msp mo0niki, Na zajęcia - różne


9. SPORY I KONFLIKTY ORAZ WSPÓLPRACA REGIONALNA NA PÓŁKULI ZACHODNIEJ

1.GENEZA SPORÓW I KONFLIKTÓW

Już od I poł. XIX w. USA wykazywały zainteresowanie sprawami AŁ, patrz doktryna Monroe. W jej ramach mieściła się także deklaracja prezydenta T.Roosevelta z 1904 r., zapoczątkowująca dyplomację „grubej pałki”, jak również „dyplomacja dolarowa” prezydenta Tafta.

W czasie II wś państwa AŁ nie poniosły niemal strat, natomiast bardzo skorzystały na zapotrzebowaniu USA na surowce, żywność itd. Szczególnie ARG, BRA, MEX, CHI oraz WEN. Umocniło to wpływy ekonomiczne i wojskowe USA na kontynencie, choć na płaszczyźnie politycznej stosunki były chłodne. Stany ingerowały w sprawy wewnętrzne poszczególnych krajów, często popierały rządy dyktatorskie (NIK, DOM, HON) i dążyły do przekształcenia systemu panamerykańskiego w międzyamerykański, a więc uzupełnienie dominacji ekonomicznej i wojskowej o polityczną. Z inicjatywy USA zwołano konferencję państw amerykańskich.

KONFERENCJA MIĘDZYAMERYKAŃSKA

Meksyk, 21.02.- 08.03.1945 r

Uchwalono Akt z Chapultepec

04.04.1945 przystąpiła ARG. Na konferencji W. Clayton zaprezentował też koncepcję „otwartych drzwi” i zniesienia ceł w handlu międzyamerykańskim.

Widoczna chęć hegemonii amerykańskiej, Waszyngton zawierał z państwami regionu wojskowe umowy bilateralne, wspierał przewroty i zamachy stanu. Lata 1955 - 1969 to lata przewartościowań stosunkach międzyamerykańskich.

- 16 - 22.09.1955 doszło do obalenia Juana Perona przez przewrót wojskowy w ARG

USA wykorzystały OPA do wyizolowania Kuby, pod naciskiem Stanów rządy zerwały stosunki z Kubą. PO rewolucji kubańskiej z 1959 r. USA znacznie aktywniej zaczęły działać w regionie, John F. Kennedy zaproponował Sojusz dla Postępu, mający rozwiązać problem ubóstwa w AŁ. Kolejne prezydentury nie przyniosły spójnej wizji polityki wobec AŁ, R. Reagan powrócił do konfrontacji i interwencjonizmu. W połowie lat 80. doszło do obniżenia presji wojskowej.

Interesy i cele USA w AŁ:

  1. zagwarantowanie stabilności,

  2. wyeliminowanie zagrożeń transnarodowych: handlu narkotykami, terroryzmu, nielegalnej migracji,

  3. zagwarantowanie bezpieczeństwa energetycznego,

  4. ochrona amerykańskich interesów gosp. W regionie.

Doszło do solidaryzacji państw AŁ, w 05.1969 podpisały Deklarację z Vina del Mar, w której uznały identyczność swoich podstawowych interesów, żądały równości prawnej, nieingerencji, niestosowania przymusu ekon. i pol., poszanowania prawa do swobodnego decydowania o swojej gospodarce. Dyskusja nad sprawą kanału trwała., państwa OPA popierały PAN. Rokowania zakończyły się podpisaniem traktatów o Kanale Pan.07.09.1977 w Waszyngtonie.

1)wycofanie instalacji wojsk. Z PAN i przekazanie jej strefy

2)KP i ewentualny nowo zbudowany kanał będą trwale neutralne, dostępne dla wszystkich bander na zasadzie tranzytu.

Traktaty zostały ratyfikowane przez obie strony.

Utworzenie Grupy z Contadory 8-9.01.1983 przez PAN, KOL, MEX i WEN, domagającej się zaprowadzenia pokoju w regionie. Grupa działała aktywnie przy wsparciu OPA, w czasie spotkania w Panamie w 01.1984 uzgodniono dokument pokojowy, przewidujący, iż 3 komisje zajmą się przygotowywaniem traktatów pokojowych. Dokument nie został przyjęty, a w sierpniu 1985 ukonstytuowała się Grupa Poparcia tworzona przez ARG, BRA, PER, URU, wspierająca działania Grupy z Contadory. Starano się uzgodnić plan pokojowy, co jednak było stale odrzucane przez USA

Integracja amerykańska

Rozwiązywanie konfliktów

-zakończenie wojny w NIK po podpisaniu porozumienia między sandinistami i contras 19.04.1990, jednak niechęć Waszyngtonu do polityki prezydenta Violetty Chamorro spowodowała zablokowanie pomocy amer. I problemy kraju

Rezolucja 940 uchwalona 31.07.1994 upoważniła siły międzynarodowe do podjęcia koniecznych środków w celu odsunięcia wojskowych od władzy i umożliwienia powrotu legalnie wybranemu prezydentowi. Doszło do interwencji na Haiti, a następnie do nowych wyborów 17.12.1995

2.CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH PROBLEMÓW SYSTEMU MIĘDZYAMERYKAŃSKIEGO

1)Problemy demokracji

Idee demokratyczne, przeciwstawione ideologii nazizmu stały się szczególnie ważne w końcu lat 30. XX w i w okresie II wś. co znalazło swoje odbicie w traktacie z Rio z 1947 r. Połączone z problemem praw człowieka (zwłaszcza Karta OPA) stanowią podstawę „systemu politycznej obrony ” hemisfery. W praktyce wspieranie demokracji prowadziło często do konfliktu między jej zasadami a zasadą nieinterwencji, usankcjonowaną ostatecznie na Siódmej Konferencji Państw Amerykańskich w Montevideo 1933 r. Mimo skodyfikowania zakazu interwencji, ciągle otwarty pozostawał problem dyktatur, w związku z którym pojawiła się propozycja msz URU Larrety, by w ich przypadku stosować zbiorową interwencję, poparta przez USA, ale odrzucona przez resztę krajów. Ostatecznie Rada OPA w roku 1950 potwierdziła fundamentalne znaczenie zasady demokracji, a jednocześnie zakazała interwencji w imię obrony idei dem.

Problemy dyktatur były niezwykle dotkliwe, zarówno dla samej AŁ, jak i dla USA zainteresowanych hegemonią w Amerykach. Deklaracja z Santiago de Chile z 1959 r. formułowała 8 zasad demokracji uznanych przez system międzyamer., kwestią zajmował się też Sojusz dla Postępu, łącząc problemy rozwoju ekonomicznego ze sprawami społecznymi i prawami człowieka.

Koncepcje rozstrzygnięcia:

Doktryna Tobara (EKW) 03.1907 - nieuznawanie rządów, które doszły do władzy drogą inną niż demokratyczna, zgoda na choćby pośrednią interwencję w takich przypadkach

Doktryna W.Wilsona 11.03.1913 - USA uznają w Ameryce jedynie te rządy, które doszły do władzy w sposób legalny

Doktryna Estrady (MEX) 09.1930 - niewypowiadanie się państw w sprawie uznawania rządów

Dziewiąta konferencja państw amerykańskich w Bogocie (1948)

Rezolucja XXXV - nieprzerywanie stosunków dyplomatycznych i automatyczne uznawanie nowych rządów, co nie oznacza jednak ich akceptacji

Pojawiły się również koncepcje prezydenta WEN Romulo Betancourta o eliminowaniu dyktatur przez zbiorowe moralne lub ekonomiczne sankcje oraz doktryna północnoamerykańska Johnsona - Manna podkreślająca, iż należy szczerze wspierać siły i tendencje dem. W AŁ, ale jednocześnie realistycznie akceptować rzeczywistość polityczną w regionie. Przychylał się do niej również prezydent Nixon. Oczywiście OPA także miała swój wkład w dziedzinie promowania demokracji, chociażby przez Sojusz dla Postępu.

