Sady w Polsce:
• lata dziewięćdziesiąte XX w:
- rozwój sadów karłowych,
- dominacja koron kształtu wrzecionowego (stożkowego),
- obsada jabłoni na 1ha ok. 1,25-2,5 tys. drzew,
• obecnie:
- doskonalenie technologii produkcji owoców z sadów karłowych i półkarłowych,
- modernizacja techniki (ciągników, opryskiwaczy, bazy przechowalniczej).
Zalety gęstych rozstaw:
- wczesne wejście drzew w okres ekonomicznego owocowania,
- regularne owocowanie drzew w starszym wieku,
- wysoka jakość owoców mimo wysokich plonów,
- wysoka wydajność pracy przy cięciu drzew, przerzedzaniu zawiązków i zbiorze owoców,
- mniejsze zużycie energii i cieczy do ochrony,
- możliwość wprowadzenia szybkich zmian w technologii produkcji odmian i podkładek.
Wady gęstych rozstaw:
- wysokie nakłady inwestycyjne
- większe ryzyko produkcji w razie wyboru niewłaściwego stanowiska, niewystarczającej pielęgnacji drzew, pojawienia się gryzoni lub wystąpienia niskich temp, zwłaszcza w bezśnieżne zimy.
Trendy w sadownictwie:
- zakładanie nowych sadów karłowych,
- wybór nowych odmian i nowych mutacji,
- wykorzystywanie rusztowań,
- właściwe formowanie i cięcie drzew,
- nawożenie, nawadnianie, stosowanie zabiegów poprawy jakości owoców.
Wielkość drzew zależy od:
- podkładki
- odmiany
- wyboru formy korony
- zabiegów agrotechnicznych
Rozstawa drzew w sadzie zależy od:
- gatunku,
- odmiany,
- podkładki,
- typu gleby,
- zastosowanej formy korony,
- stosowanego sprzętu mechanicznego.
Standaryzacja rozstaw między rzędami drzew w sadzie.
- jabłonie i grusze 3,5 - 4,5m
- wiśnie i brzoskwinie 3,5 - 4m
- śliwy i morele 4 - 4,5m
- czereśnie 4,5 - 5m
Rozstawa dla jabłoni (4m między rzędami):
Odmiany |
Podkładka |
Odległość w rzędzie (m) |
Liczba drzew/ha |
słabo rosnące |
P22, M.9 M.26 |
1 - 1,5 2 - 2,5 |
1666/2500 1000/1250 |
umiarkowanie rosnące |
P22, M.9 M.26 |
1,5 - 2 3 - 4 |
1000/1666 625/833 |
silnie rosnące |
P22, M.9 |
2 - 3 |
833/1250 |
1ha = 10000m2 (100x100m)
4 x 1m
1 drzewko → 4m2
1ha = 2500drzew
Rozstawa dla grusz, śliw i wiśni:
Gatunek |
Podkładka |
Odległość w rzędzie (m) |
Liczba drzew/ha |
grusza (4m) |
pigwa |
1,0 - 2,0 |
1250/2500 |
|
siewka |
2,0 - 3,0 |
830/1250 |
śliwa (4,5) |
w. Wangenheima (4m) |
1,0 - 2,5 |
1000/2500 |
|
ałycza (5m) |
2,0 - 4,0 |
500/1000 |
wiśnia (4m) |
antypka |
1,5 - 2,0 |
1250/1666 |
Rozstawa dla czereśni
- dla drzew na czereśni ptasiej 5 x 3,0(3,5)m
- dla drzew na Gisela 5,5 x 2,5 (3,0)m
- dla drzew na PHLA 4,5 x 2,0(2,5)m
Rozstawa dla brzoskwini:
Forma korony |
Odległości (m) między rzędami |
Odległości (m) w rzędzie |
wrzecionowa |
4 - 5 |
2,5 - 3, 5 |
wazowa (kotłowa) |
5 - 6 |
4 |
szpalerowa |
4 - 5 |
3 - 4 |
osiowa |
4,5 - 5 |
1 - 1,5 |
krzaczasta |
5 - 6 |
3 - 4 |
Polecane rozstawy dla roślin jagodowych:
Gatunek |
|
Rozstawa (m) |
||
|
|
Między rzędami |
W rzędzie |
Liczba roślin/ha |
Agrest |
zbiór ręczny |
2,0 - 2,5 |
1,0 - 2,0 |
2000/5000 |
|
zbiór mechaniczny |
3,8 - 4,2 |
0,5 - 0,7 |
3400/5263 |
Porzeczki |
zbiór ręczny |
2,0 - 3,5 |
1,0 - 2,0 |
1428/5000 |
|
szpaler przy drutach |
2,0 |
1,0 |
5000 |
|
zbiór mechaniczny |
3,8 - 4,2 |
0,4 - 0,6 |
4386/6579 |
Maliny |
|
2,0 - 3,0 |
0,4 - 0,5 |
6666/12500 |
Truskawki |
uprawa rzędowa |
0,6 - 0,8 |
0,2 - 0,3 |
41666/83333 |
|
uprawa pasowa 2 rzędowa |
0,8 x 0,4 |
0,2 - 0,3 |
55555/83333 |
|
uprawa zagonowa |
0,5 |
0,3 - 0,4 |
50000/66666 |
Borówka wysoka |
|
2,0 - 3,0 |
1,2 - 1,5 |
2222/4162 |
Jeżyna bezkolcowa |
|
2,5 - 3,0 |
1,2 - 2,5 |
1333/3333 |
Odmiany:
• jabłoń (ponad 10000 odm.) - Idared, Jonagold i mutacje, Golden Delicious i mutacje, Gala i mutacje, Sampion, Rubin i mutacje, Ligol, Elise, Mutsu, Cortland.
• grusze (ok 5000 odm.) - Konferencja, Lukasówka, Generał Leclerc, Komisówka, Concorde, Amfora, Faworytka (klapsa).
• śliwy (ok 6000 odm.) - Cacańska, Lepotica, Cacańska Najbolia, Cacańska Rana, Cacańska Rodna, Diona, Empress, Kometa, Prezydent, Reklody, Valor, Węgierki.
• wiśnia (wiśnie właściwe, czerechy) - Groniasta, Kelleris 16, Łutówka, Nefris, North Star, Pandy 103, Sabina, Wanda.
• czereśnia (sercówki, chrząstki), Burlat, Kordia, Hedelfińska, Lapins ISK, Rivan, Regina, Sam, Sumnit, Sylvia, Techlovan, Vega.
• brzoskwinia - Harnaś, Harrow Beauty, Inka, Redhaven, Reliance, Royalvee, Saturn, Velvet.
• nektaryny - Marco, Redgold, Fantasia, Harblaze.
• morela (około 200 odm.) - Early Orange, Goldrich, Harcot, Somo, Wczesna z Morden.
• porzeczka czarna - Ben Alder, Lomond, Ben Sarek, Ruben, Tines, Titania, Tiben, Tisel.
• porzeczka czerwona - Rondom, Rovada, Jonkheer van Tets, Losan, Detvan, Tatran, Holenderska Czerwona.
• porzeczka biała - Biała z Juterbog.
• agrest - Biały Triumf, Pax, Kamieniar, Niesłuchowski, Invicta, Rokula, Capivator, Hinsel, Resika, Malachit (Mucurines)
• truskawki - Senga Sengana, Elsata, Honeoye, Pandora, Benicia, Florence, Vibrant Albion, Selva, Diamante, San Andreas, Portola; polskie - Dukat, Elkat.
• malina - owocują jeden raz - Malling Seedling, Canby, Narna, Veten, Glen, Laszka, Pokusa, Benefis, Cowichan, Sokolica; owocują dwa razy - Ample, Polana, Polka, Polesie, Poranna Rosa.
• leszczyna - (lambertówki, zelerówki) - Cosford, Nottingham, Lamberta Czerwonolistny, Warszawski Czerwony, Barceloński, Garibaldi, Pasiasty, Rzymski, Kataloński, Olbrzymi z Halle, Webba Cenny.
