Mapy tematyczne-to opracowanie kartograficzne eksponujące jedno lub kilka zagadnień treści ogólnogeograficznej, społ- gosp, przyrodniczej. Jest to przekaz chorologiczny, kt mówi o rozmieszczeniu danego zjawiska i o relacjach wynikających z jego rozmieszczenia.
Skale pomiarowe zjawisk :
- skala nominalna skala która charakteryzuje dane zjawisko ze wzgl na jego najistotniejszą cechę.(=,=)
- skala porządkowa może być wyrażona liczbą lub literą alfabetu.(=,=,<,>)
-skala interwałowa opisuje wartość danego zjawiska w postaci liczbowej, 0 nie jest zerem bezwzględnym jest przyjęte w sposób umowny.(=,=,<,>,+,-)
-skala ilorazowa od zera bezwzględnego (=,=,<,>,+,-,*,/)
Dane bezwzględne- wyniki bezpośrednich pomiarów.
Dane względne- dane będące wynikiem przetworzenia, przeliczenia albo wyrażają zależność pomiędzy 2 lub więcej zbiorów danych.
Źródła różne, ale każde mają : - jednostki, - średnie, - relacje, - proporcje, - udziały,
Występowanie zjawisk w rzeczywistości;
- ciągłe(w każdym pkt można podać indywidualna charakterystykę, wartość)
- dyskretne(zjawisko występuje w konkret miejscu)
- częściowo ciągłe: - liniowe, - wyspowe,
Dane możemy podzielić na: -bezwzględne-> dane, kt są wynikiem bezpośrednich pomiarów; - względne-> dane, kt są przeliczone lub wyrażają zależność między dwoma lub więcej zbiorami danch.
Jednostki odniesienia ; (pkt,linia,pow)
-naturalne których położenie zależy od rozmieszczenia rozkładu danego zjawiska.
-sztuczne arbitalnie określone, ustalone np. administracyjnie, geometrycznie.
Rodzaje przedziałów klasowych:
*) klasy o jednakowej rozpiętości i liczebności lub pow.
*) klasy, w kt rozpiętość klas zwiększa się lub zmniejsza systematycznie (postęp rytm i geom)
*) klasy o nieregularnej, zmiennej rozpiętości (graficzne i iteracyjne)
Zmienne wizualne : - kształt( j ), - wielkość( i ), - barwa( j posiada atrybuty kolor, jasnośc, nasycenie), - walor( i stos bieli do czerni lub innego koloru ), - ziarnistość( i ), - deseń( j powt się układ znaków ), - orientacja( j ),
Diagramy- proste figury geom do pomierzonych parametrów (proste- 1 cecha, złożone, strukturalne)
KARTODIAGRAM.(diagram na mapie) przedstawia na mapie przestrzenne zjawiska w ujęciu bezwzględnym i względnym odniesionych do pkt, linii, pow za pomocą wykresów, diagramów, których rozmiary są proporcjonalne do wielkości zjawisk lub wyrażają funkcję zmienności. Zmienność może być wyrażona w skali skokowej lub ciągłej. Dzielimy go :
Ze względu na ilość przedstawionych cech wyróżniamy diagram prosty (dla 1 zjaw.) zmienna wizualna to wielkość, złożony, strukturalny( zwarty, rozdzielony prosty i złożony ) Ze wzgl. na na jednostkę odniesienia kartodiagramy : pkt, liniowe, pow.
Przy opracowywaniu mapy met. kartodiagr dla pow dążymy do tego aby diagram nie wychodził poza jednostki odniesienia. W diagramach z danych wizualnych stos. się wielkość.
Etapy opracowania kartodiagramu :
- analiza mapy podkładowej, - analiza danych statystycznych, - wybór skali tema, - wybór figury geom, - ustalenie wielkości diagramów, - opracowanie legendy, - rozm diagramów na mapie.
Kartodiagramy liniowe : (jednokierunkowe - prosty, - sumaryczny, - strukturalny, - dwukierunkowy, - izochroniczny.
KARTOGRAM - kartogram pozwala na lokalizację danych ilościowych względny odniesionych do pow, wyrażonych w skali ciągłej lub skokowej. Natężenie zjawiska może być przedstawione przy pomocy zmiennej wizualnej walor (koloru desenia)
Prawidłowe wykonanie kartogramu zalezy od : -doboru jednostki odniesienia, -doboru liczby klas i sposobu podziału, -odp zmienna wizualna.
Rodzaje kartogramów : 1.prosty (jednorodny, kwalifikatywny, selektywny, desenia kropkowego, geometryczny,)2. złożony 3.strukturalny
Etapy opracowania kartogramu :
-odpowiedni dobór danych,-dobór jedn. Odniesienia,-dobór skali tematycznej, -porządkowanie danych,-dobór liczby klas i podział na klasy,-dobór zmiennej wizualn, -opracowanie mapy,-opracowanie legendy, -nazwa mapy,-skala ogólna podkładu.
