1. +Bilans majątkowy i jego wartości poznawcze

Bilans jest podstawowym elementem sprawozdania finansowego sporządzanego przez jednostki prowadzące działalność gospodarczą. To dwustronne, wartoś­ciowe zestawienie majątku (aktywów) oraz źródeł jego finansowania (pasywów) na ściśle określony dzień (dzień bilansowy) i w ściś­le określonej formie (tabela).

Wartości poznawcze: składniki aktywów uszeregowane są w bilansie według kryterium płynności, składniki pasywów według kryterium wymagalności

Bilans to zestawienie statyczne, gdyż ukazuje stan aktywów i pasywów na określony dzień. W jednostkach kontynuujących działalność istotne znaczenie ma wyróżnienie:

• bilansu otwarcia (przedstawia stan aktywów i pasywów na początek roku obrotowego). Bilans otwarcia (bilans początkowy) stanowi podstawę do otwarcia ksiąg rachunkowych na dany rok obrotowy

• bilans zamknięcia przedstawia stany aktywów i pasywów na koniec roku obrotowego. Jest on jednocześnie bilansem otwarcia następnego roku obrotowego

Bilans jest sporządzany na podstawie ewidencji księgowej. Zestawienie bilansu jest poprzedzone zamknięciem ksiąg rachunkowych, a także sporządzeniem zestawień kont analitycznych oraz zestawienia obrotów i sald kont syntetycznych. W Polsce zgodnie z ustawa o rachunkowości bilans jest sporządzany metoda netto, co oznacza:

• wykazywane wartości składników aktywów w wysokości wartości księgowej skorygowane o:

1. Dotychczas dokonane odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe oraz odpisy aktualizacyjne, w tym również z tytułu trwałej utraty wartości składników

2. Odpisy aktualizujące wartości rzeczowych składników aktywów obrotowych

3. Odpisy aktualizujące należności

• W przypadku pasywów zastosowanie metody netto polega na:

1. Zmniejszeniu kapitału podstawowego o należne, lecz niewniesione wpłaty

2. Wykazywaniu w kapitale (funduszu) własnym udziałów i akcji własnych w wielkości ujemnej

3. Zmniejszeniu wyniku finansowego netto roku obrotowego o dokonane w ciągu tego roku odpisy z zysku netto, jeśli odrębne przepisy dopuszczają takie odpisy

Wg UoR struktura bilansu w pełnej postaci obejmuje 5 poziomów szczegółowości wykazywania składników aktywów i pasywów, które są oznaczone dużymi literami, cyframi rzymskimi, cyframi arabskimi, małymi literami oraz myślnikami (najniższy poziom agregacji). Jednostki gosp. które nie osiągnęły dwóch z następujących warunków:

1. Średnie roczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty - 50 osób

2. Suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego = 2 mln euro (w przeliczeniu na walutę polska)

3. Przychód netto ze sprzedaży produktów i towarów oraz operacji finansowych = 4 mln euro

Mogą sporządzać bilans w postaci uproszczonej, tzn. wykazując tylko dane dotyczące 2-ch najważniejszych poziomów agregacji.

Bilansu uproszczonego nie mogą sporządzać banki i zakłady ubezpieczeń.

Uproszczony bilans w tabeli

AKTYWA

PASYWA

A. Aktywa Trwałe I. WNiP II. Rzeczowe aktywa trwałe - ŚT - ŚT w budowie III. Należności DT IV. Inwestycje DT V. DT rozliczenia międzyokresowe B. Aktywa Obrotowe I. Zapasy II. Należności KT III. Inwestycje KT IV. KT rozliczenia międzyokresowe

A. Kapitał (fundusz) własny I. kapitał (fundusz) podstawowy II. należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna) III. Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna) IV. kapitał (fundusz) zapasowy V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny VI. Pozostałe kapitały(fundusze) rezerwowe VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych VIII. Zysk (strata) netto IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna) B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania I. Rezerwy na zobowiązania II. Zobowiązania DT III. Zobowiązania KT IV. Rozliczenia międzyokresowe

2. +Rachunek zysków i strat i jego segmenty

Rachunek zysków i strat (rachunek wyników) jest drugim obok bilansu obligatoryjnym składnikiem sprawozdania finansowego. RZiS jest zestawieniem rachunkowym wyników finansowych osiągniętych przez jednostkę gosp. w okresie sprawozdawczym. W zestawieniu tym przedstawia się kwotę wyniku finansowego oraz kwoty wielkości, które wpłynęły na WF, czyli przychody i koszty.

Rachunek ZiS jest zbudowany na zasadzie segmentowej i obejmuje on następujące segmenty:

1. Działalność gospodarcza, w tym:

1. Działalność operacyjna, która dzieli się na:

• Podstawowa działalność operacyjna

• Pozostała działalność operacyjna obejmuje czynności w ramach działalności gosp.,które są pośrednio związane z działalnością operacyjna i maja na celu zrealizowanie innych niż podstawowe zadania jednostki, np. zbycie składników aktywów trwałych. Ponadto są to zdarzenia gosp., które występują niesystematycznie i niepowtarzalnie. Zakres operacji zaliczanych do pozostałe działalności gops. Jest określony w UoR

• Działalność finansowa obejmuje operacje związane z gospodarką środkami pieniężnymi pozyskiwaniem kapitału oraz obrotem inwestycjami

2. zdarzenia nadzwyczajne - zdarzenia incydentalne i trudne do przewidzenia

3. Obowiązkowe obciążenie wyniku finansowego

UoR dopuszcza 2 warianty RZiS - w wersji kalkulacyjnej i porównawczej. Wybór wariantu należy do jednostki godp.

1. Wariant porównawczy

2. Wariant kalkulacyjny

Warianty te różnią się między sobą częścią dotycząca działalności podstawowej. Części dotyczące pozostałej działalności operacyjnej, działalności finansowej, zysków i strat nadzwyczajnych oraz obowiązkowego obciążenia wyniku finansowego są takie same w obu wariantach. W wariancie kalkulacyjnym występuje jedna pozycja, która nie występuje w wariancie porównawczym - jest to wynik brutto ze sprzedaży, która stanowi różnicę pomiędzy przychodami netto ze sprzedaży a kosztami sprzedanych produktów

Wariant porównawczy

Przychody ze sprzedaży

-koszty działalności operacyjnej:

1. amortyzacja

2. zużycie materiałów

3. usługi obce

4. podatki i opłaty

5. wynagrodzenia

6. ubezpiecz społeczne i inne świadczenia

7. pozostałe koszty rodzajowe

8. wartość sprzedanych towarów i materiałów

zysk/ strata ze sprzedaży

+pozostałe przychody operacyjne

- pozostałe koszty operacyjne

zysk/strata z działalności operacyjnej

+ przychody finansowe

- koszty finansowe

zysk/strata brutto z działalności gospodarczej

+ zyski nadzwyczajne

- straty nadzwyczajne

zysk/strata brutto

- podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia zysku

zysk netto

wariant kalkulacyjny

przychody ze sprzedaży towarów, produktów i materiałów

- koszty działalności operacyjnej ( koszt sprzedanych produktów, materiałów)

zysk/strata brutto ze sprzedaży

- koszty sprzedaży

-koszty ogólnego zarządu

Zysk/ strata ze sprzedaży

+ pozostałe przychody operacyjne

- pozostałe koszty operacyjne

zysk/strata z działalności operacyjnej

+ przychody finansowe

- koszty finansowe

zysk/strata brutto z działalności gospodarczej

+ zyski nadzwyczajne

- straty nadzwyczajne

zysk/strata brutto

- podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia zysku

zysk netto

Ustalony WF netto jest wykazywany w bilansie, jako składnik kapitału własnego jednostki gospo. Dzięki WF netto RZiS jest połączony z bilansem jednostki.

3. +Rachunek przepływów pieniężnych i jego przeznaczenie

Rachunek przepływów pieniężnych (cash flow) jest jednym z elementów sprawozdania finansowego, jest on obligatoryjny dla jednostek, które podlegają obowiązkowi badania przez biegłego rewidenta.RPP zawiera informacje ukazujące przepływy środków pieniężnych w 3 obszarach działalności gospodarczej przedsiębiorstwa (operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej). Dla każdego z tych obszarów wykazywane są wpływy i wydatki środków pieniężnych oraz przepływy netto. Ustalenie wzajemnych relacji między kierunkami przepływów środków pieniężnych wyróżnionych obszarów działalności stanowi podstawę do oceny stanu finansowego jednostki gospodarczej.

RPP ukazuje mechanizmy kształtowania zmian zasobów środków pieniężnych, które pozostają do dyspozycji jednostki gospodarczej. W RPP wykazuje się strumienie pieniężne wpływające do jednostki gospod. oraz wypływające, które oddziaływają na stan środków pieniężnych. Wynikową kategorią RPP są przepływy pieniężne netto, które są różnicą między wpływami i wydatkami środków pieniężnych, które nastąpiły w trakcie okresu sprawozdawczego. Przepływy pieniężne netto przedstawiają kwoty wolnych środków pieniężnych wygospodarowanych przez jednostkę, które to kwoty mogą być przeznaczone na finansowanie działalności i zabezpieczenie bieżącej zdolności płatniczej jednostki. sporządzenie tego rachunku powinno być poprzedzone zestawieniem bilansu zmian, tj. zestawieniem różnic między stanami końcowymi a początkowymi poszczególnych składników aktywów i pasywów. Zwiększenie pasywów oraz zmniejszenie aktywów stanowią podstawowe źródła pochodzenia środków pieniężnych. Z kolei zwiększenie aktywów i zmniejszenie pasywów są głównymi kierunkami wykorzystania środków pieniężnych.Relacje występujące pomiędzy poszczególnymi pozycjami bilansu zmian mogą być przedstawione w postaci równania bilansowego zmian:

P⁺ + A^- = A⁺ + P^-

Poszczególne pozycje bilansu zmian są wykazywane w RPP jako wartości dodatnie lub ujemne. W przypadku źródeł pochodzenia środków pieniężnych przyrost odpowiednich pozycji wykazuje się ze znakiem dodatnim, natomiast spadek - ze znakiem ujemnym. Jeżeli natomiast chodzi o wykorzystanie środków to przyrost wykazuje się ze znakiem ujemnym, natomiast spadek ze znakiem dodatnim.

Głównym źródłem pochodzenia środków pieniężnych jest nadwyżka finansowa , która jest sumą zysku netto i amortyzacji (bo amortyzacja nie powoduje wydatku, choć jest kosztem)

RPP może być sporządzony metodą pośrednią lub bezpośrednią W obu wersjach RPP składa się z 3 segmentów:

1. Przepływy z działalności operacyjnej

2. Przepływy z działalności inwestycyjnej

3. Przepływy z działalności finansowej

Wersja sporządzana metodą pośrednią i bezpośrednią różnią się między sobą tylko częścią dotycząca przepływów z działalności operacyjnej. Pozostałe segmenty są identyczne w obu wersjach.

1. Metoda bezpośrednia - polega na ustalaniu rzeczywistych przepływów pieniężnych ze wszystkich rodzajów działalności (operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej) przy zastosowaniu metody kasowej

2. Metoda pośrednia polega na wyznaczeniu przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej na podstawie wyniku finansowego netto obliczonego zgodnie z zasadą memoriałową , a przepływów z działalności inwestycyjnej i finansowej przy zastosowaniu metody kasowej. Punktem wyjścia ustalenia przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej w metodzie pośredniej jest wynik finansowy netto wykazywany w RZiS zgodnie z zasada memoriałową. Wynik ten jest następnie korygowany o kwoty kosztów, które nie dotyczyły wydatków środków pieniężnych oraz o kwoty przychodów, które nie dotyczyły wpływów środków pieniężnych w okresie sprawozdawczym.

Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej powinny zazwyczaj w sprawnie funkcjonującej firmie wykazywać saldo dodatnie.

Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej w rozwijającym się przedsiębiorstwie wykazują zazwyczaj saldo ujemne, co spowodowane jest zwiększaniem zasobów aktywów trwałych, wartości niematerialnych i prawnych oraz aktywów finansowych.

Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej mogą w różnych okresach wykazywać saldo ujemne lub dodatnie. W okresach rozwoju działalności przedsiębiorstwo zazwyczaj korzysta z zewnętrznych źródeł finansowania , co przejawia się zwiększonymi wpływami środków pieniężnych i prowadzi do nadwyżki wpływów nad wydatkami. Z kolei w następnych okresach przedsiębiorstwo spłaca zadłużenie oraz pokrywa koszty kapitału obcego, co przejawia się zwiększonym odpływem środków pieniężnych i prowadzi do osiągnięcia ujemnego salda środków pieniężnych z działalności finansowej.

4. +Krótka charakterystyka i porównanie rachunek kosztów pełnych i zmiennych

Rachunek kosztów pełnych

- opiera się na kosztach historycznych

- określany jest rachunkiem tradycyjnym.

- kalkulacja jednostkowego kosztu wytworzenia oraz wycena zapasu odbywa się na poziomie pełnego kosztu wytworzenia

- koszt wytworzenia produktu obejmuje: koszty bezpośrednie oraz koszty pośrednie produkcji.

Rachunek kosztów zmiennych

- nazywany rachunkiem kosztów częściowych.

- jednostkowy koszt produktu ustala się na poziomie zmiennego kosztu wytworzenia

Rachunek kosztów pełnych

Rachunek kosztów zmiennych

użytkowany dla potrzeb zewnętrznych i wewnętrznych przydatny przy podejmowaniu decyzji długookresowych ponieważ zawiera pełną informację kosztową jest zgodny z zasadami rachunkowości, gdyż UoR nakłada obowiązek wyceny produktów w pełnym koszcie wytworzenia wynik na sprzedaży zależny od wielkości produkcji i sprzedaży mało przydatny przy kontroli działalności segmentów zwiększa wpływ zapasów na wynik na sprzedaży dzieli stałe koszty produkcyjne na poszczególne wyroby przy niepełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych następuje deformacja wyniku finansowego

użytkowany dla potrzeb wewnętrznych przydatny przy podejmowaniu decyzji krótkookresowych wynik na sprzedaży zależny od wielkości sprzedaży przydatny do monitorowania działalności segmentów niweluje wpływ zapasów na wynik na sprzedaży traktuje wszystkie koszty stałe jako koszty okresu skraca horyzont czasowy, czyli koncentruje się na decyzjach krótkookresowych zbyt dużo uwagi poświęca się marzy pokrycia, co może spowodować brak dostatecznego rozpoznania kosztów stałych

Rachunek kosztów pełnych wycenia wyroby gotowe według pełnych kosztów wytworzenia, zaś rachunek kosztów zmiennych - według zmiennych kosztów produkcji





5. +Istota i specyfika rachunkowości budżetowej

Rachunkowość budżetowa to rachunkowość rządu, samorządów lokalnych i instytucji budżetowych, których zadaniem jest dostarczenie informacji o wykonaniu budżetu tych jednostek.

Podstawą funkcjonowania rachunkowości budżetowej jest ustawa o finansach publicznych z dn. 27.08.2009

1. Pojęcie budżetu państwa

Budżet państwa to dochody i wydatki oraz przychody i rozchody. Budżet państwa jest uchwalany w formie ustawy budżetowej na okres 1 roku. Projekt ustawy do 30 września roku poprzedniego. Budżet państwa powinien być uchwalony przed nowym rokiem budżetowym. Jeżeli nie jest to możliwe Rada Ministrów musi przedstawić Sejmowi prowizorium budżetowe, czyli uproszczony budżet tymczasowy. Ustawa o prowizorium budżetowym określa poziom dochodów i wydatków budżetu na czas trwania prowizorium, tzn. do uchwalenia budżetu przez Sejm (zwykle na kilka miesięcy).

Dochody i wydatki oraz przychody i rozchody określamy mianem budżetu. Ustawa o finansach publicznych wyróżnia:

1. budżet państwa - jest uchwalany w formie ustawy budżetowej na okres 1 roku.

