TEZY EGZAMINACYJNE Z KNS-u
KNS jako dyscyplina naukowa: definicja, przedmiot, cel.
Cel:
-stworzenie wzoru społ-prawnego, zgodnego z nauką Nowego Testamentu, rozwijany od narodzenia Chrystusa do chwili obecnej.
Definicja KNSu znajduje się w encyklice Piusa XI „Quadragesimo anno” 15 V 1931 r.
- rozszerzenie encykliki Leona XIII (1891 r.) „Rerum novarum”
- wspierała interwencje państwa, mające charakter mediacji w konfliktach pracowników z kierownictwem i wprowadziła koncepcję pomocniczości do myśli katolickiej
- obrona własności prywatnej i prawo do negocjacji zbiorowych; ślepe prawa ekonomiczne nie stworzą sprawiedliwego społeczeństwa
Wyjaśnienie pojęcia KNS:
Katolicka - nie w sensie powszechnym, odnosi się do Kościoła jako instytucji; odwołuje się do:
- godności człowieka
- solidarności
- dobra wspólnego
Ma charakter uniwersalny (powszechny). Zasady:
wszędzie, zawsze, każdy
KNS narodził się w Niemczech w 1891 r.
- jest to nauka normatywna (odwołuje się do norm, przepisów, praw)
-zajmuje się bytem społecznym(rzeczywistością społeczną) - jest wiedzą o społeczeństwie
Byt społeczny: zakresy, charakterystyka.
Byt społeczny - to rzeczywistość społeczna, którą można podzielić na 5 zakresów:
gospodarka (ekonomia)- ogarnia ludzkie relacje związane z podziałem dóbr
polityka - (prawo, ustrój, sądownictwo); charakter organizacji, potrzeba tworzenia organizacji (imperium, demokracja itp.)
rodzina - prokreacja; miejsce spotkania mężczyzny i kobiety, bycie razem daje im szczęście, to jest ich celem, później potomstwo
religia - człowiek jest istotą transcendentalną, ma wyobrażenie, że istnieje rzeczywistość, której racjonalnie, logicznie nie potrafi poznać. Każda kultura miała religię bo odczuwała potrzebę jej posiadania
nauka i technika - potrzeba poznawania i rozwoju, prawo do wyrażania siebie
KNS zajmuje się badaniem instytucji, które rodzą się na gruncie 5 zakresów. Każdy zakres ma formę instytucjonalną.
KNS zajmuje się badaniem bytu społecznego, instytucji społ. określając je jako sprawiedliwe i niesprawiedliwe: (sprawiedliwe-gdy służą integralnemu rozwojowi osoby; niesprawiedliwe-gdy wykluczaja rozwoj integralny- narusza godność człowieka
-nie jest nauką opisującą, empiryczną
-jest nauką preskryptywną - nie zajmuje się opisem ale szuka norm, prawideł, modeli etc dla pewnych zjawisk
KNS:
-wierzy, że społeczeństwo jest rzeczywiste, w które wpisany jest określony sens, człowiek się spełnia
-stawia przed ludźmi zadania by widzieli sens życia ludzkiego; człowiek jest celem a nie środkiem. Sens - poszanowanie godności człowieka
-szuka sposobu by społ znalazło środki aby zaspokoić swoje potrzeby w 5 zakresach. Zakresy te są kształtowane - to od nas zależy jak będziemy kształtować potrzeby.
-nauka uprawiana na obszarze Kościoła katolickiego
Tradycyjne formy przekazu:
-encykliki
-dokumenty soborowe
-breve (wypowiedź pisemna Stolicy Apostolskiej)
-wystąpienia publiczne
KNS posiada znamiona niezmienności:
-niezmienne zasady na których bazuje
-podlega rozwojowi tak jak rzeczywistość
Dwa różne terminy KNS:
1 - KNS jako dyscyplina naukowa
2 - społeczne nauczanie Kościoła odnosi się do nauczania (dawanie instruktarzu)
Metoda JOC w KNS.
Def. KNS Józef Cardin; założył Związek Młodzieży Robotniczej w belgii
JOC
Jenuesse Ouvriere Chretienne
Widzieć oceniać działać
Żeby powiedzieć coś o problemach społecznych trzeba je najpierw dostrzec, mieć wiedzę, znać kryteria i przełożyć to na działanie
Jan XXIII pisze o JOC-u zasady społ wprowadza się w 3 etapach. Współcześnie metodę KNSu określa się za Pawłem VI i Janem Pawłem II:
a)zasady refleksji - zależy od sposobu w jaki patrzymy na dany problem
b)kryteria ocen - to jak będziemy oceniać
c)wytyczne działania - zalecenie w kwestii problemów społecznych, praktyczne programy i sposoby zaradzenia
Źródła KNS
Dzielimy na MATERIALNE(dalsze) i FORMALNE(bliższe)
MATERIALNE(odwieczne prawo boże)
Prawo objawione Prawo naturalne
Prawo pozytywne
(prawo stanowione przez człowieka)
FORMALNE
Oficjalna nauka Kościoła
Zbiory przepisów
Kodeks prawa kanonicznego
Encykliki
Listy episkopatów
Instrukcje
Dorobek uczonych katolickich
Wypowiedź papieża z soborem jest nieomylna
Definicja Odwiecznego Prawa Bożego
- rozumna wola Boża nakazująca utrzymanie porządku naturalnego a zakazująca jego przekroczenia. Prawo to obowiązuje ludzkość od początku istnienia.
Prawo objawione - przez Jahwe Żydom; odnosi się do ludzi wierzących; przez Chrystusa katolikom.
Prawo naturalne i objawione - nie skodyfikowane
Prawo pozytywne - skodyfikowane ale nawiązuje do powyższych.
Heinrich Pesch - twórca Solidaryzmu Chrześcijańskiego; napisał pierwszy podręcznik do KNSu. (1928)
Prawo naturalne - Boski porządek rzeczy odbijającej się w ludzkim rozumie zależy od jego uzdolnień.
