CHOROBY PŁUC - Rozedma, odma, nowotwory

Rozedma - definicja:

• poszerzenie przestrzeni powietrznej w płucach połączone z destrukcją przegród międzypęcherzykowych i brakiem składnika elastycznego

• związek z paleniem

• charakteryzuje się zwiększeniem wymiaru przednio - tylnego klatki piersiowej, hipoksją, sinicą, kwasicą oddechową.

Rozedma - rodzaje:

Cenrtilobularna:

• poszerzenie oskrzelików oddechowych

• najczęściej w górnych fragmentach płuc

Pancinarna:

• poszerzenie całego gronka płucnego (pęcherzyków oddechowych i końcowych oskrzelików)

• związek ze zmniejszeniem elastyczności i niekiedy z niedoborem alfa1-antytrypsyny

Paraseptalna

• dotyczy dystalnej części gronka płucnego, głównie pęcherzyków i przewodów pęcherzyków

• zlokalizowane przy opłucnej lub w sąsiedztwie przegród

• ma związek z powstawaniem pęcherzyków rozedmowych

ROZEDMA:

Na skutek zniszczenia przegród między pęcherzykami powstają mniejsze lub większe pęcherze różnego kształtu

Płuca rozedmowe nie opróżniają się w dostatecznym stopniu z powietrza w czasie wydechu.

Objawy:

• duszność wysiłkowa

• kaszel (często napadowy, z wykrztuszaniem wydzieliny)

• wydechowe ustawienie klatki piersiowej

• niekiedy sinica

• palce pałeczkowate

Leczenie i profilaktyka:

• unikać działania czynników szkodliwych na płuca (palenie tytoniu, uwaga na dezodoranty w aerozolu, lakiery)

• szczepienia przeciw grypie i staranne leczenie zakażeń oskrzeli antybiotykami

• regularne ćwiczenia fizyczne zwiększające tolerancję wysiłku

• leki rozszerzające oskrzela

ODMA - pneumothorax

definicja:stan w którym w jamie opłucnej (czyli pomiędzy blaszkami błony surowiczej pokrywającej z zewnątrz płuco) znajduje się gaz - najczęściej powietrze.

Występowanie:

• rzadka 4 spośród 100000 osób w ciągu roku

• odma samoistna - nie spowodowana urazem - odma pierwotna stanowi około 60% siedmiokrotnie częściej u mężczyzn

• odma samoistna w 99% tylko po jednej stronie klatki piersiowej

Przyczyny:

• uraz penetrujący klatki piersiowej

• uszkodzenie tchawicy, oskrzeli lub miąższu płucnego, urazowe lub samoistne

Rodzaje:

• odma samoistna

• odma urazowa

• odma wentylowa

ODMA SAMOISTNA:

przyczyny:

• wynik pęknięcia pęcherzy rozedmowych

• predysponują wcześniejsze zmiany w miąższu płucnym wywołane:

• przewlekłym nieżytem oskrzeli

• astmą oskrzelową

• gruźlicą

• sarkoidozą płucną

• pylicą

• guzami

• ropniami płuc

• może być poprzedzona znacznym wysiłkiem fizycznym, silnym kaszlem i parciem

• przyczyna może być nieuchwytna, bez wcześniejszych zmian w płucach

Objawy:

• nagły, ostry, kujący ból w klatce piersiowej

• kaszel

• duszność

• płytki oddech

• tachypnoe (przyspieszony oddech)

• sinica

• utrata przytomności

• nagły zgon

Postępowanie:

Zapewnienie drożności dróg oddechowych:

• odbarczenie odmy przez nakłucie ściany klatki piersiowej grubą igła w drugiej przestrzeni międzyżebrowej w linii środkowoobojczykowej

• poprawa wentylacji zdrowego płuca poprzez ułożenie poszkodowanego na boku po stronie odmy. Stabilizuje to dodatkowo klatkę piersiową.

ODMA URAZOWA:

przyczyny:

• uszkodzenie opłucnej przez złamane żebro w przebiegu wypadków komunikacyjnych, upadków z wysokości, masażu pośredniego serca

• uszkodzenie ściany klatki piersiowej przez ciało obce (zakucie nożem)

• uszkodzenie jatrogenne (powikłanie kaniulacji żył centralnych, biopsji)

Objawy:

• jak w samoistnej

• widoczna rana klatki piersiowej, przedmiot wywołujący odmę może tkwić dalej w ranie.

• Syk towarzyszący ruchom oddechowym słyszalny w miejscu uszkodzenia klatki piersiowej spowodowany przeciekaniem powietrza

Postępowanie:

udrożnienie dróg oddechowych:

• otwarta ranę klatki piersiowej zabezpieczyć szczelnym, najlepiej foliowym, jałowym opatrunkiem

• albo ranę przykryć ręką lub należy poszukać innego materiału, aby ranę zamknąć

• w odmie obustronnej - najpierw wykonać głębokie wdmuchnięcie powietrza do płuc i na szczycie wdechu założyć opatrunek na rany klatki piersiowej

• ciało obce penetrujące ścianę klatki piersiowej pozostawić w miejscu penetracji i ustabilizować tak, aby nie powodowało dalszych uszkodzeń i uszczelnić opatrunkiem ranę wokół

• ułożenie poszkodowanego na chorym boku

ODMA WENTYLOWA:

Najczęstsza przyczyna - działanie przez pewien czas tzw mechanizmu zastawkowego (wentylowego) w miejscu, w którym powietrze dostaje się do opłucnej

Mechanizm ten umożliwia ruch powietrza do jamy opłucnej podczas wdechu. Prowadzi tym samym do powstania coraz większej odmy.