2. budżet jednostki samorządu terytorialnego - jest uchwalany w formie uchwały budżetowej na okres 1 roku

2. Zasady budżetowe

1. Zasada zupełności - musimy ująć wszystko, nie możemy pominąć żadnych dochodów , ani wydatków

2. Zasada realności - zawraca uwagę na max precyzję w planowaniu dochodów i wydatków

3. Zasada jedności - oznacza, ze wszystkie dochody i wydatki powinny być objęte jednym planem

4. Zasada jednoroczności - dochody i wydatki ujęte są na 1 rok

5. Zasada uprzedniości - budżet na rok następny musi być uchwalony przed początkiem roku, w którym ma obowiązywać

6. Zasada jawności - budżet musi być podany do powszechnej informacji

3. Podstawowe pojęcia z zakresu finansów publicznych

Finanse publiczne - obejmują procesy gromadzenia dochodów i przychodów oraz dokonywania wydatków i rozchodów

Dochody publiczne - to środki, które pochodzą gł. Z podatków, akcyzy, cła, składek i opłat, pobieranych przez jednostki sektora finansów publicznych, ale tez otrzymane subwencje i dotacje

Wydatki publiczne rozdysponowanie środków przez państwo oraz jednostki zaliczane do sektora finansów publicznych, które maja na celu zaspokojenie potrzeb publicznych. To wszelkie subwencje, dotacje przekazane jednostkom sektora finansów publicznych oraz wydatki na utrzymanie całej sfery budżetowej

Rozchody publiczne - wszelkie wydatkowania środków pieniężnych związane przede wszystkim ze splata kredytów i pożyczek

Przychody publiczne - dotyczą operacji finansowych związanych ze sprzedażą papierów wartościowych i prywatyzacja majątku oraz z otrzymaniem kredytów i pożyczek

Jeżeli gmina otrzyma dotacje to jest to dochód, a jeżeli kredyt to przychód

4. Formy organizacyjne gospodarki budżetowej

1. jednostki budżetowe, np. jednostka wojskowa

1. nie posiadają osobowości prawnej (nie mogą zaciągać kredytów; zaciąga je jednostka samorządu terytorialnego, np. gmina i przekazuje jednostkom budżetowym)

2. swoje wydatki pokrywa bezpośrednio z budżetu, a uzyskane dochody odprowadza odpowiednio do budżetu państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, co oznacza, ze rozlicza się z budżetem METODA BRUTTO (nie może finansować swoich wydatków osiągniętymi dochodami)

3. jednostki budżetowe powołują i likwidują odpowiedni ministrowie, kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie

2. zakłady budżetowe - np. żłobek, przedszkole, ośrodek kultury, zakład wodociągowy)

1. wykonują swoje zadania odpłatnie

2. koszty swojej działalności pokrywają z własnych przychodów

3. rozliczają się z budżetem METODĄ NETTO co oznacza, ze do budżetu przekazują nadwyżkę środków obrotowych ustalona na koniec okresu sprawozdawczego

4. zakłady budżetowe, które uzyskują większe przychody własne niż poniesione koszty, nadwyżkę środków przekazują do budżetu sukcesywnie co kwartał

5. zakład budżetowy może starać się o dotację z jednostki samorządu terytorialnego, ale nie wyższa niż 50% kosztów jego działania

6. zakład budżetowy może jednorazowo otrzymać dotacje z jednostki samorządu terytorialnego na jego pierwsze wyposażenie w środki obrotowe

3. gospodarstwa pomocnicze - tworzone w ramach jednostek budżetowych, np. stołówka, zlikwidowane od 1.01.2011

5. Klasyfikacja budżetowa

Zgodnie z ustawa o finansach publicznych organizacja rachunkowości budżetowej jest jednolita dla określonych jednostek sektora finansów publicznych. Od 1999 ustawa o finansach publicznych posługuje się pojęciem klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów, które podlegają klasyfikacji według:

1. Działów, np. rolnictwo, leśnictwo, pomoc społeczna

2. Rozdziałów, które występują w ramach działów, np.

Dział; pomoc społeczna - symbol 852

Rozdział: a) składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe -symbol 852 -14

b) dodatki mieszkaniowe - symbol 852 -15

3. Paragrafów , np.

dochody - 001 podatek dochodowy od osób fiz

002 podatek dochodowy od osób prawnych

Wydatki - 426 zakup energii

421 zakup materiałów

Klasyfikacja budżetowa pozwala na porównanie dochodów i wydatków budżetowych poszczególnych jednostek i ustalenia różnic pomiędzy nimi

SPECYFIKĄ RACHUNKOWOŚCI BUDZETOWEJ JEST STOSOWANIE METODY KASOWEJ

Nadwyżka budżetowa nie jest dobra, bo oznacza nieumiejętne gospodarowanie środkami pieniężnymi.

6. +Księgi rachunkowe i ich klasyfikację

Księgi rachunkowe- prowadzone są na podstawie dowodów księgowych i ujmują zapisy zdarzeń w porządku chronologicznym i systematycznym. Powinny być prowadzone rzetelnie, bezbłędnie, sprawdzalnie i bieżąco.

Z art. 13 ust. 1 ustawy o rachunkowości wynika, że księgi rachunkowe tworzą:

1. dziennik - zawiera chronologiczne ujęcie zdarzeń gospodarczych jakie nastąpiły w danym okresie sprawozdawczym. Dziennik powinien umożliwiać uzgodnienie jego obrotów z obrotami zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej

2. księga główna - zbiór kont syntetycznych

3. księgi pomocnicze - zespół kont analitycznych do danego konta syntetycznego. Najczęściej księgi pomocnicze (konta analityczne) stosuje się do następujących kont syntetycznych:

• środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych - rejestr środków trwałych,

• rozrachunków z dostawcami i odbiorcami - odpowiednio analityka zobowiązań i należności

• rozrachunków z pracownikami

• kosztów

• sprzedaży

• innych elementów majątku lub zobowiązań istotnych dla danego przedsiębiorstwa.

1. zestawienia: obrotów i sald kont księgi głównej oraz sald kont ksiąg pomocniczych( przed zamknięciem ksiąg rachunkowych),

2. wykaz składników aktywów i pasywów potwierdzony inwentaryzacją sporządzają jednostki, które uprzednio nie prowadziły ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą . W pozostałych jednostkach rolę inwentarza spełnia zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej oraz zestawienie sald ksiąg pomocniczych sporządzone ma dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych

7. +Podstawowe różnice i podobieństwa między rachunkowością zarządczą a finansową

	Rachunkowość finansowa	Rachunkowość zarządcza
użytkownik	Zewnętrzny informacje prezentowane są głównie na zewnątrz organizacji, np. dla ochrony interesów inwestorów	Wewnętrzny informacje są przeznaczone głównie dla kierownictwa wewnętrznego przedsiębiorstwa i stanowią tajemnicę
orientacja czasowa	przeszłość i teraźniejszość (ex post)	teraźniejszość i przyszłość (ex ante)
zakres odniesienia	cała firma	działy i sekcje
jednostki pomiaru	pomiar i prezentacja głównie danych finansowych - dane wyrażone w pieniądzu	pomiar i prezentacja danych finansowych i niefinansowych - dane wyrażone w pieniądzu i w jednostkach naturalnych
Zakres regulacji	zgodnie z obowiązującym prawem krajowym i międzynarodowym	według potrzeby menadżerów, stosuje różne podejścia do kosztów, zależnie od celów analizy
cechy idealne	rzetelność, ciągłość, prawidłowość	istotność, użyteczność, zrozumiałość
nacisk położony na	dokładność, terminowość	szybkość, wiarygodność
analizowany okres	ścisła periodyzacja (rok obrotowy, okres sprawozdawczy)	w zależności od potrzeb elastyczne przedziały czasowe
charakter	obowiązkowy, o określonej formie	fakultatywny, o dowolnej formie

8. +Definiowanie rachunkowości w ujęciu tradycyjnym i nowoczesnym

Tradycyjne ujęcie rachunkowości

Przez wiele lat definicje podkreślały głównie rolę ewidencyjną rachunkowości, co wynikało z faktu, że dyscyplina ta wywodzi się właśnie z ewidencji księgowej, czyli księgowości i przez długie lata była z nią utożsamiana.

 

Najpełniejszą definicję rachunkowości tego typu opracował wybitny teoretyk rachunkowości Stanisław Skrzywan. Według niego „Rachunkowość jest szczególnym rodzajem jednostkowej ewidencji gospodarczej. Stanowi ona system ciągłego w czasie ujmowania, grupowania, prezentowania i interpretowania wyrażonych w pieniądzu i bilansujących się, ogólnych i szczegółowych danych liczbowych o działalności gospodarczej i sytuacji majątkowej jednostki gospodarczej”.

 

Definicje tradycyjne umożliwiają wprawdzie traktowanie rachunkowości jako źródła wszechstronnej informacji ekonomicznej, ale

- ograniczają jej istotę i zakres do ewidencji (gromadzenia danych odnoszących się do stanu przeszłego - rachunkowość retrospektywna),

- akcentują jej bierny charakter,

- nie wyczerpują w pełni jej potencjalnych możliwości,

- umniejszają jej znaczenie.

Współczesne ujęcie rachunkowości

W wielu definicjach rachunkowości często akcentowane jest znaczenie dostarczanych przez nią informacji ekonomicznych. Za podstawowy cel rachunkowości definicje tego typu uznają wytwarzanie informacji finansowej umożliwiającej dokonanie oceny wyników i sytuacji finansowej jednostki gospodarczej.

Reprezentatywnym przykładem takich definicji jest definicja Włodzimierza Brzezina, według którego „Rachunkowość jest szczególnym systemem informacyjnym o charakterze retro- i prospektywnym, który ma monopol na ustalanie wyniku finansowego i kondycji finansowej podmiotu gospodarczego w pewnym okresie czasu”

 

System informacji ekonomicznej

System informacji ekonomicznej (SIE) - system, w którym dane przekształca się w informacje ekonomiczne i przesyła do zainteresowanych odbiorców

Rachunkowość uważana jest za podstawowy podsystem SIE ze względu na specyficzną metodę rejestracji zjawisk gospodarczych - przez zastosowanie metody podwójnego zapisu każdego pojedynczego zjawiska gospodarczego gromadzi na stosowanych w niej urządzeniach księgowych (kontach) wszechstronny materiał informacyjny dotyczący różnych dziedzin działalności gospodarczej jednostki

Rachunkowość - system identyfikacji, pomiaru, przetwarzania, prezentowania i analizowania informacji finansowych o sytuacji majątkowej i osiągniętych wynikach, służący celom sprawozdawczym, kontrolnym i decyzyjnym.

9. +Klasyfikacja i ewidencja kosztów dla celów sprawozdawczych (zespołu 4 i 5)

W zespole 4 ujmowane są koszty według ich rodzajów (koszty rodzajowe) i ich rozliczenie. Jest to jedyny obligatoryjny układ kosztów dla jednostek objętych ustaw,a o rachunkowości. Obejmuje wszystkie koszty poniesione w okresie obrachunkowym bez wskazania miejsc ich powstawania (komórek organizacyjnych) i nośników (produktów na które je poniesiono). Koszty zgrupowane w układzie rodzajowym mogą być fakultatywnie rozliczane na układ funkcjonalny (obejmujący koszty wyodrębnionych faz procesu gospodarczego, np. koszty fazy zakupu, koszty fazy produkcji, koszty fazy sprzedaży, koszty zarządu) i układ kalkulacyjny opierający się na podziale kosztów rodzajowych na koszty bezpośrednie i pośrednie. Układ rodzajowy obejmuje następujące grupy kosztów:

1. 
   amortyzacja

2. zużycie materiałów i energii

3. usługi obce

4. podatki i opłaty

5. wynagrodzenia

6. ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia

7. pozostałe koszty rodzajowe

W zespole 5 ujmowane są koszty według typów działalności i ich rozliczenie


1. koszty dział. Podstawowej

a) koszty bezpośrednie

b) koszty pośrednie

2. koszty dział. Pomocniczej

a) koszty bezpośrednie

b) koszty pośrednie

3. koszty zarządu

4. koszty sprzedaży

5. rozliczenie kosztów działalności




10. +Klasyfikacja kosztów dla celów decyzyjnych

Podział kosztów	Charakterystyka kosztów
Koszty według reakcji na zmianę wielkości produkcji
Zmienne	Reagują na zmiany rozmiarów działalności lub stopień wykorzystania zdolności produkcyjnych
1.Proporcjonalnie	Wzrastają w tym samym tempie co produkcja (liniowo)
2.Progresywnie	Rosną w szybszym tempie niż wzrastają rozmiary produkcji , niekorzystne, np. transport z oddalających źródeł zaopatrzenia
3.Degresywnie	Zmieniają się w tempie wolniejszym niż rozmiary działalności, np. część wynagrodzenia kierownictwa wydziału produkcji
Stałe	Ich poziom nie jest uzależniony od wielkości produkcji lub stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnych
Bezwzględnie	Koszty niewrażliwe na zmiany wielkości produkcji, np. amortyzacja budynków
Względnie(skokowe)	Pozostają bez zmian tylko w pewnym przedziale rozmiarów działalności. Rosna skokowo wraz z przekroczeniem dotychczasowego przedziału zmienności produkcji, np. czynsze (większa produkcja powoduje potrzebę wynajmu nowej hali)
Koszty według istotności przy podejmowaniu decyzji (wpływ na decyzje)
Istotne/Nieistotne	Zmieniają się w zależności od przyjętego wariantu decyzyjnego, mają wpływ na wybór decyzji. Koszty istotne to koszty przyszłe, każda decyzja dotyczy przyszłych wariantów działania, tylko koszty różniące się rodzajem i/lub wielkością w poszczególnych wariantach działalnia mogą być kosztami istotnymi; te same składniki kosztów w różnych wariantach działalnia nie maja wpływu na podjecie decyzji, a więc sa kosztami nieistotnymi
Przesądzone (zapadłe)	Koszty wywołane decyzjami podjętymi w okresach poprzednich, których nie można uniknąć, zmienić na etapie podejmowania decyzji bieżących
Przyszłe (niezapadłe)	Koszty, których można uniknąć, gdyż nie są one pochodna wcześniejszych decyzji. Są to koszty zależne od rodzaju podjętej decyzji w okresie bieżącym
Inne koszty niezbędne dla celów decyzyjnych
Utraconych korzyści (możliwości)	Są to najczęściej utracone dochody z powodu podjętej decyzji w wyniku, której zaniechano jedno działanie w celu podjęcia innego działania
Krańcowe	Koszty wytworzenia dodatkowej jednostki produktu
Przyrostu produkcji	Różnica między łącznymi kosztami wytworzenia nowej wielkości produktu a kosztami wytworzenia dotychczasowej działalności

11.+Charakterystyka podstawowych instrumentów wykorzystanych w controllingu

Instrumenty controllingu można podzielić na związane z zarządzaniem:

1. strategicznym

1. analiza możliwości

2. analiza portfelowa

3. analiza SWOT

4. techniki scenariuszy

5. analiza konkurencji

6. analiza inwestycji kapitałowych

2. operacyjnym

1. Krótkookresowy rachunek wyników

2. Analiza CVP

3. Analiza ABC

4. Analiza budżetowa

5. Rachunek kosztów bezpośrednich

6. Analiza wąskich gardeł

7. Analiza obszarów sprzedaży

Klasyfikacja narzędzi controllingu:

1. Systemy - tworzone przez kompleksy narzędzi, złożone z wielu części obejmujących wszystkie fazy podstawowych funkcji planowania i kontroli, np.

1. Systemy rachunku kosztów

2. Systemy planowania i kontroli inwestycji

3. Systemy wskaźników

4. System centrów odpowiedzialności

2. Metody - indywidualne narzędzia stosowane w różnych; są często elementami systemów, np.

1. metody budżetowania

2. metody rachunku kosztów

3. Narzędzia proste, np.

1. analiza cyklu życia

2. analiza CVP

3. analiza odchyleń

Przykładem narzędzia prostego wykorzystywanego jako narzędzie controllingu jest analiza CVP, czyli analiza progu rentowności.

