1. Definicja prawa cywilnego

Prawo cywilne to zespół przepisów regulujących stosunki majątkowe i niemajątkowe pomiędzy osobami fizycznymi i osobami prawnymi w oparciu o regułę autonomii i równorzędności podmiotów.

2. Systematyka prawa cywilnego

Systematyka prawa cywilnego - podział:

1. Część ogólna - zawiera normy regulujące zagadnienia wspólne dla pozostałych działów prawa cywilnego.

2. W ramach tej części wyróżniamy:

• przedmioty (cywilne, prawne),

• czynności prawne i umowy,

• prawo podmiotowe,

• pełnomocnictwo, przedstawicielstwo ustawowe.

3. Prawo rzeczowe - reguluje formy korzystania z dóbr mająt­kowych. Cechą charakterystyczną praw rzeczowych jest to, że przedmiotem korzystania są rzeczy w ścisłym tego słowa znaczeniu.

4. Prawo o zobowiązaniach - dotyczy wymiany dóbr i usług przede wszystkim o charakterze majątkowym. Normy regulujące te zagadnienia mają charakter względny. Prawo o zobowiązaniach dzieli się ną;

• część ogólną - zawiera ona regulacje dotyczące np. różnych rodzajów świadczeń, bezpodstawnego wzbogacenia, tzw. odpowiedzialności deliktowej i kontraktowej, wykonania zobo­wiązania,

• część szczególną - w której unormowane zostały najważniejsze rodzaje umów nazwanych, np. sprzedaż, najem, dzierżawa, umowa o dzieło itp.

5. Prawo spadkowe - normy tego prawa regulują przejście praw i obowiązków majątkowych osoby zmarłej na inne podmioty. Prawo to zawiera m.in. unormowania dotyczące dziedziczenia z mocy testa­mentu, czy z mocy ustawy, zachowku, odpowiedzialności za długi spadku itp.

6. Prawo rodzinne i opiekuńcze - domenę tego prawa stanowią stosunki o charakterze niemajątkowym. Prawo rodzinne reguluje sto­sunki prawne wynikające z małżeństwa, pokrewieństwa, powinowac­twa, opieki oraz kurateli.

Działy szczególne, które nie są regulowane w KC, a które są regulowane normami prawa cywilnego:

• prawo handlowe,

• prawo spółdzielcze,

• prawo dóbr niematerialnych,

• prawo prywatne międzynarodowe

3. Podstawowe zasady prawa cywilnego

Zasady prawa cywilnego - podstawowe założenia właściwe dla tego prawa. Wyrażają one charakterystyczne dla prawa cywilnego rozwiązania.

Możemy wskazać następujące zasady:

1. Swoboda umów - strona swobodnie decyduje o tym, czy zawrzeć umowę, z kim ją zawrzeć, w jakiej formie oraz jaką nadać jej treść.

2. Jednakowa ochrona każdej własności - każde prawo własności bez względu na jego podmiot, a także przedmiot korzysta z jednakowej ochrony.

3. Wykonywanie praw podmiotowych - nie można czynić ze swojego prawa użytku sprzecznego z zasadami współżycia społecznego oraz ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa. Takie zachowanie nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

4. Ochrona dobrej wiary - znajduje ona zastosowanie zwłaszcza w odniesieniu do podmiotu uzyskującego odpłatnie jakieś prawo podmiotowe.

5. Odpowiedzialność za szkodę - każdy, kto wyrządził drugiemu szkodę ze swej winy zobowiązany jest do jej naprawienia. Celem tej zasady jest zrekompensowanie poszkodowanemu poniesionych strat wskutek działania innej osoby.

6. Odpowiedzialność za długi - każdy kto zaciągnął zobowiązanie odpowia­da za jego realizację w zasadzie całym swoim majątkiem. W wypadku tzw. odpowiedzialności rzeczowej gwarancję zapłaty długu stanowi nie cały majątek dłużnika, lecz konkretna rzecz nieruchoma lub ru­chomość.

7. Ochrona dóbr osobistych - dobra osobiste takie jak np. zdrowie, wolność, cześć, godność, na­zwisko, pseudonim, tajemnica korespondencji podlegają ochronie. Ochrona ta może mieć charak­ter niemajątkowy i majątkowy.

8. Zasada jedności prawa cywilnego - osoby prowadzące działalność gospodarczą mogą korzystać, w ramach swojej działalności, z instytucji prawa cywilnego i posługiwać się przewidzianymi w tym prawie środkami ochronnymi zabezpieczającymi te działalność.

4. Źródła prawa cywilnego

Źródła prawa cywilnego:

1. Konstytucja (jako akt nadrzędny), który reguluje również zagadnienia z prawa cywilnego, te regulacje mają charakter bardzo ogólny.

2. Kodeks cywilny ze stycznia 65 r., jest ustawą zwykłą. Zawarty w 4 księgach:
   a) część ogólna
   b) własność i inne prawa rzeczowe- reguluje formy korzystania z dóbr majątkowych, np. prawo własności, ograniczone prawo rzeczowe.
   c) zobowiązania- dotyczy wymiany dóbr i usług między podmiotami prawa, ma charakter podmiotowy. Reguluje zasady dotyczące wymiany dóbr i usług o charakterze majątkowym.
   d) prawo spadkowe- zajmuje się unormowaniem kwestii przejścia majątkowego po osobie zmarłej, pierwszeństwo ma dziedziczenie testamentowe.

3. Rozporządzenia- akty wykonawcze

4. Akty prawa miejscowego- od 1 maja 2004r. prawo Unijne stało się elementem Polskiego prawa. Normy unijne można stosować bezpośrednio.

5. Umowy międzynarodowe

6. Konwencje

5. Budowa normy prawa cywilnego

Budowa normy prawnej:

1. Hipoteza - ujęcie w sposób ogólny i abstrakcyjny pewnej sytu­acji faktycznej, wywołującej normatywny skutek, jaki określa dyspozycja.

2. Dyspozycja ustala skutki prawne zajścia zdarzenia opisanego w hipotezie, mogące polegać na powstaniu, zmianie lub ustaniu okre­ślonego stosunku prawnego.

3. Sankcja ustala normatywne skutki powstania sytuacji sprzecznej z postulowaną w dyspozycji. Podstawową sankcją prawa cywilnego jest możliwość przymusowego wyegzekwowania postulowanego przez dyspozycje normy prawnej zachowania się oraz nieważność czynności prawnej dokonanej niezgodnie z dyspozycją.

6. Normy bezwzględnie, względnie obowiązujące oraz normy semiimperatywne

Podział norm prawnych na:

1. Normy bezwzględnie obowiązujące - zawierają dyspozycję, któ­rej działanie nie może być wyłączone, zmienione lub ograniczone odmienną wolą stron. Normy tego rodzaju nie pozostawiają stronom swobody w ustaleniu treści stosunku prawnego.

2. Normy względnie obowiązujące - zawierają dyspozycję działania tylko wtedy, gdy strony nie uregulowały swych stosunków w odmienny sposób, niż czyni to dyspozycja, a więc niczego w tym zakresie nie postanowiły, albo też uregulowały te stosunki tylko czę­ściowo.

3. Normy semiimperatywne (jednostronnie bezwzględnie obowiązujące) - wyznaczają minimalny zakres ochrony interesów jednej strony i dlatego zastosowanie takiej normy może być uchylone lub ograniczone przez strony tylko wtedy, gdy postanowienia umowy są ko­rzystniejsze dla strony objętej ochroną. Normy tego typu służą zazwy­czaj ochronie interesów słabszego uczestnika obrotu.

7. Zasada lex retro non agit

Zasada nieretroakcji (lex retro non agit - ustawa nie działa wstecz) - oznacza ona, że akt normatywny odnosi się jedynie do tych stosunków prawnych, które powstały po jego wejściu w życie, nie obejmuje swoją mocą obowiązującą okresu poprzedzają­cego jej wejście w życie.

8. Wykładnia prawa cywilnego

Wykładnia prawa jest procesem myślowym polegającym na ustaleniu znaczenia przepisów. Rodzaje wykładni prawa:

1. Wykładnię autentyczną - pochodzi ona od organu uprawnione­go do wydania interpretowanego przepisu prawnego,

2. Wykładnię legalną (oficjalną) - dokonywana jest ona przez upoważniony do tego organ państwowy, ale jej moc obowiązu­jąca płynie dopiero z wydania odpowiedniego aktu normatyw­nego, co daje jej moc obowiązującego przepisu prawa,

3. Wykładnię praktyczną - dokonywana jest ona przez organ sto­sujący prawo w toku rozpoznawania konkretnej sprawy. Zna­czenie tej wykładni jest ograniczone tylko do tej właśnie spra­wy,

4. Wykładnię doktrynalną - przeprowadzana jest ona przez naukę prawa, ma znaczenie instrukcyjne, polegające na sformułowaniu wykładni autentycznej, legalnej lub prak­tycznej.

Przy dokonywaniu wykładni prawa stosowane są cztery meto­dy wykładni:

1. Wykładnia gramatyczna dąży do ustalenia rzeczywistego zna­czenia wyrażeń i zwrotów użytych w przepisie prawa przez analizę tekstu słownego tego przepisu.

2. Wykładnia logiczna wysnuwamy z tekstów przepisów prawnych bezpośrednio w nich nie wyrażone normy, przy zastosowaniu reguł wnioskowania. Najczęściej stosuje się następujące wnio­skowania:

1. argumentum a maiori ad minus - polega na wysnuciu z tek­stu, określającego w pewien sposób zakres uprawnień lub obowiązków,

2. argumentum a minor i ad maius - wnioskowanie to oparte jest na założeniu, że komu nie wolno czynić mniej, temu nie wolno tym bardziej czynić więcej.

3. argumentum a contrario tzw. wnioskowanie z przeciwień­stwa. Przy zastosowaniu tej metody dokonujący wykładni opiera się na założeniu, iż przepis prawny wyrażają 2 prawidłowości:

• wypowiedziane,

• proste przeciwieństwo pierwszego (wypowiedzenia).

4. wnioskowanie z celu na środki - jeżeli przepis prawa wyraźnie dozwala pewnych czynności, dozwala również ta­kich czynności, o których wyraźnie nie wspomina, ale bez których nie dałoby się dokonać czynności wyraźnie dozwo­lonych.

3. Wykładnia systemowa obejmuje dyrektywy interpretacyjne, wynikające z faktu, że interpretowany przepis jest częścią sys­temu norm prawnych obowiązujących w Polsce.