Znacznie gorzej sytuacja przedstawiała się w końcu XXw., zamach stanu w Dominikanie w 1963, interwencja zbrojna USA 1965, eksport rewolucji przez Kubańczyków, reżimy dyktatorskie o różnej orientacji panowały w całej AŁ. W latach 70. polityka administracji Cartera zachęciła OPA do zajęcia bardziej zdecydowanego stanowiska wobec dyktatur, stanowczo potępiono reżim w Nikaragui, co było wydarzeniem bez precedensu. W latach 80. kładziono nacisk na koncyliacyjne, a nie wojskowe metody rozwiązania konfliktów w AŁ, szczególnie na tworzenie struktur demokracji parlamentarnej i poszanowanie praw człowieka.

10.1990 r. Powołanie Zespół do spraw Promowania Demokracji (UPD)

Dziedziny jego działalności:

  1. wspieranie instytucji i procesów legislacyjnych

  2. monitorowanie wyborów parlamentarnych i prezydenckich w państwach budujących system demokratyczny

  3. przygotowywanie programów edukacyjnych, popularyzujących wartości dem.

XXI sesja Zgromadzenia Ogólnego OPA w Santiago de Chile 06.1991 r., Uchwalono 2 dokumenty:

1)Deklarację z Santiago o demokrację i odnowę systemu międzyamerykańskiego (w załączonych dokumentach)

2)rezolucję 1080 - Demokracja Przedstawicielska (jw.)

Wprowadzono również nowy art. 9 do Karty OPA 4.12.1992 r., który tworzył formalną podstawę do zawieszania w pracach OPA , ale nie w członkostwie, każdego państwa, którego demokratyczni ukonstytuowane władze zostały obalone siłą.

DEKLARACJA W SPRAWIE PROMOWANIA DEMOKRACJI I ROZWOJU, 08.06.1993 r., Managua, XXIII sesja ZO OPA

Kładzie ona szczególny nacisk na konieczność zaspokojenia podstawowych potrzeb egzystencjalnych społeczeństw i poprawy warunków ich życia, co jest związane z umocnieniem demokracji.

Kryzys panamski 1989 i dyktatura gen. Noriegi spotkały się z misją mediacyjną OPA, jednak nie podjęto zdecydowanych kroków. Ostatecznie USA dokonały inwazji 20.12.1989 r.. Bardziej stanowcze stanowisko zajęła OPA podczas kryzysu haitańskiego 1991 - 1995, ale wbrew jej wysiłkom nie udało się rozwiązać konfliktów i USA interweniowały we 09.1994 z upoważnienia ONZ i OPA. Z mechanizmu rezolucji 1080 skorzystano także podczas zamachu stanu w Peru 04.1992, a potem w sprawie Gwatemali 1993.

2) Prawa człowieka

Regulacja rozwijała się od kongresu panamskiego 1826 r ., na którym podjęto decyzję o wspólnym zwalczaniu niewolnictwa. Potem pojawiały się kolejne zapisy

  1. Obowiązki państw i prawa chronione. Zobowiązuje państw - sygnatariuszy do wypełniania artykułów konwencji.

  2. Środki ochrony - dotyczy praw cywilnych i politycznych: prawa do życia, do uznania osobowości prawnej, zakazu tortur, niewolnictwa i poddaństwa, prawa do nienaruszalności osobistej, do wolności i bezpieczeństwa, do uczciwego procesu, do prywatności, do wolności sumienia, do wolności myślenia i wypowiedzi, do ochrony rodziny, do narodowości, do udziału w rządzeniu i wyborach, równości wobec prawa...

  3. Postanowienia ogólne i przejściowe. Poświęcony prawom ekonomicznym, społecznym i kulturalnym, odwołuje się do Karty OPA i protokołu z Buenos Aires, dopiero w 11.1988 przyjęto protokół dodatkowy zwany Protokołem z San Salwador

Wypracowano wiele innych dokumentów dot. Kary śmierci, zniesienia tortur, gwałtów na kobietach, porwań ludzi oraz praw ludów indiańskich

Szczególne zaniepokojenie budzi problem praw człowieka na Kubie, stale obserwowany przez IACHR, który w roku 1961 wystosował pismo do MSZ Kuby w związku z licznymi skargami na łamanie praw człowieka, nieco później stworzono raport na temat stanu pcz na wyspie od 1959 r.

1962 na VIII Spotkaniu Konsultacyjnym Ministrów SZ Państw Amerykańskich przyjęto rezolucję VI uznający rząd kubański za stojący poza nawiasem systemu międzyamerykańskiego ze względu na przyjęcie marksizmu - leninizmu. Ciągle jednak monitorowano problem i ogłaszano kolejne raporty. Siódmy z kolei wysłano w 10.1983 r. Do Hawany, zawierał obszerne studium problemu począwszy od roku 1959. W roku 1994 rząd kubański pozwolił na krótką wizytę delegacji IACHR na wyspie, a w kolejnych latach nieco łagodniała polityka rządu, zarówno wobec przestrzegania pcz, jak i w stosunku np. do kościoła. Jednak raport za 1997 r. stwierdza nadal łamanie praw cywilnych i politycznych i zaleca w kolejnych rekomendacjach reformy.

Przypadek Nikaragui w czasie dyktatury Anastasia Somozy Debayle.

10.1962 IACHR wystosowała list z propozycją omówienia sprawy wolnych wyborów w NIK, odrzuconą zresztą. Liczne skargi na rząd NIK wywoływały kolejne pisma Komisji, wszelkie działania pozostawały bez rezultatu, a od roku 1977 terror się nasilił. ZO OPA mimo oczywistej konieczności reakcji, nie zdobyło się na żadna rezolucję, natomiast IACHR w 10.1978 opublikowała raport dotyczący gwałtów i zbrodni popełnionych przez Gwardię Narodową. Oczywiście raport spotkał się z ostrą krytyką rządu NIK, ale jednocześnie stał się podstawą przygotowania rezolucji II Siedemnastego Spotkania Ministrów SZ z 1979 r. Rezolucja wzywała do ustąpienia reżim, ustanowienia demokratycznego rządu, przestrzegania praw czł., przeprowadzenia wolnych wyborów.

Kwestia Chile po zamachu stanu 11.09.1973 gen. A. Pinocheta

Kiedy IACHR piętnowała poczynania junty wojskowej, stosunek OPA do rządów Pinocheta był łagodny, gdyż wierzono , iż przeszkodził on rozprzestrzenieniu się ideologii komunistycznej. Delegaci IACHR od początku byli obecni w CHI, gdzie mogli zbierać informacje. Rzecz oczywista, dostęp do nich był znacznie utrudniony i dopiero w 1974 roku opublikowano raport dotyczący skrajnego pogwałcenia pcz w CHI za rządów Pinocheta. Pojawiały się kolejne raporty, najpełniejszym był czwarty z 1985 r. Zakazano przyjazdu Komisji, jednakże junta chilijska przeżywała już swój zmierzch. Raporty IACHR nie spowodowały jednoznacznego potępienia reżimu Pinocheta przez OPA.

3)Problemy pokoju i bezpieczeństwa

REGULACJE:

- Traktat o unii, lidze i stałej konfederacji, 1826

Rozwiązywanie sporów drogą koncyliacji i mediacji między sygnatariuszami, poddawanie do rozstrzygnięcia Zgromadzeniu Generalnemu

-

Traktat o utrwaleniu, pokoju między umawiającymi się państwami amerykańskimi, Lima 1864 - 1865

Bezstronny arbiter bądź zgromadzenie plenipotencjariuszy miało rozstrzygać spór większością głosów

Ograniczał on arbitraż do spraw związanych z : interpretacją traktatów, jakimikolwiek zagadnieniami prawa międz., pogwałceniem zobowiązań, odszkodowaniami. Wyłączono natomiast spod działania traktatu zagadnienia wewnętrzne państw i interesy państw nie będących stronami układu.

Podkreślał konieczność stworzenia systemu koncyliacji, potępiał wojny agresywne, państwa zobowiązywały się użyć wszelkich dozwolonych środków, by utrzymać pokój - bez interwencji dyplomatycznej czy zbrojnej.