Punkt rentowności to punkt krytyczny, w którym przychody ze sprzedazy produktów są równe kosztom całkowitym (operacyjnym) prowadzonej działalności. Czyli jest o punkt, w którym przedsiębiorstwo nie ponosi straty, ale nie osiaga również zysku, czyli punkt, w którym WF=0. Mając na uwadze, że WF= P-K_C oraz, że WF=0 otrzymujemy

P=K_C oraz podstawiając P= q*c_s (q- wielkość sprzedazy, c_s cena sprzedazy) oraz K_C=K_S+K_Z =K_S+q*k_zj otrzymujemy:

q*c_s = K_S+q*k_zj i dalej po przekształceniu

q(c_s - k_zj) = K_S to wartościowy prog rentowności wynosi:

BEP = q	=	KS
				cs - kzj

Wartościowy próg rentowności wynosi iloczyn ilościowego progu rentowności i ceny sprzedaży, a więc:

BEP' = BEP * cs	=	KS* cs	=	KS
					cs(1- kzj/ cs)		(1- kzj/ cs)

Procentowy próg rentowności :

BEP''	=	KS
				BEP*cs - Kz

Innym przykładem jest analiza SWOT , czyli zestawienie:

 S (Strengths) - mocne strony: wszystko to co stanowi atut, przewagę, zaletę analizowanego obiektu,

 W (Weaknesses) - słabe strony: wszystko to co stanowi słabość, barierę, wadę analizowanego obiektu,

 O (Opportunities) - szanse: wszystko to co stwarza dla analizowanego obiektu szansę korzystnej zmiany,

 T (Threats) - zagrożenia: wszystko to co stwarza dla analizowanego obiektu niebezpieczeństwo zmiany niekorzystnej

Narzędzia controllingu można dalej podzielić na

1. analityczne (dla strukturalizacji problemów),

2. prognostyczne (dla redukcji niepewności),

3. wyceniające (dla wyboru rozwiązań optymalnych).

12. +Zakres i elementy sprawozdania finansowego w przedsiębiorstwa

Według Ustawy o rachunkowości wszystkie jednostki, których dotyczy sporządzanie sprawozdania finansowego mają obowiązek sporządzić: bilans, rachunek zysków i strat oraz informację dodatkową, obejmującą wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz dodatkowe informacje i objaśnienia.( Art. 45, ust. 2 Ustawy o rachunkowości). Jednostki, których sprawozdania na mocy Ustawy o rachunkowości podlegają obowiązkowi badania i ogłaszania są zobowiązane do sporządzania również zestawienie zmian w kapitale własnym oraz rachunku przepływów pieniężnych.( Art. 45, ust. 3 Ustawy o rachunkowości). Oprócz wymienionych elementów sprawozdania finansowego spółki kapitałowe, spółki komandytowo - akcyjne, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, towarzystwa reasekuracji wzajemnej, spółdzielnie i przedsiębiorstwa państwowe maja obowiązek dołączyć
do sprawozdania finansowego sprawozdanie z działalności jednostki.( Art. 49, ust. 1 Ustawy o rachunkowości)

1. Bilans:

Dostarcza on użytkownikowi informacji zarówno o wielkości, strukturze, jak i zmianach składników majątku przedsiębiorstwa oraz o źródłach ich finansowania. Pozwala określić w jakim stopniu aktywa są finansowane kapitałem własnym, a w jakim stopniu zobowiązaniami. Na podstawie bilansu możliwe jest również określenie relacji pomiędzy krótkoterminowymi należnościami i zobowiązaniami, które w istotnym stopniu determinują możliwości płatnicze firmy. Istotną, z analitycznego punktu widzenia cechą bilansu jest ujęcie w nim danych zarówno na koniec, jak i na początek roku obrotowego. Zgodnie z ustawą o rachunkowości majątek przedsiębiorstwa (aktywa) jest uszeregowany według rosnącej płynności i według tego kryterium jest on podzielony na dwie główne grupy: majątek trwały (aktywa trwałe) i majątek obrotowy (aktywa obrotowe).

Z kolei źródła finansowania majątku przedsiębiorstwa uszeregowane są według wzrastającego stopnia wymagalności zwrotu i według tegoż kryterium podzielony jest na dwie zasadnicze grupy: kapitał własny, który nie wymaga zwrotu w trakcie działania przedsiębiorstwa, następnie kapitał obcy, a w tym zobowiązania długoterminowe, a w ostatniej kolejności zobowiązania krótkoterminowe, jako te które muszą być oddane w ciągu 12 miesięcy.

2. Rachunek zysków i strat jest drugim, obok bilansu najważniejszym elementem sprawozdania finansowego przedsiębiorstwa. Jest on ściśle powiązany z bilansem. O ile bilans przedstawia majątek firmy i źródła jego finansowania, o tyle rachunek zysków i strat obrazuje nam efekty wykorzystania tegoż majątku z uwzględnieniem różnych segmentów działalności przedsiębiorstwa, dzięki czemu można określić na ile istotny jest wpływ działalności przedsiębiorstwa w poszczególnych segmentach na wynik finansowy jednostki.

3. RPP zawiera informacje ukazujące przepływy środków pieniężnych w 3 obszarac działalności gospodarczej przedsiębiorstwa (operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej). Dla każdego z tych obszarów wykazywane są wpływy i wydatki środków pieniężnych oraz przepływy netto. RPP ukazuje mechanizmy kształtowania zmian zasobów środków pieniężnych, które pozostają do dyspozycji jednostki gospodarczej. W RPP wykazuje się strumienie pieniężne wpływające do jednostki gospod. oraz wypływające, które oddziaływają na stan środków pieniężnych. Wynikową kategorią RPP są przepływy pieniężne netto, które są różnicą między wpływami i wydatkami środków pieniężnych, które nastapiły w trakcie okresu sprawozdawczego. Przepływy pieniężne netto przedstawiają kwoty wolnych środków pieniężnych wygospodarowanych przez jednostke, które to kwoty mogą być przeznaczone na finansowanie dzialasności i zabezpieczenie bieżącej zdolności płatniczej jednostki.

4. Zestawienie zmian w kapitale własnym przedstawia dane o zmianach i przyczynach tych zmian w poszczególnych składnikach kapitału (funduszu) własnego oraz o kosztach i przychodach, które bezpośrednio zostały odniesione na kapitał własny z pominięcie rachunku zysków i strat.Zmiany w kapitale własnym są istotne dla odbiorcy sprawozdania finansowego, gdyż odzwierciedlają wzrost (lub spadek) wartości aktywów netto w danym okresie sprawozdawczym. Zestawienie zmian w kapitale własnym zawiera następujące elementy: kapitał (fundusz) podstawowy, należne wpłaty na kapitał podstawowy, udziały (akcje) własne, kapitał (fundusz) zapasowy, kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny, pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe oraz zysk (strata) z lat ubiegłych. Zestawienie zmian w kapitale własnym przedstawia powyższe składniki zestawienia zarówno na początek okresu bilansowego, jak i na jego koniec. Oprócz wymienionych pozycji zestawienie zmian w kapitale własnym dostarcza informacji na temat wyniku netto oraz o wielkości kapitału po uwzględnieniu proponowanego podziału zysku (lub propozycji pokrycia straty).

5. Informacja dodatkowa składa się z dwóch części: wprowadzenia do sprawozdania finansowego, którego minimalny zakres informacyjny określa Ustawa o rachunkowości oraz dodatkowych informacji i objaśnień, które są końcowym, zamykającym elementem sprawozdania. W dodatkowych informacjach i objaśnieniach zawarte są wszelkie istotne informacje dotyczące spraw majątkowych i finansowych oraz wewnętrznej sytuacji jednostki, które maja wpływ na przedstawiony obraz. Informacje dodatkowe powinny zawierać również proponowany podział zysku lub pokrycia straty, informacje dotyczące zatrudnienia oraz organów jednostki oraz wszelkie inne istotne dla odbiorców sprawozdania finansowego informacje.

13. +Definiowanie controllingu w literaturze polskiej i obcej

Pojęcie controllingu jest wieloznaczne. Controlling wykształcił się w praktyce amerykańskiego zarządzania na tle aktywnego wykorzystania rachunkowości w procesach planowania i kontroli. Miało to miejsce w Europie Zachodniej w pierwszej połowie lat 80-tych, zaś w Polsce pierwsza połowa lat 90-tych.

W literaturze amerykańskiej CONTROLLING- to taki system planistyczno-kontrolny, który wykorzystuje w szerokim zakresie metodologię zarządzania finansami przedsiębiorstw.

W literaturze polskiej CONTROLLING- określany jako ponad funkcyjny instrument zarządzania przedsiębiorstwem, który powinien wspierać dyrekcję przedsiębiorstwa i pracowników zarządu przy podejmowaniu decyzji.

Controlling (J.Weber) - podsystem zarządzania przedsiębiorstwem, który częściowo przejmuje, a częściowo wspomaga procesy: planowania, sterowania i kontrolowania umożliwiając w ten sposób koordynację całego systemu. Funkcje controllingu mogą być pełnione przez odrębną komórkę organizacyjną lub stanowisko pracy, a obszar objęty systemem controllingu zależy od tego czy dotyczy operatywnej czy strategicznej części działalności podmiotu.

Podział definicji controllingu ( K. Jedralska, B. Woźniczak)

• Uproszczone - zakłada iż istotą controllingu jest proces porównywania stanu pożądanego ze stanem rzeczywistym

• Kompleksowe - system wzajemnie powiązanych przedsięwzięć, zasad, metod i technik służących wewnętrznemu sterowaniu i kontroli zorientowany na osiągnięcie założonego celu

• Poglądowe - proces nawigacji i sterowania gospodarczego za pomocą planu wyznaczającego miejsce przeznaczenia

• Abstrakcyjne - traktuje controlling jako zintegrowany system kierowania, planowania, kontroli i informacji, wspierający koordynacją całego systemu zarządzania

Definicje contollingu:

• Proces sterowania zorientowany na wynik przedsiębiorstwa, realizowany przez planowanie, kontrolę i sprawozdawczość

• Komplekspowe skoordynowane zarządzanie przedsiębiorstwem w aspekcie optymalizacji nakreślonych celów, przybierających najczęściej postać zysku - w krótkim okresie oraz pewności rozwoju jednostki w długim okresie

• Sterowanie działalnością przedsiębiorstwa zorientowane na cele

• Wspieranie zarządzania łączące planowanie, kontrolę i informację tak by zapewnić ciągłość funkcjonowania przedsiębiorstwa, jego rozwój i tworzyć podstawy do podejmowania decyzji gospodarczych

• System wspomagania kierownictwa w procesie operacyjnego i strategicznego zarządzania, który orientuje działania i decyzje kierownictwa wszystkich szczebli zarządzania na globalne cele przedsiębiorstwa przez koordynację funkcji planowania, sterowania, kontroli i motywacji.

Autor wydawnictwa Controlling. Planowanie, kontrola, kierowanie - H.J. Vollmuth mówi z kolei, iż „controlling jest ponadfunkcyjnym instrumentem zarządzania, który powinien wspierać dyrekcję przedsiębiorstwa i pracowników zarządu przy podejmowaniu decyzji.

M. Dobija uważa, iż „Controlling to podsystem zarządzania, działający w celu optymalnej realizacji zadań.

Prof. Dr hab. I. Sobańska dodaje, iż przez „controlling rozumie się proces sterowania zorientowany na wynik przedsiębiorstwa, realizowany przez planowanie, kontrolę i sprawozdawczość”.

14. +Istota analizy wstępnej bilansu i rachunku wyników

Analiza wstępna bilansu obejmuje analizę poziomą (dynamiczną), analizę pionową (strukturalną) oraz analizę pionowo - poziomą. Analiza pozioma zwana również porównawczą stosowana jest do badania dynamiki zjawisk finansowych. Jej celem jest ustalenie kierunku, tempa i intensywności zmian w czasie poszczególnych pozycji sprawozdania finansowego. W tym celu wykorzystuje się mierniki dynamiki, które mogą mieć różną podstawę. Stosując mierniki jednopodstawowe za podstawę odniesienia przyjmuje się poziom zjawiska w jednym okresie, zazwyczaj jest to pierwszy analizowany okres. Wykorzystując mierniki łańcuchowe za podstawę odniesienia stosuje się poziom zjawiska z poprzedniego okresu. Procentowy przyrost względny danego zjawiska jest nazywany tempem zmian (tempem przyrostu lub spadku). Informuje on o ile procent poziom zjawiska w rozpatrywanym okresie jest wyższy (lub niższy) od poziomu stanowiącego podstawę porównania.

Analiza pionowa zwana inaczej procentową lub strukturalną dostarcza informacji
o sposobach zaangażowania kapitałów przedsiębiorstwa oraz o źródłach ich pochodzenia.
W analizie pionowej wykorzystuje się wskaźniki struktury, które zazwyczaj wyrażane
są w procentach. Badanie struktury sprawozdań finansowych może być przeprowadzone na różnych poziomach agregacji informacji, zarówno w wersji ogólnej, jak i bardziej szczegółowej, w zależności od potrzeb, przy czy zawsze rozpoczyna się analizę
od najbardziej ogólnych składników bilansu. W pierwszej kolejności należy określić udział aktywów trwałych i obrotowych w ogólnej sumie bilansowej. Określoną w ten sposób strukturę aktywów w dalszej kolejności poszerza się o badanie bardziej szczegółowe dotyczące struktury wewnętrznej aktywów trwałych i obrotowych, gdyż struktura aktywów trwałych dostarcza informacji o stopniu związania kapitałów w poszczególnych składnikach tychże aktywów, natomiast struktura aktywów obrotowych jest istotna do określenia płynności finansowej przedsiębiorstwa. W zależności od branży analizowanego przedsiębiorstwa oraz potrzeb przeprowadzanej analizy można pogłębić badanie struktury o analizę wewnętrzną zapasów czy należności. W przypadku badania struktury pasywów najistotniejsze jest określenie udziału kapitału własnego oraz obcych źródeł finansowania. W celu zachowania długoterminowej płynności finansowej powinna być zachowana tzw. złota zasada finansowania określona wzorem:

kapitał własny	≥1
zobowiązania ogółem

W zależności od potrzeb można przeprowadzić głębszą analizę struktury pasywów, badając wewnętrzną strukturę kapitałów własnych oraz zobowiązań. Wewnętrzną strukturę zobowiązań można badać według kryterium bilansowego, kryterium czasu, kryterium wymagalności lub kryterium kosztów. Według kryterium bilansowego oblicza się udział rezerw na zobowiązania, zobowiązań długoterminowych, krótkoterminowych oraz rozliczeń międzyokresowych w zobowiązaniach ogółem. Kryterium czasu pozwala określić zobowiązania długoterminowe i krótkoterminowe w ogólnej sumie zobowiązań. Dosyć istotnym kryterium jest kryterium wymagalności, według którego możemy określić udział zobowiązań terminowych i przeterminowanych (dane potrzebne do ustalenia struktury zobowiązań według tego kryterium zawarte są w informacji dodatkowej). Szczególnie istotny jest udział zobowiązań przeterminowanych w ogólnej sumie zobowiązań, gdyż fakt ten świadczy o braku zdolności firmy do terminowego regulowania zobowiązań, co może prowadzić do jego upadłości. Kryterium kosztów dzieli zobowiązania na źródła kosztowe, które generują koszty finansowe, np. kredyty i pożyczki zarówno długo- jak i krótkoterminowe, emisje obligacji, czy innych papierów wartościowych oraz źródła spontaniczne, np. rezerwy tworzone w ciężar kosztów
i z podziału zysku, zobowiązania wobec dostawców, pracowników, czy instytucji publicznoprawnych.

W ramach analizy wstępnej bilansu przeprowadza się również badanie struktury kapitałowo - majątkowej, czyli pionowo - poziomych powiązań pomiędzy poszczególnymi pozycjami aktywów i pasywów. Podział aktywów na aktywa stale
i bieżące powinien pozostawać w odpowiedniej relacji do podziału kapitałów na kapitał własny oraz kapitał obcy. Odzwierciedleniem tej relacji jest tzw. złota reguła bilansowa przedstawiana za pomocą wskaźnika pokrycia aktywów stałych kapitałem własnym:

wskaźnik pokrycia aktywów stałych kapitałem własnym	=	kapitał własny
				aktywa stałe

Zasada ta jest spełniona, kiedy aktywa stałe w pełni pokryte są kapitałem własnym, a więc gdy wskaźnik ten przyjmuje wartość zbliżoną do jedności, choć według standardów zachodnich uznaje się, że w celu zapewnienia zdolności jednostki do kontynuowania działalności kapitał własny powinien pokrywać co najmniej 70% aktywów trwałych,
a więc wartość wskaźnika pokrycia aktywów stałych kapitałem własnym powinna przyjmować wartość powyżej 0,7. W analizie wstępnej bilansu niezwykle istotne jest ustalenie kapitału obrotowego netto (kapitału pracującego), gdyż jego dodatnia wartość gwarantuje płynność finansowa przedsiębiorstwa. Kapitał obrotowy netto to kapitał stały pomniejszony o aktywa stale. Z drugie strony kapitał obrotowy netto można zdefiniować jako różnice aktywów bieżących i zobowiązań bieżących. Dodatni kapitał obrotowy netto oznacza, że część aktywów bieżących finansowana jest ze źródeł długoterminowych. Kiedy wartość kapitału obrotowego netto wynosi zero, wówczas mamy doczynienia z sytuacja, w której aktywa stałe finansowane są kapitałem stałym, a aktywa bieżące obcymi kapitałami krótkoterminowymi. W praktyce sytuacja taka występuje stosunkowo rzadko i ma raczej charakter przejściowy. W przypadku, gdy kapitał obrotowy netto jest ujemny oznacza to, że część aktywów stałych finansowana jest zobowiązaniami bieżącymi.

