acquis communautaire - całokształt dorobku prawnego Wspólnoty Europejskiej, na który składają się wszelkie postanowienia traktatowe, ustawodawstwo wykonawcze do traktatów, orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich i Sądu Pierwszej Instancji, umowy międzynarodowe oraz deklaracje i rezolucje. Każde nowe państwo starające się o przyjęcie do Unii Europejskiej obowiązuje bezwarunkowa akceptacja acquis communautaire.
Agenda 2000 (pakiet Santera) - strategia wzmocnienia i rozszerzenia Unii Europejskiej w XXI wieku, przedłożona w 1997 roku Parlamentowi Europejskiemu przez przewodniczącego Komisji Europejskiej Jacques'a Santer. Agenda 2000 zajmuje się przede wszystkim: przygotowaniem do rozszerzenia UE, reformą systemu budżetowego UE, reformą Wspólnej Polityki Rolnej, reformą strukturalną UE i rewizją działalności Komisji Europejskiej, podniesieniem standardów życia i zmniejszeniem wskaźników bezrobocia. Dokument przedstawił raport na temat stanu przygotowań do członkostwa 10 państw Europy Środkowo-Wschodniej i zarekomendował aby w pierwszej kolejności członkostwo uzyskały: Czechy, Cypr, Estonia, Polska, Słowenia i Węgry. Agenda 2000 przewiduje, że kandydaci bedą musieli przyjąć tzw. kryteria kopenhaskie (szczyt w Kopenhadze, 1993), tj.: 1) stabilny system instytucji gwarantujących demokrację, 2) przestrzeganie praw człowieka i mniejszości narodowych, 3) istnienie gospodarki rynkowej i państwa prawa, 4) zdolność do sprostania wymaganiom członkowskim i przyjęcia unijnych celów w zakresie unii politycznej, walutowej i gospodarczej.
Avis - dokument przygotowywany przez Komisję Europejską dla Rady Europejskiej, będący rekomendacją do rozpoczęcia negocjacji akcesyjnych z państwem trzecim. Avis jest przygotowywane na podstawie specjalnych kwestionariuszy wypełnianych przez państwa członkowskie i dotyczy gospodarki, polityki i życia społecznego. Kwestionariusze Polski zostały przedłożone Unii 26 lipca 1996r. Komisja Europejska przekazała avis w sprawie Polski Radzie, rekomendując rozpoczęcie negocjacji dnia 16 lipca 1997r. Raport potwierdził obecność w Polsce gospodarki wolnorynkowej i stabilność demokracji parlamentarnej, co stwarza warunki do spełnienia pozostałych kryteriów członkowskich, m.in. przyjęcie acquis communautaire.
budżet Unii Europejskiej - Unia Europejska posiada budżet, który podlega samofinansowaniu od 1980r. Uchwała o tym zapadła w 1970r., zastępując wkłady finansowe państw członkowskich dochodami własnymi Wspólnot. Główne źródła tych dochodów to przede wszystkim: cła importowe, subsydia eksportowe, kwoty kompensacyjne w ramach Wspólnej Polityki Rolnej (CAP), wpływy z podatku VAT krajów członkowskich, cła z zewnętrznych taryf celnych Unii, wpłaty państw członkowskich, dochody z działalności UE oraz środki własne EWWiS. Górna granica środków własnych Unii Europejskiej została ustalona na poziomie 1,2% całkowitego PNB państw członkowskich. Do priorytetów polityki budżetowej zalicza się: finansowanie działalności UE, pokrywanie wydatków administracyjnych, finansowanie polityki rolnej, sprawiedliwości i spraw wewnętrznych i innych polityk (m.in. społecznej, regionalnej, względem państw kandydujących itp.). Wydatki budżetowe Unii dzieli się na obligatoryjne i nieobligatoryjne. Wydatki obligatoryjne są to wydatki wynikające z postanowień traktatowych i wszystkich wynkających z nich zobowiązań prawnych i przepisów. Nieobligatoryjne wydatki, to te wynikające z funduszy strukturalnych Unii (m.in. na wszelkiego rodzaju badania).
fundusze strukturalne - są to trzy fundusze, którymi zawiaduje Komisja Europejska - Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji dla Rolnictwa, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny. Cele tych funduszy zostały określone w Jednolitym Akcie Europejskim i działają na zasadach: a) koncentracji środków finansowych w wymiarze finansowym i geograficznym b) uzupełnianie środków krajowych w celu realizowania programów c) zaangażowanie w programy strukturalne d) wzmacnianie systemów kontroli
ecu (European Currency Unit, europejska jednostka walutowa) - ecu utworzono w marcu 1979r., gdy w życie wszedł Europejski System Walutowy. Ecu jest jednostką walutową opartą na tzw. koszyku walut narododwych, skonstruowanym na zasadzie proporcjonalności do potencjałów gospodarczych państw uczestniczących. Do 1989r. w koszyku walutowym znalazło się 12 walut państw należących do Wspólnot. Z dniem wejścia w życie Traktatu z Mastricht (1.10.1993) skład koszyka jest zamknięty i nie podlega zmianom. Funkcje ecu w Europejskim Systemie Walutowym to przede wszystkim: a) wyznaczenie kursów centralnych walut uczestniczących w koszyku b) wyraża należności i zobowiązania banków centralnych c)jest środkiem płatniczym w operacjach między bankami centralnymi. Ecu jest bezgotówkowym środkiem rozliczeniowym. Do 2002 zostanie całkowicie zastąpione przez euro - pierwszą europejską walutę gotówkową.
Europejska Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (European Convention on the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms) - została uchwalona przez Radę Europy w Rzymie 4.11.1950r. Określa podstawowe i niezbywalne prawa każdego człowieka i zobowiązuje państwa sygnetariuszy do przestrzegania i gwarantowania ich wszystkim osobom będącym pod ich jurysdykcją (tzn. nie tylko obywatelom). Do najważniejszych praw wyrażonych w Konwencji można zaliczyć: prawo do życia, wolności myśli, sumienia, poglądów i przekonań religijnych, wolność zgromadzeń, prawo do sprawiedliwego procesu, prawo ochrony własności, zakaz niewolnictwa i każdej formy przymusowej pracy, prawo podejmowania wyboru. Organami ustanowionymi przez Konwencję są: Europejska Komisja Praw Człowieka i Europejski Trybunał Praw Człowieka.
