PRAWO FINANSOWE 03.10.2012

Wykład 1

1. Cel wykładów

• Wskazanie miejsca prawa finansowego w systemie prawa stanowionego oraz prezentacja wybranych działów prawa finansowego

Istota prawa finansowego

• Pojęcie i charakter prawa finansowego

• Geneza, ewolucja, stan obecny oraz przewidywania przyszłość prawa finansowego

• Samodzielny byt prawa finansowego

• Zasady ogólne prawa finansowego

• Normy prawa finansowego

• Charakter prawa finansowego

• Koncepcje struktury norm prawa finansowego, model trójczłonowej struktury normy oraz model norm sprzężonych

• Fakty prawne w prawie finansowych

• Adresaci norm prawa finansowego

• Uprawnienia, obowiązki i kompetencje w prawie finansowym

• Zwolnienie do kwoty 1000 zł z podatku od czynności cywilno-prawnych.

• Prawo UE i prawo międzynarodowe jako źródła prawa finansowego

• Istota stanowienia prawa w Polsce

• Prawo UE jako źródło prawa finansowego

• Źródła prawa międzynarodowego w prawie finansowym

• Rola umów międzynarodowych w prawie finansowym

• Wykładnia przepisów prawa finansowego

• Pojęcie, cele i założenia przepisów prawa finansowego

• Rodzaje i hierarchia wykładni przepisów prawa finansowego

• Moc wiążąca wykładni przepisów prawa finansowego przez organy administracji finansowej i sądy powszechne

• Formy prawne stosowania przepisów prawa finansowego

• Odpowiedzialność w prawie finansowym

• Pojęcie odpowiedzialności prawnej

• Czynniki wyznaczające rodzaj i zakres odpowiedzialności w prawie finansowym

• Odpowiedzialność karno skarbowa w prawie finansowym

• Pojęcie przestępstw i wykroczeń skarbowych

• Zakres prawa finansowego chroniony sankcjami karno skarbowymi

• Aspekt prawny kontroli finansowej

• Pojęcie kontroli i jej klasyfikacja

• Kontrola finansowa sektora publicznego

• Charakterystyka ogólna przepisów prawa podatkowego

• Charakterystyka ogólna przepisów prawa celnego i dewizowego

• Charakterystyka ogólna przepisów prawa walutowego

• Literatura

• E. Janik: Zarys prawa finansowego dla ekonomistów, UE Katowice, Katowice 2012- podstawowa lektura

• Uzupełniająca lektura:

C. Kosikowski (red): System prawa finansowego. TOM I. Teoria i nauka prawa finansowego. Wyd. Wolters Kluwer Polska- OFICYNA. 2010.

W. Wójtowicz (red) Zarys finansów publicznych i prawa finansowego, Warszawa 2008.

15. Zasady zaliczenia przedmiotu

Test wielokrotnego wyboru

Ocena pozytywna po uzyskaniu 50% + 1 pkt możliwych do zdobycia punktów

Ostatni wykład- termin zerowy. Musi być zaliczenie. Termin dodatkowy. Jeżeli co najmniej 25% punktów się uzyska to nie wpisuje ndst.

16. Przykładowe pytania

Zgodnie z konstytucją RP:

-Źródłami powszechnie obowiązującego prawa RP są uchwały rad gmin

-Źródłami powszechnie obowiązującego prawa RP są na obszarze działania organów, które je ustaliły wyłącznie ustawy i rozporządzeni

-Źródłami powszechnie obowiązującego prawa RP są na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego. Odp. prawidłowa.

17. Konsultacje

• środa (tydzień A)- godz. 10.30-11.30 pokój 415E

• email: [e-mail]

• tel. [phone]

03.10.2012

Wykład 2

Temat I: Istota prawa finansowego

1. Agenda

Pojęcie prawa finansowego- wymaga naukowego wyjaśnienia, mimo iż jest ono używane w Polsce i w innych krajach świata, lecz nie we wszystkich.

W większości państw używa się określenia finanse publiczne

2. Uwagi wprowadzające

Genezy prawa finansowego można się dopatrywać zarówno w starożytności, gdy zaczęły obowiązywać pierwsze instytucje finansowe, lecz nie poddano ich jeszcze regulacjom prawnych.

Prawo finansowe podlega stałej ewolucji, ponieważ zmieniają się stosunki społeczne i gospodarcze oraz systemy polityczne.

Zmiana z zakresu prawa finansowego jest stała.

Prawo finansowe nie stanowi jednorodnego zbioru norm prawnych, lecz obejmuje kilka mniejszych zbiorów, mających wspólny element- np. finanse publiczne. Dlatego nie udało się go nigdy w pełni skodyfikować.

W odczuciu społecznym prawo finansowe jest ważne, lecz mało zrozumiałe i mało przejrzyste oraz niestabilne. Nauka prawa finansowego stara się tylko częściowo...

Obecnie w nauce prawa finansowego występuje tendencja do porzucania terminu prawo finansowe i zastąpienia go odrębnymi terminami pewnych fragmentów dotychczasowego pojęcia prawa finansowego, np. prawo budżetowe, prawo daninowe (zw. prawo podatkowe), prawo dewizowe, prawo bankowe, prawo celne itp.

3. Geneza i ewolucja prawa finansowego- na egzaminie nie będzie z tego pytań!

• Geneza prawa finansowego związana jest z powstaniem pieniądza.

• Pieniądz powstawał na pewnym etapie rozwoju społecznego jako dobro wymienialne na wszelkiego rodzaju inne dobra.

• Formy pieniądza i jego funkcje- z biegiem czasu ulegały zmianom.

• Prawo walutowe ukształtowało się z prawa menniczego czyli prawa, które zastrzegało dla panującego wyłączności bicia monety.

• Pieniądz wymagał także ochrony prawnej.

• Prawo skarbowe sensu stricto najwcześniej wyłoniło się z prawa.

• Normuje się zasady gospodarki budżetowej.

• Zakres regulacji prawa finansowego

• Do 1989 r. prawo finansowe, któremu przyznano status odrębnej gałęzi prawa, definiowano jako...

• Po 1989 r. prawo finansowe definiuje się jako zespół norm regulujących ustrojowe materialne i proceduralne aspekty gosp. finansowej podmiotów prawa publicznego, bądź jako regulacje prawne odnoszące sie do działalności finansowej organu państwa.

• Istota prawa finansowego

-Obecnie jako odrębna gałąź prawa traktuje się prawa podatkowe, natomiAst nie zalicza sie do prawa finansowego unormowań odnoszących się do gospodarki.

-Prawo finansowe posiada własne instytucje prawne w zakresie podmiotu i przedmiotu regulacji prawnych.

-Poszczególne elementy normy prawnej wskazują prawne różnice w porównaniu z elementami...

-Prawo finansowe- w ujęciu systemowym to całokształt regulacji prawnych, które opierając sie na określonym ustroju pieniężnym (walutowym), odnoszą się do publicznej gospodarki finansowej państwa, tworząc przez to pewien system prawa (C.Kosikowski).

-Prawo finansowe

• Prawo budżetowe

• Prawo dochodów publicznych ( podatki, opłaty, cła)

• Publiczne prawo bankowe

• Prawo dewizowe

• Zakres prawa budżetowego

-Prawa regulujące powstawanie, finansowanie wydatków publicznych, zwłaszcza zaś ich podział między różne instytucje finansujące wydatki publiczne.

Prawo regulujące nakładanie i gromadzenie dochodów publicznych, a także ich podział między różne instytucje finansujące wydatki publiczne.

• Prawo regulujące tworzenie, wykonywanie i kontrole publicznych planów finansowych, w tym budżetu państwa i budżetu jst oraz funduszy celowych systemu budżetowego i pozostałych jednostek sektora finansów publicznych.

• Prawo regulujące zaciąganie i spłatę długu (kredytu) publicznego.

• Zakres prawa dochodów publicznych

• Ze względu na różnorodny charakter dochodów publicznych nożna wyodrębnić:

• Prawo podatkowe

• Prawo dotyczące innych rodzaju dochodów ( np. ceł, opłat)

• Zakres prawa bankowego

• Dwojaki charakter regulacji prawnych w ramach prawa bankowego

-Regulacje dotyczące czynności i umów bankowych- charakter cywilno-prawny- są częścią prawa prywatnego.

-Regulacje dotyczące form prawnych finansowania banków, ich kompetencji, funkcje w gospodarce, zagadnienia związane z bezpieczeństwem obrotu...

9. Zakres prawa dewizowego

• Reguluje dokonywanie czynności z użyciem zagranicznych środków płatniczych i innych wartości uznawanych za dewizowe

• Charakter publiczno prawny

• Oparte jest na władztwie finansowym.

• Zakres prawa rynku finansowego

• Normy prawne określające m.in zasady kontroli i nadzoru wobec instytucji finansowych.

• Anatomia prawa finansowego

Pytanie: Czy prawo finansowe jest autonomicznym działem (gałęzią) prawa?

Autonomia prawa to odrębność i samodzielność działów prawa powstałych w wyniku podziału prawa na działy (gałęzie).

W tym ujęciu autonomia danego działu prawa oznacza, że jest on niezależny od innych działów (gałęzi) prawa i mogą w nim występować własne instytucje prawne określone przedmiotowo i podmiotowo oraz pod względem proceduralnym (Encyklopedia Prawa).

Prawo finansowe wykazuje liczne związki z wieloma dziedzinami prawa- prawo konstytucyjne (państwowe), prawo administracyjne, prawo karne, prawo pracy i prawo cywilne.

17.10.2012

Wykład 3-4

Temat: Normy prawa finansowego.

1. Agenda:

• Charakter norm prawa finansowego

• Koncepcje struktury norm prawa finansowego (model trójczłonowej struktury normy oraz model norm sprzężonych)

• Typologia norm prawa finansowego

• Uwagi wprowadzające:

-Prawo finansowe stanowi całokształt regulacji prawnych, które - opierając się na określonym ustroju pieniężnym odnoszą się do publicznej gospodarki finansowej państwa, jednostek samorządu terytorialnego. Unii Europejskiej oraz różnych publicznych instytucji, agend i jednostek organizacyjnych tworząc określony system prawny.

-Wyznaczenie granic prawa finansowego wiąże się z właściwym przyporządkowaniem norm prawnych w ramach systemu prawa:

-Koncepcja minimalistyczna - zaliczane do prawa finansowego bądź to wyłączenie wszystkich norm, których nie można zakwalifikować do innych dziedzin prawa.

-Koncepcja maksymalistyczna - objęcie w prawie finansowym wszystkich norm pranych regulujących gospodarkę finansową.