Podobnie jak w przypadku bilansu rachunek zysków i strat podlega zarówno analizie poziomej (dynamicznej), jak i pionowej (strukturalnej). Analiza pozioma pozwala na ustalenie i ocenę zmian w określonym przedziale czasowym poszczególnych składników rachunku zysków i strat, a więc przychodów, kosztów
i wyniku finansowego w poszczególnych rodzajach działalności oraz wyniku finansowego brutto oraz netto przedsiębiorstwa. Analiza pozioma może być przeprowadzona zarówno przy użyciu mierników jednopodstawowych, jak i łańcuchowych, aczkolwiek w praktyce najczęściej ustala się dynamikę rachunku zysków i strat na przestrzeni trzech lat przy użyciu mierników jednopodstawowych. W celu prawidłowej oceny tendencji zmian przychodów, kosztów i wyniku finansowego należy wziąć po uwagę inflację, a więc skorygować badane wielkości o średnioroczny wskaźnik inflacji. Dynamika przychodów i kosztów jest niezwykle istotnym czynnikiem wpływającym na wyniki finansowy zarówno cząstkowy, jak i ostateczny wynik finansowy przedsiębiorstwa. Wyższa dynamika przychodów niż kosztów wpływa na poprawę wyniku finansowego, w sytuacji kiedy dynamika kosztów jest wyższa niż dynamika przychodów wynik finansowy ulega pogorszeniu.

Analiza pionowa (strukturalna) sprowadza się do badania struktury przychodów
i kosztów oraz wyniku finansowego. Jako, że wynik na podstawowej działalności operacyjnej zależy od efektywności przedsiębiorstwa jest on najważniejszy i dlatego działalność podstawowa powinna być poddana bardziej szczegółowej analizie
niż pozostałe segmenty działalności. W tym przypadku należy określić strukturę wyniku
ze sprzedaży, przychodów ze sprzedaży oraz kosztów działalności operacyjnej według produktów, towarów i materiałów. Analiza struktury kosztów działalności podstawowej powinna również obejmować określenie udziału różnych pozycji tych kosztów w kosztach całkowitych.

15. +Klasyfikacja i krótka charakterystyka wskaźników dla celów analizy finansowej

1. Wskaźniki płynności

1. Wskaźnik bieżącej płynności finansowej (wskaźnik płynności III stopnia) definiowany jest wzorem:

Wskaźnik bieżącej płynności finansowej	=	Aktywa obrotowe
				Zobowiązania krótkoterminowe

Powyższy wskaźnik daje ogólny pogląd na płynność finansową, gdyż informuje
czy przedsiębiorstwo jest w stanie spłacić wszystkie zobowiązania krótkoterminowe poprzez upłynnienie posiadanych aktywów obrotowych. Optymalne wartości tego wskaźnika powinny zawierać się w przedziale od 1,5 do 2,0. Wówczas można mówić
o realnym zabezpieczeniu spłaty zobowiązań krótkoterminowych i jednocześnie efektywnym gospodarowaniu aktywami obrotowymi. Za krytyczny poziom wskaźnika płynności bieżącej przyjmuje się wartość 1,0. Spadek wskaźnika poniżej tego poziomu sygnalizuje trudności przedsiębiorstwa w wywiązywaniu się z zobowiązań krótkoterminowych. kolei wskaźnik o wartości powyżej 2,0 wskazuje na nadpłynność, co oznacza, że przedsiębiorstwo angażuje zbyt dużo kapitałów własnych i zobowiązań długoterminowych w finansowanie bieżącej działalności, co jest jednoznaczne ze zbyt niskim udziałem zobowiązań krótkoterminowych w finansowaniu tej działalności, czyli o niezbyt efektywnym wykorzystaniu tego źródła finansowania bieżącej działalności.

2. Wskaźnik szybkiej płynności finansowej (wskaźnik płynności II stopnia) informuje w jakim stopniu płynne aktywa obrotowe są w stanie pokryć zobowiązania krótkoterminowe. Płynne aktywa obrotowe są aktywami obrotowymi z wyłączeniem
   ich najmniej płynnych składników, czyli zapasów i rozliczeń krótkookresowych czynnych. Wskaźnik ten definiowany jest jako

Wskaźnik szybkiej płynności finansowej	=	Płynne aktywa obrotowe
				Zobowiązania krótkoterminowe

Wskaźnik ten ma szczególnie istotne znaczenie, gdy przedsiębiorstwo posiada nadmierne zapasy, których nie jest w stanie wykorzystać do produkcji lub zapasów wyrobów gotowych, które trudno jest sprzedać. Ocena płynności przedsiębiorstwa
na podstawie tego wskaźnika jest określana mianem mocnego testu. Wskaźnik szybkiej płynności finansowej powinien przyjmować wartość powyżej 1,0. Zbyt niskie wartości tego wskaźnika oznaczają zbyt duże zamrożenie środków w zapasach i sygnalizują trudności z wywiązywaniem się z zobowiązań krótkoterminowych.

3. Wskaźnik płynności gotówkowej (wskaźnik płynności finansowej I stopnia) określa zdolność przedsiębiorstwa do pokrycia zobowiązań krótkoterminowych środkami pieniężnymi posiadanymi przez przedsiębiorstwo. Jako, że stan środków pieniężnych
   nie tyle wpływa na płynność finansową, ile na zdolności płatnicze przedsiębiorstwa,
   nie ma on określonych pożądanych wartości granicznych. Wskaźnik ten definiowany
   jest jako:

Wskaźnik płynności gotówkowej	=	Środki pieniężne
				Zobowiązania krótkoterminowe

2. Wskaźniki zadłużenia - dostarczają informacji jakie kapitały są wykorzystywane w przedsiębiorstwie. Do podstawowych wskaźników zadłużenia zalicza się: wskaźnik ogólnego zadłużenia, wskaźnik zaangażowania kapitału własnego, wskaźnik udziału kapitału obcego, relacja kapitałów finansujących działalność

1. Wskaźnik ogólnego zadłużenia

Zobowiązania ogółem/aktywa

Wskaźnik ten informuje jaki jest udział zobowiązań w finansowaniu aktywów przedsiębiorstwa. Ukazuje również stopień zabezpieczenia spłaty całości zadłużenia przedsiębiorstwa jego aktywami. Wysoka wartość tego wskaźnika świadczy o dużym uzależnieniu finansowym przedsiębiorstwa (jego aktywa są wówczas w większym stopniu finansowane ze źródeł obcych). Niska wartość tego wskaźnika wskazuje na niezależność finansową przedsiębiorstwa, gdyż aktywa w większym stopniu są pokryte kapitałami własnymi przedsiębiorstwa.

2. Wskaźnik zaangażowania kapitału własnego

Kapitał własny / Aktywa

Pożądana wartość <~0,5>

3. Wskaźnik udziału kapitału obcego

Kapitał obcy / Aktywa

Pożądana wartość <~0,5>

4. Relacja kapitałów finansujących działalność

Kapitał własny / Kapitał obcy

Pożądana wartość <~1>

5. „Srebrna” zasada finansowania działalności

Kapitał stały / Aktywa trwałe

Pożądana wartość powyżej 1

3. Wskaźniki efektywności działania - opisują efektywność wykorzystania posiadanych zasobów majątkowych i kapitałowych zaangażowanych w działalność przedsiębiorstwa w czasie. Narzędziem oceny sprawności działania przedsiębiorstwa są wskaźniki rotacji (wskaźniki obrotowości). Mogą być wyrażone w razach lub w dniach.

Ogólna postać wskaźnika rotacji w razach ma postać:

Przychody/zasoby

Wskaźnik ten określa ile razy w ciągu roku następuje obrót zasobami przedsiębiorstwa.

Ogólna postać wskaźnika rotacji w dniach ma postać:

(Zasoby/Przychody)*365

Wskaźnik ten określa co ile dni przedsiębiorstwo odnawia zasoby

1. wskaźnik rotacji zapasów

2. wskaźnik rotacji należności

3. wskaźnik rotacji środków trwałych

4. wskaźnik rotacji aktywów

5. wskaźnik rotacji zobowiązań

4. Wskaźniki rentowności

1. Wskaźniki rentowności sprzedaży ROS

ROS = Wynik netto / Przychody ogółem

wskaźnik pokazuje jaka część przychodów (memoriałowych i cashowych) transformuje się na końcowy dochód, który może być

np. przeznaczony na jak najbardziej cashową dywidendę

2. Wskaźniki rentowności majątku ROA

ROA = Wynik netto / Aktywa ogółem

wskaźniki rentowności majątku uwzględniają wpływ na wynik finansowy efektywności wykorzystania zaangażowanych zasobów

majątkowych (pożądana tendencja rosnąca)

3. Wskaźniki rentowności kapitału własnego ROE

ROE= Wynik netto / Kapitał własny

wskaźniki rentowności kapitału własnego wyrażają efekty działalności przedsiębiorstwa w przeliczeniu na jednostkę kapitału

zaangażowanego przez jego właścicieli tj. udziałowców, akcjonariuszy (pożądana tendencja rosnąca)

5. Wskaźniki rynku kapitałowego

1. Wskaźnik zyskowności na jedną akcję EPS

Zysk netto / Liczba akcji (udziałów)

2. Wskaźnik dywidendy na jedną akcję DPS

Zysk na dywidendę / Liczba akcji (udziałów)

3. Wskaźnik ceny rynkowej akcji w stosunku do osiągniętego zysku na jedną akcję

Cena rynkowa akcji / Zysk na jedną akcję EPS

16. +Znaczenie struktury majątku i kapitału dla działalności przedsiębiorstwa

Majatkiem przedsiębiorstwa jest wszystko to, co ma okresloną wartość , jest niezbędne do działalności przedsiębiorstwa i osiagania korzyści. Majatek przedsiębiorstwa w ujęciu rzeczowym tworza składniki materialne nazywane aktywami. Majatek rozpatrywany w ujęciu finansowym obrazuje pochodzenie źródeł finansowania majątku.Podstawowym kryterium podziału poszczególnych składników majątku w ujęciu rzeczowym jest kryterium płynności, tj łatwości z jaką mogą być one zamienione na gotówkę. Zgodnie z tym kryterium składniki majątku dzieli się na:

• Majatek trwały obejmuje te składniki , które przedsiębiorstwo wykorzystuje przez wiele lat

• Majątek obrotowy - cechą charakterystyczną jest stosunkowo krótki okres przebywania w przedsiębiorstwie i wysoka rotacja

Z kolei kryterium podziału majątku w ujeciu finansowym to stopień wymagalności . zgodnie z tym kryterium majątek dzieli się na

• Majątek własny

• Majątek obcy:

• Zobowiązania długoterminowe

• Zobowiązania krótkoterminowe

Struktura majątku ma istotny wpływ na kształtowanie się sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Struktura majątku w ujęciu rzeczowym zalezy od rodzaju działalności przedsiębiorstwa. Z tego względu wysoki udzial majątku trwałego występuje najcześciej w przedssiębiorstwqach produkcyjnych, budowlanych, hotelarskich.Przedsiębiorstwa handlowe charakteryzują się wysokim udziałem majątku obrotowego w postaci należności zapasów, a niski udział majątku trwałego.

W przedsiębiorstwach usługowych zwykle struktura AT: AO wynosi 0,2-0,5

Wzorcowa struktura kapitału: KW 50%, KO -50%

Są 3 strategie struktury finansowania

1. konserwatywna KW>KO bezpieczna, ale nie nastawiona na maksymalizacje zysku

2. bezpieczna KW 50%, KO -50%

3. agresywna KO>KW

Struktura kapitału zależy od wielkości firmy ( w małych , rodzinnych firmach przewagę stanowi kapitał własny) oraz od obranej strategii finansowania. Wysoki udział Kapitału własnego świadczy o wiarygodności firmy, ale kapitał obcy jest tańszy , oprócz tego można wykorzystać efekt dźwigni finansowej - gdy efekt zainwestowanego kapitalu obcego przewyzsza koszty jego pozyskania, czyli gdy:

EBIT/kapitał ogółem >i_k

gdzie EBIT - zysk przed opodatkowaniem i przed spłatą odsetek (wynik brutto na działalności operacyjnej)

kapitał ogółem - własny+obcy

i_k - oprocentowanie kapitału obcego

Kapitał stały = kap własny+ kap obcy długoterminowy (KS = KW+ ZD)

Kapitał obrotowy + kapital pracujący KP

KP= KS -AT

KP = AO-ZK

Złota zasaada finansowania KS/AT ≥ 1

Dodatni kapitałm pracujący gwarantuje płynność

17. +Etapy budżetowania controllingu

1. Etap przygotowawczy - opracowanie założeń do budżetu:

1. Zdefiniowanie misji i celów strategicznych firmy, określenie na ich podstawie celów budżetu rocznego, bo budzet roczny, choc jest budzeten krótkookresowym to musi być zgodny z celami strategicznymi przedsiębiorstwa oraz planami dl€goterminowymi

2. Poinformowanie pracowników o tych celach, bo pracownik swiadomy celów jakie ma zrealizowac jest bardziej zmotywowany

3. Podział przedsiębiorstwa na ośrodki odpowiedzialności oraz ustalenie miernikow oceny ich kierownictwa

4. Wybranie metodyki tworzenia budżetu (budzet odgorny, oddolny, przyrostowy, od zera)

5. Opublikowanie instrukcji budżetowej

6. Wyznaczenie kontrolera budżetu oraz składu komitetu budzetowego

2. Opracowanie budżetu:

1. Określenie krytycznych czynników sukcesu uwzględnianych w procesie konstrukcji budżetu

2. Ustalenie cen transferowych

3. Ustalenie wielkości standardowych

4. Opracowanie budżetów cząstkowych wg ustalonych wcześniej zasad

3. Uzgodnienie i zatwierdzenie budżetu

1. Przegląd planów cząstkowych przez kierowników

2. Sprawdzenie przez komitet budżetowy zgodności budżetów miedzy soba

3. Przedłożenie budżetu zarządowi do zatwierdzenia

4. Kontrola wykonania budżetu

1. Określenie czasu dokonywania porównań miedzy wielkościami rzeczywistymi, a planowanymi

2. Sporządzenie raportow z wykonania budżetów

3. Informowanie właściwych osób o powstałych odchyleniach

4. Analiza odchyleń

5. Podjecie działań korygujących polegajacych na aktualizacji kolejnych budżetów i/lub korekcie sposobow ich realizacji

18. +Klasyfikacja kont w rachunkowości finansowej

Konto księgowe to podstawowe urzadzenie do rejestracji operacji gospodarczych. Kazde konto ma:

1. nazwę , który wskazuje grupe aktywów, pasywów, przychodów lub kosztów jakie będą na tym koncie zapisywane

2. symbol cyfrowy lub literowy konta wynikajacy z zakładowego planu kont

3. dwie przeciwstawne strony dt(wn) i ct(ma)

4. powołania (odsyłacze) na dowody księgowe, dokumentujące zapisywane na koncie operacje gospodarcze

5. krótka treść każdego zapisu, jest to skrócony opis operacji gospodarczej wynikający z dowodu księgowego

6. kwoty operacji gospodarczych zaksięgowane na koncie

KONTA
bilansowe	niebilansowe
		wynikowe	bezwynikowe (rozliczeniowe)	konta korygujące
aktywne	kosztów
pasywne	przychodów
aktywno-pasywne	wyniku finansowego

Ze względu na ekonomiczna treść operacji gospodarczych wyróżniamy 2 grupy kont:

1.Konta bilansowe - wszystkie konta księgowe, które służą do ewidencji stanu i zamian składników bilansu tj. środków gospodarczych i źródeł ich pochodzenia i których salda na koniec roku obrotowego przenosi się do bilans, salda tych kont są wykazywane w bilansie

1. aktywne - konta, na których przedmiotem ewidencji jest jakiś składnik aktywów (np. środki trwałe,towary, materiały, kasa, należności)

2. pasywne - konta, na których przedmiotem ewidencji jest jakiś składnik pasywów (np. zobowiązania, kapitał własny, kredyt)

3. aktywno-pasywne - konta, które powstają przez nałożenie na siebie dwóch kont: aktywnego i pasywnego. Oznacza to, że przedmiotem ewidencji jednego konta jest jednocześnie składnik aktywów i pasywów (np. rozrachunki z urzędem skarbowym: jednocześnie zobowiązania i należności od urzędu skarbowego)

2. Konta niebilansowe- nie mogą wykazywać salda początkowego i końcowego , pokazują tylko dane dotyczące przebiegu określonego rodzaju działalności w ciągu okresu sprawozdawczego. Konta te otwiera się z chwila rozpoczęcia okresu, a zamyka z końcem okresu. W następnym okresie konta te rozpoczynają swoje działanie od nowa. Do kont niebilansowych zalicza się 3 grupy kont księgowych:

1. Wynikowe są to konta niebilansowe i służą do ujęcia operacji gospodarczych odzwierciedlających proces powstawania wyniku finansowego w jednostce gospodarczej. Na koniec roku obrotowego salda kont wynikowych przenosi się do rachunku zysków i strat.