Europejska Wspólnota Energii Atomowej (European Atomic Energy Community, Euroatom) - jedna z trzech Wspólnot Europejskich powstała na mocy traktatów rzymskich 1 stycznia 1958r. Jej główne cele to: pokojowa współpraca w dziedzinie rozwoju technologi jądrowych, utworzenie i szybki rozwój przemysłu nuklearnego, przyczynianie się do poprawy standartów życia w państwach członkowskich poprzez swobodny rozwój technik, przepływ specjalistów, zabezpieczenie transportu i gwarancje wykorzystania materiałów i paliw jądrowych, rozwój badań, ustalenie jednolitych standartów i norm bezpieczeństwa. **Jej instytucje pierwotne, takie jak Rada Ministrów Euroatomu, Zgromadzenie Parlamentarne Euroatomu, Komisja zostały uwspólnione z odpowiadającymi organami pozostałych dwóch Wspólnot po powstaniu EWG i układach o fuzji (1965) i są obecnie wspólnymi instytucjami Unii Europejskiej (Parlament Europejski, Rada UE, Komisja Europejska, Trybunał Sprawiedliwo?ci Wspólnot Europejskich, Trybunał Rewidentów Księgowych i Komitet Ekonomiczno Społeczny)
Europejska Wspólnota Gospodarcza (European Economic Community), (EWG) - do realizacji pomysłu kompletnej unii ekonomicznej przystąpiono z inincjatywy państw Unii Ekonomicznej Beneluksu na podstawie planu Beyena. W końcu na podstawie traktatów rzymskich z 1957r. utworzonow 1958 Europejską Wspólnotę Gospodarczą. Do celów EWG (EEC) należą: równomierny rozwój gospodarczy, spójność ekonomiczna i podnoszenie poziomu życia. Jest to realizowane dzięki: zniesienie wszelkich ograniczeń celnych, swobodny przepływ ludzi, towarów, usług i kapitału, wspólnej polityce w zakresie handlu, rolnictwa, transportu, ochrony środowiska, energetycznej i kulturalnej, wspieranie badań, ujednolcenie wolnego rynku i prawodawstwa z tym związanego, stowarzyszenie i szeroka współpraca z krajami spoza EWG. Od 1992 EWG zmieniła nazwę na Wspólnota Europejska. *
Europejska Wspólnota Węgla i Stali (European Coal and Steel Community), (EWWiS) - jest to pierwsza integracyjna organizacja będąca pierwszym krokiem na drodze do zjednoczonej Europy. Została założona przez 6 państw: Belgię, Holandię, Luksemburg, Francję, RFN i Włochy w Paryżu w 1951, a weszła w życie 23.07.1952r. Cele EWWiS to: rozwój gospodarczy i podnoszenie standartów życia społeczeństw państw członkowskich, efektywna produkcja węgla i stali, zapewnienie regularnych dostaw, kontrola cen, zabezpieczenie interesów robotników, producentów i użytkowników, ochrona środowiska związana z wydobywaniem węgla i produkcją stali.*
Europejski System Walutowy I i II (European Monetary System, EMS) - EMS wszedł w życie 13.03.1979r. i zastąpił europejskiego węża walutowego. Składa się z trzech elementów: ecu, mechanizmu kursowego i mechanizmu kredytowego. Poprzez m.in. skomplikowane mechanizmy interwencyjne EMS ma za zadanie
utrzymać stabilne kursy wymiany walutowej między krajami członkowskimi Wspólnot. Przynależność do EMS jest jednym z warunków uczestnictwa w Unii Gospodarczej i Walutowej i wprowadzenia euro. EMS II został utworzony w 1996 z myślą o państwach, które a) nie mogą wstąpić do UGW bo nie należały do pierwotnego EMS b) mają problemy z pokonaniem kryteriów konwergencji (patrz. Unia Gospodarcza i Walutowa), jak np. Grecja c) nie chcą wstąpić do UGW z własnej woli (Wielka Brytania i Dania). EMS II ma za zadanie regulować kursy walutowe między krajami EMS II, a tymi należącymi do obszru euro i wzmacniać te waluty, których kursy mogą spadać względem euro.
Europejski Trybunał Praw Człowieka (European Court of Human Rights) - został powołany w 1950r. na podstawie Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Rozpatruje wszelkie sprawy przekazywane mu przez państwa sygnatariuszy lub Europejską Komisję Praw Człowieka (obecnie niższa izba Trybunału). Swoje decyzje i sprawozdania przekazuje Komitetowi Ministrów Rady Europy, który zajmuje się egzekucją wyroków. Od 1998r. Trybunał składa się z 40 sędziów wybieranych na 6 lat.
euroregiony - regiony w obszrach przygranicznych, gdzie samorządy lokalne dwóch lub więcej państw współpracują ze sobą. Celem tego programy jest wzmocnienie dobrosąsiedzkich kontaktów i rozwój obszrów przygranicznych, budowa infrastruktury ponadgranicznej, wymiana kulturalna, wspieranie ruchu granicznego i turystyki, działalność społeczna, humanitarna, ochrona środowiska i przeciwdziałanie klęskom żywiołowym. Euroregiony są wspierane i dofinansowane przez UE (m.in. w ramach programu PHARE). W Polsce na każdej granicy działają euroregiony, a granica zachodnia w całości jest obięta współpracą euroregionalną.
harmonizacja prawa z prawem unijnym - proces dostosowania prawa danego kraju członkowskiego lub kandydująego do prawa wspólnotowego. Dorobek prawny UE, który państwo kandydujące jest zobowiązane przyjąć liczy ok. 22 tys. przepisów znanych pod nazwą acquis communautaire. Instytucją koordynującą harmonizację prawa panstw kandydujących jest TAIEX. Harmonizacja nie stanowi formalnego warunku członkostwa w UE, jednak w praktyce proces ten jest niezbędny i jako określony w układach o stowarzyszeniu konieczny do rozpoczęcia przez Komisję Europejską negocjacji akcesyjnych z danym państwem. Acquis communautaire musi być zaakceptowane bez zastrzeżeń, możliwe są jednak tzw. okresy przejściowe na harmonizację prawa w pewnych dziedzinach
instytucje Wspólnot Europejskich - Wspólnoty Europejskie (Wspólnota Europejska, Europejska Wspólnota Węgla i Stali, Europejska Wspólnota Energii Atomowej) mają wspólne instytucje podkreślające ich unijny charakter, co zdecydowanie odróżnia je od innych organizcji międzynarodowych. Pierwsza unifikacja instytucji europejski nastąpiła w wyniku podpisania traktatów rzymskich, kiedy to powstały EWG (obecnie: Wspólnota Europejska) i Euroatom. Traktaty przewidywały utworzenie dla trzech wspólnot (z istniejącą już wówczas EWWiS) wspólnego organu parlamentarnego (Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne, później Parlament Europejski) oraz sądowniczego (Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich). Dalsze uwspólnienie nastąpiło po podpisaniu w 1965r. układów o fuzji przewidujących uwspólnienie pozostałych instytucji Wspólnot. Scalono Rady Ministrów Wspólnot i utworzono Komisję Europejską z Komisji EWG i Euroatomu oraz Wysokiej Władzy EWWiS. Instytucje Wspólnot to: Rada Unii Europejskiej, Komisja Europejska, Parlament Europejski, Trybunał Sprawiedliwo?ci Wspólnot Europejskich, Trybunał Rewidentów Księgowych. Organy pomocnicze to: Komitet Ekonomiczno Społeczny (Euroatom), Komitet Regionów (Wspólnota Europejska), Komitet Doradczy (EWWiS). Nieformalnym organem, o którym mowa jest dopiero w traktacie z Maastricht (1991), jest Rada Europejska stojąca powyżej Wspólnot, bo wyznaczająca strategiczne kierunki rozwoju UE. Władze legislacyjną pełni Rada Unii Europejskiej (Rada Ministrów) z udziałem Komisji (inicjatywa ustawodawcza) i Parlamentu (współdecydowanie i konsultacja). Władzę wykonawczą pod kontrolą Rady Unii Europejskiej pełni Komisja Europejska.
