EKONOMIA REGIONALNA

I EKONOMIKA

ŚRODOWISKA NATURALNEGO

Prof. Wojciech Kosiedowski

UMK, Ekonomia s2, 2013/2014

spec. ekonomia sektora publicznego

Ekonomia regionalna i ekonomika środowiska naturalnego- Prof. Wojciech Kosiedowski

Ekonomia s2, sp. ekonomia sektora publicznego

Wykład 1- 2013-10-07

na ostatnich zajęciach kolokwium

1. istota i zasady gospodarowania przestrzenią i środowiskiem naturalnym.

2. Region i jego zasoby w perspektywie gospodarki rynkowej.

3. Rozwój regionalny i lokalny, jego czynniki i bariery,

4. teorie zrównoważonego rozwoju regionalnego

5. Polityka regionalna i ekologiczna unii europejskiej

6. Polityka regionalna i ekologiczna Polski.

7. Główne założenia narodowej strategii rozwoju regionalnego i narodowej strategii spójności, problemy rozwoju regionu kujawsko-pomorskiego

Literatura:

1. obowiązkowa:

1. Poskrobko. red. nukowa, „Zarządzanie środowiskiem” Warszawa 2007

2. Rogall, „Ekonomia zrównoważonego rozwoju- teoria i praktyka” Poznań 2010

3. Strzelecki, red naukowa, „Gospodarka regionalna i lokalna, Warszawa 2008

4. Żlicz?, „Ekonomia środowiska i zasobów naturalnych” Warszawa 2004

2. uzupełniająca:

1. Brodecki, red naukowa, „ Regiony” Warszawa 2005

2. Hondzyński, Nowakowska, Przygodzki, „Region i jego rozwój w warunkach globalizacji”

3. Domański „Gospodarka przestrzenna- podstawy teoretyczne” Warszawa 2006

4. Głębicka, Drewiński, „Polityka spójności społeczno-gospodarczej Uniii Europejskiej”

5. Kięłczewski red naukowa „Od koncepcji ekorozwoju do ekonomii zrównoważonego rozwoju” Białystok 2009

6. Kosiedowski, „Regiony europy środkowowschodniej w procesie integracji” Torun 2008

7. Kosiedowski, red naukowa, „Zarządzanie rozwojem regionalnym i lokalnym- problemy, teorii i praktyki” Toruń 2001

8. KRomenberg i Berger, „Wyzwania zrównoważonego rozwoju w Polsce” Warszawa 2010

wykład 1- 2013-10-07

egz: 1 książki z grupy 1 i 1 książka z grupy 2- dowolnie wybrane + wykłady

istota i zasady gospodarowania przestrzenią i środowiskiem naturalnym.

Co to w ogóle jest przestrzeń i czy można nią gospodarować

Przestrzenią się nie zajmujemy- zajmujemy się czasem, jak się w niej rozkłada- zainteresowaniem jest wymiar czasowy.

wymiar przestrzenny uchodzi naszej uwadze, nie bardzo się nad nią zastanawiamy. Przestrzeń jest istotnym wymiarem zarówno jak i czas. Świat istnieje w 2 wymiarach- czasie i przestrzeni. (przestrzenia nie bardzo się zajmujemy)

zajmuje się:

a)przestrzennością- analiza otoczenia, najczęściej nie bierzemy ich pod uwagę/ rzadko to robimy<- słabość; jest mało specjalistów w tym zakresie. ekonomia dużo traci w swoich walorach określających, poznających rzeczywistość {np. w Wlk. Brytanii są też regiony mało rozwinięte (mniej więcej tak jak polskie) mimo, że Anglia jest zaliczana do krajów wysokorozwiniętych} przestrzenność traktowana po macoszemu w naukach ekonomicznych; wymiar przestrzenny jest jednakowo ważny jak czasowy. ostatnio nabiera większego znaczenia- środowisko naturalne i jego komponenty go tworzą; dlaczego to zyskuje? 2 główne powody dla których można oczekiwać że wymiar przestrzenny będzie zwiększał swoją rolę w naszej działalności gospodarczej a także w badaniach ekonomicznych, w naukach ekonomicznych:

1. poszukiwanie możliwości wzrostu efektywności ekonomicznej- np. prace zarobkowe- zmiana miejsca aby w ogóle ta pracę mieć i aby większe dochody nam przynosiła. co nas pobudza i motywuje do zainteresowania przestrzenią{ wciąż traktowana jako abstrakcja- wciąż jesteśmy mało mobilni w przestrzeni} {aby mieć prace musze się przemieszczać} poszukiwanie to wymusza większe zainteresowanie…

2. rozwój informacji i informatyki, która dostarcza nam dużo wiedzy o innych regionach, państwach, miastach itd. które kiedyś były mało dostępne/niedostępne dla nas a teraz możemy je śledzić na ekranach telewizorów czy w Internecie, analizować- np. poprzez Internet i telewizję. dzięki informacji i informatyce wzrosła nasza wiedza- dzięki czemu mamy możliwość porównania i to nas motywuje do większego zainteresowania sprawami przestrzennymi.

czym jest przestrzeń?

w Ujęciu filozoficznym- każda materia istnieje w czasie i w przestrzeni (której czasem nie dostrzegamy i nie analizujemy czasem}

ujęcie w dyscyplinach naukowych-

w geografii- jest to po prostu powierzchnia naszej planety, która określa się skończoną liczbą, przyjmuje różne formy, przestrzeń ekonomiczna- słabo zarysowana- ta część przestrzeni geograficznej, która służy jako podstawę działalności gospodarczej, z biegiem czasu przestrzeń ekonomiczna zbliża się do przestrzeni geograficznej; coraz bardziej przestrzeń ekonomiczna zbliża się do przestrzeni geograficznej. {człowiek wpycha się wszędzie gdzie może otrzymać dochód. Póki co przestrzeń geograficzna ustępuje ekonomicznej- to co kiedyś niedostępne staje się dostępne(staje się terenem intensywnej działalności gospodarczej) ze względu na położenie geograficzne itp., obecnie nawet na Antarktydzie prowadzona jest działalności gospodarcza] Powodem prowadzenia działalności jest dochód/zysk. przestrzeń ekonomiczna- przestrzeń, która służy człowiekowi jako miejsce prowadzenia działalności gospodarczej

Przestrzeń ekonomiczna jest zróżnicowana. Wyróżniamy zróżnicowanie demograficzne, ukształtowania powierzchni, występowania surowców, klimatu, stosunków wodnych - zróżnicowanie to daje możliwości jej podziału na poszczególne części- czyli regiony, które rozróżniamy pod różnym względem. regiony to obszary, które charakteryzują się określonymi cechami- przyrodniczymi, demograficznymi, kulturowymi i innymi, które można wyodrębnić, aby tą przestrzeń podzielić.

Czym się te regiony charakteryzują?

