1. Pojęcie i rodzaje rynku.

Schemat struktury rynkowej

2. Popyt, podaż i rynek.

Popyt na dany towar jest wielkością wielu zmiennych noszących miano determinant popytu:

• wysokości realnych dochodów,

• poziomu ceny danego dobra,

• poziomu ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych,

• oczekiwań zmian cen i dochodów,

• indywidualnych preferencji konsumenta, liczby konsumentów itp.

Rysunek 1. Popyt jako malejąca funkcja ceny (krzywa popytu).

W szczególnych sytuacjach możliwe jest zachowanie jednokierunkowe gdy rosnącej cenie odpowiada rosnący popyt.

Rysunek 2. Przesunięcie krzywej popytu pod wpływem czynników innych niż zmiana ceny.

Wzrost popytu - graficznie zjawisko to przedstawia się przez przesunięcie krzywej popytu w prawo, na zewnątrz.

Spadek popytu - graficznie zjawisko to przedstawia się przez przesunięcie krzywej popytu w lewo, do wewnątrz.

Podaż i Prawo podaży.

Prawo podaży wg. podmiotów funkcjonujących na rynku

Rysunek 3. Wpływ ceny oraz innych czynników na wzrost podaży (krzywa podaży).

Stan równowagi i nierównowagi poszczególnych dóbr na rynku.

Rysunek 4 Popyt i podaż w jednostkach naturalnych q.

Popyt i podaż dóbr na Rynku.

Rysunek 5. Współzależności popytu, podaży i ceny w krótkim i długim okresie.

Cena równowagi a cena maksymalna i minimalna.

„A” Cena maksymalna.

Rysunek 6 Wyznaczanie ceny maksymalnej.

Stosowanie cen maksymalnych leżących poniżej punktu równowagi nie byłoby jednak uzasadnione na szeroką skalę w odniesieniu do innych dóbr. Taka cena powodowałaby brak zainteresowania wzrostem podaży. Rynek regulowany przez państwo może mieć uzasadnienie w szczególnych sytuacjach np. w oknie wojny lub klęsk gospodarczych; W normalnych warunkach gospodarczych może mieć zastosowanie jedynie w odniesieniu do tych nielicznych produktów lub usług gdy występuje ważny interes społeczny.

„B” Cena minimalna.

Rysunek 7 Wyznaczanie ceny minimalnej.

Model Pajęczyny:

Model gospodarki rynkowej
Model Równowagi Rynkowej	Model „Pajęczyny”
W modelu równowagi rynkowej przyjęliśmy założenie o natychmiastowej reakcji podaży na zmieniającą się cenę.	Są jednak pewne rodzaje rynków których podaż dóbr podąża za ceną z pewnym opóźnieniem natomiast ceny dostrajają się niemal natychmiastowo. Jeżeli przedstawilibyśmy taki model w poszczególnych następujących po sobie okresach czasu zaobserwowalibyśmy jego specyficzny wygląd podobny do pajęczyny i stąd jego nazwa „model pajęczyny.”

1

Rynek

Sprzedający

Kupujący

Rynek to zespół warunków, które doprowadzają do kontaktu pomiędzy kupującymi i sprzedającymi w procesie wymiany dóbr i usług.

Rynek jest formą poziomych więzi między różnymi podmiotami gospodarczymi i konsumenckimi próbującymi sprzedać i kupić towar.

Kryteria Klasyfikacji Rynków

Rynek ze względu na Przedmiot obrotu

Rynek ze względu Zasięg Działania

Rynek ze względu na Charakter Rynku

Rynek ze względu na Sytuację Rynkową

Rynek ze względu na Stopień zrówno- ważenia Ceny

Rynek Dóbr i usług Konsumpcyjnych

Rynek Czynników Produkcji (Pracy, Ziemi, Kapitału)

Rynek Lokalny

Rynek Regionalny

Rynek Krajowy

Rynek Międzynarodowy

Rynek Światowy

Rynek Nabywcy

Rynek Sprzedawcy

Rynek Homogeniczny (Jednorodny)

Rynek Heterogeniczny (Niejednorodny)

Rynek Doskonały

Rynek Niedoskonały

Podaż dóbr

Przepływ pieniądza

Popyt na dobra

Kształtowanie ceny

dóbr na rynku

Regulacja procesów gospodarczych

Cena jednostkowa towaru (C)

C₁

C₂

C₃

P

0 q1 q2 q3

popyt na dany towar (P)

Kryterium zrównoważenia ceny wyróżnia rynek doskonały, kierując się trzema postulatami

Postulatem Przejrzystości

Postulatem Racjonalności Aktów Kupna i Sprzedaży

Postulatem Jednorodności Dóbr oferowanych na rynku

Popyt to takie zapotrzebowanie na dane dobro, za które nabywca gotowy jest zapłacić ustaloną na rynku cenę, dysponując do tego celu odpowiednią sumą dochodu pieniężnego.