Pseudokartogram siatkowy - liczymy ile pól wchodzi na jednostkę odniesienia. Dzielimy i wypełniamy.
METODA KROPKOWA - stosujemy do przedstawienia przestrzennego rozmieszcz obiektów, zjawisk wyrażonych w wartośc bezwzględnych przez umieszczenie na mapie kropki(sygnatury punktowej) Reprezentuje określoną liczbę obiektów, wartości. Wartość ta nosi nazwę wagi kropki. Waga-wartość odpowiadające jednej kropce.
Mapa wykonana met kolejnych iteracji.
SIEĆ ZMIENNOGĘSTA-powstaje w wyniku opracowania dalszego mapy kropkowej. Szukamy powierzchnię która objęta jest przez działanie jednej kropki. Mamy sieci regularne i nieregularne. Rysujemy dwusieczne boków i powstaje wielobok. Zamiast kropki otrzymujemy sieć o różnych pow. jednostka (waga kropki/pow jednostki) im mniejsza pow tym natężenie zjawiska jest większe. Sieć wieloboków o różnych wielkościach - zmienna wizualną jest tu powierzchnia.
MET IZOLINI : stosuje się do przedstawienia zmienności natężenia zjawiska za pomocą izolinii.
Miary natężenia zjawiska: -odległość (Ekwidystanty),-miara ruchu (izodaty, izochromy),-miary odchyleń.
Podział izolinii:1.linie izometryczne (położenie określone jest w wyniku bezpośrednich pomiarów(warstwice, linia zalewu)(nie na podstawie interpolacji) 2.izorytmy powstają w wyniku interpolacji dzielimy je na: -izorytmy rzeczywiste,-izorytmy teoretyczne(abstrakcyjne)
MET DAZYMETRYCZNA : zjawiska w ujęciu względnym odniesionych do pow wyraża natężenie zjawiska w skali skokowej. Jest to met topograficzna, rozmieszczenie natężenia zjawiska pokrywa się z rozmieszczeniem rzeczywistym. Jednostki odniesienia nie są narzucone lecz wynikają z rzeczywistego rozkładu zjawiska.
Met tą opracowujemy na podstawie :
-sieci zmiennogestej,-mapy kropkowej, -kartogramu.
Na podst. sieci zmiennogestej: 1.wybieramy 2 skrajne pow min i max
2.na podstawie tych pow. ustalamy przedziały klasowe
3.przechodzimy do kartogramu
na podst. mapy kropkowej :
1.szukamy odległości najmniejszej i największej między kropkami
2.jest to bok kwadratu odpowiadający danej kropce
3.ustalamy klasy i szukamy pola lub figur geometrycznych
2.liczymy liczbę kropek na dawnej pow dla każdej kropki przypisujemy indywidualną daną względną
3.dzielimy na klasy dobieramy odpowiednią zmienną wizualną (walor, deseń)
na podst kartogramu :
1.musimy mieć dodatkowe informacje o rozmieszczeniu danego zjawiska
2.trzeba obliczyć jaka jest gęstość zaludnienia na pozostałej powierzchni.
METODY JAKOŚCIOWE
MET SYGNATUROWA :
Umieszczamy na mapie zjawiska w skali jakościowej odniesione do pkt lub linii za pomocą znaku punktowego(sygnatury)
Sygnatury : punktowe i liniowe
Sygnatury : geometryczne, symboliczne, obrazkowa, literowa.
Lokalizacja sygnatur jest związana ze skala mapy, jeżeli dane zjawisko jest pomierz to sygnaturę umieszczamy w miejscu rzeczywistej lokalizacji zjawiska.
Sygnatura liniowa : droga, rzeka, pas lasu.
Met sygnatur możemy przedstawić również w skali porządkowej - sygnatura ilościowa (liczbowa)
W tej sygnaturze nie ma zachowanej proporcji pomiędzy wielkością znaku a wielkością zjawiska które reprezentuje
Katrogram sygnatura
Można powiedzieć gdzie występuje dane zjawisko i jaka ma rangę.
METODA ZASIEGÓW : pokazuje zasięg występowania danego zjawiska. Odnosi się do pow - skala nominalna.
Zasięgi liniowe, plamowe wyrażone poprzez nazwy (np. sudety karpaty )
Zasięgi -otwarte -zamknięte.
Zasięgi mogą być również wewnątrz innego zasięgu.