4. Wykładnia funkcjonalna zawiera dyrektywy interpretacyjne wynikające z funkcji, które spełnia przepis prawa w aktualnym układzie stosunków społecznych i gospodarczych.

9. Zbieg norm

Zbieg norm - mamy z nią do czynienia wówczas, gdy obowiązu­jący porządek prawny z taką samą sytuacją faktyczną, wyrażoną w różnych hipotezach przepisów prawnych, łączy dwie lub więcej różnych w swej treści dyspozycji.

10. Zbieg roszczeń

Zbieg roszczeń - ma miejsce gdy skutkiem rzeczywistego zbiegu norm powstają dwa lub więcej roszczeń o tym samym przedmiocie uprawnienia, ale prawna możliwość realizacji istnieje tylko jednorazowo, co do jednego roszczenia, w tym rozumieniu, że zaspokojenie jednego z tych roszczeń zaspokaja pozostałe.

Do najczęstszych przypadków zbiegu roszczeń należą przypadki:

1. Naprawienie szkody wyrządzonej działaniem, stanowiącym zarówno niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, jak i czyn niedozwolony,

2. Z prawa rzeczowego, między nimi również roszczeń windykacyjnych, czy nawet z tytułu posiadania,

3. Z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia z roszczeniami z prawa rzeczowego,

4. Zbiegu roszczeń z tytułu wyzysku z roszczeniami ex delicto.

Metody rozwikłania zbiegu roszczeń:

1. Przyznanie pewnym roszczeniom pierwszeństwa przed innymi, w tym rozumieniu,

2. Przyznanie uprawnionemu prawa wyboru jednego z przysługu­jących mu roszczeń,

3. Przyjęcie koncepcji jednego roszczenia o charakterze kombi­nowanym, mieszanym, zawierającego te elementy każdego ze zbiegających się roszczeń, które są korzystniejsze dla poszko­dowanego oraz eliminującego elementy mniej korzystne,

4. Przyznanie uprawnionemu równolegle wszystkich zbiegają­cych się roszczeń.

11. Pojęcie oraz elementy stosunku cywilnoprawnego

Stosunkiem cywilnoprawnym nazywamy stosunek społeczny uregulowany przez prawo cywilne. Jako główne i podstawowe kryterium pozwalające wyodrębnić stosunek cywilnoprawny wymienia się formalną równość stron tego stosunku. Równość ta oznacza brak podporządkowania jednej strony drugiej stronie, które występuje.

Ele­menty stosunku cywilnoprawnego:

1. Podmiot stosunku - mogą być osoby fizycz­ne, ułomne osoby praw­ne (zwane niekiedy ustawowymi lub niepełnymi) i osoby prawne. W każdym stosunku prawnym występować muszą co najmniej dwa podmioty, tworzące jego dwie strony. Po każdej ze stron wystę­puje jeden lub większa liczba podmiotów,

2. Przedmiot stosunku - zachowanie się podmio­tów, a więc pewne działanie lub zaniechanie, np. zapłata ceny kupna itp.

3. Uprawnienia i obowiązki, które składają się na treść stosunku - Uprawnienia jednej strony są odpowiednikiem obowiązków drugiej strony i odwrotnie. W pewnej grupie stosunków jedna strona jest tylko uprawniona, druga zaś zobowiązana, natomiast w innych stosunkach obie strony są zarazem uprawnione i zobowiązane.

12. Zdarzenie cywilnoprawne

Zdarzenia cywilnoprawne - powstanie, zmiana lub ustanie stosunku prawnego zależne jest od istnienia pewnych zdarzeń, z którymi norma prawna łączy ten stosunek. Zdarzenie cywilnoprawne powoduje powstanie zmian lub ustanie stosunku cywilnoprawnego. Zdarzeniami cywilnoprawnymi nie są natomiast orzeczenia sądowe o charakter deklaratoryjnym, stwierdzające jedynie istnienie albo nieistnień prawa lub stosunku prawnego.

Spośród zdarzeń wyróżniamy te, które są:

• niezależne od woli człowieka - zdarzeń w ścisłym tego słowa znaczeniu, np. upływ czasu, pożar, powódź, śmierć człowieka itp.,

• świadomej, zależne od woli człowieka - działania, mogą nastąpić albo w postaci:

• czynności zmierzają­cych do wywołania skutków prawnych - rozróżniamy czynności prawne, orzeczenia sądowe i akty admi­nistracyjne,

• w postaci czynów.

13. Pojęcie prawa podmiotowego

Prawo podmiotowe - jest sferą możności postępowania w określony sposób. Istnieje ono więc zarówno wtedy, gdy podjęte zostały działania stanowiące realizację treści tego prawa, a także wtedy gdy żadne działanie przez uprawniony podmiot nie zostało podjęte.

Źródłem prawa podmiotowego jest norma prawna, która przyznaje oraz zabezpiecza realizację prawa podmiotowego.

14. Normatywne postaci praw podmiotowych !!!!!

Normatywne postaci praw podmiotowych:

1. Prawa podmiotowe bezpośrednie - są to prawa, w których zakres dozwolonego przez normę prawną zachowania się uprawnionego podmiotu został określony w oderwa­niu od związanych z prawem podmiotowym obowiązków innych osób. Jedną z cech tego typu praw jest możliwość bezpośredniego oddziaływania na przedmiot tych praw.

2. Roszczenia - istota roszczenia sprowadza się do możliwości żądania określonego zachowania się od oznaczonej osoby. Zachowanie to musi odpowiadać treści stosunku prawnego.

3. Prawa kształtujące - polegają one na tym że uprawniony, może poprzez własne działanie doprowadzić do powstania, zmiany lub ustania stosunku prawnego.

15. Rodzaje praw podmiotowych

Rodzaje praw podmiotowych :

1. Prawa podmiotowe bezwzględne i względne !!!!!

• prawa bezwzględne są to prawa podmiotowe, które są skuteczne względem wszystkich. Podmiot uprawniony może żądać od wszystkich, aby nie ingerowano w sferę jego uprawnień. Od każdego, kto nie zastosuje się do takiego żądania i do­kona ingerencji uprawniony może domagać się podjęcia działań mających na celu przywrócenie stanu zgodnego z prawem oraz zaniechani naruszeń w przyszłości. Charakter praw podmiotowych bezwzględnych posiadają np. prawa rzeczowe, z prawem własności na czele.

• prawami względnymi są te prawa podmiotowe, które są skuteczne w odniesieniu do stron oznaczonego stosunku prawnego. Np. wierzyciel może tylko od dłużnika żądać spełnienia określonego świadczenia. Żądania tego nie może kierować w stosunku do nie określonego kręgu podmiotów.

2. Prawa majątkowe i niemajątkowe

• prawami majątkowymi są te prawa, które chronią interes ekonomiczny uprawnionego podmiotu, np. prawo własności i inne rzeczowe.

• prawami niemajątkowymi - prawo chroni interesy osobiste (niegospodarcze), np. prawa osobiste czy prawa rodzinne,

3. Prawa zbywalne i niezbywalne

• prawami zbywalnymi - są te prawa, które mogą być przeniesione na inną osobę. Z reguły mają one charakter majątkowy.

• prawami niezbywalnymi - związek z osobą uprawnioną jest tak duży, iż nie jest dopuszczalne przeniesienie ich na inną osobę. Prawami niezbywalnymi są prawa niemajątkowe, aczkolwiek ustawodawca niejednokrotnie dopuszcza niezbywalność także i praw majątkowych, np. prawo odkupu i pierwokupu.

4. Prawa związane i akcesoryjne

• prawa związane - cechą charakterystyczną jest to, że podmiotem jednego prawa może być osoba, która jest jednocześnie podmiotem innego prawa. Innym przykładem praw związanych mogą być służebności gruntowe.

• prawo akcesoryjne (niesamoistnych) zalicza się np. hipotekę, czy zastaw. W wypadku praw niesamoistnych prawo główne wyzna­cza treść prawa akcesoryjnego. Prawo akcesoryjne nie może powstać bez prawa głównego. Razem z nim też wygasa.

16. Pierwotne i pochodne nabycie praw podmiotowych !!!!!

Nabycie prawa podmiotowego - może polegać na przejściu już istniejącego prawa z jednego podmiotu na drugi. Może też nastąpić równocześnie z powstaniem tego prawa.

Wyróżniamy: Nabycie pierwotne i pochodne

• pochodne nabycie prawa podmiotowego - mamy z nim do czynie wówczas, gdy przesłanką nabycia jest istnienie nabywanego prawa u innej osoby, od której nabywca uzyskuje dotychczasowe prawo. Np. dziedziczenie, czy umowne nabycie prawa własności,

• pierwotne nabycie prawa podmiotowego - gdy dane prawo nikomu nie przysługiwało , lub gdy przysługiwało innej osobie , ale z mocy postanowienia ustawy dochodzi do nabycia tego prawa niezależnie od woli osoby , która była poprzednio uprawniona

17. Translatywne i konstytutywne nabycie praw podmiotowych !!!!!

Nabycie translatywne i konstytutywne

• translatywne nabycie prawa podmiotowego - dochodzi wówczas, gdy prawo już istniejące przechodzi, w dotychczasowej postaci, na nabywca.

• konstytutywne nabycie prawa podmiotowego - jest to uzyskanie przez dany podmiot prawa nowego, dotychczas nieistniejącego. Jednocześnie z nabyciem powstaje prawo podmiotowe.

18. Sukcesja uniwersalna i syngularna !!!!!

Nabycie pod tytułem ogólnym i szczególnym (sukcesja uniwersalna i syngularna)

• nabycie pod tytułem ogólnym - jeżeli nabywca, wskutek, zaistnienia jednego stanu faktycznego, wstępuje w ogół praw majątkowych poprzednika, nabywając w ten sposób cały jego majątek albo tylko określoną jego część. Do tego typu nabycia praw podmiotowych, dochodzi np. przy dziedziczeniu.

• nabycie pod tytułem szczególnym - jeżeli zaś przedmiotem sukcesji jest jedno (lub kilka) konkretnie oznaczone prawo. W takim wypadku nabywca uzyskuje np. własność konkretnie oznaczonej rzeczy.

19. Wykonywanie prawa podmiotowego

Wykonywanie prawa podmiotowego - polega na podejmowaniu przez podmiot uprawniony działań, które mieszczą się w sferze możności postępowania, określonej tym prawem. Prawo podmiotowe może być wykonywane tylko w granicach treści tego prawa. Granice te wyznaczają normy prawne. Mogą one zostać zawężone np. poprzez obciążenie danego prawa innym prawem. Także i ustawa może nakazywać zwężenie sposobu wykonywania prawa.

