ZABURZENIA WIDZENIA Krzysztof Rosiński, Grzegorz Wiśniewski

Prawidłowe oko człowieka zbudowane jest w ten sposób, że na siatkówce otrzymywany jest ostry obraz obserwowanego przedmiotu. Jest to możliwe dzięki takiej budowie oka, która zapewnia skupianie wszystkich promieni świetlnych wpadających do oka w jego ognisku. Bieg promieni świetlnych w oku prawidłowym przedstawia poniższy rysunek.

Astygmatyzm (niezborność rogówkowa) jest wadą polegającą na zniekształceniu widzenia wskutek niesymetryczności rogówki oka. Jeżeli promień krzywizny rogówki oka w płaszczyźnie pionowej jest inny niż w płaszczyźnie poziomej, to promienie świetlne padające na różne części rogówki załamywane są w różnym stopniu. Powoduje to, że obraz widziany przez pacjenta jest nieostry. Często zdarza się, że gdy pokazuje się pacjentowi znak krzyżyka, on widzi ostro tylko jedno jego ramię - pionowe lub poziome. Taki astygmatyzm nazywa się regularnym, a oko takie posiada dwie ogniskowe. Aby skorygować taką wadę stosuje się okulary z soczewkami cylindrycznymi. Oko ludzkie posiada zwykle tzw. niezborność fizjologiczną o wartości do 0,5D, która nie wymaga korekcji. Poniższy rysunek przedstawia bieg promieni w oku z astygmatyzmem regularnym.

Urazy oka są często przyczyną nierównej powierzchni rogówki, co powoduje astygmatyzm nieregularny, cechujący się większą ilością ogniskowych. Aby skorygować taką wadę konieczne jest zastosowanie soczewek kontaktowych na powierzchni oka, lub specjalnych żeli okulistycznych wyrównujących powierzchnię rogówki. Poniżej widzimy bieg promieni w oku z astygmatyzmem nieregularnym, wynik korekcji tej wady przez zastosowanie soczewki kontaktowej i wygląd oka z astygmatyzmem nieregularnym z soczewką kontaktową.

Nadwzroczność (hyperopia) jest drugą obok krótkowzroczności najczęściej spotykaną wadą refrakcyjną oka ludzkiego. Jest wynikiem zbyt małych rozmiarów przednio - tylnych oka lub niewystarczającą siłą łamiącą układu optycznego oka. Nadwzroczność wzrasta z wiekiem (starczowzroczność, prezbiopia) wskutek postępującego osłabienia aparatu nastawczego oka, w wyniku zmniejszenia sprawności mięśnia rzęskowego i elastyczności soczewki. Poniższe rysunki przedstawiają bieg promieni świetlnych w oku zdrowym i nadwzrocznym.

Jak widać promienie równoległe, które w nieakomodującym oku zdrowym ogniskowane są na siatkówce, w nieakomodującym oku nadwzrocznym ogniskowane są za siatkówką. Wskutek tego wrażenie wzrokowe dalekowidza jest nieostre. Żeby dobrze zobaczyć przedmiot dalekowidz odsuwa przedmiot od oczu. Poniższy rysunek przedstawia schematycznie jak widzi osoba z wadą nadwzroczności.

W celu poprawy ostrości widzenia dalekowidza stosuje się okulary korekcyjne lub soczewki kontaktowe. Są to soczewki skupiające. Ich moc optyczną podaje się w dioptriach dodając znak plus (np. plus 3 dioptrie). Poniższy rysunek przedstawia bieg promieni świetlnych w oku dalekowzrocznym skorygowanym soczewką skupiającą.

Brak korekcji u młodych osób może prowadzić do powstania tzw. zeza akomodacyjnego.

Krótkowzroczność (myopia) jest jedną z najczęściej spotykanych wad refrakcyjnych oka ludzkiego. Jest wynikiem zbyt dużych rozmiarów przednio - tylnych oka lub zbyt dużą siłą łamiącą układu optycznego oka. Poniższe rysunki przedstawiają bieg promieni świetlnych w oku zdrowym i krótkowzrocznym.

Jak widać promienie równoległe, które w nieakomodującym oku zdrowym ogniskowane są na siatkówce, w nieakomodującym oku krótkowzrocznym ogniskowane są przed siatkówką. Wskutek tego wrażenie wzrokowe krótkowidza jest nieostre. Żeby dobrze zobaczyć przedmiot krótkowidz przysuwa przedmiot bliżej oczu. Poniższy rysunek przedstawia schematycznie jak widzi krótkowidz.

W celu poprawy ostrości widzenia krótkowidza stosuje się okulary korekcyjne lub soczewki kontaktowe. Są to soczewki rozpraszające. Ich moc optyczną podaje się w dioptriach dodając znak minus (np. minus 3 dioptrie). Poniższy rysunek przedstawia bieg promieni świetlnych w oku krótkowzrocznym skorygowanym soczewką rozpraszającą.

Wyróżnia się trzy stopnie krótkowzroczności:

• małą - w zakresie do -3dpt.

• średnią - poniżej -6dpt.

• wysoką - powyżej -6dpt.

Przy wysokiej krótkowzroczności w późniejszym okresie życia mogą wystąpić zmiany zwyrodnieniowe naczyniówki, siatkówki i ciała szklistego.
Krótkowzroczność rozwija się najczęściej w okresie dojrzewania płciowego.

DROGA WZROKOWA

I, II i ciało III neuronu leżą w siatkówce.

- I neuron to pręciki i czopki

- II neuron to kom. dwubiegunowe siatkówki

- III neuron to kom. zwojowe siatkówki

III neuron biegnie jako nerw wzrokowy- kolor biały i czarny

Następnie nerwy wzrokowe prawej i lewej gałki ocznej krzyżują się w skrzyżowaniu wzrokowym- szare kółeczko.

Od skrzyżowania droga wzrokowa biegnie jako pasma wzrokowe- kolor szary ( komunikuje się tutaj ze wzgórkami górnymi śródmózgowia, które z kolei łączą się z jądrem Westfala-Elingera)

Pasma wzrokowe docierają do ciałek kolankowatych bocznych (podkorowego ośrodka wzroku) - niebieskie kółeczka.

Tam droga przełącza się na IV neuron, który biegnie jako promienistość wzrokowa ( szary) do kory wzrokowej płata potylicznego ( pole 17 wg Brodmana)

Zaburzenia pola widzenia:

Czarny obszar- brak widzenia

1. ślepota prawego oka: uszkodzenie gałki ocznej lub n. wzrokowego prawego.

2. dwuskroniowe połowicze niedowidzenie: ucisk na skrzyżowanie nn. wzrokowych ( uszkodzenie na skrzyżowaniu nerwów dotyczy tych włókien, które przechodzą na druga stronę. Włókna te pochodzą z przynosowych połówek każdej siatkówki, dlatego utrata wzroku obejmuje przyskroniowe połówki pola widzenia).

3. lewostronne połowicze niedowidzenie( tzw. przyszlak wzrokowy). Uszkodzenie prawego pasma wzrokowego dotyczy włókien pochodzących z tej samej strony obu oczu.

4. niedowidzenie kwadrantowe ( górne, lewe kwadranty)- wynik uszkodzenia włókien wzrokowych. Uszkodzenie to dotyczyć może tylko części włókien wywołując np. ww zmiany.

---