Sąd rodzinny i dla nieletnich
Nieletni- Osoba od 13 do 17 roku życia, która ma konflikt z prawem. Dopiero po 17 roku życia nieletni jest poddawany pod kodeks karny. Natomiast do 17 roku życia jest poddawany pod Ustawę o postępowaniu w sprawach nieletnich z 82r. I na jej podstawie nieletni jest karany.
Małoletni- Osoba, która nie wchodzi w konflikt z prawem.
Nieletni zagrożony demoralizacją- Osoba, która uchyla się od obowiązku szkolnego, spożywanie alkoholu, narkotyków, włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych.
Środki stosowane wobec nieletnich
- Rodzinny ośrodek diagnostyczno - konsultacyjny wydaje opinie o nieletnim
- Jeśli przestępstwo zostało wykonane przed 13 rokiem życia to nie dostaję żadnej kary
- Rodzice mają obowiązek nadzoru, jeśli się nie wywiązują to dostają karę od 50 do 1500zl
- Nieletni musi mieć obrońcę, to nakaz, nie można się tego zrzec
- Przy przesłuchaniu może być rodzic, ale przed sądem nie musi
- Nieletni ma prawo do zgłoszenia swoich świadków
- O sprawie w sądzie są powiadamiani rodzice i szkoła.
Kuratorzy sądowi
Charakterystyka zawodu kuratora
Celem pracy kuratora zawodowego jest wsparcie, opieka oraz szeroka pomoc doradcza i socjalna osobom, które na mocy sądowego orzeczenia zostały powierzone jego pieczy. Są to zarówno osoby dorosłe, jak i niepełnoletnie, które popełniają przestępstwa lub niewłaściwie funkcjonują w społeczeństwie. Kurator ma za zadanie kształtowanie odpowiednich postaw i zachowań swoich podopiecznych.
Praca kuratora polega głównie na korygowaniu środowiska i kształtowaniu odpowiednich postaw i zachowań podopiecznych. Celem jego pracy jest więc resocjalizacja, wychowanie i działania profilaktyczne w ramach zadań powierzonych przez sąd. Podstawowym zadaniem kuratora jest wykonywanie wobec tych osób dozorów i nadzorów, zleconych przez sąd.
Dozór- orzeka sąd karny
Nadzór- orzeka sąd rodzinny (np. nad wykonywaniem władzy rodzicielskiej lub także nad samymi nieletnimi)
. W obu przypadkach praca kuratora wygląda bardzo podobnie. Polega na utrzymywaniu częstych kontaktów z podopiecznymi, zdobywaniu informacji o ich problemach, potrzebach, życiu codziennym. Informacje te zdobywa zarówno z rozmów z podopiecznymi, wizytacji w terenie, rozmów z ich sąsiadami, rodziną, pracodawcami itp.
Sprawowanie dozorów czy nadzorów wymaga od kuratora różnorakich działań. Kurator nawiązuje i utrzymuje osobiste, indywidualne kontakty z podopiecznymi. Zdobywa ich zaufanie. Obserwuje i kontroluje ich życie. Stara się zdobyć informacje pozwalające określić potrzeby i problemy, jakie mają oni i ich rodziny. Ponadto monitoruje zachowania podopiecznych, zwracając uwagę również na to, czy po raz kolejny nie popełniają oni czynów, za które pozostali skazani. Rozmawia z domownikami, czasem z sąsiadami, zdobywa informacje także z innych źródeł jak, np. miejsca pracy i nauki, dalszej rodzinie, policji, dostępnych dokumentów itp.
Najważniejsze jednak, że na podstawie wiedzy, jaką zdobywa o podopiecznych, stara się opracować metody rozwiązania problemów, z jakimi podopieczni się borykają. Uwzględnia przy tym realne możliwości pomocy, jakie niesie ich najbliższe otoczenie i środowisko lokalne. Wymaga to często osobistych interwencji kuratora w różnych urzędach i instytucjach, kontaktów i współpracy z pracownikami socjalnymi, pracodawcami, służbą zdrowia, stowarzyszeniami udzielającymi pomocy itp. Problemy, którym trzeba zaradzić dotyczą różnych sfer życia. Czasem jest to konieczność zorganizowania dachu nad głową, wyżywienia i odzieży. Są problemy związane z uzależnieniem od alkoholu lub innych odurzających środków, choroby lub kalectwo. Mogą być kłopoty w nauce lub ze znalezieniem pracy, brak u podopiecznych wiary we własne siły i możliwości, nieporozumienia małżeńskie itp.
