DOKUMENTY.

Odkąd człowiek odkrył swoje możliwości plastyczno-graficzne, wytwory jego wyobraźni zaczęły pokrywać najpierw ściany jaskiń, obecnie wszystkie dostępne mury. Odkąd też upowszechnił umiejętność pisma, momentalnie zaczął również wykorzystywać ją do oszukiwania współbraci.  Wraz z postępującym rozwojem biurokracji wzrastało też znaczenie dokumentów w różnego rodzaju oszustwach i przekrętach.

Konieczne jest zatem bardzo kompleksowe zbadanie zazwyczaj papierowego "dowodu winy". Zaznaczyć jednak trzeba, że kryminalistyka oprócz klasycznych "papierowych karteczek" jako dokument traktuje także zapis magnetofonowy, video i plik komputerowy. Pismo jako takie to zarówno pismo odręczne jak i maszynowe i komputerowe.  Wśród wielu ekspertyz jakie wykonują specjaliści od badania dokumentów można znaleźć m. innymi badanie:

• pisma ręcznego,

• podpisów i paragrafów,

• pisma maszynowego i druku,

• pisma z kserokopiarek i faxów,

• pisma z drukarek komputerowych,

• badanie podłoża i środków kryjących,

• określenie podrobienia lub przeróbek dokumentu,

• identyfikacja pieczątek, papierów wartościowych, druków,

• ustalenie wieku dokumentów.

Dokument jako całość

Dokument w kryminalistyce, kiedy już dostanie się w ręce ekspertów badany jest w wielu aspektach.  Również jako przedmiot o określonych właściwościach fizyko-chemicznych.  Podstawowe badania polegają najczęściej na identyfikacji podłoża - czyli to na czym pisano, oraz środka kryjącego - czyli to czym pisano.  Najczęściej identyfikuje się papier. Podstawowym parametrem charakteryzującym wyroby papiernicze jest tzw. gramatura, czyli  ciężar jaki osiąga 1 m kwadratowy wyrażony w gramach.  Do cech specjalnych należą  również właściwości specjalne poszczególnych rodzajów papieru, np. dla papierów pergaminowych współczynnik spergaminowania.  W Polsce mamy obecnie 9 rodzajów powierzchni papierowych:

matową; szorstką; satynową; gładzoną (dla tektury); groszkowaną; prążkowaną; tłoczoną; lekko marszczoną; marszczoną.

ada się m. innymi wytrzymałość papieru, jego skład chemiczny, właściwości fizyczne, włókna i cechy specjalne. Badania podłoża mogą być zarówno niszczące jak i nieniszczące. Bada się zarówno wygląd papieru jak i jego reakcje z cieczą i gazami. Także właściwości termoelektryczne i optyczne. Częstym zjawiskiem wykorzystywanym w nieniszczącym badaniu dokumentów jest fakt, że jeśli papier potraktujemy promieniowaniem ultrafioletowym, to w zjawisku fluorescencji tym wywołanym można zaobserwować wiele kolorów. Ich rozkład jest charakterystyczny dla danego wyrobu. 

Oprócz podłoża eksperci badają również tusze i atramenty. Rodzaje atramentów można podzielić na:

• żelazo-garbnikowe;

• barwnikowe.

Atramenty żelazo-garbnikowe oznaczane są jako niebiesko-czarne,  zaś barwnikowe to kolory niebieskie, zielone, fioletowe i czerwone. Kryminalistyka wyróżnia trzy rodzaje metod badania atramentu:

• fizyczne;

• chemiczne;

• fizyczno-chemiczne.

Pierwsze z nich nie niszczą dokumentów, ale mają ograniczone możliwości. Metody chemiczne to przede wszystkim analiza chromatograficzna.  Wiodąca metoda fizyczno-chemiczna to użycie spektrometru podczerwieni. Wraz z rozwojem technologicznym coraz większą rolę zaczyna odgrywać laser (przeważnie argonowo-jonowy). Oprócz atramentów bada się także ołówki. M. innymi grafitowe, rysunkowe, kopiowe. Także kalkę i tzw. atrament niewidoczny.  Tak naprawdę każdy bezbarwny płyn może posłużyć jako taki atrament. 

Najczęstsze próby fałszowania dokumentów.  

W praktyce specjaliści najczęściej mają do czynienia z:

• Przerobieniem: czyli  wprowadzeniem zmian do istniejącego dokumentu poprzez usunięcie pewnych dokumentu jego elementów i (lub) dodanie nowych. Np. zmiany kwoty na czekach. 

• Podrobieniem: czyli wyprodukowaniem nowego dokumentu na wzór istniejącego oryginału lub utworzenie dokumentu fikcyjnego. Np. wyprodukowanie fałszywego dowodu rejestracyjnego. 

Słowniczek

Sensybilizacja chemiczna -  zmiana wrażliwości odczynników na pewien rodzaj bodźca poprzez niewielki dodatek innej substancji (tzw. sensybilizatora, uczulacza). Sensybilizator ma zdolność absorbowania energii, którą następnie przez różne mechanizmy (np. wymianę elektronu) przekazuje reagentom. Zastosowanie sensybilizatora w reakcjach fotochemicznych często może zmienić skład produktów takich reakcji. Gramatura - masa jednego metra kwadratowego wyrobu papierniczego lub włókienniczego (również tworzywa sztucznego w arkuszach) wyrażona w gramach. Najczęściej do badań wykorzystuje się: mikroskopię stereoskopową,  metody optyczne,  metody analityczne,  analizę pisma wgłębionego, mikroskopię skaningową.

Z życia wzięte

Aby ujawnić tzw. pismo wgłębione stosuje się tzw. technikę elektrostatyczną. Czasami pismo  zalane jest płynami, zamazane itp. Nawet wtedy istnieje możliwość odczytania treści dokumentu. Metody używane wówczas to m. innymi: sensybilizacja, ultradźwięki, fotografia w promieniowaniu podczerwonym, filtry, technika maskowania i specjalne oświetlenie. Dla dokumentów zamazanych korektorem: fotografia w świetle przechodzącym, odczynniki do usunięcia płynu korekcyjnego (np. aceton), substancja powodująca przezroczystość papieru (wtedy napis widać od tyłu). Nieczytelne dokumenty bada się także wykorzystując luminescencję w podczerwieni oraz światło lasera.

1

---