Za św. Tomasz a Akwinu dzieli się na:
- prima principia - zasada pierwsza - oczywiste dla wszystkich ludzi.
- secunda principia - zasady dalsze, wtórne; wnioski wyprowadzone z zasad pierwszych
Zasady te są nadrzędne w stosunku do prawa pozytywnego.
Hugo Gracjusz - wypracował teorię prawa naturalnego ale nazwał je inaczej; nawiązywał do Johna Locke'a (prawo do wolności, życia, własności).
-nie mamy dowodów na jego istnienie, nie da się go wytłumaczyć bez odniesienia do religii.
ZAKRESY I ZASADY KNS
I - dobra wspólnego
Suma dóbr społeczeństwa, metoda optyczna i funkcjonalna. Dobra materialne wspólne: kultura społeczna, współodpowiedzialność za instytucje, zaufanie do państwa. Dobra materialne wspólne: dobrze działający NFZ, system podatkowy.
II - solidarności
Solidaryzm społeczny, który swój początek wziął od Comte'a, potem był Pesch, Gustaw Gundlach, Oswald von Nell - Brauning.
chrześcijański solidaryzm
Wszyscy płyniemy na jednym statku, wszystko jest dobrze, ale nagle coś się psuje - wszyscy myślą o tym aby ta łódź nie zatonęła. „Wszyscy za jednego jeden za wszystkich”. Żeby mówić o solidarności cel musi być etyczny.
III - pomocniczość
Jeżeli jednostka niższego rzędu jest w stanie sama coś zrobić to nie należy jej w tym przeszkadzać. Należy dostarczyć jej środków aby osiągnęła swój cel. Godność osoby ludzkiej - człowiek jest zawsze celem a nie środkiem.
Przełożenie zasad na KNS
Zasady + godność = pluralizm społeczny
Organizacje i społeczeństwo KNS preferuje demokracje:
-wolność, uczestnictwo, równość w nim.
Tak daleko społeczeństwo jak to możliwe i na tyle państwo na ile to konieczne. Państwo powinno być tylko nocnym stróżem. „Społeczeństwo jest wolnym wyborem człowieka”.
KNS próbuje stworzyć solidny, sprawiedliwy system, próbuje to zrobić od podstaw od początku. KNS popiera własność prywatną indywidualną względną.
Locke:
- prawo do własności
- prawo do wolności
- prawo do życia.
W liberalizmie prawo własności to rzecz najważniejsza. Okupacja i specyfikacja (stanowienie o własności; znajdujemy coś niczyje i tworzymy z tego coś wartościowego)
Prawo do własności
„Człowiek jest stworzony do pracy jak ptak do latania” Brauning.
Oświecenie i transformacje społeczne.
Oświecenie - jest to ciąg wydarzeń, które zapoczątkowane są od Kolumba.
Następuje zwrot w zakresie bytu społecznego:
-mają swój czas
-są od siebie niezależne.
Podziały bytu społecznego są odrębne ale czasem zachodzą na siebie.
Oświecenie w każdym swym okresie miało swoje znaczenia:
-odkrycie Ameryki; teoria Kopernika - zmiana teorii na świecie => światopogląd
-tezy Lutra => religia
-Kartezjusz - myślę więc jestem; => poznanie
-maszyna parowa, prąd, silnik spalinowy => nauka i technika
-rewolucja przemysłowa => gospodarka
-rewolucja francuska => polityka i prawo.
Popularne idee:
-prawo człowiek nowożytnego
-liberalizm polityczny
-liberalizm kulturowy
Mieszczaństwo przekształciło się w burżuazję. Upadająca teologia Kościoła rujnowała cały ład obowiązujący w Kościele.
Elity europejskie zaczęły tworzyć relacje na zasadzie romantyzmu. Hasła głoszone powracały do tego co było przed oświeceniem czyli tradycji.
Historyczny kontekst KNS: opcje ultramontańska i liberalna.
Opcja liberalna - „My w państwie będziemy godzić Ewangelię z życiem”
konstruktywne stanowisko wobec postulatów oświecenia. Otwartość na filozofie Kanta. Teologia Kościoła powinna być elastyczna i otwierać się na nowe idee. Kulturowy i polityczny liberalizm Zbliżała się do nowożytnych praw człowieka, kultury i polityki liberalnej.. Liberałowie krytykowali państwo Kościelne. Dajmy więcej władzy biskupom. Sprzeciw wobec unifikacji norm, chcieli decentralizacji władzy kościelnej
opcja ultramontańska - lubili ludzi z Rzymu. We Francji - lojalność wobec Papieża. Negatywnie oceniali rewolucję francuską, negatywnie oceniali Usiłowanie przejęcia władzy nad Kościołem.( Austria - józefinizm - cesarz sam sobie był papieżem. Francja - Galifo.) Ultramontanie opowiadali się za: antymodernizmem, byli antyrewolucyjni. Chcieli mieć tę samą formę Kościoła, chcieli uniformizmu. Odmowa Kościoła w oparciu o tradycję(renesans scholastyki i odwołanie do tomizmu)
Autorytet Papieża - rzecz święta. Odwołanie się do tomizmu miało na celu „ujawnienie prawdy katolickiej”. Chcieli określić czym jest scholastyka.
Odrzucali liberalizm polityczny, chcieli powrotu do stanów, systemu feudalnego, chcieli przywrócić pozycję Kościoła na terenie dyplomacji. Wewnątrz Kościoła - maksymalna centralizacja. Kościół miał być monolitem prawnym. Niekwestionowany autorytet papieża
Kwestia społeczna w XIX w.: przyczyny, charakterystyka.
I - katalog praw człowieka
Doktryna Kościoła była jednolita. Na kwestię społeczną składa się wiele warunków. Francja i Wielka Brytania były krajami uprzemysłowionymi.
