Rozdział IX

1.Omów akredytywę jako formę rozliczeń międzynarodowych, oraz procedurę jej stosowania. „Jest to pisemne zobowiązanie dane eksporterowi towaru przez bank, z należność za towar zostanie mu wypłacona pod warunkiem złożenia dokumentów towarowych wymienionych w akredytywie. Jest to więc samodzielne zobowiązanie banku, niezależne od zobowiązania, jakie ciąży w myśl kontraktu kupna - sprzedaży na importerze towaru.” Procedura stosowania:

1. eksporter i importer zawierający kontrakt przyjmują jako formę płatności akredytywę dokumentową,

2. importer zleca swojemu bankowi (bank emitujący) otwarcie akredytywy dla eksportera,

3. bank remitenta zwraca się do innego banku (banku pośredniczącego, najczęściej w krajach eksportera), z notyfikacją lub potwierdzeniem akredytywy,

4. bank pośredniczący informuje eksportera o otwarciu akredytywy,

5. po ustaleniu warunków i uznaniu, że wykona warunki i terminy kontraktu, eksporter przystępuje do ekspedycji towarów,

6. kontynuując, eksporter tworzy (zabiega o) dokumenty wymagane przez bank, w którym ma otwartą akredytywę (bank awizujący, prowadzący lub inny),

7. bank weryfikuje, czy dokumenty są zgodne z warunkami akredytywy; jeżeli tak, przekazuje należność za eksport, akceptuje lub realizuje dokumenty, według ustaleń akredytywy,

8. jeżeli wypłaty dokonał bank pośredniczący, a nie emitujący, wysyła do emitującego dokumenty,

9. bank emitujący sprawdza, czy są zgodne z wymaganiami akredytywy i dokonuje zapłaty na rzecz banku pośredniczącego,

1. jeżeli dokumenty odpowiadają warunkom, bank emitujący przekazuje je importerowi,

2. obciążając rachunek importera

11. importer dostarcza dokumenty przewozowe przewoźnikowi, przewoźnik na ich podstawie wydaje towar importerowi.

2. Porównaj clearing dwustronny i clearing wielostronny, omów istotę i różnice.

Clearing to jedna z form obrotu bezdewizowego, czyli form wymiany wartości miedzy państwami lub przedsiębiorstwami w nich działającymi, gdy ich waluty krajowe są niewymienialne i gdy, z różnych przyczyn, nie korzysta się z pośrednictwa walut wymienialnych państw trzecich. W rozliczeniach tych zamiast rozliczać między sobą wszystkie operacje zlecone przez klientów, rozlicza się tylko ich salda. W systemie tym istotne znaczenie ma waluta, w której prowadzone są rachunki.

Cechy clearingu:

- realizowany na podstawie umów międzypaństwowych,

- limit wymiany w określonym czasie,

- zawiera postanowienia dotyczące sposobów likwidacji sald,

Clearing dwustronny - zazwyczaj ogranicza wymianę do możliwości słabszego partnera (suma tej formy wymiany ze wszystkimi partnerami jest na ogół mniejsza od potencjalnych możliwości partnerów wymiany).

Clearing wielostronny - może promować wymianę nawet wówczas, gdy istnieją możliwości rozliczeń dewizowych (clearing wielostronny polega na rozliczeniu salda wymiany w danym czasie ze wszystkimi partnerami systemu)

3.Porównaj faktoring i forfaiting: koszty i korzyści związane z ich wykorzystaniem w rozliczeniach zagranicznych.

FAKTORING	FORFAITING
Przejęcie przez faktora (bank, instytucja finansowa) finansowania cyklu rozliczeni transakcji eksportowej z udzieleniem gwarancji przejęcia ryzyka niewypłacalności importera.	Zakup przez forfaitera (Bank) wierzytelności terminowych, jakie powstają w rezultacie eksportu towarów i usług z wyłączeniem regresu do podmiotu zbywającego wierzytelność.
KORZYŚCI
Sprzedający otrzymuje należności przed terminem wymagalności płatności wystawionej faktury Zaangażowanie uwolnionych środków w bieżąca działalność lub nowe przedsięwzięcia Oferowanie dłuższych terminów płatności kontrahentom	Szybki dostęp do (okrojonych) należności z tytułu eksportu Pozbycie się ryzyka wypłacalności partnera zagranicznego Poprawa płynności finansowej Uniknięcie ryzyka stopy % na rynku kapitałowym (stała stopa % forfaitingowa) Wyeliminowanie prawa regresu wobec zbywającego wierzytelność Wyeliminowani ryzyka zmiany kursów walutowych
KOSZTY
Prowizja Banku Odsetki dyskontowe Dodatkowo odpis na rachunek funduszu gwarancyjnego wynoszący 10-20% kwoty faktury z tytułu ponoszonego ryzyka kredytowego	Odsetki dyskontowe za okres od dnia sprzedaży wierzytelności do dnia, w którym nastąpi jej zapłata Prowizje i opłaty bankowe