• orzech włoski - Kurów 25, Albi, Dodo, Leopold, Resovia, Silesia, Targo, tryumf.
• borówka wysoka - Bluecrop, Earliblue, Duke, Spartan, Chardler, Herbert, Blue gold, Bonifacy, Nelson, Brigitta, Darrow.
• winorośl - odm deserowe : Agat Doński, Kordianka, Muskat Letni, Schuyler, Swenson Red; odm przerobowe: Aurora, Rondo Bianca, Biona, Marechat Fock, Leon Millot, Regent, Wiszniowyj Raunij.
CZYNNIKI PRZYRODNICZE W UPRAWIE ROŚLIN SADOWNICZYCH
Czynniki klimatyczne - temperatura:
- suma temperatur aktywnych to oznacza sumę dobowych temperatur ponad 5oC
- średnia temperatura okresu wegetacji,
- przymrozki,
◦ minimalna temp, poniżej której może roślina zginąć:
- jabłoń - 30 do - 35oC, - grusza - 25oC,
- wiśnia - 30oC, - morela - 25oC,
- śliwa - 25oC, - czereśnia - 25oC,
- brzoskwinia - 20oC,
◦ czynnikiem ograniczającym uprawę niektórych gatunków i odmian roślin sadowniczych jest zbyt mała ilość ciepła latem, wyraża się ona sumą temp aktywnych to znaczy sumą dobową temp ponad 5oC (Suwałki 2400oC, południe Polski 2850oC - około 3 tygodnie różnicy),
◦ długość okresu wegetacji:
- w Polsce waha się od 190 do 230dni (średnia temp lata i zimy),
- tereny N - E są o 3oC chłodniejsze.
◦ wymagane usłonecznienie (% pełnego usłonecznienia dla jabłoni):
- 50% do wzrostu drzew
- 30 - 50% do zawiązywania się pąków kwiatowych oraz do zawiązywania się owoców i ich wzrostu
- 60 - 80% do wytworzenia się rumieńca na owocach
- 10 - 20% do wzrostu pędów jednorocznych
- 30% wartość krytyczna dla plonowania.
◦ opady atmosferyczne - ich ilość, jakość i rozkład w ciągu roku:
- Wielkopolska, Kujawy, Mazowsze, Podlasie suma opadów wynosi około 450 - 550mm
- tereny podgórskie (Podkarpacie) 700 - 800mm,
- drzewa karłowe wymagają 700 - 800mm opadów rocznie.
Przed posadzeniem drzew:
• ocena lokalizacji pod kątem przydatności sadowniczej:
- rejon uprawy w Polsce
- topografia terenu (równiny, teren pagórkowaty)
- wystawa zbocza
- zjawiska niekorzystne (przymrozki, gradobicia, wichury, burze)
• zastoiska mrozowe (przyczyny)
• wystawa to znaczy nachylenie zbocza w stosunku do stron świata, zjawisko inwersji temperatury powietrza.
Przed posadzeniem sadu:
- ocena gleby pod kątem przydatności sadowniczej
- skład granulometryczny i ocena bonitacji gleby
- głębokość zalegania wody gruntowej
- właściwości wodno - powietrzne gleby (50+25+25)
- żyzność gleby (ważny problem przy replantacji)
Czynniki glebowe ograniczające uprawy sadownicze:
• woda gruntowa:
- orzech włoski, czereśnia i grusza > 180 - 200cm
- jabłonie (na siewkach) >150cm
- jabłonie i grusze karłowe ok. 100cm
- śliwy ok. 100cm
- maliny max 50cm,
- porzeczki, agrest - 50cm
- żurawina, borówka - 40cm
- aronia - 40cm
- płytkie wody gruntowe są dla sadów niebezpieczne,
• skład granulometryczny gleby:
- powyżej15 % części spławialnych - nie nadają się piaski luźne,
- piaski całkowite (>150cm), słabo gliniaste,
• bonitacja gruntów - to ocena ich jakości według przydatności rolniczej:
- gleby I, II, III, klasy uznawane są za bardzo dobre pod sad,
- IV klasy za dobre,
- V klasy za mało przydatne (konieczne nawożenie),
- VI klasy nie przydatne.
• gleby:
- ił, glina, pył, piasek,
- drzewa owocowe dobrze rosną na glebach o przeciętnej żyzności (III i IV klasy bonitacyjne),
- jabłonie na siewkach oraz wiśnie mogą rosnąć i owocować nawet na lekkich glebach V klasy,
- drzewa karłowe i półkarłowe mają wyższe wymagania glebowe (wymagają gleb żyznych lessów, brunatnych).
Oglejenia:
- sino-zielonkowa barwna warstwa gleby w profilu glebowym,
- jest to skutek podchodzenia ku powierzchni i utrzymywaniu się przez pewien okres czasu wody gruntowej warstwy rudawcowe (orsztyn) - twarde, brunatne złogi utworzone ze związków Fe, uniemożliwiające rozwój korzeni roślin w głąb gleby,
- przyczyniają się do osłabienia wzrostu roślin.
Przydatność poszczególnych typów gleby:
◦ gleby mineralne nie nadają się pod uprawy sadownicze, są zbyt płytkie
◦ gleby wapniowcowate (rędziny, pararędziny), jeżeli są dostatecznie głębokie to nadają się pod uprawę orzechów włoskich i drzew pestkowych,
◦ gleby czarnoziemne:
- są bardzo żyzne,
- jeśli woda gruntowa nie występuje zbyt płytko, stwarzają bardzo dobre warunki rozwoju dla roślin sadowniczych,
- drzewa o wiele łatwiej zniosą kilkutygodniową suszę niż kilkutygodniowe zalanie,
◦ gleby brunatnoziemne, gleby bielicowe, gleby bagienne, napływowe.
Kwalifikacja gleby i terenu po sad:
1. Jeśli nie przewidujemy nawadniania, wykluczamy grunty orne klasy VI i większości V
2. Wykluczamy gleby piaskowe całkowite piaski luźne i piaski słabo gliniaste.
3. Sprawdzamy czy teren nie leży w zastoisku mrozowym.
4. Sprawdzamy czy teren nie leży w pasie gradowych.
5. Wykonujemy odkrywki glebowe (1,5m) i sprawdzamy, czy woda gruntowa nie występuje zbyt płytko. Najlepiej wykonać je w okresie jesiennym.
6. Próba kuli - piasek gliniasty można po zwilżeniu w dłoniach ukręcić w kulkę (to bardzo dobry znak) To samo się dzieje ze zwilżonym pyłem i gliną.
7. Pobieramy próbki gleby w celu wykonania analizy chemicznej, oznaczenia pH gleby i zawartości skł. pokarmowych, analizy składu granulometrycznego gleby, zawartości części spławialnych, analiza zaw. próchnicy, najlepszy termin 15VII- 15VIII.
Cel właściwego przygotowania gleby:
- zmiana kwasowości gleby
- wzbogacenie w składniki pokarmowe
- poprawienie właściwości fizycznych gleby
- likwidacja trwałego zachwaszczenia
Uprawa gleby przed sadzeniem:
• głęboka orka (30cm) - nie tuż przed sadzeniem, z pogłębiaczem - Mazowsze, Podlasie mają złoża orsztynu w podglebie
• spulchnienie głębszych warstw gleby
• przemieszczanie gleby ( bardzo ważne przy replantacji) - warstwa górna bogata w K i P, uboga w Mg.
• wniesienie pod głęboką orkę nawozów potasowych i fosforowych (analiza gleby)
• nawozy wapniowe i magnezowe stosuje się po głębokiej orce
• nawozy azotowe stosuje się dopiero po posadzeniu roślin
• czas przygotowania pola pod sad rok do dwóch lat
• przed sadzeniem nawożenie mineralne: dawki orientacyjne na 1ha ( do 200kg K2O; do 200kg P2O5; do 1,5- 2,5t wapna)
• nawożenie organiczne 40t obornika lub wysiew nasion roślin zielonych.