1. zaludnieniem- wielkie miasta- metropolie- regiony gęsto zaludnione i regiony słabo zaludnione, - Rolnicze, wiejskie, mała działalność ekonomicznej

2. infrastrukturą- rozbudowana i rozmieszczona oraz pozbawiona tej infrastruktury

3. przemysł, obszary silnie zindustrializowane

4. regiony gdzie nie ma przemysłu lecz główną funkcją gospodarczą jest np. rolnictwo lub turystyka lub transport albo usługi itd.

Daje to nam podstawę do zróżnicowania przestrzeni ekonomicznej daje nam podstawę do wyodrębnienia - delimitacji- regionu różnego rodzaju. (np. nadmorski, pustynny itp.

region - we wszystkich regionach prowadzona jest w jakiejś działalność gospodarcza, czyli gospodarka. Gospodarka w tych regionach musi uwzględniać warunki, czynniki i bariery prowadzenia określonej działalności. W związku z tym gospodarka w regionach musi uwzględniać czynniki przestrzeni- czyli daje to podstawę do określenia gospodarka przestrzenna w regionach,[grupa regionów tworzy państwo, grupa państw tworzy organizację między narodową np. unię europejską.] W regionach i strukturach ponadregionalnych konieczne jest wprowadzenie określonej gospodarki przestrzennej- czyli działalności polegającej na wykorzystywaniu czynników związanych z przestrzenią.

aspekty prowadzenia gospodarki przestrzennej

1. wykorzystywanie w działalności gospodarczej odległości- gospodarowanie odległością/ gospodarka odległością- w związku z tym pojawiają się w regionach problemy lokalizacji działalności gospodarczej. Problem odległości głównych czynników ekonomicznych, np. odległość miedzy położeniem zasobów naturalnych a obiektami w których następuje ich przetworzenie. Wpływa to na efektywność ekonomiczną działalność gospodarczą. niektóre dziedziny działalności koncentrują się na obszarach wokół występowania materiałów surowcowych (ich miejsca występowania, bądź występowania tych czynników) niektóre obszary wykazują się orientacją surowcową- np. przemysł wydobywczy(kopalnie itp.)- lokalizowane wyłącznie tam gdzie występuje surowiec. W większości nie ma tej zależności- można transportować surowce lecz zwiększa/ podnosi to koszty- Przedsiębiorstwa zużywają dużą ilość energii elektrycznej np. produkcja aluminium potrzebuje dużo energii- wobec tego są zlokalizowane blisko elektrowni i oszczędzają na kosztach przesyłowych; niektóre działalności są mało zależne od odległości-

Działalności są różnie związane z przestrzenią- niektóre są silnie związane inne nie. pośrednie warianty

a)pracochłonność-czynnik ludzki- łatwość pozyskania pracowników- zależy ile potrzebujemy do funkcjonowania firmy. Koncentracja wielkich przedsiębiorstw wokół dużych miast

b)rynek zbytu- niektóre towary muszą być wytwarzany wokół rynku zbytu- kłopot z kosztami transportu, wokół aglomeracji miejskich hurtownie, fabryki towarów szybko psujących się, np. położenie sklepów. Działalność może okazać się nierentowna jeśli źle wybierzemy jej lokalizację i odległość (np. od bloków).

c)użytkowanie ziemi- musi jej starczyć dla wszystkich osobników naszej planety, która szybko wzrasta; jest jej coraz mniej w stosunku do rosnącej liczby ludności. Potrzebujemy jej dla celów żywności, mieszkalnych, przemysłu. ziemią trzeba racjonalnie gospodarować. większość krajów świata prowadzi racjonalne gospodarowanie ziemią- np. regulacje z budowa obiektów, wycinki drzew; trzeba gospodarować nią tak, aby starczyła dla wszystkich obecnie żyjących jak i tych, którzy będą tu żyli. racjonalne użytkowanie ziemi nie na zasadzie obrotu rynkowego tylko przy zachowaniu określonych norm, praw i egzekwowaniu tych norm. W Polsce mamy całkiem spoko prawo tylko problem z jego egzekwowaniem. mamy przekroczenia tego prawa. Nie można traktować ziemi jako zwykłego towaru.

gospodarka regionalna- rozwój gospodarczy regionu- mnóstwo problemów się tutaj pojawia. Regiony są rozwinięte w bardzo różnym stopniu- problem czy godzić się z tą sytuacją czy też nie? czy cos robić aby te dysproporcje zmniejszyć? w UE i w Polsce panuje pogląd, że duże różnice w rozwoju regionu są niewłaściwe i trzeba je zmniejszać/ redukować. nie ma powodu dlaczego różnice regionalne miały być bardzo duże. w UE jest 270 regionów NUTS2- 1. miejsce centralny Londyn- ponad 300 % średniej, w ostatniej partii 5 województw Polski. UE wprowadza określoną politykę regionalną

przestrzenna organizacja rozwoju społeczno-gospodarczego- prowadzić go tak, aby optymalnie wykorzystać wszystkie możliwości i czynniki… wymaga do infrastruktury technicznej- prowadzenie spójności regionalnej UE,- transport, łączność, oświata itd.

b)czas/ dynamika- bardziej nas interesuje niż przestrzeń, czas do dyspozycji, który biegnie, ucieka,

Wykład 2- 2013-10-21

temat poprzedni c.d.

Zasady gospodarowania przestrzenią i środowiskiem naturalnym:

1. zasada traktowania przestrzeni jako kategorii ekonomicznej nie dobra wolnego lecz dobra rzadkiego i pełniącego w coraz większym stopniu rolę bariery wzrostu gospodarczego.- to jest zasada wiodąca- przestrzeń trzeba traktować jako dobro ograniczone w czasie, wymagającej szczególnej uwagi przy używaniu jej, trzeba je użytkować szczególnie zaradnie, oszczędnie, uważnie aby starczyło go dla pokolenia obecnego (bieżącego) i przyszłego

z tej zasady wynikają inne zasady:

2. dążenie do obniżki indywidualnych i społecznych kosztów produkcji poprzez właściwą politykę lokalizacyjną- dzięki umiejętnej lokalizacji obniżyć te koszty, które zależą w głównym stopniu od lokalizacji.

3. dążenie do kompleksowego i harmonijnego rozwoju społeczno-gospodarczego opartego na wszechstronnym wykorzystaniu zasobów i warunków regionalnych na rzecz rozwoju danego regionu i całego kraju- wszystkie zasoby wykorzystywać w sposób kompleksowy; region powinien sprzyjać całemu państwu

4. dążenie do przestrzennej komplementarności i wzajemnego dostosowania poszczególnych elementów zagospodarowania przestrzennego- przestrzenna komplementarność, czyli wzajemne uzupełnianie elementów zagospodarowania tej przestrzeni, np. infrastruktury itp. obiekty te powinny być rozmieszczone w odpowiedni sposób, wzajemnie dostosowane; np. osiedla mieszkaniowe są niewłaściwie rozmieszczone względem zakładów pracy.