Popyt (inaczej mówiąc to) ilość dobra jaka nabywcy są gotowi zakupić przy różnym poziomie ceny.

Popyt jest Funkcją:

Ceny

Dochodu

Dobra Substytucyjne

Dobra Komplementarne

Prawo popytu to funkcjonalna zależność pomiędzy wysokością popytu na dany towar, a poziomem ceny rynkowej.

EFEKT GIFFENA

EFEKT VEBLENA (tzw. efekt snoba)

POPYT SPEKULACYJNY

tzw. „wyjątki” od reguły prawa popytu

Cena jednostkowa towaru (C)

Wzrost popytu

Spadek popytu

C1

P2

P1

P3

0 q1 q2 q3 popyt na dany towar (P)

Podaż to zaoferowanie dobra przez producenta lub sprzedawcę na rynku.

Podaż to (inaczej mówiąc) ilość dobra jaką sprzedawcy są gotowi zaoferować przy różnym poziomie ceny na rynku.

Prawo podaży (w przeciwieństwie do prawa popytu) zwraca uwagę na dodatnią zależność między zmianą ceny, a zmiana wielkości podaży. Inaczej bowiem na zmianę reaguje konsument, a inaczej producent.

Konsument

Producent

Rynek

Konsument dąży do maksymalizacji ilości dóbr na rynku

Producent dąży do minimalizacji ilości dóbr na rynku

Cena (C)

C₂

C₁

0 q1 q2 q3

podaż(S)

S1

S2

S3

Uzasadnieniem takiego działania konsumenta na rynku jest możliwość nabycia dobra za niższą cenę niż w przypadku kiedy ilość dóbr na rynku jest mała a popyta na nie stosunkowo duży

Uzasadnieniem takiego działania producenta na rynku jest możliwość uzyskania prymatu nad konsumentami poprzez możliwość ustalania ceny dobra na wysokości dogodnej dla producenta

Spadek podaży

Wzrost podaży

Cena (C)

C₁

C_E

C₂

S

Nadwyżka

E

Niedobór

P

0 popyt (P) i podaż (S)

Trzy podstawowe „stany” w jakich dobra znajdują się na rynku

Niedobór dóbr na rynku

Nadwyżka dóbr na rynku

Stan równowagi dóbr na rynku

Równowaga na rynku jest określana przez cenę C_E w punkcie przecięcia się krzywej popytu i podaży E. Oznacza to, że dostępna podaż jest rozdzielona między nabywców, którzy są skłonni i zdolni zapłacić tę cenę C_E. Przy cenie C_E nie występuje ani nadwyżka, ani niedobór.

Nadwyżka podaży nad popytem pojawi się przy cenie C_1.Wzrost ceny spowoduje ograniczenie popytu ze strony konsumentów, a równocześnie zwiększenie podaży ze strony producentów.

Niedobór z kolei istnieje tylko dlatego, że cena towaru C₂ jest zbyt niska. W rezultacie popyt ze strony konsumentów staje się zbyt duży w stosunku do podaży, jaka producenci są skłonni zaoferować przy tej cenie.

Cena (C)

Cena (C)

Cena (C)

S

S

E`

C₁

C₃

C₁

C₂

C₁

S

S₁

E``

P₁

E

E

E

E``

P₁

P

P

P₁

P

q1 q3

Popyt (P) i podaż (S)

q1 q2

Popyt (P) i podaż (S)

q1

Popyt (P) i podaż (S)

S

Cena (C)

C₁

Cmax

E

B

A

Niedobór

P

popyt (P) i podaż (S)

Cenie maksymalnej regulowanej przez państwo towarzyszy zjawisko niedoboru podaży w stosunku do popytu. O dostępie do mieszkania decyduje wówczas nie cena rynkowa lecz kryteria pozarynkowe oparte na stopniu pilności podstawowej potrzeby społecznej. Wprowadza się wówczas określone kryteria racjonalnego dobra rzadkiego.

S

C_min

C_r

Nadwyżka

E

P

0 popyt (P) i podaż (S)

Wskazane wyżej pułapy cen maksymalnych i minimalnych należy traktować jako wyjątki podyktowane pewnymi względami o działaniu bardziej długookresowy. Racjonalna alokacja kapitału i pracy oraz racjonalna struktura spożycia wymagają aby ceny rynkowe były poza nielicznymi wyjątkami, kształtowane przez obiektywne prawo popytu i podaży.

---