Przyjęła aż 6 konwencji i traktatów poświęconych głównie utrzymaniu pokoju na półkuli zachodniej, przygotowano tam również Międzyamerykański traktat w sprawie dobrych usług i mediacji. Proponował on możliwość skorzystania z usług mediacyjnych „wybitnego obywatela amerykańskiego” wybranego z przedstawionej listy. Wspomnieć należy także o konwencji dotyczącej koordynacji i realizacji traktatów istniejących między państwami amerykańskimi.

W czasie II wś podejmowano działania zapobiegające infiltracji regionu przez państwa osi faszystowskiej np.: rezolucja XV z 1940 o solidarności a obliczu agresji.

Rezolucja XXXIX o utworzeniu Systemu Pokoju i Deklaracja z Chapultepec.

Rezolucja XXXII: ochrona i obrona demokracji w Amerykach, szczególnie przed totalitaryzmami, komunizmem (tzw. polityczna obrona) z zastosowaniem wszelkich środków w celu zapobieżenia rozprzestrzenianiu się tych ideologii.

Działania podjęte na mocy traktatu z Rio: spór Kostaryka - Nikaragua 1948 - 1959, Dominikana - Haiti 1950 - 1965, Wenezuela - Dominikana 1960 (po raz pierwszy zastosowano sankcje z art. 8 tr. Z Rio, czyli zerwanie stosunków dyplomatycznych i handlowych).

Problem Kuby po 1959 roku. Oskarżenia pod adresem Kuby o wspieranie ruchów wywrotowych złożyły Panama, Nikaragua, Dominikana i Haiti. Kwestia ta stanowiła najważniejszy powód zwoływania kolejnych spotkań konsultacyjnych ministrów spraw zagranicznych w Santiago de Chile i San Jose, potępiających komunizm. Natomiast w związku z notami Peru i Kolumbii zorganizowano VIII Spotkanie Konsultacyjne w Punta del Este 22 - 31.01.1962r., które uchwaliło 9 rezolucji:

  1. Ofensywa komunistyczna w Ameryce

  2. O utworzeniu specjalnej komisji konsultacyjnej ds. bezpieczeństwa przeciw akcjom wywrotowym międzynarodowego komunizmu

  3. Potwierdzenie zasad nieinterwencji i samostanowienia

  4. Wolne wybory

  5. Sojusz dla Postępu

  6. Wykluczenie obecnego rządu Kuby z systemu międzyam.

  7. O Międzyamerykańskiej Radzie Obrony

  8. Stosunki gospodarcze

  9. Poprawki do statutu Międzyam. Komisji Praw Człowieka

Kryzys karaibski 10.1962 - uchwalenie rezolucji na mocy traktatu a Rio

Dominikana

Interwencja USA w DOM w 04.1965 poróżniła państwa sys. Międzyam., szczególnie jej jednostronny charakter wywołał sprzeciw Chile, EKW, MEX, PER, WEN. O5.05.podpisano tzw. traktat z Santo Domingo o utworzeniu w owym mieście strefy bezpieczeństwa i poszanowaniu zawieszenia broni.

Wraz z zakończeniem zimnej wojny dokonano na zach. Półkuli zasadniczej reorientacji koncepcji bezpieczeństwa. Za główne obszary bezpieczeństwa uznano obronę demokracji i praw czł., przeciwdziałanie zagrożeniom płynącym z masowych migracji, ochronę środowiska, walkę z terroryzmem, rozbrojenie i budowanie zaufania. Kolejne deklaracje, począwszy od tej z Santiago z 06.1991potwierdzały dążenia do zmian postrzegania bezpieczeństwa , XXI sesja ZO OPA zaleciła powołanie Grupy Roboczej do opracowania propozycji państw w związku ze współpracą regionalną. Ostatecznie koncepcję bezp. Zbiorowego zastąpiła k. Bezp.kooperatywnego najszerzej zinterpretowana w projekcie pt.: Pokój i bezpieczeństwo Ameryk. Definiuje on k.b.kooperatywnego jako system interakcji między państwami, podkreślając znaczenie działań prewencyjnych, zapobiegających eskalacji kryzysów. Koncepcja obejmuje:

  1. zapobieganie kryzysom i utrzymywanie status quo

  2. modernizację i równowagę regionalną

  3. ograniczanie i kontrolę zbrojeń

  4. środki budowy zaufania

  5. rozbrojenie

  6. systemy bezpieczeństwa

  7. stosunki dwustronne

  8. instytucjonalizację bezp. Koop.

  9. zaangażowanie USA --> [Author:MG]

  10. współdziałanie z ONZ.

Środki budowy zaufania określono w 11.1995 w Deklaracji ws środków budowy zaufania i bezpieczeństwa z Santiago de Chile. Wiele kontrowersji budzi nadal pomysł powołania międzyamerykańskich sił zbrojnych do obrony demokracji. Główna rolę w budowie bezp. Na zach. półkuli odgrywają USA, wspierające modernizację sił zbrojnych w AŁ, utrzymanie status quo i multilateralizację.

3.PROBLEMY EKONOMICZNE I SPOŁECZNE

Już od końca XIX podpisywano liczne porozumienia ekonomiczne w obu Amerykach, szczególnie bogata pod tym względem jest konferencja hawańska z 1928r. W czasie wielkiego kryzysu zaostrzono protekcjonistyczne przepisy, dopiero lata II wś pozwoliły na rozwój współpracy ekon. Powołano Międzyamerykański Finansowy i Ekonomiczny Komitet Doradczy, decydujący np. o zwiększeniu wydobycia surowców w AŁ. Powołano Międzyameryk. Komisję Rozwoju, a w 1940 Waszyngton utworzył Biuro Koordynatora Spraw Międzyamerykańskich z Rockefellerem na czele. Podpisywano wiele porozumień sektorowych np. kawowe; o handlu zbożem, bawełną i kakao. W Montevideo w 1941 powołano Stała Radę Amerykańskich Stowarzyszeń Handlu i Wytwórczości.

Konferencja w Chapultepec 02-03.1945

  1. MFiEKD przekształcono w Międzyamerykańską Radę Ekonomiczno-Społeczną

  2. Uchwalono Ekonomiczną Kartę Ameryk, podkreślającą aspiracje narodów amer. Do przyzwoitego życia, pracy i rozwoju w warunkach pokoju i bezpieczeństwa. Sformułowano cele rozwoju oraz zasady, jakimi należy się kierować m.in. równy dostęp do surowców, redukowanie barier handlowych.

Dopiero konferencja bogotańska wprowadziła do Karty OPA kwestie gospodarcze, czyniąc je jedna z głównych sfer zainteresowania organizacji. Latynosi liczyli na pomoc ekon. Od USA, natomiast Stany stawiały na rozwój prywatnej przedsiębiorczości i minimum protekcjonizmu. Poza tym USA trudno było oprzeć się tylko na porozumieniach wielostronnych, traktaty bilateralne dają bowiem większe pole manewru. Kryzys w dialogu pogłębiał się, dopiero w 1958 Waszyngton postanowił zrewidować swoją politykę. Misję przeprowadzenia rozmów otrzymał J.F.Dulles. Pojawił się brazylijski projekt Operacji Panamerykańskiej, będący inspiracją dla Sojuszu dla Postępu z 1961r.

Przygotowano wstępny program, a 0d 5 do 7.08.1961 obradowała w Punta del Este nadzwyczajna konferencja Międzyam. Rady Gospodarczo-Społecznej. Przyjęto:

1)Deklarację ludów Ameryk

2)Kartę Punta del Este o ustanowieniu Sojuszu dla Postępu w ramach Operacji Panamerykańskiej

Podkreślano konieczność rozwiązania problemów społecznych, by stworzyć warunki rozwoju gospodarki i demokracji. Zadanie realizacji tego postulatu powierzono Międzyam. Radzie E-S, Trójstronnemu Komitetowi Współpracy, Międzyam. Bankowi Rozwoju oraz Komisji Ekonomicznej ONZ ds. AŁ. OPA rozpoczęła współpracę z ILO, UNESCO, FAO, WHO, GATT iOECD. Powołano Międzyam. Komitet Sojuszu dla Postępu CIAP.