4.Formy rozliczeń dewizowych:

Formy płatności, których wyróżnikiem jest środek (sposób) płatności:

• Gotówka - najprostsza forma zapłaty, najczęściej stosowana w Polsce, dość często w transakcjach zagranicznych, ale zwykle na małą skalę

• Czek - bezpośrednia, choć bezgotówkowa forma płatności - pisemne upoważnienie wskazanej osoby, firmy lub okaziciela do dokonania określonej transakcji ekonomicznej (zapłaty)

• Weksel - papier wartościowy, który jest formą zobowiązania finansowego (terminowego) wystawcy względem określonego remitenta; może być wystawiony na rachunek osoby trzeciej

• Karta kredytowa - najbardziej nowoczesna forma rozliczeń, pozwala na dokonywanie (prawie) wszelkich zakupów
  w systemie bezgotówkowym, a w razie potrzeby umożliwia pobranie w bankomacie pewnej kwoty w gotówce - dysponujący kartą uzyskuje kredyt, który spłaca w ramach systemu danej karty

• Polecenie zapłaty - dokument płatniczy stanowi dyspozycję dla banku dłużnika do obciążenia jego rachunku w terminie płatności określonym w poleceniu zapłaty i uznaniu tą kwotą rachunku wierzyciela; ma na celu realizację płatności
  o charakterze okresowym

• Inkaso - patrz pytanie o inkaso

• Akredytywa - patrz pytani o akredytywę

Formy płatności, których wyróżnikiem jest czas

• Antycypacyjne - dotyczą różnych form kredytowania

• Bezpośrednie - np. gotówkowe

• Terminowe - np. weksel

Rozliczenia międzynarodowe, między podmiotami gospodarczymi mogą być klasyfikowane w zależności od pośrednictwa
i środków przekazu informacji, a wtedy dokonuje się ich:

• za pośrednictwem banków

• bez pośrednictwa banków

• z wykorzystaniem drogi pocztowej, lub

• teleksu, faksu lub

• systemu elektronicznego

5.Omów inkaso dokumentowe, jego formy i ryzyko stosowania.

Inkaso dokumentowe oznacza inkaso dokumentów finansowych wraz z dokumentami handlowymi lub dokumentów handlowych bez dokumentów finansowych (dokumenty handlowe: faktury, dokumenty przewozowe, dokumenty własnościowe lub inne, niebędące dokumentami finansowymi). Własnością inkasa dokumentowego jest przekazanie dowodów handlowych.

Formy inkasa:

• Inkaso gotówkowe - w tej formie importer może otrzymać dokumenty handlowe dopiero po zapłacie ustalonej kwoty - dotyczy płatności natychmiastowych (a vista)

• Inkaso akceptacyjne - forma dostosowana do rozliczeń z użyciem weksla trasowanego. Eksporter wystawia weksel, importer poprzez jego akceptację przyjmuje lobowanie finansowe - może mieć charakter terminowy, przy czym termin jest określony na wekslu.

Ryzyko związane ze stosowaniem inkasa dokumentowego to ryzyko niewypłacalności importera.

6.Jakie rozliczenia dewizowe są korzystne dla eksportera, podaj ich krótką charakterystykę?

Rozliczenia gotówkowe (bezpośrednia forma zapłaty za towar lub usługę)

Korzyści:

- minimalizacja ryzyka związanego z wypłacalnością partnera zagranicznego,

- minimalizacja czasu dokonywanych rozliczeń,

- minimalizacja kosztów finansowych (bankowych) transakcji.

Polecenie zapłaty

- jest dokumentem płatniczym, wystawianym przez wierzyciela i stanowi dyspozycję dla banku dłużnika do obciążenia jego rachunku w terminie płatności określonym w poleceniu zapłaty i uznaniu tą kwotą rachunku wierzyciela,

- polecenie zapłaty ma na celu usprawnienie realizacji płatności o charakterze okresowym np. cykliczne świadczenie usług lub dostawy

Inkaso dokumentowe

- oznacza ono inkaso dokumentów finansowych wraz z dokumentami handlowymi (faktury, dokumenty przewozowe) lub dokumentów handlowych bez dokumentów finansowych,

- przekazanie dokumentów handlowych to główny warunek, od którego spełnienia zależy zapłata,

- wymaganie dokumentów handlowych łączy się z nabyciem prawa własności, stanowi to pewne zabezpieczenie interesów eksportera.