II - społeczne czynniki rewolucji
1.Przyrost ludności - czynnik demograficzny
2.Zmiany w układzie klas społecznych
3.Zniesienie systemu cechowego i poddaństwa (likwidacja systemu lennego)
4.Swoboda w poruszaniu się
5.Wolnośc moralna
6.Przeobrażenie rolnictwa
Wypracowanie symetrii. Społeczeństwo przed oświeceniem - brak ryzyka. Nowa grupa robotnicza - proletariat - wyzwoleni chłopi, którzy zostawili wieś i przenieśli się do miasta.
Służba, rzemieślnicy, chałupnicy. Bieda - cecha wspólna ostatniej klasy. Rewolucja pogorszyła ogólną sytuację robotników.
Polaryzacja społeczeństwa
Praca - kapitał
Rynek pracy
Kapitał - prawo do własności
Praca - środki do życia
Prawo do własności stawało się partnerem środków do życia. Praca była jedynym sposobem zdobywania środków do życia.
Max zysków = min kosztów
Proletariat - potomkowie przestępców. Szerzenie się przemocy, złodziejstwa, prostytucji.
Czas pracy
78h
66h => 1885 - 1990
Ciężkie warunki pracy i duży hałas, emisje spalin, brak bhp, brak ochrony, rygorystyczna dyscyplina pracy.
1824 - ubezpieczenie społeczne. Masowa emigracja ze wsi do miast, niedobór wody, zanieczyszczenia.
Kwestia społeczna to 1 z 3 elementów wprowadzających nas w okoliczności napisania encykliki Papieża Leona XIII.
Kwestia robotnicza: przyczyny, charakterystyka.
W połowie XIX w wyłoniła się nowa warstwa społeczna-proletariat. Ludzie ze wsi przenosili się do miast. Cechą wspólną tych ludzi była bieda, niepewność przyszłości. Pauperyzacja życia- obniżenie poziomu życia - charakteryzowała proletariat (zubożone masy robotnicze) u nich niepewność egzystencji przeradza się w degradację moralną.
Proletariat - ludzie niepewni jutra, nie mogący nic zaplanować, występują tam patologie społeczne.
Wilhelm emanuel von Kettler (biskup maguncji) (angażowal się w kwestie robotniczą)i ks. Adolf kolping (założył wszechnicę dla młodzieży pracującej) - działali, żeby pomóc proletariatowi.
Encyklika jest odpowiedzią na socjalizm, komunizm i próbą ochrony społeczeństwa.
Pius IX nie chciał nawiązywać dialogu z oświeceniem.
Porównywano nowy sposób gosp. do grzechu pierworodnego.
Prekursorzy KNS w XIX w.
Ks. Lamennais jest przykładem niesienia przez liberalizm pozytywnych zmian. Jego tezy były potępiane przez Piusa IX w kilku encyklikach ale sobór watykański potwierdził to co on mówił. Początkowo stał na stanowisku ultramontańskim ale po obserwacjach biedy widział jego wady. W 1829 zaczął opowiadać się za wprowadzeniem impulsu, otwierać ultramontanizm na ludzi. Próbował stworzyć dobry grunt dla zdrowego liberalizmu. Opowiadał się za demokracją, prawami społecznymi i oświeceniową ideą praw człowieka. Wydawał czasopismo „L'avenio” motto - „Bóg i wolność”. Stolica apostolska odrzuciła jego program w encyklice „Miviari vos” w 1832 ale nie podano jego nazwiska tylko jego tezy skrytykowano (były zbyt radykalne jak na tamte czasy). Ksiądz nie przyjął tej encykliki i nadal głosił tezy dlatego w kolejne encyklice „Sinqulari ?” 1834 Grzegorz XVI odrzucił jego program i Lamennais zerwał z Kościołem.
Odrzucenie Lamennaisa = odrzucenie liberalizmu.
Pozostały 2 opcje:
1 - społeczno romantyczny konserwatyzm
2 - neoscholastyka.
Jedno i drugie cechowała chęć przywrócenia równowagi, która była przed transformacją oświeceniową.
Ojcem społeczno romantycznego konserwatyzmu był Vogelsang, chciał przywrócić to co było przed oświeceniem; chciał zbudować system społecznej momarchii. Monarchia społeczna ma integrowac społeczeństwo na nowo.
Krytykowano zanik solidaryzmu społecznego, zniesienie poddaństwa i systemu cechowego, apostulował przebudowę struktury społecznej. Romantycy postulali zaprowadzenie społecznej „organizacji” w której wyodrębnione by były grupy społeczne; monarchię społeczną która będzie integrować społeczeństwo na nowo.
Neoscholastyka i jej wpływ na KNS.
Neoscholastyka - nurt filozoficzny, zapoczątkowany encykliką Leona XIII - Aeterni Patris. Leon XIII wezwał do zaangażowania się katolików w pracę filozoficzną i przyjęcie w niej jednego wzorca - scholastyki, w szczególności w formie nadanej przez Tomasza z Akwinu.
Kierunki
W ramach neoscholastyki pojawiły się dwa kierunki:
Cechy szczególne
Wśród szczególnych cech nowej scholastyki wymienia się:
metafizyka musi brać pod uwagę fakty naukowe, ale może odrzucać teorie, gdyż te są jedynie hipotezami
Prawa człowieka: kontekst filozoficzno - historyczny , podział, charakterystyka.
Ojcem nowozytnych praw człowieka jest John Locke.
1 - prawa wolnościowe, ponad historyczne- STATUS NEGATIVUS
-prawo do wolności
-prawo do życia
-prawo do własności
Bronią nas przed interwencją innych, prawa wrodzone i uniwersalne (wszędzie, zawsze i każdy im podlega).
2 - prawa obywatelskie-STATUS ACTIVUS
-prawo do głosowania
-prawo do równej podmiotowości wobec konstytucji
człowiek nabywa je kiedy staje się podmiotem społeczeństwa.