Trudności: reforma rolna w AŁ, szczególnie zmiana struktury władania ziemią i tworzenia nowych gospodarstw, przemysł, handel wewnatrzregionalny, edukacja, oświata, ochrona zdrowia. Ostatecznie Sojusz dla Postępu nie przyniósł spodziewanych rezultatów.

Fiasko SdP zachęciło do poszukiwania nowych koncepcji, opowiedziano się za zbiorowym bezp. Ekonom. Największym zwolennikiem koncepcji było Peru, natomiast spotkała się ona z krytyką ze strony USA. Dyskusje jednak zaowocowały integracją regionu, w 1975 powołano System Ekonomiczny Ameryki Łacińskiej z udziałem 25 państw, z rozwojem integralnym łączono współpracę gospodarczą. Wprowadzono nawet stosowny rozdział do Karty OPA, rozwój int. Stał się jednym z najważniejszych zadań systemu międzyam. Protokół z Managui z 1993 powołał Międzyamer. Radę Rozwoju Integralnego CIDI, a w 1994 przyjęto 2 dokumenty

  1. Międzyamer. Współpraca dla rozwoju

  2. Strategia i priorytety

I w grudniu odbyło się spotkanie na szczycie Ameryk w Miami. Jeden z głównych przyjętych tam dokumentów dotyczył zrównoważonego rozwoju - związku między wzrostem ekonom. A stanem środowiska naturalnego. Problem ten poruszono również na szczycie Ziemi w 06.1992 w Rio de Janeiro. Program zrównoważonego rozwoju stał się jedną z zasadniczych koncepcji systemu międzyam., zręby założeń zawarto w Deklaracji z Santa Cruz z 07.12.1996r oraz w Planie działania dla zrównoważonego rozwoju Ameryk. Na podstawie owych dokumentów powstał Międzyamerykański Program Zrównoważonego Rozwoju na lata 1997-2001.

KWESTIE SPOŁECZNE

Problemy:

1) pogodzenie rozwoju demokracji politycznej z regułami wolnego rynku

2) znaczny odsetek ludzi żyjących w skrajnym ubóstwie i biedzie - 36%

  1. trudna sytuacja na wsi w AŁ: nierówna struktura władania ziemią, zbrojne zajmowanie ziem obszarniczych,

  2. skrajne nierówności w podziale dochodów wynikające z długotrwałego latyfundyzmu, złego systemu podatkowego,

  3. problem migracji i uchodźców, przed II wojną przede wszystkim napływ przybyszów ze Starego Świata, potem migracje wewnątrz kontynentu i z AŁ do USA i Kanady. W związku z narastającą imigracją USA wprowadzały ograniczenia już od 1882r., potem pojawiły się kwoty imigracyjne i kolejne restrykcje. Szczególny problem stanowi napływ ludności z sąsiedniego MEX

Z problemem tym wiąże się również kwestia azylu i ekstradycji, uregulowane w 4 konwencjach o azylu, a także uchodźstwo. Podstawowy dokument regulujący tę ostatnią kwestię to deklaracja z Cartageny 11.1984 wyraźnie odróżniająca uchodźców od innych kategorii emigrantów. W maju 1989 odbyła się Międzynarodowa Konferencja w sprawie Uchodźców Środkowoamerykańskich, w rozwiązywaniu problemu uczestniczyły też misje ONZ. W San Jose (12.1994) podpisano Deklarację w sprawie uchodźców i osób wysiedlonych.

WALKA Z PRZEMYTEM NARKOTYKÓW

Produkcja, przemyt i konsumpcja narkotyków to jeden z najcięższych do rozwiązania problemów Ameryk. Pierwszym oficjalnym dokumentem zwalczającym proceder była rezolucja V Międzynar. Konferencji Państw Amerykańskich z 1923r. O zwalczaniu handlu opium. Opowiadano się także za ratyfikacją konwencji genewskiej z 1931r.po II wś kwestią tą zajęło się ONZ uchwalając kolejne konwencje dot. Narkotyków, na mocy których powołano w Genewie Międzynarodową Radę Kontroli Narkotyków w 1961, a 10 lat później ustanowiono Fundusz ds. kontroli narkotyków. Od połowy lat 80. USA włączyły się do walki z biznesem narkotykowym, skoordynowano działania obu Ameryk, a prezydent USA otrzymał prawo wydawania certyfikatu oceniającego postępowanie innych krajów w walce antynarkotykowej. Zaktywizowała się również OPA, w kwietniu 1986 zwołała do Rio de Janeiro konferencje w celu przygotowania koncepcji współdziałania regionalnego. Przyjęto tam specjalny program przeciwdziałający produkcji i rozpowszechnianiu narkotyków i postanowiono o utworzeniu Komisji OPA ds. Narkotyków. Odtąd całą zachodnia hemisfera walczyła z problemem narkotyków, nie zgadzano się jednak z propozycją administracji G. Busha o utworzeniu policji kontynentalnej czy też sił międzynar. Przeznaczonych do akcji antynarkotykowych. Zaniepokojenie AŁ budziły też jednostronne akcje USA jak np. interwencja w Panamie w 1989 r. Doszło do spotkania w Cartagenie z udziałem prezydentów USA, KOL, PER i BOL (15-16.02.1990) w czasie którego to USA wzięły na siebie dużą część odpowiedzialności za rozwój biznesu narkotykowego. Jednak dopiero spotkanie na szczycie Ameryk w Miami (12.1994) zainspirowało przywódców do opracowania strategii kontynentalnej, czego dokonano w 1996.

TERRORYZM

Identyfikowany z lewicującymi grupami partyzanckimi, Kuba była uznawana za państwo wspierające terroryzm jeszcze w 1982, podobnie KOL i PER. Od 11 września problem ten stał się szczególnie ważny w ocenie USA, OPA potępiła zamachy, a 06.03.2002 podpisano Konwencję Antyterrorystyczną. Waszyngton stara się zwalczać wszelkie organizacje terrorystyczne w regionie, niepokój budzi pogranicze ARG, BRA, PAR.

OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO

Problemy:

  1. zagrożenie lasów tropikalnych w AŁ

  2. wykorzystywanie AŁ i Karaibów jako składowiska szkodliwych odpadów

  3. zanieczyszczenie wód stojących i płynących

  4. zagrożenie dla raf koralowych Mezoameryki.

W 1990 postał program Inicjatywa dla Ameryk proponujący stworzenie specjalnego funduszu na ochronę środowiska. Państwa tworzące układ NAFTA również współdziałały w tej dziedzinie, m.in. w sprawie ochrony Wielkich Jezior. Bardziej koherentny system działania powstał dopiero w 1993 po podpisaniu przez USA, KAN, i MEX Północnoamerykańskiego porozumienia o współdziałaniu na rzecz ochrony środowiska. Celem państw ma być zrównoważony rozwój, powołano Komisję na rzecz Współpracy w Ochronie Środowiska.

Ważne postanowienia w kwestii ochrony środowiska podjęto też podczas Szczytu Ziemi w 06.1992. Uchwalona wówczas Agenda 21 podkreślała związek między wzrostem ekonomicznym a stanem środowiska. Zainicjowała liczne spotkania polityków i ekspertów dot. Spraw ekologii, w których uczestniczyła także Kuba. System międzyameryk. Również zainteresował się kwestią ochrony środowiska, np. podczas spotkania w Santa Cruz w 12.1996r. gdzie postanowiono utworzyć Międzyam. Sieć Informacyjną ws. Bioróżnorodności.

