19.10.2011.
Stosunki międzynarodowe - wszelkie wzajemne oddziaływania i wszelka aktywność państw i innych uczestników życia międzynarodowego wykraczające po z ich granice.
Celem tych oddziaływań jest kategoria racji stanu i bezpieczeństwo narodowe.
Podmiotem jest każdy nosiciel jakiejkolwiek aktywności.
Cechy charakterystyczne:
sprawy międzynarodowe mają charakter zdecentralizowany,
środowisko międzynarodowe charakteryzuje się poliarchią: wielością władz, podmiotów których wspólną cechą jest suwerenność,
scena międzynarodowa jest bardziej złożona niż scena spraw wewnętrznych państwa,
panuje większy subiektywizm i żywiołowość,
decyzje dot. spraw międzynarodowych są podejmowane w węższym gronie niż te w polityce wewnętrznej,
wyłanianie nowych podejść i paradygmatów.
I Funkcja:
opisywanie rzeczywistości międzynarodowej
II Funkcja:
Prognostyczna
III Funkcja:
dążenie do zaproponowania wzoru na najbardziej efektywne funkcjonowanie.
Główne podejścia:
geopolityczne (najstarsze XIX-XXw) - postrzeganie rzeczywistości międzynarodowej tylko przez pryzmat czynnika geograficznego. Geopolityka III Rzeszy. ANALIZA ZMIENIAJĄCEGO SIĘ UKŁADU SIŁ NA NIEZMIENNEJ PRZESTRZENI.
Liberalne/ idealistyczna - administracja amerykańska po I wojnie światowej, prawo do samostanowienia, tworzenie korzystnych warunków przepływu usług i kapitału.
H. Grocjusz, I. Kant, Fuku Jama, Joseph Neil, Bill Clinton, B. Obama.
Cechy:
podejście postulatywne, eksponowanie wartości, opis nie tego jak jest, ale jak być powinno.
Eksponowanie tego co łączy lub co może łączyć państwa, POKÓJ.
Przekonanie, że państwa demokratyczne nie stosują argumentów militarnych w stosunku do państw demokratycznych (praktyka).
Utrzymanie pokoju za pomocą legalnych środków.
Ze względu na szczytny cel jakim jest utrzymanie pokoju, państwa demokratyczne mają prawo, a nawet obowiązek sięgać po środki militarne.
Pozytywna ocena korzystania z obecnego procesu globalizacji.
W myśleniu na gruncie międzynarodowym ma znaczenie płaszczyzna ekonomiczna (bezpieczeństwo, miękkie składniki potęgi - soft power)
myślenie o bezpieczeństwie własnym i międzynarodowych w kategoriach wspólnego bezpieczeństwa, a przez jego pryzmat zbiorowe bezpieczeństwo.
Przywiązanie wagi do norm etycznych i prawo międzynarodowe w tym, pozytywna rola organizacji międzynarodowych.
Konflikty zbrojne zostaną wyeliminowane ( Fuku Jama: nudny świat).
Realistyczne
Machiavelli, Hobbes, Kissinger, G. Henry, H. Morgent.
Eksponuje się negatywne cechy jednostki (egoizm, potęga)
akcent na to, co dzieli, próby wyjaśniania sporów, konfliktów.
Grupa państw jest głównym obiektem analiz.
W czym należy upatrywać czynniki konfliktogenne między państwami;
realizm klasyczny: eksponują kierowanie się egoizmem i zderzanie się odmiennych celów)
re4alizm strukturalny: głównym czynnikiem jest występowanie anarchii, jako braku centralnej instytucji gwarantującej wszystkim bezpieczeństwo)
przywiązanie wagi do czynnika militarnego.
Podchodzenie z dystansem do norm moralnych i etycznych, państwa powinny się kierować własną wizją bezpieczeństwa kraju.
Krytycyzm wobec integracji nawet tej regionalnej.
Motyw interesu narodowego ( nim się państwo kieruje).
Stałą cecha jest współwystępowanie cech zbieżnych i rozbieżnych → nie można wyeliminować całkowicie kontaktów zbrojnych w Europie.
Sojusze są konfliktogenne.
Kulturowe/ Cywilizacyjne (S. Huntington „Zderzenie cywilizacji”).
Przybyło zwolenników tego podejścia po 11.09 2001 roku.
Po zakończeniu zimnej wojny procesy będą przebiegać w skali globalnej w poszczególnych cywilizacjach.
W sojuszach będą występowały różne cywilizacje.
Tendencje konfliktogenne narastające między chrześcijaństwem a islamem.
Utrzymanie potęgi USA, konsolidacja Zachodu w oporze do USA.
Świat Zachodu vs. Świat islamu.
Wzrost świadomości państw Islamu,
wiara we wzrost własnej siły,
problem arabsko- izraelski
różnice wyrastające z systemu wartości obu cywilizacji
brak akceptacji dla świeckości państwa,
09.11.11r.
Kryzys berliński - najpoważniejszy kryzys pomiędzy 2 mocarstwami.
Omal nie doprowadził do III wojny światowej.
Konflikt wokół Kuby - Amerykanie nie obalą Castro zbrojnie.
Rosja Radziecka wycofałą rakiety z terytorium Kuby i Turcji.
1963 - czerwona linia Waszyngton- Kreml.
1963-1979 → faza odprężenia Wschód - Zachód (Rosja - USA)
proces rozbrojeniowy, układy
zakaz doświadczeń z bronią nuklearną,
1968 Traktat o zakazie rozpowszechniania broni nuklearnej,
1972 Traktat SALTY 1
Polityka prezydenta de Gaulle:
koncepcja Europy od Atlantyku do Uralu,
trwałe są interesy narodowe a nie ideologie i systemy.
Współpraca z władzą ZSRR
ważna Polska.
Zmiany w polityce zagranicznej RFN (kanclerz Brandt)
traktat 07.12. 1972 granice z Polską (i RFN)
Proces KBWE
Helsinki i uzgodnienia w 1972r. 3 koszyk KBWE.
Spory i konflikty:
Pacyfikacja Praskiej Wiosny przez Układ Warszawski,
Konflikt Izraelsko-Arabski w 10.1967r.
II wojna indochińska, wietnamska z Francją (1964 ostry konflikt, 1973 USA przegrywa)
1979-1984 Faza powrotu zimnej wojny
Rewolucja Homeiniego.
Wojna afgańska - przyśpieszyła rozpad ZSRR
Wydarzenie w Polsce, stan wojenny.
Powrót do konfrontacji Amerykańsko - Radzieckiej.
Zmiany ustrojowe w Angoli, Mozambiku popierane przez ZSRR.
Wycofanie się z polityki odprężenie i przejście do polityki siły przez USA - dozbrojenie i negocjacje z ZSRR (doktryna Reagana), system gwiezdnych wojen, wyścig zbrojeń. Po raz 1 ZSRR nie mogło sprostać w wyścigu zbrojeń. Delegitymizacja strefy wpływów radzieckich w Europie środkowo- wschodniej.
1985-1989- Faza z elementami odprężenia (Reagan - Gorbaczow).
Polityka wewnętrzna i zewnętrzna Gorbaczowa:
eksponowanie deideologizacji polityki radzieckiej,
dążenie do rozwiązania problemów globalnych USA-ZSRR.
Eliminowanie i redukcja zbrojeń po obu stronach.
Koncepcja wspólnego bezpieczeństwa, wspólnego Domu Europejskiego.
Odejście od doktryny Stalina- Breżniewa.
1989-1991 Okres przejściowy w stosunkach międzynarodowych.
Zakończenie zimnej wojny.
Zmiany ustrojowe w Polsce, obrady Okrągłego Stołu.
Zburzenie muru berlińskiego w 11. 1989r.
Zjednoczenie Niemiec 10.1990r.
Rozpad ZSRR 27.12.1991r.
Cechy;
głównym przegranym były grupy rządzące i ZSRR,
porażka grup ideologicznych na których bazowały władze ZSRR,
przyśpieszony rozpad struktur bloku wschodniego, rozpady sojusznicze nie mają znaczenia,
rozwiązanie Układu Warszawskiego i RWPG w czerwcu i lipcu1991r.