Przed posadzeniem drzew należy uwzględnić:
• przygotowanie pola:
- doprowadzić odczyn gleby do odpowiedniego poziomu
- zastosować materię organiczną
- uzupełnić składniki mineralne
- zniszczyć chwasty
- uprawić dobrze glebę (nadać jej strukturę gruzełkowatą)
- zastosować zmianowanie
• żyzność gleby:
próchnica = huminy, kwasy ulmowe, kwasy humusowe, kwasy fulwowe.
• obornik - niezależnie od przedplonów przed założeniem upraw sadowniczych zaleca się zastosować dawkę obornika w wysokości 35-40t/ha.
Nawożenie organiczne:
• nowe pole:
- właściwy wybór lokalizacji
- właściwe uzupełnienie nawożenia mineralnego
- zapobieganie występowania chwastów trwałych
- nie jest konieczne jest wskazane nawożenie organiczne
• sad po sadzie:
- problem zmęczenia gleby
- obornik, torf lub kompost
- głęboka orka (25 - 30cm)
- uprawa ziemniaków lub nawozu zielonego na przyoranie
- jest koniczne nawożenie organiczne.
Preparaty poprawiające żyzność gleby: Rosahumus, Delsol Black Jack.
Replantacja (sad po sadzie):
• ryzyko dużych wypadów:
- jabłonie po jabłoni,
- grusze po gruszach,
- grusze po jabłoniach,
- jabłonie po gruszach,
- śliwy po śliwach,
- wiśnie po wiśniach,
- czereśnie po czereśniach.
• małe ryzyko wypadów:
- ziarnkowe po pestkowych,
- pestkowe po ziarnkowych.
Choroba replantacyjna - fakty:
- sad jest wieloletnią, monokulturą, a w starym sadzie brak jej objawów, może się ujawnić przy replantacji,
- objawy choroby są związane ze środowiskiem glebowym,
- typowymi objawami tej choroby są słaby wzrost, krótkie przyrosty, duże porażenie przez choroby i zamieranie młodych drzewek po posadzeniu.
Zmęczenie gleby:
• przyczyny:
- allelopatia a greckiego allelon (wzajemny) i pathos (cierpieć) - szkodliwy lub korzystny wpływ substancji chemicznych wydzielanych przez rośliny danego gatunku lub pochodzących z rozkładu tych roślin,
- nicienie
- grzyby
- promieniowce
- bakterie
- pozostałości po środkach chwastobójczych
• zwalczanie:
- odkażanie środkami chemicznymi ( chloropikryna, bromek metylu) zalety- metoda skuteczna, wady - droga, niebezpieczna dla ludzi i zwierząt.
- aktywizacja życia biologicznego gleby poprzez wniesienie dużej ilości materii organicznej, wada - trwa co najmniej 1 rok.
Chwasty:
- jednoroczne: jednoliścienne, dwuliścienne
- wieloletnie: perz, powój, mniszek, ostrożeń, skrzyp.
Zwalczanie chwastów trwałych:
- przed sadzeniem roślin pole powinno być wolne od chwastów trwałych (perz, powój),
- pola użytkowane rolniczo zazwyczaj są wolne od tego typu chwastów (zwłaszcza, jeśli były uprawiane rośliny okopowe lub rzepak)
- pola po starych sadach - obecność licznych chwastów: perzu, powoju, skrzypu, przymiotna, mniszka, a także krzewów jeżyny, czarnego bzu i innych roślin.
Usuwanie zbędnej roślinności:
- zabiegi mechaniczne: orka, bronowanie, kultywatorowanie, gracowanie, kopanie łopatą,
- uprawa zbóż (zmianowanie),
- stosowanie herbicydów.
Zastosowanie herbicydów:
• Roundup i jego odpowiedniki (dopuszczalnych jest 75 preparatów):
- mają działanie układowe,
- niszczące wszystkie chwasty,
- substancja aktywna jest pobierana przez liście i przemieszczana do korzeni,
- dawki: od 4l/ha (przy zwalczaniu chwastów dwuliściennych) do 8l/ha (przy niszczeniu perzu).
• GLIFOSAT - N(fosfonometylo) glicyna:
- najpopularniejszy związek zwalczający chwasty,
- związek z grupy aminofosfonianów występuje w postaci soli izopropyloaminowej 360g w 1 litrze środka,
- przeznaczony do zwalczania chwastów w zbożach, roślin warzywnych, roślin sadowniczych i na terenach nie użytkowanych rolniczo,
- zużycie od końca lat 90-tych do 2012roku podwoiło się i wynosi obecnie ok. 15000 ton rocznie,
- dawką glifosatu można obniżyć o 50% poprzez zastosowanie adiuwantów:
⌐ siarczanu amonowego - 5kg/ha,
⌐ silwet L-77840 AL.
⌐ Niagara i Pro Aqua,
- w przypadku wody twardej należy zastosować więcej adiuwanta.
• uwagi do stosowania glifosatu:
- liście chwastów powinny być zwilżone, a ciecz nie powinna skapywać na ziemię
- 200l cieczy na 1ha (słabo zachwaszczone)
- 400l cieczy na 1 ha (silnie zachwaszczone)
- optymalna dawka cieczy z glifosatem wynosi 120-200l/ha
- glifosat przy replantacji sadu ma zastosowanie przed jakąkolwiek uprawą mechaniczną gleby.
• różnice: Roundup (5l/ha) + chwastox (2l/ha) lub Aminopielik (1l/ha) zawsze z dodatkiem siarcznu amonowego (5kg/ha) lub innego adiuwanta lub wspomagacza.
•czy glifosat jest bezpieczny dla środowiska?
- jest skutecznym i tanim herbicydem ulega biodegradacji w zetknięciu z glebą, ale…
- badania dowodzą, że glifosat jest Xenoestrogenem i funkcjonuje podobnie do estradiolu, silnego ludzkiego estrogenu wywołującego raka. A, że ponad 90% soi produkowanych w USL pochodzi z upraw GMO (soja odporna na glifostat) to mało kto o tym wie…
Przed założeniem sadu należy zaplanować i wykonać:
- rusztowanie dla drzew tego wymagających
- plan nasadzeń (kwater)
- ogrodzenie sadu
Ogrodzenie:
-jest bardzo drogie,
- najwięcej szkód czynią: zające, sarny, nornice
- siatka wysokości 1,5m o oczkach 4x4cm i wykonana z drutu o śr. 2,5-3m słupki co 3m,
- siatka i słupki muszą być zabezpieczone przed korozją
- jeśli nasadzenie jest narażone na kradzieże stosuje się drut kolczasty nad siatką skierowany na zewnątrz nasadzenia.
Jak wyznaczyć miejsca pod drzewa?
- kierunek rzędów północ - południe,
- jeśli tego nie da się uzyskać, rzędy są tyczone prostopadle do drogi głównej (boku pola) lub tworzy się inne rozwiązanie.
Rusztowanie w sadzie (I sposób):
- drzewa karłowe (jabłoni, grusz) muszą rosnąć przy podporach
- drzewa półkarłowe z miejscem szczepienia 5-20cm nad ziemią również wymagają podpór.
Rusztowanie w sadzie (II sposób)
- skrajne słupki powinny być wychylone na zewnątrz pod kątem, aby ułatwić ich kotwiczenie,
- zalety: bardziej trwałe,
- wady: droższe,
- słupki o przekroju 6-8cm górą i 8-10dołem, zbrojone czterema drutami dł. 2,8-3,4cm z otworem do przeciągania drutu w odległości 20cm od szczytu, może być więcej otworów w słupku - ułatwia to zakładanie wielu drutów.
Rozmieszczenie odmian w sadzie:
• każdy większy sad jest dzielony na kwatery dł. 100-200m,
• kwatery jednoodmianowe można stosować tylko w przypadku odmian samopłodnych (np. wiśnia Łutówka, śliwa Stanley)
• kwatera jabłoni:
- drzewa posadzone na jednakowej podkładce w jednakowej rozstawie, charakteryzują się podobną wrażliwością na choroby (głównie pod wzg. Wrażliwości na parcha jabłoni)
- gatunki drzew są przeważnie obcopylne: jabłonie, grusze, czereśnie.