3.CHARAKTERYSTYKA OPA I JEJ EWOLUCJA

OPA powstawała w trudnym okresie powojennym, kiedy to państwa AŁ jeszcze pamiętały o doświadczeniach z okresu kolonializmu i czasów późniejszych, gdy region był kartą przetargową w grze wielkich mocarstw. W czasie II wś znaczenie AŁ wydatnie wzrosło, dlatego chciała ona przedłużenia polityki dobrego sąsiedztwa, umocnienia w stosunkach globalnych autonomii coraz bardziej demokratycznego ruchu panamerykańskiego i oddalenia niebezpieczeństwa powrotu hegemonii wielkich mocarstw. Owe nadzieje objawiły się na konferencji w Chapultepec, a przyjęta tam deklaracja utrwaliła cały dorobek prawnomiędzynarodowy ruchu panamerykańskiego i wskazała kierunek dalszych prac w celu przygotowania traktatu międzyamer. Dot. Problemów pokoju oraz traktatu powołującego regionalny układ bezpieczeństwa. Planowano też przygotowanie Paktu Organicznego, jako dokumentu programowego systemu międzyamer. Prace te zbiegły się z obradami konferencji założycielskiej ONZ w San Francisco, na której delegaci państw latynoam. Stoczyli batalię w obronie suwerenności działania ruchu panamer. W kwestiach regionalnych.

Traktat Rio - Traktat międzyamerykański o pomocy wzajemnej

Ze względu na spór ARG-USA przekładano planowaną konferencje państw Ameryk, wówczas to pojawiła się doktryna Laretty, poparta przez USA, ale odrzucona przez pozostałe państwa regionu. Ostatecznie obrady rozpoczęły się 15 sierpnia 1947 r. W hotelu Quitandinha w miejscowości Petropolis, koło Rio de Janeiro. Akt końcowy popisano 2 września 1947 w ówczesnej stolicy Brazylii. Traktat z Rio to pierwszy filar systemu międzyamer., Tworzył regionalny układ bezpieczeństwa zgodny z Kartą ONZ.

Główne postanowienia:

  1. Każdy atak zbrojny przeciwko państwu amer. Strony będą uważały za wymierzony przeciw wszystkim państwom amer. I każda ze stron zobowiązuje się pomóc w stawieniu mu czoła na mocy art. 51 KNZ, środki miały zostać podjęte jeszcze przed reakcją Rady Bezp. I państwo/a zaatakowane w oczekiwaniu na decyzję „organu doradczego systemu międzyam.” Mogłyby same określić rodzaj tych środków (art.3)

  2. Typy zagrożeń wyróżniane przez traktat: agresja niebędąca atakiem zbrojnym, konflikt pozakontynentalny lub powstały na kontynencie oraz taki bądź inny fakt mogący wystawić na niebezpieczeństwo pokój w Ameryce

  3. W razie zagrożenia miał się zebrać organ doradczy i uzgodnić środki

  4. Środki (art.8)

  1. decyzja organu o zastosowaniu któregoś ze środków będzie obowiązywać wszystkich, lecz nie można zmusić państwa do użycia sił zbrojnych bez jego zgody (art.20)

  2. określono terytorium obowiązywania traktatu, przekraczało ono granice państw członkowskich, obejmując Kanadę, Grenlandię, terytoria kolonialne i zależne oraz część Atlantyku i Pacyfiku (art.4)

  3. Za stały organ doradczy traktat uznawał spotkania konsultacyjne ministrów SZ, przewidywał też możliwość utworzenia zupełnie nowego (art.11), bądź wykonywania jego zadań przez Radę Zarządzającą Unii Panameryk. (art.12)

Traktat wszedł w życie 03.12.1948r. po ratyfikowaniu przez większość 2/3 sygnatariuszy. Po raz pierwszy poprawki do traktatu wprowadzono w 07.1975 r. Na zwołanej do San Jose konferencji. Przyjęty Protokół reform międzyamerykańskiego traktatu o pomocy wzajemnej świadczył o ogólnej tendencji do zmniejszenia możliwości wykorzystywania traktatu przez USA i konieczności zagwarantowania zbiorowego bezpieczeństwa. Jednak nie został ratyfikowany przez wymaganą większość.

Powstanie OPA

IX Międzynar. Konferencja Państw Amerykańskich w Bogocie 30.03- 02.05.1948 uchwaliła dwa kolejne dokumenty programowe systemu. Powołano nową organizację - OPA, natomiast kwestia Projektu Paktu Organicznego Systemu Międzyamerykańskiego wywołała liczne spory. Ostatecznie zmniejszono samodzielność i wyraźnie określono kompetencje Rady Kierowniczej, zerwano jej związek z Unią Panamer. I przyznano funkcje w dużej mierze usługowe wobec Konferencji Międzyamer. W Karcie znalazło się tylko krótkie nawiązanie do traktatu z Rio. Karta stała się pewnym kompromisem między dążeniami USA a państw AŁ: zrezygnowano z doraźnych odniesień zimnowojennych, ale jednocześnie zadania w dziedzinie gosp., społ.,i kulturalnej zostały określone ogólnikowo.

Karta składała się z Preambuły i 3 części podzielonych na 18 rozdziałów.

Cz. I - programowa, istota i cele OPA, zasady, podstawowe prawa i obowiązki państw, załatwianie sporów, bezpieczeństwo zbiorowe, zasady gosp. I społ.

Cz. II - struktura i uprawnienia organów OPA

Cz. III - relacje z ONZ i postanowienia końcowe.

Kartę podpisało w Bogocie 21 państw, weszła w życie 13.12.1951r. Reformowano ja w latach 1967, 1985, 1992, 1993. M.in. rozszerzono uprawnienia istniejących organów OPA i powołano nowe, wprowadzono nowe zasady przyjmowania członków. Protokół reform z 1967r., zwany Protokołem z Buenos Aires zmienił zadania OPA, wprowadzono art.29 dot. Sojuszu dla Postępu. Największe zmiany programowe wprowadził Protokół z Managui z 1993r.

Pakt bogotański - Traktat amerykański o pokojowym załatwianiu sporów

Dla państw, które go podpisały i ratyfikowały, wygasało wiele poprzednich traktatów i konwencji. Pakt opowiadał się za obowiązkowym załatwianiem sporów według określonej procedury i za bezwarunkowym uznaniem orzeczeń MTS w kwestii wykładni traktatu, każdej kwestii prawa międzynar., istnienia faktu, który, o ile by został stwierdzony, stanowiłby pogwałcenie zobowiązania międzynar., rodzaju lub wysokości odszkodowania należnego za zerwanie zobowiązania międzynar.(art.31). w przypadku niezastosowania się do wyroku MTS art.50 przewidywał, iż druga strona lub strony przed zwróceniem się do Rady Bezp. ONZ powinny zaproponować Spotkanie Konsultacyjne Ministrów SZ, by uzgodnić stosowne zarządzenia do wykonania wyroku.

Zasady systemu międzyamerykańskiego

KARTA OPA

i po nowelizacjach w art.2 poprzednie plus

Zasady systemu zawarte są również w innych dokumentach, jak Konwencja o prawach i obowiązkach państw z 1933, Deklaracja zasad międzyamerykańskiej solidarności i współpracy z 1936, Deklaracja zasad amerykańskich z 1938, Rezolucja XV uchwalona na II spotkaniu konsultacyjnym z 1940, Deklaracja z Chapultepec z 1945, Deklaracja uchwalona na IV spotkaniu konsultacyjnym z 1951, Deklaracja antykomunistyczna uchwalona na Dziesiątej Konferencji Państw Amerykańskich z 1954, Karta Międzyamerykańskiego Banku Rozwoju z 1959, Deklaracja i Karta Punta del Este o ustanowieniu Sojuszu dla Postępu z 1961, Amerykańska Konwencja Praw Człowieka z 1969. Na podstawie tych dokumentów określono główne zasady systemu: 1) suwerenność i równość, 2) pokojowe rozwiązywanie sporów, 3)nieinterwencja, 4) przestrzeganie praw człowieka i promowanie demokr. Przedst., 5) nieuznawanie zdobyczy terytorialnych uzyskanych siłą, 6) zasada solidarności w przeciwstawianiu się agresji, 7) uznanie pluralizmu ideologicznego, 8)integralny rozwój.