2. Bezwynikowe (rozliczeniowe) to konta niebilansowe przeznaczone do ewidencjonowania zmian procesów, które w ciągu okresu sprawozdawczego powinny być całkowicie rozliczane na koniec okresu sprawozdawczego. Konto takie nie wykazuje sald.

3. Konta korygujące są to konta o charakterze uzupełniającym w stosunku do kont bilansowych. korygujące zawsze towarzyszą kontom bilansowym i nie mogą bez nich wystąpić. Na koniec okresu sprawozdawczego salda kont korygujących wpływa na wysokość salda konta podstawowego. Konta korygujące są najczęściej stosowane do kont podstawowych ujmujących zapasy rzeczowych składników majątku tj. środki trwałe, materiały, towary, produkty gotowe np. wartość początkowa środków trwałych jest korygowana o dotychczasowe ich zużycie nazwane umorzeniem środków trwałych będącym kontem korygującym w stosunku do konta środki trwałe. Przykładowo konta:,,Środki trwałe” i ,,Umorzenie środków trwałych”; konta ,,Materiały” i ,,Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów”. Szczególnym rodzajem k.k. są konta odpisów aktualizujących i konta rezerw. Konta odpisów aktualizujących prowadzi się w związku z utratą
   wartości (np. należności, zapasów), natomiast tworzone rezerwy związane są z ryzykiem gospodarczym i w konsekwencji powodują konieczność dokonania świadczenia na rzecz innego podmiotu (np. rezerwy na zobowiązania).

Ze względu na szczegółowość wykazywanych operacji gospodarczych konta można sklasyfikować jako:

1. Konta syntetyczne - które charakteryzują się wyższym stopniem agregowania operacji gospodarczych niż konto analityczne stopień szczegółowości kont syntetycznych jest uzależniony od minimalizacji układu niezbędnych jednostek informacyjnych i dostosowanej techniki zapisów księgowych. Funkcjonują te konta zgodnie z zasadą podwójnego zapisu.

2. konta analityczne - służą do uszczegółowienia zapisów dokonywanych na kontach syntetycznych i funkcjonują na zasadzie zapisu powtarzanego w stosunku do zapisu na kontach syntetycznych.

19. +Charakterystyka budżetów operacyjnych i finansowych w procesie budżetowania

• Budżet jest ujętym w sposób ilościowy planem zagospodarowania zasobów, mającym zapewnić osiągnięcie celów firmy. Cele te powinny być wymierne, np. osiągnięcie określonej stopy wzrostu firmy (sprzedaży, aktywów), utrzymanie poziomu płynności, poziomu satysfakcji klientów itp.

• Budżet to po prostu wyrażony ilościowo i wartościowo plan działalności przedsiębiorstwa

• Budżety mają formę:

• Mniej szczegółową - są to budżety długoterminowe,

• Bardziej szczegółową - są to budżety krótkoterminowe.

Budzet stanowi plan wykorzystania określonych zasobówdla realizacji krótkookresowych celow przedsiębiorstwa (budżety krótkoterminowe ,zazwyczaj roczne), ale budzet musi być sporządzony zgodnie z celami strategicznymi i długookresowymi celami przedsiębiorstwa.

Budżet operacyjny, zazwyczaj roczny, zawiera informacje o zadaniach, które mają wykonane i sfinansowane oraz o koordynacji i harmonogramie przychodów i wydatków umożliwiającej realizację planu.

Zawsze budżetem najważniejszym - wiodącym jest budżet sprzedaży, bo od budżetu sprzedaży zależeć będzie wielkość produkcji, a od wielkości produkcji koszty.

1. Budżet sprzedaży ustala się na podstawie prognozy sprzedaży (do prognozy stosuje się różne narzędzia statystyczne i ekonometryczne oraz wiedze i doświadczenie osób sporządzających prognozy). Budżet sprzedaży przedstawia ilościowe zestawienie wszystkich produktów, jakie firma zamierza sprzedać wraz z planowanymi cenami sprzedaży.
   Budżet sprzedaży stanowi punkt wyjścia do sporządzenia pozostałych budżetów poprzez budżet produkcji, a kończąc na budżetach finansowych, czyli budżetach rachunku wyników, wpływów i wydatków oraz bilansu.

2. Kolejnym budżetem operacyjnym jest budżet produkcji, sporządzany jedynie ilościowo, który ma na celu zapewnienie zasobów produkcyjnych, które umożliwia wytworzenie produktów w ilości niezbędnej do zaspokojenia sprzedaży i zapewnienia odpowiedniego poziomu zapasów końcowych. Planowany budżet produkcji zależy wiec od poziomu sprzedaży, planowanego poziomu zapasów końcowych oraz planowanego poziomu zapasów początkowych.

3. Z kolei budżet produkcji jest podstawa do sporządzenia budżetu kosztów produkcji. Ujmuje się w nim:

1. Planowane wielkości zużycia materiałów bezpośrednich

2. Planowanie kosztów płac (. na podstawie planowanych roboczogodzin i stawek płac)

4. Kolejnym budżetem operacyjnym jest budżet kosztów sprzedaży i kosztów ogólnych zarządu

5. W dalszej kolejności sporządza się budżet kosztów wytworzenia produktu, który stanowi podsumowanie kosztów zaplanowanych w poprzednich budżetach w odniesieniu do jednostki produktu. Budżet jednostkowego kosztu wytworzenia pokazuje planowane koszty wszystkich faz produkcyjnych (koszty materiałów, płac bezpośrednich, koszty wydziałowe, koszty sprzedaży oraz koszty ogólne zarządu przypadające na produkt.

Budżety finansowe sporządza się po sporządzeniu wszystkich budżetów operacyjnych oraz na ich podstawie

Do budżetów finansowych zaliczamy:

1. Budżet Cash flow , czyli Budżet wpływów i wydatków pozwala określić jaką kwotą środków pieniężnych będzie dysponowało przedsiębiorstwo w wyniku planowa­nych przedsięwzięć. Budżet ten umożliwi oszacowanie, czy trzeba będzie zaciągać i ewentu­alnie kiedy krótkoterminowy kredyt bankowy lub czy zostanie osiągnięta istotna nadwyżka środków pieniężnych, w którymś z miesięcy, która może być z korzyścią zainwestowana. Opracowanie tego budżetu wymaga przyjęcia założeń dotyczących pla­nowanego spływu należności od odbiorców, a także spłaty zobowiązań wo­bec dostawców.

Ustalając harmonogram spłaty należności w przedsiębiorstwie należy wziąć pod uwagę dotychczasowy schemat spływu należności, przeanalizować typy klientów pod względem sposobu zapłaty za zakupione wyroby (płatność gotówkowa, bezgotówkowa) oraz ocenić zmiany zewnętrznych czynników mogących wpłynąć na zmianę dotych­czasowego harmonogramu (np. zmiana stopy procentowej, modyfikacja zasad kredytowych przez bank).

2. budżet rachunku wyników przedstawia zyski, jakie przedsiębiorstwo zamierza zrealizować z planowanych operacji. Jeżeli poziom tych zysków jest niezadowalający to wówczas kierownictwo może podjąć działania korygujące, których wyrazem będzie rewizja budżetów kosztów i przychodów poprzedzających budzet rachunku wyników. Od momentu zatwierdzenia budżetu rachunku wyników przez zarząd staje się on normą, względem której ocenia się efektywność działania przedsiębiorstwa

3. Budżet bilansu - w sprawozdawczości finansowej sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych powstaje po sporządzeniu bilansu i na podstawie bilansu. W planowaniu finansowym sytuacja jest odwrotna - budzet wpływów i wydatków jest planem pierwotnym w stosunku do budżetu bilansu. Punktem wyjścia do sporządzenia budżetu bilansu jest bilans wyjściowy, budżet kosztów, budzet rachunku wyników, budzet wpływów i wydatków.

20. +Zasady rachunkowości i ich krótka charakterystyka

1. Nadrzędna zasada jest zasada jasnego i rzetelnego obrazu(= zasada wiernego obrazu). Zasada ta zobowiązuje jednostki do prezentacji sprawozdań finansowych w taki sposób, aby zawarte w nich informacje odzwierciedlały rzeczywistą sytuację majątkową i finansową danej jednostki gospodarczej.

2. Zasada podmiotowości oznacza, że rachunkowość musi obejmować całokształt działalności danego podmiotu.

3. Zasada periodyzacji oznacza ujmowanie działalności jednostek w wyznaczonych okresach czasu np. rok obrotowy to czas między 1. stycznia a 31 grudnia, okres sprawozdawczy to miesiąc , kwartał, pół roku.

4. Zasada kontynuacji działania - inaczej ciągłości działania - wprowadza założenie, że jednostka gospodarcza będzie kontynuować swoją działalność w przyszłości w niezmienionym zakresie,gdyż zmiana zakresu działalności powoduje działania przewidziane w ustawie

5. Zasada memoriałowa - przeciwieństwo zasady kasowej; zgodnie z tą zasadą uważa się przychody i koszty za osiągnięte lub poniesione w momencie ich wystąpienia a nie w momencie wpływu lub wydatku pieniężnego. Ważne jest zaistnienie zdarzenia - data faktury.

6. Zasada kasowa - wykorzystywana w sektorze publicznym - budżetówka). Rejestracja wpływów i wydatków następuje w momencie wpłynięcia lub wydatku środków pieniężnych. W zasadzie tej istotne jest zaistnienie zmiany stanu środków pieniężnych

7. Zasada współmierności kosztów i przychodów - polega na przyporządkowaniu danym przychodom kosztów z nimi związanych.

8. Zasada ostrożności - zwana zasadą ostrożnej wyceny lub ostrożności kupieckiej - zobowiązuje jednostki do takiej wyceny majątku i kapitałów jednostki aby nią spowodowało to zniekształcenia uzyskanego przez nią wyniku finansowego.

9. Zasada ciągłości (porównywalności) stosowanych metod rachunkowości - oznacza stosowanie z okresu na okres raz przyjętych rozwiązań w celu zapewnienia porównywalności danych.

10. Zasada zakazu kompensaty - wartość poszczególnych składników aktywów i pasywów, przychodów i związanych z nimi kosztów, jak też zysków i strat nadzwyczajnych ustala się oddzielnie (nie można ich kompensować).

11. Zasada istotności - przewiduje takie zorganizowanie ewidencji, aby zapewniała ona wyodrębnienie tych wszystkich operacji gospodarczych, które ważą przy ocenie sytuacji majątkowej, finansowej, wyniku finansowego oraz rentowności (informacja dodatkowa)

12. Zasada bilansowa - zasada równowagi ∑A=∑P.

13. Zasada kosztu historycznego- zgodnie z zasadą kosztu historycznego, aktywa są ujmowane w księgach rachunkowych według ich wartości początkowej (nabycia).

21. +Krótka charakterystyka nowoczesnych systemów rachunku kosztów

Rachunek kosztów działań (ABC)- założeniem jest rozliczanie kosztów pośrednich na produkty w oparciu o różne podstawy ich rozliczania (tzw. cost drivers), z których jedne mogą być proporcjonalne do wielkości produkcji, a inne nie muszą pozostawać w bezpośrednim związku przyczynowo skutkowym z ilością wytworzonych produktów, Koszty rozliczane są tu nie na MPK, ale na poszczególne działania. Rachunek kosztów działań jest metodą pomiaru i analizy kosztów działań i obiektów kosztowych -wyrobów, usług, klientów, kanałów dystrybucji, polegającą na powiązaniu zużycia zasobów z działaniami oraz działań z obiektami

kosztowymi na podstawie stopnia ich wykorzystania.[1]

Rachunek kosztów celu (target costing)- umożliwia osiąganie założonych zysków w całym okresie życia produktu. Aby przyniósł efekt musi nastąpić współpraca działu badań i rozwoju, konstrukcyjnego, produkcyjnego, marketingu i rachunkowości zarządczej.

Metoda rachunku kosztów docelowych wywodzi się od klienta ponieważ ustalając na początku docelową ceną sprzedaży produktu bierzemy głównie pod uwagę cenę jaką zaakceptuje klient. W drugim etapie szacuje się jednostkowy zysk docelowy będący różnicą między ceną sprzedaży a kosztami wytworzenia. Ważnym jest by określić koszt dopuszczalny, który określa najwyższy koszt jednostkowy produktu. Nie może być on przekroczony i stanowi bazę do wyznaczenia kosztu docelowego. Rach. Kosztów celu jest to metoda zarządzania kosztami nowego produktu, która przy cenie narzuconej przez rynek pozwala na osiągnięcie marży zysku.

Rachunek kosztów Keizen - Rachunek kosztów ciągłego doskonalenia (kaizen costing)- system redukcji kosztów wytwarzania produktów, rozumiany jako ciągłe wyszukiwanie i wprowadzanie udoskonaleń w kolejnych fazach cyklu życia produktu, to także system udoskonaleń w procesie technologicznym i organizacji pracy, którego bezpośrednimi skutkami są obniżenie kosztów oraz poprawa wydajności pracy na poszczególnych stanowiskach. W rachunku kosztów ciągłego doskonalenia wyróżnia się dwa rodzaje działań podejmowanych w celu redukcji kosztów: działania podejmowane po upływie trzech miesięcy od momentu wprowadzenia danego produktu na rynek, działania podejmowane w związku z opracowaniem rocznego budżetu działalności przedsiębiorstwa.

Rachunek kosztów ciągłego doskonalenia ukierunkowany na działanie pierwszego rodzaju jest uzupełnieniem rachunku kosztów docelowych, a celem tego rachunku jest doprowadzenie jednostkowych kosztów wytworzenia produktu do poziomu kosztów docelowych, założonego w fazie przedprodukcyjnej. Okres trzech miesięcy jest uważany za czas niezbędny do zapoznania się pracowników z procesem wytwarzania nowego produktu. Jeśli po upływie tego okresu rzeczywiste koszty wytworzenia produktu przewyższą koszty docelowe, to należy podjąć działania mające na celu redukcję tych kosztów tak by doprowadzić koszt wytworzenia produktu do poziomu kosztu docelowego.

Druga odmiana rachunku kosztów ciągłego doskonalenia jest powiązana z rocznym budżetowaniem przedsiębiorstwa. Jest to zatem rachunek prowadzony w sposób systematyczny, z okresu na okres. Głównym celem jest doprowadzenie do osiągnięcia planowanego poziomu zysku, przy założeniu że cel osiągnięty zostanie przez redukcję ponoszonych kosztów.

Rachunek kosztów cyklu życia produktów- potrzebne i wykorzystywane w ocenie projektów inwestycyjnych wykonywanych na podstawie wartości zaktualizowanej netto czy wewnętrznej stopy zwrotu.

Rachunek kosztów cyklu życia produktu rozpatruje koszty w długim okresie,
z perspektywy całego cyklu życia produktu, a nie tylko jednego roku obrotowego. Przy czym rachunek ten koncentruje się na szacowaniu poziomu przyszłych kosztów, zanim zostaną one poniesione, co umożliwia zarządzanie kosztami w długim okresie. W rachunku kosztów cyklu życia produktów wychodzi się bowiem z założenia, że większość przyszłych kosztów jest przesądzona na etapie rozwoju i projektowania produktu.