- gatunki drzew częściowo samopylne: morele, śliwy
- gatunki drzew przeważnie samopylne: wiśnie, brzoskwinie
- są odmiany intersterylne czy triploidalne
TERMIN SADZENIA:
• jesienny:
◦ zalety:
- ułatwione przyjmowanie się drzewek,
- drzewka w okresie wiosennym charakteryzuje intensywniejszy wzrost,
- jeśli zima jest łagodna, to korzenie zaczynają rosnąć już zimą
◦ wady:
- długi okres kradzieży,
- drzewka narażone są na uszkodzenia mrozowe,
• wiosenny:
- dobre przyjmowanie się drzewek, ale każdy dzień zwłoki może dać gorsze przyjęcia (im cieplej tym gorzej dla drzewek),
- konieczność nawadniania, podlewania po posadzeniu drzew, jeśli było to wykonane później niż do połowy IV,
- konieczność usuwania kwiatów, jeśli takie się pojawiły.
Głębokość sadzenia roślin sadowniczych:
• drzewa: sadzi się najczęściej na tą samą głębokość, co rosły w szkółce, (w przypadku zastosowania podkładek miejsce okulizacji/szczepienia musi znajdować się kilka cm nad powierzchnią gleby),
• krzewy: sadzi się je najczęściej kilka cm głębiej niż rosły w szkółce (by lepiej się rozkrzewiły)
• truskawka, poziomka: sadzi się je zawsze tak jak rosły w szkółce.
Postępowanie z drzewkami:
- jeśli nie sadzimy natychmiast po zakupie zadołować lub umieścić w chłodni,
- w chłodni unikać kontaktu atmosfery otaczającej owoce z atmosferą otaczającą drzewka (etylen),
- korzenie większości podkładek marzną już przy - 8oC.
Technika sadzenia: świder mechaniczny, frez sadowniczy, właściwe postępowanie wiosną.
Ręczne sadzenie roślin:
- przy posadzeniu w luźnej rozstawie wyznacza się palikami miejsca p każde drzewka.
- przy gęstym sadzeniu praktyczniejsze jest wytyczenie rzędów poprzez rozciągnięcie linek lub mocnych sznurków ze znacznikami odpowiednimi do rozstawy drzewek,
- przy znacznikach kopie się szpadlem dołki na głębokość ok. 30cm,
- średnica dołków musi być odpowiednio dobrana do rozpiętości systemu korzeniowego powinna wynosić 40cm,
- potrzebne są dwie osoby ( 1 trzyma drzewka, druga przysypuje korzenie)
- na dno dołka wrzucamy trochę ziemi ( w celu usypania kopczyka), aby po ustawieniu drzewka korzenie,,spływały” na boki,
- ustawiamy drzewka przy znaku na lince i na takiej wysokości, by miejsce szczepienia znalazło się 5-10cm nad ziemią
- drzewka posadzone zbyt głęboko wypuszczają korzenie z części szlachetnej, ale zrazy przestają być karłowe,
- korzenie powinny być równomiernie rozłożone na boki, niezwinięte i niepodwinięte,
- dopiero teraz można przystąpić do przysypywania korzeni żyzną ziemią
- podczas przysypywania korzeni należy lekko potrząsnąć drzewkami, by ziemia dostała się między korzenie
- jeśli dołek jest już zasypany można ziemię lekko przygnieść
- jeśli jest za sucho drzewka należy podlać - 10l
- osłona drzewka przed zwierzętami polnymi np. słomą, papierem.
Materiał szkółkarski:
- powinien być najwyższej jakości, zdrowy, wolny od chorób wirusowych, dobrze wyrośnięty i rozgałęzionyl
- minimum 120cm wysokości,
- minimum 12cm średnicy na wysokość 30cm nad ziemią, pędy boczne pod dużym kątem,
- wysokość okulizacji minimum 10cm nad ziemią.
Jednoroczne okulanty:
- nierozgałęzione,
- słabo rozgałęzione,
- drzewa dwuletnie z jednoroczną koroną nazywane także jako: knip-boom drzewa 3K.
Materiał szkółkarski:
- drzewa na podkładkach,
- drzewa ze wstawkami,
- drzewa własno korzeniowe,
- krzewy własno korzeniowe, krzewy na podkładkach, rośliny zielne na własnych korzeniach.
Podkładki z jabłoni:
• na żyzne, zasobne w wodę, gleby klas I,II i III stosować podkładki karłowe M.9 i P60, można je także sadzić na glebach klasy IV, ale nawadnianych,
• w gorszych warunkach siedliskowych (zimnych) oraz glebach V klasy stosować podkładki M.26, M.7, MM.106, P.14,
• wielkość jabłoni zależy od podkładki.
Jakość materiału szkółkarskiego:
- zdrowe drzewka charakteryzują się korą gładką i błyszczącą, a korzenie są jasnobrązowe,
- kora pomarszczona świadczy o przesuszeniu,
- kora miejscowo zapadnięta wskazuje na występowanie chorób drewna,
- kupując drzewka niezależnie od terminu (jesienią lub wiosną) należy sprawdzić stan korzeni,
- zdrowe korzenie na przekroju są jasne a chore lub zmarznięte ciemno brązowe.
Systemy sadzenia, gęstość drzew:
- gęste sadzenie drzew, krzewów umożliwia uzyskanie wysokich plonów owoców z 1ha wkrótce po założeniu sadu, plantacji,
- jeśli na 1ha posadzimy 3tys. karłowych jabłoni, w 4 roku po posadzeniu zbierzemy???
Gęste sadzenie drzew działa na nie skarlająco po kilku latach uprawy drzewa charakteryzują się:
- mniejszymi koronami,
- cieńszymi pniami,
- mniej rozległym systemem korzeniowym,
- jest to efekt konkurencji o światło, wodę i składniki mineralne oraz cięcia (są one silnie cięte, aby korony zmieściły się w wyznaczonym miejscu).
Zalety gęstych sadów - małe rozmiary drzew, jeśli są prowadzone w uprawie jednorzędowej wpływają na:
- łatwiejsze i skuteczniejsze opryskiwanie,
- łatwiejsze cięcie,
- łatwiejszą pielęgnację gleby,
- lepsze wybarwienie owoców,
- łatwiejszy zbiór owoców,
- wyższe plony.
Wady - nadmierne zagęszczenie powoduje:
- gorsze nasłonecznienie roślin(cieniowanie),
- owoce charakteryzują się mniejszą wielkością,
- owoce są gorzej wybarwione,
- owoce mają niższą zawartość cukrów i suchej masy,
- owoce są mniej smaczne i mają niższą zdolność przechowalniczą, gorsza jakość owoców.
Im krótszy okres eksploatacji sadu, tym gęściej można posadzić drzewa. Na 1ha sadu przy 15 latach istnienia można zastosować:
- 1,5 tys. drzew półkarłowych,
- 3 tys. drzew karłowych.
- aby okres dochodzenia do pełni plonowania nie był dłuższy niż 3-5 lat
Rzędowy system sadzenia:
- najbardziej popularny system sadzenia,
- przy odległości 3,5m między rzędami jest aż 28 uliczek roboczych na 1ha (100x100m)
Pasowy system sadzenia:
- wymyślony został przez Holendrów,
- drzewa sadzi się w pasy dwu- trzy-, a nawet pięciorzędowe, między pasami zostawia się uliczki robocze,
- stosowany wyłącznie w sadach karłowych.
Zapis pasowego systemu sadzenia:
• dwurzędowego 3,5+1x1,5m (uliczka robocza, odległość między rzędami w pasie, odległość między drzewami w rzędzie),
• trzyrzędowego 3,5+1+1x1,5 (uliczka robocza, odległość między rzędami w pasie, odległość między drzewami w rzędzie).