Jednolity Akt Europejski - ogólno wspólnotowa umowa opracowana i podpisana na konferencji międzyrządowej w Luksemburgu i Brukseli (9.09.1985 - 27.01.1986). JAE przede wszystkim stanowi modyfikację aktów założycielskich Wspólnot Europejskich i traktatów rzymskich. Postanowienia dotyczą jednak w większości działania Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Wprowadzją zmiany konieczne do zrealizowania, do 31.12.1992, rynku wewnętrznego. Ważne są także zmiany dotyczące mechanizmu podejmowania decyzji przez Radę Ministrów. JAE wprowadza w miejsce dotychczasowej jednomyślności, co wielokrotnie blokowało prace Rady i reformy wewnątrz Wspólnot, większość kwalifkowaną. JAE reformuje także działalność Parlamentu Europejskiego, zwiększając jego proregatywy legislacyjne (konieczność akceptacji decyzji przez parament, poszerzenie uprawnień w zakresie procedury współdecydowania). JAE określa także ramy działania Rady Europejskiej i Europejskiej Współpracy Politycznej.
Komisja Europejska - główna instytucja Wspólnot Europejskich pełniąca funkcje wykonawcze i zarządzające. Komisja składa się z komisarzy, pochodzących z państw UE - 1 komisarz z mniejszych państw i po 2 komisarzy z państw większych. Kadencja komisarza trwa 5 lat. Decyzje wewnątrz Komisji podejmowane są kolegialnie. Komisja odpowiada za swe decyzje przed Parlamentem Europejskim. Parlament może wystąpić z wotum nieufności, ale jedynie wobec całej Komisji. Poszczególni komisarze mogą być odwoływani jedynie przez rządy swych państw lub przez Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich. Najważniejsze zadania/uprawnienia Komisji to: prawo zgłaszania projektów ustaw prawnych, nadzór nad stosowaniem prawa wspólnotowego przez państwa członkowskie i przedsiębiorstwa, uchwalanie przepisów wykonawczych do obowiązujących aktów prawnych, reprezentowanie Wspólnot wobec państw trzecich i innych organizacji międzynarodowych. Przy siedzibie Komisji Europejskiej w Brukseli akredytowani są przedstawiciele dyplomatyczni państw członkowskich UE i państw trzecich.
Komitet Integracji Europejskiej - organ polskiej administracji państwowej mający na celu koordynowanie i programowanie polityki integracji Polski z Unią Europejską. Powołany został 8.08.1996. Członkami Komitetu są: przewodniczący (obecnie premier Jerzy Buzek), sekretarz, ministrowie spraw zagranicznych (Bronisław Geremek), spraw wewnętrznych i administracji, gospodarki, finansów (Leszek Balcerowicz), ochrony środowiska, pracy i polityki socjalnej, rolnictwa i gospodarki żywościowej, zasobów naturalnych i leśnictwa, gospodarki, sprawiedliwości (Hanna Suchocka). Przewodniczący ma prawo powołania w skład KIE dodatkowych trzech osób, jeżeli pełnione przez nie funkcje mogą mieć znaczenie dla prac Komitetu.W posiedzeniach może uczestniczyć także prezes NBP, szef Rządowego Centrum Studiów Strategicznych oraz minister z prawem głosu, gdy rozpatrywane sprawy wchodzą w jego kompetencje. Zadania KIE: koordynowanie procesu adaptacji i integracji z UE, koordynowanie prac dostosowawczych w zakresie instytucji prawnych, opiniowanie czy przygotowywane projekty aktów prawnych zgodne są z prawem Wspólnotowym, dostosowanie organów samorządowych i włączanie ich w proces integracji, współpraca z Komisją Europejską w zakresie integracji, przedstawianie rządowi projektów podziału środków z pomocy UE, projektów aktów prawnych wykonawczych w zakresie działań integracyjnych i sprawozdań z przebiegu negocjacji i realizacji programów dostosowawczych.
Narodowa Strategia Integracji - dokument określający kierunki przygotowania Polski do akcesji, przygotowany przez Komitet Integracji Europejskiej i przyjęty przez rząd w styczniu 1997 r. NSI określa przede wszystkim cele integracji, prorytety polskiej racji stanu w tym zakresie oraz wszelkie działania, jakie należy podjąć aby uzyskać jak najkorzystniejsze warunki integracji. Integracja Polski z UE powinna przede wszystkim: nastąpić we wszystkich możliwych obszarzch integracyjnych, zapewnić wzrost gospodarczy i osiągnięcie kryteriów konwergencji niezbędnych do włączenia Polski do Unii Gospodarczej i Walutowej. Kierunki działań na rzecz integracji to: prowadzenie dialogu z instytucjami europejskimi, usprawnienie działania gospodarki, harmonizacja prawa z prawem wspólnotowym, szkolenie negocjatorów i pracowników administracji państwowej, pogłębianie współpracy z UE w zakresie spraw wewnętrznych i polityki bezpieczeństwa, popieranie działań edukacyjno informacyjnych. Korzyści jakie ma przynieść członkostwo w UE określa NSI jako: stabilizacja demokracji, udział we wspólnym rynku, swobodny przepływ towarów i kapitału, podwyższenie standardów we wszystkich dziedzinach życia, do standardów UE. NSI dość optymistycznie przewidziała zakończenie negocjacji i akcesję do UE na rok 2000...
Negocjacje akcesyjne z UE - proces negocjacji członkowskich z Unią Europejską określony jest przez tzw. procedurę zgodności. Najpierw kraj aspirujący składa do Rady Europejskiej wniosek o członkostwo (Polska uczyniła to 8.04.1994). Następnie RE zwraca się do Komisji Europejskiej o przygotowanie opinii na temat tego państwa (tzw. avis). Po pozytywnym zaopiniowaniu wniosku przez Komisje, RE podejmuje decyzję o rozpoczeciu naegocjacji. Negocjacje prowadzone są w imieniu państw członkowskich przez prezydencję UE. Na pierwszą fazę składa się tzw. screening (przegląd prawodastwa danego kraju pod względem zgodności z prawem Wspólnot). Screening dzieli się na jednostronny (państwo najpierw samo przegląda prawo) i dwustronny (przegląd dokonywany jest wspólnie z UE). Po zakończeniu screeningu następuje właściwa runda negocjacji. Obszary negocjacyjne dzieli się na te, które nie sprawiają żadnych problemów (zgodność uregulowań w kraju aspirującym z normami UE), te które wyagają wprowadzenia zmian i reform w prawodastwie kraju aspirującego, aby dostosować się do norm UE oraz te sprawiające największe problemy, dające się rozwiązać dopiero po latach (w tym przypadku państwa aspirujące często występują o tzw. okresy przejściowe). Po zamknięciu negocjacji przygotowuje się traktat w którym określone zostają warunki członkostwa. Projekt traktatu przedkładany jest RE i Parlamentowi Europejskiemu. RE musi zatwierdzić przyjęcie nowego członka jednomyślnie, a Parlament bezwzględną większością głosów. Następnie traktat podlega ratyfikacji przez PE i parlamenty krajów członkowskich.