Zmienna wizualna dla skali nominalnej - równoznaczny deseń, linia, kolor. Zmienna nie może sugerować ważności zjawiska
MET CHOROCHROMATYCZNA : (pow. jedn. naturalnych ) - jest to rozbudowanie met zasięgów. Odnosi się do pow, scharakteryzowany jest nie tylko badany obszar ale cały obszar objęty mapą.
Typowym przykładem jest mapa glebowo rolnicza. Też dla skali nominalnej i porządkowej. Zasięgi nie mogą się zazębiać.
POZIOMY POSŁUGIWANIA SIĘ MAPĄ :
1.na poziomie oglądania mapy
- na podstawie samego obrazu możemy określić rozmieszczenie zjawiska
2.na poziomie czytania mapy
-patrząc na legendę,
-patrząc na mapę,
-określenie wielkości i konkretnego rozmieszczenia zjawiska.
Mapy nominalne mogą być bardzo dokładne ale przeważnie nie są.
Mapy ilościowe-dokł.zależy od skali
Kartodiagram sk ciągła-dokł 0,3mm zależy od legendy
-sk skokowa dokł ½ rozpiętości przedziału klasowego.
Kartogram-sk ciągła w zależności od dokł graficznej
-sk skokowa jak w kartodiagramie
Met kropkkowa-dokł wagi jednej kropki
Izolinie-dokł 1/3 cięcia warstwicowego
Met dazymetryczna jak dla kartogramu.
GENERALIZACJA :2 cechy może przedstawiać mapa tematyczna :
-porządkująca-parametry x i y
-parametr znaczeniowy-parametr W(Q) wielkość
Generalizacja: -ilościowa ( polega na redukcji liczby zdarzeń przedstawionych na mapie)
-jakościowa ( polega na uogólnieniu pojęć, zastąpienie pojęć elementarnych pojęciami nadrzędnymi, bardziej syntetycznymi
Generalizacja ilościowa :
1. g. formy : -g. odległości, -g. kształtu.
2. g. treści
G. ilościowa polega na zmniejszeniu liczby sygnałów a pośrednio informacji, zmniejszenie to prowadzi do poprawy wartości informacji jakości jej odbioru.
Generalizacja jakościowa :
1.symbolizacja
2.grupowanie : -jakościowe, -ilościowe, -pól odniesień,
3.zmiana ujęcia zjawiska
G. jakościowa dotyczy pojęć przedstawionych na mapie. Jest to postępowanie prowadzące do syntezy. Pojawia się już w momencie budowania systemów znaków kartograficznych.
Etapy generalizacji :
1. Dane zjawisko pokazujemy met zasięgu
2. Zmiana ujęcia zjawiska - met kartodiagr w skali ciągłej (nie tylko miejsce występowania zjawiska ale jego wielkość)
W podprogu generalizacji - sposób taki sam ale dokładność przedstawienia zjawiska się zmienia.
3. Przejście z ujęcia bezwzględnego na ujęcie względne.
Podpróg generalizacji możemy uzyskać poprzez :
-zmiana skali tematycznej
-zmiana liczby klas
-zmiana jednostki odniesienia
pojemność mapy jest każdorazowo określona przez jej skalę, przeznaczenie, zastosowane metody przedstawienia danych a także możliwości reprodukcyjno- technologiczne.
Mapy tematyczne-to opracowanie kartograficzne eksponujące jedno lub kilka zagadnień treści ogólnogeograficznej, społ- gosp, przyrodniczej. Jest to przekaz chorologiczny, kt mówi o rozmieszczeniu danego zjawiska i o relacjach wynikających z jego rozmieszczenia.
Skale pomiarowe zjawisk :
- skala nominalna skala która charakteryzuje dane zjawisko ze wzgl na jego najistotniejszą cechę.(=,=)
- skala porządkowa może być wyrażona liczbą lub literą alfabetu.(=,=,<,>)
-skala interwałowa opisuje wartość danego zjawiska w postaci liczbowej, 0 nie jest zerem bezwzględnym jest przyjęte w sposób umowny.(=,=,<,>,+,-)
-skala ilorazowa od zera bezwzględnego (=,=,<,>,+,-,*,/)
Dane bezwzględne- wyniki bezpośrednich pomiarów.
Dane względne- dane będące wynikiem przetworzenia, przeliczenia albo wyrażają zależność pomiędzy 2 lub więcej zbiorów danych.
Źródła różne, ale każde mają : - jednostki, - średnie, - relacje, - proporcje, - udziały,
Występowanie zjawisk w rzeczywistości;
- ciągłe(w każdym pkt można podać indywidualna charakterystykę, wartość)
- dyskretne(zjawisko występuje w konkret miejscu)
- częściowo ciągłe: - liniowe, - wyspowe,
Dane możemy podzielić na: -bezwzględne-> dane, kt są wynikiem bezpośrednich pomiarów; - względne-> dane, kt są przeliczone lub wyrażają zależność między dwoma lub więcej zbiorami danch.