5. dostosowanie zagospodarowania przestrzennego do koncepcji umiarkowanej koncentracji policentrycznej- umiarkowana koncentracja policentryczna- rozmieszczenie działalności gospodarczej w większej liczbie, ale umiarkowanie rozmieszczone(niezbyt duże ośrodki) -> po to aby nie tworzyła się ogromna koncentracja ludności i produkcji. stosowana w Polsce i w Europie.

6. wzajemne dostosowanie zagospodarowania przestrzennego współpracujących ze sobą krajów i regionów- kraje powinny ją stosować, jeśli tego nie przestrzegają to granice tworzą barierę- drogi, linie energetyczne, chodzi o wzajemne dostosowanie zagospodarowania przestrzennego- unia europejska pomaga zwalczać nierówności i koordynuje te sprawy- oświata, infrastruktura

7. dążenie do niwelacji różnic w poziomie życia ludzi w poszczególnych regionach- jeżeli są duże różnice to jest to zjawisko złośliwe, niewłaściwe i prowadzi do konfliktów.

8. wzajemne powiązanie i proporcjonalny rozwój infrastruktury techniczno-ekonomicznej i społecznej- w praktyce często naruszana, np. niedorozwój infrastruktury samochodowej w stosunku do rosnącego ruchu samochodowego; np. most w Toruniu- tylko jeden jak w średniowieczu; infrastruktura powinna być rozwijana proporcjonalnie z rozwojem a nawet powinna je wyprzedzać- tak na zapas, aby zaspokajała bieżące i rezerwowe na przyszłość potrzeby; inf.- transportowa, energetyka, wodno-kanalizacyjna,

9. konsekwentna ochrona i rehabilitacja środowiska naturalnego w zakresie wszystkich ich elementów- atmosfera, litosfera, hydrosfera itd. zarówno w skali lokalnej i globalnej, aby zminimalizować ryzyko kataklizmu;

Temat 2: region i jego zasoby w perspektywie gospodarki rynkowej

czym jest region? region jest pojęciem stosowanym w różnych kontekstach i rożne

delimitacja

region - fragment powierzchni ziemi charakteryzujący się pewnymi cechami wspólnymi i jednocześnie innymi cechami odróżniający się pod względem pewnych cech od reszty otoczenia.

Cechy:

• geograficzne- położenie; nizinne-wyżynne; istnienie lub brak zasobów wodnych- regiony pustynne- regiony silnie nawodnione; klimat; pomorze, Kujawy

• ludność zamieszkała na danych obszarach- cechy etnograficzne- język, cechy fonetyczne, cechy folkloru- obyczaje, tradycje, zwyczaje kulinarne; regiony etnograficzne

• regiony historyczne- regiony stanowiące pozostałości po zaborach;

• regiony socjologiczne- mające charakter socjologiczny- zw. z utożsamianiem się danej ludności; kryterium: stosunek mieszkańców do zamieszkanego obszaru, przez nich zamieszkałego

• regiony ekonomiczno-administracyjne- jednostki podziału terytorialno-administracyjnego, ściśle wyznaczone i na mapach i w terenie; dla celów gospodarczych muszą być ścisła lokalizacja; najczęściej stosujemy podział terytorialno-administracyjny- zakreślenie dokąd sięga teren, obszar, dla celów statystycznych, zasilania pieniężnego. na najważniejsze z pkt. gospodarowania gospodarki regionalnej i środowiska przyrodniczego; mogą one mieć różny charakter i kształt; o tych regionach decydują państwa, do których dane terytorium należy; suwerenność państwa- podział obszaru państwa na poszczególne regiony- jak chcą to sobie dzielą państwa przyjmują różne ustroje terytorialne- kompetencje jednostek terytorialnych(ustroje federalne- regiony mają dużą samodzielność, swoboda i autonomię, decyzje które ich dotyczą podejmują we własnym zakresie np. Niemcy- podział na landy; obronność, bezpieczeństwo, sprawy podatkowe- zastrzeżone dla władzy centralnej;; ustrój unitarny- nie cieszą się autonomią, są jednostkami realizującymi decyzje władzy centralnej- Polska- nasze regiony nie mają autonomii; także we Francji; ustroje pośrednie- ustroje regionalne- Włochy i Hiszpania-

• różna liczba szczebli i poziomów terytorialnych- PL- podział na gminy, powiaty, województwa; powiat tzw. ziemski albo jako powiat tzw. grodzki- miasto na prawach powiatu; gminy - miejski, wiejski, miejsko-wiejski, powiaty: grodzkie i po prostu powiaty; województwa- nie dzielą się- w PL 16 województw. W PL województwa są regionami; niższe jednostki są lokalne; w UE- regionem jest ta jednostka, która reprezentuje poziom najwyższego szczeble, wszystkie niższe są nazywane jednostkami lokalnymi.

• kompetencje regionów poszczególnych szczebli- duża różnorodność- w PL przyjęto, ze najwyższe, najszersze kompetencje ma GMINA i największe ( stosunku do liczby ludności) środki do realizacji- budżety tych kompetencji, gminy są samorządne- nie podlegają powiatowi i województwom; posiadają określone środki i majątek, mają osobowość prawną (sprzedać, kupić, podarować majątek i nie musi pytać o zgodę województwa i powiatu) Szkolnictwo podlega gminie; powiat jest jednostką samorządną- dot. szkolnictwa średniego, drogi powiatowe, mniejsze kompetencje powiatu; województwo- jednostka dwoista- występuje dwuwładza- władza samorządowa (sejmik województwa…) i wojewoda i podległym sobie aparatem; W kujawsko-pomorskim dwa ośrodki- Bydgoszcz i Toruń; Lubuskie- Zielona Góra i Gorzów Wlkp.; częste i duże zmiany …. są niekorzystne; dobrze jak dany ustrój utrzymuje się długookresowo(nawet kilkusetletni); zmiany- ostrożnie, rzadko i jeśli to naprawdę konieczne

Slajd- duże zróżnicowanie w UE- 28 państw i każde inaczej podziela regiony; jednolita siatka podziału regionalnego- może być zgodna, ale często nie jest zgodna; polityka regionalna, rolna, dla celów statystycznych; każde 28 państw podzielono na regiony i jednostki lokalne: 3 poziomy: NUTS 1- największe, NUTS 2 i NUTS 3. NUTS1-97 obszarów (W PL- 6 i nie są naszymi wewnętrznymi podziałami; zwane u nas makroregiony Północy, centralny- mazowieckie i łódzkie; [południowy- śląskie i małopolski;) NUTS 2- najczęściej stosowany w polityce UE; 270 regionów (w Polsce 16- styka się z naszym podziałem) w innych krajach nie muszą się tak pokrywać; podział według PKP per capita według rozwoju regionów; NUTS 3- 1294 (w PL 66- jednostki poziomu nie występują w naszym podziale, służą dla celów unijnych ; bydgosko-toruński, włocławski i grudziądzki; Wszystkie te podregiony są ujęte w regionach eurostatu- porównywalne dane z innymi państwami i ich regionami[podregionami] są dwa szczeble jednostek lokalnych oznaczane LAU 1 i LAU 2-