-

Prawo finansowe stanowi instrument osiągania celów polityki społeczno-gospodarczej i finansowej państwa, a normy prawne mają stymulować określone zachowanie. Natomiast przepis prawny to jednostka techniczna aktu prawnego a nie reguła prawna.

3. Pojęcie normy prawa finansowego:

• Norma prawa to - wynikająca z przepisów prawa - reguła zachowania się adresatów, która ma charakter:

----Generalny (nie konkretyzuje osoby, do której się odnosi, Np. „podatnik”)

-----Abstrakcyjny (dotyczy zachowania, które może się zdarzyć wielokrotnie, Np. „Zobowiązanie podatkowe”)

4. Reguła zachowania zawarta w normie prawa finansowego daje odpowiedzi na poniższe pytania:

-Kto? W jakich Warunkach?

-Jak powinien postąpić? (Co mu jest nakazane, zakazane, dozwolone)

-Jaka może go spotkać kara za niewłaściwe zachowanie?

• Charakterystyka norm prawa finansowego wskazuje na odmienne elementy

• Cechy norm prawa finansowego:

• Obiektywizm - obowiązki prawno-finansowe konstruuje norma prawna o charakterze obiektywnym

• Automatyzm - obowiązywanie normy prawno-finansowej bez uprzedniej integracji organu stosującego prawo

• Ekonomizacja - dążenie do uregulowania w prawie kategorii ekonomicznych.

• Europeizacja - zachowanie standardów w Unii Europejskiej

• Koncepcje struktury normy prawa finansowego:

• Model trójczłonowej struktury normy prawnej (hipoteza, dyspozycja, sankcja)

• Model norm sprzężonych (norma sankcjonowana i norma sankcjonująca)

• Normy prawa finansowego:

Normy prawa finansowego budowę trójczłonową (H-D-S) ale poszczególne elementy tej konstrukcji wykazują różnice w porównaniu z elementami norm prawnych regulujących inne obszary życia społecznego, gospodarczego i politycznego.

8. Budowa normy prawa finansowego

Hipoteza - określa w sposób ogólny abstrakcyjny sytuację, która wywołuje skutki prawne zawarte w dyspozycji

Dyspozycja - wskazuje właściwą regułę postępowania w danej sytuacji

Sankcja - określa ujemne skutki, jakie pociągnie za sobą niezastosowanie się do dyspozycji

9. Elementy normy prawa finansowego:

-Powołanie się na akt normatywny (źródło prawa), z którego wynika jej obowiązywanie

-Określenie stanu faktycznego (hipoteza), który uzasadnia zastosowanie normy (fakty prawne lub adresaci przepisów prawa finansowego)

-Dyspozycja (reguła powinnego zachowania się), na którą składa się:

-Przedmiot normy - określone zachowanie się stanowiące uprawnienie jednego podmiotu, a z drugiej strony zobowiązanie innego podmiotu

-Podmiot normy - czynny (uprawniony) albo bierny (zobowiązany)

-Sankcja normy (może występować w innych działach prawa)

10. Fakty prawne:

-Fakty prawne w prawie finansowym to wydarzenia (okoliczności), z którymi normy wiążą powstanie, zmianę, lub ustania uprawnień i obowiązków prawno-finansowych.










• Fakty prawne:

• Zdarzenia

• Zachowania - mamy wpływ

• Działania

• Zaniechania

• Adresaci norm prawa finansowego:

• Adresaci norm prawa finansowego, do których ustawodawca kieruje nakazy i zakazy lub zachęty określonego zachowania, wiążąc z tym odpowiedzialność i sankcje prawne.

• Adresatami norm prawa finansowego są podmioty o zróżnicowanym charakterze

• Dyspozycja normy prawa finansowego:

• W dyspozycji normy prawa finansowego - określającej zachowanie wynikającej z faktów prawnych oraz odnoszące się do danych adresatów - zawarte są uprawnienia i obowiązki prawno-finansowe.

• Sankcja wyraża ujemne konsekwencje dla adresatów przepisów prawa finansowego w sytuacji naruszenia dyspozycji normy prawa finansowego.

• Przykładowe podstawy sankcji:

• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny

• Ustawa z dnia 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy

• Ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

• Ustawy podatkowe.

• Sankcje w prawie finansów publicznych:

• Zwrot dotacji

• Pozbawienie możliwości otrzymania bezzwrotnych środków finansowych

• Blokowanie limitów wydatkowych

• Sankcje za naruszenie dyscypliny finansów publicznych:

• Kary pieniężne

• Nagany

• Upomnienia

• Zakaz pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi

• Sankcje w prawie podatkowym:

• Odsetki za zwłokę (od zaległości podatkowych)

• Oszacowanie podstawy opodatkowania

• Opodatkowanie restrykcyjną stawką nieujawnionych źródeł dochodu

• Przejęcie własności nieruchomości lub praw majątkowych w postępowaniu egzekucyjnym

• Utrata praw do ulg podatkowych

• Utrata prawa do obniżonego podatku lub jego odliczenia

• Rodzaje norm według struktury:

• Jednoelementowe

• Dwuelementowe

• Trójelementowe

• Sprzężone

• Norma sankcjonowana:

• To norma pierwotna skierowana do określonej kategorii osób określonych rodzajowo

• Hipoteza - zawiera okoliczności, przy spełnieniu, których stosuje się daną normę

• Dyspozycja - zawiera nakaz, zakaz lub uprawnienia = reguła powinnego zachowania się

• Norma sankcjonowana (sankcja)

• To norma posiłkowa (wtórna) skierowana do organów pastwa i ma zastosowanie wówczas, gdy adresat pierwotny narusza dyspozycję normy sankcjonowanej

• Hipoteza - przewiduje zastosowanie sankcji w sytuacji naruszenia normy sankcjonowanej

• Dyspozycja - zawiera konsekwencje naruszenia normy sankcjonowanej i upoważnienie dla organów państwa do realizacji negatywnych skutków.

• Klasyfikacja norm prawnych:

I. Bezwzględnie (IUS COGENS, IMPERATWNE) i względnie obowiązujące (IUS DISPOSITIVIUM, dyspozycyjne) oraz semiimperatywne (IUS SEMIIMPERATIVUM)

II. Nakazujące, zakazujące i uprawniające

III. Odsyłające i blankietowe

IV. Reguła powszechna (LEX GENERALIS) i reguła szczególna (LEX SPECIALIS)

22. Rodzaje norm prawa finansowego:

-Normy prawa finansowego mają zawsze charakter atrybutywno-imperatywny (tzn. określają obowiązki prawno-finansowe za pomocą parametrów, wzorów, opisów technik finansowych)

-Część norm prawa finansowego ma jednocześnie charakter norm technicznych, ponieważ wyraża uprawnienia i obowiązki prawno-finansowe za pomocą parametrów, wzorów, opisów technik finansowych.

23. Zadanie domowe:

-Znaleźć źródło informacji określone w prawie finansowym, w jaki sposób możemy się rozliczyć z fiskusem z tytułu uzyskanych dochodów.

24. Normy parametryczne - normy prawne, których przedmiot (zachowanie się adresata), które według normy powinno nastąpić w warunkach, przez nią przewidzianych, wyznaczają (współwyznaczają) wielkości liczbowe (parametry).

25. Normy parametryczne:

-Normy prawno-finansowe

-Normy określające cechy techniczne produktów

-Normy określające procesy technologiczne

-Normy określające szybkość pojazdów mechanicznych itp.

26. Normy ostrożnościowe:

-Normy dotyczące Np. utrzymania kwoty państwowego długu publicznego na odpowiednim z ekonomicznego punktu widzenia poziomie (art. 86 i nast. Ustawy o finansach publicznych)

27. Art. 86 ust 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 157,poz 1240)

-W przypadku, gdy wartość relacji kwoty państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto, o której mowa w art. 38 pkt 1 lit. a, ogłoszonej zgodnie z art. 38:

-1) jest większa od 50%, a nie większa od 55%, to na kolejny rok Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej, w którym relacja deficytu budżetu państwa do dochodów budżetu państwa nie może być wyższa niż relacja deficytu budżetu państwa do dochodów budżetu państwa z roku bieżącego wynikająca z ustawy budżetowej;

28. Normy planowane (tworzące budżet):

Normy składające się na budżet mają wiele swoistych cech, o których budowie i charakterze przesądza to, że budżet jest planem finansowym.

29. Normy planowane (tworzące budżet) to:

-Normy generalne (ma charakter powtarzalny), ale nie w klasycznym tego słowa znaczeniu

-Normy indywidualne (zawsze skierowane do podmiotu oznaczonego nazwą jednostkową)

-Normy o szczególnym charakterze (charakteryzują się szczególną dyrektywnością, określoną w ustawie o finansach publicznych)

-Czy ustawa budżetowa jest źródłem prawa?

--Pod względem norm nie ma charakteru normatywnego

--Ale z innego powodu jest

Temat: Podmioty prawa finansowego.

1. Agenda:

-Pojecie podmiotowości w prawie finansowym

-Podmioty bierne i czynne w prawie finansowym

-Klasyfikacja adresatów przepisów prawa finansowego

-Odcinkowe zdolności prawne w prawie finansowym

2. Podmiotowość prawno-finansowa:

-Pojęcie podmiotowości prawno-finansowej oraz pojęcia pochodne, jak „podmiot prawno-finansowy”, zdolność prawno-finansowa, czy zdolność do działań prawno-finansowych, nie występują w polskim prawie finansowym jako pojęcia normatywne. Należą one do kategorii pojęć, którym w różnych okolicznościach nadaje się odmienne znaczenie

-Podmiotowość prawna jest cechą normatywną, czyli właściwością, w którą wyposażają daną jednostkę obowiązujące normy prawne.

-Np. osoba, która ma 25 lat, studiuje, ale nie ma dochodów nie nabywa podmiotowości prawnej

-Np. zarabiam 2000 - nabywam, ale jestem zwolniony z podatku

3. Na gruncie prawa finansowego przyznanie podmiotowości prawno-finansowej następuje zawsze w sposób generalny, kategorialny, tj. kreowane zostają określone kategorie podmiotów prawa.

4. Podmioty bierne i czynne:

• Oznaczenie podmiotów prawa finansowego - w ujęciu uniwersalnym..

• Status prawno-finansowy podmiotów prawa finansowego jest przesłaną odmiennych wzorców zachowań określonych wobec podmiotów biernych i czynnych.

• Podmiot czynny prawa finansowego:

-Podmiot publiczno-prawny wyposażony w określone kompetencje władcze w odniesieniu do podmiotów biernych (Np. Minister Finansów, Komisja Nadzoru Finansowego, Narodowy Bank Polski, Naczelnik Urzędu Skarbowego)

-Ma uprawnienia i obowiązki przede wszystkim o charakterze proceduralnym - służą realizacji uprawnień i obowiązków materialnych podmiotów biernych.