Jednostki odniesienia ; (pkt,linia,pow)
-naturalne których położenie zależy od rozmieszczenia rozkładu danego zjawiska.
-sztuczne arbitalnie określone, ustalone np. administracyjnie, geometrycznie.
Rodzaje przedziałów klasowych:
*) klasy o jednakowej rozpiętości i liczebności lub pow.
*) klasy, w kt rozpiętość klas zwiększa się lub zmniejsza systematycznie (postęp rytm i geom)
*) klasy o nieregularnej, zmiennej rozpiętości (graficzne i iteracyjne)
Zmienne wizualne : - kształt( j ), - wielkość( i ), - barwa( j posiada atrybuty kolor, jasnośc, nasycenie), - walor( i stos bieli do czerni lub innego koloru ), - ziarnistość( i ), - deseń( j powt się układ znaków ), - orientacja( j ),
Diagramy- proste figury geom do pomierzonych parametrów (proste- 1 cecha, złożone, strukturalne)
KARTODIAGRAM.(diagram na mapie) przedstawia na mapie przestrzenne zjawiska w ujęciu bezwzględnym i względnym odniesionych do pkt, linii, pow za pomocą wykresów, diagramów, których rozmiary są proporcjonalne do wielkości zjawisk lub wyrażają funkcję zmienności. Zmienność może być wyrażona w skali skokowej lub ciągłej. Dzielimy go :
Ze względu na ilość przedstawionych cech wyróżniamy diagram prosty (dla 1 zjaw.) zmienna wizualna to wielkość, złożony, strukturalny( zwarty, rozdzielony prosty i złożony ) Ze wzgl. na na jednostkę odniesienia kartodiagramy : pkt, liniowe, pow.
Przy opracowywaniu mapy met. kartodiagr dla pow dążymy do tego aby diagram nie wychodził poza jednostki odniesienia. W diagramach z danych wizualnych stos. się wielkość.
Etapy opracowania kartodiagramu :
- analiza mapy podkładowej, - analiza danych statystycznych, - wybór skali tema, - wybór figury geom, - ustalenie wielkości diagramów, - opracowanie legendy, - rozm diagramów na mapie.
Kartodiagramy liniowe : (jednokierunkowe - prosty, - sumaryczny, - strukturalny, - dwukierunkowy, - izochroniczny.
KARTOGRAM - kartogram pozwala na lokalizację danych ilościowych względny odniesionych do pow, wyrażonych w skali ciągłej lub skokowej. Natężenie zjawiska może być przedstawione przy pomocy zmiennej wizualnej walor (koloru desenia)
Prawidłowe wykonanie kartogramu zalezy od : -doboru jednostki odniesienia, -doboru liczby klas i sposobu podziału, -odp zmienna wizualna.
Rodzaje kartogramów : 1.prosty (jednorodny, kwalifikatywny, selektywny, desenia kropkowego, geometryczny,)2. złożony 3.strukturalny
Etapy opracowania kartogramu :
-odpowiedni dobór danych,-dobór jedn. Odniesienia,-dobór skali tematycznej, -porządkowanie danych,-dobór liczby klas i podział na klasy,-dobór zmiennej wizualn, -opracowanie mapy,-opracowanie legendy, -nazwa mapy,-skala ogólna podkładu.
Pseudokartogram siatkowy - liczymy ile pól wchodzi na jednostkę odniesienia. Dzielimy i wypełniamy.
METODA KROPKOWA - stosujemy do przedstawienia przestrzennego rozmieszcz obiektów, zjawisk wyrażonych w wartośc bezwzględnych przez umieszczenie na mapie kropki(sygnatury punktowej) Reprezentuje określoną liczbę obiektów, wartości. Wartość ta nosi nazwę wagi kropki. Waga-wartość odpowiadające jednej kropce.
Mapa wykonana met kolejnych iteracji.
SIEĆ ZMIENNOGĘSTA-powstaje w wyniku opracowania dalszego mapy kropkowej. Szukamy powierzchnię która objęta jest przez działanie jednej kropki. Mamy sieci regularne i nieregularne. Rysujemy dwusieczne boków i powstaje wielobok. Zamiast kropki otrzymujemy sieć o różnych pow. jednostka (waga kropki/pow jednostki) im mniejsza pow tym natężenie zjawiska jest większe. Sieć wieloboków o różnych wielkościach - zmienna wizualną jest tu powierzchnia.
MET IZOLINI : stosuje się do przedstawienia zmienności natężenia zjawiska za pomocą izolinii.
Miary natężenia zjawiska: -odległość (Ekwidystanty),-miara ruchu (izodaty, izochromy),-miary odchyleń.