Cykl życia produktu jest to okres od wprowadzenia produktu na rynek do momentu jego wycofania. Lifecycle costing przyjmuje za założenie, że w różnych fazach tego cyklu generowane są inne przychody i koszty. Bierze się tu pod uwagę ponoszone koszty i uzyskiwane przychody w konkretnej fazie oraz wartości skumulowane. Wobec tego
w pierwszej fazie, gdy produkt jest dopiero projektowany, ponoszone są wyłącznie koszty - badania nad produktem, przygotowanie do produkcji. Kolejna część cyklu, wprowadzenie produktu na rynek, pociąga za sobą koszty produkcji, sprzedaży i intensywnej promocji, przy jednoczesnych pierwszych przychodach z tytułu sprzedaży. W trzecim etapie, intensywnego wzrostu, zwiększony wolumen sprzedaży pociąga za sobą coraz wyższe przychody, ale
i rosnące koszty wytworzenia, zaopatrzenia, ogólnego zarządu i zbycia. Najpóźniej w tym momencie, o ile nie stało się to w fazie drugiej, skumulowane przychody powinny przekroczyć skumulowane koszty, by można było mówić o opłacalnej produkcji. Faza czwarta, zwana stabilizacją lub dojrzałością, to okres utrzymywania się popytu na produkt na stałym wysokim poziomie. Warto zauważyć, że obok kosztów podobnych do etapu trzeciego, występują tutaj dodatkowe koszty poniesione na badania nad innowacjami i poprawą jakości, które mogłyby wydłużyć życie wyrobu na rynku. Etap ostatni, to spadek sprzedaży
i postępujące za nim ograniczenie produkcji. W związku z tym ograniczeniu ulegają koszty produkcji, zbytu i promocji, nie podejmuje się już nowych badań nad doskonaleniem produktu. Jest to ten moment życia produktu kiedy znajduje się on w fazie pozarynkowej, a koszty jakie ponosi jednostka gospodarcza z nim związane dotyczą głównie recyklingu, działalności ekologicznej.

Na potrzeby oceny rentowności produktu rachunek kosztów cyklu jego życia powinien być połączony z rachunkiem przychodów i wyników cyklu życia produktu. Oznacza to, że zarówno przychody ze sprzedaży produktów, jak i wynik na sprzedaży należy ustalić według faz cyklu życia produktu z podziałem na poszczególne lata tych faz. Ponadto należy liczyć skumulowane przychody ze sprzedaży i skumulowane wyniki sprzedaży oraz przychody
i wyniki w całym cyklu życia produktu.

Rachunek kosztów jakości- system rejestrowania w odpowiednich przekrojach i na odpowiednich kontach kosztów związanych z jakością produkcji, powstających na wszystkich etapach realizacji wyrobu (od projektowania po odpowiedzialność za wyrób). Stanowi część systemu zarządzania przedsiębiorstwem, czyli zarządzania w dziedzinie jakości, polegającego na ustaleniu kosztów jakości, ich analizie, określeniu źródeł ich powstawania i planowaniu ich ujęcia za pomocą wielu przedsięwzięć opartych na efektywności ekonomicznej. Pozwala na ustalenie i eliminowanie przyczyn powstawania braków i napraw gwarancyjnych.

22. +Warianty ustalania wyniku finansowego

a) wariant kalkulacyjny- jeżeli koszty uzyskania przychodów będą wykazywane w układzie kalkulacyjnym

W wariancie kalkulacyjnym ustala się koszt wytworzenia sprzedanych produktów oraz wyodrębnią się koszty sprzedaży i ogólnego zarządu. Dalszymi pozycjami są pozostałe koszty oraz pozostałe przychody operacyjne, które są elementami wyniku działalności operacyjnej i zawierają m.in. skutki ryzyka dotyczącego realizacji tej działalności. Jednocześnie zakres strat i zysków nadzwyczajnych obejmuje wyłącznie skutki finansowe zdarzeń niepowtarzalnych, niewynikające ze zwykłej działalności

b) wariant porównawczy- jeżeli koszty uzyskania przychodów będą wykazywane w układzie rodzajowym

W wariancie porównawczym koszty grupuje się w układzie rodzajowym z uwzględnieniem zmiany stanu produktów, przy czym zmiana ta jest wykazana w grupie „przychody ze sprzedaży i zrównane z nimi”. W związku z tym zwiększenie stanu produktów następuje ze znakiem +, a zmniejszenie ze znakiem -. Ponadto po stronie przychodów wykazuje się koszty wytworzenia świadczeń na własne potrzeby jednostki (koszty środków trwałych w budowie, koszty rozwoju).

Warianty te różnią się między sobą częścia dotycząca działalności podstawowej . Części dotyczące pozostałej działalności operacyjnej, działalnośći finansowej, zyskow i strat nadzwyczajnych oraz obowiązkowego obciążenia wyniku finansowego są takie same w obu wariantach. W wariancie kalkulacyjnym wystepuje jedna pozycja, która nie wystepuje w wariancie porównawczym - jest to wynik brutto ze sprzedazy, która stanowi roznice pomiedzy przychodami netto ze sprzedazy a kosztami sprzedanych produktow

Wariant porównawczy

Przychody ze sprzedazy

-koszty działalności operacyjnej:

9. amortyzacja

10. zuzycie materiałów

11. usługi obce

12. podatki i oplaty

13. wynagrodzenia

14. ubezpiecz społeczne i inne świadczenia

15. pozostale koszty rodzajowe

16. wartość sprzedanych towarow i materiałów

zysk/ strata ze sprzedazy

+ pozostałe przychody operacyjne

- pozostałe koszty operacyjne

zysk/strata z działalności operacyjnej

+ przychody finansowe

- koszty finansowe

zysk/strata brutto z działalności gospodarczej

+ zyski nadzwyczajne

- straty nadzwyczajne

zysk/strata brutto

- podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia zysku

zysk netto

wariant kalkulacyjny

przychody ze sprzedaży towarów , produktów i materialow

- koszty działalności operacyjnej ( koszt sprzedanych produktów, materiałów)

zysk/strata brutto ze sprzedaży

- koszty sprzedazy

-koszty ogolnego zarządu

Zysk/ strata ze sprzedazy

+ pozostałe przychody operacyjne

- pozostałe koszty operacyjne

zysk/strata z działalności operacyjnej

+ przychody finansowe

- koszty finansowe

zysk/strata brutto z działalności gospodarczej

+ zyski nadzwyczajne

- straty nadzwyczajne

zysk/strata brutto

- podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia zysku

zysk netto

23. +Charakterystyka metod kalkulacji kosztów

Przy sporządzaniu kalkulacji kosztu jednostkowego wyrobu lub usługi najważniejszy jest dobór odpowiedniej metody kalkulacji, który uwarunkowany jest specyfiką prowadzonej działalności.

1. KALKULACJA PODZIAŁOWA: polega ona na podzieleniu wszystkich kosztów bezpośrednich i pośrednich przez liczbę ustalonych jednostek kalkulacyjnych w efekcie, czego powstanie przeciętny koszt jednostkowy

a) Kalkulacja podziałowa prosta jednostki lub wydziały produkcyjne wytwarzające jeden rodzaj nieskomplikowanych produktów.

Zasada ogólna koszt jednostkowy = całkowite koszty produkcji/ilość wyrobów gotowych

b) Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami Zastosowanie: podmioty, w których przy użyciu tych samych maszyn, urządzeń, technologii wytwarza się kilka produktów różniących się między sobą wielkością, rozmiarem, masą, pojemnością, itp. Istotą kalkulacji podziałowej ze współczynnikami jest sprowadzenie kosztów różnych wyrobów do wspólnego mianownika w oparciu o zastosowanie współczynników pozwalających na ustalenie jednorodnych [umownych] jednostek kalkulacyjnych.

c) Kalkulacja przy produkcji fazowej (procesowej). Zastosowanie: w przypadku produkcji masowej lub wielkoseryjnej

wyrobów przechodzących prze kilka następujących po sobie faz procesu produkcyjnego. Przy czym każda faza produkcyjna nie licząc ostatniej kończy się przekazaniem półfabrykatów do fazy następnej bądź do podręcznego magazynu międzyfazowego (np. przemysł spożywczy, cukierniczy, ceramiki budowlanej, itp.). W kalkulacji fazowej każdy oddzielny proces produkcyjny (faza) traktowany jest jako odrębny etap kalkulacji (grupowanie kosztów w przekroju faz - koszty bezpośrednie).

• Kalkulacja fazowa bezpółfabrykatowa. Obliczenie kosztu jednostkowego wyrobu gotowego jako sumy

jednostkowych kosztów wytworzenia półfabrykatów w poszczególnych fazach produkcyjnych.

• Kalkulacja fazowa półfabrykatowa Wyznaczenie kosztu jednostkowego produktu narastająco w wyniku wliczania

do kosztów każdej fazy wartości półfabrykatów pobranych i przetworzonych z fazy poprzedniej.

d) Kalkulacja przy produkcji łącznej ma zastosowanie w przem. chemicznym, spożywczym, farmaceutycznym gdzie przy produkcji oprócz produktu głównego powstają produkty uboczne, a także odpady produkcyjne. Koszty odpadów nie są kalkulowane, a tylko wliczane do wsadu materiałowego - ich ewentualna likwidacja zwiększa zaś koszty łączne. Koszty produktów ubocznych wycenia się na poziomie przychodu z ich sprzedaży w pomniejszeniu o k-ty sprzedaży i zarządu.

2. KALKULACJA DOLICZENIOWA: polega ona na odrębnej ewidencji kosztów bezpośrednich dla poszczególnych produktów oraz doliczeniu do nich za pomocą specjalnych kluczy rozliczeniowych odpowiedniej części kosztów pośrednich w efekcie, czego powstanie koszt zbliżony do kosztu jednostkowego.

a) Kalkulacja doliczeniowa zleceniowa -przy produkcji jednostkowej lub małoseryjnej, polega na odrębnym kalkulowaniu kosztów dla poszczególnych zleceń (wyrobów lub serii wyrobów), a zlecenie powstaje na podstawie zamówień odbiorcy. Każde zlecenie(wyrób) ma kartę kalkulacyjną na której gromadzone są koszty, karta ta stanowi analitykę do konta produkcji podstawowej lub pomocniczej.

b) Kalkulacja doliczeniowa asortymentowa stosowana jest przy produkcji seryjnej lub wielkoseryjnej. Przedmiotem kalkulacji są identyczne lub podobne produkty wytwarzane w danym miesiącu bez względu na ilość zleceń i uruchamianych serii produkcyjnych. Na każdy asortyment otwiera się kartę kalkulacyjną gdzie gromadzone są koszty bezpośrednie, a koszty pośrednie dolicza się w oparciu o przyjęte klucze podziałowe na poszczególny asortyment.

3. Kalkulacja kosztów działań stosowana jest w dużych firmach o dużej automatyzacji pracy. Kalkulacja kosztów działań (rachunek ABC) jest alternatywna do kalkulacji doliczeniowej i wymaga jednoznacznego podziału kosztów pośrednich między określone działania. Wielkość każdego działania musi być podzielona na części, które zależą tylko od rodzaju wytwarzanych produktów. (przygotowanie produkcji, utrzymanie ruchu, dostawy materiałów, obsługa techniczna)

24. Zakres sprawozdań sporządzanych w rachunkowości budżetowej

Zakres sprawozdań finansowych w rachunkowości budżetowej reguluje ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240) oraz Ministra Finansów z 3 lutego 2010 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej.

W zależności od rodzaju sprawozdania są sporządzane za okresy miesięczne, kwartalne, półroczne i roczne.

Rodzaje sprawozdań budżetowych:

a) w zakresie budżetu państwa

1. Rb-23 - miesięczne (roczne) sprawozdanie o stanie środków na rachunkach bankowych jednostek budżetowych

2. Rb-27 - miesięczne (roczne) sprawozdanie z wykonania planu dochodów budżetowych

3. Rb-28 - miesięczne (roczne) sprawozdanie z wykonania planu wydatków z budżetu państwa

b) w zakresie budżetów jednostek samorządu terytorialnego

1. Rb-27S - miesięczne(roczne) sprawozdanie z wykonania planu dochodów budżetowych jednostki samorządu terytorialnego

2. Rb-30 - półroczne (roczne) sprawozdanie z wykonania planów finansowych zakładu budżetowego

3. Rb-70 - kwartalne sprawozdanie o zatrudnieniu o wynagrodzeniach

c) w zakresie wydatków strukturalnych poniesionych przez jednostki sektora finansów publicznych

25. +Rachunek kosztów ABC i jego charakterystyka

Rachunek kosztów działań (ang. Activity-Based Costing, w skrócie: ABC) jest metodą rozliczania kosztów pośrednich (TYLKO POŚREDNICH) . które spowodowane są działaniami i procesami niezbędnymi do wytworzenia i sprzedaży produktów i usług.

Zasadą ABC jest założenie, że działalność gospodarcza to szereg różnego rodzaju działań i procesów niezbędnych do wytworzenia i sprzedazy produktów, które wymagaja zużycia określonych zasobów gospodarczych(pociągają za sobą wydatki na zakup określonych zasobów i generuja koszty). Koszty te w ostatecznym efekcie sa ponoszone na wytwarzane dobra, lecz nie na produkty bezpośrednio, a działalnia są przyczynami ich powstania. Rachunek ABC koncentruje się na rozliczaniu kosztów pośrednich. Co jest związane ze zmianami występującymi w ostatnich latach w strukturze kosztów. W związku z postepująca automatyzacja procesów produkcyjnych obserwuje się zmiane struktury kosztów. Obserwuje się wzrost udziału kosztów pośrednich w kosztach całkowitych przy jednoczesnym spadku udziału kosztów bezpośrednich.

Etapy wdrażania rachunku ABC:

1. Identyfikacja działań [activity] występujących w jednostce

Wyodrębnieniu podlegaja działalni pochłaniające ponad 5% zasobów jednostki lub czasu pracy pracownika

2. Ustalenie kosztów wyodrębnionych działań

Wyodrębnionym w I etapie działaniom przyporzadkowuje się określone pule kosztów

3. Ustalenie jednostki pomiaru wolumenu działania

Jednostki pomiaru wolumenu działalnia muszą być dla nich typowe, łatwo mierzalne, zrozumiałe i proporcjonalne do rozliczanych za ich pomoca kosztów. Przykłady:

1. zaopatrzenie materiałowe, np. liczba zamówień, liczba otrzymanych faktur

2. techniczne przygotowanie produkcji, np. liczba uruchomionych maszyn, liczba serii produkcyjnych

3. obsługa ogólnotechniczna, np. liczba zleceń produkcyjnych, liczba konserwacji i napraw

4. utrzymanie maszyn i urządzeń w ruchu, np. liczba maszynogodzin

5. kontrola jakości wyrobów, np. liczba czynności kontrolnych, liczba sprawdzonych wyrywkowo wyrobów

6. opis techniczny produktów, np. czas przygotowania dokumentacji technicznej

4. Rozliczenie kosztów pośrednich poszczególnych działań na produkty

Warunki użyteczności sytemu ABC:

1. JEDNOZNACZNY PODZIAŁ KOSZTÓW POSREDNICH MIEDZY DZIAŁALNIA

2. PROPORCJONALNOSC KOSZTU DZIAŁANIA DO ROZMAIARU DZIAŁALNIA

3. WIELKOSC KAZDEGO DZIAŁANIA MUSI BYĆ PODZIELONA NA CZESCI, KTÓRE ZALEŻĄ TYLKO OD RODZAJU WYTWARZANYCH PRODUKTÓW

Zastosowanie systemu ABC:

- system powinien być stosowany w obszarach o wysokim poziomie kosztów pośrednich charakteryzującym się ciągłym wzrostem

- Zastosowanie ABC w obszarach charakteryzujących się dużą różnorodnością produktów, klientów, procesów

26. +Analiza sprawozdań finansowych i jej specyfika

Analiza jest metodą poznania obiektów i zjawisk złożonych poprzez ich podział
na elementy proste oraz badania powiązań i zależności przyczynowo - skutkowych występujących pomiędzy tymi elementami. Analiza finansowa stanowi najistotniejszą część analizy ekonomicznej przedsiębiorstwa.

Analiza finansowa sprawozdania finansowego dzieli się na analizę wstępną oraz rozszerzoną (wskaźnikową). Analiza wstępna

ANALIZA FINANSOWA- przedmiotem analizy finansowej w przedsiębiorstwie jest jego działalności gospodarcza, w wyniku której angażuje się swój majątek. Wynikiem tego są różne zjawiska, występujące wewnątrz przedsiębiorstwa, które możemy rozpatrywać w ujęciu statystycznym i dynamicznym.