Członkostwo w OPA

Karta w art.2 określa, iż wszystkie państwa amerykańskie, które dokonały ratyfikacji karty, staną się członkami organizacji, podobnie i każda jednostka polityczna (art.3). Natomiast art. 112 głosił, iż członek może wypowiedzieć Kartę przez powiadomienie na piśmie Unii Panamerykańskiej, karta traci moc w stosunku do państwa wypowiadającego po 2 latach od powiadomienia unii, a państwo przestaje być członkiem organizacji po wypełnieniu swoich zobowiązań.

Pierwsza Specjalna Konferencja Międzyamerykańska w Waszyngtonie w 12.1964 uchwaliła Akt postanawiający, iż każde niezależne państwo amer., Pragnące zostać członkiem OPA, powinno wyrazić to w formie noty skierowanej do Sekretarza Generalnego, w której zadeklaruje wolę podpisania i ratyfikowania Karty i przyjęcia wszystkich zobowiązań, szczególnie art.24 i 25 (potem interpretowano to jako konieczność podpisania traktatu z Rio). Na Trzeciej Konferencji w 1967 pozwolono na przystępowanie do organizacji bez podpisywania traktatu z Rio. Poprawki do Karty z 1985 przewidywały, iż członkami OPA mogą zostać suwerenne państwa hemisfery, będące członkami ONZ w dniu 10.12.1985 oraz terytoria niesamodzielne po uzyskaniu niepodległości, natomiast protokół poprawek z 1992 wprowadził art.9, stwarzający możliwość zawieszenia w prawach członka, gdy demokratyczne wybrane władze zostały obalone siłą. W latach 30. ustalono, że obrady będą miały charakter otwarty, jednak później stwierdzono, iż Sekretarz Generalny będzie zapraszał przedstawicieli ONZ, a dopiero w 1972 ustanowiono instytucję stałych obserwatorów.

Istnieje 3 kręgi uczestnictwa w systemie międzyam.:

  1. OPA, skupiająca 35 państw, wszystkie w regionie

  2. Traktat Rio, należy do niego 21 państw

  3. Międzyamerykański Bank Rozwoju IDB, nie wszystkie państwa OPA są jego członkami.

Struktura OPA

Organy wg Karty z 1948: Konferencja Międzyamer., Spotkanie Konsultacyjne Ministrów SZ, Rada, Unia Panamerykańska, konferencje wyspecjalizowane, organizacje wyspecjalizowane. Po nowelizacjach Karty za główne organy uznano: ZO, Spotkanie Konsultacyjne MSZ, Stałą Radę, Międzyamerykańską Radę ds. Rozwoju Integralnego, Międzyamerykański Komitet Prawny, Międzyamerykańską Komisję Praw Człowieka, Sekretariat Generalny, konferencje wyspecjalizowane, organizacje wyspecjalizowane.

Konferencja Międzyamerykańska - ZO

Organ naczelny. Zadania (art.33)

  1. decydowanie o ogólnej działalności i polityce organizacji

  2. określenie budowy i funkcji jej organów

  3. rozpatrywanie wszelkich spraw odnoszących się do stosunków przyjaznych między państwami amerykańskimi.

W KM mają prawo uczestniczyć wszystkie państwa członkowskie i dysponują 1 głosem. Zwykłe konferencje miały zbierać się co 5 lat, termin ustala Rada, natomiast specjalne konferencje w szczególnych okolicznościach i za zgodą 2/3 rządów amer. Zgodnie z pierwotną Kartą zwołano tylko jedną Dziesiątą Konferencję Międzyamerykańską w Caracas (1-28 marca 1954). Natomiast poprawka z 1967 zastąpiła KM Zgromadzeniem Ogólnym. Przejęło ono wiele funkcji pełnionych dotychczas przez Radę OPA, miało: ustalać sposoby koordynacji działań organów, agencji i jednostek OPA oraz ich współdziałania z innymi instytucjami, koordynować współpracę z ONZ, rozpatrywać sprawozdania spotkań konsultacyjnych oraz uwagi Stałej Rady. Uznano, iż ZO powinno zbierać się co roku, zgodnie z zasada rotacji, podejmując decyzje absolutną większością głosów. Art. 60 ustalił Komitet Przygotowawczy ZO, a 91 określił, iż owym komitetem będzie Stała Rada. Utrzymano możliwość zwoływania specjalnych sesji.

Spotkania Konsultacyjne Ministrów SZ

Zasada przeprowadzania konsultacji została wprowadzona już w 1936r, rozwinięto ją jeszcze w 1938. Traktat z Rio oddawał spotkaniom pełnię władzy, natomiast Karta OPA po nowelizacji wyróżnia dwie funkcje

Zadania i uprawnienia art.61- 69:

Często spotkania przejmowały funkcje Konferencji, nie ustalono ich częstotliwości, ani czasu trwania.

Rada OPA - Stała Rada OPA

Kwestia zakresu uprawnień Rady wywoływała liczne spory, ostatecznie ówczesny art.50 Karty głosił, iż do kompetencji Rady należą wszelkie sprawy przekazane jej przez KM albo przez Spotkanie Konsultacyjne; Rada nie mogła podejmować działań z własnej inicjatywy. Art.48 pozwalał państwu na mianowanie osobnego przedstawiciela w Radzie bądź powierzenie tej funkcji reprezentantowi dyplomatycznemu akredytowanemu w Waszyngtonie. Rada miała też możliwość pełnienia prowizorycznie funkcji organu konsultacyjnego w razie zaistnienia okoliczności z art.43 (art.52), miała też wybierać Sekretarza Generalnego i nadzorować prace Unii.

Inne obowiązki: 1)zawieranie porozumień z organizacjami systemu międzyam., 2)finansowanie ich, 3) opracowywanie wniosków ws. Tworzenia nowych organizacji lub rozwiązywanie, 4)współpraca z ONZ.

Rada posiadała 3 organa: Międzyam. Radę Gosp.- Społ., Międzyam. Radę Prawników, Międzyam. Radę Kulturalną. Pierwsza istniała do 1993, druga pełniąca funkcje ciała doradczego w kwestiach prawnych została zastąpiona w 1967 roku Międzyamer. Komitetem Prawniczym podporządkowanym bezpośrednio ZO. Międzyamer. KP składał się z 11 prawników wybieranych przez ZO OPA na 4 lata spośród trzyosobowych składów proponowanych przez członków. Zadaniem jego było wspieranie kodyfikacji prawa miedzynar., ujednolicanie oraz analizowanie problemów prawnych związanych z integracją hemisfery. Siedziba - Rio de Janeiro.

Natomiast Międzyamer. Rada Kultury została przemianowana w 1967 na Międzyam. Radę ds. Edukacji, Nauki i Kultury, a w 1993 weszła razem z MR Gosp.-Społ. W skład Międzyamer. Rady Rozwoju Integralnego.

Od 1967 r. Radę przekształcono w Stałą Radę i podporządkowano ZO.

Zadania i uprawnienia:

  1. Przygotowawczego ZO, przedkładanie ZO zaleceń co do funkcjonowania organizacji , w sprawie pracy organizacji wyspecjalizowanych, agencji, projektów porozumień między OPA i ONZ.

  2. dot. pokojowego rozwiązywania sporów.

Unia Panamerykańska - Sekretariat Generalny OPA

UP istniała od1910r. , Karta OPA z1948 podtrzymała jej istnienie jako centralnego i stałego organu, wg art.78 miała być Sekretariatem Generalnym Organizacji. Do obowiązków Unii zaliczono składanie Radzie corocznych sprawozdań z prac wykonanych od poprzedniej konferencji oraz udzielanie Radzie rad przy opracowywaniu regulaminów. Pierwsza Karta określała, iż Sekretarz Gen. Wybierany jest na dziesięcioletnią kadencję, bez możliwości reelekcji i posiada prawo głosu we wszystkich organach, ale bez prawa głosowania. Od 1967 nazwa UP została zmieniona na SG OPA a organ otrzymał szersze zadania. Miał przede wszystkim wypełniać zadania powierzone przez ZO i inne organy, wspierać rozwój wszechstronnych stosunków między państwami OPA i współpracować na rzecz wyeliminowania skrajnego ubóstwa. SG powierzono też przygotowywanie planu budżetowego OPA i przedkładanie go ZO oraz współpracę z innymi organizacjami.