Podział izolinii:1.linie izometryczne (położenie określone jest w wyniku bezpośrednich pomiarów(warstwice, linia zalewu)(nie na podstawie interpolacji) 2.izorytmy powstają w wyniku interpolacji dzielimy je na: -izorytmy rzeczywiste,-izorytmy teoretyczne(abstrakcyjne)
MET DAZYMETRYCZNA : zjawiska w ujęciu względnym odniesionych do pow wyraża natężenie zjawiska w skali skokowej. Jest to met topograficzna, rozmieszczenie natężenia zjawiska pokrywa się z rozmieszczeniem rzeczywistym. Jednostki odniesienia nie są narzucone lecz wynikają z rzeczywistego rozkładu zjawiska.
Met tą opracowujemy na podstawie :
-sieci zmiennogestej,-mapy kropkowej, -kartogramu.
Na podst. sieci zmiennogestej: 1.wybieramy 2 skrajne pow min i max
2.na podstawie tych pow. ustalamy przedziały klasowe
3.przechodzimy do kartogramu
na podst. mapy kropkowej :
1.szukamy odległości najmniejszej i największej między kropkami
2.jest to bok kwadratu odpowiadający danej kropce
3.ustalamy klasy i szukamy pola lub figur geometrycznych
2.liczymy liczbę kropek na dawnej pow dla każdej kropki przypisujemy indywidualną daną względną
3.dzielimy na klasy dobieramy odpowiednią zmienną wizualną (walor, deseń)
na podst kartogramu :
1.musimy mieć dodatkowe informacje o rozmieszczeniu danego zjawiska
2.trzeba obliczyć jaka jest gęstość zaludnienia na pozostałej powierzchni.
METODY JAKOŚCIOWE
MET SYGNATUROWA :
Umieszczamy na mapie zjawiska w skali jakościowej odniesione do pkt lub linii za pomocą znaku punktowego(sygnatury)
Sygnatury : punktowe i liniowe
Sygnatury : geometryczne, symboliczne, obrazkowa, literowa.
Lokalizacja sygnatur jest związana ze skala mapy, jeżeli dane zjawisko jest pomierz to sygnaturę umieszczamy w miejscu rzeczywistej lokalizacji zjawiska.
Sygnatura liniowa : droga, rzeka, pas lasu.
Met sygnatur możemy przedstawić również w skali porządkowej - sygnatura ilościowa (liczbowa)
W tej sygnaturze nie ma zachowanej proporcji pomiędzy wielkością znaku a wielkością zjawiska które reprezentuje
Katrogram sygnatura
Można powiedzieć gdzie występuje dane zjawisko i jaka ma rangę.
METODA ZASIEGÓW : pokazuje zasięg występowania danego zjawiska. Odnosi się do pow - skala nominalna.
Zasięgi liniowe, plamowe wyrażone poprzez nazwy (np. sudety karpaty )
Zasięgi -otwarte -zamknięte.
Zasięgi mogą być również wewnątrz innego zasięgu.
Zmienna wizualna dla skali nominalnej - równoznaczny deseń, linia, kolor. Zmienna nie może sugerować ważności zjawiska
MET CHOROCHROMATYCZNA : (pow. jedn. naturalnych ) - jest to rozbudowanie met zasięgów. Odnosi się do pow, scharakteryzowany jest nie tylko badany obszar ale cały obszar objęty mapą.
Typowym przykładem jest mapa glebowo rolnicza. Też dla skali nominalnej i porządkowej. Zasięgi nie mogą się zazębiać.
POZIOMY POSŁUGIWANIA SIĘ MAPĄ :
1.na poziomie oglądania mapy
- na podstawie samego obrazu możemy określić rozmieszczenie zjawiska
2.na poziomie czytania mapy
-patrząc na legendę,
-patrząc na mapę,
-określenie wielkości i konkretnego rozmieszczenia zjawiska.
Mapy nominalne mogą być bardzo dokładne ale przeważnie nie są.
Mapy ilościowe-dokł.zależy od skali
Kartodiagram sk ciągła-dokł 0,3mm zależy od legendy
-sk skokowa dokł ½ rozpiętości przedziału klasowego.
Kartogram-sk ciągła w zależności od dokł graficznej
-sk skokowa jak w kartodiagramie
Met kropkkowa-dokł wagi jednej kropki
Izolinie-dokł 1/3 cięcia warstwicowego
Met dazymetryczna jak dla kartogramu.
GENERALIZACJA :2 cechy może przedstawiać mapa tematyczna :
-porządkująca-parametry x i y
-parametr znaczeniowy-parametr W(Q) wielkość
Generalizacja: -ilościowa ( polega na redukcji liczby zdarzeń przedstawionych na mapie)
-jakościowa ( polega na uogólnieniu pojęć, zastąpienie pojęć elementarnych pojęciami nadrzędnymi, bardziej syntetycznymi
Generalizacja ilościowa :
1. g. formy : -g. odległości, -g. kształtu.