-Podmiot zależny, zmuszony do poddania się określonym obowiązkom, wynikającym z kompetencji podmiotów czynnych, co nie wyklucza, że przysługują także określone uprawnienia.

6. Podmiot bierny prawa finansowego:

-Ma uprawnienia i obowiązki o charakterze materialnym i proceduralnym (nie mają charakteru samoistnego)

-Status prawno-finansowy nie ma charakteru uniwersalnego - zależy od okoliczności a nie od właściwości podmiotów.

7. Co wpływa na zakres uprawnień i obowiązków podmiotów prawa finansowego?

• (C. Kosikowski)

-Czy są to osoby fizyczne, osoby prawne bądź jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej?

-Czy są to podmioty krajowe czy zagraniczne?

-Czy są to podmioty publiczne bądź podmioty prywatne?

-Czy są to podmioty wykonujące działalność gospodarczą…?

8. Status prawno-finansowy podmiotów biernych:

-Status prawno-finansowy wyznaczają uprawnienia i obowiązki podmiotów biernych. Katalog uprawnień i obowiązków nie jest jednolity i wynika wprost z regulacji prawnych danego działu prawa finansowego.

-W ramach każdego działu prawa finansowego podmioty bierne prawa finansowego są oznaczone swoistymi dla danego obszaru regulacji nazwami własnymi.

9. Podmioty bierne w prawie budżetowym:

-Liczy się przede wszystkich przynależność do kategorii jednostek sektora finansów publicznych oraz sposób powiązania danej jednostki z budżetem.

10. Sektor finansów publicznych tworzą (art. 9 ustawy finansach publicznych 2009):

1. Organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa oraz sądy i trybunały;

2. Jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki;

3. Jednostki budżetowe

4. Samorządowe zakłady budżetowe

5. Agencje wykonawcze

6. Instytucje gospodarki budżetowej

7. Państwowe fundusze celowe

8. Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego;

9. Narodowy Fundusz Zdrowia;

10. Samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;

11. Uczelnie publiczne;

12. Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne;

13. Państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe;

14. Inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów badawczych, banków i spółek prawa handlowego.

11. Podmioty bierne w prawie podatkowym:

-Do podmiotów biernych należy przede wszystkim podatnik, czyli podmiot, z którym ustawy podatkowe wiążą obowiązek ponoszenia świadczeń podatkowych…

-Płatnik podatkowy

-Inkasent podatkowy

-Osoby, na których spoczywa odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe (Np. następcy prawni, spadkobiercy) i zaległości podatkowe podatnika (tzw. Osoby trzecie, art. 110-117a O.p.)

12. Podmioty bierne w prawie walutowym:

• Dla układu uprawnień i obowiązków ważny jest status podmiotu biernego. Inne uprawnienia i obowiązki mają podmioty krajowe, inne zaś podmioty zagraniczne (Np. stosowanie waluty narodowej lub waluty obcej w stosunkach zobowiązaniowych).

• Podmioty bierne zostały oznaczone nazwami własnymi, za pomocą, których prawodawca określił status dewizowy tych podmiotów - rezydent, nierezydent, nierezydent z krajów trzecich (kryterium: miejsce zamieszkania lub siedziba, terytorium, na którym prowadzona jest faktyczna działalność gospodarcza)

• Podmioty bierne w prawie rynku finansowego:

-Oznaczenie podmiotów biernych jest niejednolite i przebiega odmiennie ze względu na różne sytuacje, w których te podmioty występują.

-Banki lub instytucje parabankowe (towarzystwa leasingowe)

-Zakłady ubezpieczeniowe

-Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych i pośrednicy ubezpieczeniowi

-Giełdy pieniężne i biura maklerskie

-Towarzystwa funduszy inwestycyjnych i emerytalnych

-Klienci tych instytucji (Np. posiadacz rachunku bankowego, ubezpieczony, emitent papierów wartościowych)

14. Odcinkowe zdolności prawne:

Zdzisław Kubot, odcinkowe zdolności prawne Praca i Zabezpieczeni, Społeczne Nr 8/2012

15. Pytania do wykładu:

• Pytanie 1:

Normy prawa finansowego służące realizacji celów polityki społeczno-gospodarczej i finansowej państwa:

A) Mają zawsze charakter dyspozytywny

B) Mają charakter imperatywno-atrybutywny

C) Mogą mieć charakter norm technicznych

• Pytanie 2:

Podmiotem czynnym na rynku prawa finansowego jest:

A) Podatkowa grupa kapitałowa

B) Minister Finansów

C) Komisja Nadzoru Bankowego

• Pytanie 3:

Która z podanych formuł umieszczona w akcie prawnym jest przepisem blankietowym?

A) Minister właściwy do spraw finansów określi, w drodze rozporządzania, warunki i tryb przyznawania ogólnych zezwoleń dewizowych

B) Traci moc Rozporządzanie Ministra Finansów z dnia 30 listopada 2011 r.

C) Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia

• Pytanie 4:

Organ II instancji przeprowadził postępowanie podatkowe, a wydaną w sprawie decyzję skierował do osoby zmarłej, która była stroną. Czy w stosunku do osoby zmarłej można wszcząć i przeprowadzić postępowanie podatkowe i wydać wiążącą strony decyzję? Jakie skutki prawne może wywołać decyzja?

A)Należy odnieść się do kwestii następstwa prawnego.

B)Podatnik traci swoją podmiotowość prawną w chwili śmierci.

C)Skoro organ II instancji przeprowadził postępowanie podatkowe…

D)Postępowanie prowadzone z udziałem osoby nieżyjącej i skierowanie do niej decyzji ma charakter postępowania nieistniejącego i rażąco naruszającego prawo. Prowadzenie postępowania w stosunku do osoby zmarłej i wydanie decyzji, której jest adresatem stanowi uchybienie, w wyniku, którego, powstają skutki niemożliwe do zaakceptowania z punktu widzenia praworządności.

Art. 110 ordynacji podatkowej - wymienia odpowiadające subsydiarnie osoby trzecie. Katalog zamknięty.

28.11.2012

Wykład 5-6

Krajowe źródła prawa i finansowego i problemy legislacji finansowej

Pojęcie źródeł prawa
[…]mówiąc o źródłach prawa można mieć na myśli:
-pierwotna, ogólną przyczynę powstania norm prawnych
-różne zjawiska społeczne wpływające na powstanie i treść poszczególnych norm prawnym
-formy powstania norm prawnych
-materiały, z których można poznać treść norm prawnych, zwłaszcza pochodzących z dawnych czasów
-zdarzenia, z którymi z mocy obowiązujących norm prawnych łączy się powstanie i nabycie prawa i obowiązków. (S. Grzybowski)

Źródła prawa krajowego:
-Konstytucja RP z 1997r.
-Źródła powszechnie obowiązujące (art. 87)
-Źródła prawa wewnętrznego (art. 93)

Źródła prawa powszechnie obowiązującego
W art. 87 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997r. system źródeł prawa powszechnie obowiązującym charakterze obejmuje:
-Konstytucję RP
-ustawy
-ratyfikowane umowy międzynarodowe
-rozporządzenia
-akty prawa miejscowego (działają tylko na obszarze działania organów, które je ustanowiły).

Rodzaje źródeł prawa:
-Źródła poznania prawa - organy urzędowe, w których ogłaszane są akty normatywne (Ustawa z dnia 20 lipca 2000r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych - Dz.U.2000.Nr 62.poz.718)
-Źródła powstawania prawa - forma, w której normy prawne powstają i są ogłaszane; autorytety prawotwórcze.

Hierarchia źródeł prawa:
1.Konstytucja RP
2.Ratyfikowane umowy międzynarodowe za zgodą ustawy (art. 91 ust.2 Konstytucji)
3.Ustawy i inne akty prawne z mocą ustawy
4.Ratyfikowane umowy międzynarodowe
5.Rozporządzenia

Konstytucja RP jako źródła prawa finansowego (art.216-227 Konstytucji RP)

W konstytucji RP przyjęto prymat ustawy w sprawach finansowych, odnoszących się do:
-podstaw gospodarki finansowej państwa i utrzymania w tym zakresie równowagi finansowej, przede wszystkim w sektorze finansów publicznych,
-nakładania podatków i innych danin publicznych,
-organizację Skarbu Państwa,
-sposób zarządzania majątkiem Skarbu Państwa.

Konstytucja RP ujmuje w ramy fundamentalnych reguł konstytucyjnych pięć rodzajów spraw finansowo-prawnych, tj.:
-budżetowych (art. 216 ust. 5, art. 2190226 i art. 240)
-długu publicznego (art. 216 ust. 4 i 5),
-danin publicznych (art. 84 i art. 217)
-finansów samorządu terytorialnego (art. 167 i 168)
-banku centralnego i systemu pieniężnego (art. 227).

Ustawy w prawie finansowym
-W Konstytucji RP sformułowano zasadę ustawowej regulacji podstawowych zagadnień materii finansowo prawnej
-Materia finansowo prawna uregulowana Est w ponad 150 ustawach z zakresu prawa finansów publicznych, gospodarki finansowej samorządu terytorialnego, sprawowania nadzoru i kontroli finansowej, prawa bankowego etc.

Ustawy odnoszące się do sektora finansów publicznych
1.Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2009r. nr 157, poz. 1240 z późn. Zm.)
2.Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009r. Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych
3. Ustawa z dnia 17 grudnia 2004r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Ustawy odnoszące się do danin publicznych
1.Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 Ordynacja podatkowa i ustawy podatkowe
2.Ustawa z dnia 5 lipca 1996r. o doradztwie podatkowym
3.Ustawa z dnia 21 czerwca 1996r. o urzędach i izbach skarbowych
4.Ustawa z dnia 13 października 1995r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników
5.Ustawa z dnia 28 września 1991r. o kontroli skarbowej
6. Ustawa z dnia 17 czerwca 1966r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji

Ustawy odnoszące się do prawa celnego
1.Ustawa z dnia 19 marca 2004r. Prawo celne
2.Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009r. o Służbie Celnej.

Ustawy odnoszące się do prawa dewizowego
1.Ustawa z dnia 27 lipca 2002r. Prawo dewizowe
2.Ustawa z dnia 28 września 1991r. o kontroli skarbowej
3.Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. o Narodowym Banku Polskim.