Wykład 3 - 2013-11-04

zasoby regionalne można klasyfikować i analizować. podział uniwersalny:

• zasoby naturalne- (ZIEMIA) obejmują gleby, surowce mineralne, wody, florę i faunę, szatę roślinną, walory turystyczno-rekreacyjne, klimat i inne cechy przyrodniczo-geograficzne; wynikają z określonych cech środowiska przyrodniczo-geograficznego- to co wcześniej wymienione- są one ciągle bardzo istotne chociaż postęp techniczny zmienił nasze zapotrzebowanie na wiele tych rodzajów zasobów; kiedyś te zasoby były ważniejsze niż obecnie; przez technikę wiele tych zasobów straciło na swoim znaczeniu- jednak ciągle jest istotne. np. gleby… obecnie wydajniejsze niż kiedyś. zalesianie nieużytków- niska bonitacja; wody- zasobów wody słodkiej brakuje, oszczędna, efektywna gospodarka wodna, zamknięte obiegi wody dla różnych celów produkcyjnych, retencja wody-gromadzenie wtedy gdy jest jej za dużo, czynnik wody jest niewykorzystany w PL i innych krajach odwrotnie, wody podziemne dla wód geotermalnych; surowce mineralne- rozmieszczone bardzo nierównomiernie, cenne surowce są bardzo ważnym czynnikiem rozwoju regionalnego. jednak znaczenie poszczególnych surowców ulega zmianie. występowanie surowców mineralnych może wiązać się z przeinwestowaniem regionu (w PL górny Śląsk), degradacja środowiska naturalnego, lasy- w UE lśnistość stosunkowo nieduża; znaczenie klimatyczne, turystyczno- rekreacyjne, wodne (retencja wodna), potrzebna właściwa gospodarka leśna. lasy państwowe i lasy prywatne. ok. 30% lesistości w PL, dostarczają drewna; pomimo wysokiego poziomu techniki to te zasoby pozostają ważnym czynnikiem rozwoju regionalnego chociaż ich znaczenie w przeciągu lat ulega zmianie. koncepcja tzw. determinizmu geograficznego- działalność gospodarcza człowieka w poszczególnych regionach jest zdeterminowana przez występujące tam zasoby naturalne. (zdeterminowana- pod ich wpływem) obecnie ta koncepcja jest nieaktualna.

• zasoby ludzkie (PRACA)- zróżnicowanie regionów- bezludne i gęsto zaludnione. czynnik: liczba ludności; korelacja między liczbą ludności a powierzchnia (gęstość zaludnienia: l os/ km 2) a skala prowadzonej działalności gospodarczej; proporcjonalna ona być nie musi. dychotomia północ-południe, południe gęsto zaludnione, północ- mniej zaludnione; l. ludności istotny czynnik rozwoju regionu, kraju. struktura tej ludności jeszcze bardziej ważna: struktura według wieku, imigracja ludności; struktura narodowościowa/ etniczna; struktura wg przekroju miasto-wieś; metropolizacja, duże ośrodki bardziej rozwinięte- oferują lepsze warunki pracy i się napędzają do szybszego rozwoju i staje się jeszcze bardziej atrakcyjniejsze; struktura według wykształcenia; struktura według stanu zdrowia; struktura według płci- zalecana równowaga; jego kształtowanie wymaga długiego okresu czasu- kilkunastu lub kilkudziesięciu lat.

• zasoby kapitałowe (KAPITAŁ)- konieczny czynnik dla rozwoju każdego regionu, pozwoli uwolnić/uruchomić czynniki naturalne jak i ludzkie. najlepiej gdy będzie to kapitał miejscowy, rodzimy; popieranie wszelkiej formy akumulacji, gromadzenia tego kapitału. pożądana formą jest akumulacja publiczno-prywatna, środki samorządów terytorialnych, indywidualnych, przedsiębiorstw. + środki unii europejskiej, [korupcjogenne bywa połączenie środków prywatnych i publicznych]

Wykład 4- 2013-11-18

Temat 3: Rozwój regionalny i lokalny- jego czynniki i bariery… coś tam coś

Czym jest rozwój regionalny>

Rozwój regionalny (ogólny)- interpretujemy jako proces zmian zachodzących w danym regionie- zmian wszelkich, które mają znaczenie

czego dotyczą?

- nie zawsze zgodne z naszymi oczekiwaniami

- nie zawsze są one pozytywne (w naszym rozumieniu)

- mogą nam się wydawać negatywne

- rozwój nie zawsze musi oznaczać postęp

-nie zawsze rozwój ku lepszemu

- w ekonomii często przyjmuje się milcząco, że jak cos się rozwija to zachodzą kierunki w dobrym kierunku (zależy o co chodzi, o jaki punkt widzenia)

- rozwój nie oznacza zawsze coś dobrego

- w danej chwili możemy je oceniać jako dobre albo złe- niekoniecznie ta rzeczywistość idzie w tym kierunku

- proces rozwojowy traktujemy bardzo uproszczony (subiektywne odczucia- pozytywne lub negatywne)

- rozwój ma charakter różnokierunkowy- pożądany lub niepożądany- chodzi o zmiany zachodzące w danym regionie

rozwój regionalny- dotyczy większych jednostek przestrzennych

rozwój lokalny- taki sam jak regionalny ale dotyczy mniejszych jednostek

proces rozwoju regionalnego jest zjawiskiem wybitnie długookresowym, długofalowym, [wymaga długich okresów- kilkunastu, kilkudziesięciu lat, aby zaszły istotne zmiany, żeby w danym regionie zaszły. Dla większości ludzi okres ten jest abstrakcją- ludzie nie mają pojęcia co może być za kilka- kilkanaście lat. Rozwojem regionu kierują jst, które są wybierane przez wybory na kilka lat. Perspektywa ich dotyczy tylko okresu, na który zostali wybrani, nie interesuje ich okres poza ich kadencją, Przez to nie przebiega rozwój harmonijnie, bo po kilku latach ustępują miejsce innym ludziom. [porównanie do przedsiębiorstwa- region jako duża korporacja, w korporacji nie ma wyborów; rozwój ciągły -> w regionie przez zmiany personalne rozwój nieciągły; region wstrząsany zmianami ludzi;

proces rozwoju regionu ma charakter różnokierunkowy- ma różne wymiary:[uproszczony]