Wyprowadzenie wojsk radzieckich z tej części Europy,
zmieniająca się mapa polityczna Europy (Jugosławia i ZSRR), czynnik narodowy, prawo do samostanowienia, zmienili się polscy sąsiedzi.
Przyśpieszony proces zjednoczenia Niemiec 03.10.1990r.
Zwycięzcą zimnej wojny w Europie jest RFN.
Unifikacja polityczna i ekonomiczna,
wyrazista demilitaryzacja państw Europy w stosunku do okresu wcześniejszego,
traktat z 19.11.1990 - Redukcja zbrojeń o 50%.
zasadnicza zmiana układu sił w drodze pokojowej,
rozkład układu bipolarnego bez podpisywanie traktatów,
wielka nieprzewidywalność wydazreń i obawy następstw wydarzeń,
kwestia stabilności,
wielka konferencja 20-21.11.1990r. → III Szczyt KBWE.
Przyjęcie deklaracji politycznej: od tej pory NATO i Układ Warszawski przestają traktować się w kategorii przeciwników.
Traktat o broni konwencjonalnej.
Paryska Karta Nowej Europy:
I. Nowa Era Demokracji Pokoju i Jedności,
II. Wytyczne na Przyszłość,
III. Nowe struktury i Instytucje KBWE.
gospodarka oparta na grze rynkowej,
wzorce demokracji,
prawo do samostanowienia,
państwa europejskie w strategii obronnej będą się kierować strukturalną niezdolnością do ataku,
przyśpieszenie integracji ogólnoeuropejskiej,
uzgodniono, że należy podejmować takie działania, żeby wkomponować Niemcy w Europę, a nie Europę w Niemcy.
23.11.11.
Polityka zagraniczna USA.
Występowanie USA jako jedynego supermocarstwa.
Potencjał gospodarczy [od II połowy XIXw.]
Okres międzywojenny:
Nie były supermocarstwem pod względem politycznym.
Stałe dążenie do liberalizacji gospodarki światowej.
Element misji w polityce stanów zjednoczonych (już od Połowy XIXw.)
Doktryna ostatecznego przeznaczenia: USA ma misję od Boga, aby przewodzić innym, ich wzorce są najlepsze, mogą używać siły, aby „zmotywować” innych do swoich koncepcji.
Cykle czteroletnie- kadencje prezydentów:
doktryny:
Trumana
Eisenhowera
Nixona
Reagana
Busha Sr.
Clintona
Busha
Obamy
Potencjał demograficzny, militarny, ekonomiczny.
9,8mln km2, (Kanada, Rosja, USA)
PKB - 14 bilionów $
700mln $ na zbrojenia.
Koncepcje polityki:
multilateralizm: militarny, gospodarczy, kulturowy, polityczny zasięg oddziaływania,
umiejętne korzystanie z supermocarstwa, multilateralne - rozwiązania wielostronne.
Unilateralne: Brzeziński, Kissinger, Kipler, śmiałe korzystanie ze swojej potęgi, stosowanie siły bez względu na prawo międzynarodowe, kunktatorska (zwlekająca) polityka.
Polityka Busha: akcja „pustynna burza” w Kuwejcie → pokaz siły i możliwości amerykańskich → państwa poparły USA → uznali to za zgodę na przywództwo USA w świecie.
Kierunek Euroazjatycki:
główne spoiwo: wspólne poczucie zagrożenia przez ZSRR. Kiedy zniknęło, NATO straciło na znaczeniu.
1989-91 Rdzeniem bezpieczeństwa w Europie będzie KBWE, później sądzono, że będą to struktury UE.
Porozumienie z Dayton: bez USA nie można rozwiązać problemów Europy. Gospodarka amerykańska rozkładała nad Europą parasol.
Jaka powinna być rola NATO?
przyjęcie nowej strategii przez NATO,
Rada Współpracy w Europie,
Partnerstwo dla Pokoju,
30.11.11
Stosunki USA- Rosja.
1. Koncepcja strategicznego partnerstwa - do 1995r.
Dyplomacja amerykańska przeszacowała znaczenie Arosji na arenie międzynarodowej.
Nowa dwubiegunowość świata oparta na współpracy USA-Rosja.
Dążenie do okiełznania arsenału nuklearnego z terytorium ZSRR.
Dowartościowywanie pozycji Rosji.
Znaczące środki od USA dla Ukrainy (żeby oddali broń Rosji).
Traktowanie administracji Clintona jako stabilizatora na obszarze poradzieckim.
Wchodzenie w obszar morza kaspijskiego - walka o ropę.
USA: naturalnym staje się występowanie interesów zbieżnych i rozbieżnych.
→ poszerzenie NATO - USA: poszerzenie strefy stabilności i pokoju; nie jest skierowane przeciwko żadnemu państwu; poszerzające się NATO powinno objąć Euroazję.
→ poszerzeni NATO - Rosja: pojawienie się nowych podziałów; zacieśnienie współpracy Rosji z Zachodem; okrążanie Rosji przez USA; NATO jest poszerzeniem wpływów USA, co stanowi dyskomfort dla Rosji (złamanie przyrzeczenia o nieposzerzaniu NATO na Wschód).
Zbigniew Brzeziński:
1 tor - dążenie do poszerzenia NATO i ignorowanie Rosji.
2 tor - minimalizacja ujemnych następstw dla relacji USA/NATO - Rosja.
27.05.1997r. Akt stanowiący NATO - Rosja.
Uznanie zastrzeżeń strony rosyjskiej,
obawa przed rozmieszczeniem broni nuklearnej, przed rozmieszczeniem podczas pokoju znaczących baz wojskowych, powołany ambasador NATO w Rosji i ambasador Rosji w NATO.
Kolejny etap to schłodzenie relacji (Kosowo 24.03.1999)
2. Koncepcja pragmatycznej współpracy od 1995r.
Polityka zagraniczna USA - prezydencja Clintona)
luty 1996r - strategia bezpieczeństwa Stanów Narodowych.
Wzmocnienie bezpieczeństwa państwowego, narodowego (poziom życia, istnienie państwa),
Utrzymanie przywództwa w skali globalnej
pozycja supermocarstwa, jednobiegunowość,
utrzymanie dobrobytu przeciętnego Amerykanina,
korzystne dla sytuacji ogólnoświatowej - USA jest stabilizatorem,
dążenie do utrzymania i wzmocnienia bezpieczeństwa energetycznego (Arabia Saudyjska, Kanada, Meksyk, Wenezuela).
Zacieśnienie relacji między rodzinami naftowymi (Bush- Saud)
przyśpieszenie bliskowschodniego procesu pokojowego
jesień 1993 porozumienia Izrael - OWP, Jaser Arafat uznał państwowość Izraela,
Izrael uznał OWP jako przedstawiciela Palestyńskiego
Powstanie Autonomii Palestyńskiej.
Niedopuszczenie do rozpowszechnienia broni atomowej i poszerzenia się liczby państw ją posiadających.
Angażowanie się w budowę systemu bezpieczeństwa europejskiego.
Poszerzeni demokratycznej strefy pokoju (wpływów Clintona)
eksponowanie pozytywnych cech globalizacji
zaangażowanie USA w misje humanitarne i interwencje
W Somalii - niepowodzenie, film „helikopter w ogniu”.
Dowództwo wojska w rękach międzynarodowych.
Nautralizowanie zagrożeń asymetrycznych i terrorystów
po 11.09.2001r. Stało się to celem wiodącym.
Administracja Busha Juniora:
Protokół z Kioto (1997) podpis i wycofanie podpisu)
1998 wycofanie podpisu w sprawie Międzynarodowego Trybunału Karnego.
Zmiana po 11.września 2001r.
07.10.2001 (Afganistan i prawo do obrony)
koncepcja walki z terroryzmem
przyjęcie we wrześniu 2002 doktryny Busha.