3 - prawa społeczne-STATUS POSITIVUS
-prawo do urlopu, zatrudnienia, emerytury
Prawa, które postulujemy, nie bronią nas tylko nas uprawniają do czegoś. Są niezaskarżalne, sa czystym postulatem
Wg Jana Pawła II prawa człowieka są podstawą systemu. Były przedmiotem zainteresowania filozoficznego oświecenia. Pierwszą osobą, która wypowiedziała się o prawach człowieka był John Locke. W 1433 król Władysław Jagiełło nadał pierwowzór praw - przywileje dla szlachty. Paweł Wlodkovic - korzyści prawa innowierców do własnej religii. Prawa człowieka to naturalne prawa, korzyści, predyspozycje, które człowiek posiada. W wiekach XVII oraz XVIII prawa człowieka były notorycznie łamane.
Hasła rewolucji francuskiej:
Wolność równość braterstwo
Zatrudnienie jest ogólnie 3 prawem ale kiedy przez nie nie można uzyskać środków do życia staje się 1 prawem.
Prawa to zbiór otwarty.
Leon XIII - prawo do własności i zrzeszania się
Pius XI - prawo do udziału w przeds.
Jan XXIII - prawo do pokoju, bezpieczeństwa
Paweł VI - prawo do rozwoju
2.Pakt praw politycznych i obywatelskich. Pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych.
3.Powszechna Deklaracja Praw Człowieka 1948 - ONZ.
Kościół katolicki a prawa człowieka: recepcja praw człowieka przez Kościół, dokumenty.
Pius XI nie potępił hitleryzmu. Próbował ale Hitler wymordował kilkaset Żydów w holandii. Papież bojąc się tego do czego Hitler może być zdolny nie reagował.
Prawa człowieka to dzieła oświecenia. Kościół milczał w kwestii praw człowieka. 120-130 lat unikania tego tematu.kościół ostrożnie podchodził do kwestii praw człowieka, które były produktem oswiecenia.
Francja po rewolucji:
1790 - Konstytucja cywilna kleru - oderwanie od Papieża, państwo miało władzę wybierać biskupów.
Oderwano kosciół od jurysdykcji papieża(to tłumaczy nastawienie kościoła do rewolucyjnych zmian)
Zapis praw człowieka w dokumentach Kościoła:
Leon13 1891 Rerum novarum- prawo do własności i zrzeszania się
Pius XI - (1931)quadrogesimo anno-- prawo do współdecydowania w przedsiębiorstwie i posiadanie własności kapitału.
Dignitatis humane - 1965 - papieskiej komisji „Sprawiedliwość i pokój”.
Papież Jan Paweł II (1979) - „godność Człowieka jest najwyższą wartością etyczną”.
Laborem exerces 1981 - prawa robotnicze, do wyboru ustroju.
Jan XXIII pacem interis 1963
- prawo do życia i godnego poziomu życia
- prawo do korzystania z wartości moralnych
- prawo do wolności religii w wymiarze prywatnym i publicznym
- prawo do wolnego wyboru drogi życiowej i swobody życia rodziny
- prawo do pracy i własności
- prawo do zrzeszania się
- prawo do emigracji i imigracji
- prawo do udziału w życiu publicznym
- prawo do obrony swych praw.
Jeśli nikt nam nie da prawa to nie mamy obowiązku tego zrobić.
„Nie istnieje prawo bez obowiązku i na odwrót”.
Prawa społeczne - przełom XIX/XX wiek były ważne.
-prawa gospodarcze
-prawa kulturalne
-prawa społeczne.
Zaangażowanie ich wymaga zaangażowania państwa.
Społeczne:
-prawo do pracy
-prawo do strajku
-prawo do własności.
John Rawls 1971 „Teoria sprawiedliwości” - „W społeczeństwie są nierówności i będą nierówności”.
Prawa społeczne a prawa wolnościowe - podobieństwa i różnice.
społeczne postulujemy, uprawniają nas a nie bronią (do zatrudnienia/////wolnościowe-są ponadhistoryczne, nikt ich nie może odebrać, bronią przed interwencjom innych -do wolności, życia, własności.
Korelacja praw i obowiązków.
Charakterystyczne dla społecznej nauki Kościoła w dziedzinie praw człowieka jest stałe podkreślanie współistnienia praw i obowiązków człowieka oraz uwypuklenie braku odpowiedniej świadomości we współczesnym świecie odnośnie do wspomnianej współzależności. o prawach człowieka należy mówić w kontekście obowiązków i odpowiedzialności, które pozostają w ścisłej więzi z prawami. Kościół, gdy posługuje się sformułowaniem «prawa człowieka» traktuje je zawsze łącznie z obowiązkami. Mówienie o prawach jest równocześnie mówieniem o obowiązkach. Katolicka nauka społeczna zawsze zwracała uwagę na ścisła zależność miedzy prawami i obowiązkami człowieka. Prawa człowieka jako prawa - obowiazki są specyficzna cecha chrześcijańskiej wizji i nauczania w dziedzinie praw człowieka.
Te specyfikę podkreślił Jan XXIII w encyklice «Pacem in terris» oraz mocno akcentował Jan Paweł II, który wyraźnie stwierdził, że ludzka godność jest źródłem praw i obowiązków: nienaruszalnych, uniwersalnych i niewyzbywalnych. Wszelkie zatem prawa podporządkowane są podstawowemu obowiązkowi człowieka, dążeniu do osiągnięcia zbawienia.
Zasady życia społecznego według KNS: solidarność.
-||- pomocniczość
-||- dobro wspólne
Zasady społeczne:
1.Pomocniczości (subsydialność)
2.Solidarności
3.Dobra wspólnego.
Pomocniczość --subsydialność
Gustav gundlach opracował podstawy tej zasady i ja zdefiniował. Jeżeli społeczność nizsza jest w stanie sama wykonac pewne zadanie to społeczność wyższa nie powinna się wtrącać. „TAK DALEKO SPOŁECZENSTWO JAK TO JEST MOŻLIWE I NA TYLE PAŃSTWA NA ILE JEST TO KONIECZNE” zasada ta normuje stosunki między mniejszymi a więkrzymi społecznościami.
Państwo nie może wchodzić w zakres życia indywidualnych osób jeśli sami mogą sobie poradzić..Normuje ona stosunki między społecznościami. Pomoc dla samopomocy.