Sekretarz Gen. I jego zastępca są wybierani przez ZO na 5 lat, z możliwością ponownego wyboru. Od 1985 Sekretarz może poddać ZO lub Stałej Radzie każdą ważną kwestię Od powstania OPA Sekretarzem jest przedstawiciel AŁ, natomiast zastępcą początkowo był Amerykanin, a potem przedstawiciel Am. Środkowej lub Karaibów.

Międzyamerykańska Komisja Praw Człowieka (IACHR). Międzyamerykański Trybunał Praw Człowieka

IACHR została powołana w 1959r., składała się z 7 członków wybranych na 4-letnią kadencję przez Radę OPA spośród kandydatów zaproponowanych przez państwa członkowskie. Rada opracowała również Statut Komisji, wg art.1 Komisja to autonomiczna jednostka powołana w celu promowania szacunku dla praw człowieka.

Funkcje i kompetencje (art.9):

  1. rozwijanie wiedzy o prawach człowieka

  2. przekazywanie państwom członkowskim rekomendacji dot. Postępowego prawodawstwa w dziedzinie praw czł.

  3. Przygotowywanie studiów i raportów zgodnych z jej obowiązkami

  4. Zwracanie się do rządów państw z prośbą o informacje dot. Przyjętych przez nie sposobów ochrony praw czł.

  5. Służenie OPA jako ciało doradcze.

W 1965 przyznano jej również możliwość przyjmowania skarg przeciwko rządom od osób indywidualnych oraz przekazywania bezpośredniego uwag dot. gwałcenia praw człowieka. w1967 podporządkowano IACHR Zgromadzeniu Ogólnemu, a szczegółowe kompetencje określono w Pakcie z San Jose z 22.11.1969r. Ustanowiono Międzyamer. Trybunał Praw Człowieka, określono niezbywalne prawa czł., zobowiązano państwa do udzielania Komisji wszelkich niezbędnych informacji. Dodatkowo kwestię ochrony praw czł. Reguluje Protokół z San Salwador (1988).

Międzyamerykańska Rada Rozwoju Integralnego

Utworzona w 1993, podporządkowana ZO, jej celem jest popieranie współpracy między państwami amerykańskimi na rzecz osiągnięcia integralnego rozwoju, pomoc w zwalczaniu skrajnego ubóstwa, zalecanie ZO strategicznych planów działania , ocenianie ich realizacji. W skład Rady wchodzą przedstawiciele państw członkowskich w randze ministrów.

Konferencje wyspecjalizowane

Zwane też technicznymi lub zawodowymi, zwoływane przed powstaniem OPA. Karta z 1948 w art.93 stwierdza, iż konferencje będą się zbierały z inicjatywy innych organów OPA, a art.94 dodawał, że organy Rady albo inne organizacje opracują program im regulamin konferencji.

W 1962Rada przyjęła Raport o standardach międzyamerykańskich konferencji, gdzie zdefiniowano konferencje jako spotkania międzyrządowe, techniczne, dotyczące wspólnych problemów, spełniające następujące kryteria:

  1. wszyscy delegaci muszą reprezentować odpowiednie rządy i głosować w ich imieniu

  2. muszą dotyczyć specjalistycznych problemów i rozwijać konkretny aspekt międzyamer. współpracy

  3. muszą zajmować się ważnymi sprawami amer. Wspólnoty i być otwarte na uczestnictwo wszystkich państw.

Organizacje wyspecjalizowane

Karta OPA w art. 124 - 130 określa rozumienie pojęcia organizacji wyspecjalizowanych jako

  1. organizacje międzyrządowe ustanowione na mocy umowy wielostronnej

  2. pełniące specyficzne w dziedzinie zagadnień technicznych.

Reforma z 1967 większość uprawnień Rady OPA w dziedzinie rejestracji org. Wysp. Przekazała ZO lub Sekretariatowi Generalnemu. Prowadzenie rejestru podlega obecnie kompetencjom SG, z sprawozdania z rocznej działalności składają ZO. Za wyspecjalizowane uznano Panamerykański Instytut Geografii i Historii, Międzyam. Instytut ds. Indian, Panamerykańska Organizacja Zdrowia, Międzyamerykańska Komisja Kobiet, Międzyam. Instytut Dziecka, Międzyam. Instytut Współpracy w dziedzinie Rolnictwa.

Panamerykański Instytut Geografii i Historii

Zadecydowano o jego utworzeniu w 1928 r. na Szóstej Międzynar. Konferencji Państw Amerykańskich w Hawanie, miał organizować współdziałanie między instytutami krajowymi, publikować prace naukowe, tworzyć archiwum map i dokumentów, wyjaśniać kwestie graniczne. Od 1949 uznany za organizację wyspecjalizowaną OPA, posiada własne organy administrujące oraz 3 komisje: w Buenos Aires, Rio de Janeiro, Caracas.

Międzyamerykański Instytut ds. Indian

Zainteresowanie problemem istniało już od lat 30. XX w., decyzje o powołaniu Instytutu podjęto w 1940 r. Na Międzynar. Kongresie Indiańskim w Patzuaro (MEX). Umowę o relacjach z OPA podpisał w 1953. zadaniem instytutu jest koordynacja, ocena i inicjowanie projektów dot. Wspólnot indiańskich w Amerykach. Co 4 lata odbywa się Międzyam. Konferencja Indiańska.

Panamerykańska Organizacja Zdrowia

Powołana na podstawie rezolucji Drugiej Międzynar. Konferencji Państw Amerykańskich w 1902r. Jako Międzynarodowe Biuro Sanitarne. W 1924 r. Uchwalono Panamerykański kodeks Sanitarny. ZA organizację wyspecjalizowaną została uznana w 1950, na XV Konferencji Sanitarnej w San Jose w 1958 ustalono obowiązującą do dziś nazwę POZ. Jest to organizacja regionalna systemu międzyamerykańskiego i przedstawiciel WHO, jej najwyższą instancją jest Panamerykańska Konferencja Sanitarna. W latach 60. mocno związana z Sojuszem dla Postępu, potem zajęła się inicjowaniem wielostronnych programów.

Międzyamerykańska Komisja Kobiet

Powołana 18.02.1928 na mocy rezolucji Szóstej Międzynarodowej Konferencji Państw Amerykańskich w Hawanie, złożona z 7 kobiet. W Montevideo w 1933 przyjęto Konwencję o obywatelstwie kobiet, a także inne rezolucje apelujące o ustanowienie równości praw obywatelskich i politycznych dla kobiet. Unia Panamer. Ustanowiła statut dla MKK, zatwierdzony w 1948 r. Określono zadania komisji:

  1. praca na rzecz rozszerzania praw kobiet w Amerykach, badanie ich problemów i proponowanie sposobów rozwiązania,

  2. przedkładanie rządom uwag i rezolucji dot. Problemów kobiet

  3. służenie jako organ doradczy OPA

  4. współdziałanie z innymi organizacjami.

W tym samym roku przyznano kobietom prawa cywilne i polityczne. Natomiast w 1953 uznana została za organizację wyspecjalizowana OPA. W latach późniejszych zajęła się sprawami statusu społecznego i ekonomicznego kobiet.

Międzyamerykański Instytut Dziecka

Idea utworzenia od 1919, ale dopiero w 1927 powołano Amerykański Międzynar. Instytut Ochrony Dzieciństwa, od 1949 współpracujący z OPA. Nazwę MID nadano mu w 1957, do podstawowych zadań instytutu należy prowadzenie studiów nad problemami macierzyństwa, dzieciństwa, wieku młodzieńczego, rodziny oraz proponowanie państwom amerykańskim praktycznych programów.