Zabiegi agrotechniczne po posadzeniu roślin:
- formowanie koron drzew, cięcie drzew
- ochrona drzew przed chorobami i szkodnikami
- pielęgnacja gleby
- wyznaczanie terminu zbioru i zbiór owoców
- sprzedaż i przechowywanie owoców.
Formowanie koron:
- to działania zmierzające ku uzyskaniu takich koron, które co rocznie na dobrym poziome będą plonować i będą odporne na wyłamywanie,
- jest to: odginanie, przyginanie, przywiązywanie, uszczykiwanie, nacinanie, chemiczne stymulowanie wzrostu pędów bocznych, w ostateczności cięcie.
Przyginanie pędów - jest podstawowym zabiegiem formującym korony w sadach gęsto sadzonych, ma 4 cele:
- przywrócenie równowagi między częścią nadziemną a systemem korzeniowym
- skłonienie drzewek do jak najwcześniejszego zaowocowania, ale jeśli drzewko zaowocuje 2-3 lata po posadzeniu spowoduje to zahamowanie rozrastania się koron (jest to korzystne i niekorzystne - zależy od typu korony)
- uzyskanie mocnej korony, zdolnej udźwignąć duży plon owoców. Usuwanie zdrewniałych pędów odchodzących od przewodnika pod zbyt ostry kątem
- nadanie koronie zmodyfikowanego kształtu, ułatwia zabiegi pielęgnacyjne i zbiór owoców, cięcie po zakończonym formowaniu służy utrzymaniu koron w określonym kształcie i rozmiarach.
Cięcie drzew:
- w młodym sadzie unika się ciecia (każde cięcie opóźnia moment rozpoczęcia owocowania),
- stosuje się w tym czasie przyginanie pędów za pomocą klamerek (spinaczy do bielizny), wykałaczek - jeśli pędy są zielone lub ciężarków, sznurków gdy są zdrewniałe.
- drzewka po posadzeniu można przyciąć (1 cel formowania) - jednak przy gęstym sadzeniu drzew nie stosuje się tego zabiegu,
- przycięcie drzewek powoduje powstawanie nowych silnych pędów - a w sadzie karłowym jest to niepożądane,
- im drzewo starsze lub szczepione na bardziej karłowej podkładce, tym lepiej znosi cięcie,
- już po kilku latach po posadzeniu drzew można wycinać zbędne gałęzie i pędy bez obawy, że cięcie zahamuje owocowanie dotyczy to zwłaszcza jabłoni i grusz karłowych,
- cięcie jest sztuką,
- jabłonie różnią się między sobą charakterem wzrostu i owocowania (miejscem tworzenia się pąków kwiatowych).
Ogólne zasady cięcia:
• usuwanie całych pędów na ogół nie hamuje procesu tworzenia się pąków kwiatowych (wycinanie pędów),
• skracanie pędów wiosną hamuje tworzenie się pąków kwiatowych, pobudza wzrost intensywniej niż wycinanie,
• terminy:
- cięcie,,zimowe” (pod koniec zimy) - typowy termin cięcia prześwietlającego,
- cięcie letnie ( w lipcu/sierpniu) - skrócone pędy rozgałęziają się i formują na szczycie pąki kwiatowe, młode jabłonie odmian: Gloster, Alwa, Paulared, Melrose.
- cięcie wiosenne (przed kwitnieniem) - hamuje tworzenie się pąków kwiatowych, przycięte pędy tworzą liczne, długie przyrosty.
• terminy cięcia - czereśni, wiśni i wczesnych odmian śliw:
- najlepiej ciąć latem, po zebraniu owoców (najpóźniej na początku IX)
- z uwagi na choroby kory i drewna ( rak bakteryjny, srebrzystość liści, zgorzel kory)
- zarodniki tych chorób rozwijają się głównie późną jesienią.
Ogólne zasady cięcia - cięcie w sadzie owocującym odpowiada głównie za utrzymanie/regulowanie plonowania i jakości owoców:
• wpływ cięcia na wzrost drzew:
- drzewa cięte z reguły rosną silniej niż nie cięte,
- cięcie sprzyja tworzeniu się pędów długich, a przez to zmienia się proporcja pędów długich do krótkich na rzecz tych pierwszych.
• cięcie letnie:
-wykonywane w czerwcu, lipcu i sierpniu
- wycinanie zbędnych tegorocznych pędów zwanych często wilkami
• uszczykiwanie:
-wykonywane w czerwcu i lipcu
- uszczykiwanie wierzchołków pędów w celu ograniczenia wzrostu drzew ( zatrzymanie wzrostu pędów na długość).
• gdy drzewko rośnie zbyt silnie:
- to cięcie zimowe można opóźnić aż do czasu nawet tuż po kwitnieniu,
- wada - zbyt silne cięcie po zawiązaniu owocu (na początku ich wyrastania) może spowodować raptowne zatrzymywanie wzrostu owoców.
• wpływ cięcia na tworzenie się pąków kwiatowych i owocowanie:
- silny wzrost drzew jest przeszkodą w formowaniu się pąków kwiatowych (z wyjątkiem brzoskwiń)
- skracanie pędów opóźnia bardziej tworzenie się pąków kwiatowych i owocowanie niż wycinanie pędów.
• cięcie zależy od:
-podkładki (siła wzrostu)
-odmiany (IV typy)
-wieku drzewa
• wpływ cięcia na regularność owocowania i jakość owoców:
- starsze: jabłonie, grusze, śliwy i brzoskwinie - wykazują skłonność do zbyt obfitego owocowania ,dlatego należy je ciąć dość silnie,
- jeśli plon jest zbyt obfity, to owoce są drobne a jabłka w małej ilości osiągają średnicę >6cm.
Zbyt obfity plon to:
- gorsza jakość owoców
- zapoczątkowanie nieregularnego owocowania (przemienności owocowania)
Przemienność owocowania dotyczy głównie:
- jabłoni i grusz
- w mniejszym stopniu śliw i moreli
Coroczne cięcie powinno być tak prowadzone by pąki różnicowały się na:
- wegetatywne i generatywne (mieszane)
- by w koronie były młode, krótkie pędy, na których by mogły się tworzyć pąki kwiatowe,
- jeśli cięcie rozluźni strukturę korony to sprzyjać to będzie lepszemu przenikaniu promieni słonecznych,
- skutek: owoce lepiej wyrośnięte, lepiej wybarwione są bardziej jędrne, bogatsze w cukry, kwasy i sole mineralne.
Cięcie zimowe:
- sprzyja wyrastaniu ładnych owoców,
- ale po silnym cięciu wyrasta dużo pędów, które już na początku lata mogą zasłonić owoce i uniemożliwić powstanie rumieńca,
- z tego powodu wykonuje się dodatkowo cięcie letnie.
Zbyt silne cięcie zimowe:
- zmienia zawartość składników mineralnych w ilościach i owocach
- zazwyczaj wzrasta w nich zawartość N i K, a spada zawartość Ca, P, Mg, owoce bogate w N, a ubogie w Ca są mało jędrne i źle się przechowują.
Wpływ cięcia na zdrowie drzew:
• prawidłowo uformowana korona zapobiega:
- wyłamywaniu się konarów (proste kąty),
- rozwojowi chorób kory i drewna (cięcie sanitarne),
• cięcie:
- może być przyczyną rozprzestrzeniania się chorób (srebrzystości liści, zarazę ogniową),
- wykonane przed lub na początku zimy osłabia wytrzymałość mrozową drzew,
• cięcie prześwietlające:
- polega na zmniejszeniu liczby konarów,
- polepsza się penetracja promieni słonecznych do wnętrza korony, co sprzyja poprawie jakości owoców,
- lepsza jest penetracja środków ochrony roślin we wnętrzu koron i poprawia się zdrowotność roślin,
• cięcie sanitarne polega usunięciu nadłamanych lub ocierających się nawzajem pędów, prowadzone jest każdego roku.