/Solidarność
Stwierdza wzajemne powiązania osób, grup (warstw) społecznych. Zasada ta pojawiła się u H.pescha solidarność oznacza spoiwo, powiązanie, jest cementem spajającym społeczeństwo Solidarność wzywała do braterstwa. Jan 23w pace interis -pisze o solidarności w kontekście zrzeszania się. Ludzie potrzebują pomocy, wzajemności, współodpowiedzialności Działanie solidarne zakłada etyczny cel. Solidarność nie może być narzucona, opiera się na wolności jednostek. Solidarność wymaga od społeczeństwa wysokiej świadomości etycznej.
Solidarność - 3 znaczenia:
Solidarnosć wskazuje że społeczna sprawiedliwośc jest celem państwa, solidarnosć jest zasadą samą w sobie
Solidarnosc ma określac funkcje jak norma prawna, prowadzi do czegos ma jakąś role
Polityczną konsekwencja solidarności jest odpowiedzialność wszystkich obywateli za decyzje ich organów przedstawicielskich
-solidarność w politycznym porządku (zasada prawa)
-solidarność ma określoną funkcję / normę / spełnia jakąś rolę. Solidarność nie zwalnia z odpowiedzialności. Każdy z nas jest jednostką ale wszyscy razem jesteśmy społeczeństwem. Łączą nas cele, zasady.
Dobro wspólne
Suma wszystkich dóbr materialnych i niematerialnych, która umożliwia społeczeństwu osiągnięcie celu, spełnienie, doskonałość.
Człowiek dąży do rozwoju by dojść do spełnienia.
Do ideału zbliża nas dobro wspólne.
Arthur Frioblin utz - dominikanin. Dobro wspolne jest naszym celem
Sprawiedliwość: rodzaje sprawiedliwości, charakterystyka.
1.Sprawiedliwość wymienna (iustitia commutativa) reguluje zasady wymiany.
2.Sprawiedliwość rozdzielcza (iustitia distributiva) - obowiązuje w perspektywie politycznej określa zasady rozdzielania przez podmioty wyższe podmiotom niższym. Zasady te musza być sprawiedliwe.
3.Sprawiedliwość udziału (iustitia socialis) -równe prawo udziałow podmiotów wyższych ii niższych
4.Sprawiedliwość społeczna -jest etycznym postulatem. Reguluje właściwości decyzji aby służyły dobru wspólnemu
Relacja „społeczeństwo - państwo” według KNS: funkcje państwa.
Ludwik XIV - „Państwo to ja”.
Niemiecki teoretyk - państwo traktowane jest jako absolut - człowiek jest podporządkowany głowie państwa.
Negatywne czynniki - jakaś klasa utożsamia się z całym państwem-> komunizm.
Jan Paweł II powiedział, że to jest złe aby jedna klasa decydowała o losie całego państwa.
->podważanie pluralizmu
->państwo to instytucja (naturalne społeczeństwo).
KNS przeciwstawia się twierdzeniu że państwo=spoleczeństwu. Tomasz z Akwinu twierdzi że prowadzi to do:
-pogwałcenia praw i godności człowieka
wrzucanie do jednego worka państwa i społ prowadzi do twierdzenia hobbesa że państwo jest środkiem nacisku, a zycie jest sterowane od góry do dołu. Państwo to aparat nacisku kontroli podporządkowującej sobie wolność wszystkich jednostek ludzkich. Społeczeństwo nie składa się z sumy jednostek społecznych ale tez z powiązań międzyludzkich. państwo to zorganizowane instytucja dbająca o bezpieczeństwo. Panstwo Jest instytucją historyczno - prawną. Społeczeństwo jest ukierunkowane na progresywny rozwój (i dobro wspolne). Powinno być także nastawione na jednostki i małe społeczności.
Społeczenstwo jest tworem naturalnym, a państwo jest elementem organizującym życie w spoleczeństwie
FUNKCJE PAŃSTWA:
I - Ochrona porządku prawnego
Tworzenie warunków do spokojnego życia i współpracy jednostek, ma chronić od anarchii i destabilizacji. tworzenie instytucji prewencyjnych. Państwo powinno stworzyc sprawiedliwy system prawny i dbac o przestrzeganie tego prawa przez obywateli, administracje państwową
II - Ochrona dobrobytu i kultury- tworzenie warunków do rozwoju kultury
Struktury pośrednie: podstawa, rodzaje, charakterystyka.
Ilość struktur pośrednich jest barometrem wolności w danym społeczeństwie. Duża ilość struktur pośrednich charakteryzuje dobre systemy(państwa solidarne). Społeczna natura ludzi skłania do tworzenia związków w ramach państwa. Kns broni istnienia struktur posrednich
a) terenowe- oparte są na więzi miejsca. Samorządy lokalne,mające zapewnić potrzeby związane z życiem. Mają inicjatywę oddolną. Państwo powinno jak najmniej ingerowac w działalność struktur terenowych, nie można odbierac inicjtywy strukturom teren. Sprwawne działanie struktur pośrednich to gwarancja zdrowego organizmu społecznego i świadczy o pluraliźmie
b)zawodowe
Społeczna natura człowieka jest ukierunkowana na relacje z innymi:
1.Prawo do zrzeszania to naturalne prawo człowieka
2.Są zdeterminowane przez społeczną naturę ludzką. Musza istnieć, są jej konsekwencjami.
3.Są skutkiem wolnych decyzji.
Struktury pośrednie są potrzebne ponieważ:
1.Pełnią funkcję porządkową w państwie
2.Stanowią źródło informacji dla władz
3.Gwarantują konieczną, społeczną autonomię.
4. są w stanie wywierac presję na państwie
5.pełnią funkcję aktywizującą.
Struktury w społeczeństwie: PODZIAŁ
1.Partie polityczne - pełnią funkcje w życiu publicznym. są bezpośrednio związane z tworzeniem dobra wspólnego. wpływem na decyzje
2.struktury o charakterze prywatnym; ilość tych grup jest względna. Duży wpływ na ich ilość ma:
-świadomość społeczna
-realne potrzeby ludzi
-realne dążenie ludzi
-preferencje.