- wymiar społeczno-polityczny- zmiany w tzw. czynniku ludzkim, albo w kapitale ludzkim; zmiany: w samej liczebności mieszkańców (rośnie/maleje); struktura mieszkańców (wg wieku, płci, wg miejsca zamieszkania, wykształcenie tych ludzi; kultura tych ludzi(uczciwość, obowiązkowość); struktura polityczna społeczności regionalnej- przychylność co do prawicy czy lewicy, partii politycznej, wszystkie te czynniki mają wpływ na rozwój regiony- pozytywny lub negatywny; nie ma czynników które są wyłącznie pozytywne czy negatywne; nie można tych czynników wartościować w sposób absolutny; dobrym czynnikiem dla rozwoju jest infrastruktura

- charakter techniczno-technologiczny- infrastruktura techniczna należy do tego czynnika rozwoju; tzw. zagospodarowanie techniczne, sposób i stopień tego zagospodarowania- w jaki sposób zagospodarowany i intensywność tego zagospodarowania; techniczny postęp i poziom produkcji realizowanej w danym regionie- czy realizują produkcję za pomocą wyższej techniki czy raczej nie, za pomocą prostszej techniki; znaczenie ma tzw. zużycie środków technicznych środków produkcji- moralne i rzeczywiste zużycie środków produkcji. Obecność instytucji tzw. B+R oraz sposób działania tych instytucji. w tym również wyższych uczelni o ile prowadzą takie badania. [ta sama zasada- nie zawsze najwyższy poziom techniczny jest najlepszy/najkorzystniejszy dla rozwoju danego regionu]

-ekologiczny/ środowiskowy/ przyrodniczy- jakość środowiska i zasoby środowiska, stopień degradacji środowiska

- ekonomiczny- ekonomiczne uwarunkowania rozwoju regionu. Polegają na rozwoju gospodarki- poziom i struktura rozwoju gospodarki regionalnej. poziom rozwoju- poziom PKB- im wyższy poziom rozwoju tym wyższy poziom PKB; wzrost produkcji z roku na rok w wyrażeniu realnym( realna produkcja)- poziom i struktura tej produkcji; struktura sektorowa- gospodarkę kraju czy regionu można podzielić na kilka sektorów; najprostszy podział- 1. rolnictwo, leśnictwo, myślistwo, rybołówstwo i rybactwo, 2. Przemysł i budownictwo 3. usługi. Dla rozwoju ważne jest aby dominował sektor 3 , a sektor 1 najmniejszy udział. Tam gdzie duży udział 1 sektora to z reguły należą do słabo rozwiniętych regionów. Regiony w PL- 1 stosunkowo mały, a największy na tzw. ścianie wschodniej- podkarpackie, lubelskie, regiony najsłabiej rozwinięte. wysoki poziom rolnictwa świadczy o zacofaniu regionu. Przemysł- niedawno uważany za region wysokorozwinięty- obecnie wysoki rozwój przemysłu nie musi oznaczać wysokiego poziomu rozwoju regionu- przemysł tradycyjny( ciężki, częściowo wydobywczy, metalurgia) Przemysł dzisiaj jest traktowany jako ważny ale nie najważniejszy czynnik rozwoju. Usługi- obecnie najważniejsze, wchłaniają największą część rąk do pracy, dają możliwości rozwojowe. Różny charakter tych usług, np. usługi turystyczne, usługi zdrowotne, rekreacyjne, usługi edukacyjne (szkolenia, szkolenie ustawiczne), usługi finansowe (np. bankowe).

Wśród tych czynników trzeba zwrócić uwagę na rynek regionalny, jego chłonność[duże rynki zbytu są w dużych miastach; regiony pozbawione dużych miast będą rozwijać się słabiej],

inne czynniki rozwoju - inwestycje/ nakłady inwestycyjne- ich charakterystyka i struktura-> chodzi o takie inwestycje, które poprawiają…. regionu, dają możliwości poprawy poziomu technologicznego, trzeba uważać by nie były zbyt wygórowane te wymagania bo mogą nam inwestorzy uciec :P. mogą zmienić lokalizację i przejdą tam gdzie jest mniejsze wymaganie; region powinien dbać o wysoką atrakcyjność dla inwestorów, system zachęt aby chcieli zainwestować w naszym regionie. Prawidłowość: popyt na nakłady inwestycyjne znacznie przekracza podaż. Trzeba oferować jak najkorzystniejsze warunki ekonomiczne -np. zwolnienie z podatków; musimy być atrakcyjni, by ich przyciągnąć. inwestycje prywatne oraz inwestycje publiczne( które także są realizowane- np. ze środków z UE; pozyskiwanie tych środków na drogi, inwestycje, trzeba o nie walczyć i trzymać rękę na pulsie, być aktywnym w różnych instytucjach, które o tym decydują. trzeba być SPRYTYM i AKTYWNYM. Środki publiczne też podlegają konkurencji i też panuje o nie wyścig i trzeba o nie zabiegać. Dotyczy to także środków unijnych. Jakość zarządzania- sposób zarządzania rozwojem regionu- tzw. management regionalny. zarządzanie powinno być na dobrym poziomie, trzeba je poprawiać poprzez podnoszenie kwalifikacji pracowników oraz poziom aparatu decydującego- administracji regionalnej i lokalnej- wymagać od nich wysokich kwalifikacji i ciągłego podnoszenia tych kwalifikacji. poziom administracji terenowej oraz administracji biurokracji, które powinny być na wysokim poziomie.

Teorie rozwoju regionalnego

nawiązują do rozwoju gospodarczego- dwa kierunki teoretyczne jeśli chodzi o rozwój gospodarczy i społeczny

- kierunek liberalny, klasyczny, neoklasyczny- oparty na doktrynie liberalnej- władza publiczna nie powinna ingerować w rozwój regionu. powinna być jak największa swoboda prowadzenia rozwoju regionalnego. Korzysta na tym efektywność ekonomiczna, może dojść do dużego rozwarstwienia poziomu rozwoju regionów. Jak będzie się dokonywać żywiołowo, bez interwencji państwa- niektóre regiony będą upadać, niektóre bogacić się. dysproporcje będą się coraz bardziej pogłębiać. aż dojdzie do zachwiania gospodarki regionalnej. Doszłoby do tak dużych dysproporcji aż niezrównoważenia ogólnego rozwoju gospodarki (duże rozwinięcie oraz duże zacofanie gospodarki). koncepcja nie do przyjęcia w tradycyjnym rozumieniu liberalnym. Obecnie się jej już nie spotyka. Spór o zakres tej interwencji. Uważa się, że interwencja jest konieczna w władzach publicznych oraz krajowych oraz całą UE, rozbudowana polityka regionalna prowadzona przez Unię Europejską. przeważa pogląd, że potrzebna jest interwencja ponieważ bez tej interwencji doszłoby do jeszcze większych dysproporcji między regionami. przykład państwa niezrównoważonego regionalnie: Włochy

- kierunek interwencjonistyczny, keynesowski, neokeynsistowski, postkeynesistowki- stosuje się obecnie. ojciec Keynes

Wykład 5- 2013-12-02

temat poprzedni cd

Teorie zrównoważonego rozwoju regionalnego

TRR- można pogrupować wg 2 znanych w ekonomii paradygmatów

Ekonomia klasyczna i neoklasyczna i keynesowska

Obecnie te dwa paradygmaty do siebie się zbliżają, nie są już tak rozdzielone

Nie mamy wyraźnego podziału, tak jak jest w mikro- i makroekonomii

Teoria zrównoważonego rozwoju regionalnego, które łączną pewne elementy jednego i drugiego paradygmatu.