Analiza wstępna bilansu obejmuje analizę poziomą (dynamiczną), analizę pionową (strukturalną) oraz analizę pionowo - poziomą. Analiza pozioma zwana również porównawczą stosowana jest do badania dynamiki zjawisk finansowych. Jej celem jest ustalenie kierunku, tempa i intensywności zmian w czasie poszczególnych pozycji sprawozdania finansowego. W tym celu wykorzystuje się mierniki dynamiki, które mogą mieć różną podstawę. Analiza pionowa zwana inaczej procentową lub strukturalną dostarcza informacji
o sposobach zaangażowania kapitałów przedsiębiorstwa oraz o źródłach ich pochodzenia.
W analizie pionowej wykorzystuje się wskaźniki struktury, które zazwyczaj wyrażane
są w procentach. Badanie struktury sprawozdań finansowych może być przeprowadzone na różnych poziomach agregacji informacji, zarówno w wersji ogólnej, jak i bardziej szczegółowej, w zależności od potrzeb, przy czy zawsze rozpoczyna się analizę
od najbardziej ogólnych składników bilansu. W pierwszej kolejności należy określić udział aktywów trwałych i obrotowych w ogólnej sumie bilansowej. Określoną w ten sposób strukturę aktywów w dalszej kolejności poszerza się o badanie bardziej szczegółowe dotyczące struktury wewnętrznej aktywów trwałych i obrotowych, gdyż struktura aktywów trwałych dostarcza informacji o stopniu związania kapitałów w poszczególnych składnikach tychże aktywów, natomiast struktura aktywów obrotowych jest istotna do określenia płynności finansowej przedsiębiorstwa. W zależności od branży analizowanego przedsiębiorstwa oraz potrzeb przeprowadzanej analizy można pogłębić badanie struktury o analizę wewnętrzną zapasów czy należności. W przypadku badania struktury pasywów najistotniejsze jest określenie udziału kapitału własnego oraz obcych źródeł finansowania. W celu zachowania długoterminowej płynności finansowej powinna być zachowana tzw. złota zasada finansowania określona wzorem:

kapitał własny	≥1
zobowiązania ogółem

W zależności od potrzeb można przeprowadzić głębszą analizę struktury pasywów, badając wewnętrzną strukturę kapitałów własnych oraz zobowiązań. Wewnętrzną strukturę zobowiązań można badać według kryterium bilansowego, kryterium czasu, kryterium wymagalności lub kryterium kosztów. Według kryterium bilansowego oblicza się udział rezerw na zobowiązania, zobowiązań długoterminowych, krótkoterminowych oraz rozliczeń międzyokresowych w zobowiązaniach ogółem. Kryterium czasu pozwala określić zobowiązania długoterminowe i krótkoterminowe w ogólnej sumie zobowiązań. Dosyć istotnym kryterium jest kryterium wymagalności, według którego możemy określić udział zobowiązań terminowych i przeterminowanych (dane potrzebne do ustalenia struktury zobowiązań według tego kryterium zawarte są w informacji dodatkowej). Szczególnie istotny jest udział zobowiązań przeterminowanych w ogólnej sumie zobowiązań, gdyż fakt ten świadczy o braku zdolności firmy do terminowego regulowania zobowiązań, co może prowadzić do jego upadłości. Kryterium kosztów dzieli zobowiązania na źródła kosztowe, które generują koszty finansowe, np. kredyty i pożyczki zarówno długo- jak i krótkoterminowe, emisje obligacji, czy innych papierów wartościowych oraz źródła spontaniczne, np. rezerwy tworzone w ciężar kosztów
i z podziału zysku, zobowiązania wobec dostawców, pracowników, czy instytucji publicznoprawnych.

W ramach analizy wstępnej bilansu przeprowadza się również badanie struktury kapitałowo - majątkowej, czyli pionowo - poziomych powiązań pomiędzy poszczególnymi pozycjami aktywów i pasywów. Podział aktywów na aktywa stale i bieżące powinien pozostawać w odpowiedniej relacji do podziału kapitałów na kapitał własny oraz kapitał obcy. Odzwierciedleniem tej relacji jest tzw. złota reguła bilansowa przedstawiana za pomocą wskaźnika pokrycia aktywów stałych kapitałem własnym:

wskaźnik pokrycia aktywów stałych kapitałem własnym	=	kapitał własny
				aktywa stałe

Zasada ta jest spełniona, kiedy aktywa stałe w pełni pokryte są kapitałem własnym, a więc gdy wskaźnik ten przyjmuje wartość zbliżoną do jedności, choć według standardów zachodnich uznaje się, że w celu zapewnienia zdolności jednostki do kontynuowania działalności kapitał własny powinien pokrywać co najmniej 70% aktywów trwałych, a więc wartość wskaźnika pokrycia aktywów stałych kapitałem własnym powinna przyjmować wartość powyżej 0,7. W analizie wstępnej bilansu niezwykle istotne jest ustalenie kapitału obrotowego netto (kapitału pracującego), gdyż jego dodatnia wartość gwarantuje płynność finansowa przedsiębiorstwa. Kapitał obrotowy netto to kapitał stały pomniejszony o aktywa stale. Z drugie strony kapitał obrotowy netto można zdefiniować jako różnice aktywów bieżących i zobowiązań bieżących. Dodatni kapitał obrotowy netto oznacza, że część aktywów bieżących finansowana jest ze źródeł długoterminowych. Kiedy wartość kapitału obrotowego netto wynosi zero, wówczas mamy doczynienia z sytuacja, w której aktywa stałe finansowane są kapitałem stałym, a aktywa bieżące obcymi kapitałami krótkoterminowymi. W praktyce sytuacja taka występuje stosunkowo rzadko i ma raczej charakter przejściowy. W przypadku, gdy kapitał obrotowy netto jest ujemny oznacza to, że część aktywów stałych finansowana jest zobowiązaniami bieżącymi.

Podobnie jak w przypadku bilansu rachunek zysków i strat podlega zarówno analizie poziomej (dynamicznej), jak i pionowej (strukturalnej). Analiza pozioma pozwala na ustalenie i ocenę zmian w określonym przedziale czasowym poszczególnych składników rachunku zysków i strat, a więc przychodów, kosztów
i wyniku finansowego w poszczególnych rodzajach działalności oraz wyniku finansowego brutto oraz netto przedsiębiorstwa. Analiza pozioma może być przeprowadzona zarówno przy użyciu mierników jednopodstawowych, jak i łańcuchowych, aczkolwiek w praktyce najczęściej ustala się dynamikę rachunku zysków i strat na przestrzeni trzech lat przy użyciu mierników jednopodstawowych. W celu prawidłowej oceny tendencji zmian przychodów, kosztów i wyniku finansowego należy wziąć po uwagę inflację, a więc skorygować badane wielkości o średnioroczny wskaźnik inflacji. Dynamika przychodów i kosztów jest niezwykle istotnym czynnikiem wpływającym na wyniki finansowy zarówno cząstkowy, jak i ostateczny wynik finansowy przedsiębiorstwa. Wyższa dynamika przychodów niż kosztów wpływa na poprawę wyniku finansowego, w sytuacji kiedy dynamika kosztów jest wyższa niż dynamika przychodów wynik finansowy ulega pogorszeniu.

Analiza pionowa (strukturalna) sprowadza się do badania struktury przychodów
i kosztów oraz wyniku finansowego. Jako, że wynik na podstawowej działalności operacyjnej zależy od efektywności przedsiębiorstwa jest on najważniejszy i dlatego działalność podstawowa powinna być poddana bardziej szczegółowej analizie
niż pozostałe segmenty działalności. W tym przypadku należy określić strukturę wyniku
ze sprzedaży, przychodów ze sprzedaży oraz kosztów działalności operacyjnej według produktów, towarów i materiałów. Analiza struktury kosztów działalności podstawowej powinna również obejmować określenie udziału różnych pozycji tych kosztów w kosztach całkowitych.

Analiza wskaźnikowa

1. Wskaźniki płynności

1. Wskaźnik bieżącej płynności finansowej (wskaźnik płynności III stopnia) definiowany jest wzorem:

Wskaźnik bieżącej płynności finansowej	=	Aktywa obrotowe
				Zobowiązania krótkoterminowe

Powyższy wskaźnik daje ogólny pogląd na płynność finansową, gdyż informuje
czy przedsiębiorstwo jest w stanie spłacić wszystkie zobowiązania krótkoterminowe poprzez upłynnienie posiadanych aktywów obrotowych. Optymalne wartości tego wskaźnika powinny zawierać się w przedziale od 1,5 do 2,0. Wówczas można mówić
o realnym zabezpieczeniu spłaty zobowiązań krótkoterminowych i jednocześnie efektywnym gospodarowaniu aktywami obrotowymi. Za krytyczny poziom wskaźnika płynności bieżącej przyjmuje się wartość 1,0. Spadek wskaźnika poniżej tego poziomu sygnalizuje trudności przedsiębiorstwa w wywiązywaniu się z zobowiązań krótkoterminowych. kolei wskaźnik o wartości powyżej 2,0 wskazuje na nadpłynność, co oznacza, że przedsiębiorstwo angażuje zbyt dużo kapitałów własnych i zobowiązań długoterminowych w finansowanie bieżącej działalności, co jest jednoznaczne ze zbyt niskim udziałem zobowiązań krótkoterminowych w finansowaniu tej działalności, czyli o niezbyt efektywnym wykorzystaniu tego źródła finansowania bieżącej działalności.

2. Wskaźnik szybkiej płynności finansowej (wskaźnik płynności II stopnia) informuje w jakim stopniu płynne aktywa obrotowe są w stanie pokryć zobowiązania krótkoterminowe. Płynne aktywa obrotowe są aktywami obrotowymi z wyłączeniem
   ich najmniej płynnych składników, czyli zapasów i rozliczeń krótkookresowych czynnych. Wskaźnik ten definiowany jest jako

Wskaźnik szybkiej płynności finansowej	=	Płynne aktywa obrotowe
				Zobowiązania krótkoterminowe

Wskaźnik ten ma szczególnie istotne znaczenie, gdy przedsiębiorstwo posiada nadmierne zapasy, których nie jest w stanie wykorzystać do produkcji lub zapasów wyrobów gotowych, które trudno jest sprzedać. Ocena płynności przedsiębiorstwa
na podstawie tego wskaźnika jest określana mianem mocnego testu. Wskaźnik szybkiej płynności finansowej powinien przyjmować wartość powyżej 1,0. Zbyt niskie wartości tego wskaźnika oznaczają zbyt duże zamrożenie środków w zapasach i sygnalizują trudności z wywiązywaniem się z zobowiązań krótkoterminowych.

3. Wskaźnik płynności gotówkowej (wskaźnik płynności finansowej I stopnia) określa zdolność przedsiębiorstwa do pokrycia zobowiązań krótkoterminowych środkami pieniężnymi posiadanymi przez przedsiębiorstwo. Jako, że stan środków pieniężnych
   nie tyle wpływa na płynność finansową, ile na zdolności płatnicze przedsiębiorstwa,
   nie ma on określonych pożądanych wartości granicznych. Wskaźnik ten definiowany
   jest jako:

Wskaźnik płynności gotówkowej	=	Środki pieniężne
				Zobowiązania krótkoterminowe

2. Wskaźniki zadłużenia - dostarczają informacji jakie kapitały są wykorzystywane w przedsiębiorstwie. Do podstawowych wskaźników zadłużenia zalicza się: wskaźnik ogólnego zadłużenia, wskaźnik zaangażowania kapitału własnego, wskaźnik udziału kapitału obcego, relacja kapitałów finansujących działalność

1. Wskaźnik ogólnego zadłużenia

Zobowiązania ogółem/aktywa

Wskaźnik ten informuje jaki jest udział zobowiązań w finansowaniu aktywów przedsiębiorstwa. Ukazuje również stopień zabezpieczenia spłaty całości zadłużenia przedsiębiorstwa jego aktywami. Wysoka wartość tego wskaźnika świadczy o dużym uzależnieniu finansowym przedsiębiorstwa (jego aktywa są wówczas w większym stopniu finansowane ze źródeł obcych). Niska wartość tego wskaźnika wskazuje na niezależność finansową przedsiębiorstwa, gdyż aktywa w większym stopniu są pokryte kapitałami własnymi przedsiębiorstwa.

2. Wskaźnik zaangażowania kapitału własnego

Kapitał własny / Aktywa

Pożądana wartość <~0,5>

3. Wskaźnik udziału kapitału obcego

Kapitał obcy / Aktywa

Pożądana wartość <~0,5>

4. Relacja kapitałów finansujących działalność

Kapitał własny / Kapitał obcy

Pożądana wartość <~1>

5. „Srebrna” zasada finansowania działalności

Kapitał stały / Aktywa trwałe

Pożądana wartość powyżej 1

3. Wskaźniki efektywności działania - opisują efektywność wykorzystania posiadanych zasobów majątkowych i kapitałowych zaangażowanych w działalność przedsiębiorstwa w czasie. Narzędziem oceny sprawności działania przedsiębiorstwa są wskaźniki rotacji (wskaźniki obrotowości). Mogą być wyrażone w razach lub w dniach.

Ogólna postać wskaźnika rotacji w razach ma postać:

Przychody/zasoby

Wskaźnik ten określa ile razy w ciągu roku następuje obrót zasobami przedsiębiorstwa.

Ogólna postać wskaźnika rotacji w dniach ma postać:

(Zasoby/Przychody)*365

Wskaźnik ten określa co ile dni przedsiębiorstwo odnawia zasoby

1. wskaźnik rotacji zapasów

2. wskaźnik rotacji należności

3. wskaźnik rotacji środków trwałych

4. wskaźnik rotacji aktywów

5. wskaźnik rotacji zobowiązań

4. Wskaźniki rentowności

1. Wskaźniki rentowności sprzedaży ROS

ROS = Wynik netto / Przychody ogółem

wskaźnik pokazuje jaka część przychodów (memoriałowych i cashowych) transformuje się na końcowy dochód, który może być

np. przeznaczony na jak najbardziej cashową dywidendę

2. Wskaźniki rentowności majątku ROA

ROA = Wynik netto / Aktywa ogółem

wskaźniki rentowności majątku uwzględniają wpływ na wynik finansowy efektywności wykorzystania zaangażowanych zasobów

majątkowych (pożądana tendencja rosnąca)

3. Wskaźniki rentowności kapitału własnego ROE

ROE= Wynik netto / Kapitał własny

wskaźniki rentowności kapitału własnego wyrażają efekty działalności przedsiębiorstwa w przeliczeniu na jednostkę kapitału

zaangażowanego przez jego właścicieli tj. udziałowców, akcjonariuszy (pożądana tendencja rosnąca)

5. Wskaźniki rynku kapitałowego

1. Wskaźnik zyskowności na jedną akcję EPS

Zysk netto / Liczba akcji (udziałów)

2. Wskaźnik dywidendy na jedną akcję DPS

Zysk na dywidendę / Liczba akcji (udziałów)

3. Wskaźnik ceny rynkowej akcji w stosunku do osiągniętego zysku na jedną akcję

Cena rynkowa akcji / Zysk na jedną akcję EPS

27. +Płynność finansowa i metody jej pomiaru

Płynność finansowa jest zdolnością przedsiębiorstwa do regulowania zobowiązań krótkoterminowych w terminach ich płatności.` Jest ona warunkiem utrzymania ciągłości realizowanych procesów gospodarczych. Posiadanie płynności finansowej nie oznacza jednak konieczności ciągłego posiadania takich środków pieniężnych, które byłyby
w stanie pokryć w całości zobowiązania przedsiębiorstwa. Wystarczy, aby jednostka gospodarcza dysponowała odpowiednia liczbą aktywów, które można w stosunkowo krótkim czasie spieniężyć. Dlatego płynność finansowa przedsiębiorstwa jest określana jako stosunek aktywów obrotowych o różnym stopniu płynności do zobowiązań krótkoterminowych. W praktyce do statycznej oceny płynności finansowej, a więc opartej na wielkościach charakteryzujących zasoby (dane pochodzą z bilansu) najczęściej stosuje się wskaźnik bieżącej płynności, wskaźnik szybkiej płynności oraz wskaźnik płynności gotówkowej.