Skutki:

• każdy ruch powoduje dopełnianie się odmy bez możliwości ewakuacji powietrza z opłucnej w trakcie wydechu

• gromadzące się powietrze może spowodować ucisk na stronę zdrową i tam też zaburzać wentylację.

• Rosnące ciśnienie w klatce piersiowej zmniejsza powrót krwi żylnej do serca

Objawy:

• silny nagły, kujący ból w klatce piersiowej

• płytki i szybki oddech

• duszność

• sinica

• poszerzone żyły szyjne

• objawy wstrząsu na skutek zmniejszonego powrotu żylnego

• nie leczona może prowadzić do utraty przytomności i zatrzymania krążenia

Postępowanie:

• odbarczenie odmy po przez nakłucie ściany klatki piersiowej grubą igłą w drugiej przestrzeni międzyżebrowej w linii środkowoobojczykowej

• na igłę nałożyć gumowy balon z niewielkim otworem

• w trakcie wydechu opróżniony balon zapobiegnie niekontrolowanemu napływowi powietrza do jamy opłucnowej przez igłę, natomiast w momencie wydechu powietrze będzie mogło się ewakuować przez otwór w balonie.

ODMA inne podziały:

• odma wewnętrzna - powietrze znajduje się w jamie opłucnowej pochodzi z płuc (w wyniku przerwania ciągłości tkanki płucnej oraz opłucnowej) lub z innych narządów wewnętrznych (żołądek, przełyk)

• odma zewnętrzna - powietrze atmosferyczne dostaje się do jamy opłucnej wskutek uszkodzenia ściany klatki piersiowej od zewnątrz

• odma otwarta - otwór w ścianie klatki piersiowej, bądź w ścianie pęcherzyków płucnych pozostaje otwarty, umożliwiając ruch powietrza do i z opłucnej

• odma zamknięta - otwór będący jej przyczyną uległ zamknięciu

ODMA LECZENIE:

cel: - usunięcie powietrza z jamy opłucnej i umożliwienie płucu całkowitego rozprężenia się podczas wdechu i zapobiegnie nawrotom

Niewielka odma (samoistna) - postawa oczekująca, z obserwacją chorego

Tlen przyspiesza wchłanianie się powietrza z opłucnej - np. 50% stężenie tlenu w powietrzu którym oddycha chory przyspiesza wchłanianie odmy trzy, cztero krotnie)

W przypadkach samoistnego wchłonięcia odmy częste nawroty choroby, a prawdopodobieństwo ich wystąpienia do 50%

Leczenie:

• nakłucie igłą jamy opłucnowej i odessanie powietrza - odma samoistna średniej wielkości

• nakłucie i aspiracja powietrza nie zmniejsza częstości występowania nawrotów (20 - 30%)

• w razie nieskuteczności nakłucia i aspiracji - stały drenaż opłucnej

• torakoskopia chirurgiczna - wprowadzenie przez drobne nacięcie na skórze mini-kamery i zestawu specjalnych narzędzi.

ROZSTRZENIE OSKRZELI

Definicja:stanowią stałe i nieodwracalne rozszerzenie światła oskrzeli podsegmentalnych lub segmentowych ze współistniejącym zniszczeniem rusztowania chrzęstno-mięśniowo-włóknistego

Zależnie od postaci deformacji dzieli się rozstrzenie na:

• cylindryczne

• wrzecionowate

• workowate

Objawy:

• obfite lub stałe odkrztuszanie wydzieliny oskrzelowej, zwłaszcza w porze rannej, przeważnie ropnej.

• Niekiedy krwioplucie

Rozpoznanie:

• bronchografia

• TK

• bakteriologiczne badanie plwociny

NIEDODMA:

• zapadnięcie się pęcherzyków płucnych powodujące niepełne rozprężenie płuca lub części jego miąższu (stan zmniejszonego upowietrznienia lub całkowitej bezwietrzności)

• mechanizm niedodmy polega na zamknięciu światła oskrzela (niedodma obturacyjna) lub na ucisku z zewnątrz na płuco (niedodma kompresyjna)

• podstawowym badaniem dla rozpoznania całkowitej lub częściowej niedodmy płuca jest badanie radiologiczne klatki piersiowej.

NOWOTWORY PŁUC

Podział:

• łagodne

• włókniaki

• tłuszczaki

• chrzęstniaki

• gruczolaki

• odpryskowiaki (hamartoma)

• złośliwe

• rak oskrzela:

• rak nabłonkowy (carcinoma planoepitheliale)

• gruczolakorak (adenocarcinoma)

• rak drobnokomórkowy (carcinoma microcellulare)

• postacie rzadsze np. wielkokomórkowy (large cell carcinoma), carcomatoid carcinoma i adenosquamosus carcinoma

• przerzutowy rak płuc

Objawy:

• obraz kliniczny raka płuca jest niecharakterystyczny, długo przebieg bezobjawowy

• objawy niecharakterystyczne: kaszel, krwioplucie, zwyżki temperatury ciała, pobolewania w klatce piersiowej, nawracające stany zapalne

Rozpoznanie:

• obraz radiologiczny raka oskrzela cechuje wielopostaciowość zmian w zależności od umiejscowienia, wielkości nowotworu i wtórnych następstw np. Niedodma

• prawidłowy obraz radiologiczny klatki piersiowej na zdjęciu PA i na bocznym nie wyklucza obecności raka płuca

GUZ PANCOSTA

szczególna formą postaci obwodowej jest rak szczytu płuca tzw guz PANCOSTA, przebiegający z uporczywym bólem i możliwością wystąpienia zespołu Hornera i radiologicznymi cechami zaciemnienia szczytu płuca i zniszczeniami (osteoliza) układu kostnego żeber.

---