• Teoria tzw. ekorozwoju- zakłada, że rozwój regionalny powinien zapewnić odpowiednie dla człowieka środowisko naturalne zarówno w okresie bieżącym jak i przyszłym. Rozwój powinien gwarantować przetrwanie obecnemu i przyszłym pokoleniom. Rozwój powinien być bezpieczny dla obecnie i przyszło-żyjących- ich następców. tzw. rozwój ekologicznie zrównoważony to taki, który zapewnia odpowiednią jakość życia bieżącemu aktualnie żyjącemu i przyszłym pokoleniom. inaczej ten rozwój nazywamy rozwojem trwałem, chodzi o to aby środowisko prezentowało odpowiednią jakość tak długo jak ludzie będą żyli na świecie. odpowiednia jakość- chodzi o to aby to środowisko nie było szkodliwe dla zdrowia i życia społeczeństwa/ ludzkiego ani obecnie ani w przyszłości. Teoria ekorozwoju bazuje na właściwych relacjach między człowiekiem a przyrodą w procesie gospodarczym, Przyroda ta nie powinna ulegać degradacji w takim stopniu w jakim zagrażałby człowiekowi- jego zdrowiu i życiu. Ekorozwój, czyli rozwój zrównoważony ekologicznie należy rozumieć jako taki model rozwoju pewnego rozwoju pewnego regionu, który opiera się na założeniach uwarunkowań przyrodniczych przy założeniu równowagi ekologicznej. Gospodarka regionu powinna się rozwijać nie naruszając równowagi ekologicznej. każde środowisko przyrodnicze każdego regionu posiada określoną odporność na działanie człowieka, przekroczenie tej odporności powoduje zagrożenie dla samego człowieka.1. Należy działać zgodzie z zasadami ekorozwoju. TRR zakłada stosowanie tzw. nowoczesnych czystych technologii produkcji (technologie powinny być takie aby nie zagrażały środowisku, aby produkcja nie powodowała istotnych zmian); 2. minimalizacja odpadów oddawanych środowisku (w miarę możliwości zmniejszyć odpady, które zanieczyszczają środowisku) 3. tzw. recycling i wtórne wykorzystanie materiałów- recycling polega na wielokrotnym albo stałym korzystaniu z tych samych materiałów. 4. Efektywna oszczędna gospodarka energetyczna- chodzi o jak najmniejsze zużycie energii na jednostkę… 5. likwidacja zanieczyszczeń w miarę możliwości u źródła ich powstawania- aby się nie rozprzestrzeniały na otoczenie bliższe i dalsze, najlepiej jakby były likwidowane tam gdzie powstają. jeśli nie zostaną zlikwidowane u źródła to wtedy ich utylizacja (spowodowanie aby stały się dla człowieka nieszkodliwe) jest kosztowna a nawet jest niemożliwe wychwycenie tych zanieczyszczeń, które się rozprzestrzeniły. 6. założenie współpracy międzynarodowej w zakresie ochrony środowiska- brak współpracy powoduje że zanieczyszczenia przenoszą się na obszary państw innych, które nie spowodowały/ przyczyniły się do ich powstania. jest bardzo konieczna współpraca w skali całego globu. 7. założenie uspołecznienia ochrony środowiska- powinna ona być ważnym elementem; powinna odpowiednio odnosić się do środowiska, chodzi o to aby wychować społeczeństwo w duchu ochrony środowiska i dbania o niego. WYCHOWANIE EKOLOGICZNE. 8. tzw. zasada ekonomizacji- wprowadzenie pewnych opłat za korzystanie ze środowiska i wprowadzać odpowiednio wysokie oplaty za przekraczanie norm z korzystania ze środowiska. Zasoby naturalne powinny mieć pewną cenę wyrażoną w pieniądzu- jeśli będą drogie to zmieni się stosunek do nich.

• teoria rozwoju opartego na innowacjach- opiera się na tezie że rozwój regionalny jest produktem procesu innowacyjnego. innowacje są głównym jego źródłem. o rozwoju regionalnym decyduje zdolność poszczególnych regionów do stałego generowania i adaptacji nowych technologii, nowych rozwiązań organizacyjnych i nowej wiedzy. od tej zdolności zależy miejsce regionu w systemie gospodarczym regionu, kraju czy świata. generowanie i adaptowanie innowacji jest najbardziej efektywne w warunkach występowania pewnych sieci innowacyjnych- rzadko kiedy są wprowadzane w pojedynczych podmiotach, bardziej skuteczniejsze. efektywniejsze jest wtedy kiedy powstają w całej sieci- kreowanie i adaptacja tych innowacji. takich sieciach powinny brać udział równe podmioty: przedsiębiorstwa, wyższe uczelnie, ośrodki badawczo-rozwojowe, samorządy terytorialne, organizacje społeczne różnego rodzaju, tzw. jednostki otoczenia biznesu (agencje, fundacje), poszczególne środowiska czy formalne czy tez nieformalne grupy ludzi czy też jednostki indywidualne. Aby taka siec się utworzyła potrzeba jest czyjaś inicjatywa- dużą rolę w tej kwestii powinny odgrywać jednostki samorządu terytorialnego, uniwersytet i one starają się utworzyć lokalne i regionalne sieci innowacyjne. Rozwój regionalny przebiega najszybciej właśnie tam gdzie doszło do otworzenia sieci współpracy. np. dolina krzemowa w USA, poł-zach Niemcy i przylegające tereny Francji, północne Włochy, często regiony innowacyjne związane z dużymi metropoliami miejskimi. innowacyjne regiony są wysoko zurbanizowane.