***stowarzyszenia prywatne, kluby, zrzeszenia, grupy etniczne, mniejszości
zdolność zrzeszania stwarza przestrzeń społeczną w której każda jednostka może się rozwijać—jest to zapora przeciwko nadużyciom państwa
Rodzina: definicja, cele, prawa.
Rodzina - to pierwsza i żywotna komórka społeczeństwa. jest prawdopodobnie najstarszą strukturą, starszą od państwa. Rodzina stanowi wspólnotę osób. Papież nazywa ją społecznością niedoskonałą. Rodzina jest komórką naturalną; nie jest w stanie zapewnić warunków do rozwoju wszystkich potrzeb społecznych, obywatelskich,(intelektualnych, społecznych, obywatelskich).
W KNS rodzina to rodzice + dzieci.
Celem rodziny jest prokreacja, wychowanie i ekspresja osobowości.
Celem małżenstwa jest:
-szczęście zrealizowane przez miłość, konsekwencją miłości jest-zrodzenie i wychowanie dzieci.
Społeczne nauczanie Kościoła stawia rodzinę ponad inne struktury.
Przed 2soborem cele rodziny:prokreacja i wychowanie dzieci, na soborze podkreślono że istnieje jeszcze jeden cel-MIŁOŚĆ(centralna wartość małżeństwa) 2 sobór Zwraca uwagę na braterstwo małżonków i na wspólna odpowiedzialność za dzieci.
Jan Paweł II - 2 osoby odmiennej płci stanowią wspólnotę.
Rodzina musi być heteroseksualna
Rodzice dają życie podejmują się funkcji wychowania dzieci
Rodzice tworzą model - muszą dać wolność dzieciom
W rodzinie dziecko uczy się kultury, zachowań, które mają przełożenie na dalsze życie.
Rodzina tworzy wspólnote osób
Zadania:
Ekspresja osobowości. Dziecko jest podmiotem, celem, osobą.
dziecko jako podmiot nie może być środkiem, które zaspokaja ambicje rodziców.
Antykoncepcja -rodzi postawę lęku przed życiem. Dziecko staje się zagrożeniem intruzem.
Prawa i obowiązki rodziny są wcześniejsze niż prawa i obowiązki państwa.
Prawa rodziny jakotakie:
-do założenia rodziny
-do pierwszeństwa w wychowywaniu dzieci
-do wychowywania dzieci wg własnych tradycji wzorów
prawa rodziny w stosunku do społeczeństwa i państwa
-do posiadania własności prywatnej
-do emigracji
-do zrzeszania się
-do dochodzenia swoich praw
Ideologia w światopogląd: różnice, czynniki konstytutywne ideologii.
Ideologia społeczna
To zespół ocen, twierdzeń, norm w odniesieniu do człowieka, społeczeństwa, gospodarki, państwa, - podmiotem jest społeczność- grupa ludzi
Światopogląd zespół sądów przekonań i opinii na temat otaczającego świata
Odnosi się do poglądów jednostki. Podmiotem jest jednostka społeczna.
Elementy składowe ideologii:
*antropologia
*koncepcja porządku, ładu ustrojowego
*jest ekspansywna i dynamiczna
*w pojęciu ideologii miesci się praktyka
funkcje ideologii:
-integracyjna-(zespolenie zwolenników pod sztandaremwspólnych haseł, celów)
-selekcyjna-(dobór ludzi aktywnych, oddanych)
-wychowawcza-(wytworzenie atmosfery krztaltującej pewne postawy)
KNS NIE JEST IDEOLOGIA!! Opiera się na wolności. Jest zbiorem wskazówek.
ideologia- ukierunkowana jest tak by gromadzić więcej ludzi.
Ideologia ma charakter praktyczny. Dobiera środki nieskomplikowane.
Indywidualizm społeczny: płaszczyzny, charakterystyka.
JEDNOSTKA JAKO JEDYNY PODMIOT ŻYCIA SPOŁ I GOSPODARCZEGO.
Człowiek jako byt samodzielny i samowystarczalny miarą wrtości jest dobro jednostki
Obowiązki państwa w indywidualiźmie społ: ochrona od zewnętrznych ataków, zakładanie niezbędnych instytucji,
Społeczenstwo to arytmetyczna suma jednostek. Dobro wspólne nie istnieje na sposób ontyczny, ale ilościowy.
Filozofia indywid: neguje konieczność życia społecznego, brak struktur pośrednich, społeczeństwo = państwo
Indywidualizm płaszczyzny:
1.epistemistyczna (naukowa)
2.religijna - docenia jednostkę
3.polityczna
4.społeczna
Życie w społeczeństwie to konieczność. Każdy odstępuje od swych praw na korzyść innych np.: ludzi władzy.
Teorie umowy społecznej: charakterystyka.
UMOWA SPOŁECZNA - hobbsa
Wychodzi z założenia że zgodne życie społeczne to wynik pewnej umowy społecznej. Ludzie są z natury źli, i potrzeba lewiatana, który wprowadzi pewne zasady, a za nimi porządek. Lewiatana człowiek tworzy na podstawie umowy społecznej. Tym lewiatanem jest państwo- suweren. Lewiatan porządkuje życie społeczeństwa.(narzucając ludziom kaganiec społeczny)
UMOWA SPOŁECZNA -rousseau
On inaczej rozumie umowę społeczną, twierdzi że człowiek z natury jest dobry ale wchodząc w relacje z innymi staje się zły, bo społeczenstwo deprawuje, demoralizuje jednostke. Ludzie zawierają umowe społeczną sami dobrowolnie poddając się wladzy. Wybierają suwerena. Państwo tworzy warunki by obywatele mogli się rozwijać.
Tą teorię umowy społecznej kontynuował marks tyle że na płaszczyźnie gospodarki. Marks był kontynuatorem tej teorii ale przekładał tę koncepcję na ekonomię. Dla Marksa w pierwotnych społeczeństwach nie było ucisku, wyzysku, wszystko było wspólne. Bunt był gdy wprowadzono własność prywatną.