20. Nadużycie prawa podmiotowego

Nadużycie prawa podmiotowego - ten, kto nadużywa prawa działa w granicach prawa. Na takiej osobie spoczywa jednak obowiązek naprawienia szkody, jako że nadużycie prawa uznawane było za czyn niedozwolony z uwagi na niedozwolone po­budki działania. Konstrukcja nadużycia prawa nie powinna być nadmiernie szeroko stosowana. Zalecany jest w tej sprawie umiar.

21. Sądowa ochrona praw podmiotowych !!!!!

Ochroną praw podmiotowych - uprawniony, w razie naruszenia prawa, podejmuje działania, których celem jest przywrócenie stanu zgodnego z prawem. Uprawniony może dochodzić ochrony swoich praw przed sądem oraz poprzez własne działania.

Ochrona sądowa praw podmiotowych może być realizowana w dwóch trybach:

• procesowym - występują w nim dwie przeciwstawne strony, których interesy są sprzeczne co do zasady. Postępowanie jest wszczynane na żądanie zaintere­sowanej strony. W postępowaniu proceso­wym żądanie to określane jest jako powództwo

• nieproceso­wym, w którym występują uczestnicy postępowania. Postępowanie jest wszczy­nane bądź to na wniosek, bądź to z urzędu. W postępowaniu proceso­wym żądanie to określane jest jako wniosek

22. Pojęcie i rodzaje domniemań !!!!!

Domniemanie polega na wnioskowaniu na podstawie faktu udowodnionego o fakcie nie udowodnionym, ale mającym istotne znaczenie dla sprawy. W wypadku domniemania mamy więc do czynienia z tzw. dowodem pośrednim, polegającym na tym, że przedmiotem dowodu nie jest bezpośrednio sporny fakt, lecz inny fakt, czyniąca fakt sporny prawdopodobnym.

Domniemania dzieli się na:

• faktyczne - polega one na tym, że np. sędzia wnioskuje o istnieniu faktu na podstawie innego faktu, który został udowodniony. Wnioskowanie to opiera się o logikę, doświadczenie życiowe, czy osiągnięcia nauki. Jako przykład domniemania faktycznego podaje się często wniosko­wanie z faktu nadania listu poleconego o tym, że list ten dotarł do adresata.

• prawne - są to domniemania ustanowione przez normę prawną. Na­kazują one sędziemu, aby w wypadku ustalenia jakiegoś faktu uznał za udowodniony inny fakt. Domniemania prawne dzieli się na:

• usuwalne - takie, które mogą być obalone tzw. dowodem przeciwnym,

• nieusuwalne - niewzruszal­ne przy pomocy dowodu przeciwnego.

23. Domniemanie dobrej winy

Domniemanie dobrej wiary - błędne (mylne), ale w danych okolicznościach, usprawiedliwione przekonanie o ist­nieniu prawa lub stosunku prawnego. Dobra wiara w tym znaczeniu jest więc subiektywnym odczuciem danej osoby. Dane błędne wyobrażenie musi być jednak w konkretnych okolicznościach usprawiedliwione. Polega to na tym, iż dana osoba pomimo zachowania należytej staranności nie mogła się dowiedzieć o rzeczywistym stanie prawnym.

24. Tożsamość osoby fizycznej

Osoby fizyczne- to my, każdy człowiek, tak jak z punktu widzenia biologicznego jesteśmy jednostkami niepowtarzalnymi (własny kod genetyczny, własne odciski), ale i w świetle prawa- akt urodzenia, płeć, imię, nazwisko.

25. Stan cywilny osoby fizycznej

Stan cywilny - potocznie - żonaty, panna czy kawaler. Z punktu widzenia prawa należy odnieść stan cywilny człowieka do jego przynależności rodzinnej. Stan cywilny określa stosunki prawno-rodzinne w rodzinie dwupokoleniowej z wyłączeniem stosunku prawnego między rodzeństwem.

Stan rodzinny - posiadanie dzieci.

26. Stan osobisty

Stan osobisty - jest to zespół cech najściślejszy związany z daną osobą. Do tych cech zaliczyć można np. płeć, wiek. Polskie prawo zna tylko wyłącznie płeć męską i żeńską. Znaczenie ma także wiek osoby fizycznej. Wiek tej osoby jest jednym z czynników wpły­wających na zdolność do czynności prawnych osób fizycznych

27. Miejsce zamieszkania osoby fizycznej

Miejscem zamieszkania - jest miejsco­wość, w której osoba fizyczna przebywa z zamiarem stałego pobytu. Miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest ż reguły określona miejscowość. Dlatego też pojęcie zamieszkania nie jest tożsame z adresem osoby fizycznej ani z jej zameldowaniem.

28. Akta stanu cywilnego (?)

Akt stanu cywilnego - pojedynczy wpis w księdze stanu cywilnego, który rejestruje stan cywilny osoby poprzez urzędowe odnotowanie określonych zdarzeń. W prawie polskim istnieją trzy rodzaje takich aktów: akt urodzenia, akt małżeństwa i akt zgonu

29. Początek zdolności prawnej osoby fizycznej

Zdolność prawna osób fizycznych - jest to przyznana przez obowiązujące przepisy prawa możliwość posiadania praw i obowiązków w sferze prawa cywilnego. Człowiek jest podmiotem prawa od chwili urodzenia, aż do śmierci. Zdolność prawna człowieka ustaje z jego śmiercią.

Początek zdolności prawnej- każdy człowiek z chwilą urodzenia uzyskuje zdolność do czynności prawnej. Przez chwilę urodzenia rozumie się chwilę odłączenia się dziecka od ciała matki, nie zaś chwilę rozpoczęcia porodu. Istotne jest aby dziecko w chwili urodzenia żyło , nie ma znaczenia czy jest ono zdolne do dalszego życia.

30. Zakres zdolności prawnej osoby fizycznej (?)

Zdolność do czynności prawnych - daje podmiotowi możność wywołania we własnym imieniu, na własny rachunek, w drodze złożonego oświadczenia woli skutków prawnych w postaci powstania, zmiany lub ustania stosunków prawnych. Można mieć zdolność prawną, a nie mieć lub mieć ograniczoną zdolność do czynności prawnych.

31. Koniec zdolności prawnej osoby fizycznej !!!!!

Koniec zdolności prawnej osoby fizycznej

1. Śmierć osoby fizycznej - najczęstsza przyczyna ustania zdolności prawnej osoby fizycznej. Skutkiem śmierci jest wygaśnięcie praw i obowiązków niemajątkowych. Zaś prawa i obowiązki majątkowe przechodzą, z za­strzeżeniem odstępstw, na spadkobierców danej osoby. Dokumentem stwierdzającym zgon jest akt zgonu. Sporządzany jest on przez kierownika u.s.c. na podstawie karty zgonu. Zgon osoby fizycznej wymaga stwierdzenia przez lekarza. Może on wydać świa­dectwo zgonu tylko na podstawie badania dokonanego osobiście.

2. Sądowe stwierdzenie zgonu może nastąpić wówczas, gdy niemożliwe jest sporządzenie aktu zgonu. Przyczyną takiego stanu rzeczy może być np. brak zwłok. Ponadto przesłankami sądowego stwierdze­nia zgonu jest to, by śmierć danej osoby była niewątpliwa. Nie musi ona być jednak absolutnie pewna.

Sąd w swoim postanowieniu stwierdzają­cym zgon zobowiązany jest oznaczyć chwilę śmierci danej osoby stosownie do wyników postępowania. Jeżeli ustalenie chwili śmierci jest niemożliwe, sąd powinien za chwilę śmierci przy­jąć chwilę najbardziej, w danych okolicznościach, prawdopodobną.

Postanowienie o stwierdzeniu zgonu jest podstawą do sporządze­nia aktu zgonu. Jeżeli okaże się, że osoba, której zgon został stwierdzony pozostaje przy życiu wówczas sąd uchyla wydane postanowienie o stwierdze­niu zgonu. W wypadku, w którym osoba taka stawi się osobiście w są­dzie i wykaże swoją tożsamość sąd niezwłocznie i bez dalszego postę­powania uchyli postanowienie orzekające stwierdzenie zgonu. W innych wypadkach konieczne jest przeprowadzenie dowodu, że osoba, której zgon został stwierdzony pozostaje przy życiu. Dowód ten może być przeprowadzony tylko w postępowaniu o uchylenie postanowienia stwierdzającego zgon.

3. Uznanie za zmarłego - Przesłankami uznania za zmarłego są: zaginięcie osoby, upływ pewnego okresu czasu.

O uznaniu za zmarłego orzeka sąd. Zaginięcie danej osoby oznacza, iż nie ma wiadomości o danej osobie. Nie jest wiadome, czy ona żyje W postanowieniu o uznaniu za zmarłego powinna zostać oznaczona chwila śmierci danej osoby. Za chwilę śmierci przyjmuje się chwilę najbardziej prawdopodobną. Jeżeli ustalenie takiej chwili jest niemożliwe, to za chwilę śmierci przyjmuje się pierwszy dzień terminu, z upływem którego uznanie za zmarłego stało się możliwe. Je­żeli zaś w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego chwila śmierci została oznaczona tylko datą dnia, wówczas za chwilę śmierci uważa się koniec tego dnia. W wypadku zaginięcia kilku osób w następstwie tego samego zda­rzenia często usta­lenie kolejności śmierci jest niemożliwe. W takich wypadkach przyjmuje się, że osoby te zmarły jednocześnie.

Długość terminu, po upływie którego uznanie za zmarłego staje się możliwe zależy od tego, czy zaginięciu towarzyszyły okoliczności zwiększające prawdopodobieństwo śmierci czy też nie.

Wyróżnia się następujące długości terminu:

1. normalne - zaginięciu nie towarzyszyły okoliczności zwiększa­jące prawdopodobieństwo śmierci. zaginiony może być uznany za zmarłego po upływie 10 lat od końca roku kalendarzowego, w którym według dostępnych wiadomości jeszcze żył. Jeżeli jednak w chwili uznania za zmarłą dana osoba ukończyłaby 70 lat, wspomniany termin skraca się do 5 lat.