Parlament Europejski - powstał w 1957 jako Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne na mocy układu o połączeniu Zgromadzenia Parlamentarnego EWG, Zgromadzenia Parlamentarnego Euratomu i Wspólnego Zgromadzenia EWWiS. W 1962 r. Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne zmieniło nazwę na Parlament Europejski. Obecnie jest 626 deputowanych PE, którzy od 1979 r. wybierani są w wyborach powszechnych i bezpośrednich przez obywateli państw członkowskich Wspólnot. Ordynacja wybocza opiera się na zasadach zapewnienia dużym państwom jednakowej liczby deputowanych i zapewnienia reprezentacji wszystkich głównych partii politycznych z państw mniejszych. Kadencja trwa pięć lat, a deputowani w parlamencie zasiadają nie według przynależności narodowej, tylko przynależności do frakcji. Nad pracą PE czuwa prezydium składające się z przewodniczącego PE, czternastu zastępców przewodniczącego oraz pięciu kwestorów. Prezydium mianuje także sekretarza generalnego parlamentu. Kompetencje PE są dużo mniejsze niż kompetencje zwykłych parlamentów narodowych, ponieważ władza we Wspólnotach nie opiera się na tradycyjnym trójpodziale władzy. Największe znaczenie w procesie ustawodawczo wykonawczym ma Rada Unii Europejskiej i Komisja Europejska. W wyniku rewizji wcześniejszych postanowień, Jednolity Akt Europejski i traktat z Maastricht rozszerzyły jednak uprawnienia Parlamentu Europejskiego. Do najważniejszych uprawnień PE należy zaliczyć udział we wszystkich czterech procedurach prawnych UE (procedury konsultacji, współpracy instytucjonalnej, zgodności i współdecydowania) co daje PE pewne kompetencje: możliwość wyrażania opinii na temat projektów Komisji prze głosowaniem w Radzie, prawo weta wobec niektórych projektów Komisji (m.in. w sprawie przyjęcia nowych członków i układów o stowarzyszeniu), wpływ na modyfikacje projektów Komisji i prawo do ich odrzucenia na równi z Radą UE, udział w procedurze uchwalania budżetu UE, prawo wysunięcia wotum nieufności wobec Komisji.
PHARE (Poland and Hungary Assistance for Restructuring their Economies - Program Pomocy Polsce i Węgrom w Restrukturyzacji Gospodarki) - jest to program pomocy dla państw Europy Środkowo Wschodniej. Pierwotnie był skierowany do Polski i Węgier, obecnie korzysta z niego 13 krajów. Program ma na celu stabilizację i wzmacnianie demokracji oraz gospodarki wolnorynkowej w tym regionie. Warunkiem dla otrzymania pomocy z PHARE jest przeprowadzanie reform i ciągła restrukturyzacja gospodarki oraz system demokratyczny i respektowanie praw człowieka. Polska w ramach PHARE w tylko latach 1990-96 otrzymała łączną pomoc o wysokości ponad 500 mln ecu. Nadzór nad wykorzystaniem środków sprawuje Komisja Europejska i Trybunał Rewidentów Księgowych. W imieniu rządu danego kraju, program koordynuje tzw. koordynator krajowy (w Polsce przewodniczący Komitetu Integracji Europejskiej). Obecnie fundusze PHARE koncentrują się na wspieraniu sektorów określonych jako priorytetowe dla integracji (m.in. w Partnerstwie dla członkostwa).
prawo wspólnotowe - jest to ogół aktów prawnych przyjętych w ramach Wspólnot Europejskich. Prawo wspólnotowe dotyczy i obowiązuje w każdym państwie członkowskim na równi z prawem narodowym, a niektóre jego normy mają charakter nadrzędny wobec prawa wewnętrznego. Prawo wspólnotowe reguluje całość zasad funkcjonowania Unii Europejskiej i relacji między jej instytucjami, państwami członkowskimi i
obywatelami UE. Istnieją dwa rodzaje prawa wspólnotowego: prawo stanowione (akty prawne instytucji europejskich i państw członkowskich) i prawo niestanowione (ogólne zasady funkcjonowania Unii Europejskiej usankcjonowane przez Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich). Prawo stanowione może być pierwotne (wspólne akty prawne państw członkowskich, np. traktaty, modyfikacje traktatów, układy o stowarzyszeniu i przystąpieniu do Unii Europejskiej) lub wtórne (akty wydawane przez naczelne instytucje Unii Europejskiej - Radę UE, Parlament Europejski, Komisję Europejską). Trzeci rodzaj prawa wspólnotowego stanowią umowy międzynarodowe podpisywane przez UE z państwami i organizacjami trzecimi. Czwarte źródło prawa wspólnotowego tworzą umowy między państwami członkowskimi.
przewodnictwo w Unii Europejskiej - każdy z krajów członkowskich UE obejmuje kolejno przewodnictwo UE w systemie rotacyjnym na pół roku. Przewodniczącemu UE przysługują uprawnienia: przewodnictwo w posiedzeniach Rady Unii Europejskiej i Rady Europejskiej, pośrednictwo w mediacjach między członkami i instytucjami europejskimi, reprezentowanie Rady na forum międzynarodowym, prawo zwoływania posiedzeń nadzwyczjnych Rady. W 2000 roku przewodnictwo sprawują: Portugalia i Francja, w 2001 Szwecja i Belgia, w 2002 Hiszpania i Dania.
Porozumienie z Schengen - podpisane 14.06.1985r. przez Francję, Niemcy, Belgię, Holandię i Luksemburg. Porozumienie z Schengen zakładało stopniowe znoszenie kontroli na wspólnych granicach i swobodny przepływ osób - obywateli państw członkowskich Porozumienia. Do państw grupy Schengen dołączyły - Włochy (1990), Hiszpania i Portuagalia (1991), Grecja (1992), Austria (1995) oraz Dania, Szwecja i Finlandia (1996). Specjalny status mają natomiast nie należące do UE Islandia i Norwegia. Poza obszarem Schengen pozostają Wielka Brytania i Irlandia oraz Grecja, która nie realizuje podpisanych przez siebie postanowień. Układ z Schengen przewiduje także wspólną politykę azylową i wizową, utworzenie Schengeńskiego Systemu Informacyjnego i uściślenie kontroli na zewnętrznej granicy obszaru Schengen.