2. g. treści
G. ilościowa polega na zmniejszeniu liczby sygnałów a pośrednio informacji, zmniejszenie to prowadzi do poprawy wartości informacji jakości jej odbioru.
Generalizacja jakościowa :
1.symbolizacja
2.grupowanie : -jakościowe, -ilościowe, -pól odniesień,
3.zmiana ujęcia zjawiska
G. jakościowa dotyczy pojęć przedstawionych na mapie. Jest to postępowanie prowadzące do syntezy. Pojawia się już w momencie budowania systemów znaków kartograficznych.
Etapy generalizacji :
1. Dane zjawisko pokazujemy met zasięgu
2. Zmiana ujęcia zjawiska - met kartodiagr w skali ciągłej (nie tylko miejsce występowania zjawiska ale jego wielkość)
W podprogu generalizacji - sposób taki sam ale dokładność przedstawienia zjawiska się zmienia.
3. Przejście z ujęcia bezwzględnego na ujęcie względne.
Podpróg generalizacji możemy uzyskać poprzez :
-zmiana skali tematycznej
-zmiana liczby klas
-zmiana jednostki odniesienia
pojemność mapy jest każdorazowo określona przez jej skalę, przeznaczenie, zastosowane metody przedstawienia danych a także możliwości reprodukcyjno- technologiczne.
Mapy tematyczne-to opracowanie kartograficzne eksponujące jedno lub kilka zagadnień treści ogólnogeograficznej, społ- gosp, przyrodniczej. Jest to przekaz chorologiczny, kt mówi o rozmieszczeniu danego zjawiska i o relacjach wynikających z jego rozmieszczenia.
Skale pomiarowe zjawisk :
- skala nominalna skala która charakteryzuje dane zjawisko ze wzgl na jego najistotniejszą cechę.(=,=)
- skala porządkowa może być wyrażona liczbą lub literą alfabetu.(=,=,<,>)
-skala interwałowa opisuje wartość danego zjawiska w postaci liczbowej, 0 nie jest zerem bezwzględnym jest przyjęte w sposób umowny.(=,=,<,>,+,-)
-skala ilorazowa od zera bezwzględnego (=,=,<,>,+,-,*,/)
Dane bezwzględne- wyniki bezpośrednich pomiarów.
Dane względne- dane będące wynikiem przetworzenia, przeliczenia albo wyrażają zależność pomiędzy 2 lub więcej zbiorów danych.
Źródła różne, ale każde mają : - jednostki, - średnie, - relacje, - proporcje, - udziały,
Występowanie zjawisk w rzeczywistości;
- ciągłe(w każdym pkt można podać indywidualna charakterystykę, wartość)
- dyskretne(zjawisko występuje w konkret miejscu)
- częściowo ciągłe: - liniowe, - wyspowe,
Dane możemy podzielić na: -bezwzględne-> dane, kt są wynikiem bezpośrednich pomiarów; - względne-> dane, kt są przeliczone lub wyrażają zależność między dwoma lub więcej zbiorami danch.
Jednostki odniesienia ; (pkt,linia,pow)
-naturalne których położenie zależy od rozmieszczenia rozkładu danego zjawiska.
-sztuczne arbitalnie określone, ustalone np. administracyjnie, geometrycznie.
Rodzaje przedziałów klasowych:
*) klasy o jednakowej rozpiętości i liczebności lub pow.
*) klasy, w kt rozpiętość klas zwiększa się lub zmniejsza systematycznie (postęp rytm i geom)
*) klasy o nieregularnej, zmiennej rozpiętości (graficzne i iteracyjne)
Zmienne wizualne : - kształt( j ), - wielkość( i ), - barwa( j posiada atrybuty kolor, jasnośc, nasycenie), - walor( i stos bieli do czerni lub innego koloru ), - ziarnistość( i ), - deseń( j powt się układ znaków ), - orientacja( j ),
Diagramy- proste figury geom do pomierzonych parametrów (proste- 1 cecha, złożone, strukturalne)
KARTODIAGRAM.(diagram na mapie) przedstawia na mapie przestrzenne zjawiska w ujęciu bezwzględnym i względnym odniesionych do pkt, linii, pow za pomocą wykresów, diagramów, których rozmiary są proporcjonalne do wielkości zjawisk lub wyrażają funkcję zmienności. Zmienność może być wyrażona w skali skokowej lub ciągłej. Dzielimy go :
Ze względu na ilość przedstawionych cech wyróżniamy diagram prosty (dla 1 zjaw.) zmienna wizualna to wielkość, złożony, strukturalny( zwarty, rozdzielony prosty i złożony ) Ze wzgl. na na jednostkę odniesienia kartodiagramy : pkt, liniowe, pow.