• cięcie odnawiające:
- polega na utrzymaniu stałej liczby młodych pędów, na których rozmieszczone są (tworzą się) krótkopędy owoconośne,
- pędy starsze wycina się na czop (krótszy u ziarnkowych, dłuższy u pestkowych).
• cięcie na krótkopędy:
- polega na usunięciu z drzewa wszystkich długopędów,
- długopędy wycina się na wysokości kilku oczek od nasady.
• cięcie odmładzające:
- polega na takim usunięciu starych konarów by pobudzić do wybicia pędów z oczek śpiących,
- nowo wyrośnięte pędy dają szansę na zastąpienie starych konarów nowymi, wykonanie jest raz na kilka lat.
• cięcie może być w zależności od liczby wyciętych pędów i konarów:
- słabe, średnie, silne,
- dr. Zahn - zaleca pozostawienie długiego, kilkunastocentymetrowego czopa (nie poleca skracania lub całkowitego usuwania pędów, konarów).
• terminy cięcia krzewów:
- przedwiośnie - agrest, porzeczki, borówka wysoka, winorośl
- lato - dwuletnie pędy maliny, winorośl agrest, porzeczki
• po cięciu: zabezpieczenie (malowanie) ran: Funaben 03PA, Dendronal 03PA, farba emulsyjna z 2% dodatkiem Topsinu M 500SC lub 2% dodatkiem Miedzianu Propolisad xx.
Zalety przyginania pędów:
• przyginanie pędów działa przeciwnie niż cięcie:
- osłabia wzrost pędów
- sprzyja formowaniu pąków kwiatowych
- sprzyja wczesnemu owocowaniu drzew
• najczęściej przygina się pędy do położenia poziomego,
• przyginanie powoduje, że wiązki przewodzące ulegają:
- częściowemu zgnieceniu
- przerwaniu lub
- przemieszczeniu
• zmienia się przez to sposób przepływu soków roślinnych i tworzenie krótkich przyrostów, a dominacja pąka szczytowego ulega osłabieniu.
Terminy przyginania:
- od wczesnej wiosny do jesieni,
- niekiedy słyszy się informacje, że najlepszym terminem przyginania pędów jest początek sierpnia, gdy pędy kończą wzrost,
- zawsze dobre wyniki przyginania uzyskuje się, gdy przyginane pędy są silne, (gdy przyrost mają co najmniej 50cm długości).
PRZEGLĄD KORON JABŁONI
Podział koron pod względem przekroju poprzecznego
- koliste (wrzecionowe, osiowe, prawie naturalne)
- prostokątne (szpalerowe)
III sposoby postępowania po posadzeniu ( wiosną):
I sposób - jednoroczny okulant nierozgałęziony
II sposób - jednoroczny okulant rozgałęziony z dobrymi kątami
III sposób - jednoroczny okulant rozgałęziony z ostrymi kątami.
Korona wrzecionowa
- kształt korony zbliżony do kształtu świerka, w tej formie korony prowadzone są drzewa na podkładkach karłowych.
- jest to korona charakteryzująca intensywne sady.
Korona super wrzecionowa
- modyfikacja korony wrzecionowej
- wypracowana w rejonie Jeziora Bodeńskiego dla potrzeb zmieszczenia na 1ha więcej niż 5000 drzew.
- jest to korona charakteryzująca bardzo intensywne sady
-od przewodnika odchodzą liczne, lecz słabe pędy - najczęściej owocujące
- wymagania: odmiany słabo rosnące, wysoka okulizacja.
Wysmukła korona wrzecionowa
- modyfikacja korony wrzecionowej
- wypracowana w pasowo - wielorzędowych sadach holenderskich
- jest to korona charakteryzująca bardzo intensywne sady
- na dole występuje dość silne piętro konarów tzw.,,stół”, a powyżej pędy na przewodniku nie przekraczają 50 cm długości.
Korona osiowa
- składa się z przewodnika i odchodzących od niego cienkich gałązek 1- rocznych, 2, 3-letnich
- drzewa nie cięte w sadzie rosną słabiej, zakładają wcześniej pąki kwiatowe, plonują regularnie i obficie.
- drzewa nie przycięte po posadzeniu wytwarzają wysmukłą i wysoką koronę
- od 4 roku wykonuje się lekkie cięcie prześwietlające - odnawiające.
Inne formy koron wrzecionowych
- system sadzenia w literę V
- korony wieloprzewodnikowe: Tatura, Drilling, Mikado, Korona Hytec, Korona Solen.
Korona Hytec
- amerykański typ korony wrzecionowej
- formowanie jest podobne do formowania koron wrzecionowej, z tą różnicą, że co roku usuwany jest przewodnik, a jego miejsce zastępuje pęd boczny przywiązywany do palika.
Poziom owocowania drzew zależy od:
- jakości pąków kwiatowych
- cięcia zimowego (prześwietlającego)
- liczby pędów owoconośnych i odpoczywających
- liczebności kwiatostanów na pędach owoconośnych
Coroczne owocowanie drzew zależy od:
- od sposobu przerzedzania kwiatów lub zawiązków i jego skuteczność
- ilości zawiązanych pąków kwiatowych na rok przyszły
- przerzedzanie ręczne należy traktować raczej jako uzupełnienie chemicznego przerzedzania
Założenia ogólne:
- z 1 pąka rozwija się 5 kwiatów; obsada 2000 drzew na ha → 300 pąków kwiatostanowych/drzewo → daje 3mln kwiatów jabłoni
- 500 pąków kwiatostanowych/drzewo → daje 5mln kwiatów jabłoni
- na 1 ha sadu obficie kwitnące znajduje się kilka mln kwiatów
- w zależności od typu korony zawiązków powinno pozostać tyle, by zapewnić plon rzędu 8 - 30kg z 1 drzewa to jest 40 - 50 szt zawiązków/drzewo
Jakość owoców zależy od:
- jakości kwiatów (budowy i stanu odżywienia) przebiegu pogody w okresie kwitnienia, obecności owadów zapylających, ilości zawiązanych owoców/przerzedzenia, ochrony roślin (choroby i szkodniki)
- nawożenia
- cięcia drzew i krzewów
- terminu zbioru
- zabiegów poprawiających jakość
Jakość kwiatów zależy od:
- przebiegu pogody w okresie tworzenia się i deferencjacji pąków
- sezon poprzedzający kwitnienie
- nawożenia
- ilości zawiązanych owoców
- ochrony rośliny
- cięcia
- zabiegów poprawiających
Przerzedzanie zawiązków:
• cel:
- regulowanie wysokości plonu
- regulowanie corocznego owocowania drzew
- regulowanie wielkości owoców
• dlaczego:
- nadmiar zawiązków przyczynia się do przemienności owocowania drzew (w 1 roku obfite, w 2 roku bardzo niskie)
- nadmiar zawiązków to gorsza jakość owoców
• przyczyny przemiennego owocowania:
- cechy genetyczne odmian
- nadmierne plonowanie
- nadmierne zakładanie pąków kwiatowych
- naturalny duży opad zawiązków
- uszkodzenia mrozowe nad i podziemnej części drzewa
- uszkodzenia spowodowane przez choroby i szkodniki.
• łagodzenie skutków przemiennego owocowania:
- pielęgnacja, nawożenie i cięcie drzew
- przerzedzanie zawiązków ( tylko chemiczne)
• jakie gatunki wymagają przerzedzania: jabłoń, grusza, śliwy, brzoskwinie, morele, winogrona (odmiana deserowa)
• jak i kiedy?
- ręcznie - po opadzie czerwcowym (świętojańskim) koniec VI/ początek VII
- chemicznie - podczas kwitnienia, tuż po kwitnieniu, na młode zawiązki średnicy 10-12mm
- późne przerzedzanie - przerzedzanie chemiczne zawiązków i przerzedzanie ręczne.