Rada Europejska (European Council) - najważniejsza instytucja polityczna w UE, pełni wobecinnych innych instytucji rolę nadrzędną określając kierunki rozwoju i ramy działania Unii Europejskiej. Nie jest formalnie ujęta w traktatach wspólnotowych jako instytucja UE, jej działalność została jednak usankcjonowana w Jednolitym Akcie Europejskim i traktacie z Maastricht. Rada spotyka się dwa razy do roku w stolicach państw pełniących przewodnictwo w Unii Europejskiej. Rada składa się z szefów rządów i szefów państw członkowskich Wspólnot oraz przewodniczącego Komisji Europejskiej. Prace Rady wspierają ministrowie spraw zagranicznych krajów członkowskich i jednego członka Komisji Europejskiej. Główne zadania Rady Europejskiej to: podejmowanie decyzji politycznych, wyznaczanie kierunku rozwoju Unii, wspieranie rozwoju Unii Gospodarczej i Walutowej oraz Europejskiego Systemu Walutowego, koordynacja polityki zagranicznej i bezpieczeństwa państw członkowskich Wspólnot, wymiana poglądów między szefami państw.
Rada Europy (Council of Europe) - jest to niezależna organizacja państw europejskich powstała w 1949r. Ideą powołania Rady Europy była realizacja ideii współpracy między państwami europejskimi w zakresie polityki, ekonomii, kultiry, ochrony praw człowieka i obywatela. Obecnie członkami Rady Europy jest 40 państw europejskich. Warunki przyjęcia do RE, to: demokracja, przestrzeganie praw człowieka, wolne wybory i gspodarka wolnorynkowa. Organami Rady Europy są: Komitet Ministrów (składający się z ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich) i Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy (286 parlamentarzystów delegowanych przez parlamenty narodowe). Przy RE funkcjonują jeszcze dodatkowe instytucje: Europejski Trybunał Praw Człowieka, Europejskie Centrum Młodzieży, Europejska Fundaja Młodzieży, Fundusz Rozwoju
Społecznego, Kongres Samorządów Lokalnych i Regionalnych w Europie. Za administrację odpowiada Sekretariat Generalny Rady Europy. Działalność RE dotyczy wszystkich dziedzin życia Europy poza polityką obronną i bezpieczeństwa. Jej działalność koncentruje się na: ochronie praw człowieka, demokracji, edukacji, kulturze, gospodarce wolnorynkowej, stosunkach społecznych, ochronie środowiska naturalnego. W RE obowiązuje zasada jednomyślności, co paraliżuje jej działalność. RE nie ma też do dyspozycji żadnych groźniejszych sankcji wobec np. państw łamiących prawa człowieka, a jej konwencje i rezolucje mają charakter raczej apelacyjny lub polityczny, ale nie prawny. Siedziba RE mieści się w Strasburgu.
Rada Unii Europejskiej / Rada Ministrów (Council of European Union / Council of Ministers) - jest głównym organem ustawodawczo decyzyjnym Wspólnot Europejskich. W skład Rady wchodzą przedstawiciele rządów państw członkowskich stopnia ministerialnego. Uczestniczą w posiedzeniach zawsze ci ministrowie, których kompetencje wchodzą w problemy poddane pod debatę (rada specjalistyczna). Często są to ministrowie spraw zagranicznych (Rada Generalna) lub ministrowie kilku resortów naraz (rada jumbo). Obrady Rady przygotowuje Komitet Stałych Przedstawicieli (COREPER). Główne zadania Rady UE to pełnienie funkcji ustawodawczych, spełninie funkcji właściwych rządowi, wydawanie rozporządzeń, dyrektyw, opinii, decyzji i zaleceń, nadzór nad realizacją Unii Gospodarczej i Walutowej, uchwalanie wspólnych stanowisk polityki wewnętrznej, udzielanie Komisji mandatu to rozpoczęcia negocjacji międzynarodowych, zawieranie umów międzynarodowych (przy opinii Parlamentu Europejskiego).
rozszerzenia Unii Europejskiej:
1. Wlk. Brytania, Irlandia, Dania 1.01.1973
2. Grecja 1.01.1981
3. Hiszpania, Portugalia 1.01.1986
4. NRD (Zjednoczenie Niemiec) 3.10.1990
5. Austria, Szwecja, Finlandia 1.01.1995
Sąd Pierwszej Instancji - został powołany na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego. Sąd rozpatruje spory osób fizycznych i prawnych z instytucjami Wspólnot, a odwołanie od jego decyzji do Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich możliwe jest jedynie w sporach proceduralnych. Sąd ten nie rozpatruje spraw gdy stronami są pańtwa członkowskie, ani też żadnych spraw dotyczących zgodności przepisów i decyzji z prawem Wspólnot, co jest kompetencją Trybunału. Sąd składa się z 15 sędziów (po jednym z każdego kraju członkowskiego), a ich kadencja trwa 6 lat.
taktaty rzymskie - impulsem do podpisania traktatów rzymskich był raport Spaaka przedstawiający koncepcję rozszerzenia integracji europejskiej w zakresie ekonomicznym. 25.03.1957 zostały podpisane przez państwa szóstki (kraje tworzące EWWiS) traktaty rzymskie: Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej. Weszły w życie 1.01.1958r. W skład traktatów rzymskich weszła także Umowa w sprawie wspólnych instytucji, która zakłada fuzje zgromadzeń parlamentarnych trzech Wspólnot i utworzenie Europejskiego Zgromadzenia Parlamentarnego (Parlament Europejski) oraz łącząca trzy trybunały Wspólnot we wspólny Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich. Traktaty rzymskie przewidziały także rozwój współpracy gospodarczej między państwami sygnetariuszmi oraz eliminowanie ceł i wszelkich barier w swobodnym przepływie osób, kapitału, towaru i usług. Traktaty rzymskie określiły kierunek i stały się fundamentem integracji europejskiej.
traktat paryski - został podpisany w Paryżu 18.04.1951, z inicjatywy Roberta Schumana i jego planu. 6 państw: RFN, Francja, Włochy, Belgia, Luksemburg, Holandia i dotyczył ustanowienia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Traktat zawierał także ustalenia dotyczące stosunków między RFN, a panstwami zachodnimi. Przewidywał także rozszerzenie o RFN NATO i Unii Zachodniej.
traktat o Unii Europejskiej (traktat z Maastricht) - traktat przyjęty na konferencji międzyrządowej w Maastricht, w grudniu 1991r. (podpisany 7.02.1992). Głównym celem traktatu było stworzenie Unii Europejskiej. traktat połączył uregulowania dot. Unii Gospodarczej i Walutowej z traktatem o ustanowieniu EWG (Wspólnota Europejska) i włączenie do traktatu regulacji o współpracy w zakresie polityki sprawiedliwości i spraw wewnętrznych i o unii politycznej. Główne osiągnięcia TUE, to: stworzenie podstaw do urzeczywistnienia Unii Gospodarczej i Walutowej, prawne usankcjonowanie przestrzegania Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, rozszerzenie obszaru oddziaływania Wspólnot, wprowadzenie obywatelstwa Unii Europejskiej, wzmocnienie prerogatyw Parlamentu Europejskiego, zacieśnienie współpracy w ramach polityki wewnętrznej i wymiaru sprawiedliwości. W ramach TUE przewidziano możliwość jego rewizji, czego w istocie dokonał traktat amsterdamski w 1996r.