07.12.11
DOKTRYNA BUSHA'A:
Unilateralizm → po 2001r. w sposób zdecydowany zostały wzmocnione niektóre elementy tj. zwiększenie jednostronnych działań w polityce zagranicznej USA, a ograniczono zobowiązania czy działania dotyczące organizacji międzynarodowych, co więcej skupiono się głównie na swoich celach.
Militaryzm → zdecydowane zwiększenie nakładów na zbrojenia oraz utrzymanie przewagi, a także podkreślanie, że głównym instrumentem walki z terroryzmem powinny być tradycyjne siły zbrojne.
Mesjanizm → zaangażowanie się USA w wojnę w Iraku, wzmocnienie czynnika promowania demokracji w zachodnim wydaniu na świecie, zwłaszcza na Bliskim Wschodzie, czego przykładem i początkiem będzie Irak.
Prewencyjne uderzenie → administracja USA przyznało sobie prawo by interweniować w innych państwach za pomocą środków militarnych, gdy istnieje podejrzenie że dane państwo wspiera działania terrorystyczne lub że wykazuje chęć posiadania broni militarnej.
Kissinger → USA w wyjątkowych sprawach mają prawo do takiego działania, jednak tylko wtedy, gdy będą miały 100% pewność.
Istnieje zagrożenie, że inne państwa będą również rościły sobie prawa do takich prewencyjnych uderzeń.
USA, WB, Australia, Polska → tylko te 4 państwa uczestniczyły w I fazie ataku na Irak- jest ona uznawana jako niezgodna z prawem międzynarodowym - po prostu jako atak nieakceptowany przez organizacje międzynarodowe (marzec 2003r.).
Wyprzedzające uderzenie- niemal 100% pewność, żę dane państwo sponsoruje terrorystów, lub dąży do uzyskania broni atomowej w tym przypadku użycie siły jest uzasadnione.
Prewencyjne uderzenie - gdy zachodzi podejrzenie, brak zgody społeczności światowej.
W połowie obecnej dekady administracja Bush'a zaczęła odchodzić od zasady unilateralizmu, zabiegała o polepszenie relacji w ramach Paktu Północnoatlantyckiego, czy z państwami ONZu.
Administracja Bush'a „w spadku” następcom pozostawiła 2 nierozwiązane konflikty zbrojne → Irak i Afganistan.
Nowa Administracja nie wprowadziła jakiś drastycznych czy gwałtownych zmian w głównych, podstawowych celach polityki zagranicznej USA → pojawił się jednak nowe aspekty i nowe podejścia np. nowe relacje dotyczące Bliskiego Wschodu, ocieplenie relacji z Rosją, inne podejście do tarczy antyrakietowej itd. Jednak główną i najbardziej znaczącą zmianą było oczywiście wybranie na urząd prezydenta po raz pierwszy w historii USA afroamerykaniana → Barack Obama.
POLITYKA ZAGRANICZNA REPUBLIKI FEDERALNEJ NIEMIEC
We wrześniu 1949r. na mapie Europy pojawia się RFN, a w październiku została proklamowana NRD. Pojawienie się tych 2 państw było wynikiem odmiennej polityki państw okupujących.
2 etapy:
1949-1990r.
Lata 90 - do dziś
Etapy w polityce niemieckiej:
1949-'63 → rządy Adenauera (CDU/CSU + P. Wolnych Demokratów)
1963-'66 → L.Erhart
1966-'69 → K.G.Kiesenger, rządy chadeków (CDU/CSU + SPD)
→ okres tzw. I Wielkiej Koalicji
1969-'74 → W.Brown (socjaldemokracji +FDP)
1974-'82 → H.Schmit
1982-'98 → H.Kohl
1998-'05 → G.Schroder (socjaldemokraci + P. Zielonych + Sojusz 90)
2005-'09 → A.Merkel → II Wielka Koalicja
2009r. - dziś → A.Merkel (CDU/CSU + Wolni Demokracji)
ETAP I (1949-1990)
Główne cele polityki niemieckiej w latach 1949-1990 :
Zostały one sformułowane przez Adenauera w latach 40/50 i była konsekwentnie realizowana przez poszczególne rządu (trudno jest wskazać inne państwo niż RFN w Europe, które byłoby tak konsekwentne w realizowaniu wyznaczonych wcześniej celów).
W okresie 1945-'49 nie istnieją struktury państwowe, jest to okres przejściowy.
Tworzenie jak najlepszych warunków gospodarczych, by poprawić warunki życia.
Wzmacnianie bezpieczeństwa, czyli akceptacja dla „parasola bezpieczeństwa” przez USA i ich gwarancjach.
Odbudowa własnych sił militarnych, tworzenie Bundeswery i włączenie RFN do paktu Północnoatlantyckiego w 1955r.
Dążenie do stopniowego odzyskiwania suwerenności (Niemcy pełnią suwerenność odzyskały w 1990r. po połączeniu).
Determinacja w dążeniu do jak największego angażowania się w integrację europejską.
Dążenie do pojednania z narodem francuskim, żydowskim i polskim.
Dążenie do zjednoczenia Niemiec.
Głównym partnerem w wymiarze bilateralnym Niemiec była Francja, a w wymiarze wielostronnym była to integracja europejska. W wymiarze transatlantyckim z USA oraz z państwami Paktu Północnoatlantyckiego.
Drugi kierunek obrany przez RFN to Wschód i tzw. Ostpolitik → 1955r. (ogólnie to lata 60), kiedy to rząd kanclerza Brandta rozpoczął proces normalizacji stosunków z państwami Europy Środkowej i Wschodniej.
7 grudzień 1970r. → traktat o granicy na Nysie Łużyckiej
Pełne stosunki dyplomatyczne między Polską a RFN nawiązały się w 1972 roku, a proces rozpoczął się już pod koniec lat 60.
ETAP II (1989- 1990r.)
Zjednoczenie Niemiec → 1990r.
Powstanie muru → 1961r.
Upadek muru → listopad 1989r.
Zmiany w Polsce ośmieliły nieliczną niemiecką opozycję do podjęcia stosownych kroków do zmiany systemu i zjednoczenia.
Proces zjednoczenia Niemiec był dla wszystkich zaskoczeniem.
Zjednoczenie dokonywało się na 2 płaszczyznach:
Wewnętrznej → traktaty, ujednolicenie waluty
Zewnętrznej → zabiegi państw i polityków, którzy starali się kierować tym procesem zjednoczenia by nie wymknął się on spod kontroli;
12.wrzesień 1990r. → traktat o zewnętrznych aspektach zjednoczenia Niemiec
→ konferencja 2 (bo NRD i RFN) + 4 ( bo ZSRR, USA, WB, FR)
Traktat i jego zapisy:
Rząd Zjednoczonych Niemiec podpisze nowy traktat graniczny z Polską - aktywizacja środowisk wypędzonych → zostaje on podpisany 14 listopada 1990r.
Zjednoczone Niemcy nie będą posiadać tzw. broni ABC, czyli atomowej, biologicznej i chemicznej.
Zjednoczone Niemcy nie użyją sił zbrojnych w sposób sprzeczny z Kartą NZ.
Na terytorium Zjednoczonych Niemiec będzie zróżnicowany status militarny tzn. na obszarze byłej NRD nie będą rozmieszczone bazy wojskowe Paktu Północnoatlantyckiego.
Bush Senior, Kohl i Gorbaczow → lipiec 1990r. → cały obszar Niemiec będzie członkiem Paktu Północnoatlantyckiego (nie było to zapisane w tym traktacie, ale jego bezpośrednio dotyczy, bo była to umowa dżentelmeńskie między tymi panami).
3 październik 1990r. → formalne zjednoczenie Niemiec
Zjednoczone Państwo Niemieckie pod nazwą RFN zwiększyło swój potencjał demograficzny, poszerzyło obszar geograficzny - to sprawiło, że RFN było jednym z największych państw pod względem tego potencjału, który był zbliżony np. do Francji, co więcej zwiększyła się ilość parlamentarzystów.