Wskaźnik bieżącej płynności finansowej (wskaźnik płynności III stopnia) definiowany jest wzorem:

Wskaźnik bieżącej płynności finansowej	=	Aktywa obrotowe
				Zobowiązania krótkoterminowe

Powyższy wskaźnik daje ogólny pogląd na płynność finansową, gdyż informuje
czy przedsiębiorstwo jest w stanie spłacić wszystkie zobowiązania krótkoterminowe poprzez upłynnienie posiadanych aktywów obrotowych. Optymalne wartości tego wskaźnika powinny zawierać się w przedziale od 1,5 do 2,0. Wówczas można mówić
o realnym zabezpieczeniu spłaty zobowiązań krótkoterminowych i jednocześnie efektywnym gospodarowaniu aktywami obrotowymi. Za krytyczny poziom wskaźnika płynności bieżącej przyjmuje się wartość 1,0. Spadek wskaźnika poniżej tego poziomu sygnalizuje trudności przedsiębiorstwa w wywiązywaniu się z zobowiązań krótkoterminowych. kolei wskaźnik o wartości powyżej 2,0 wskazuje na nadpłynność, co oznacza, że przedsiębiorstwo angażuje zbyt dużo kapitałów własnych i zobowiązań długoterminowych w finansowanie bieżącej działalności, co jest jednoznaczne ze zbyt niskim udziałem zobowiązań krótkoterminowych w finansowaniu tej działalności, czyli o niezbyt efektywnym wykorzystaniu tego źródła finansowania bieżącej działalności.

Wskaźnik szybkiej płynności finansowej (wskaźnik płynności II stopnia) informuje w jakim stopniu płynne aktywa obrotowe są w stanie pokryć zobowiązania krótkoterminowe. Płynne aktywa obrotowe są aktywami obrotowymi z wyłączeniem
ich najmniej płynnych składników, czyli zapasów i rozliczeń krótkookresowych czynnych. Wskaźnik ten definiowany jest jako

Wskaźnik szybkiej płynności finansowej	=	Płynne aktywa obrotowe
				Zobowiązania krótkoterminowe

Wskaźnik ten ma szczególnie istotne znaczenie, gdy przedsiębiorstwo posiada nadmierne zapasy, których nie jest w stanie wykorzystać do produkcji lub zapasów wyrobów gotowych, które trudno jest sprzedać. Ocena płynności przedsiębiorstwa
na podstawie tego wskaźnika jest określana mianem mocnego testu. Wskaźnik szybkiej płynności finansowej powinien przyjmować wartość powyżej 1,0. Zbyt niskie wartości tego wskaźnika oznaczają zbyt duże zamrożenie środków w zapasach i sygnalizują trudności z wywiązywaniem się z zobowiązań krótkoterminowych.

Wskaźnik płynności gotówkowej (wskaźnik płynności finansowej I stopnia) określa zdolność przedsiębiorstwa do pokrycia zobowiązań krótkoterminowych środkami pieniężnymi posiadanymi przez przedsiębiorstwo. Jako, że stan środków pieniężnych
nie tyle wpływa na płynność finansową, ile na zdolności płatnicze przedsiębiorstwa,
nie ma on określonych pożądanych wartości granicznych. Wskaźnik ten definiowany
jest jako:

Wskaźnik płynności gotówkowej	=	Środki pieniężne
				Zobowiązania krótkoterminowe

Do dynamicznej oceny płynności finansowej wykorzystuje się dane zawarte w rachunku przepływów pieniężnych, które ukazują rzeczywiste wpływy i wydatki środków pieniężnych. Dynamiczny wskaźnik płynności gotówkowej przedstawia wzór:

Wskaźnik płynności gotówkowej	=	Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej
				Zobowiązania krótkoterminowe

Wskaźnik ten określa stopień pokrycia zobowiązań krótkoterminowych gotówką wygospodarowaną z działalności operacyjnej.

28. +Zakładowy plan kont i jego charakterystyka

Zakładowy plan kont jest formalnym dokumentem, będącym częścią systemu księgowego. Każdy podmiot prowadzący pełną księgowość finansową zobowiązany jest do posiadania i stosowania zakładowego planu kont. Obowiązek ten nałożony jest przez Ustawę o rachunkowości.

Zakładowy plan kont zawiera spis wewnętrznych numerów kont przedsiębiorstwa i ustala zasady księgowania na tych kontach wszelkich operacji finansowych, które mogą wydarzyć się w wyniku działalności przedsiębiorstwa.

Plan kont musi spełniać formalne wymogi ustalone w Ustawie o rachunkowości. Jest on zwykle sporządzany przez głównego księgowego i zatwierdzany przez kierownika jednostki.

W zakładowym planie kont należy przedstawić:

• wykaz kont syntetycznych (kont księgi głównej),

• zasady tworzenia i funkcjonowania kont analitycznych (kont ksiąg pomocniczych),

• metodę ewidencji analitycznej, jaka będzie stosowana dla wybranej grupy rzeczowych składników majątku obrotowego,

• zasady wyceny rzeczowego majątku obrotowego,

• stosowane metody amortyzacji majątku trwałego.

Poniżej przedstawiamy wzorcowy plan kont syntetycznych dla przedsiębiorstwa produkcyjnego.

• Zespół 0 Majątek Trwały

• 010 Środki trwałe

• 020 Wartości niematerialne i prawne

• 030 Finansowy majątek trwały

• 070 Umorzenie środków trwałych

• 072 Umorzenie wartości niematerialnych i prawnych

• 080 Inwestycje

• Konta Pozabilansowe

• 090 Środki trwałe w likwidacji

• 091 Środki trwałe u leasingobiorcy

• 092 Środki trwałe obce

• Zespół 1 Środki pieniężne

• 100 Kasa

• 130 Rachunek bieżący

• 135 Kredyty bankowe długoterminowe

• 136 Kredyty n bankowe krótkoterminowe

• 137 Kredyty bankowe przeterminowane

• 139 Inne rachunki bankowe

• 141 Krótkoterminowe papiery wartościowe

• 149 Inne środki pieniężne

• Zespół 2 Rozrachunki i Roszczenia

• 200 Rozrachunki z odbiorcami

• 210 Rozrachunki z dostawcami

• 215 Zobowiązania wekslowe

• 220 Rozrachunki publicznoprawne

• 221 Rozrachunki z budżetami

• 223 Rozrachunki z tytułu VAT

• 230 Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń

• 231 Rozliczenie wynagrodzeń

• 235 Rozliczenie niedoborów i szkód

• 236 Rozliczenie nadwyżek

• 237 Roszczenia sporne

• 238 Należności z tytułu niedoborów i szkód

• 239 Pozostałe rozrachunki z pracownikami

• 240 Pozostałe rozrachunki

• Zespół 3 Materiały i Towary

• 300 Rozliczenia zakupu

• 310 Materiały

• 320 Towary

• 330 Opakowania

• 340 Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów

• 350 Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów

• 360 Odchylenia od cen ewidencyjnych opakowań

• Konto pozabilansowe

• 390 zapasy obce

• Zespół 4 Koszty według rodzaju i ich rozliczanie

• 400 Amortyzacja

• 401 Zużycie materiałów i energia

• 402 Usługi transportowe

• 403 Usługi remontowe

• 404 Usługi pozostałe

• 405 Wynagrodzenia

• 406 Świadczenia na rzecz pracowników

• 407 Pozostałe świadczenia na rzecz pracowników

• 408 Podróże służbowe

• 409 Podatki obciążające koszty

• 410 Pozostałe koszty

• 490 Rozliczenie kosztów

• Zespół 5 Koszty według typów działalności i ich rozliczanie

• 500 Koszty produkcji podstawowej

• 501 Koszty wydziałowe

• 502 Koszty sprzedaży

• 503 Koszty zakupu

• 510 Koszty handlowe

• 530 Koszty działalności pomocniczej

• 550 Koszty ogólne zarządu

• 580 Rozliczenie produkcji

• Zespół 6 Produkty

• 600 Produkty gotowe

• 610 Produkcja nie zakończona

• 620 Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów

• 640 Rozliczenia międzykresowe kosztów

• Zespól 7 Przychody

• 700 Przychody z e sprzedaży

• 701 Koszt własny sprzedaży

• 702 Wartość sprzedaży towarów według cen zakupu

• 750 Przychody finansowe

• 751 Koszty finansowe

• 760 Pozostałe przychody operacyjne

• 761 Pozostałe koszty operacyjne

• 770 Zyski nadzwyczajne

• 771 Straty nadzwyczajne

• Zespół 8 Fundusze i kapitały

• 800 Fundusz założycielski

• 801 Fundusz przedsiębiorstwa

• 802 Fundusz udziałowy

• 803 Fundusz zasobowy

• 804 Kapitał akcyjny

• 805 Kapitał zapasowy

• 806 Kapitał rezerwowy

• 807 Kapitał zakładowy

• 825 rozliczenie wyniku finansowego

• 840 Rezerwy i przychody przyszłych okresów

• 850 Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych

• 852 Pozostałe fundusze specjalne

• 860 Wynik finansowy

• 870 Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego

29. +Uproszczone formy rachunkowości (dla celów podatkowych)

uproszczone formy rachunkowości dla celów podatkowych mogą być stosowane przez firmy, których przychody netto ze sprzedazy towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły mniej niż 1 200 000 EUR w przeliczeniu na zl polskie po średnim kursie NBP ogłoszonym 30.09 roku poprzedzającego rok obrotowy. Dotyczy to osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, spółek cywilnych, spółek jawnych i wolnych zawodów.

Wyłaczenia ze stosowania uproszczonych form rachunkowości:

Bez względu na osiagane przychody spolki prawa handlowego, a wiec spolki SA, sp zoo, sp komandytowe, sp akcyjno - komandytowe oraz banki, zakłady ubezpieczen, fundacje i stowarzyszenia nie mogą stosowac uproszczonej formy rachunkowości dla celów podatkowych, ale musza prowadzic ksiegi handlowe i stosowac ogolne zasady opodatkowania.

Formę opodatkowania wybiera się do 20.01 danego roku. Jeżeli się tego nie zrobi to obowiązuje forma z poprzedniego roku. Przy zakładaniu firmy należy złożyć wniosek do naczelnika US o wybranej formie opodatkowanie. Jeżeli tego się nie zrobi to domniemany jest ryczałt ewidencjonowany.

Karta podatkowa

1. Warunki wybrania karty podatkowej:

1. Prowadzenie określonej działalności - Ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym okresla rodzaje działalności, które mogą korzystac z karty podatkowej.

2. Prowadzenie dzialalnosci samodzielnie lub zatrudniając nie wiecej niż 5 osób

2. Decyzje o wysokości podatku wydaje naczelnik US na pisemny wniosek podatnika złożony do 20.01 lub dzień przed rozpoczęciem działalności.

3. Wysokość podatku uzależniona jest od:

1. Rodzaju wykonywanej działalności

2. Ilości zatrudnianych pracowników (w ramach 1-5)

3. Ilości maszyn

4. Ilości stanowisk parkingowych

5. Ilości mieszkańców danej miejscowości

4. otrzymany wymiar pomniejszamy o ubezpieczenie zdrowotne i płacimy co miesiąc

5. na koniec roku podatnik zobowiązany jest do złożenia PIT-16

6. Dochody z karty podatkowej są dochodami gmin, a nie US

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają przychody spoza rolniczej działalności gospodarczej, w tym również gdy działalność prowadzona jest w formie spółki cywilnej.

1. Warunkiem stosowania tej formy opodatkowania jest:

a) uzyskanie w roku poprzednim przychodów z tej działalności, prowadzonej wyłącznie samodzielnie, w wysokości nieprzekraczającej 150 tys. euro, (na 2011 r - 591.975 zl za rok 2010) lub

b) uzyskanie w roku poprzednim przychodów wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki, a suma przychodów wspólników spółki z tej działalności nie przekroczyła kwoty 150 tys. euro (na 2011 r - 591.975 zl za rok 2010)

c)Przedsiębiorcy, którzy dopiero rozpoczną wykonywanie działalności w danym roku podatkowym i nie korzystają z opodatkowania w formie karty podatkowej - mogą płacić ryczałt bez względu na wysokość przychodów do końca tego roku (nawet jeżeli w tym roku przekroczą 150 tys. euro obrotu).

2. Ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym określa rodzaje działalności, które mogą korzystać z tej formy opodatkowania oraz określa rodzaje działalności, które mimo spełniania innych warunków z tej formy nie mogą korzystać, np. prowadzenie aptek, lombardów

3. w ryczałcie opodatkowaniu podlegają przychody, a więc nie uwzględnia się kosztów uzyskania przychodu, co powoduje, że jest on opłacalny dla działalności, która nie generuje zbyt dużych kosztów. Przyjmuje się , ze taka granica jest

dochód	*100	=15,79%
przychód

Jeżeli ten stosunek jest >15,79% to bardziej opłacalny jest wybór formy opodatkowania na zasadach ogólnych

4. Stawki w ryczałcie wynoszą 3%, 5,5%, 8,5%, 17% i 20% w zależności od prowadzonej działalności

5. Korzystając z ryczałtowej formy opodatkowania mamy obowiązek prowadzić ewidencję przychodów, natomiast nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji kosztów,

Książka przychodów i rozchodów

1. Tę formę opodatkowania mogą stosować ci podatnicy, którzy wybrali zasady ogólne opodatkowania, a którzy jednocześnie nie spełniają wymogów prowadzenia ksiąg handlowych, czyli osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, spółki osb fizycznych

2. Zasady prowadzenia książki przychodów i rozchodów są opisane w Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26.08.2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (publikacja: Dz. U. z 2003 r. nr 152, poz. 1475 z późniejszymi zmianami).

3. Stawki podatku reguluje ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych

4. Korzystając z tej formy opodatkowania mamy obowiązek ewidencji przychodów i kosztów .Prawo podatkowe okresla koszty, które są kosztami uzyskania przychodu i takie, które tymi kosztami nie są.

5. Prowadzacy KPiR ma prawo wyboru metody kasowej lub memoriałowej . Stosowanie wybranej metody obowiązuje w sposób ciągły, w każdym kolejnym roku

30. +Podstawy prawne prowadzenia rachunkowości w Polsce

1. Podstawowym aktem prawnym regulującym W Polsce zasady prowadzenia rachunkowości jest Ustawa o rachunkowości z dn 29.09.1994 r z późniejszymi zmianami oraz akty wykonawcze do ustawy . Akty wykonawcze wydaje Minister Finansów na podstawie delegacji ustawowej (Uor). Przykłady aktów wykonawczych:

1. Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczególnych zasad prowadzenia rachunkowości przez niektóre podmioty (np. zakłady ubezpieczeń, banki, jednostki samorządu terytorialnego, organizacje non profit)

2. Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawnienia i sposobu prezentacji instrumentów finansowych

3. Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych

2. Krajowe Standardy Rachunkowości (KSR)wydawane przez Komitet Standardów Rachunkowości, działający od 2002 roku. KRS wydawane są w formie załączników do uchwał podejmowanych przez Komitet Standardów Rachunkowości i publikowane w Dzienniku Urzędowym Ministra Finansów. KSR maja za zadanie uzupełniać regulacje zawarte w UoR i rozporządzeniach wykonawczych, a więc zgodnie z UoR stosowanie KSR jest fakultatywne w sprawach nieuregulowanych przepisami UoR (srt 10 ust 3UoR)

3. Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSR)/ Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF)

Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSR) powstały w celu ujednolicenia międzynarodowych zasad rachunkowości, a w szczególności treści sprawozdań finansowych. MSR opracowane zostały przez Komitet Międzynarodowych Standardów Rachunkowości, który w 2001 roku został zastąpiony przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości, a wydawane od tej pory standardy zastąpiono nazwa MSSF. Z powodu tej zmiany część standardów określona jest jako MSR, a pozostałe jako MSSF, jednak wszystkie są tak samo istotne.

UoR określa , które jednostki mają obowiązek, a które prawo stosowania MSR/MSSF. MSSF musza być stosowane do:

1. Skonsolidowanych sprawozdań finansowych emitentów papierów wartościowych, o których mowa w art. 4 rozporzadzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie stosowania międzynarodowych standardów rachunkowości

2. Skonsolidowanych sprawozdań finansowych banków

Pozostałe jednostki stosują tylko polskie przepisy, a w kwestiach nieuregulowanych ustawa o rachunkowości sięgają w pierwszej kolejności do KSR. Dopiero w przypadku braku odpowiedniego KSR mogą skorzystać z MSR/MSSF.

4. Jednostki sektora finansów publicznych (np. jednostki samorządu terytorialnego, jednostki budżetowe, zakłady budżetowe) zobowiązane są do prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z zasadami określonymi w UoR oraz w Ustawie z dn 27.08.2009 o finansach publicznych z uwzględnieniem zasad szczególnych określonych w aktach wykonawczych do ustawy o finansach publicznych

5. Kodeks spółek handlowych

6. Ustawy podatkowe

7. Inne unormowa prawne dotyczące Działalności jednostek gospodarczych w Polsce








1

różne konta (1,2,3,8)

koszty rodzajowe

rozliczenie kosztów rodzajowych

RMK

Koszty wg typów działalności

---