traktat amsterdamski - dokument opracowany na konferencji 29.03.1996 - 17.06.1997 w Amsterdamie, poddaje rewizji dotychczasowe prawo traktatowe Unii Europejskiej. Nowelizacja w zakresie praw podstawowych objęła: a) możliwość zastosowania sankcji na państwa członkowskie, które nie przestrzegają praw człowieka i zasad demokracji, b)zwalczanie wszelkiej dyskryminacji przez Radę c)obowiązek ochrony środowiska przez wszystkie państwa d) uznanie zwalczania bezrobocia za jeden z priorytetów UE i zawarcie tego w prawie traktatowym, d)ustalenia odnośnie obywatelstwa UE - nie zastępuje ono obywatelstwa narodowego, a jedynie go dopełnia. Traktat amsterdamski znowelizował i zmodernizował pracę instytucji Unii Europejskiej, wprowadził nowe prerogatywy i nową procedurę "zaawansowanej współpracy". Do prawa traktatowego zostały włączone m.in. rozdziały dotyczące zatrudnienia (wspólna koordynacja polityki zatrudnienia), Protokuł socjalny przyjęty w Maastricht, tzw. zdania petersberskie (misje humanitarne, ewakuacyjne i misjie pokojowe wykonywane przez siły zbrojne w ramach UZE). Wprowadzono także modyfikacje w zakresie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa.
Trybunał Rewidentów Księgowych (Court of Auditors) - jedna z pięciu głównych instytucji Unii Europejskiej, powołana do życia w 1975, działa od 1977. W skład Trybunału wchodzi 15 członków, po jednym z każdego kraju członkowskiego. Ich kadencja trwa 6 lat z możliwością jej przedłużenia przez Radę Unii Europejskiej za zgodą Parlamentu Europejskiego. Spośród członków wybierany jest na 3 lata przewodniczący z możliwością reelekcji. Główne zadanie Trybunału to nadzór nad środkami finansowymi Unii Europejskiej. TRK kontroluje wszystke rachunki, dochody i wydatki UE, potwierdzając ich wiarygodność i zgodność z prawem. TRK jest upoważniony do przeprowadzania kontroli w instytucjach Unii, w państwach członkowskich (w porozumieniu z krajowymi organami kontoli), a nawet w stosunku do osób prywatnych. TRK ma wolną rękę w zakresie wyboru metod kontroli, a także jej zakresu. Siedziba TRK mieści się w Luksemburgu.
Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (Cour de Justice des Communantes Europeennes) - jedna z pięciu głównych instytucji Unii Europejskiej, powstała na mocy układów o wspólnych instytucjach 25.03.1957r. W jego skład wchodzi 15 sędziów + 9 adwokatów generalnych wyznaczanych wspólnie przez państwa członkowskie. Ich kadencja trwa 6 lat, jednak co 3 lata skład zmienia się częściowo. Spośród sędziów wybierany jest na trzy lata przewodniczący. Do głównych zadań TSWE należy zaliczyć pilnowanie przestrzegania i interpretacje prawa Wspólnotowego określonego w Traktatach. Ma on kompetencje sądu konstytucyjnego przy rozstrzyganiu spraw dotyczących instytucji Wspólnot Europejskich i stosunków między WE a państwami członkowskimi, sądu cywilnego oraz sądu rozjemczego oraz organu kontrolnego opiniującego zgodność projektów umów i porozumień z przepisami traktatowymi. Funkcje sądu administracyjnego, przyjmującego skargi osób fizycznych i prawnych pełni od niedawna Sąd Pierwszej Instancji. Siedziba TSWE mieści się w Luksemburgu, a urzędowym językiem TSWE jest francuski.
Układ o fuzji (Merger Treaty) - układ podpisany 8.04.1965r. stanowiący kontynuacje procesu scalania instytucji Unii Europejskiej. Na podstawie traktatu o fuzji połączone zostały Rady Ministrów EWG, EWWiS i Euratomu w jedną Radę Ministrów (Rada Unii Europejskiej) oraz Komisje EWG, Euratomu i Wysoka Władza EWWiS we wspólną Komisję Europejską. Traktat wszedł w życie 1.07.1967r
Układ Europejski pomiędzy RP a WE i ich państwami członkowskimi/ Układ o stowarzyszeniu - Układ Europejski został podpisany 16.12.1991, a ratyfikowany 1.02.1994 nadaje Polsce status kraju stowarzyszonego z UE. Artykuł 1, par.2 traktatu mówi, że: " Celem niniejszego Układu jest:
- ustanowienie odpowiednich ram dla dialogu politycznego, który umożliwia rozwój bliskich stosunków politycznych między Stronami,
- popieranie rozwoju handlu i harmonijnych stosunków gospodarczych między Stronami, w celu sprzyjania dynamicznemu rozwojowi gospodarczemu i dobrobytowi w Polsce,
- stworzenie podstawy dla pomocy finansowej i technicznej Wspólnoty dla Polski
- stworzenie właściwych ram dla stopniowej integracji Polski ze Wspólnotą. W tym celu Polska będzie spełniać niezbędne warunki,
- popieranie współpracy w dziedzinie kultury"
Układ nie zawiera zobowiązania Wspólnoty do przyjęcia Polski do UE w przyszłośći, nie jest też prawnym wstępem do takiego procesu. Zawiera jedynie jednostronną deklaracje Polski, że jej ostatecznym celem w kontaktach ze Wspólnotą będzie pełne członkostwo.
Poza tym Układ Europejski zawiera regulacje dotyczące: zasad prowadzenia dialogu politycznego, przepływu towarów i pracowników, zakładania przedsiębiorstw, świadczenia usług, obrotu kapitałowego, reguł konkurencji, ochrony własności intelektualnej, zbliżania przepisów prawnych, współpracy gospodarczej, współpracy kulturalnej, współpracy finansowej.
układy o stowarzyszeniu - układy o stowarzyszeniu z Unią Europejską sankcjonują specjalny, ścisły rodzaj współpracy między Unią Europejską, a państwami trzecimi. Współpraca taka obejmuje współpracę gospodarczą i polityczną oraz pomoc finansową. Z reguły układy o stowarzyszeniu dotyczą państw aspirujących do członkowstwa w UE i mają wtedy za zadanie jak najdalej idącą pomoc w celu zbliżenia systemów gospodarczych państwa kandydata do systemu UE lub też przygotowujące do utworzenia unii celnej (np. z Maltą i Cyprem). Trzeci rodzaj układów o stowarzyszeniu dotyczy terytoriów zamorskich będących niegdyś koloniami państw członkowskich UE, z którymi Uniia pragnie zachować ścisłą współpracę gospodarczo-społeczno-polityczną. Polska podpisała układ o stowarzyszeniu w grudniu 1991r. Oprócz Polski, w Europie Środkowo - Wschodniej układy takie zawarły także: Czechy, Węgry, Słowacja, Słowenia, Rumunia, Bułgaria, Litwa, Łotwa i Estonia.