Zjednoczenie Niemiec było dobrowolną inkorporacją NRD do RFN.
Marzec 1990r. → w NRD zostały przeprowadzone pierwsze i jednocześnie ostatnie demokratyczne wybory w tym kraju, kwestą za którą mieli się opowiedzieć głosujący była sprawa dobrowolnej inkorporacji NRD do RFN → wygrała partia, która jako główne założenie programowe miała zjednoczenie Niemiec na warunkach RFN, czyli szybkie połączenie w drodze właśnie takiej inkorporacji - było to zinterpretowane jako zgoda obywateli NRD na takie rozwiązanie i takie połączenie.
10.12.2009r. WYKŁAD 8SD
RFN c.d.
Najważniejsze uwarunkowania polityki RFN po 1990r.:
Czynnik geograficzny
Czynnik demograficzny
Czynnik ekonomiczny → W momencie zjednoczenia były różne prognozy w płaszczyźnie gospodarczej się wzmocni (nie spełniło się) lub, że ze względu na obciążenia i restrukturyzację Republika będzie ponosiła tego finansowe konsekwencje (ta prognoza się spełniła) - szacuje się, że do dziś zjednoczenie kosztowało 2 biliony marek niemieckich. Po zjednoczeniu potencjał gospodarczy RFN nie wzrósł, ale jeszcze się obniżył. Po 1990r. bardziej oszczędnie pochodzi się do różnych przedsięwzięć właśnie ze względów finansowo - gospodarczych. Z drugiej jednak strony Niemcy po 1990r. nadal były 3 potęgą świata (po USA i Japonii), a marka niemiecka była jedną z najbardziej cenionych walut na świecie, co więcej Niemcy były także potęgą eksportową.
W latach `89/90 trwała dyskusja nad tym, którą należy realizować koncepcję. Po roku 1990 roku Niemcy kontynuowały koncepcję cywilna. Inne koncepcje - RFN powinna skuteczniej odzwierciedlać w Europie Śr. i Wsch. (np. starać się zagospodarować z punktu własnych interesów pustkę w tej części Europy - Rosja odchodziła, Niemcy przychodziły).
W latach '90 Niemcy bardzo umiejętnie zagospodarowały ekonomicznie tą część Europy. Od samego początku zaangażowanie Niemiec budziło kontrowersje - z jednej strony obawiano się nadmiernego zaangażowania kapitału niemieckiego, a z drugiej niejako nawet oczekiwano tego wsparcia finansowego.
Główne cele polityki RFN w latach 1990-1998.
Kierunek zachodni
Na tym kierunku polityka zagraniczna RFN charakteryzowała się ciągłością - główne cele zostały utrzymane np. w wymiarze bilateralnym nadal głównym partnerem była Francja, dalej Niemcy angażowały się w integrację europejską, nadal ważne były sprawy bezpieczeństwa tj. głównym instrumentem był Pakt Północnoatlantycki oraz utrzymanie więzi z USA.
Pojawiły się jednak nowe akcenty:
Dążenie RFN do tego by stać się stałym członkiem Rady Bezpieczeństwa - sformował go Kohl i kontynuowały kolejne rządy.
W coraz większym stopniu miało znaczenie dążenie by brać coraz większą odpowiedzialność za sprawy międzynarodowe - RFN powinna zwiększać swoją rolę nie tylko w wymiarze europejskim, ale na całym świecie.
W lipcu 1949 roku Trybunał w Kazue dokonał nowej wykładni konstytucji → Do tego czasu uznawano, ze siły zbrojne RFN są typowymi siłami obronnymi uaktywniającymi się w sytuacji bezpośredniego zagrożenia państw członkowskich. Nowa wykładnia mówiła, że Bundeswera może uczestniczyć w działaniach poza obszarem państw członkowskich np. misje pokojowe. Jednak zostały postawione 2 warunki - na każde tego typu zaangażowanie Bunderwery musi być zgoda niemieckiego Parlamentu, oraz Bunderwesa może uczestniczyć w takich operacjach, ale musi mieć mandat ONZ, choć w niektórych sytuacjach wystarczy tylko zgoda NATO → budziło to wiele kontrowersji.
Popieranie aspiracji Polski i innych państw do członkostwa w UE. Po zjednoczeniu Niemiec i wzmocnienie pozycji i w świecie była realizowana formuła jednoczesnego pogłębiania i poszerzenia UE → traktat z Maastricht (unia walutowa, unia gospodarcza) oraz bardzo szybkie sfinalizowanie negocjacji akcesyjnych z nowymi państwami. Po roku 1995r. zmienia się formuła na: najpierw pogłębienie, a dopiero później poszerzenie tj. najpierw usprawnienie, a później przyjęcia nowych państw (Traktat Amsterdamski oraz Traktat Nicejski).
W relacjach dwustronnych RFN - USA pojawiło się sformułowanie, ze te relacje powinny mieć charakter równoprawnego partnerstwa. Traktowanie NATO jako głównego instrumentu bezpieczeństwa. RFN coraz więcej uwagi przywiązywało do europejskiego komponentu bezpieczeństwa. → Na wniosek RFN i Francji następuje nowa koncepcja tj. Europejska Polityka Bezpieczeństwa i Obrony. RFN w sprawach bezpieczeństwa zaczęła prowadzić politykę dwutorowości tj. z jednej strony traktowanie Paktu Północnoatlantyckiego jako głównego instrumentu bezpieczeństwa własnego i Europy, a z drugiej strony przywiązywanie większej wagi do bezpieczeństwa w ramach całej UE. Udawało się te 2 kwestie sprawnie połączyć w okresie rządu G. Schrodera, później pojawiły się problemy.
Kierunek wschodni
Budowa podstaw traktatowych między RFN a państwami wschodnimi.
Stabilizowanie sytuacji w tej części Europy.
Poparcie RFN dla przemian społeczno-gospodarczych w Polsce i innych państwach wschodnich.
Poparcie dla Polski w drodze do członkostwa do Paktu Północnoatlantyckiego i UE.
Traktowanie ZSRR jako głównego partnera w kierunku wschodnim.
Etapy stosunków polsko niemieckich:
1990-`91 → etap budowy podstaw traktatowych;
1991-'98 → H.Kohl, eksponowanie tego co łączy, a nie to co dzieli, polsko- niemiecka wspólnota interesów, w 1998r. ochłodzenie stosunków i tzw. „wojna na rezolucje”;
2002-'03 → okres największego chłodu - podstawy: spór powiernictwa pruskiego, centrum wypędzonych, różne stanowiska w kwestii Iraku czy USA i przywództwa;
2005-`07→ II okres największego ochłodzenia - powody: spory na tle historycznym, centrum wypędzonych, powiernictwo pruskie. Jednakże po paru miesiącach nastąpiło ocieplenie - głównie po zmianie rządu w Polsce i Niemczech oraz o zmianie stylu prowadzenia polityki zagranicznej.
2 traktaty:
14 listopad 1990r. → traktat graniczny, zamyka jedną z najbardziej trudnych problemów w stosunkach polsko- niemieckich tj. sprawy granic.
17 czerwiec 1991r. → traktat o dobrym sąsiedztwie przyjaznej współpracy. Był pomyślany jako traktat tworzący podstawy prawne dla zdynamizowania wzajemnych stosunków. Był on wzorowany na traktacie elizejskim (normował stosunki niemiecko- francuskie → 22 styczeń 1963r.). Jednak nie regulował on wszystkich kwestii spornych. Zostały te problemy (tj. odszkodowania za niewolniczą pracę polaków w Niemczech oraz mienie wypędzonych Niemców, a także podwójne nazewnictwo miejscowości) odnotowane i zawarte w listach ministrów spraw zagranicznych i dołączone do traktatu. Strona niemiecka zabiegała także by uregulować sprawę praw mniejszości niemieckiej w Polsce, a strona polska skupiała się na ich obowiązkach.