Ustawy odnoszące się do prawa walutowego
1.Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. Prawo bankowe
2.Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. o Narodowym Banku Polskim
3.Ustawa z dnia 7 lipca 1994r. o denominacji złotego
4.Ustawa z dnia 25 maja 2001r. o skutkach wprowadzenia w niektórych państwach członkowskich Unii Europejskiej wspólnoty waluty euro.

Ustawy odnoszące się do prawa bankowego publicznego
1.Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. Prawo bankowe
2.Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r.o Narodowym Banku Polskim
3.Ustawa z dnia 7 grudnia 2000 roku o funkcjonowaniu…

Ustawy odnoszące się do publicznego prawa rynku finansowego
1.Ustawa z dnia 26 lipca 2006r. o nadzorze nad rynkiem finansowym

Nadzór nad rynkiem finansowym:
-Nadzór bankowy
-Nadzór emerytalny
-Nadzór nad rynkiem kapitałowym
-Nadzór nad instytucjami pieniądz elektronicznego
-Nadzór uzupełniający

Rozporządzenia
W Polsce rozporządzenia mogą wydawać wyłącznie organy wskazane w Konstytucji.
Są to:
-Prezydent RP,
-Rada Ministrów,
-Prezes Rady Ministrów,
-minister kierujący działem administracji rządowej,
-przewodniczący określonych w ustawach komitetów,
-Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.

Rozporządzenia jako źródła prawa finansowego
-Cecha charakterystyczną ustaw regulujących sprawy finansowe jest duża liczba zamieszczonych w niej delegacji ustawowych do wydawania aktów wykonawczych
-Regułą w odniesieniu do ustaw finansowych jest upoważnienie Rady Ministrów lub ministra finansów do wydawania rozporządzeń.

Rozporządzenia w prawie finansów publicznych - przykłady
-Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 31 maja 2012r. w sprawie szczegółowego sposobu, trybu i Erminów opracowania materiałów do projektu stawy budżetowej na rok 2013.

Rozporządzenia w prawie podatkowym
-Rozporządzenia wykonawcze z zakresu prawa podatkowego mogą zawierać tylko regulację uzupełniająca w stosunku do materii ustawy podatkowej i nie mogą wykraczać w sferę wyznaczania granic obowiązku podatkowego.

Rozporządzenia w prawie finansów publicznych
-Delegacje ustawowe do wydawania rozporządzeń wykonawczych w zakresie sektora finansów publicznych, czy gospodarki finansowej…

Akty prawa miejscowego
*Zgodnie z art. 87 ust. 2 Konstytucji R, akty prawa miejscowego są źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej na obszarze działania organów, które je ustanowiły.
*Zgodnie z art. 94 Konstytucji
„Organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej, na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów. Zasady i tryb wydawania aktów prawa miejscowego określa ustawa.”

Akty prawa miejscowego jako źródło prawa finansowego:
-Uchwały budżetowe
-Uchwały podejmowane w sprawach zaciągania zobowiązań wpływających na wysokość długu publicznego j.s.t. oraz udzielania pożyczek
-Uchwały regulujące niektóre elementy konstrukcji podatków samorządowych.

Zarządzenia wojewody, mają zdecydowanie węższy zakres przedmiotowy i dotyczą przede wszystkim spraw podatkowych

Wojewoda jest uprawniony do:
-przenoszenia niektórych gmin do innego okręgu podatkowego w podatku rolnym
-ustalania wykazu miejscowości położonych na terenach podgórskich i górskich
-określania miejscowości, w których może być pobierania…

Art. 93. Konstytucji RP

Problemy legislacji finansowej
-brak kodyfikacji prawa finansowego,
przedmiot legislacji finansowej i jej cele czasem wewnętrznie sprzeczne
-Brak koncepcji Skarbu Państwa,
-Konieczność harmonizacji prawa finansowego.

Na ostatnim wykładzie - zerówka - niewiążąca co do obecności,
Zasady ogólne - do egzaminu z podręcznika

Prawo Unii Europejskiej jako źródło prawa finansowego

Traktat u przystąpieniu Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej podpisany 16 kwietnia 2003r. w Atenach 1.05.2004r.

Acquis Communautaire
Dorobek prawny Wspólnot Europejskich i UE obejmuje:
-wszystkie traktaty założycielskie i akcesyjne oraz umowy międzynarodowe je zmieniające,
-przepisy wydawane na ich podstawie przez organy UE,
-umowy międzynarodowe zawarte przez UE
-orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE (dawniej ETS) i Sądu Pierwszej Instancji
-deklaracje i rezolucje,
-zasady ogólne prawa wspólnotowego.

Art. 91 ust. 3 Konstytucji RP:
„Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującą organizację międzynarodowa, prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami”.

Traktaty - podstawa demokratycznej współpracy opartej na prawie:
1952 - Europejska Wspólnota Węgla i Stali
1958 - traktaty rzymskie, EWG, EURATOM
1987 - jednolity akt europejski - jednolity rynek
1993 - Traktat o Unii Europejskiej - traktat z Maastricht
1999 - Traktat z Amsterdamu
2003 - Traktat z Nicei
2009 - Traktat z Lizbony

Traktaty akcesyjne:
1972 - Dania, Wielka Brytania, Irlandia
1979- Grecja
1985 - Hiszpania i Portugalia
1994 - Austria, Finlandia, Szwecja
2003 - Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Słowenia, Litwa, Łotwa, Estonia, Malta, Cypr
2005 - Bułgaria i Rumunia

Traktat z Lizbony
-Traktat z Lizbony zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejska podpisany w Lizbonie dnia 13 grudnia 2007r. (obowiązuje od 1.12.2009)
-Opublikowany w Dzienniku Urzędowym C 306 z 17 grudnia 2007r. Dzienniku Ustaw Nr…..

Część główna Traktatu (preambuła +7 artykułów)
-13 protokołów
44 wspólne deklaracje
12 deklaracji niektórych państw członkowskich

Traktat o Unii Europejskiej
Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

Wersje skonsolidowane Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dziennik Urzędowy C 115 z 9 maja 2008r.)

Traktat z Lizbony:
-przekształcił UE w spójna organizacje międzynarodowa
-Przyznano UE osobowość prawna i podmiotowość prawnomiędzynarodowa
-Uproszczono podstawy traktatowe
-Uproszczono system aktów prawa pochodnego i procedur decyzyjnych
-zniesiono tzw. Strukturę filarową Unii

Struktura Unii Europejskiej
Unia Europejska
Polityki UE - wspólny katalog aktów prawnych, kompetencje Parlamentu europejskiego i Komisji……..

Instytucje i organy doradcze
Instytucje:
*Parlament Europejski
*Rada Europejska
*Rada
*Komisja Europejska
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
Europejski Bank Centralny
Trybunał Obrachunkowy

Organy doradcze
Komitet Ekonomiczno-Społeczny
Komitet Regionów……..

Katalog kompetencji w Traktacie z Lizbony
Kompetencje wyłączne UE
-unia celna
-ustanawianie reguł konkurencji niezbędnych do funkcjonowania rynku wewnętrznego
-polityka pieniężna, w odniesieniu do państw strefy euro
-zachowanie morskich zasobów biologicznych w ramach wspólnej polityki rybackiej
-wspólna polityka handlowa

Kompetencje UE - kompetencje dzielone (art. 4 TFUE)

Kompetencje UE
Kompetencje do prowadzenia działań wspierających, koordynujących i uzuelniających dzialania państw członkowskich (art., 6 TFUE):
Kompetencje szczególne:
-kompetencje w zakresie

Prawo pochodne (wtórne):
-akty ustawodawcze
-akty nieustawodawcze:
*akty delegowane
*akty wykonawcze
-inne akty

Akty ustawodawcze
-to rozporządzenia, dyrektywy lub decyzje o charakterze wiążącym, przyjęte prze PE i Rade zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawcza lub przyjęte przez PE z udziałem Rady lub Radę z udziałem PE zgonie ze specjalną procedura ustawodawczą.

Akty nieustawodawcze
-to rozporządzenia, dyrektywy lub decyzje o charakterze wiążącym, które nie są przyjmowane w drodze zwykłej lub specjalnej procedury ustawodawczej oraz decyzje rady przyjęte w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa
-mogą one mieć charakter aktów delegowanych lub wykonawczych

Rozporządzenia - przykłady:
-Rozporządzenie PEiR 9WE nr 450/2008 z dnia 23 kwietnia 2008r. ustanawiające wspólnotowy kodeks celny (zmodernizowany kodeks celny)
-Rozporządzeni Rady (UE) nr……….
Rozporządzenie komisji (WE) nr 684;/2009 z dnia 24 lipca 2009r. w sprawie wykonania dyrektywy Rady 2008.118/WE w odniesieniu do skomputeryzowanych procedur przemieszczania wyrobów akcyzowanych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy


Akty prawne UE (Art. 299 TFUE)
-Rozporządzenia
-Dyrektywy charakter wiążący
-Decyzje
-Zalecenia
-Opinie

Organy kompetentne do tworzenia prawa pochodnego:
-Rozporządzenia, dyrektywy i decyzje są wydawane przez Rade UE, niekiedy przy współudziale Parlamentu Europejskiego (procedury współpracy i współdecydowania).
……..

Rozporządzenie (art. 288 akapit 2 TFUE)
-zasięg ogólny
-wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich Państwach Członkowskich

Dyrektywa (art. 288 akapit 3 TFUE)
-wiąże każde Państwo Członkowskie, do którego jest kierowana w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty, pozostawia jedna organom krajowym swobodę wyboru formy i środków.

Dyrektywy nadzorcze
Dyrektywa 2002/87/EC parlamentu Europejskiego i rady z dnia 16 grudnia 002 ws. Nadzoru rozszerzonego nad instytucjami kredytowymi, przedsiębiorstwami ubezpieczeniowymi i firmami inwestycyjnymi w konglomeracie finansowym oraz ws. Zmian innych dyrektyw (wprowadzona ustawa o nadzorze uzupełniającym nad instytucjami kredytowymi, zakładami ubezpieczeń i firmami inwestycyjnymi wchodzącymi w skład…..

Dyrektywy zabezpieczające

Decyzja
-wiąże w całości
-decyzja, która wskazuje adresatom i wiąże tylko tych adresatów

Decyzja - przykład
Decyzja Rady Europejskiej z dni 25 marca 2011r. w sprawie zmiany art. 136 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w odniesieniu do mechanizmu stabilności….