Międzyamerykański Instytut Współpracy w dziedzinie Rolnictwa

Międzyam. Instytut Nauk Rolniczych powstał w 1942 r., od 1980 przyjął obecną nazwę. Do jego zadań należy powadzenie badań naukowych w dziedzinie rolnictwa, badanie problemów wsi.

Specjalne agencje i komisje - inne jednostki - jednostki

Pierwsza z nazw obowiązywała do 1967, druga do 1975. Od 1988 do grupy jednostek systemu międzyam. zaliczano

1)Międzyamerykańską Komisję Energii jądrowej

2)Międzyamerykańską Komisję ds. narkotyków

3)Międzyamerykańską Komisję ds. Telekomunikacji.

Wcześniej zaliczano też w skład specjalnych agencji i komisji Międzyamerykański Komitet Pokoju, utworzony w 1940 w celu czuwania, by państwa pozostające w sporze osiągały porozumienie; Międzyam. Instytut Statystyczny - powstał w 1941, miał gromadzić i upowszechniać dane statystyczne oficjalnego i nieoficjalnego charakteru; Specjalny Konsultacyjny Komitet ds. Bezpieczeństwa utworzono w 1962, a jego głównym celem było badanie ekspansji marksizmu i komunizmu w zachodniej hemisferze, rozwiązany w 1975r; Międzyam. Komisja Energii Jądrowej powołana 1957, by zająć się problemami pokojowego wykorzystania energii nuklearnej; Międzyam. Komisja ds. Narkotyków, ustanowiona w 1986r; Międzyam. Komisja ds. Telekomunikacji, działa od 1963.

Międzyamerykańska Rada Obrony

Powstała na III Spotkaniu Konsultacyjnym Ministrów SZPA w Rio de Janeiro - 1942, miała służyć jako organ doradczy podczas wojny. Później przedłużono jej prace, ostatecznie Karta OPA zaliczyła ją do innych jednostek, a w 1985 wyłączono ją z grupy jednostek i bezpośrednio podporządkowano ZO OPA.

Międzyamerykański Bank Rozwoju

Tworzono go niemal 70 lat, dopiero od lat 50. prace nabrały tempa i OPA powołała Specjalna Komisję w celu Przestudiowania i Sformułowania Nowych Środków Współpracy Ekonomicznej, dzięki temu podpisano 09.04.1959 w Waszyngtonie porozumienie o utworzeniu IDB. Najwyższą władzą Banku jest Rada Gubernatorów, kieruje nim Rada Wykonawcza Dyrektorów. Początkowo miały do niego należeć tylko państwa OPA, jednak w 1964 podpisano umowę z Kanadą , potem z Hiszpanią i Holandią. Kanada jest członkiem IDB od 1972. Państwa należące dzielą się na 2 grupy: kraje korzystające z pożyczek (k. Latynoamerykańskie) i kraje, które z nich nie korzystają, lecz wnoszą wkłady. Bank współpracuje z państwami w celu ukierunkowania ich polityki finansowej. Przeprowadza 2 główne typy operacji - udzielanie twardych pożyczek i udzielanie miękkich pożyczek. Priorytety IDB to pomoc sektorowi prywatnemu, reformy społeczne, ochrona środowiska naturalnego, modernizacja struktur państwowych w AŁ.

INNE ISTYTUCJE I ORGANIZACJE REGIONALNE I SUBREGIONALNE

  1. Parlament Latynoamerykański - od 07.12.1964, organ stały, jednoizbowy, złożony z przedstawicieli parlamentów narodowych, obecnie 22; organy: Zgromadzenie, Rada Kierownicza, Sekretariat Generalny, komisje stałe. Jego zadaniem jest promowanie, harmonizowanie i prowadzenie ruchu ku integracji. 16.11.1987 przyjęto Traktat Instytucjonalizacji Parlamentu Latynoamerykańskiego. Z Parlamentem współpracuje Parlament Andyjski, Parlament Europejski, Parlament Środkowoamerykański, tworzono od 1986, potwierdzono rozpoczęcie prac nad jego powstaniem w deklaracji z Esquipulas I z 1986, ma szeroko określony obszar działania

  2. Grupa Rio - Stały Mechanizm Konsultacji i Politycznej Koordynacji - powstała z połączenia Grupy z Contadory (08.01.1983, MEX, WEN, KOL, PAN) z Grupą Wsparcia (28.07.1985, ARG, BRA, PER, URU), na spotkaniu ministrów w Rio de Janeiro 17 - 18. 12. 1986 przedstawiciele owych państw zadecydowali o powołaniu Grupy Rio, a jej kompetencje określono w przyjętej wówczas Deklaracji z Rio. Grupa miała analizować sprawy związane z regionem, ekologią, handlem, polityką zagraniczną, umacniać współpracę, rozszerzać integrację i demokrację. Porozumienie z Acapulco z 11.1987 było jednym z podstawowych dokumentów programowych Grupy z Rio. Koordynuje ona działania w regionie, ale także jest jednym z najbardziej znaczących reprezentantów AŁ wobec świata. Często przyjmuje odmienne stanowisko niż USA np. w stosunku do sankcji nałożonych na Hawanę.

  3. CEPAL - ECLAC

Komisja Ekonomiczna ds. AŁ to agenda ONZ, powołana 1948r. związana z OPA; w 1984 rozszerzono jej nazwę i dodano KedsAŁ i Karaibów. Sferą jej zainteresowania jest przyspieszanie postępu ekonomicznego, a jej prace pozostają pod wpływem argentyńskiego ekonomisty Prebischa, który dzielił świat na centrum i peryferie. Zarówno te koncepcje, jak i działania ECLAC były krytykowane przez USA. Zadłużenie państw AŁ spowodowało przewartościowanie polityki ekon., postulowano zmniejszanie roli państwa w gospodarce. CEPAL zrzesza 41 państw.

  1. CELAM

Rada Biskupów AŁ, powstała na I Konferencji Episkopatu AŁ w Rio 1955r. Zajmuje się problemami społecznymi regionu, posiada własne władze.

  1. organizacje karaibskie

Tworzone od konferencji w Montego Bay 11-13.09.1944.

03.01.1958 ogłoszono powstanie Federacji Indii Zachodnich, rozwiązanej po odzyskaniu niepodległości przez Jamajkę a później Trynidad-Tobago. CARIFTA, Karaibskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu, stworzono w 1968 - przekształcone w 1973 w CARICOM, Wspólnotę Karaibską i Wspólny Rynek.

W 1981 powołano Organizację Państw Wschodniokaraibskich, następnie przemianowaną w 1994 na Stowarzyszenie Państw Karaibskich

  1. organizacje środkowoamerykańskie

Organizacja Państw Środkowoamerykańskich (1951),

  1. dialog międzyamerykański

Istniej od 1982, forum opiniotwórcze, zajmujące się problemami ekonomicznymi, demokracją, walką z biedą i nierównością. Zrzesza wybitne osobistości Ameryk.

1


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
11 i 12 MSP 2007, Na zajęcia - różne
Region Azji i Pacyfiku[1], Na zajęcia - różne
AZJA-TEMAt IX, Na zajęcia - różne
Przyczyny rozpadu ZSRR, Na zajęcia - różne
STRUKTURA ORGANIZACYJNA NATO, Na zajęcia - różne
PRAWO DYPLOMATYCZNE I KONSULARNE, Na zajęcia - różne
Główne założenia polskiej polityki zagranicznej po 1989 r, Na zajęcia - różne
AFRYKA TEMAT 10, Na zajęcia - różne
TEMAT 12, Na zajęcia - różne
geneza o n z[1], Na zajęcia - różne
Przyczyny niepowodzeń polityki pierestrojki M, Na zajęcia - różne
problemy rozwoju i bezpieczeństwa w afryce, Na zajęcia - różne
koncepcje integracji europejskiej, Na zajęcia - różne
żródła para międzynarodowego, Na zajęcia - różne
MSP wykłady, Politologia - materiały na zajęcia, Stosunki międzynarodowe
różne plastyczno - techniczne(1)(1), pomysł na zajęcia

więcej podobnych podstron