Akredytywa dokumentowa

- jest to pisemne zobowiązanie dane eksporterowi towaru przez bank, że należność za towar zostanie mu wypłacona pod warunkiem złożenia dokumentów towarowych wymienionych w akredytywie,

- zabezpiecza ona interesy eksportera, gdyż ten, po spełnieniu znanych mu warunków posiada gwarancję zapłaty,

- z punktu widzenia eksportera najkorzystniejsza jest akredytywa nieodwołalna (uniemożliwia jednostronną zmianę warunków płatności).

Akredytywa dokumentowa stand by

- forma poręczenia bankowego,

- eksporter celem uniknięcia ryzyka niezapłacenia przez kupującego wymaga poręczenia bankowego,

- ta akredytywa zapewnia szybkie pobranie należności i oparcie się na znanych normach międzynarodowych.

List kredytowy

- forma akredytywy dokumentowej,

- bank importera upoważnia eksportera do ciągnięcia na niego traty (weksel trasowany) i gwarantuje wykup po przedłożeniu jej
z dokumentami handlowymi,

- trata ta może być przez eksportera zdyskontowana w banku.

Faktoring

- przejęcie przez faktora (bank, instytucja finansowa) finansowania cyklu rozliczeniowego transakcji eksportowej wraz
z udzieleniem gwarancji przejęcia ryzyka niewypłacalności importera,

- za odpowiednią opłatą (1-2% obrotu) eksporter szybko uzyskuje swoje należności z tytułu eksportu.

Forfaiting

- jest to forma przyspieszonego dostępu do należności eksportowych,

- eksporter pozbywa się ryzyka wypłacalności partnera zagranicznego,

- eksporter osiąga szereg korzyści z pozbycia się wierzytelności (m.in. poprawa płynności finansowej, korzystniejszy obraz bilansu, wyeliminowanie ryzyka zmiany kursów walutowych).

7. Omów rozliczenia gotówkowe i możliwości ich stosowania w rozliczeniach międzynarodowych.

- najprostsza, zazwyczaj bezpośrednia forma zapłaty za towar lub usługę,

- ten typ płatności jest w Polsce dominujący w rozliczeniach między osobami fizycznymi i jednostkami gospodarczymi,

- rozliczenia gotówkowe transakcji zagranicznych występują dość często, ale zwykle na małą skalę (wynika to z regulacji prawnych i ze względów praktycznych - ryzyko związane z posiadaniem przy sobie i przekazywaniem dużych sum),

- Ustawa - prawo dewizowe z 2002 r. określa ograniczenia w dokonywaniu obrotu dewizowego z zagranicą oraz obrotu wartościami dewizowymi w kraju (np. wywóz lub przywóz wartości dewizowych w kwocie przekraczającej 10 000 EUR wymaga zgłoszenia organom celnym lub organom Straży Granicznej),

- zalety:

• minimalizacja ryzyka związanego z wypłacalnością partnera zagranicznego,

• minimalizacja czasu dokonywanych rozliczeń,

• minimalizacja kosztów finansowych (bankowych) transakcji,

- wady:

• niebezpieczeństwo związane z przewozem większych kwot pieniężnych,

• niebezpieczeństwo związane z istniejącymi w obiegu falsyfikatami walut obcych.

8. Jak możliwe jest zabezpieczenie interesów eksportera w rozliczeniach międzynarodowych?

Rodzaj rozliczenia dewizowego	Zabezpieczenie
Rozliczenie gotówkowe	Pobranie zaliczki
Czeki	Poręczenie osoby trzeciej
Karty kredytowe	Limit wypłat gotówkowych
Weksle	Poręczenie osoby trzeciej
Inkaso	Powiązanie prawa własności z zapłatą
Akredytywa	Po spełnieniu znanych eksporterowi warunków ma gwarancję zapłaty

9. Jak możliwe jest zabezpieczenie interesów eksportera w rozliczeniach międzynarodowych z tytułu ryzyka kursowego?

- czeki (art.36 Ustawy - prawo czekowe: „Jeżeli czek wystawiono na walutę, która nie jest walutą miejsca płatności, sumę czekową można zapłacić w ciągu terminu do przedstawienia czeku w walucie krajowej podług jej wartości w dniu zapłaty. Jeżeli czek nie został zapłacony za przedstawieniem, posiadacz może żądać zapłaty sumy czekowej w walucie krajowej według swego wyboru: albo podług jej kursu w dniu przedstawienia, albo podług jej kursu w dniu zapłaty.”)