• teoria rozwoju endogenicznego- [endogeniczny- wewnętrzny. ] zakłada ze decydującymi czynnikami do rozwoje regionalnego powinny być czynniki wewnętrzne- wizerunek dobry lub zły. Zewnętrzne czynniki też są ważne ale nie należy och traktować jako decydujące czynniki. Zewnętrzne mogą mieć charakter uzupełniający. zewnętrzne czynniki np. środki unijne. zewnętrzne czynniki mogą mieć charakter tylko tymczasowy. Stan bieżący często nam się wydaje stanem trwałym. Wykorzystanie naturalnego środowiska do produkcji zdrowej żywności. wykorzystanie terenów poprzemysłowych- rewitalizacja starych obiektów. Trzeba się opierać raczej na zasobach wewnętrznych- w długim okresie trzeba się oprzeć na własnych zasobach, możliwościach-

• teoria centrum- peryferie (rozwoju spolaryzowanego)- zakłada że rozwój gospodarczy ulega centralizacji w pewnych regionach, które szybko zdobywają przewagę nad innymi i szybko stają się … nad innymi regionami. Dochodzi do coraz więcej przewag nad ośrodkami regionalnymi. bardziej atrakcyjne czynniki przyciągają i dzięki temu rozwijają się jeszcze szybciej. każdy obszar dzieli się na centrum i peryferie. na świecie są takie trzy obszary centralne nad całym świecie : Ameryka PN, UE, Daleki wschód. ich produkcja obejmuje ok. 70% światowej produkcji i ich przewaga cały czas się zwiększa, tam są największe dochody, największe możliwości. Obszary wysysają bardzo atrakcyjne czynniki: LUDZIE (najlepiej wykwalifikowani),obszary największych inwestycji, obszary centralne coraz bardziej „wystają” nad peryferiami. coraz mniej prawdopodobne aby peryferie doszły do obszarów centralnych. stolice i okolice podmiejskie. atrakcyjny dla otoczenia i tym samym coraz szybkiej się rozwija. pogłębianie się dystansu między centrum-peryferie jest szczególne widoczne w okresie kryzysu- zwiększają się one jeszcze bardziej- są bardziej atrakcyjne, świat ulega polaryzacji. UE prowadzi politykę spójności, aby zapobiec tej polaryzacji.

Wykład 6 2013-12-16

20 STYCZNIA- EGZAMIN

Temat 4: cele i instrumenty polityki regionalnej i polityki ochrony środowiska

Polityka ochrony środowiska (polityka ekologiczna)

Te 2 polityki to całokształt działań władz publicznych w zakresie rozwoju społeczno-gospodarczego regionów oraz ochrony środowiska przyrodniczego. Wszystkie władze publiczne powinny prowadzić tę politykę (rząd oraz władze jednostek terenowych- charakter samorządowy lub rządowy). W PL władze terenowe to: władze gmin, powiatów, województw; mają one charakter samorządy, województwa- organy władzy samorządowe i rządowe; sejmik województwa i marszałkiem na czele, wojewoda-rządowe. powiat i gmina- wyłącznie samorząd terytorialny. Prowadzi tą politykę rząd (Rada Ministrów) oraz centralne organy władzy publicznej, na szczeblu województw- samorząd wojewódzki; Środki UE traktowane jako środki publiczne, środki pochodzące z unii wchodzą do budżetów.

Polityka regionalna o ochrona środowiska- początek polityki regionalnej związany z kryzysem 1923-1930 oraz interwencjonizmem antykryzysowym, dawniej nie była prowadzona. Lata 60-te, 70-ste- polityki młode, dynamiczne, nabierają dużego znaczenia ostatnio. środki na politykę regionalną są największe w unii europejskiej, obecnie stała się najważniejsza/ jedną z najważniejszych dziedzin polityki społeczno-gospodarczej. Szybki wzrost znaczenia wynika z:

1)poszukiwanie źródeł wzrostu efektywności gospodarowania;

2) wzrost zainteresowania środowiskiem przyrodniczym i rozwojem regionalnym ze względu na wpływem tych elementów na zdrowie i życie ludzi; [poprawa jakości i długości życia] integracja społeczna/ międzynarodowa- UE światowy wzór; globalizacja- prowadzi do ujednolicania sposobu życia ; globalizacji towarzyszy regionalizacja- występują łącznie; rozwój techniki

Cele polityki regionalnej i ochrony środowiska:

1. poprawa efektywności działalności gospodarczej-

2. poprawa poziomu życia ludzi - zaspokojenie potrzeb ludzi

3. przyspieszenie wzrostu gospodarczego

4. poprawa sytuacji na rynku pracy- tworzenie nowych miejsc pracy i przemieszczenia między

5. zmniejszenie dysproporcji poszczególnych regionów- duże dysproporcje mogą się wyrównywać, powili maleją.

6. poprawa konkurencyjności regionu- chodzi o to aby regiony były bardziej konkurencyjne ze względu na wysoką jakość środowiska przyrodniczego

Instrumenty polityki regionalnej:

1. instrumenty ekonomiczne- środki finansowe przeznaczane na rozwój regionów i ochronę środowiska- w postaci dotacji, subwencji przez każdy organ władzy publicznej a także unijne środki, ulgowe kredyty, ulgi w podatkach, cłach czy też inne formy subsydiowania podmiotów gospodarczych przyczyniających się do polepszenia polityki regionalnej, mają duże znaczenie, od środków finansowych w największym znaczeniu zależy ta polityka, chcąc osiągnąć postęp należy dobywać odpowiednie środki finansowe. publiczne krajowe, regionalne i pochodzące z unii europejskiej. środki na finansowanie tej polityki mogą pochodzić ze środków prywatnych a nie tylko publicznych; apel do prywatnych, aby dbały o środowisko i jakie to są ważne sprawy, można stosować motywacje o charakterze moralnym, wyróżnienia, czy tez kary wobec tych którzy tego nie robią, stosowanie tzw. partnerstwa publiczno-prywatnego- na rozwój infrastruktury; zakup samochodów dla policji;

2. instrumenty pozaekonomiczne- środki prawne; duże znaczenie mają plany zagospodarowania przestrzennego, które decydują o sposobie wykorzystania obszarów. instrumenty prawno-administracyjne- zezwolenia, licencji, zakazy i nakazy. instrumenty marketingowe: promocje, rozprzestrzenianie różnych informacji o stanie środowiska, kreowanie wizerunku regionu; instrumenty działalności inwestycyjnej- budowa infrastruktury; zainwestowanie danego regionu na wpływ na środowisko przyrodnicze i na rozwój danego regionu, infrastruktura może być czynnikiem degradującym środowisko.

Zasady polityki regionalnej i ochrony środowiska:

1. zasada solidarności- każdy powinien się przyczyniać do rozwoju regionu i ochrony środowiska.

2. zasada subsydiarności- zasada dobra wspólnego; środowisko i region jest dobrem wspólnym od którego zależy poziom życia nas wszystkich; na najniższym szczeblu rozwiązywanie problemów i na zasadzie troski o dobro wspólne

3. zasada centralizacji działań- polega na tym, ze społeczeństwo biernie oczekuje aż z góry przyjdą działania ochrony środowiska a ani „ewentualnie” się do nich przyłączą

4. zasada partnerstwa- realizacja wspólnymi siłami przez kilku- kilkunastu partnerów; sprawa tzw. kapitału społecznego.

5. zasada programowania- te działania powinny być uprzednio zaprogramowane, nie powinny być spontaniczne- szybko zaczyna jak i szybko kończy to robić. Podejmowanie krótkotrwałych akcji bez programów w długim okresie. jednorazowa akcja nic nie da.