2. kwalifikowane - zaginięciu towarzyszyły okoliczności zwięk­szające prawdopodobieństwo śmierci. Ustawo­dawca zalicza do nich następujące sytuacje:

• zaginięcie nastąpiło w czasie podróży statkiem morskim lub powietrznym w związku z katastrofą statku lub w związku z innym wydarzeniem - termin uznania za zmarłego wynosi 6 miesięcy od dnia, w którym nastąpiła katastrofa lub wspomniane inne, szczególne zda­rzenie. Jeżeli doszło do zaginięcia statku bieg tego terminu rozpoczyna się z upływem roku od dnia, w którym statek miał przybyć do portu przeznaczenia. Jeżeli brak było takiego portu bieg terminu rozpoczyna się z upływem 2 lat od dnia, w którym była ostatnia wiadomość o stat­ku.

• zaginięcie nastąpiło w związku z innym zdarzeniem niosącym bezpośrednie zagrożenie dla życia (np. powódź, trzęsienie ziemi, lawina itp.) - termin wynosi 1 rok, licząc od dnia, w którym niebezpieczeństwo ustało, lub też powinno było ustać.

• zaginięcie nastąpiło w związku z wojną lub działaniami wojen­nymi - uznanie za zmarłego może nastąpić po upływie roku od końca roku kalendarzowego, w którym wojna lub działania wojenne zostały zakończone jeżeli np. zaginiony brał udział w działaniach wo­jennych.

Skutkiem uznania za zmarłego jest m.in.:

• orzeczenie sądowe stwarza domniemanie śmierci,

• otwiera się spadek po takiej osobie, wygasają prawa i obowiązki niemajątkowe uznanego za zmarłego, domniemywa się, że małżeństwo ustało z chwi­lą, która w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego danego małżonka zosta­ła oznaczona jako chwila śmierci.

Jeżeli osoba uznana za zmarłą żyje musi wówczas doprowadzić do uchylenia skutków omawianego orzeczenia. Konieczne staje się w takim wypadku uchylenie postanowienia o uznaniu za zmarłego.

Jeżeli uchylenie postanowienia o uznaniu za zmarłego nastąpi, wówczas osoba zaginiona może żądać zwrotu rzeczy uzyskanych przez „spadkobierców" wskutek „dziedziczenia". Jeżeli zaś małżonek osoby uznanej za zmarłą zawarł nowy związek małżeński, to nie może on zostać unieważniony, chyba że oboje małżonkowie wiedzieli, w chwili zawarcia małżeństwa, że uznany za zmarłego małżonek żyje.

32. Pełna zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej

Pełną zdolność do czynności prawnych - posiadają ją osoby po osiągnięciu pełnoletniości o ile nie zostały ubezwłasnowolnione, czyli ukończyły 18 lat oraz pełnoletnia jest osoba, która uzyskała pełnoletniość poprzez zawarcie małżeństwa, chodzi tutaj o kobiety, które zawarły małżeństwo mając ukończone 16 lat. Osoby te mogą dokonywać wszelkich czynności prawnych.

Zdolność procesowa osób fizycznych - mają osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych. Osoba fizyczna nie mająca zdolności procesowej może podejmo­wać czynności procesowe tylko przez swojego przedstawiciela usta­wowego.

33. Ograniczona zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej

Ograniczoną zdolność do czynności prawnych -mają:

• małoletni, którzy ukończyli 13 rok życia, a nie ukończyli 18 roku życia, jeżeli nie uzyskali pełnoletniości poprzez zawarcie małżeństwa,

• osoba ubezwłasnowolniona częściowo,

• osoba dla której ustanowiono w toku postępowania o ubezwła­snowolnienie doradcę tymczasowego.

W niektórych wypadkach osoba mająca ograniczoną zdolność do czynności prawnych traktowa­na jest przez ustawodawcę tak, jakby miała pełną zdolność do czynno­ści prawnych.

Sytuacja taka ma miejsce w następujących wypadkach:

1. Ograniczony w zdolności do czynności prawnych może bez zgody swojego przedstawiciela ustawowego dokonywać czynności prawnych, które nie są po jego stronie ani zobowiązaniem ani rozporządzeniem;

2. Osoba taka może samodzielnie zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w bieżących sprawach życia codziennego;

3. Osoba mająca ograniczoną zdolność do czynności prawnych może nawiązać stosunek pracy, a także dokonywać czynności prawnych.

4. Osoba taka może rozporządzać swoim zarobkiem. Nie może ona jednak zaciągać zobowiązań na poczet swego przyszłego zarobku ani też rozpo­rządzać przedmiotami majątkowymi nabytymi w zamian za uzyskany zarobek.

5. W wypadku oddania przez przedstawiciela ustawowego osobie mającej ograniczoną zdolność do czynności prawnych przed­miotów majątkowych do swobodnego użytku, osoba ta może nimi rozporządzać

34. Brak zdolności do czynności prawnych osoby fizycznej

Brak zdolności do czynności prawnych w ogóle albo brak pełnej zdolności do czynności prawnych sprawia, iż osoba nie mająca pełnej zdolności do czynności prawnych nie może być podmiotem niektórych praw czy obowiązków. Osoba nie mająca pełnej zdolności do czynności prawnych pozostaje pod opieką rodziców lub opiekuna. Można również dla takiej osoby ustanowić kuratora.

Zdolności do czynności prawnych nie mają:

• Małoletni, którzy nie ukończyli 13 lat,

• Osoby całkowicie ubezwłasnowolnione.

35. Dobra osobiste osób fizycznych i ich ochrona !!!!!

Dobrami osobistymi człowieka są dobra o charakterze niemająt­kowym. Przyjmuje się, iż są to pewne wartości ściśle związane z jed­nostką ludzką. Dobrami osobistymi człowieka są m.in.: zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko, pseudo­nim, tajemnica korespondencji, nietykalność itp.

Dobra te chronione są:

• w razie zagrożenia tego dobra,

• w razie naruszenia dobra

Dobra osobiste są chronione, gdy dobro osobiste zostało naruszone, jak i gdy zostało ono zagrożone.

36. Pojęcie osoby prawnej !!!!!

Osoba prawna- to jednostka organizacyjna wyposażona przez obowiązujące prawo w zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych (może nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, za które odpowiada swoim majątkiem, rozporządzać swymi prawami), samodzielny podmiot stosunku prawnego.

Składają się na nią :

• element ludzki: członkowie spółdzielni,

• element majątkowy :osoba prawna ma swój własny majątek, wyodrębniony z majątku członków grupy

• element organizacyjny- istnieje określona struktura osoby prawnej , oraz organów.

• cel- przedmiot działania

37. Powstanie osoby prawnej !!!!!

Powstanie osoby prawnej :

• system aktów organów państwa- osoba prawna powstaje w następstwie wydania aktu prawnego przez właściwy organ państwa. Może to być ustawa lub inny akt.

• system normatywny- osoba prawna powstaje w następstwie wypełnienia wymogów określonych w ustawie. Ma być min. 3 założycieli, ustalony kapitał, dokonanie wpisu do rejestru, tak powstają np. spółki.

• system koncesyjny- wskutek wyrażenia zgody przez właściwy organ.

• system meldunkowo- rejestracyjny (rejestrowy)- wpis do ewidencji.

Powstanie osoby prawnej wiąże się z uzyskaniem przez nią osobowości prawnej. W zakresie osobowości prawnej obok kodeksu cywilnego obowiązuje szereg aktów normatywnych, który rozstrzygają o momencie uzyskiwania osobowości.

W odniesieniu do innych osób prawnych o uzyskaniu osobowości prawnej decyduje:

• przepis szczególny kreujący osobę prawną i wskazujący imien¬nie osobę prawną lub wskazujący na dany typ osoby prawnej, np. Agencja Rozwoju Przemysłu, Polski Związek Łowiecki, gmina, uczelnia wyższa.

• chwila wpisania do właściwego rejestru. Krajowy Rejestr Sądowy jest właściwy dla przedsiębiorców, stowarzyszeń, organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej.

• chwila zgłoszenia do ewidencji np. partia polityczna uzyskuje osobowość prawną z chwilą zgłoszenia jej do ewidencji prowadzonej przez Sąd Wojewódzki w Warszawie,

• chwila uprawomocnienia się postanowienia o zarejestrowaniu np. stowarzyszenie.

38. Zdolność prawna osób prawnych

Zdolność prawna osób prawnych - może być przedmiotem praw i obowiązków, ale różną od osób fizycznych. Osób prawnych nie dotyczy prawo rodzinne. Działalność osoby prawnej może być ograniczona przez statut. Z reguły działalność osoby prawnej jest ograniczona przez dokumenty jej dotyczące.

Zdolność do czynności prawnych osób prawnych- osoba prawna ma ją od chwili powstania. Polega ona na tym, że osoba prawna zaciąga zobowiązania i nabywa prawa przez swoje organy. Osoba prawna musi mieć organ.

39. Zdolności do czynności prawnych osób prawnych

Od chwili powstania osoba prawna ma pełną zdolność do czynności prawnych.

40. Typy osób prawnych !!!!!

Typy osób prawnych:

1. Osoba prawna typu korporacyjnego - korporacja (stowarzyszenia, związki zawodowe, partie polityczne) - powstaje w wyniku zorganizowania się pewnej liczby osób fizycznych, zmierzających do osiągnięcia wspólnego określonego celu. Dla korporacji decydujące znaczenie ma czynnik ludzki, jej członkowie. Decydują o celach jej działania, tworzą jej majątek w drodze wniesionych udziałów lub płaconych składek.

2. Osoby prawne typu fundacyjnego - zakład (fundacje) - to osoba prawna, której powstanie, cel, rodzaj działalności określa założyciel (fundator) w statucie (w akcie fundacyjnym) oraz wyposaża ją w wyodrębniony majątek, stanowiący podstawę jej działalności. Zakłady to przedsiębiorstwa państwowe, szkoły wyższe, muzea, szpitale. W praktyce istnieją osoby prawne o charakterze mieszanym np: spółdzielnie budowlane, spółdzielnie spożywców

3. Osoby prawne typu zarobkowego to najczęściej profesjonalni uczestnicy obrotu gospodarczego, których istotą działalności jest osiąganie zysku, np. przedsiębiorstwo państwowe, bank, ubezpieczyciel podejmujący działalność w formie spółki akcyjnej.

4. Osoby prawne typu niezarobkowego w swej działalności nie są nastawione na osiąganie zysku ze swej działalności, mimo że z założenia mogą nawet prowadzić działalność gospodarczą.