• zalety:
- wiemy ile jest zawiązków
- nie ma już niebezpieczeństwa uszkodzeń mrozowych
- dobry wpływ na wielkość owoców
• wady:
- brak wpływu na coroczne owocowanie
- nieco mniejsza akumulacja Ca w jabłkach
Największe jabłka wyrastają:
- z największych zawiązków
- na młodych pędach (2-4letnich)
- na mocnych, dobrze wykształconych krótkopędach, w miejscach dobrze nasłonecznionych
Ręczne przerzedzanie zawiązków jabłoni służy:
• korekcie przerzedzania chemicznego
• usunięciu owoców z defektami (uszkodzone, zniekształcone)
• rozrzedzeniu:
- 1 owoc/kwiatostan dla odmian drobnoowocowych
- do 3 owoców/kwiatostanów dla odm wielkoowocowych
• zachowanie odległości między owocami:
- dla odm drobnoowocowych 10cm
- dla odm wielkoowocowych 15cm
- dla odm wczesnych 20cm
• przerzedzanie do określonej liczby owoców (by uzyskać określoną wielkość plonu = ilość owoców)
Fazy rozwojowe jabłoni:
- okres bezlistny
- pękanie pąków
- mysie uszko
- zielony pąk
- różowy pąk
- pełnia kwitnienia
- koniec opadania płatków
- wzrost zawiązków.
Przerzedzanie ręczne:
• jest stosowane w przypadku drzew młodych, letnich odmian,
• jest zabiegiem bardzo skutecznym, ale trudnym do wykonania na dużych obszarach (brak odpowiedniej liczby pracowników, wysokie koszty zabiegów),
• terminy przerzedzania ręcznego:
- możliwie wcześnie, jeszcze przed opadem czerwcowym
- powtórzenie zabiegu w lipcu
- na początku sierpnia usuwanie uszkodzonych, małych lub zniekształconych owoców.
Przerzedzanie chemiczne:
- zastępuje ręczne przerzedzanie
- umożliwia likwidację przemienności owocowania
- zabieg nie jest w pełni przewidywalny.
Przerzedzanie jest łatwe, gdy:
- krótkopędy znajdują się na gałęziach zacienionych
- drzewa rosną w warunkach nieodpowiedniej wilgotności i nawożenia
- system korzeniowy drzew jest uszkodzony
- kwitnienie jest obfite
- drzewa są młode i posiadają dużo silnych pionowych pędów
- drzewa są młode, a odmiany skłonne do naturalnego zrzucania zawiązków
- owoce zawiązują się po kilka na jednym krótkopędzie
- okres kwitnienia jest krótki
- kwiatostany, młode liście i owoce są uszkodzone przez przymrozek występujący przed lub wkrótce po oprysku
- występuje deszcz lub dłuższy okres pochmurnej pogody przed i po zabiegu
Trudno przerzedzić, gdy:
- zawiązki znajdują się w dobrze nasłonecznionych miejscach
- drzewa rosną silnie, brak objawów niedoboru składników pokarmowych
- drzewa są starsze, dobrze owocujące, mają ustalone owocowanie
- pędy owocujące rosną poziomo
- owoce występują pojedynczo na pędach
- istnieją idealne warunki do wzrostu owoców przed i po oprysku
- panuje niska wilgotność powietrza przed i po zabiegu
- produkcja endogennego etylenu jest niska
- drzewa kwitną słabo, a stosunek ilości liści do owoców jest wysoki
Programy chemicznego przerzedzania kwiatów lub zawiązków jabłoni i grusz
1. Wczesny termin przerzedzania (przerzedzanie podczas kwitnienia) polecane środki: mocznik, ATS (tiosiarczan amonu), Pomonit 505SL (mieszanina mocznika i NAA)
2. Typowy termin przerzedzania (tuż po opadnięciu płatków) odm. Wczesne: pod koniec opadania płatków, odm późne: 2-3 dni po opadnięciu ok 80% płatków, środki zawierające: auksyny (NAA) Pomonit 505SL, etefon: Agrostym 480SL, Ethrel 480SL, Flordimex 420SL lub mieszaniny auksyn z etefonem.
3. Późny termin przerzedzania (przerzedzanie zawiązków) średnica zawiązków z kwiatów królewskich 10-12mm, środki chemiczne: syntetyczne cytokininy (BA - benzyloodemina) - Paturyl 100SL lub Bioprzerzedzacz 060SL (6 - benzyloaminopuryna 50g/l i kwas 1- naftylooctowy w postaci soli z trójetanolaminą 10g/l)
Wydatek cieczy:
- ilość wody stosowana do oprysków przy przerzedzaniu chemicznym,
- powinna wynosić 1000-1500l/ha (na każdy 1m wysokości korony 500l/ha).
Dawki preparatów do przerzedzania
- mocznik - polecany, gdy w czasie kwitnienia panuje ciepła, słoneczna pogoda sprzyjająca zapyleniu i zapłodnieniu 3-4%
- ATS ( tiosiarczan amonu) - uwagi takie same jak przy moczniku 0,5%
- Pomonit 505SL - 0,03% (30ml środka w 100l wody)
- Ethrel 480 EC, Agrostym 480EC - 0,12% (120ml środka w 100l wody)
- Flordimex 420EC - 0,15% (150ml środka w 100l wody)
- NAA + etafon - 25ml (Pomonit + 52 ml (Agrostym 480SL)/ 100l wody
- Bioprzerzedzacz 060SL - 0,075% (75 ml środka w 100l wody).
Inne przykłady zastosowanie bioregulatorów:
- zapobieganie przedwczesnemu opadaniu jabłek
- przyspieszanie zbioru i poprawa wybarwienia jabłek
- ułatwienie zbioru wiśni i porzeczek
Opadanie jabłek przed zbiorem:
• przyczyny:
- gwałtowny wzrost masy owoców
- nadmierna liczba owoców na drzewie
- ukryte defekty (np. podmarznięcia kwiatów i zawiązków)
- specyficzna budowa szypułki owocu.
• zapobieganie:
- zalecane stężenie Pomonitu: 0,04% (40ml środka na 100l wody)
- zalecana ilość wody 1500l/ha
- opryskiwać na 10 dni przed zbiorem owoców najlepiej wcześnie rano w czasie ciepłej pogody.
Przyspieszanie zbioru i poprawa wybarwienia jabłek:
- Pomonit Super 050SL 0,04% agrostym 480SL 0,12%
- zalecana ilość wody 500-700l/ha
- opryskiwać na 7-10dni przed zbiorem
- zbyt wczesne opryskiwanie jabłoni grozi uzyskaniem niewyrośniętych jabłek
- opóźnienie zbioru grozi opadnięciu dużej liczby owoców.
Ułatwienie mechanicznego zbioru: (Ethrel 480SL)
• wiśnie:
- 0,075% (75 ml środka), zalecana ilość cieczy użytkowej 500-700l/ha
- opryskiwać drzewa jednorazowo 7-10 dni przed zbiorem
• porzeczka czerwona:
- 0,04% (40ml)
- zalecana ilość cieczy użytkowej 750-1000l/ha
- opryskiwać krzewy jednorazowo 6-8 dni przed zbiorem
Nawożenie roślin sadowniczych:
- wymagania pokarmowe to ilość składników niezbędnych do wytworzenia masy roślin
- drzewa i krzewy owocowe nie wymagają dużych dawek nawożenia
Określenie potrzeb nawozowych:
- przeprowadzenie analiz: liści, wody, wizualna ocena stanu roślin
- na całej długości - niedobór Mn
- w części wierzchołkowej pędów objawy niedoboru Ca, Fe, Zn, Cu, B
- w części nasadowej pędów objawy niedoboru N, K, Mg, P,
Funkcjonalność składników pokarmowych i objawy ich niedoborów:
• nawożenie mineralne doglebowe przed założeniem sadu (dawki orientacyjne):
P2O5 100-300kg/ha
K2O 150-300kg/ha
MgO 60-200 kg/ha
• młode sady:
- I rok: 10/20g N/m2 (30-40kg N/ha)
- II rok: 50-75kg N/ha + 50-80kg K2O/ ha
- powyżej III rok: 50-80kg N/ha + 80-120kg K2O/ ha + 60-120kg Mg/ha
Bardzo ważne jest zachowanie w glebie właściwego stosunku zawartości K do Mg
- poprawny K/Mg wynosi <3,5
- gdy są wyższe: problemy z jakością np. szklistość miąższu
Wysokość dawek nawozowych - musi być absolutnie korygowana o wyniki analizy chemicznej gleby!