Zalecenia i opinie (art. 299 akapit 5 TFUE)
-nie maja mocy wiążącej

Akty nienazwane (sui generis)
Katalog aktów prawnych wydawanych przez instytucje i organy Unii Europejskiej nie jest wyliczeniem enumeratywnym, gdyż można wymienić szereg tzw. Aktów nienazwanych np.
-porozumienia międzyinstytucjonalne ws. dyscypliny budżetowej
-uchwały
-deklaracje
-programy
-działania
-komunikaty
-zawiadomienia
-plany

Zasady ogólne prawa unijnego
-Zasada prymatu prawa unijnego nad prawem krajowym państw członkowskich UE
-zasada bezpośredniego skutku prawa unijnego
-Zasada równego traktowania
-Zasada proporcjonalności (współmierności)
-Zasada pomocniczości

Zasada współmierności (zasada proporcjonalności)
C-331/88
„Zgodnie z zasadą proporcjonalności, która jest jedną z zasad ogólnych prawa wspólnotowego, legalność zakazu działalności gospodarczej zależy od spełnienia….

Czy dyrektywa może działać bezpośrednio?

12.12.2012

Wykład 7-8

Temat: Odpowiedzialność w prawie finansowym.

18. Pojęcie odpowiedzialności prawnej:

Odpowiedzialność prawna oznacza ponoszenie lub potencjalność ponoszenia przez określone podmioty określonych przepisami prawa ujemnych konsekwencji (sankcji) pewnych zdarzeń lub stanów rzeczy.

19. Funkcje odpowiedzialności prawnej:

Zabezpiecza przestrzeganie o poszanowanie ustanowionych przez ustawodawcę nakazów i zakazów oraz kompetencji.

20. Cele (funkcje) odpowiedzialności w prawie finansowym:

-Zabezpieczenie interesów finansów publicznych państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz budżetu UE - funkcja ochronna

-Kształtowanie wśród adresatów norm prawnych właściwych postaw względem obowiązujących norm postępowania - funkcja wychowawcza

-Funkcja prewencyjna - zapobieganie / przeciwdziałanie naruszeniom prawa (funkcja prewencyjna), przybiera ona dwie formy

----Prewencji szczególnej, tzn. powstrzymania sprawcy przed kolejnym naruszeniem prawa

----Prewencji ogólnej, tzn. powstrzymania innych od naruszania prawa

-Doprowadzenie do przywrócenia pożądanego przez ustawodawcę stanu

------Pośrednio poprzez skłonienie / zmuszenie podmiotu do realizacji ciążących na nim obowiązków lub kompetencji - funkcja egzekucyjna

-----Bezpośrednio na gruncie prawa lub stosownego rozporządzenia organu - restytucja

Ukaranie sprawcy naruszenia prawa -funkcja represyjna

Wyrównanie uszczerbku powstałego wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązku bądź kompetencji - funkcja kompensacyjna

21. Elementy konstrukcyjne odpowiedzialności prawnej:

-Zakres podmiotowy, - kto jest objęty odpowiedzialnością

-Zakres przedmiotowy, - jakie zachowania pociągają odpowiedzialność, za co podmiot ponosi ujemne konsekwencje, czy odpowiedzialność ponoszona jest tylko za własne, czy także za zachowania innych podmiotów

-Przesłanek odpowiedzialności - wina i bezprawność czy też wyłącznie bezprawność i odpowiedzialność na zasadzie ryzyka.

-Rodzaju możliwych dolegliwości prawnych stosowane sankcje

-Procedury dochodzenia / egzekwowania odpowiedzialności (kara cywilna, administracyjna finansowa, ustrojowa, pracownicza, dyscyplinarna) oraz organów właściwych lub stosowania sankcji (jurysdykcji)

22. Cechy odpowiedzialności w prawie finansowym:

-Określenie odpowiedzialności w prawie finansowym opiera się na różnego typu sankcjach, począwszy od sankcji ekonomicznych po sankcje prawne, określone w przepisach prawa finansowego oraz w przepisach innych działów.

-Odpowiedzialność w prawie finansowym jest odmienna w stosunku do podmiotów biernych i podmiotów czynnych prawa finansowego, a nawet jest zróżnicowana (przedmiotowo i podmiotowo) w obrębie odpowiedzialności podmiotów biernych.

-Odpowiedzialność w prawie finansowym może być rezultatem zbiegu kilku ustaw określających odpowiedzialność tego samego podmiotu za ten sam czyn (zachowanie).

-Odpowiedzialność w prawie finansowym nie jest w zasadzie oparta wyłącznie na winie jako przesłance odpowiedzialności (umyślność lub nieumyślność, społeczna szkodliwość czynu).

-Nie ma jednolitej jurysdykcji i procedury postępowania w sprawach odpowiedzialności w prawie finansowym. Wynika to ze stosowania różnych rodzajów sankcji i na podstawie różnych ustaw.

23. Odpowiedzialność podmiotów biernych w prawie finansowym:

-Sankcje systemowe prawa finansowego

-Sankcje ustanowione za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

-Sankcje karne skarbowe lub karne

24. Odpowiedzialność podmiotów czynnych w prawie finansowym:

• Konstytucyjna

• Ustrojowa (organy samorządu terytorialnego)

• Polityczna

• Administracyjna

• Cywilna

• Odpowiedzialność podmiotów prawa finansowego za cudze zachowanie:

-Ochrona prawidłowości wewnętrznego (w ramach sektora finansów publicznych) funkcjonowania publicznej gospodarki finansowej - w przypadku odpowiedzialności kontrolującego (Np. kierownik jednostki sektora finansów publicznych ponosi odpowiedzialność w przypadku, gdy w skutek zaniedbania lub niewypełnienia przez niego obowiązku w zakresie kontroli finansowej doszło w kierowanej przez niego jednostce do naruszenia dyscypliny finansów publicznych).

-Ochrona interesów fiskalnych władz publicznych w przypadku odpowiedzialności podatkowej, szczególnie osób trzecich (w prawie podatkowym odpowiedzialność ponoszona jest nie tylko przez podatnika, płatnika czy inkasenta za zachowania własne, lecz także przez następców prawnych i podmioty przekształcone oraz osoby trzecie m.in. wspólnik spółki)

26. Cechy odpowiedzialności w prawie finansowym:

-Odpowiedzialność w prawie finansowym może być rezultatem zabiegu kilku ustawa określających odpowiedzialność tego samego podmiotu za ten sam czyn (zachowanie). Oznacza to, że odpowiedzialność oparta na sankcjach systemowych nie wyklucza Np. odpowiedzialności karnej skarbowej

-Odpowiedzialność w prawie finansowym nie jest w zasadzie oparta wyłącznie na winie jako przesłance odpowiedzialności (umyślność lub nieumyślność, społeczna szkodliwość czynu)

-Nie ma jednolitej jurysdykcji i procedury postępowania w sprawach odpowiedzialności w prawie finansowym. Wynika to ze stosowania różnych rodzajów sankcji i na podstawie różnych ustaw.

27. Odpowiedzialność karna skarbowa

28. Prawo karne skarbowe (dalej PKS) z uwagi na wielowarstwowość materii z zakresu prawa karnego oraz prawa finansowego, jest dziedziną prawa bardzo skomplikowaną

29. PKS służy zabezpieczaniu realizacji norm prawa skarbowego oraz interesów finansowych:

• Skarbu państwa

• Jednostek samorządu terytorialnego

• Państw członkowskich Unii Europejskiej

• Unii Europejskiej

• PKS stanowi tzw. pozakodeksowe prawo karne.

• PKS stanowi wyspecjalizowaną dziedzinę prawa karnego powszechnego, charakteryzującą się znaczną autonomicznością przyjętych rozwiązań materialnoprawych

• PKS zostało skodyfikowane w jednej ustawie Kodeks karny skarbowy, który obejmuje wszystkie przepisy dotyczące przestępstw i wykroczeń skarbowych (ma charakter zamknięty).

• PKS ma zastosowanie dopiero wtedy, gdy przy pomocy instrumentów, jakimi dysponują inne gałęzie prawa, nie da się zabezpieczyć respektowania ustalonych tam reguł postępowania i gdy naruszenia obowiązujących norm są na tyle poważne, że wymaga to zdecydowanego przeciwdziałania w postaci unieruchomienia sankcji karnych.

• Zakres regulacji PKS nie jest jednolity, w części materialnoprawnej samodzielnie reguluje zasady odpowiedzialności za przestępstwa i wykroczenia skarbowe (tj. celne, dewizowe, podatkowe oraz w zakresie gier hazardowych), odwołując się odpowiednio do przepisów Kodeksu postępowania karnego w części procentowej, a w części wykonawczej do Kodeksu karnego wykonawczego

• Pojęcie prawa karnego skarbowego:

PKS to zbiór przepisów określających, jakie czyny społecznie szkodliwe są przestępstwami skarbowymi i wykroczeniami skarbowymi, jakie stosuje się zasady odpowiedzialności za te czyny, jakie kary i środki grożą za ich popełnienie, jak wygląda postępowanie przed organami ścigania i wymiaru sprawiedliwości oraz jak należy wykonać prawomocne orzeczenie karne.

36. Źródła prawa karnego skarbowego:

-Ustawa z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (T.j. - Dz.U. 2007 nr 111 poz. 765 ze zm.) weszła w życie 17 października 1999 r.

-Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553 ze zm.) (odesłanie np. w art. 20 § 2 k.k.s.)

-Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. 1997 nr 89 poz. 555 ze zm.) (odesłanie w art. 113 § 1 k.k.s.)

-Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. 1997 nr 90 poz. 557 ze zm.)

37. Źródła prawa karnego skarbowego - USTAWY PRAWA FINANSOWEGO:

-Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. - Dz.U. 2005 nr 8 poz. 60 ze zm.) oraz liczne ustawy podatkowe

-Przepisy prawa celnego, m.in.:

-Ustawa z 19 marca 2004 r.Prawo celne (Dz.U. Nr 68, poz. 622 ze zm.)

-Ustawa z 10 marca 2006 r. o administrowaniu obrotem usługowym z zagranicą (Dz.U. Nr 79, poz. 546)

• Ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. - Prawo dewizowe (Dz.U. nr 141 poz. 1178 ze zm.).

• Ustawa z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz.U. nr 201 poz. 1540).

• Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz.U. 1991 nr 100 poz. 442).

• Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. 1966 nr 24 poz. 151).

• Zakres regulacji prawa karnego skarbowego:

• Prawo karne skarbowe dzieli się na trzy działy:

-Prawo karne skarbowe materialne

-Prawo karne skarbowe procesowe

-Prawo karne skarbowe wykonawcze

• Granice miedzy tymi działami nie zawsze są wyraźne, gdyż istnieją w PKS takie instytucje prawne, których porównywalność do prawa materialnego i prawa procesowego jest dyskusyjna (Np. dobrowolne podatki od działalności)

• Czyn zabroniony:

Czynem zabronionym w PKS jest zachowanie o znamionach określonych w k.k.s., chociażby nie stanowiło ono przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, przy czym określenie czynu zabronionego jako przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego może nastąpić tylko w przepisach k.k.s.