Osoby prawne można podzielić na:

1. Państwowe - jest to jedyna osoba prawna, która uzyskała osobowość prawną z mocy przepisów kodeksu cywilnego, np. Skarb Państwa. W obrocie cywilnoprawnym Skarb Państwa reprezentowany przez Ministra Skarbu Państwa, który wykonuje uprawnienia do składników majątkowych stanowiących własność państwową wówczas, gdy przepisy nie zawierają szczególnej regulacji upoważniających do reprezentowania Skarbu Państwa przez kierowników urzędów państwowych oraz innych państwowych jednostek organizacyjnych. Państwowe osoby prawne są to też inne niż Skarb Państwa jednostki organizacyjne posiadające osobowość prawną, których mienie jest w całości mieniem państwowym. Wykonują one swoje prawa we własnym imieniu i na swój rachunek. Państwowymi osobami prawnymi są m.in. przedsiębiorstwa państwowe, banki państwowe, wyższe uczelnie państwowe, instytuty naukowo-badawcze, Polska Akademia Nauk, wszelkiego typu agencje Skarbu Państwa.

2. Samorządowe - podstawą systemu samorządowych osób prawnych jest gmina, powiat, województwo i wyodrębnione od nich inne gminne, powiatowe i wojewódzkie osoby prawne.

Gmina może tworzyć gminne (komunalne) osoby prawne - są podporządkowane w różnym stopniu gminie, są z nią powiązane majątkowo, oraz organizacyjnie czy funkcjonalnie. Komunalne osoby występując w roli podmiotów cywilnoprawnych mają swój własny, odrębny majątek, którym odpowiadają za zaciągnięte przez siebie zobowiązania. Nie ponoszą one równocześnie odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte przez gminę.

3. Inne - zaliczamy te osoby prawne, których właścicielem nie jest Skarb Państwa, ani powiat czy województwo lub inna państwowa czy samorządowa osoba prawna. Niepaństwowe i nie samorządowe osoby prawne mogą mieć różny charakter i mogą przybierać różne formy organizacyjne. Do innych osób prawnych zaliczają się także osoby prawne kościołów, wśród których najliczniejsze są osoby prawne Kościoła Katolickiego.

41. Koniec bytu osób prawnych !!!!!

Sposobów ustania (końca) bytu osoby prawnej można wyodrębnić następujące:

1. Przyczyny natury faktycznej - z mocy samego prawa powodują ustanie bytu osoby prawnej, np. upływ czasu w wypadku gdy osoba prawna została powołana na czas określony lub zakazanie przez właściwą władzę państwową pewnych rodzajów działalności, które były jedynymi w zakresie przedmiotowym osoby prawnej.

2. Wola organów osoby prawnej - obowiązujące przepisy w wypadku podejmowania decyzji o likwidacji osoby prawnej przewidują konieczność spełnienia pewnych przesłanek, od których uzależniona jest decyzja o likwidacji, a mianowicie podwyższone progi głosów wymaganych przy podjęciu uchwały o likwidacji czy konieczność dokonywania ogłoszeń o likwidacji.

3. Decyzja założyciela - założycielowi osoby prawnej przysługuje swoiste „prawo życia i śmierci osoby prawnej". Prawo to jest jednak ograniczone i raz do życia powołana osoba prawna nie może być dowolnie rozwiązywana, a jedynie po spełnieniu prawem określonych przesłanek

4. Orzeczenie sądu - kompetencję w zakresie rozwiązania osoby prawnej przepisy przyznają także sądowi, np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być rozwiązana przez sąd, jeżeli zajdą okoliczności przewidziane.

5. Zmiany organizacyjne - poprzez połączenie dwóch lub więcej osób prawnych w jedną lub przeciwnie - podziału jednej osoby prawnej na dwie lub więcej osób prawnych. Do połączenia osób prawnych najczęściej dochodzi na skutek decyzji organu założycielskiego lub decyzji osób legitymowanych do decydowania o kierunku działalności.

42. Ułomne osoby prawne

Ułomne osoby prawne - obok osób fizycznych i prawnych zdolność prawną mają także jednostki organizacyjne. Jest to zatem trzecia kategoria podmiotów prawa cywilnego, którym przysługuje zdolność prawna w ograniczonym zakresie.

43. Dobra osobiste osób prawnych (?)

Dobra osobiste należą do wysoko cenionych zarówno przez ustawodawcę, jak i przez społeczeństwo wartości ściśle związanych z osobowością człowieka. Dobra te są również atrybutem osób prawnych. Kodeks cywilny nie zawiera definicji dóbr osobistych. Nie ma jej również w innych przepisach. W Konstytucji jest mowa ogólnie o „wolnościach i prawach osobistych".

44. Pojęcie przedsiębiorcy

Przedsiębiorcą - jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną wykonująca we własnym imieniu działalność go­spodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej. Przedsiębiorcą będzie jednak taki podmiot, który podejmuje określony rodzaj działalności, czyli działalność gospodarczą albo zawodową.

45. Oznaczenie przedsiębiorcy

Oznaczenie przedsiębiorcy to firma lub nazwa przedsiębiorcy ze wskazaniem osoby prawnej, a w przypadku osoby fizycznej - imię i nazwisko przedsiębiorcy oraz nazwę, pod którą wykonuje działalność gospodarczą.

46. Firma

Firma - zasady dotyczące firmy:

• prawdziwości - wymaga, aby firma nie tylko zawierała oznaczenie przedsiębiorcy prowadzącego przedsiębiorstwo, ale aby również wskazywała na to, czy przedsiębiorca prowadzi przedsiębiorstwo jednoosobowo, czy też w formie zorganizowanej grupy.

• wyłączności

• jedności - przedsiębiorca dla oznaczenia swojego przedsiębiorstwa może używać tylko jednej firmy.

• ciągłości - w przypadku przeniesienia przedsiębiorstwa przez przedsiębiorcę - osobę fizyczną, na rzecz innego przedsiębiorcy, może ona prowadzić działalność pod dotychczasową firmą, za zgodą byłego właściciela przedsiębiorstwa.

47. Pojęcie i rodzaje rzeczy

Rzeczy są jednym z najważniejszych przedmiotów stosunków cywilnoprawnych, są m. in. podstawą wyodrębnienia prawa rzeczo­wego w ujęciu przedmiotowym. Dla zakwalifikowania danego obiektu do rzeczy konieczne jest łączne spełnienie dwóch kryteriów:

• materialny charakter obiektu,

• wyodrębnienie obiektu z przyrody, a więc jego samoistny charakter.

Rzeczami nie są:

• człowiek, natomiast rzeczą mogą być oddzielone części ciał ludzkiego, np. włosy,

• zwierzęta.

• dobra niematerialne i dobra osobiste, np. efekty myśli ludzkiej wyrażone i utrwalone w pewnej formie zewnętrznej

• różne postacie energii, np. prąd elektryczny odpowiednio opanowany,

• części składowe rzeczy

Rodzaje rzeczy - klasyfikacji występujących w przestrzeni rzeczy. Podział rzeczy:

• ruchome (ruchomości) - są wszystkie rzeczy, których kodeks cywilny nie traktuje jako nieruchomości.

• nieruchome (nieruchomości) - są części powierzch­ni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności, rodzaje nieruchomości:

• grunty, w tym również grunty rolne, a więc części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności. Swoim zakresem grunt obejmuje również przestrzeń nad powierzchnią i pod jego powierzchnią. Częścią składową gruntu są w szczególności budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane, jak też drzewa i inne rośliny od momentu ich zasiania czy zasadzenia.

• budynki trwale z gruntem związane (nieruchomości budynkowe). Podstawą wyodrębnienia nieruchomości budynkowej jest zawsze przepis szczególny, budynki wzniesione na gruncie Skarbu Państwa lub na gruncie należą­cym do gmin stanowią własność użytkownika wieczystego części budynków (nieruchomości lokalowe).

• części budynków trwale z gruntem związanych stanowią rów­nież wyjątkowo odrębny od gruntu lub budynku przedmiot własności. Ten rodzaj nieruchomości powstaje na drodze usta­nowienia z mocy konstytutywnego zdarzenia cywilnoprawne.

48. Pojęcie i rodzaje pieniądza

Pieniądz - jest kategorią ekonomiczną i prawną.

• pieniądzem w znaczeniu ekonomicznym jest to wszystko, co w obrocie speł­nia funkcję miernika wartości i umarzania zobowiązań oraz oszczędno­ści i akumulacji.

• pieniądzem w znaczeniu prawnym jest wszystko, co spełnia funkcję miernika wartości i z mocy obowiązujących przepisów w da­nym państwie stanowi środek zwolnienia z zobowiązań.

W ścisłym związku z pieniądzem pozostają trzy zasady:

1. Walu­towości - oznacza, że na terenie RP zobowiązania pieniężne mogą być wyrażane tylko w pieniądzu polskim.

2. Nominalizmu - zasada według której świadczenie pieniężne winno być spełnione w pierwotnie określonej sumie nominalnej bez uwzględniania zmian w sile nabywczej pieniądza.

3. Waloryzacji - jest to zasadą przeciwstawną zasadzie nominalizmu. Zgodnie z tą zasadą zapłata następuje wprawdzie w pieniądzu polskim, lecz podstawą ustalenia wielkości zobowiązania jest pewna wartość, będąca rezultatem przerachowania, uwzględniająca zmiany w sile nabywczej pieniądza.

49. Pożytki

Pożytki prawa - nazywamy dochody, które przynosi prawo zgodnie ze swym społeczno-gospodarczym przeznaczeniem. Pożytki dzielą się na:

• pożytki naturalne - Z pojęciem pożytków naturalnych łączą się następujące zasady:

• uprawnionemu do pobierania pożytków przypadają pożytki naturalne, które faktycznie zostały odłączone od rzeczy w czasie trwania uprawnienia,

• jeżeli uprawniony do pobierania pożytków poczynił nakłady w celu uzyskania pożytków, które przypadły innej osobie, to należy mu się od niej wynagrodzenie za te nakłady, jednakże tylko co do wartości pożytków.

• pożytki cywilne - są to dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego, np. odsetki z tytułu umowy pożyczki. Pożytki cywilne (rzeczy i praw) przysługują uprawnionemu w stosunku do trwania stosunku.

50. Dobra niematerialne

Dobra niematerialne - są to różnora­kie wytwory myśli ludzkiej, nie będące przedmiotami materialnymi, mogące stanowić odrębne przedmioty stosunków prawnych. Dobra te posiadają szczególne znaczenie gospodarcze i kulturalne, podlegają szerokiej ochronie wynikającej z przepisów kodeksu cywilnego nieza­leżnie od ochrony przewidzianej w odrębnych przepisach. Do dóbr niematerialnych zaliczamy w szczególności dobra bę­dące przedmiotem podmiotowych praw autorskich.