- weksle (art.41 Ustawy - prawo wekslowe: „Jeżeli weksel wystawiono na walutę, która nie jest walutą miejsca płatności, sumę wekslową można zapłacić w walucie krajowej podług jej wartości w dniu płatności. Jeżeli dłużnik dopuści się zwłoki, posiadacz może żądać zapłaty sumy wekslowej w walucie krajowej według swego wyboru: albo podług jej kursu w dniu płatności, albo podług jej kursu w dniu zapłaty.”)

- faktoring i forfaiting ( przy przekazaniu należności eliminujemy ryzyko zmiany kursów walutowych)

10. Omów zastosowanie akredytywy w rozliczeniach międzynarodowych.

- z wielu możliwych form zapłaty, najbardziej korzystna dla eksportera,

- jest to pisemne zobowiązanie dane eksporterowi towaru przez bank, że należność za towar zostanie mu wypłacona pod warunkiem złożenia dokumentów towarowych wymienionych w akredytywie,

- bank otwierający, działając na zlecenie i zgodnie z instrukcjami klienta (zleceniodawcy) albo w swoim imieniu:

• ma dokonać zapłaty na rzecz lub na zlecenie osoby trzeciej (beneficjenta) albo zaakceptować i zapłacić za weksle (traty) ciągnione przez beneficjenta,

• lub upoważni inny bank do dokonania zapłaty bądź do akceptu i zapłaty za takie weksle (traty),

• lub upoważni inny bank do negocjacji w zamian za określone dokumenty, pod warunkiem ich zgodności z ustaleniami
  i warunkami akredytywy,

- w operacjach dokonywanych w ramach akredytywy wszystkie strony, których one dotyczą, zajmują się dokumentami, a nie towarami, usługami lub innymi czynnościami, do których dokumenty te mogą się odnosić,

- zlecenia dotyczące otwarcia akredytywy, sama akredytywa, zlecenia dotyczące wprowadzenia w niej zmian i same zmiany powinny być kompletne i ścisłe,

- wszystkie zlecenia dotyczące otwarcia akredytywy i sama akredytywa muszą ściśle wymieniać dokumenty, w zamian, za które ma być dokonana płatność, akcept lub negocjacja.

11. Omów zastosowanie kart kredytowych w rozliczeniach międzynarodowych.

Karty kredytowe (płatnicze) to najbardziej nowoczesne rozwiązanie rozliczeń z tytułu kupna towarów lub usług. Pozwalają one na:

• dokonywanie wszelkich zakupów w systemie bezgotówkowym, regulowanie zobowiązań we wszystkich punktach je honorujących (bankach, sklepach, stacjach benzynowych, hotelach itp.) przy jednoczesnej automatyzacji procesu sprzedaży,

• w razie potrzeby umożliwiają pobranie w bankomacie pewnej kwoty w gotówce

zarówno w Polsce, jak i za granicą.

Największym na świecie i najszybciej rozwijającym się systemem kart płatniczych jest Visa. Karty te są honorowane prawie we wszystkich państwach świata i prawie we wszystkich placówkach honorujących karty płatnicze; umożliwiają pobranie gotówki w bankomatach ok. 70 państw. W Polsce popularne są też karty MasterCard.

Operacje zagraniczne z wykorzystaniem kart MasterCard rozliczane są w euro, a kart Visa w dolarach amerykańskich. Rozliczenie kart płatniczych dzięki elektronice jest łatwe i szybkie, pośrednicy jednak pobierają opłaty i prowizje, które mogą być zmniejszane dzięki upustom cenowym w sieci sprzedaży oraz korzystniejszym kursom wymiany.

12. Omów zastosowanie weksli i czeków bankierskich w rozliczeniach międzynarodowych.

Czeki bankierskie to papiery wartościowe wystawione przez banki i instytucje prowadzące działalność bankową. Czeki te w pewnym sensie zastępują czeki osób fizycznych w obrocie zagranicznym. Wystawione przez znany bank w jednym kraju na znany bank w innym kraju zmniejszają ryzyko odbiorcy czeku (remitenta) związane z jego płatnością. W przeciwieństwie do czeku osobistego, gdzie wystawcą i odpowiedzialnym za jego wystawienie jest osoba fizyczna, a bank wystawcy (trasat) dokonuje tylko operacji zapłaty (z rachunku wystawcy na rachunek okaziciela), przy czeku bankierskim za wystawienie czeku i jego pokrycie jest odpowiedzialny bank. Czeki bankierskie mogą służyć regulowaniu różnych transakcji z zagranicą, zazwyczaj na małą skalę, zarówno przez osoby fizyczne i prawne.