1998r. → Ochłodzenie stosunków polsko-niemieckich. W maju Bundestag przyjmuje uchwałę, w której rząd niemiecki w procesie negocjacji z polską jest zobowiązany do uwzględnienia i rozwiązania problemów np. z mieniem czy odszkodowaniami. Odpowiedzią była uchwała z 1998r. rządu polskiego i uznanie, ze jest to zamach na integralność terytorialną Polski. Jesienią dochodzi w Niemczech do zmiany rządów → koalicja Socjaldemokracji + Zieloni.
1999r. → Pojawia się inicjatywa Centrum Przeciwko Wypędzonych, nowa szefowa Związku ds. Wypędzonych ogłosiła tzw. „apel Berliński” i zażądała by Polska i Czechy przeprosiły za zbrodnie popełnione podczas wysiedleń na Niemcach w 1945r.
Dlaczego budowa Centrum ds. Wypędzonych budzi kontrowersje? → bo rządy polskie uważały, ze to szkodliwa inicjatywa, gdyż wypacza obraz historii najnowszej i oznacza, że po paru latach zostanie wzmocniona interpretacja, że 2 największymi zbrodniami był Holocaust i wypędzenie Niemców. Obwa polskiego rządu i historyków.
2003r. → inicjatywa powiernictwa pruskiego. Za cel postawiła występowanie w imieniu indywidualnych osób, które mają roszczenia w stosunku do Polski o mienie - jednak nie były to działania rządu. W doktrynie RFN jest stanowisko, ze rząd nie ma roszczeń do Polski czy Czech w tej kwestii, ale nie zabrania obywatelom indywidualnego ubiegania się.
2008r. → Trybunał Spraw Człowieka oddalił wnioski indywidualne w tej sprawie.
Jeśli byłaby wola polityczna to rozwiązanie tego problemu było by możliwe. Jednak strona Niemiecka nie chce wziąć na siebie takiej odpowiedzialności argumentując.
04.01.11.
G. Schröder (1998-2005)
Koalicja SPD + Sojusz 90/Zieloni
Kanclerz → Schröder
Minister spraw zagranicznych → Joschka Fisher
Cechy charakterystyczne polityki zagraniczne Niemiec:
Większy pragmatyzm → chodziło o podkreślenia, że skuteczniej trzeba walczyć o interesy Niemiec na arenie międzynarodowej, także w sferze deklaratoryjnej;
Eksponowanie kwestii, że Niemcy mają być traktowane jak każde inne państwo, czyli normalnie.
Dbałość o interesy Niemiec podczas negocjacji akcesyjnych z tzw. „nowymi państwami” → zaproponowano by czas przejściowy trwał 7 do 18 lat, wymuszenie gwarancji, że Polska granica wschodnia zostanie uszczelniona - bo stanie się wschodnia granicą UE.
I połowa 1999r. → zadecydowano o udziale żołnierzy niemieckich w konflikcie w Kosowie ( użycie lotnictwa niemieckiego do bombardowania celów w Kosowie) → była to dyskusyjna decyzja rządu, bo do tej pory RFN silnie eksponowało stanowisko, że siły RFN nie powinno używać swoich sił zbrojnych poza państwami członkowskimi NATO,; ta interwencja nie miała mandatu ONZ, ale silnie podkreślano, że to interwencja ze względów humanitarnych. Podkreśla się, że Kosowo było pierwszą operacją interwencyjną ze względów humanitarnych w Europie (bo na świecie była to np. Somalia).
pomoc humanitarna = interwencja ze względów humanitarnych
środki poza militarne, za zgodną
państwa do którego jest kierowana
Użycie siły zbrojnej jest zgodne z PM w 2 przypadkach:
Obrona własna lub obrony sojuszników
Za zgodą Rady Bezpieczeństwa
W wielu obszarach normy PM nie nadążają za praktyką, powinna obowiązywać zasada efektywności.
3 podstawowe stanowiska co do akceptacji lub nie interwencji ze względów humanitarnych:
Zwolennicy → podkreślenie, że państwa demokratyczne mają niekiedy obowiązek interweniować ze względów humanitarnych, jeśli w państwach niedemokratycznych łamane są prawa człowieka (jednak w PM nie ma precyzyjnych wskazań), sprawy praw człowieka przestały być traktowane jako wewnętrzna sprawa państwa;
Przeciwnicy → jest to łamanie innych norm PM, użycie siły zbrojnej w celach humanitarnych, dyskwalifikuje działania humanitarne - instrument działania nie odpowiada charakterowi operacji, zagrożenie dla ludności cywilnej, zazwyczaj motywacja humanitarna jest tylko jedną z motywacji, i to często nie tą najważniejszą (formuła może być używana do klasycznej agresji).
Należy akceptować takie działania, ale tylko w bardzo konkretnych przypadkach → należy najpierw wykorzystać wszystkie inne możliwe środki nacisku (ekonomiczne, polityczne), musi być rozstrzygnięta kwestia legitymizacji takiej operacji ( kto miałby takie uprawnienia?), niemalże 100% pewności, że interwencja nie pociągnie za sobą strat w ludności cywilnej;
Stopniowe angażowanie się RFN sił zbrojnych na arenie międzynarodowej → Kosowo, Afganistan.
20 maj 2000r. → wystąpienie Fischera, który zaproponował przyspieszenie integracji w oparciu o model federacyjny (powołanie Konstytuanty, prezydenta UE) → do dzisiaj bardzo często to wystąpienie traktuje się jako początek nowego etapu integracji (zaproponowano by państwa dążące do członkostwa zaangażowały się także w debatę o przyszłości UE).
2001r. → skala poparcia RFN dla interwencji USA w Iraku. Po atakach na USA 11 września 2001r. państwa członkowskie zgodziły się, ze możliwa jest interwencja na terenie tzw. out of area.
1999r. → nowa koncepcja strategiczna dla NATO, w której dopuszczono możliwość działania sił poza terytorium państw członkowskich. Pytanie jaki powinien być charakter NATO? Czyli sprawa angażowania się także Niemiec na arenie międzynarodowej. Ze strony RFN nie było akceptacji do funkcji NATO jako „żandarma światowego”. Po przejęciu w USA stanowiska prezydenta przez Bush'a Jr. te obawy się wzmocniły.
W Bundestagu przeprowadzono bardzo burzliwą dyskusję dotyczącą Afganistanu. W końcu zgodzono się na wysłanie niemieckich żołnierzy do udziału w misji stabilizacyjnej. Niemieccy żołnierze byli w Afganistanie od 2002r., wysłano prawie 4 tys. żołnierzy. → Sprawa zbombardowania cysterny, w którym zginęło ponad 100 osób ludności cywilnej.
2002-2003 → kluczowy problem to wzrost kontrowersji między USA i RFN; główny problem to sprawa Iraku. W tym okresie od 1949r. nastąpiło znaczne ochłodzenie największe tych relacji. Problemy sporne były związane z tym, że rząd RFN nie akceptował „politycznego awanturnictwa” USA w raku, a także każdej innej decyzji rządu Bush'a na arenie międzynarodowej.
2004-2005 → stopniowa poprawa relacji USA-RFN. USA była coraz bardziej skłonna zaakceptować odmienne stanowisko, a także liczyła na pomoc finansową UE zwłaszcza RFN.
2005r. → powstanie nowego rządu Wielkiej Koalicji, z kanclerz Angeli Merkel.
Główne założenia polityki zagranicznej zostały niezmienne, zmieniły się tylko aspekty i styl jej prowadzenia;
Nie zmieniło się stanowisko dotyczące traktowania Rosji jako partnera oraz gazociągu.
POLITYKA ZAGRANICZNA ROSJI
Grudzień 1991r. → ostateczny rozpad ZSRR;
Na obszarze byłego ZSRR powstało 15 podmiotów nowych (tzw. „staro-nowe państwa”).
Federacja Rosyjska stała się sukcesorem stałego miejsca w Radzie Bezpieczeństwa. W 1995/'96 całość broni nuklearnej przejmuje Rosja.
Bardzo skomplikowana była kwestia przejęcia długów ZSRR około 100 mld $.