Unia Europejska (European Union)- powołana została do życia na mocy Traktatu o Unii Europejskiej (traktat z Maastricht) z 7.02.1992r., który wszedł w życie 1.11.1993r. Unia Europejska nie jest organizacją, a jedynie formą rozszerzenia dotychczasowej współpracy na nowe obszary integracyjne. Zasadniczo opiera się na Wspólnotach Europejskich i dąży do uzupełnienia tej integracji o nowe aspekty: Unię Gospodarczą i Walutową, Wspólną Politykę Zagraniczną i Bezpieczeństwa, politykę sprawiedliwości i spraw wewnętrznych oraz planowaną na przyszłość wspólną politykę obronną w ramach Unii Zachodnioeuropejskiej. Te pola współpracy mają stanowić 4 filary UE, oparte na trzech Wspólnotach Europejskich (WE, Euratom, EWWiS). Poza tym UE wprowadza pojęcie obywatelstwa Unii Europejskiej i poza rozwijaniem współpracy w wymienionych "4 filarach" ma za zadanie ochronę wspólnotowego dorobku prawnego (acquis communautaire). Członkami Unii Europejskiej jest obecnie 15 państw: Francja, Belgia, Holandia, Luksemburg, RFN, Wielka Brytania, Irlandia, Włochy, Hiszpania, Portugalia, Grecja, Dania, Szwecja, Finlandia i Austria.
Unia Gospodarcza i Walutowa (Economic and Monetary Union) - jest to współpraca państw Unii Europejskiej w zakresie realizacji ideii swobodnego przepływu osób, towarów, usług i kapitału oraz wprowadzenie jednolitej waluty i ujednolicenie polityki cenowej i pieniężnej. Ustanowienie UGW jako głównego celu integracji przyjęto już w 1969 r. Opracowany plan Wernera przewidywał wtedy realizację UGW w ciągu 10 lat. Nie udało się to ze względu na załamanie światowego systemu walutowego w latach 70. Następne etapy na drodze do UGW to powołanie Europejskiego Systemu Walutowego w 1979r. i Jednolity Akt Europejski zakładający utworzenie rynku wewnętrznego UE. W 1989r. Komitet Ekspertów pod przewodnictwem Jacques'a Delorsa zaproponował I pakiet Delorsa jako strategie dla UGW, która została przyjęta przez szczyt w Madrycie. W pierwszym etapie (1990) zacieśniona została współpraca pieniężna banków centralnych i zniesione ograniczenia w wymianie walutowej. Drugi etap (1994) rozpoczął wyrównywanie poziomów gospodarczych w krajach UE i przygotowanie do przyjęcia wspólnej waluty- likwidowanie zadłużenia, zmniejszanie inflacji, nie dopuszczanie do deficytów budżetowych. Trzeci etap (1999) utworzył Europejski Bank Centralny i Europejski System Banków Centralnych, wprowadzenie euro na rynki finansowe oraz utworzenie Europejskiego Systemu Walutowego II dla państw niegotowych jeszcze do wstąpienia do UGW. Do 1.01.2000 mają zostać wprowadzone banknoty i monety euro w obrocie gotówkowym. Podstawowe kryteria uczestnictwa w UGW zwane są kryteriami konwergencji. W 1996 były one następujące: 1)stopa inflancji nie przekraczająca 3,2 % ?redniej stopy inflacji trzech państw o najniższej inflacji; 2) deficyt budżetowy nie większy niż 3% PNB, 3) zadłużenie narodowe nie przekraczające 60%PNB, 4) stopy procentowe nie przekraczające o więcej niż 10,4% stóp w trzech krajach o najlepszym wska?niku. Do państw uczestniczących w UGW należą: RFN, Włochy, Francja, Hiszpania, Portugalia, Belgia, Holandia, Luksemburg, Irlandia, Finlandia, Austria. Grecja nie podołała kryteriom konwergencji. Wlk Brytania i Dania odmówiły z własnej woli wej?cia do UGW. Szwecja nie należała do Europejskiego Systemu Walutowego, co było warunkiem przystąpienia do UGW.
Wspólna Polityka Rolna (Common Agricultral Policy) - jest to jedna z najważniejszych polityk Unii Europejskiej, której cele to: zwiększanie i polepszanie jakości produkcji rolnej, podniesienie standartów życia na wsi, stabilizacja rynku poprzez stałe zaopatrzenie i zagwarantowanie odpowiednich cen dla konsumentów. Główne zasady na jakich działa CAP to: jednolitość rynków państw członkowskich (likwidacja wszelkich ograniczeń), pierwszeństwo zbytu własnych produktów rolnych na rynku zbytu Wspólnot, wspólne ponoszenie kosztów CAP przez wszystkie państwa członkowskie. CAP ma przede wszystkim zapewnić utrzymanie cen własnych produktów rolnych na poziomie wyższym niż średnia światowa. Ma to zagwarantować rozbudowany system interwencyjny. Dzięki niemu ok 70% produktów ma zagwarantowane ceny i zbyt. CAP stosuje także antyimportową ochronę rynku poprzez: zakupy interwencyjne subsydiowanie eksportu i doraźna pomoc finansowa rolnictwu. Polityka taka jest bardzo kosztowna, gdyż sztuczne ustalanie wysokich cen doprowadziło do nadwyżek produkcyjnych. CAP pochłania obecnie ok. 60% budżetu Wspólnot Europejskich. Doprowadziło to do spadku zatrudnienia w rolnictwie do ok. 8%, postępującej mechanizacji i unowocześnienia rolnictwa, rozwoju sektoru rolniczo-usługowego, i 1.5% nadwyżki wzrostu produkcji w stosunku do wzrostu konsumpcji rocznie. Ten ostatni aspekt spowodował, że UE wprowadzała wiele prgramów ograniczenia produkcji w rolnictwie, m.in. płacono rolnikom za zostawienie 20% ziemi uprwnej odłogiem. Agenda 2000 przewiduje reformę CAP, która ma zmniejszyć gwarancję cenowe na rzecz bezpo?rednich dotacji.
Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa (Common Foreign and Security Policy) - powstała jako modyfikacja Europejskiej Współpracy Politycznej, jest uważana jako jeden z 4 filarów Unii Europejskiej. Jej główne cele to: ochrona interesów i niezależno?ci UE, ochrona światowego pokoju i praw człowieka, zapewnienie bezpieczeństwa UE i państw członkowskich, wzmacnianie i propagowanie demokracji na świecie, wypracowanie wspólnych stanowisk w działaniach dyplomatycznych. Instrumentami realizacji CFSP są m.in. wspólne stanowiska (common positions) i wspólne akcje (joint actions - np. administracja Mostaru).
zasada subsydiarności (subsydiarity principle) - subsydiarność to pojęcie oznaczające, że zbiorowości większe, bardziej zorganizowane, powinny interweniować w danej sprawie jedynie wówczas, gdy ich działania będą dużo skuteczniejsze niż działania zbiorowości mniejszych, gorzej zorganizowanych. Zasada ta na szczeblu międzynarodowym oznacza, że Unia Europejska będzie działała w zakresie, który nie należy do jej bezpośrednich kompetencji, tylko w wypadku gdy konkretne działania i cele nie mogą być wystarczająco dobrze zrealizowane i osiągnięte przez państwa członkowskie osobno, a interwencja Wspólnot będzie zapewniała większą skuteczność i lepsze wyniki. Zasada subsydiarności gwarantuje więc zapobieganie nadmiernej interwencji Wspólnoty w sprawy danych krajów członkowskich. Dzięki tej zasadzie Wspólnota rozwija także działalność władz lokalnych i samorządowych państw członkowskich i euroregionów.