Do dóbr niematerialnych chronionych przez ustawę należą:

• wynalazki - jest nowe rozwiązanie o charakterze technicznym, nie wynikające w sposób oczywisty ze stanu techniki i mogące się nadawać do przemysłowego stosowania, udostępnione do wiadomości powszechnej w formie pisemnego lub ustnego opisu, przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób.

• wzory użytkowe - jest nowe i użyteczne rozwiązanie o charak­terze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przed­miotu o trwałej postaci.

• wzory przemysłowe - jest nowa i oryginalna, nadająca się do wielokrotnego odtworzenia postać utworu, przejawiająca się w szcze­gólności w kształcie, właściwościach, powierzchni, ornamencie, ry­sunku lub barwie.

• projekty racjonalizatorskie.

51. Przedsiębiorstwo -pojęcie i skład

Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej i obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, a w szczególności. Przedsiębiorstwo obejmuje:

• nazwę przedsiębiorstwa

• własność nieruchomości lub ruchomości , w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów.

• wierzytelności , prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne

• koncesje , licencje, zezwolenia

• księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

52. Mienie i majątek - pojęcia

Mieniem jest własność i inne prawa majątkowe. Pojęcie mienia odnosi się do wszystkich praw majątkowych i obejmuje swym zakre­sem aktywy określonego podmiotu, nie obejmuje natomiast obowiązków.

Majątek - oznacza ogół praw i obowiązków majątko­wych danego podmiotu prawa cywilnego, ogół aktywów i pasywów. Każda osoba fizyczna lub prawna ma tylko jeden majątek. Stanowi on jedność mimo stałych zmian jego poszczególnych składników.

53. Czynność prawna -pojęcie

Czynność prawna - to takie zdarzenie, którego zasadniczym, podstawowym składnikiem jest co najmniej jedno oświadczenie woli zmierzające do wywołania skutków prawnych w postaci powstania, zamiany lub ustania stosunku prawnego. Charakteryzują ją następujące cechy:

• koniecznym elementem każdej czynności prawne jest co najmniej jedno oświadczenie woli,

• czynność prawna jest stanem faktycznym, nie zaś samym jedynie,

• skutki prawne powstają z danej czynności prawnej dlatego, że norma prawna wiąże je z daną czynnością prawną.

54. Oświadczenie woli - pojęcie !!!!!

Oświadczenie woli - jest centralnym pojęciem każdej czynności prawnej. Jest to każdy przejaw woli człowieka, który w sposób dostateczny ujawnia zamiar wywołania skutków prawnych. Regułą jest dowolna forma oświadczenia woli.

Na oświadczenie woli składają się dwa etapy:

• akt woli- to sfera psychiki człowieka. Można tu mówić o pewnych pobudkach i podjęciu w związku z nimi decyzji.

• przejaw woli- uzewnętrznienie aktu woli (woli) to przejaw woli, oświadczenie woli musi być złożone na serio- z rzeczywistym zamiarem wywołania skutku prawnego.

Oświadczenie musi być złożone w sposób na tyle wyrażony, aby można go było wytłumaczyć co najmniej w drodze wykładni oświadczenia woli.

55. Składanie oświadczeń woli !!!!!

Składanie oświadczeń woli: (Kodeks cywilny nie przyjął żadnej z tych teorii.)

1. Teoria uzewnętrznienia, według której decyduje moment przejawienia woli (np. napisanie listu),

2. Teoria wysłania, wedle której oświadczenie woli uważać należy za złożone z chwilą wysłania, np. nadania listu na pocztę,

3. Teoria otrzymania, wedle której oświadczenie woli należy uważać za złożone z chwilą doręczenia (np. doręczenie listu przez listonosza),

4. Teoria zapoznania się z oświadczeniem woli (dowiedzenia się), według której oświadczenie woli należy uznać za złożone z chwilą zapoznania się z nim osoby, do której jest ono skiero­wane.

56. Wykładnia oświadczenia woli !!!!!

Wykładnia oświadczenia woli - oświadczenie woli jest złożone w taki sposób, że nie moż­na zidentyfikować jego sensu. Jest to proces myślowy, który dokonuje się przez przy­pisywanie niezrozumiałym terminom czy znakom określonego zna­czenia według przyjętych reguł znaczeniowych.

Wyodrębnić możemy 3 poziomy wykładni umowy:

1. literalny odwołujący się do dosłownego brzmienia umowy,

2. ustalany w oparciu o zasady współżycia społecznego i ustalone zwyczaje,

3. ustalony przez odwołanie się do zgodnego zamiaru stron i celu umowy.

57. Rodzaje czynności prawnych !!!!!

Rodzaje czynności prawnych:

1. Jednostronne i dwustronne:

• Jednostronna czynność prawna wymaga jednego oświadczenia woli np. testament, porzucenie rzeczy. Czynności te dzielą się na:

• skierowane do określonej osoby, np. wypowiedzenie pewnego stosunku prawnego),

• nie są adresowane do konkretnej osoby, np. testament.

• Umowa (dwustronna (wielostronna) czynność prawna) - jest to zgodne oświadczenie woli dwóch stron lub większej liczby stron, w celu wywołania skutków prawnych

2. Między żyjącymi i na wypadek śmierci:

• Czynności prawne między żyjącymi - wywołują skutki prawne w sferze osób istniejących w chwili dokonania tych czynności, dotyczą obrotu cywilnego między istniejącymi podmiotami prawa cywilnego,

• Czynności prawne na wypadek śmierci - zostają wywołane za życia ale skutki wywołują wraz ze śmiercią osoby, która tej czynności prawnej dokonywała, np. testament,

3. Konsensualne i realne:

• Czynnością prawną konsensualną jest taka czynność, do której dokonania wystarcza samo złożenie oświadczenia lub wymiana zgodnych oświadczeń woli, np. umowa sprzedaży

• Czynność realna dla swej skuteczności oprócz innych niezbędnych elementów stanu faktycznego wymaga tak złożenia oświadczenia lub oświadczeń woli, jak i wydania rzeczy, które jest niezbędnym elementem tego typu czynności prawnych.

4. Rozporządzające i zobowiązujące:

• Czynność prawna rozporządzająca - polega na przeniesieniu, zniesieniu lub obciążeniu prawa majątkowego na rzecz innej osoby, np. przeniesienie własności rzeczy, przelew wierzytelności czy zwolnienie z długu. Zmniejszają się aktywa.

• Czynnością prawną zobowiązującą - polega na tym, że osoba zobowiązuje się względem innej osoby do świadczenia. Powiększenie długów np. zwiększają się pasywa.

• Czynności zobowiązująco- rozporządzające- te o podwójnym skutku np. umowa sprzedaży, zamiana, darowizna

5. Przysparzające i nieprowadzące do przysporzenia:

• Czynność prawna przysparzająca - jest to czynność, na mocy której w majątku osoby, następuje zwiększają się jej aktywa (np. nabycie prawa własności) lub zmniejszają się jej pasywa (np. zwolnienie z długu).

• Czynność prawna nieprowadząca do przysporzenia - jest to czynność, na mocy której w majątku osoby nie następują zmiany.

6. Odpłatne i nieodpłatne:

• Czynność prawna odpłatne- to takie, w której strona w zamian za spełnienie przez siebie świadczenie otrzymuje od drugiej strony pewien ekwiwalent majątkowy, np. sprzedaż, umowa zamiany.

• Czynność płatna nieodpłatne- nie ma tutaj ekwiwalentu majątkowego. Strona spełniająca świadczenie nie może się domagać ekwiwalentu (zapłaty) np. darowizna.

7. Kauzalne i abstrakcyjne:

• Czynności prawnych na kauzalne (przyczynowe)- przyczyna i cel indywidualizują czynność stanowią istotną część jej treści. Regułą polskiego prawa jest kauzalność czynności prawnych przysparzających.

• Czynności prawne oderwane (abstrakcyjne) - wypadkach czynność prawna nie wyraża przyczyny i celu, jej ważność nie zależy od przyczyny i celu, dla których powstała.

58. Forma czynności prawnej pod rygorem nieważności !!!!!

Forma pod rygorem nieważności - oznacza, że dojście do skutku tej czynności uzależnione jest od złożenia oświadczeń woli w wymaganej formie. Czynność prawna dokonana bez zachowania zastrzeżonej formy jest z mocy prawa nieważna. Obowiązek zachowania formy szczególnej pod rygorem nieważ­ności może wynikać z:

• przepisu ustawy,

• z woli stron.

59. Forma czynności prawnej dla celów dowodowych !!!!!

Forma dla celów dowodowych (ad probationem) - nie powoduje nieważności czynno­ści prawnej, ale ogranicza w sposób istotny możność korzystania ze środków dowodowych. Zanie­dbanie formy dla celów dowodowych nie powoduje ujemnych skut­ków dla stron czynności, jeżeli nie dochodzi między stronami do spo­ru.

60. Forma czynności prawnej dla wywołania oznaczonych skutków prawnych !!!!!

Forma dla wywołania oznaczonych skutków prawnych (ad eventum) - polega na tym, że ustawa uzależnia wywołanie przez czynność prawną niektó­rych skutków prawnych. Forma ta zatem ogranicza skuteczność czynności w ten sposób, że wywołuje tylko niektóre spośród skutków lub skutki mniej doniosłe, niż wtedy gdyby wymagana forma została zachowana.

61. Brak świadomości lub swobody w powzięciu lub wyrażeniu woli

Brak świadomości lub swobody w podjęciu lub wyrażeniu woli - nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome lub swobodne podjęcia decyzji i wyrażenie woli. Obojętne jest, czy stan ten jest trwał czy przemijający, ważne by istniał w chwili złożenia oświadczenia. Dla ważności czynności prawnej nie ma też znaczenia, czy druga strona czynności prawnej wiedziała o braku świadomości.

62. Wady oświadczenia woli

Wada oświadczenia woli - polega na tym, że czynność prawna wprawdzie została dokonana i w tym znaczeniu jest istniejąca, jednak występują w niej braki lub uchybienia, które nie pozwalają na zakwalifikowanie jej jako w pełni prawidłowej. Polski system prawa cywilnego zna 4 wady oświadczenia woli.