Koncepcja hobbsa -negatywna
Pozytywna-rouseeau i marksa
Ruso dopuszcza odstępstwo od umowy społecznej
Koncepcja Hobbsa jest negatywna i prowadzona w państwach totalitarnych, absolutnych.
Koncepcja Marksa i Rousseau jest pozytywna i występuje w państwach demokratycznych.
Liberalizm - ideologia, kierunek polityczny głoszący, iż szeroko rozumiana wolność jest nadrzędną wartością. Najogólniej mówiąc liberalizm odwołuje się do indywidualizmu, stawia wyżej prawa jednostki niż znaczenie wspólnoty, głosi nieskrępowaną (aczkolwiek w ramach prawa) działalność poszczególnych obywateli we wszystkich sferach życia zbiorowego. Liberalizm jako postawa społeczna jest tolerancyjnym stosunkiem wobec poglądów lub czynów innych ludzi[1].
Liberalizm gospodarczy- wolność gospodarcza, celem max zysku, egoizm siłą napędową człowiek jako homoekonomikus
Umocnił się w szkole fizjokratycznej(największa wartość to ziemia, ekonomią rządzą naturalne prawa)adam smith, david ricardo, dążenie do interesu własnego jednostki przyczynia się w najlepszy sposób do dobra społeczeństwa. Cechy-własność prywatna, prawo do używania= prawo do posiadania, ze swoją własnościa mogę zrobic co mi się tylko podoba
2PRAWO LIBER GOSPODARCZEGO- prawo wolnej konkurencji(laiser-fair)-zostawcie wolność. Wyklucza interwencję państwa. Oddzielono moralność od działalności gospodarczej
* ani rząd, ani żadna grupa czy jednostka społeczna, nie powinny w żaden sposób zakłócać wolności jednostki. Liberałowie są za zachowaniem i rozszerzeniem praw i wolności obywatelskich, takich jak wolność słowa, wolność prasy, wolność wyznania, równouprawnieniem obywateli oraz tolerancji.
Z klasycznego liberalizmu wywodzi się wiele współczesnych nurtów politycznych:
Libertarianizm opowiada się za ograniczeniem państwa do roli "nocnego stróża", i wycofaniem go z zajmowania się zarówno gospodarką jak i sprawami społecznymi. Typowi przedstawiciele: amerykańska Partia Libertariańska.
Libertarianizm postuluje nieograniczoną swobodę dysponowania własną osobą i własnością, o ile tylko postępowanie to nie ogranicza swobody dysponowania swoją osobą i własnością komuś innemu
Główni przedstawiciele
Liberalizm demokratyczny- john rowls
Jego postulaty są bliskie kns, uważał że nie wolno zmuszac ludzi do dzielenia się. „teoria sprawiedliwości”- jego dzieło. W społeczeństwie są różnice, są ludzie silniejsi i słabsi. Najsilniejsi zdobędą lepsza pozycję. Korzyściami i zyskami zdobytymi przez najsilniejszych muszą się dzielić ze słabszymi. Próbował wkomponować społeczne prawa w system.
Socjalizm: charakterystyka.
Cechy socjalizmu:
-krytyka kapitalizmu
-walka klas
-potrzeba zniesienia własności prywatnej
-budowa nowego porządku społeczno - gospodarczego
-sprawiedliwość społeczna
a)utopijny-robert owen- zniesienie własności prywatnej jako źródła wyzysku, brak przymusu pracy.
b)agrarny-henry george-źródłem dochodu ziemia, należy uspołecznić cały dochód. Wpr podatku gruntowego
c)syndykalizm-zbliżony do marksizmu. Produkt społ należy do klasy pracującej
d)socjalizm fabiański- webb sydney i beatrice?zwiękrzenie inger państwa i własności publ. Podstawą sprawiedliwośc i równość
Społeczne nauczanie Kościoła było od samego początku negatywnie ustosunkowane do socjalizmu m.in. ze względu na jego stosunek do własności prywatnej i ateizmu. Krytyka została zawarta w dokumentach nauczania społecznego Kościoła.
Komunizm: charakterystyka.
Ideologia negująca własnosc prywatną, oparta na idei walki klas, cel- stworzenie społeczeństwa bez podziałów
Faszyzm.- to inaczej socjalizm narodowy
. F był wynikiem porozumienia proletariatu ze zubożałą klasą średnią. F wprowadził jako pierwszy Benito Mussolini we Włoszech. Założył w 1919 partię faszystowską. Mussolini sprawował nieograniczoną władzę dyktatorską. Państwo wg faszystów jest wszystkim. Poza państwem człowiek jest niczym. W życiu gospodarczym F nie uznawał walki klasowej. Na jej miejsce wprowadzono solidaryzm złożony z korporacji i związków zawodowych przyporządkowanych państwu. Nie istniała wolność. Watykan w początkowej fazie nie potępiał F gdyż przyczynił się on do utworzenia państwa Watykańskiego (29 II 1929). Z drugiej strony zwalczał komunizm i socjalizm..
mussolini miał prostą wizję państwa, rozwiązał akcję katolicką we włoszech
W Niemczech F oparł się na narodowo zorganizowanym socjalizmie, w oparciu o który w 1919 r powstała Narodowo - Socjalistyczna Partia Robotnicza (NSDAP). W szeregach tej partii znalazł się Adolf Hitler który w 1933 doszedł do władzy.
Cechy partii Hitlera:
1.Przecenianiem znaczenia i roli narodu niemieckiego.
2.Kultem rasy nordyckiej.
3.Kultem wodza.
Prawo utożsamiane z wola przywódcy,
Życiem narodowym kierował Fuehrer, obdarzony specjalną siłą i posłannictwem.
Faszyzm jako ideologia totalitarna odznacza się następującymi cechami:
1.Absolutyzowanie państwa lub narodu, traktowanych jako cel sam w sobie i utożsamianie ich z wolą wodza.