40. Podział czynów zabronionych na gruncie kks.:

Czyny zabronione karalne

• Przestępstwo skarbowe

• Wykroczenie skarbowe

• Przestępstwo skarbowe to:

Czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny w stawkach dziennych, kary ograniczenia wolności lub kary pozbawienia wolności (zob. art. 53 par. 2 k.k.s.).

42. Wykroczenie skarbowe to:

• Czyn zabroniony przez kodeks:

-Pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo

-Jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej lub wartość przedmiotu czynu nie przekracza ustawowego progu (art. 54 par. 3 k.k.s.)

-Jeżeli jednoznacznie z treści kodeksu tak wynika (art. 80a par. 2 k.k.s.)

43. Zmiana wysokości płacy minimalnej ma wpływ na kwalifikację czynu zabronionego:

-Ustawowy próg między wykroczeniem a przestępstwem skarbowym, zgodnie Kodeksem karnym skarbowym wynosi pięciokrotność minimalnego wynagrodzenia.

-W przypadku, gdy uszczuplona lub narażona na uszczuplenie należność publicznoprawna albo wartość przedmiotu czynu w 2012 roku (2013) nie przekroczy kwoty 7.500 zł (8.000 zł) to czyn taki zakwalifikowany zostanie jako wykroczenie, a nie przestępstwo skarbowe.

44. Wykroczenie skarbowe to:

• Czyn zabroniony przez kodeks:

-Pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo

-Jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej lub wartość przedmiotu czynu nie przekracza ustawowego progu (art. 54 par. 3 k.k.s.)

-Jeżeli jednoznacznie z kodeksu tak wynika (art. … par. 2 k.k.s)

45. Zasady odpowiedzialności za przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe (art. 1-5):

-Nie ma przestępstwa skarbowego bez społecznej szkodliwości

-Nie ma przestępstwa skarbowego i wykroczenia skarbowego bez winy

-Nie ma przestępstwa skarbowego i wykroczenia skarbowego bez ustawy karnej

-Stosuje się ustawę względniejszą dla sprawcy

-Przestrzega się zasady terytorialności

-Brak odpowiedzialności karnej sprawców nieletnich

46. Umyślność i nieumyślność czynu zabronionego:







Przesłanki przypisania winy:

-Zdolność wiekowa (art. 5 § 1 k.k.s)

-Przynajmniej ograniczona poczytalność (art. 11 § 2 k.k.s)

-Możliwość rozpoznania karalności czynu (art. 10 § k.k.s)

-Możliwość rozpoznania, że zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność (art. 10 § 3 k.k.s)

47. Okoliczności uchylające winę:

• Nieletniość

• Niepoczytalność

• Działanie w błędzie (błąd usprawiedliwiony)

• Niepoczytalność:

• Pojęcie:

-Brak możliwość rozpoznania znaczenia swojego czynu

-Brak możliwości pokierowania swoim postępowaniem

• Źródła:

-Choroba psychiczna

-Upośledzenie umysłowe

-Inne zakłócenia czynności psychicznych

• Skutek prawny:

-Niepoczytalność stanowi okoliczność wyłączającą winę

49. Poczytalność ograniczona:

• Pojęcie:

-Zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona

• Źródła:

• Dysfunkcje natury psychicznej

• Skutek prawny:

-W stosunku do przestępstw skarbowych sąd może orzec karę w wysokości nieprzekraczającej; sąd może zastosować także nadzwyczajne2/3 górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za przypisanie sprawcy przestępstwa skarbowego złagodzenie kary, a nawet odstąpić od wymierzenia kary lub środka karnego (art. 11 § 2 k.k.s.)

-W przypadku wykroczeń skarbowych sąd może odstąpić od wymierzenia kary lub środka karnego (art. 11 § 3 k.k.s.)

50. Formy sprawcze:

-Sprawstwo pojedyncze (jednosprawstwo) - znamiona realizowane są przez jednego sprawcę

-Współsprawstwo (współsprawstwo właściwe i wielosprawstwo) - równolegle wszyscy realizują komplet elementów konstytuujących typ

-Sprawstwo kierownicze - kierowanie wykonaniem czynu zabronionego

• Sprawstwo polecające - wydanie polecenia wykonania czynu zabronionego przez inną osobę

• Extraneus - rozszerzenie kręgu podmiotów mogących ponieść odpowiedzialność karną

• Extraneus - podstawa do zajmowania się sprawami

• Przepis prawa (członkowie zarządu w spółce z o.o.)

• Decyzja właściwego organu (Rady Nadzorczej w S.A.)

• Umowa (umowa o pracę, umowa zlecenia)

-Faktyczne wykonanie (zajmuje się sprawami gospodarczymi związanymi z prowadzeniem dz.g., Np. doradca podatkowy, kierownik biura rachunkowego)

52. Formy niesprawcze - karalne, co do przestępstw skarbowych

-Podżeganie - nakłanianie innej osoby do dokonania czynu zabronionego

-Pomocnictwo - zachowanie podjęte w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, polegające na ułatwieniu jego popełnienia

53. Czyn ciągły:

• Przesłanki:

-Dwa zachowania lub więcej

-Krótki odstęp czasu (6 m-cy)

-Ten sam zamiar lub ta sama sposobność

• Skutek prawny:

-Traktowanie dwu lub więcej zachowań jako jeden czyn zabroniony

54. Kumulatywny zbieg przepisów:

• Pojęcie:

-Ten sam czyn wyczerpuje znamiona określone w dwóch lub więcej przepisach KKS

• Skutek prawny:

Przypisuje się tylko jedno przestępstwo skarbowe lub tylko jedno wykroczenie skarbowe na podstawie zbiegających się przepisów.

• Wymiar kary:

-Na podstawie przepisu przewidującego najsurowszy wymiar kary

-Orzeczenie środków karnych (środków zabezpieczających) na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów.




55. Instytucje zaniechania ukarania sprawcy:

	Czynny żal (art. 16 k.k.s.)	Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności (art. 17-18 k.k.s.)	Odstąpienie od wymierzenia kary (art. 19 k.k.s.)
Przestępstwo skarbowe	tak	Zagrożenie tylko karą grzywny w stawkach dziennych	Zagrożenie karą grzywny w stawkach dziennych, karą ograniczenia wolności, karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat
Wykroczenie skarbowe	tak	tak	tak

56. Czynny żal:

• Art. 16. par1.

• Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, uprawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu”

57. Korekta deklaracji podatkowej:

• Art. 16a.

• „Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, kto złożył prawnie skuteczną, w rozumieniu przepisów ustawy - Ordynacja podatkowa lub ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej, korektę deklaracji podatkowej wraz z uzasadnieniem przyczyn korekty i w całości uiścił niezwłocznie lub w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ należność publicznoprawną uszczuploną lub narażoną na uszczuplenie.

• Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności nie może budzić wątpliwości czy można nam przypisać winę czy nie.

• Jeśli wątpliwość jest to wtedy jest wniosek do sądu składany przez organ skarbowy

• Katalog środków penalnych:

• Kary

• Środki karne

• Środki zabezpieczające

• Kary za przestępstwa skarbowe:

Kara grzywny w stawkach dziennych	Grzywna od 10 do 720 stawek (nadzwyczajnie obostrzona - 1080 stawek); wartość stawki - min. 1/30 minimalnego wynagrodzenia; max. 400 x 1/30 minimalnego wynagrodzenia	Art. 23 k.k.s.
Kara ograniczenia wolności	Możliwe do wymierzenia zawsze gdy przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności (z wyłączeniem przypadków nadzwyczajnego obostrzenia) oraz z sankcji (jeden przypadek - art. 110 k.k.s. nielegalna sprzedaż losu)




Kara pozbawienia wolności

Od 5 dni do 5 lat wymierzane w dniach, miesiącach i latach (nadzwyczajnie obostrzona - do 10 lat, w warunkach kary łącznej do 15 lat)

Art. 26-27 k.k.s.

61. Wymiar kary grzywny w stawkach dziennych:

Etap I:

Ustalenie liczby stawek dziennych od 10 do 720 (chyba że ustawa stanowi inaczej)

• Etap II:

Określenie wysokości stawki dziennej od 1/30 minimalnego wynagrodzenia do 400-krotnosci tej kwoty

62. Kara grzywny w stawkach dziennych (2012):

• Wysokość kary grzywny w stawkach dziennych:

Minimalna: 1/30 * 1 500 zł = 50 zł

Maksymalna: 400*(1/30*1 500 zł) = 20 000 zł

Wysokość kary grzywny za przestępstwa skarbowe:

Minimalna:: 10 stawek * 50 zł = 500 zł

Maksymalna: 720 stawek * 20 000 zł = 14 400 000 zł

63. Środki karne (art. 22 par 2 k.k.s):

-Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności

-Przepadek przedmiotów (art. 29-31 k.k.s.)

-Ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów (art. 32 k.k.s.)

-Przepadek korzyści majątkowej (art. 33 k.k.s.)

-Ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku korzyści majątkowej (art. 33 k.k.s.)

-Zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej, wykonywania określonego zawodu lub zajmowania określonego stanowiska (art. 34 § 1-2 + 5 k.k.s.)

-Podanie wyroku do publicznej wiadomości (art. 35 k.k.s.)

-Pozbawienie praw publicznych (art. 34 § 1 + 3 + 5 k.k.s.)