6. zasada dodatkowego finansowania- przewiduje, ze działania w zakresie ochrony środowiska i regionu powinny być realizowane przy wykorzystaniu częściowo własnych środków a nie tylko opierać się na środkach zewnętrznych. wspieranie tych działań. zasada ważna ze względu na efektywność; te gdzie trzeba wyłożyć własne środki tam większa efektywność ekonomiczna

Wykład 7 2014-01-13

Temat 5: Polityka regionalna i ekologiczna UE

polityka ekologiczna mieści się w polityce regionalnej

Środowisko rozmieszczone w regionie i dlatego należy ona do polityki regionalnej. Polityka regionalna obecnie jest najważniejsza dziedziną UE pod względem przydzielonych jej środków. [kiedyś tradycyjna Pol rolna, od roku 2006- polityka rolna na drugim miejscu] finansowanie w UE w okresie 7 lat. polityka regionalna i ekologiczna będzie otrzymywać więcej a polityka rolna- mniej.

Czym jest polityka regionalna UE?

Polityka regionalna jest mechanizmem udzielania pomocy regionalnej.

Jest to największy składnik UE, który pomaga:

• nadrobić zaległości uboższym regionom

• dokonać restrukturyzacji w obszarach przechodzących przemiany gospodarcze

• wdrażać większość innych polityk Wspólnoty[w tym polityki ekologicznej]

Budżet UE na lata 2007-2013

862,2 mld EURO, 307,6 mld EUR przeznaczone na spójność na rzecz wzrostu zatrudnienia (polityka regionalna) 35,7%

konkurencyjność na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia(badanie, innowacje, konkurencyjność) 72,1 mld EUR, 8,4%

WPR- wspólna polityka rolna

WPR traci na znaczeniu zaś polityka rolna? zyskuje na znaczeniu…

tabelka na nowy okres 2014-2020:

przyjęty budżet wy 918 mld EUR (dla polski 105,8 mld EUR- na politykę spójności-72,9 mld EUR, polityka rolna- 28,5 mld )

Jaki jest jej cel ?

UE jest jedną z najzamożniejszych Stef gospodarczych świata

Pomiędzy 270 regionami UE występują jednak olbrzymie dysproporcje, hamując dynamikę Unii

Dlatego też sformułowano cel polityczny zmniejszenia różnic rozwoju

[Różne kraje wchodzące do Unii stosują różny podział terytorialny, Unia w to nie ingeruje, każdy dzieli się tak jak chce, Dla Unii trzeba przyjąć bardziej porównywalne regiony. Unia wprowadziła podział na regiony NUTS- podział stosowany dla potrzeb unijnych. Wyróżniamy NUTS wyrażony na trzech poziomach: NUTS 1- 97 obszarów (w PL 6; kuj-pom- POM- war-maz), NUTS-2 - są w największym stopniu wykorzystywane w polityce regionalnej- 270 obszarów w całej unii- w PL-16- ; NUTS-3 (po polsku podregiony, subregiony) 1294 w całej unii (w PL 66; w kuj POM: bydg-toruń; włocławski; grudziądzki) Ten podział jest istotny dla analiz gospodarczych.

W jaki sposób osiąga swój cel?

Interwencje w dziedzinie polityki regionalnej, mające na celu zmniejszenie dysproporcji i osiągnięcie konwergencji gospodarczej, są podejmowane za pośrednictwem 3 funduszy:

• EFRR- EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROZWOJU REGIONALNEGO

• EFS- EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU….

Po co nam to?

Różnice rozwoju w obrębie UE-27 PKB na mieszkańca jako % średniej wspólnoty

duża różnica między regionami

Dysproporcje w Unii Europejskiej

PKB na mieszkańca: Maks: Luksemburg(251%), MIN Bułgaria (33%) Stosunek 7,6*

Ludność: Maks- Niemcy 82,5 mln, Min, Malta- 404 tys, Stosunek 204

• *w Stanach Zjednoczonych stosunek ten wynosi tylko 2,5, Japonii wynosi on2

Ile kosztuje?

Jedną trzecią budżetu UE w latach 2007-2013 347 mld euro w ciągu 1 lat

1a konkurencyjność	6,6 (2006 rok)	9,9 (2013 rok)
1b. spójność	32,1	35,7
2. zasoby naturalne	47,4	40,4
3. sprawiedliwość	0,9	1,5
4.międzynarodowe	6,5	6,4
5.Administracja	5,6	6,1

Unia Europejska jest strukturą wysoce

Co dostają w zamian obywatele UE?

Trzy fundusze….

Na co wydajemy pieniądze?

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego i Fundusz Spójności (271 mld euro)

Europejski Fundusz Społeczny (76 mld euro)

Czy jest to zgodne z innymi priorytetami UE>

• Stymulowanie wzrostu i zatrudnienia jest centralnym elementem ogólniejszej strategii lizbońskiej UE

• strategia lizbońska jest planem mającym zapewnić….

Stymulowanie wzrostu i tworzenia miejsc pracy: czy polityka regionalna przyczynia się do tego w praktyce?

Co kierujemy do kogo?

• konwergencja? 81,9% (najsłabiej rozwinięte regiony)

• konkurencyjność: 15,7%

• Współpraca terytorialna: 2,4 %

• Budżet ogółem: 347 mld euro, umożliwiający odblokowanie do 700 mld euro

Metoda Opara na sprawdzonych rozwiązaniach programowaniu, partnerstwie i zdecentralizowanym zarządzaniu

[krytyka outsiderów; w nowej perspektywie zmienione powyższe kryteria, udział wsparcia także regionom konkurencyjny, innowacyjnym aby miały większy postęp w dziedzinie innowacji;

2010_ region al_...

W obecnej chwili wszystkie regiony będą otrzymywać fundusze i będzie podział na 3 kategorie: regiony słabo rozwinięte( PKB per capita mniejszy niż 75% średniej unijnej; w pl wszystkie oprócz mazowieckiego,) regiony tzw. przejściowe 75-90%, regiony bardziej rozwinięte mające powyżej 90%

Jakie wsparcie dla regionów:

• słabo rozwinięte- 162,8 mld

• regiony przejściowe 38,9 mld

• bardziej rozwinięte 53,1 mld

[a menu of thematic objectives]

• badania i innowacje

• technologie komunikacyjno-informacyjne

• konkurencyjność małych i średnich przedsiębiorstw

• adaptacja do zmian klimatycznych

• ochrona środowiska

• efektywność zasobów energetycznych[ zmniejszenie zależność od zewnętrznych zasobów energetycznych]

• transport zrównoważony[

• zatrudnienie, mobilność pracy. wzrost zatrudnienie i zwiększenie mobilności pracy

• wykluczenie społeczne

• edukacja i kształcenie długookresowe

• efektywność administracji publicznej

2

Ekonomia regionalna i ekonomika środowiska naturalnego| 2013/2014| K.T.| Strona 3

---