2.Etatyzacja całego życia społecznego przez poddanie różnych struktur społ-gosp. odebranie autonomii wszelkim strukturom pośrednim między jednostką a państwem.
3.Zniesienie pluralizmu politycznego na rzecz jednej partii podporządkowanej wodzowi.
4.Poniżanie godności człowieka przez potraktowanie go jako środek do celu oraz podeptanie jego praw osobistych.
F to ustrój antyhumanitarny a nawet zbrodniczy.
Media: podział, zadania, kryteria obiektywności mediów.
Media to wszelkie techniczne środki komunikacji indywidualnej i masowej: media drukowane, optyczne, cyfrowe.
Pojęcie mediów jest związane z informacją. Nie istnieje medium bez informacji tak samo jak informacja nie może istnieć bez systemu medialnego jako jest nośnika -> etyka komunikowania, etyka informacji. Media określane są często mianem 4władzy.
Ogólnie można rozpatrywać etykę mediów w 3 płaszczyznach:
1.polityczno - społeczna; prawodastwo odnośnie mediów
2.organizacyjna -etyka przedsiebiorstw medialnych.
3.indywidualna -etyka ludzi mediów
Kościół odnosi się zasadniczo pozytywnie do mediów.
Kluczowymi pojęciami mediów są: 3 podstawowe pojęcia etyki mediów
1.Odpowiedzialność
2.Komunikacja
3.Prawda
Wydarzenia przekazywane przez media można podzielić na 3 kategorie:
1.prawdziwe - realnie i obiektywnie (katastrofy lub czyjaś śmierć)
2.Medialne - faktycznie mają miejsce ale są specjalnie spreparowane (imprezy sportowe, polityczne etc)
3.Pseudo wydarzenia - realnie nie mają miejsca ale są inscenizowane; ich celem jest ubogacenie przekazu -pseudowydarzenia
Grupy jeśli chodzi o odpowiedzialność
I-autorzy, redaktorzy, dziennikarze
II-właściciele
III-ci, którzy pracują nad formą i treścią przekazu
IV-prawodawstwo
Grupy B
-komunikacja jest pełna otwarta tam gdzie nie ma ograniczeń
-brak cenzury
+cenzura chroni społeczeństwo przed szkodliwą treścią (treści obsceniczne, propagandowe, przemocy, nietolerancji)
-gdyby nie było cenzury byłby totalitaryzm medialny
Grupy C
-prawda to cel etyki mediów
Troska o ekologię jako przejaw solidarności globalnej.
-szerokie ujmowanie etyki środowiska
-1962 „Niema wiosna”
-ocalenie środowiska naturalnego, które podlega nieustannej dewastacji
-Mater et magistra 1961 - ambiwalentny charakter zdobyczy techniki
Lata 60/70
-rewolucja (68) obyczajowa; studenci 3 uniwersytetów Berkeley Kalifornia, Ren, Niemcy; podburzono studentów do rewolucji, ganiali wykładowców po kampusie, nie chodzili na wykłady, wykładowców określali mianem „Faszystowskie świnie przeszkadzacie nam w rewolucji”.
-trwała kilka lat
-zniszczyła dobre myślenie; zakwestionowała wszelkie autorytety
-powstały ruchy młodzieżowe (nawiązujące do ekologii)
Filozoficzno - etyczne modele uzasadnień nowoczesnej etyki środowiska:
1.antropocentryczna /
-najważniejsza z punktu widzenia KNS
-etyczna miarą jest człowiek
-w centrum stoi człowiek
-człowiek jako podmiot moralny
-człowieka jest autonomiczny względem natury ożywionej i nieożywionej
-troska o człowieka- motywem działania
-troska o ekologie w celu osiągniecia pełnego zycia
-ekologia wewnętrzna osoby (środowisko moralności)
2.patocentryczna
-w centrum jest cierpienie
-cierpienie jest kryterium tego modelu (zdolność do cierpienia)
-ochrona zwierząt
-Peter Zinger - prawa zwierząt (Australia)
-podmiotem cierpienia może być człowiek bądź zwierzę
-nie skupiają się na podmiocie ale na samymm cierpieniu
/3.biocentryczna
-traktowanie człowieka jako równoprawnego wśród wszystkich istot żywych równie ważne jest troszczenie się o człowieka jak o marchewke
/4.fizjocentryczna
-centrum jest martwa natura
-przynależność człowieka do natury jest etyczną miarą
A - retynizacja - sieciowość w kontekście ekologii . wzajemne powiązanie wszystkich aktywności cywilizacyjnych. muszą być osadzone w ekologii; zachowanie wzajemnej sieciowej integracji skutkiem jest idea dynamicznej stabilizacji - człowiek + natura
B - zrównoważony rozwój to rozwój, który zaspokaja potrzeby obecne, nie zagrażając możliwościom zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń
Wymiary ekologii:
1.środowisko naturalne
2.środowisko społeczne
3.środowisko jednostki
Emigracja: integracja i problem tożsamości
Emigracja istnieje wiele za i przeciw.
Człowiek opuszcza miejsce, w którym mieszka. Debata na temat emigracji jest nacechowana dramatem.
Szok emigracyjny - czynniki, które składają się na pierwsze wrażenie emigrantów; stykają się z nimi na co dzień:
-zwyczaje
-język
-kultura
-nowe warunki zatrudnienia
-inny system szkolnictwa
-niechęć emigrantów
Łączą wszystkich emigrantów - poczucie obcości, niepewność, strach. Emigracja stwarza możliwość do powstawania struktur pośrednich. Pierwszy etap jest najgorszy. Emigranci muszą podejmować decyzje strategiczne:
-problem separacji
-eurosieroty
-samotność.
Pozytywne:
-nowa tożsamość emigranta
1.kondestacja - ucieczka od ubóstwa, wojny, braku rozwoju.
2.pozytywne nastawienie.
-chęć poznania kultury
-fajna praca
-stwarza warunki do powstawania struktur pośrednich
Negatywne:
-działają zniechęcająco do pozostania w kraju.
3