-Środki związane z poddaniem sprawcy próbie:

====Warunkowe umorzenie postępowania karnego

====Warunkowe zawieszenie wykonania kary

=====Warunkowe zwolnienie

64. Środki zabezpieczające (art. 22 par 3 k.k.s.):

• Leczenie:

-Umieszczenie w zakładzie zamkniętym

-Umieszczenie w zakładzie psychiatrycznym

-Umieszczenie w zakładzie karnym, w którym stosuje się środki lecznicze lub rehabilitacyjne

-Umieszczenie w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego

-Skierowanie do placówki leczniczo-rehabilitacyjnej

• Administracyjne:

-Zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej, wykonywania określonego zawodu lub zajmowania określonego stanowiska

• Przepadek przedmiotów

• Wykroczenia skarbowe:

• Kara:

Grzywna kwotowa od 1/10 minimalnego wynagrodzenia do 20 x minimalnego wynagrodzenia

• Środek karny:

-Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności

-Przepadek przedmiotów

-Ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów

• Środek zabezpieczający:

• Przepadek przedmiotów

• Modyfikacja górnej granicy kary grzywny kwotowej za wykroczenia skarbowe:

• Mandat karny:

W granicach nieprzekraczających podwójnej wysokości minimalnego miesięcznego wynagrodzenia (art. 48 par.2)

• Nakaz karny:

W granicach nieprzekraczających dziesięciokrotności wysokości minimalnego miesięcznego wynagrodzenia (art. 48 par.3)

• Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności:

-Kwota odpowiadająca, co najmniej 1/10 minimalnego wynagrodzenia (art. 143par.2), a po uwzględnieniu dodatkowej kwoty, nie więcej niż połowa sumy odpowiadającej górnej granicy ustawowego zagrożenia tą karą majątkową za dane wykroczenie skarbowe (art. 146par.2pkt1)

67. Zaliczenie rzeczywistego okresu pozbawienia wolności na poczet kary grzywny określonej kwotowo:

-Dzień rzeczywistego pozbawienia wolności jest równoważny karze grzywny w wysokości od 1/500 do 1/50 górnej granicy ustawowego zagrożenia karą grzywny

68. Przedawnienie karalności:

• Karalność przestępstwa skarbowego ulega przedawnieniu, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat




• :




• Karalność wykroczenia skarbowego, ulega przedawnieniu, jeżeli upłynął:




69. Przedawnienie wykonania kary za przestępstwa skarbowe:

• Kara:

• 30 lat - w razie skazania na karę pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat albo karę surowszą

• 15 lat - w razie skazania na karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5 lat

• 10 lat - w razie skazania na inną karę

• Środek karny:

• 10 lat

• Środek zabezpieczający:

• 10 lat

• Przedawnienie wykonania kary za wykroczenie skarbowe:

• Kara:

• 3 lata od uprawomocnienia się orzeczenia

• Środek karny:

• 3 lata od uprawomocnienia się orzeczenia

• Środek zabezpieczający:

• 3 lata od uprawomocnienia się orzeczenia

• Przestępstwa i wykroczenia skarbowe - część szczególna

• Struktura części szczególnej k.k.s.:

• Przestępstwa i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji lub subwencji (art. 54-84)

• Przestępstwa i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom celnym oraz zasadom obrotu z zagranicą towarami i usługami (art. 85-96)

• Przestępstwa i wykroczenia skarbowe przeciwko obrotowi dewizowemu (art. 97-106)

• Przestępstwa i wykroczenia skarbowe przeciwko organizacji gier hazardowych (art. 107-111)

• Przestępstwa i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji lub subwencji:

• Uchylanie się od opodatkowania (art. 54)

• Firmanctwo (art. 55)

• Oszustwo podatkowe (art. 56)

• Nieterminowe płacenie podatku (art. 57)

• Nieprowadzenie lub nieprzechowywanie księgi (art. 60)

• Nierzetelne lub wadliwe prowadzenie księgi (art. 61)

• Niewystawienie faktury lub rachunku, sprzedaż z pominięciem kasy fiskalnej (art. 62)

• Obrót wyrobami akcyzowymi bez znaku akcyzy (art. 63)

• Niezawiadomienie o wywozie wyrobu akcyzowego (art. 64)

• Paserstwo akcyzowe (art. 65)

• Wadliwe oznaczenie wyrobów akcyzowych (art. 66)

• Fałszowanie znaków akcyzy (art. 67)

• Niesporządzenie spisu wyrobów akcyzowych i nieoznaczenie ich znakami legalizacyjnymi (art. 68)

• Bezprawne czynności z wyrobami akcyzowymi (art. 69)

• Nielegalna działalność poza składem podatkowym (art. 69a)

• Nielegalny obrót znakami akcyzy (art. 70)

• Narażenie znaków akcyzy na niebezpieczeństwo (art. 71)

• Nierozliczenie znaków akcyzy (art. 72)

• Naruszenie warunków zwolnienia od akcyzy (art. 73)

• Zmiana przeznaczenia wyrobu akcyzowego (art. 73a)

• Nieuzyskanie rozliczenia od podmiotu zagranicznego (art. 75)

• Uchylanie się od opodatkowania wydobycia niektórych kopalin (art. 75a)

• Błędna ewidencja pomiarów zawartości miedzi oraz srebra (art. 75b)

• Niewłaściwe prowadzenie działalności w zakresie wydobycia miedzi oraz srebra (art. 75c)

• Nienależny zwrot podatku (art. 76)

• Nienależny zwrot wydatków mieszkaniowych (art. 76a)

• Niewpłacenie pobranego podatku (art. 77)

• Niepobieranie podatku (art. 78)

• Niewyznaczenie pobierającego podatku (art. 79)

• Nieskładanie informacji podatkowej (art. 80)

• Nieprawdziwa informacja podsumowująca (art. 80a)

• Naruszenia z zakresu NIP (art. 81)

• Naruszenie zasad dotacji lub subwencji (art. 82)

• Utrudnianie kontroli podatkowej (skarbowej) (art. 83)

• Niedopełnienie nadzoru w sprawach podatkowych (art. 84)

• Wykaz przestępstw skarbowych w typie uprzywilejowanym:

Przestępstwo skarbowe	Okoliczności
Niezgłoszenie przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub deklaracji (art. 54 par.2)	Mała wartość
Firmanctwo (art. 55 par. 2)	Mała wartość
Oszustwo podatkowe (art. 56 par. 2)	Mała wartość
Wprowadzenie na terytorium RP wyrobu akcyzowego bez oznaczenia znakami akcyzy lub oznaczonego nieprawidłowo (art. 63 par. 4)	Mała wartość
Paserstwo akcyzowe (art. 65 par. 3)	Mała wartość
Uzyskiwanie lub przysposabianie środków do fałszowania znaków akcyzy (art. 67 par. 2)	Uzyskiwanie lub przysposabianie środków do fałszowania znaków akcyzy
Nieprawdziwe dane o wyprodukowanych wyrobach akcyzowych (art. 69 par. 2)	Nieprawdziwe dane
Naruszenie warunku przeznaczenia wyrobu akcyzowego (art. 73a par. 2)	Mała wartość
Wyłudzenie zwrotu podatkowej niezależności publicznoprawnej (art. 76 par. 2)	Mała wartość
Specjalny typ wyłudzenia zwrotu niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (art. 76a par. 2)	Mała wartość
Niewpłacenie podatku pobranego przez płatnika (art. 77 par. 2)	Mała wartość
Niepobranie podatku przez płatnika (art. 78 par. 2)	Mała wartość
Przemyt celny (art. 86 par. 3)	Mała wartość
Oszustwo celne (art. 87 par. 3)	Mała wartość
Usunięcie przedmiotu lub zamknięcia celnego (art. 90 par. 2)	Mała wartość
Paserstwo celne (art. 91 par. 3)	Mała wartość
Wyłudzenie zwrotu niezależności celnej (art. 92 par. 2)	Mała wartość
Naruszenie warunków działalności wolnego obszaru celnego, składu wolnocłowego lub składu celnego (art. 93 par. 2)	Naruszenie warunków działalności
Naruszenie warunków prowadzenia magazynu celnego (art. 93 par. 3)	Naruszenie warunków działalności




76. Przestępstwa i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom celnym oraz zasadom obrotu z zagranicą towarami i usługami:

• Wyłudzenie zezwolenia celnego (art. 85)

• Przemyt celny (art. 86)

• Oszustwo celne (art. 87)

• Naruszenie odprawy czasowej (art. 88)

• Naruszenie warunku zwolnienia od cła (art. 89)

• Usunięcie spod dozoru celnego (art. 90)

• Paserstwo celne (art. 91)

• Nienależny zwrot cła (art. 92)

• Wadliwa działalność celna (art. 93)

• Utrudnianie kontroli celnej (art. 94)

• Nieprzechowywanie dokumentów celnych (art. 95)

• Niedopełnianie nadzoru w sprawach celnych (art. 95)

• Przestępstwa i wykroczenia skarbowe przeciwko obrotowi dewizowemu:

• Wyłudzenie zezwolenia dewizowego (art. 97)

• Wysyłanie dewiz przez rezydenta do krajów trzecich (art. 100)

• Zbycie przez nierezydenta z kraju trzeciego papierów wartościowych (art. 101)

• Naruszenie przez rezydenta ograniczeń w zakresie nabywania praw majątkowych w krajach trzecich (art. 102)

• Zbywanie przez rezydenta papierów wartościowych w kraju trzecim (art. 103)

• Otwarcie przez rezydenta rachunku bankowego w kraju trzecim (art. 104)

• Obrót dewizowy z zagranicą bez zezwolenia (art. 106c)

• Wadliwa działalność kantorowa (art. 106d)

• Utrudnianie kontroli dewizowej (art. 106e)

• Niezgłoszenie przywozu dewiz albo ich wywozu za granicę (art. 106f)

• Niepoddanie się kontroli na żądanie (106h)

• Wysyłanie za granicę przekazu pieniężnego lub rozliczanie się w kraju z pominięciem banku (art. 106j)

• Nieprzechowywanie dokumentów dotyczących obrotu dewizowego (art. 106k)

• Niezgłoszenie danych dotyczących obrotu dewizowego do NBP (art. 106l)

• Niedopełnienie nadzoru w sprawach dewizowych (art. 106ł)

• Przestępstwa i wykroczenia skarbowe przeciwko organizacji gier hazardowych:

Nielegalne gry i zakłady (art. 107)

Organizowanie gier bez urzędowych zabezpieczeń (art. 107a)

Niezawiadomienie właściwego organu o niszczeniu losów (art. 107b)

Niezawiadomienie właściwego organu o utracie automatu do gry (art. 107c)

Organizowanie nielegalnych gier fantowych i loterii (art. 108)

Udział w nielegalnych grach i zakładach (art. 109)

Nielegalna sprzedaż losów (art. 110)

Zakazana promocja i reklama gier lub zakładów (art. 110a)

Umożliwienie małoletniemu udziału w grze lub zakładzie (art. 110b)

Niedopełnienie nadzoru w sprawach hazardowych (art. 111)

79. Cel postępowania:

Wykrycie i pociągnięcie do odpowiedzialności karno-skarbowej sprawcy oraz uwolnienie od tej odpowiedzialności osoby niewinnej,

Trafne zastosowanie środków przewidzianych w k.k.s.,

Ujawnienie okoliczności sprzyjających popełnieniu przestępstwa i wykroczenia skarbowego (cel zapobieganie, umacnianie poszanowania prawa i zasad współżycia społecznego),

Rozstrzygniecie spraw w rozsądnym terminie,

Wyrównanie uszczerbku finansowego m.in. Skarbu Państwa.

