np. abolicjoniści, zwolennicy kary śmierci.

• Grupy sekcjonalne - promują interesy ekonomiczne, są reprezentantami grup społeczno-zawodowych.

Specyficzny typ grup promocyjnych:

NIMBY - Not In My Back Yard - grupy protestujące o zachowanie status quo.

Grupy nacisku i ich relacja w stosunku do ośrodków decyzyjnych:

• Wewnętrzne - uprawnione przez ośrodki decyzyjne

• Zewnętrzne - nie są uprawnione:

• Grupy marginalne - nie mają zasobów i uznania

• Grupy wyalienowane (dysfunkcyjne) - odrzucają możliwość realizacji swoich interesów w ramach systemu politycznego.

Zasoby grup interesu:

• Kluczowe jest dojście do strategicznych ośrodków władzy (jest możliwość dotarcia ze swoimi interesami do decydentów)

• Zasoby finansowe i organizacyjne

• Profesjonalne i fachowe przygotowanie

• Poparcie opinii publicznej dla grup interesu

Typy relacji między grupami nacisku a administracją publiczną:

1. Oddziaływania formalnie uprawomocnione

Korporatywizm - skrajana forma legalizacji grup interesu.

Włącza grupy interesu do systemu decyzyjnego, następuje eliminacja grup mało znaczących i mechanizmów wolnorynkowych.

Konsultacje obligatoryjne - pracownicy muszą zapytać grupy nacisku

Implementacja poprzez grupy nacisku - wprowadza się rozwiązania ustawowe, które realizowane są przez grupy interesu.

Przykład: Okres międzywojenny - władza faszystowska.

2. Klientelizm - Polega na szczególnych relacjach między patronem a klientem. Grupy nacisku znajdują patrona w administracji publicznej w zamian za poparcie patron stara się realizować interes.

3. Paranteizm - Specyficzny rodzaj więzi quasi-rodzinnych (charakterystyczny dla społeczności tradycyjnych i ideowych)

4. Oddziaływania nieprawomocne - dotyczą zewnętrznych grup nacisku, polegają na działaniach nieprawomocnych. Skuteczność jest różna i zależy od skuteczności i przezorności ośrodków decyzyjnych.

zasada sybstydialności - pomoc niższym szczeblom społeczeństwa

statokratyzm - państwo najwyższą wartością

abolicjonizm - ruch na rzecz zniesienia niewolnictwa

parowie - najpotężniejsi feudałowie w hierarchi feudalnej

państwa trzeciego świata - te które powstały po wojnie po upadku kolonializmu

aksjologiczny - związany z wartościami

mediewiści - znawcy średniowiecza

implementacja - realizacja decyzji, ostatni etap procesu decyzyjnego

1

---