Państwa po rozpadzie ZSRR przejęły część długów - zostały one rozpisane między wszystkie państwa. Jednak żadne z tych państw nie spłacało tych długów. Dlatego została powołana specjalna konferencja, na której zdecydowano, że w ostateczności w 1993r. Federacja Rosyjska staje się jedynym sukcesorem długów ZSRR. Z biegiem lat to zadłużenie Rosji wciąż rosło - w okresie lat 90 wynosiło już ok. 150 mld $.
Pojawił się problem odpowiedzi na pytanie czy lepiej mieć do czynienia z Rosją zdestabilizowaną czy stabilną → zróżnicowane oceny tej sytuacji wynikają z różnego postrzegania tego problemu.
Etapy polityki zagranicznej:
Lata 90 → Jelcyn
2000-dziś → Putin
POLITYKA ZAGRANICZNA ROSJI 1992-2009
Determinanty polityki zagranicznej
Problem rosyjski po zimnej wojnie
Kontrowersje rozwoju sytuacji społeczno -politycznej w Rosji → nie przestrzegają praw człowieka
Charakter polityki zagranicznej Rosji
Rola Rosji na arenie międzynarodowej - jak inne państwa ją postrzegają i co akceptują;
Dyskusja czy Rosja jest częścią świata zachodniego, czy liderem odrębnej cywilizacji prawosławnej. Elity w większości są ukierunkowane prozachodnio, społeczeństwo - w kierunku Azji.
Terytorium: 25% Europa, 75% Azja,
Ludność: 65% Rosjanie, 35% mniejszości
Rosja to część odrębnej cywilizacji! Trudno o integrację z Europą Zach.
Dylematem wielu państw jest: czy kraje wschodnie izolować czy angażować w budowanie bezpieczeństwa międzynarodowego. Geopolityka Zachodu → w stosunku do Rosji, niezależnie od czasowych napięć, to angażowanie Rosji. W Polsce dominuje raczej pogląd izolowania Rosji od demokratyzacji Rosji, Polacy uzależniają lepszą współpracę z tym krajem.
Gospodarka i ekonomia - jako determinanty polit. Zagranicznej
Rosja to główny sukcesor długu poradzieckiego. Po rozpadzie ZSRR powstało 15 nowych podmiotów - oni byli sukcesorami prawnymi zobowiązań ZSRR, ale w krótkim czasie Federacja Rosyjska stała się jedynym sukecesorem - długu, arsenałów nuklearnych, dziedziczenia miejsca w Radzie Bezpieczeństwa.
Dekada lat 90.- okres jelcynowski → gospodarka nie przynosi korzyści dla zwykłych obywateli, dwucyfrowy spadek PKB, w 1998r. deprecjonacja rubla, przyrost PKB dopiero w 1999r.
1992-94 → rosyjski Plan Balcerowicza - terapia szokowa, autorzy: Idar, Czubais.
Cel: zbudowanie podstaw gospodarki rynkowej → udało się, dziś większość firm prywatnych - 60%. Za czasów Putina odwrotny proces. Reformy nie przynoszą tak pozytywnych skutków jak w PL (w wymiarze makroekonomicznym).
„Budowa podstaw demokratycznych w Rosji” - hasło; prowadziło do ubóstwa, dziura budżetowa, niewypłacanie pensji pracownikom. Z drugiej strony elity się jeszcze bardziej bogacą - powstają oligarchowie -> za bezcen wykupują majątki. Dlatego dla Rosjan „demokracja” ma negatywne zabarwienie.
11.01.12.
Koncepcja polityki zagranicznej Rosji.
OKCYDENTALNA (prozachodnia)
dominuje 1992-95
w Rosji putinowskiej mieszanie decyzji z ....
R. chce być bardziej partnerem Zachodu niż przeciwnikiem
Ponad 50% wymiany handlowej z zagranicą jest z UE. A dla UE coraz bardziej liczy się: USA, Chiny, Rosja (surowce)
Argument ekonomiczny - dla realizacji celów R., kryzysu, wzrostu poziomu życia, modernizacji gosp. → cele niemożliwe do zrealizowania w oparciu jedynie o własne siły! Trzeba współpracować z najbardziej rozwiniętymi krajami → dzięki temu są możliwe pożyczki, zapożyczanie nowych technologii
Ekonomizacja polityki - od lat 90. do dziś, rozwijanie współpracy z Zachodem dla modernizacji.
Podkreśla się, że R. dążąc do realizacji celów politycznych powinna instrumentalnie wykorzystać swoje surowce.
R. dążąc do odbudowy pozycji mocarstwa powinna współpracować z Zachodem
Zwolennicy: Jelcyn, Kozyriew, Jawliński (lider Jabłoko)
EUROAZJATYCKA
dominuje 1996-99
zwolennicy: Giennadij Ziuganow, Władimir Żyrinowski, Primakow (min. sp zagranicznych od 1996r.)
Pierwsze lata funkcjonowania Fed. Ros. Wykazały, że Zachód w coraz mniejszym stopniu jest zaangażowany w pomoc R., państwa Zachodu chcą raczej wykorzystać R.
Problem USA-R. - rywalizacja o ropę z regionu M.Kaspijskiego
Decyzja o rozszerzeniu NATO
Okres jelcynowski → naiwny i niezbyt romantyczny :D Ukierunkowanie się na Chiny, Indie
Charakter ros. Systemu społ-polit -> demokracja zachodnie nie może być zbudowana, bo to by oznaczało rozkład R. → Nowa smuta
Społeczeństwo bliżej rozwiązań państw azjatyckich (rządzone przez reżimy autorytarne)
Do tej koncepcji wrócił Putin -> nie będzie budował zachodniej demokracji, a „dyktaturę prawa”, „demokrację sterowaną”
Specyficzny...........
autorytet traci
gosp. centralnie planowana
militaryzacja
wykreślanie polit. zagranicznej w opozycji do Zachodu
traktowanie się jako odrębnej cywilizacji→ między zachodem a wschodem
SŁOWIANOFILSTWO
zwolennicy: Sołżenicyn
religia prawosławna jako spoiwo WNP
współpraca gosp, militarna dla budowania mocarstwowości
dąży się do ciągłego wzrostu roli czynnika ludzkiego ???
ZSRR był mocarstwem jednowymiarowym, nie klasycznym jak USA
Znaczenie surowców: ropa naftowa 10% eksportu;
Dokumenty polityki zagranicznej Rosji:
Założenia polityki zagranicznej Federacji Rosyjskiej 24.04.1993.
Koncepcja bezpieczeństwa narodowego FR - 17.12.1997.
---------„---------------------------------------- 10. 01.2000 (aktualizacja :D)
umocnienie polityki zagranicznej: 29.08.2000.
Strategia energetyczna FR: 28.08.2003.
Główne cele:
1992 - 1995.
Zabieganie dyplomacji o strategię.. jakąś tam z USA
Zbudowanie nowego układu bipolarnego.
USA chciały układu bipolarnego, nie w oparciu o kontrakt o współpracy, a z dominacją USA w skali globalnej
II poł. Lat 90'
Praktyka - możliwości Rosji małe, zmieniono strategię→ budowa wielobiegunowości - wzmacnianie tego, co sprzyja pomniejszaniu supermocarstwowej roli USA.
W porównaniu do I połowy lat 90' Rosja zaczęła urywać , stosować formułę dywersyfikacji wobec zachodu -różnic pomiędzy Niemcami - USA, Francją - USA.
Osłabić spoistość relacji transatlantyckich.
Powstanie nieformalnej TROISZI ( trójcy)- Francja, Niemcy, Rosja
Cele podstawowe:
Bezpieczeństwo fizyczne państwa - determinacja.
Główne zagrożenia bezpieczeństwa szeroko rozumiany nie mają charakteru zewnętrznego a wewnętrzny - to novum w polityce
- postępujący kryzys gospodarczy;
- postępujący spadek poziomu życia;
- krótszy okres…………..życia;
- demografia - spadek przyrostu ( w ostatnich tygodniach odnotowano pierwszy przypadek przyrostu) - kiedyś 146 milionów osób, dziś 142 miliony.