POLSKIE KOMÓRKI ODPOWIEDZIALNE ZA INTEGRACJĘ:
Zespół Negocjacyjny - przygotowuje i zatwierdza projekty stanowisk negocjacyjnych, przygotowuje odpowiedzi na pytania UE w zakresie stanowisk negocjacyjnych, koordynuje całość procesu negocacyjnego.
Międzyresortowy Zespół ds. Przygotowania Negocjacji Akcesyjnych - składajię z 38 Podzespołów tematycznych złożonych z ekspertów poszczególnych resortów w randze podsekretarzy i sekretarzy stanów oraz prezesów odpowiednich urzędów (np. Główny Urząd Ceł). Podzespoły odpowiedzialne są za przygotowanie stanowisk negocjacyjnych dla Zespołu Negocacyjnego.
EUROPEJSKIE KOMÓRKI ODPOWIEDZIALNE ZA NEGOCJACJĘ:
Rada Unii Europejskiej - prowadzi negocjacje na szczeblu ministrów spraw zagranicznych i ich zastępców. Sekretariat Rady zapewnia administracyjną stronę obsługi negocjacji.
Komisja Europejska - przedstawia propozycje stanowisk negocjacyjnych, organizuje spotkania wyjaśniające, eksperckie i konsultacje. Przeprowadza także procedurę screeningu (TFAN).
Zespół Zadaniowy ds. Negocjacji Akcesyjnych (Task Frce for Accession Negotiaions - TFAN) - prowadzi i koordynuje screening, przygotowuje propozycje stnowisk negocjacyjnych dla Komisji, sporządza projekty aktów prawnych dotyczących negocjacji i koordynuje działania Komisji, Rady i Prezydencji w zakresie przygotowania negocjacji i akcesji.
I ETAP - Jest to tzw. screening, czyli przegląd prawodastwa polskiego pod względem zgodności z dorobkiem prawnym Wspólnot Europejskich i jest przeprowadzany w 29 spośród 31 działów negocjacyjnych (pozostałe dwa działy - "Instytucje" oraz "Inne" nie podlegają pod screening). Screening dzieli się na wielostronny i dwustronny: sesja wielostronna odbywa się z udziałem wszystkich państw kandydujących. Zostają im zaprezentowane poszczególne akty prawny we wszystkich dziedzinach. Screening dwustronny toczy się bezpośrednio między kandydatem a ue, kiedy to obie strony przyglądają się bliżej specyficznym zagadnieniom i problemom.
II ETAP - jest to opracowanie stanowisk negocjacyjnych i odbywa się w Polsce według następującej procedury:
1. przygotowanie projektów stanowisk negocjacyjnych przez Podzespoły Zadaniowe Międzyresortowego Zespoły ds. Przygotowanie Negocjacji Akcesyjnych z UE
2. Przyjęcie projektów stanowisk negocjacyjnych przez Zespół Negocjacyjny pod przewodnictwem Głównego Negocjatora.
3. Podzespoły Zadaniowe 32 i 34 opiniują projekty pod względem skutków społeczno-ekonomicznych zobowiązań budżetowych
4. Zespół Negocjacyjny przedstawia projekty stanowisk negocjacyjnych Komitetowi Integracji Europejskiej.
5. Komitet Integracji Europejskiej rekomenduje przyjęcie stanowiska negocjacyjnego Rządowi.
6. Rząd przyjmuje stanowiska negocjacyjne.
7. Stanowisko jest przekazywane na ręce stałego przedstawiciela państwa członkowskiego sprawującego Prezydencję.
Procedura w Unii Europejskiej:
1. TFAN (Task Force for Accesion Negotiations) w imieniu Komisji Europejskiej przygotowuje w porozumieniu z odpowiednią Dyrekcją Generalną Komisji stanowisko negocjacyjne UE.
2. Projekt trafia pod obrady Grupy ds. Rozszerzenia Rady UE i jest akceptowany na posiedzeniu COREPER-u lub na szczeblu odpowiednich ministrów państw UE jeśli zajdzie taka potrzeba.
3. Przyjęte stanowisko zostaje przekazane stronie kandydującej na posiedzeniu Międzyrządowej Konferencji Akcesyjnej. Wtedy dany dział uważany jest za otwarty.
III ETAP - same negocjacje, prowadzone ze strony polskiej przez Zespół Negocjacyjny, a ze strony unijnej Rada UE reprezentowana przez państwo aktualnie pełniące Prezydencję w UE (ministrowie lub ambasadorowie na Międzyrządowej Konferencji Akcesyjnej). Proces negocjacji ze strony UE jest koordynowany dla zachowania spójności stanowisk poszczególnych państw i jednolitości mechanizmu działania w tym zakresie Rady, Komisji, Sekretariatu Rady i Prezydencji przez TFAN - Zespół Zadaniowy ds. Negocjacji Akcesyjnych Komisji Europejskiej. Negocjacje odbywają się na drodze spotkań wyjaśniających i pisemnej wymiany informacji, aż do całkowitego osiągnięcia porozumienia i tymczasowego zamknięcia danego działu.
IV ETAP - ostateczne uzgodnienie przez strony treści traktatu akcesyjnego na podstawie wynegocjowanych porozumień.
V ETAP - to przyjęcie traktatu, jego podpisanie, ratyfikacja i wejście w życie.
PROCEDURA PROCESU AKCESYJNEGO:
1. Państwo kandydujące występuje z wnioskiem o członkostwao do Rady UE.
2. Rada UE prosi Komisję o wyrażenie opinii na temat kraju kandydującego.
3. Komisja prezentuje Radzie UE Opinię (Avis) na temat kandydata.
4. Rada UE jednogłośnie podejmuje decyzję o rozpoczęciu negocjacji.
5. Rada UE przez Prezydencję prowadzi negocjacje.
6. W wyniku negocjacji uzgodniony zostaje projekt traktatu akcesyjnego.
7. Traktat zostaje przedłożony Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.
8. Parlament przyjmuje Traktat absolutną większością głosów.
9. Rada przyjmuje Traktat jednogłośnie.
10. Podpisanie tratktatu przez państwa członkowskie i państwo kandydujące.
11. Ratyfikacja traktatu przez parlamenty państw członkowskich i państwo kandydujące.
12.Traktat wchodzi w życie po ratyfikacji.