Przy opracowywaniu mapy met. kartodiagr dla pow dążymy do tego aby diagram nie wychodził poza jednostki odniesienia. W diagramach z danych wizualnych stos. się wielkość.
Etapy opracowania kartodiagramu :
- analiza mapy podkładowej, - analiza danych statystycznych, - wybór skali tema, - wybór figury geom, - ustalenie wielkości diagramów, - opracowanie legendy, - rozm diagramów na mapie.
Kartodiagramy liniowe : (jednokierunkowe - prosty, - sumaryczny, - strukturalny, - dwukierunkowy, - izochroniczny.
KARTOGRAM - kartogram pozwala na lokalizację danych ilościowych względny odniesionych do pow, wyrażonych w skali ciągłej lub skokowej. Natężenie zjawiska może być przedstawione przy pomocy zmiennej wizualnej walor (koloru desenia)
Prawidłowe wykonanie kartogramu zalezy od : -doboru jednostki odniesienia, -doboru liczby klas i sposobu podziału, -odp zmienna wizualna.
Rodzaje kartogramów : 1.prosty (jednorodny, kwalifikatywny, selektywny, desenia kropkowego, geometryczny,)2. złożony 3.strukturalny
Etapy opracowania kartogramu :
-odpowiedni dobór danych,-dobór jedn. Odniesienia,-dobór skali tematycznej, -porządkowanie danych,-dobór liczby klas i podział na klasy,-dobór zmiennej wizualn, -opracowanie mapy,-opracowanie legendy, -nazwa mapy,-skala ogólna podkładu.
Pseudokartogram siatkowy - liczymy ile pól wchodzi na jednostkę odniesienia. Dzielimy i wypełniamy.
METODA KROPKOWA - stosujemy do przedstawienia przestrzennego rozmieszcz obiektów, zjawisk wyrażonych w wartośc bezwzględnych przez umieszczenie na mapie kropki(sygnatury punktowej) Reprezentuje określoną liczbę obiektów, wartości. Wartość ta nosi nazwę wagi kropki. Waga-wartość odpowiadające jednej kropce.
Mapa wykonana met kolejnych iteracji.
SIEĆ ZMIENNOGĘSTA-powstaje w wyniku opracowania dalszego mapy kropkowej. Szukamy powierzchnię która objęta jest przez działanie jednej kropki. Mamy sieci regularne i nieregularne. Rysujemy dwusieczne boków i powstaje wielobok. Zamiast kropki otrzymujemy sieć o różnych pow. jednostka (waga kropki/pow jednostki) im mniejsza pow tym natężenie zjawiska jest większe. Sieć wieloboków o różnych wielkościach - zmienna wizualną jest tu powierzchnia.
MET IZOLINI : stosuje się do przedstawienia zmienności natężenia zjawiska za pomocą izolinii.
Miary natężenia zjawiska: -odległość (Ekwidystanty),-miara ruchu (izodaty, izochromy),-miary odchyleń.
Podział izolinii:1.linie izometryczne (położenie określone jest w wyniku bezpośrednich pomiarów(warstwice, linia zalewu)(nie na podstawie interpolacji) 2.izorytmy powstają w wyniku interpolacji dzielimy je na: -izorytmy rzeczywiste,-izorytmy teoretyczne(abstrakcyjne)
MET DAZYMETRYCZNA : zjawiska w ujęciu względnym odniesionych do pow wyraża natężenie zjawiska w skali skokowej. Jest to met topograficzna, rozmieszczenie natężenia zjawiska pokrywa się z rozmieszczeniem rzeczywistym. Jednostki odniesienia nie są narzucone lecz wynikają z rzeczywistego rozkładu zjawiska.
Met tą opracowujemy na podstawie :
-sieci zmiennogestej,-mapy kropkowej, -kartogramu.
Na podst. sieci zmiennogestej: 1.wybieramy 2 skrajne pow min i max
2.na podstawie tych pow. ustalamy przedziały klasowe
3.przechodzimy do kartogramu
na podst. mapy kropkowej :
1.szukamy odległości najmniejszej i największej między kropkami
2.jest to bok kwadratu odpowiadający danej kropce
3.ustalamy klasy i szukamy pola lub figur geometrycznych
2.liczymy liczbę kropek na dawnej pow dla każdej kropki przypisujemy indywidualną daną względną
3.dzielimy na klasy dobieramy odpowiednią zmienną wizualną (walor, deseń)
na podst kartogramu :
1.musimy mieć dodatkowe informacje o rozmieszczeniu danego zjawiska
2.trzeba obliczyć jaka jest gęstość zaludnienia na pozostałej powierzchni.