Etnicznie spoista (mniemam, że Rosja) w porównaniu do ZSRR - w ZSRR 51% to Rosjanie, w Rosji 80%
Tworzenie warunków dla zatrzymania ………………..kapitału
Utrzymanie integralności terytorialnej - problem czeczeński:
- I wojna 1994 - 1995 - Jelcyn zamach na integralność
- II wojna 1999 - 2000.
Wzrost wpływów poszczególnych guberni w konfrontacji z centrum - podatki/ kasa centralna pustoszała
Stabilizowanie wykreślenie granic.
FR głównym sukcesorem lądowego ZSRR sytuacja trudniejsza niż w przypadku ludnościowym.
Granica Rosji: 58 tysięcy km; 14 sąsiadów.
Wykreślenie granicy Ukraińsko - Rosyjskiej zajęło wiele lat - 2003 r. ostatecznie rozstrzygnięto spory.
Dążenie do tworzenia korzystnych warunków funkcjonowania mniejszości narodowych w państwach postradzieckich bo one stały się mniejszością z dnia na dzień - ok.30 milionów.
Łotwa/ Estonia - ponad 30% Rosjan
Kazachstan - 40% Rosjan
Ukraina - 10% Rosjan
Mniejszości często problemem w stosunkach międzynarodowych, szczególnie kiedy rządzący chcą ich wykorzystać do celów politycznych, zwłaszcza gdy ta mniejszość jest licząca? Może.. znacząca:D
Rosja odwołuje się do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, bo..Łotwa? i Estonia nie przestrzegają praw mniejszości - prawa do posługiwania się językiem.
Deklarowanie rozwijania współpracy z zachodem - RÓWNOPRAWIE.
Eksponowano zagrożenie - zbliżania obcych sojuszy do granic Rosji problem rozszerzenia NATO.
Jabłoko - sojusz powstał w czasie zimnej wojny , USA realizuje tam swoją politykę 9 w sensie.. w tej partii.. chyba:/)
NATO to zagrożenie militarne i poszerzenie wpływów USA - to zmiejsza szansę na odbudowę własnych wpływów.
Chciano tworzyć strefę buforową, ale widziano determinację np. PL, Węgry- nic nie wyszłoby z tej strefy buforowej, bo my chcieliśmy do NATO.
Ale nie zgadzali się już zupełnie na wcielenie państw nadbałtyckich;
Argumenty przeciw poszerzeniu:
Nowe podziały w Europie.
NATO przestaje być sojuszem obronnym - 1999- akcja w Kosowie- teraz jest obronno - ofensywny.
Wzmocnienie kompleksu wojskowego w Rosji, to zahamuje demokratyzację (Nie wiem za cholere o co chodzi:/)
Uspokojenie relacji - 27.05.1997 - pakt stanowiący Rosja- NATO USA uznaje część argumentów Rosji: na obszarze nowo powstałych państw ( w sensie chyba.. państw, które wstąpią jako nowe do NATO) nie będzie broni atomowej i wojska NATO nie będą w nich rozmieszczane.
Odbudowa pozycji mocarstwa na miarę XXIw. - nie zdobywanie nowych ziem, a instrumenty pozamilitarne. Przykład: Niemiec i Japonii po II wojnie dzięki odbudowie gospodarczej odzyskały pozycję mocarstwową.
Zauważamy, że Rosja po 20 latach ma nadal ten problem do rozwiązania.
1999 - 2000.
Czas przejściowy w polityce zagranicznej i wewnętrznej- zmiany - Putin zastępuje Jelcyna - osoba pełna
2000 - 2008 - prezydent Putin- nowa polityka
2000-2009 ( OKRES PUTINOWSKI)
Znaczna poprawa sytuacji gospodarczej (dobra koniunktura na gaz i ropę na rynkach światowych).
PKB - wzrost ( ok. 7-7,5% wzrostu)
Rosja spłaciła niemalże wszystkie długi jakie miała. Zgromadziła także znaczne nadwyżki przed kryzysem 2008r.
W tym Czesie Rosja stopniowo odchodziła od „zbudowania zrębów demokracji” jakie poczyniono w latach 90. Uznano, że będzie budowana tzw. „dyktatura prawa” tj. wzmocnienie struktur państwowych, nowa ordynacja.
Wydarzenia → śmierć Anny Politkowskiej (dziennikarska zajmująca się Czeczenią). W większym stopniu udawało się realizować główne cele w polityce zagranicznej efektywność.
Zwiększenie roli międzynarodowej Rosji na początku XXI wieku w porównaniu z okresem wcześniejszym. Istotne wydarzenia w środowisku międzynarodowym tj. budowa przez USA frontu antyterrorystycznego → wzmocnienie pozycji Rosji na arenie międzynarodowej. Główne motywy strony Rosyjskiej to przekonanie, ze Rosja u boku USA wzmocni swój wpływ na rozwiązywanie problemów światowych, wzmocnienie mocarstwowości Rosji, wzmocnienie pozycji międzynarodowej. Rosja była bardzo zainteresowana faktem odsunięcia od władzy Talików, gdyż to właśnie oni bardziej zagrażali Rosji niż USA - islam był coraz bardziej eksportowany do państw sąsiedzkich. Działania w Czeczenii były interpretowane przez stronę rosyjską jako działania walki z terroryzmem - zostało to zaakceptowane przez większą liczbę polityków (także z USA), że rzeczywiście tak jest, przekonanie strony rosyjskiej, ze wsparcie w walce z terroryzmem USA spowoduje, że odstąpią one od budowy tarczy antyrakietowej.
Zdecydowanie większe wykorzystywanie surowców Rosji do realizacji celów politycznych (duża rola Gazpromu).
Zwiększenie środków na obronę (zbrojenie) - było to związane z większymi możliwościami. Nakłady te znacznie przekroczyły 40 mld $.
Zdecydowanie opowiadanie się za budową w stosunkach międzynarodowych układu wielobiegunowego.
Głównym partnerem Rosji w tej dekadzie jest UE. Odchodzenie Rosji od traktowania UE całościowo - większe skupienie się na głównych państwach rządzących. Próba także poprawy stosunków z państwami średnimi np. z Polską.
Jedynym z okresów największego ochłodzenia stosunków Rosji z Europą Zachodnią był VIII 2008r. czyli konflikt rosyjsko-gruzińsko-osetyński. Jesienią 2009r. stworzono raport dotyczący przyczyn tefo konfliktu- za stronę która zaczęła konflikt uznano Gruzję, jednocześnie uznano, że działania rosyjskie wcześniej mogły przyczynić się do rozpoczęcia tych działań przez stronę gruzińską. Politycy w Europie Zachodniej krytykowano głównie nadmierne użycie siły przez Rosję, uznając tym samym, że Rosja ma prawo do użycia siły jako takiej jednak miała.
Po stronie polskiej bardzo eksponuje się nieprzestrzeganie praw człowieka w Rosji.
Stosunki polsko-rosyjskie:
Jest to element polskiej polityki wschodniej. Często się zadaje pytanie czy taka w ogóle jest. Bez względu na jej ocenę jako taka jednak istnieje.
Te relacje są bardzo skomplikowane, zazwyczaj dominują kwestie sporne, czyli ogólnie uchodzą za złe.
1992-1994 → okres budowania podstaw traktatowych
1995-1999 → okres poszerzania NATO
1999-2004 → okres dążenia Polski do UE
Od 2004 → okres członkostwa Polski w UE
Rosja zajmuje bardzo ważną rolę w polskiej polityce zagranicznej - ma się tu jednak na uwadze traktowanie Rosji nie jako partnera, ale jako główne zagrożenie. Polska w rosyjskiej polityce zagranicznej zajmuje dużo mniejsze znaczenie.
Główne założenie polskiej polityki wschodniej:
Dążenie do wzmacniania transformacji polityczno- ekonomicznej.