Kiedy stosuje się nawożenie dolistne?
• przy ograniczonej aktywności korzeni
• kiedy składnik pokarmowy jest w glebie, ale roślina nie może go pobrać
- przy pH < 7 Fe, Mn, B, Zn, Cu przechodzą w formy nie przyswajalne dla roślin,
- przy niskim pH lub wysokim poziomie K rośliny nie pobierają Mg
• przy trudnościach w transporcie pobranych uprzednio składników (rola liści w transporcie Ca)
• aby zmniejszyć koszty stosowania niektórych nawozów
PIELĘGNACJA GLEBY W SADZIE
Metody pielęgnacji gleby w sadzie:
- czarny ugór (ugór mechaniczny)
- czarny ugór z roślinami okrywowymi
- ugór herbicydowy
- murawa
- ściółki
Cele pielęgnacji gleby:
- dobre zaopatrzenie w wodę i składniki pokarmowe
- zmniejszenie ubicia gleby
- zwiększenie zawartości próchnicy
- zapobieżenie erozji gleby
- ułatwienie wykonywania zabiegów ochronnych
- łatwe operowanie sprzętem mechanicznym zwłaszcza w trudnych warunkach pogodowych
Szkodliwość zachwaszczenia:
- stanowią niechcianą konkurencję o wodę i składniki pokarmowe
- mogą być allelopatyczne w stosunku do roślin uprawnych (,,negatywnie” np. perz, ,,pozytywnie” np. gorczyca)
-stwarzają dogodne warunki bytowania dla gryzoni
- zwiększa zagrożenie kwiatów na szkody przymrozkowe
- mogą przenosić wirusy (mszyca np. jabłoniowo- babkowa, jabłoniowo - zbożowa, gruszowa, trzcinowa).
Murawa - wysiew traw wieloletnich (ilośc nasion potrzebna do obsiania 1ha):
- wiechlina łąkowa 9kg
- kostrzewa czerwona 11kg
- rajgras 20kg
Murawa i ugór herbicydowy - największe zalety:
- nie uszkadza korzeni roślin uprawnych
- skutecznie eliminuje konkurencję chwastów
- zwiększa zawartość substancji organicznych w glebie, wzrasta zawartość próchnicy
- zapobiega niszczeniu struktury gleby
- zapobiega ugniataniu gleby
- umożliwia pracę w sadzie bez względu na panujące warunki atmosferyczne
Pielęgnacja murawy:
- koszenie trawy, gdy jej wysokość osiągnie ok 15cm
- dodatkowe nawożenie trawnika azotem w ilości ok 30kg N/ha
- zwalczanie mniszka lekarskiego za pomocą herbicydów przed jego kwitnieniem
Wady murawy:
- powoduje stosunkowo płytkie rozmieszczenie korzeni drzew, nieco głębsze niż pod ugorem herbicydowym
- zwiększa ryzyko szkód przymrozkowych
- sprzyja rozwojowi gryzoni
Ściółki alternatywnym rozwiązaniem dla herbicydów?
• organiczne: słoma, trociny, kora, torf, obornik
• nieorganiczne: czarna folia, włóknina
Charakterystyka ściółek organicznych:
- zapobiega skutecznie wzrostowi wszelkich chwastów,
- ogranicza lub całkowicie hamuje parowanie wody z gleby,
- utrzymywanie bardzo dobrej struktury gleby,
- wystąpić może okresowe zubożenie gleby w azot,
- utrzymanie stałej temp w okresie wegetacyjnym
- duża pracochłonność w stosowaniu i kosztowna,
- stanowi naturalne schronienie dla pożytecznej fauny, ale także dla niepożądanych gryzoni (pamiętać o zabezpieczeniach)
Ściółka z obornika:
- najlepszą ściółką jest obornik trudno go kupić, jest drogi
- przy takim rozwiązaniu nie pełni roli nawozu, lecz zapobiega stratom wody z gleby
- w młodych nasadzeniach może dawać lepsze efekty niż nawadnianie
Ściółki nieorganiczne:
- czarna folia: nie wzbogaca gleby w materię organiczną, powinna być wytrzymała na promieniowanie UV, droga
- włóknina: przepuszcza wodę, powietrze, jest droga.
Choroby drzew owocowych:
• choroby bakteryjne i grzybowe występujące na drzewach różnych gatunków:
- guzowatość korzeni
- rak bakteryjny
- srebrzystość liści
- zgnilizna pierścieniowa podstawy pnia drzew owocowych
• choroby bakteryjne i grzybowe drzew ziarnkowych:
- zaraza ogniowa
- gorzka zgnilizna jabłek i zgorzel kory
- brunatna zgnilizna drzew ziarnkowych
- rak powierzchniowy kory
• choroby grzybowe jabłoni:
- pach
- mączniak
- drobna plamistość liści
- rak drzew
• choroby grzybowe gruszy:
- parch gruszy
- brunatna plamistość gruszy
- biała plamistość gruszy
• choroby grzybowe drzew pestkowych:
- brunatna zgnilizna drzew pestkowych
- dziurkowatość liści drzew pestkowych
- leukostomoza drzew pestkowych
• choroby grzybowe śliw:
- torbiel śliw
• choroby grzybowe brzoskwini:
- kędzierzawość liści
- mączniak prawdziwy róży i brzoskwini
- parch brzoskwini
• choroby grzybowe i bakteryjne orzecha włoskiego:
- antraknoza orzecha włoskiego
- bakteryjny zgorzel orzecha włoskiego
• choroby grzybowe leszczyny:
- monilioza leszczyny
- mączniak prawdziwy leszczyny
Choroby wirusowe:
- jabłoni: mozaika jabłoni, chlorotyczna plamistość liści jabłoni
- grusz: mozaika pierścieniowa, kamienistość gruszek, żółtaczka nerwów liści gruszy
- śliw: ospowatość śliwy (szarka), mozaika wstęgowa śliwy
- wiśni i czereśni: wirus nekrotycznej plamistości pierścieniowej wiśni, żółtaczka wiśni
Choroby mikoplazmatyczne:
- proliferencja (miotlastość jabłoni)
- gumowatość drewna
- spłaszczenie konarów jabłoni
Szkodniki drzew owocowych:
• szkodniki występujące na drzewach różnych gatunków:
- przędziorki (przędziorek owocowiec, chmielowiec, głogowiec, leszczynowiec, grabowiec)
- mszyce,
- misecznik śliwowiec
- gąsienice motyli - kuprówka rudnica, namiotnik jabłoniowiec, brudnica nieparka, piędzik przedzimek.
- zwójka koróweczka
- gryzonie polne myszowate i nornikowate, zającowate, ptaki
• szkodniki jabłoni: bawełnica korówka, miodówka jabłoniowa, skorupik jabłoniowy, pasynek jabłonik, szrotówek białaczek, wystrój wężowiaczek, owocówka jabłkóweczka, kwieciak jabłkowiec, pryszczarek jabłkowiak, owocnica jabłkowa.
• szkodniki grusz: szpeciel podskórnik gruszowy, miodówka plamista, miodówka czerwonawa, kwieciak gruszowiec, paciornica gruszowianka, pryszczarek gruszowiec, osnuja gruszowa.
• szkodniki czereśni i wiśni: nasionnica trześniówka, licinek tarniniaczek, śluzownica ciemna.
• szkodniki śliwy: pordzewiacz śliwowy, owocówka śliwkóweczka, owocnica żółtoroga, owocnica jasna.
• szkodniki brzoskwini: skośnik brzoskwiniaczek
• szkodniki orzecha włoskiego: pilśniowiec orzechowiec
• szkodniki leszczyny: słonkowiec orzechowiec.