METODY JAKOŚCIOWE
MET SYGNATUROWA :
Umieszczamy na mapie zjawiska w skali jakościowej odniesione do pkt lub linii za pomocą znaku punktowego(sygnatury)
Sygnatury : punktowe i liniowe
Sygnatury : geometryczne, symboliczne, obrazkowa, literowa.
Lokalizacja sygnatur jest związana ze skala mapy, jeżeli dane zjawisko jest pomierz to sygnaturę umieszczamy w miejscu rzeczywistej lokalizacji zjawiska.
Sygnatura liniowa : droga, rzeka, pas lasu.
Met sygnatur możemy przedstawić również w skali porządkowej - sygnatura ilościowa (liczbowa)
W tej sygnaturze nie ma zachowanej proporcji pomiędzy wielkością znaku a wielkością zjawiska które reprezentuje
Katrogram sygnatura
Można powiedzieć gdzie występuje dane zjawisko i jaka ma rangę.
METODA ZASIEGÓW : pokazuje zasięg występowania danego zjawiska. Odnosi się do pow - skala nominalna.
Zasięgi liniowe, plamowe wyrażone poprzez nazwy (np. sudety karpaty )
Zasięgi -otwarte -zamknięte.
Zasięgi mogą być również wewnątrz innego zasięgu.
Zmienna wizualna dla skali nominalnej - równoznaczny deseń, linia, kolor. Zmienna nie może sugerować ważności zjawiska
MET CHOROCHROMATYCZNA : (pow. jedn. naturalnych ) - jest to rozbudowanie met zasięgów. Odnosi się do pow, scharakteryzowany jest nie tylko badany obszar ale cały obszar objęty mapą.
Typowym przykładem jest mapa glebowo rolnicza. Też dla skali nominalnej i porządkowej. Zasięgi nie mogą się zazębiać.
POZIOMY POSŁUGIWANIA SIĘ MAPĄ :
1.na poziomie oglądania mapy
- na podstawie samego obrazu możemy określić rozmieszczenie zjawiska
2.na poziomie czytania mapy
-patrząc na legendę,
-patrząc na mapę,
-określenie wielkości i konkretnego rozmieszczenia zjawiska.
Mapy nominalne mogą być bardzo dokładne ale przeważnie nie są.
Mapy ilościowe-dokł.zależy od skali
Kartodiagram sk ciągła-dokł 0,3mm zależy od legendy
-sk skokowa dokł ½ rozpiętości przedziału klasowego.
Kartogram-sk ciągła w zależności od dokł graficznej
-sk skokowa jak w kartodiagramie
Met kropkkowa-dokł wagi jednej kropki
Izolinie-dokł 1/3 cięcia warstwicowego
Met dazymetryczna jak dla kartogramu.
GENERALIZACJA :2 cechy może przedstawiać mapa tematyczna :
-porządkująca-parametry x i y
-parametr znaczeniowy-parametr W(Q) wielkość
Generalizacja: -ilościowa ( polega na redukcji liczby zdarzeń przedstawionych na mapie)
-jakościowa ( polega na uogólnieniu pojęć, zastąpienie pojęć elementarnych pojęciami nadrzędnymi, bardziej syntetycznymi
Generalizacja ilościowa :
1. g. formy : -g. odległości, -g. kształtu.
2. g. treści
G. ilościowa polega na zmniejszeniu liczby sygnałów a pośrednio informacji, zmniejszenie to prowadzi do poprawy wartości informacji jakości jej odbioru.
Generalizacja jakościowa :
1.symbolizacja
2.grupowanie : -jakościowe, -ilościowe, -pól odniesień,
3.zmiana ujęcia zjawiska
G. jakościowa dotyczy pojęć przedstawionych na mapie. Jest to postępowanie prowadzące do syntezy. Pojawia się już w momencie budowania systemów znaków kartograficznych.
Etapy generalizacji :
1. Dane zjawisko pokazujemy met zasięgu
2. Zmiana ujęcia zjawiska - met kartodiagr w skali ciągłej (nie tylko miejsce występowania zjawiska ale jego wielkość)
W podprogu generalizacji - sposób taki sam ale dokładność przedstawienia zjawiska się zmienia.
3. Przejście z ujęcia bezwzględnego na ujęcie względne.
Podpróg generalizacji możemy uzyskać poprzez :
-zmiana skali tematycznej
-zmiana liczby klas
-zmiana jednostki odniesienia
pojemność mapy jest każdorazowo określona przez jej skalę, przeznaczenie, zastosowane metody przedstawienia danych a także możliwości reprodukcyjno- technologiczne.