Procedura zastosowania czeku bankierskiego w obrocie zagranicznym przedstawiona jest na rysunku 9.4. str. 364:

Weksel jest atrakcyjnym środkiem rozliczeń gospodarczych i lokaty kapitału, tak w obrocie krajowym jak i zagranicznym. Zastosowanie weksla w obrocie zagranicznym przedstawia następujący schemat (rysunek 9.5. str. 373):

13. Przedstaw nowe formy rozliczeń miedzy bankami.

Rozliczenia międzybankowe odbywają się za pomocą rachunku międzybankowego, który jest realizowany na rachunkach bieżących banków prowadzonych przez NBP. Głównym elementem systemu rozrachunkowego jest SORBNET( uruchomiony w 1993r). Właścicielem i operatorem SORBNETu jest NBP. SORBNET rozlicza:

1. płatności wysokokwotowe

2. system płatności detalicznych SYBIR i ELIXIR ( pozycje netto)

3. system rozrachunku papierów wartościowych SKARBNET, BEBOP, KDPW ( pozycji brutto)

Na bazie SORBNETu NBP uruchomił w marcu 2005r nowy system SORBNET-EURO, który tak jak SORBNET jest systemem rozrachunków w czasie rzeczywistym. SORBNET - EURO przeznaczony jest do dokonywania rozliczeń krajowych
i transgranicznych płatności w euro. Za pośrednictwem banku centralnego Włoch i włoskiego systemu RTGS BIREL, SORBNET - EURO jest połączony z systemem paneuropejskim TARGET. Korzyści z uruchomienia systemy SORBNET - EURO:

1. skrócenie czasu rozliczeń miedzy bankami,

2. obniżenie kosztów realizacji transakcji

3. wysoki poziom bezpieczeństwa, spowodowany uczestnictwem w systemie TARGET.

Uczestnikami systemu SORBNET - EURO są ( na koniec 2005r):

1. NBP jako operator systemu

2. 33 banki

3. Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A

4. Krajowa Izba Rozliczeniowa

Nowym systemem przeznaczonym do prowadzenia detalicznych rozliczeń w euro do 12,5 tyś euro, jest EuroELIXIR uruchomiony w marcu 2005r przez Krajową Izbę Rozliczeniową. O ile systemy SYBIR i ELIXIR dotyczą rozliczeń krajowych , to systemy SORBNET - EURO i EuroELIXIR mają w swoim zakresie rozliczenia międzynarodowe.

„Systemem systemów” obsługującym wysokokwotowe płatności w euro jest TARGET, który składa się z krajowych systemów płatniczych 15 państw UE. W 2004r podjęto działania zmierzające do wprowadzenia udoskonalonego funkcjonalnie systemu TARGET 2. Planuje się żę pierwsza grupa krajów przejdzie do systemu TARGET 2 w styczniu 2007r.

14. Omów podobieństwa i różnice pomiędzy offsetem i barterem.

Transakcje offsetowe - transakcje wiązane, łączone jako transakcje o odwrotnym kierunku przepływu pieniądza, z główną transakcją importową. Przykład: Polska importuje samoloty ze Stanów Zjednoczonych. Kontrahent amerykański zobowiązuje się do wielu inwestycji w Polsce o łącznej wartości równej, a nawet przewyższającej sumę kontraktu.

Transakcje barterowe - bezgotówkowa wymiana towaru na towar. Transakcja wiązana, która polega na tym, że sprzedający godzi się, aby całość lub część swoich należności przeznaczyć na zakupy dokonywane u kupującego.

Podobieństwa:

1. transakcje wiązane,

2. ograniczenie podmiotowe - transakcje zawierają przede wszystkim podmioty gospodarcze,

3. ograniczoność wyboru - transakcja dochodzi do skutku, gdy strony mają sobie do zaoferowania towary lub usługi, które są im wzajemnie potrzebne.

Różnice:

1. barter - wymiana towaru na towar, offset - przepływ pieniądza,

2. barter - z reguły wymiana jest realizowana „z ręki do ręki”, offset - zobowiązania spełniane są w określonym czasie w przyszłości

3. barter - brak jest ryzyka płatności i ryzyka kursowego, offset - ryzyka te występują,

4. barter - minimalizacja kosztów obsługi bankowej, offset - jest to raczej niemożliwe.

---