80. Przedmiot postępowania:

-Rozstrzygnięcie czy przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe w ogóle zostało popełnione,

-Rozstrzygnięcie, kto popełnił dany czyn zabroniony,

-Rozstrzygnięcie postaci stadialnych i zjawiskowych oraz okoliczności popełnienia przestępstwa skarbowego bądź wykroczenia skarbowego,

-Wykrycie i ujęcie sprawcy czynu zabronionego,

-Określenie konsekwencji prawnych, jakie sprawca powinien ponieść.

81. Strony postępowania:

-Oskarżyciel publiczny - prokurator, finansowy organ postępowania przygotowawczego;

-Oskarżony

-Interwenient

-Podmiot pociągnięty do odpowiedzialności posiłkowej

82. Postępowanie przygotowawcze:

-Zgodnie z art. 113 § 1 kks w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu postępowania karnego, jeżeli przepisy kodeksu nie stanowią inaczej.

-Organami postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe są:

------Urząd skarbowy

-----Inspektor kontroli skarbowej

-----Urząd celny

------Straż Graniczna

-----Policja

------Żandarmeria Wojskowa. (art. 118 § 1 kks )

• Organem postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe jest także Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Centralne Biuro Antykorupcyjne. (art. 118 § 2 kks)

• Wszczęcie postępowania przygotowawczego




• Jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego wydaje się:




• W którym określa się:

• Czyn będący przedmiotem postępowania

• Jego kwalifikację prawną

85. Formy postępowania przygotowawczego:

ŚLEDZTWO

DOCHODZENIE

- Prowadzi się je w sprawach o najpoważniejsze przestępstwa, zakres tych spraw określa art. 309 § 1 pkt 1-5 kpk (Np. zbrodnie, występki, w których osobą podejrzaną jest sędzia lub prokurator). - Śledztwo, co do zasady prowadzi prokurator, który może w całości lub w określonym zakresie powierzyć jego prowadzenie Policji. - Co do zasady śledztwo powinno być ukończone w ciągu 3 miesięcy (w uzasadnionych przypadkach może być przedłużone).

- Prowadzi się je w pozostałych sprawach. - Dochodzenie prowadzi Policja lub inne uprawnione organy. - Powinno być ukończone w ciągu 2 miesięcy (w określonych przypadkach może być przedłużone).




87. Cel postępowania przygotowawczego (art. 297 § 1 k.p.k.):

-Ustalenie czy został popełniony czyn zabroniony i czy stanowi on przestępstwo.

-Wykrycie i w razie potrzeby ujęcie sprawcy.

-Zebranie niezbędnych danych o osobie sprawcy czynu.

• Wyjaśnienie okoliczności sprawy, w tym ustalenie osób pokrzywdzonych i rozmiarów szkód

• Zebranie, zabezpieczenie i utrwalenie dowodów dla sądu tak, aby rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło na pierwszej rozprawie głównej.

• Podsumowanie działań postępowania przygotowawczego:

-Podsumowaniem działań postępowania przygotowawczego jest podjęcie merytorycznej decyzji, którą podejmuje prokurator, kierując akta sprawy do sądu wraz z aktem oskarżenia bądź też umarzając postępowanie.

-Akt oskarżenia powinien być sporządzony w ciągu 14 dni od zamknięcia śledztwa lub otrzymania aktu oskarżenia sporządzonego przez Policję w dochodzeniu.

89. Postępowanie mandatowe ws. wykroczeń skarbowych:

-Postępowanie mandatowe jest formą orzekania administracyjnego finansowych organów postępowania przygotowawczego z możliwością nakładania kary grzywny.

-Zgodnie z art. 137 § 1 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy, w postępowaniu mandatowym można nałożyć karę grzywny w drodze mandatu karnego, gdy osoba sprawcy i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości, a nie zachodzi potrzeba wymierzenia kary surowszej niż ta, która określona jest w art. 48 § 2 kks.

90. Przebieg postępowania mandatowego:

-Postępowanie mandatowe jest przeprowadzane w sytuacjach, gdy mamy do czynienia ze sprawami mniejszej wagi, drobnymi wykroczeniami. Taki sposób rozstrzygania spraw pozwala na ich szybsze przeprowadzenie, zmniejsza również koszty.

-Prowadzone jest przez finansowy organ postępowania przygotowawczego (urząd celny, urząd skarbowy, inspektora kontroli skarbowej) lub przez jego upoważnionego przedstawiciela. Takie postępowanie może być również prowadzone przez organ niefinansowy, z tymże musi tak stanowić przepis szczególny.

-Należy przy tym pamiętać, że przeprowadzenie postępowania mandatowego nie jest obowiązkiem takiego organu. Jest to jedynie jedna z możliwości zakończenia postępowania w sprawie karnej skarbowej.

91. W postępowaniu mandatowym, karę grzywny w drodze mandatu karnego można nałożyć jedynie wówczas, gdy:

-Osoba sprawcy i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości

-Nie zachodzi potrzeba wymierzenia kary wyższej niż podwójna wysokość minimalnego wynagrodzenia

-Sprawca wyraził zgodę na przyjęcie mandatu

92. Postępowania mandatowego nie stosuje się, jeżeli:

-Przypisanie winy sprawcy budzi wątpliwości, a okoliczności popełnionego czynu nie są jasne;

-Nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej w związku z wykroczeniem, chyba, że należność została uiszczona w całości;

-Sprawcą wykroczenia skarbowego jest osoba nieletnia;

-Stopień szkodliwości wykroczenia jest znikomy;

-Sprawca dopuścił się wykroczenia skarbowego w usprawiedliwionej nieświadomości karalności czynu;

-Zachodzi kumulatywny zbieg przepisów, a ten sam czyn sprawcy wykroczenia skarbowego wyczerpuje zarazem znamiona przestępstwa skarbowego;

-Zgłoszono interwencję, co do przedmiotu podlegającego przepadkowi.

93. Rodzaje postępowań w sprawach o wykroczenia: postępowanie mandatowe i postępowanie przed sądem

-Sprawca wykroczenia skarbowego ma prawo wyboru : może mandat przyjąć, ale może zażądać ukarania go w zwykłym trybie przed sądem. Organ wymierzający mandat musi sprawcę o takiej możliwości pouczyć. Jeżeli sprawca wykroczenia skarbowego przyjmie mandat gotówkowy, staje się on prawomocny. W przypadku mandatu kredytowego, staje się on prawomocny z chwilą przyjęcia pokwitowania przez ukaranego.

-Mandat karny kredytowany powinien zawierać pouczenie o obowiązku uiszczenia nałożonej kary grzywny w terminie 7 dni od daty przyjęcia mandatu oraz o skutkach jej nieuiszczenia w tym terminie.

-Mandatem karnym można wymierzyć grzywnę w maksymalnej wysokości do 2-krotnosci minimalnego wynagrodzenia, co w 2012 r. daje kwotę 3.000 zł (art. 48 § 2 k.k.s.). Mając na uwadze to, że górna granica grzywny za wykroczenie skarbowe ustalona jest na poziomie 20-krotności minimalnego wynagrodzenia (30.000 zł - art. 48 § 1 k.k.s.), za każdym razem urząd skarbowy musi ocenić, czy w danym przypadku kwota grzywny winna przekroczyć owe 3.000 zł, czy też nie.

-Prawomocny mandat karny podlega niezwłocznie uchyleniu, jeżeli karę grzywny nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie skarbowe. Uchylenie następuje na wniosek ukaranego złożony w terminie zawitym 7 dni od daty przyjęcia mandatu lub z urzędu. Uprawniony do uchylenia prawomocnego mandatu karnego jest sąd właściwy do rozpoznania sprawy, na którego obszarze działania została nałożona kara grzywny.

-W przedmiocie uchylenia mandatu karnego sąd orzeka na posiedzeniu. W posiedzeniu ma prawo uczestniczyć ukarany, organ, który lub, którego funkcjonariusz nałożył karę grzywny w drodze mandatu karnego, albo przedstawiciel tego organu oraz ujawniony interwenient. Przed wydaniem postanowienia sąd może zarządzić stosowne czynności w celu sprawdzenia podstaw do uchylenia mandatu karnego.

-Uchylając mandat karny, nakazuje się podmiotowi, na rachunek, którego pobrano grzywnę, niezwłoczny zwrot uiszczonej kwoty. W razie uchylenia mandatu karnego sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych.

-Wymierzenie kary grzywny w drodze mandatu karnego nie jest obowiązkiem finansowego organu dochodzenia. Postępowanie mandatowe jest tylko jedną z form zakończenia dochodzenia - obok dobrowolnego poddania się odpowiedzialności oraz wniesienia aktu oskarżenia do sądu i może być stosowane tylko wtedy, gdy zostaną spełnione dodatkowe warunki, Np. wina sprawcy nie budzi wątpliwości oraz wyraża on zgodę na ukaranie mandatem.

94. Kazus nr 1:

-Jan Kowalski - prowadzący działalność gospodarczą polegającą na sprzedaży artykułów spożywczych - samodzielnie prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów niezgodnie z przepisami prawa. Na gruncie obowiązujących przepisów K.K.S. wymieniony czyn kwalifikowany jest jako przestępstwo skarbowe czy wykroczenie skarbowe.

95. Kazus nr 2:

-Dyrektor Szpitala miejskiego w X nie odprowadził należnych zaliczek na podatek dochodowy od wynagrodzeń swoich pracowników, przeznaczając te środki na zakup leków dla pacjentów szpitala. Czy będzie on podlegał odpowiedzialności skarbowej?

96. Kazus nr 3:

-Jan Kowalski Imnortując towary z USA - świadomie zaniżył ich wartość celną, w wyniku, czego uszczuplił należności celne na około 5 000 zł. Czy zachowanie to stanowi, na gruncie Kodeksu karnego skarbowego przestępstwo skarbowe?

--Nie jest to przestępstwo skarbowe, bo nie przekracza 5 krotności minimalnego wynagrodzenia.

97. Kazus nr 4:

Krzysztof został oskarżony o popełnienie przestępstwa skarbowego z art. 86 par. 1 k.k.s, czyli przemytu celnego. Podczas kontroli celnej, prowadzonej przez funkcjonariuszy Służby Celnej okazało się, że przemycił on 10 tysięcy paczek papierosów, o łącznej wartości 60 000zł. Sąd skazał go na karę 3 lat pozbawienia wolności oraz orzekł na podstawie art. 31 par 1 k.k.s. przepadek przedmiotów. Czy jego orzeczenie było prawidłowe?

• Powyżej 300 000 zł będziemy odpowiadali z tytułu przestępstwa skarbowego

• Poniżej 300 000 zł jest odpowiedzialność finansowa

• Przepadek przedmiotów występuje




18

---