63. Błąd !!!!!

Błąd - polega na mylnym wyobrażeniu o prawdziwym stanie rzeczy przy składaniu oświadczenia woli lub na mylnym wyobrażeniu o treści składanego oświadczenia własnego lub drugiej strony. Wyróżniamy:

• Błąd sensu stricto, tj. sytuację, gdy składający oświadczenie oświadcza wprawdzie to co chce oświadczyć, ale tylko dlatego tak chce, ponieważ ma mylne wyobrażenie o prawdziwym stanie rzeczy

• Błąd co do pobudki - dotyczy okoliczności pozostających poza sferą treści czynności prawnej. Może on być wzięty pod uwagę tylko wyjątkowo, gdy przewiduje to ustawa.

64. Groźba !!!!!

Groźba - polega na tym, że dana osoba składa oświadczenie woli pod wpływem groźby innej osoby.

- musi być groźbą bezprawną (użycie środków przez prawo zabronione).

- musi być poważna i realna.

- może dotyczyć sfery majątkowej lub niemajątkowej.

- nie musi pochodzić od osoby zainteresowanej, może pochodzić od osoby trzeciej.

Oświadczenie woli pod wpływem groźby - to nieważność względna. Osoba może w ciągu roku od ustania obawy złożyć oświadczanie woli innej treści. Jeśli nie złoży nowego oświadczenia to czynność prawna wcześniejsza jest ważna.

65. Pozorność !!!!!

Pozorność - nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność polega na tym, że po obu stronach, istnieje ugoda, że oświadczenie jest tylko pozorne. Oświadczenie pozorne jest nieważne bezwzględnie, na którą może powołać się każda osoba trzecia, która ma w tym interes prawny.

66. Podstęp !!!!!

Zatrzymanie potajemne (milczące) - gdy druga strona nie jest świadoma pozorności składanego oświadczenia woli, czyli składający oświadczenie nie chce w rzeczywistości wywołania skutków, które zazwyczaj czynność wywołuje.

67. Składniki treści czynności prawnej

Treść czynności prawnej - ogranicza zasady współżycia społecznego. Ocena czynności prawnej na płaszczyźnie zasad współżycia społecznego uzasadniona jest dopiero wtedy, gdy nie występuje sprzeczność czynności z usta­wą. Za sprzeczne z prawem i zasadami współżycia społecznego uznać należy wprowadzenie przez profesjonalistów do umów zawieranych z udziałem konsumentów tzw. klauzul abuzywnych.

Składniki (elementy) treści czynności prawnej:

1. Przedmiotowe istotne - muszą zaistnieć, aby czynność prawna doszła do skutku i pozwalają na odróżnienie tej czynności prawnej od innego rodzaju czynności prawnych,

2. Podmiotowe istotne- takie, które wolą stron zostały zakwalifikowane do rangi istotnych. np. warunek i termin (np.sprzedam Ci auto, pod warunkiem że, sprzedam Ci auto, ale na Wielkanoc).

3. Przedmiotowo nieistotne - są bez znaczenia dla stron i ustawy.

68. Warunek !!!!!

Warunek oświadczenie woli - odnosi zazwyczaj skutek z chwilą, w której zo­stało wyrażone, a jeżeli chodzi o oświadczenie skierowane do drugiej strony, z chwilą, gdy do niej doszło. Dopóki warunek się nie spełni, nie jest wiadome, jaki będzie ostateczny los czynności prawnej.

Warunki dzielimy na:

• zawieszające - gdy od jego spełnienia uza­leżnia się powstanie skutku prawnego, np. zawarcie umowy sprzedaży pod warunkiem uzyskania kredytu przez nabywcę.

• rozwiązujące - gdy jego spełnienie powodu­je ustanie skutku prawnego czynności prawnej, np. małżonkowie utrzymają prawo do zajmowanych pomieszczeń, jeżeli nie rozwiodą się.

• dodatnie (twierdzące) - w zależności od tego, czy zdarzenie objęte warunkiem polegać ma na zmianie istniejącej sytuacji, czy też na utrzymaniu dotychczasowego stanu rzeczy, np. jeżeli zrobisz maturę",

• ujemne (prze­czące) - w zależności od tego, czy zdarzenie objęte warunkiem polegać ma na zmianie istniejącej sytuacji, czy też na utrzymaniu dotychczasowego stanu rzeczy, np. jeżeli nie upijesz się nigdy",

• zależne od woli stron , np. „jeżeli odzwyczaisz się od palenia"

• zależne od przypadku, np. Jeżeli bę­dzie padał deszcz",

• zależne od woli stron i przypadku, np. , jeżeli zawrzesz najpierw umowę z moim sąsiadem",

69. Termin !!!!!

Termin oświadczeniu woli - jest to takie postanowienie na pod­stawie którego skutek czynności prawnej ograniczony zostaje w cza­sie. Tym różni się od warunku, że nadejście terminu jest zawsze zda­rzeniem, które bez względu na jakiekolwiek zachowanie się stron na pewno nastąpi. Wyróżnia się:

• terminy początkowe - czynność prawna wywiera skutek dopiero od chwili gdy termin nadejdzie

• terminy końcowe - natomiast skutek czynności prawnej rozpoczyna się od razu, ale kończy się z nadej­ściem terminu.

70. Zawarcie umowy przez przyjęcie oferty !!!!!

Umowa - jest to zgodne oświadczenie woli, przynajmniej dwóch stron, w celu wywołania skutków prawnych. Po każdej stronie może występować także więcej osób.

Zawarcie umowy przez przyjęcie oferty - zawarcie tej umowy może nastąpić w ten sposób, że jedna osoba (oferent) złoży ofertę, a druga (oblat) ją przyjmie.

Oferta - propozycja zawar­cia konkretnej umowy skierowana do oznaczonego lub nieoznaczone­go kręgu adresatów, a zawierająca istotne postanowienia proponowa­nej umowy.

71. Zawarcie umowy w drodze negocjacji !!!!!

Zawarcie umowy w drodze negocjacji - następuje w chwili, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich postanowień, które były przedmiotem negocjacji. Oznacza to, że do zawarcia umowy niezbędne jest uzgodnienie stanowisk co do wszystkich dyskutowanych postanowień, poprzez uznanie, iż mają one jednakową donio­słość prawną.

Negocjacja - wstępne rozmowy, wymiana korespondencji, które w efekcie mają doprowadzić do porozumienia czyli umowy.

Pertraktacje - etap poprzedzający zawarcie umowy

72. Aukcja !!!!!

Zawarcie umowy w trybie aukcyjnym - umowa zostaje zawarta z tym, uczestnikiem aukcji (licytantem), który zaoferu­je najkorzystniejsze warunki umowy. Istotą aukcji jest osiągnięcie jak najkorzystniejszych warunków proponowanej umowy.

Aukcja jest postępowaniem rozpoczynającym się od wezwania osób zainteresowanych zawarciem danej umowy do stawienia się w wyznaczonym miejscu i czasie w celu składania jak naj­korzystniejszych propozycji z punktu widzenia organizatora aukcji

Licytacja jest swoistym rodzajem aukcji. Organ lub osoba organizująca licytację oczekuje składania coraz korzystniejszych ofert, a umowa zostaje zawarta, z tym oferentem, który zgłosił najkorzyst­niejszą ofertę, co manifestuje się przez tzw. przybicie.

73. Przetarg !!!!!

Zawarcie umowy w trybie przetargowym - umowa zostaje zawarta, z tym uczestnikiem przetargu, który z punktu widzenia organizatora prze­targu złożył najkorzystniejszą ofertę, lub z tym, którego oferta jest najbardziej zbliżona do wyobrażeń organizatora przetargu.

Przetarg - jest postępowaniem rozpoczynającym

74. Pojęcie przedstawicielstwa i jego rodzaje

Przedstawicielstwo -polega na tym, że pewna osoba dokonuje w imieniu innej osoby czynności prawnej. Instytucja przedstawicielstwa umożliwia osobom, które nie mogą same, z różnych powodów (np. wskutek braku zdolności do czynności prawnych), dokonywać czynności prawnych, uczestniczenie w obro­cie cywilnoprawnym.

Reprezentowany nazywany jest mocodawcą, przedstawiciel - pełnomocnikiem.

Rodzaje przedstawicielstwa:

• Przedstawicielstwo ustawowe

• Pełnomocnictwo

• Prokura

75. Pełnomocnictwo i jego rodzaje !!!!!

Pełnomocnictwo - źródłem jest oświadczenie woli reprezentowanego. Podstawę pełnomocnictwa stanowi pewien stosunek prawny istniejący pomiędzy mocodawcą a pełnomocnikiem, na mocy którego pełnomocnik jest zobowiązany do działania w imieniu mocodawcy. Pełnomocnictwo może zostać udzielone jednej osobie lub kilku osobom z takim samym zakresem umocowania. O tym czy osoby te mogą działać oddzielnie, czy też łącznie, rozstrzyga treść pełnomocnictwa.

Pełnomocnictwo można podzielić na:

1. Pełnomocnictwo ogólne - obejmuje ono umocowanie do dokonywania tzw. czynności zwykłego zarządu;

2. Pełnomocnictwo rodzajowe - dotyczy pewnego rodzaju czyn­ności. Mogą nimi być czynności przekraczające zakres zwy­kłego zarządu;

3. Pełnomocnictwo szczególne - odnosi się ono do poszczególnej czynności.

76. Pojęcie i rodzaje prokury !!!!!

Prokura jest pełnomocnictwem obejmującym umocowanie do dokonywania czynności sądowych oraz pozasądowych, związanych z prowadze­niem przedsiębiorstwa.

Rodzaje prokury:

1. Prokura łączna - możliwe jest udzielenie kilku osobom prokury łącz­nie. W razie udzielenia kilku osobom prokury łącznie kierowane do przedsiębiorcy oświadczenia mogą być do­konywane wobec jednej z tych osób, którym udzielono prokury łącz­nie.

2. Prokura łączna niewłaściwa - dopuszczalne rozdzielenie prokury jednej osobie, z za­strzeżeniem, że może ona działać tylko łącznie z członkiem zarządu spółki lub wspólnikiem.

3. Prokura oddziałowa - jej istota polega na tym, że przedsię­biorca może ograniczyć prokurę tylko co do pewnego zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa.

77. Wygaśnięcie prokury !!!!!

Wygaśnięcie prokury - przyczynami wygaśnięcia prokury są:

• wykreślenie przedsiębiorcy z rejestru,

• ogłoszenie upadłości,

• otwarcie likwi­dacji przedsiębiorcy,

• śmierć pro­kurenta.

W razie wygaśnięcia prokury przedsiębiorca jest obowiązany zgło­sić to wygaśnięcie do rejestru przedsiębiorców.