Dążenie do budowy podstaw traktatowych.
Wspieranie polonii.
Pokojowe rozwiązywanie sporów.
Wymiar koncepcyjny → w ciągu ostatnich 20 lat w myśleniu o polskiej polityce wschodniej odgrywa kluczową rolę podejścia prometejskiego. Po roku 1989 sięgnięto do tej koncepcji, w myśl której najważniejsze jest dla bezpieczeństwa Polski ważne jest wspieranie podstaw niepodległościowych państw na wschodnie, czyli głównie Ukrainy i Białorusi.
Podstawą prawną jest traktat polsko- rosyjski podpisany 22 maja 1992r. (wszedł w życie w 1993 roku) - oba państwa nie zgłaszają wobec siebie roszczeń terytorialnych, spory będą rozstrzygane w sposób pokojowy.
Celem Polski było także doprowadzenie relacji polsko- rosyjskiej do charakteru partnerstwa. Ostatni żołnierze byłej Armii Radzieckiej opuścili terytorium polski w 1993r.
W stosunkach polsko- rosyjskich dominują problemy sporne dotyczące historii, ale także problemów na arenie międzynarodowej.
Problemy historyczne:
Odmienna pamięć historyczna
Zbrodnia katyńska - wielu polityków rosyjskich uważano, że ta sprawa nie powinna być już kwestią sporną głównie po przeprosinach Jelcyna oraz po otwarciu cmentarzy w Miednoje i w Czarkowie oraz decyzja prokuratury, która umorzyła śledztwo twierdząc że była to zbrodnia pospolita, a nie jako zbrodnia ludobójstwa, kolejną kwestią sporną były rozszerzenia rekompensaty za straty zewnętrzne ze zbrodnią katyńską obywateli polskich. Uważało się, że jeśli strona rosyjska miała by wypłacać takie odszkodowania to strona polska równie takie odszkodowania powinna wypłacić w kwestii jeńców rosyjskich. Spór także istnieje jeśli chodzi o konkretne liczby.
Ocena Związku Radzieckiego → jeśli chodzi o zakończenie II wojny światowej, świętowanie ważnych rocznic (8-9 maj 1945r.), wzajemne rozliczanie swoich krzywd, święto dotyczące wygnania polaków z Moskwy (listopad).
Problemy w stosunkach międzynarodowych:
Bezpieczeństwo w Europie (dla Polski głównie jest to NATO, a dla Rosji nie- budowa nowego rdzenia bezpieczeństwa z dużą czy dominującą rolą Rosji. Sprawa tarczy antyrakietowej).
Bezpieczeństwo energetyczne (wiele kontrowersji).
18.01.12.
Chińska Republika Ludowa
CHRL → na mapie świata pojawiła się w 1949 r. (1 październik) - Plal Tian Ann Men (Plac Niebiańskiego Spokoju);
W momencie powstania CHRL na tzw. Wielkie Chiny składają się: CHRL, Tajwan, Hong Kong, Makao;
Polityka zagraniczna CHRL omawia się wg etapów:
I 1948 - 1957/`58 → powstanie CHRL - rewolucja czerwonych Szandarów
II Lata 1960 - 1976r → śmierć M.T.
III 1976 -`78
IV 1978r. - dziś
Ad. I
Kopiowano wzorce radzieckie jeśli chodzi o rozwiązanie gospodarcze, polityczne, ekonomiczne (kierunek na przemysł ciężki)
Chiny znajdowały się w daleko idącej IZOLACJI
Bezpieczeństwo Chin było oparte na traktacie chińsko-radzieckim (luty 1950)
Kończył się konflikt koreański (Chiny były zaangażowane po stronie Korei Północej)
Traktat Pan-Cza-Siga → przedstawiciele Chin i Indii proklamowali ideę pokojowego współistnienia obu państw (1954r.)
Ad. II
Wzrost radykalizmu i wzrost nieuchronności wybuchu II wojny światowej
Znaczne pogorszenie w relacjach chińsko - radzieckich. - W 1956r. doszło do 6 dużych problemów i sporów doktrynalnych.
Mao Tse-Tung nie akceptował destalinizacji.
Konflikt chińsko - radziecko na granicy w 1969r.
Aspirowanie do przywództwa w ramach III świata
Znaczące zmiany w chińskiej polityce zagranicznej zachodziły w latach 70. ;
→ dążenie do normalizacji stosunków Chiny - USA (uwikłanie USA w wojnę w Wietnamie doprowadziło do pogorszenia sytuacji gospodarczej. → wpłynęło to na zmianę strategii USA by rozpocząć rozmowy ze stroną chińską, różnice ideologiczne zeszły na drugi plan, a ważniejsze stały się uwarunkowania geopolityczne).
1972r. Nixon składa wizytę Chinach
→ komunikat „szanghajski” → obie strony będą wałczyć z hegemonizmami (było to skierowane w ZSSR)
Zastąpienie przedstawiciela Tajwanu w Stałej Radzie Bezpieczeństwa przez przedstawiciela Republiki Chin
1978r. → pełne stosunki dyplomatyczne Chiny - USA → wizyta w USA (Tens) Dex Mao Ping`a
Ad. III
Grupy rządzące Chin wycofują się ostatecznie a takich spraw jak Rewolucja Czerwonych Sztandarów
Odejście od skrajnych przejawów radykalizmu
Program „4 modernizacji” → rolnictwo, przemysł, nauka i technika, wojsko → realizowany jest do dziś
1978r. → rozpoczyna się okres eksponowania „obliczalności” wizerunki Chin jako stabilnego i dobrego partnera w stosunkach międzynarodowych.
Ad. IV
W latach 2008 - `09 Chiny były państwem, które rozwijało się najszybciej.
Obecnie Chiny są 2 potęgą gospodarczą - PKB Chin to ok. 50% PKB USA. Prognozuje się, że do końca 2025 Chiny zrównają PKB z USA. Ostatni wzrost to ponad 7%. Chiny są największym wierzycielem świata.
I wizyta H. Clintona (sekretarz stanu Obamy) złożyła właśnie w Chinach.
Za rok 2009r. Chiny są na 1miejscu pod wzg. eksportu.
Rywalizacja w kosmosie - w 2007r. Chiny strąciły swojego satelitę.
Jeśli chodzi o PKB per capita to Chiny są dopiero ok. 100 miejscu.
Chiny mają 1 mld 25 mln mieszkańców, z czego 90% to chińczycy, a 10% mniejszości (Tybetańczycy - 3,5 mln).
Główne cele polityki zagranicznej CHRL:
Sinocentryzm → odwoływanie się do okresów świetności w dziejach Chin, wskazuje się również na to, że Chiny zarówno kiedyś, jak i dziś traktują się jako samowystarczalne w kwestii bezpieczeństwa - świadczy o tym m.in. fakt, że nie podpisują żadnych traktatów sojuszniczych
Dążenie do „wielkiego zjednoczenia” → 1997r. do Chin wrócił Hong Kong, i w 1999r. wróciło Makao. Do zakończenia tego procesu zostało połączenie z Tajwanem - które wcześniej czy później nastąpi.
Realizowanie koncepcji „Jeden kraj - dwa ustroje” - Tajwan
Poszanowanie niezależności terytorialnej
Porozumienie tajwańsko - amerykańskie - stałe dostawy sprzętu wojskowego
Opowiadanie się za układem wielobiegunowym
Interwencje humanitarne
Koncepcje pokojowego rozwoju Chin → III droga rozwoju społeczno-gospodarczego (liderem Chiny)
Coraz śmielsze angażowanie się Chin w odległych regionach świata tj. Afryka czy Ameryka
Wzrost instrumentu „polityki kulturalnej” Chin
Jednym z głównych problemów Chin w najbliższym środowisku są relację chińsko - japońskie → głownie żądania by władze Japonii po raz kolejny za zbrodnie popełnione w czasie II światowej
Chiny pełnia nie tylko rolę mocarstwa w Azji Płd. - Wsch., ale także aspirują do bycia mocarstwem globalnym