78. Pojęcie dawności i jej rodzaje

Dawność - instytucje prawa cywilnego, których cechą wspólną jest wiązanie za­istnienia określonych skutków z niewykonywaniem przez podmiot uprawniony. Do in­stytucji tych zalicza się przedawnienie roszczeń, terminy zawitej, zasie­dzenie, przemilczenie.

79. Cechy przedawnienia roszczeń (?)

Przedawnienie roszczeń - Przedawnienie roszczeń polega na tym, że po upływie określonego prawem czasu dłużnik, poręczyciel lub gwarant mogą odmówić zapłaty. Przedawnieniu ulegają roszczenia majątkowe. Spośród zaś roszczeń mająt­kowych nie ulegają przedawnieniu roszczenia windykacyjne i negatoryjne jeżeli dotyczą nieruchomości oraz roszczenie o zniesienie współwłasności. Skutkiem upływu terminu przedawnienia jest niemożność docho­dzenia przedawnionego roszczenia.

80. Terminy przedawnienia roszczeń

Terminy przedawnienia - przewiduje dwa terminy przedawnienia:

1. 3 lata - dla roszczeń okresowych oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej,

2. 10 lat - dla pozostałych roszczeń.

81. Początek biegu terminu przedawnienia

Początek biegu terminu przedawnienia - bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalnej. Bieg terminu przedawnienia nie mo­że się więc rozpocząć przed powstaniem roszczenia.

Można wyróżnić 2 typy biegu przedawnienia:

1. Obiektywny sposób ustalania początku biegu terminu przedawnienia - rozpoczyna się od chwili zaistnienia określonego zda­rzenia niezależnie od tego, czy ktoś o tym wie czy nie.

2. Subiektywny sposób ustalania początku biegu terminu przedawnienia - uzależnia się od dowiedzenia się o zaistnieniu pew­nego zdarzenia

82. Zawieszenie biegu terminu przedawnienia

Zawieszenie biegu terminu przedawnienia - polega na tym, że bieg przedaw­nienia nie rozpoczyna się, lub jeżeli bieg ten się już rozpoczął, to pewnego okresu czasu nie wlicza się do tego biegu.

Zawieszenie biegu terminu przedawnienia może mieć miejsce w odniesieniu do roszczeń:

• dzieci przeciwko rodzicom,

• osób nie mających pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko opiekunom lub kuratorom,

• jednego z małżonków przeciwko drugiemu.

83. Wstrzymanie zakończenia biegu terminu przedawnienia

Wstrzymanie zakończenia biegu terminu przedawnienia - po­lega ono na tym, że przedawnienie biegnąc może zakończyć się dopie­ro po upływie pewnego okresu czasu od ustania okoliczności przewi­dzianych przez prawo. Ma ono miej­sce jeżeli przedawnienie biegnie przeciwko osobom nie mającym peł­nej zdolności do czynności prawnych, które nie mają przedstawiciela ustawowego.

84. Przerwanie biegu terminu przedawnienia

Przerwanie biegu terminu przedawnienia - przerywa każda czynność przedsię­wzięta bezpośrednio w celu dochodzenia, ustalenia, zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Czynność musi być dokonana przed sądem, sądem po­lubownym lub innym właściwym organem powołanym do rozpozna­wania spraw albo egzekwowania roszczeń danego rodzaju. Drugą przyczyną przerwania biegu terminu przedawnienia jest uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysną

Uznanie może przybrać postać:

• uznania niewłaściwego - jest to przejaw woli dłużnika stwierdzający, iż dłużnik jest przekonany o istnieniu, lub nieistnieniu, roszczenia,

• uznania właściwego - jest to umowa, której treścią jest ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego, zawarta pomiędzy dłużnikiem i wierzycielem

Skutkiem przerwania biegu terminu przedawnienia jest to, iż po każdym przerwaniu przedawnienie biegnie na nowo.

85. Zakończenie biegu terminu przedawnienia

Zakończenie biegu terminu przedawnienia -termin oznaczony w latach koń­czy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początko­wemu dniowi terminu.

86. Pojęcie i rodzaje terminów zawitych !!!!!

Terminy zawite - stanowią intensywny wyraz upływu czasu. Z ich pomocą dochodzi do szybkiego oraz bezwzględnego i jednoznacznego ustalenia danej sytuacji. Bezwzględność terminów zawitych sprawia, że istniejący stan niepewności zo­staje w sposób stanowczy usunięty. Terminy te są krótkie. Terminom zawitym podlegają zarówno roszczenia majątkowe, jak i uprawnienia niemajątkowe

Rodzaje terminów zawitych:

1. tzw. prekluzja sądowa - są to terminy do dochodzenia praw i przed sądem lub innym powołanym do tego organem, np. ter­miny do wytaczania powództw,

2. tzw. prekluzja pozasądowa - są to terminy do dokonywania czynności pozasądowych, np. zawiadomienie sprzedawcy o wadzie rzeczy sprzedanej, wykonanie prawa pierwokupu,

3. terminy powodujące wygaśnięcie praw podmiotowych, np. użytkowanie wygasa jeżeli nie jest wykonywane przez 10 lat.

87. Terminy zawite a terminy przedawnienia (?)

Długość terminów przedawnienia określa ustawa normami bezwzględnie wiążącymi. Wszelkie więc postanowienia umowy, który by skracały lub wydłużały te terminy, są bezwzględnie nieważne.

88. Formy czynności prawnej !!!!!

Formy czynności prawnej :

1. Zwykła forma pisemna - zostaje zachowana, gdy na dokumencie sporządzonym w dowolny sposób pod treścią oświadczenia woli strona złoży własnoręczny podpis. Do zawarcia umowy w formie pisemnej wystarcza wymiana dokumentów, z których każdy obejmuje treść oświadczenia woli jednej ze stron i jest przez nią podpisany. Jeżeli osoba składająca oświadczenie woli nie może pisać lecz może czytać, wtedy wymóg formy pisemnej zostanie zachowany, jeżeli osoba ta uczyni na dokumencie tuszowy odcisk palca, a obok tego odcisku inna osoba wpisze jej imię i nazwisko umieszczając swój podpis.

2. Forma elektroniczna - nowym, wyróżnionym w kodeksie cywilnym sposobem składania oświadczeń woli. Oświadczenie woli może być zatem złożone przez internet, na stronach www, w elektronicznej książce adresów, domen internetowych, czy przy wykorzystaniu innych mediów elektronicznych.

Podpis elektroniczny musi zawierać następujące wymagania:

• przyporządkowanego wyłącznie oznaczonej osobie,

• sporządzany przez nią za pomocą podlegających jej wyłącznej kontroli bezpiecznych urządzeń i danych służących do składania podpisu elektronicznego,

• jest powiązany z danymi, do których został dołączony w taki sposób, że jakakolwiek późniejsza ich zmiana jest rozpoznawalna

3. Forma pisemno urzędowa z poświadczonym podpisem - oznacza urzędowe stwierdzenie własnoręczności podpisu złożonego przez wskazaną osobę. Osoba, na którą wskazuje podpis, nie może zaprzeczyć, ze podpis złożyła, a tym samym dokonała czynności prawnej. Stwierdzenia tego dokonuje notariusz, poprzez zamieszczenie stosownej klauzuli na dokumencie.

4. W miejscowościach, w których nie ma kancelarii notarialnej własno­ręczność podpisu poświadczają:

• wójt, burmistrz prezydent miasta, na pismach upoważniających do odbioru przesyłek i sum pieniężnych oraz odbioru dokumentów z urzędów i instytucji oraz na oświadczeniach stwier­dzających stan rodzinny i majątkowy składającego oświadcze­nie,

• banki, na pismach upoważniających do odbioru pieniędzy lub innych przedmiotów z tych banków.

5. Pismo z datą pewną - data pewna oznacza, że czynność prawna której dotyczy, dokonana została nie później niż w dniu, w którym datę urzędowo odnotowano.

6. Akt notarialny - wymaga spisania przez notariusza oświadczeń woli stron. Akt notarialny powinien za­wierać całą istotną dla danej czynności treść, a ponadto stwierdzenia, których potrzeba umieszczenia w akcie wynika z woli stron albo z przepisów. Przed podpisaniem akt notarialny powinien być odczytany przez notariusza lub inną osobę w jego obecności. Oryginały aktów notarialnych są przechowywane w biurze nota­rialnym, a strony uzyskują jedynie ich wypisy, które są wiernym odbi­ciem oryginału.

89. Ubezwłasnowolnienie !!!!!

Ubezwłasnowolnienie - konsekwencją orzeczenia przez sąd ubezwłasnowolnienia jest:

• ubezwłasnowolnię całkowite - to pozbawienie osoby fizycznej zdolności do czynności prawnych na mocy orzeczenia sądowego. Ubezwłasnowolnić całkowicie można tylko osobę, która ukończyła 13 lat. Przyczyną ubezwłasnowolnienia całkowitego jest niemożność kie­rowania swoim postępowaniem przez osobę fizyczną wywołana cho­robą psychiczną niedorozwojem umysłowym, pijaństwem czy nar­komana Skutkiem orzeczenia całkowitego ubezwłasnowolnienia jest pozbawienie danej osoby zdolności do czynności prawnych w ogóle oraz ustanowienie opieki. Czynność prawna dokonana przez osobę nie mającą zdolności do czynności prawnych jest nieważna.

• ubezwłasnowolnienie częściowe - ograniczenie zdolności do czynności prawnych. Przesłanką ubezwłasnowolnienia częściowego jest potrzeba pomocy w prowadzeniu spraw danej osoby. Potrzeba udzielenia tej pomocy może być wywołana przez chorobę psychiczną, niedorozwój umysło­wy, pijaństwo, czy narkomanię, ale stan danej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego. Ubezwłasnowolnić częściowo można osobę, która ukończyła 18 rok życia. Dla takiej osoby, w razie częściowego jej ubezwłasnowolnienia, ustanawia się kuratora. Osoby o ograniczonej zdolności do czynności prawnych mogą dokonywać samodzielnie wielu czynności prawnych, np.: mogą rozporządzać swym majątkiem, zawszeć umowę o pracę po ukończeniu 15 lat. Pewnych czynności wyraźnie wskazanych przez obowiązujące przepisy w ogóle nie mogą dokonywać np.: sporządzać testamentu.

Ograniczenie lub utrata zdolności do czynności prawnych wskutek ubezwłasnowolnienia skutkuje także w sferze zdolności prawnej.

---