Czynności podejmowane przez kuratora:
Odwiedzanie osób oddanych pod dozór w miejscu ich zamieszkania lub pobytu
Kontaktowanie się z ich rodziną oraz żądanie od nich niezbędnych informacji i wyjaśnień
Współdziałanie z właściwymi stowarzyszeniami, organizacjami i instytucjami w zakresie poprawy warunków bytowych i zdrowotnych, zatrudnienia i szkolenia osób poddanych próbie oraz udzielać im innej stosownej pomocy.
Jednakże wiele jest przykładów, które w znacznym stopniu ograniczają możliwości ingerencji kuratora w życie skazanego. Niejednokrotnie jest już za późno. Skazany popełnia kolejne przestępstwo i wszystkie wysiłki idą na marne, gdy, np. podopieczny był na zwolnieniu warunkowym, kurator może wystąpić o odwołanie warunkowego zwolnienia. Warunkowe zwolnienie odwołuje Sąd Penitencjarny.
Podział kuratorów:
Kuratorzy sądowi dzielą się na dwie grupy:
kuratorów zawodowych
kuratorów społecznych.
Kuratorzy zawodowi, którzy wykonują orzeczenia w sprawach karnych są kuratorami dla dorosłych, natomiast kuratorzy zajmujący się orzeczeniami w sprawach rodzinnych i nieletnich są kuratorami rodzinnymi.
Kuratorzy zawodowi mogą pracować w stopniu:
kuratora zawodowego
starszego kuratora zawodowego
kuratora specjalisty
Kolejne stopnie służbowe kuratorzy mogą uzyskać po 3 latach wyróżniającej się pracy, od dnia ostatniego awansu. Awansowania dokonuje prezes sądu okręgowego na wniosek kuratora okręgowego.
Kurator społeczny
Kurator zawodowy odpowiedzialny jest za przebieg wszystkich dozorów lub nadzorów na swoim terenie działania, lecz prowadzi je wspólnie z kuratorami społecznymi (są to osoby o różnych zawodach, które chcą pomagać podopiecznym, sprawując dozory lub nadzory w swoim wolnym czasie). Zadaniem kuratora zawodowego jest organizowanie i kontrolowanie ich pracy oraz zlecanie wywiadów, również środowiskowych.
Warunki pracy kuratora
Kurator pracuje w bardzo różnych miejscach. Kuratorzy sądowi w ramach swoich uprawnień mogą w godzinach 7:00-22:00 odwiedzać podopiecznych w ich miejscach pobytu, żądać informacji i niezbędnych wyjaśnień jeśli zajdzie taka potrzeba, przeprowadzają wywiad środowiskowy. Współpracują także z placówkami, które zajmują się resocjalizacją, opieką, wychowaniem, leczeniem i świadczeniem pomocy społecznej, ale przede wszystkim są to mieszkania dozorowanych oraz budynek sądu, a także zamknięte placówki i zakłady, w których przebywają podopieczni kuratorów, tj. zakłady karne, placówki opiekuńczo-wychowawcze, placówki leczniczo-rehabilitacyjne oraz środowisko, w jakim na co dzień przebywają osoby objęte nadzorem kuratora sądowego. Informacje zbierane są także w komisariatach policji, prokuraturze, szkole i miejscu pracy podopiecznych. Kurator musi się między tymi miejscami często przemieszczać, co czasami jest utrudnione. Wizytacje podopiecznych w domach bardzo często oznaczają poruszanie się po najniebezpieczniejszych dzielnicach miasta. Kurator musi być także przygotowany na to, że podczas wykonywania swojej pracy trafi na awantury, sceny przemocy domowej czy kłótnie i libacje alkoholowe.
Praca kuratora ma charakter indywidualny i samodzielny. Ponieważ każdy przypadek, z którym się styka jest inny, różne są też metody postępowania. Istotne jest indywidualne podejście, które pozwoli dostosować formy pomocy do rzeczywistych potrzeb. Kurator w swej pracy niemal cały czas styka się z ludźmi z różnych środowisk. Nie wszyscy go akceptują, nie wszyscy są chętni do pomocy i współpracy.
Ustanowienie dozoru kuratora wymaga spełnienia następujących warunków:
Warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności wobec sprawcy młodocianego- nie ukończył 21 r.ż.
Warunkowe zwolnienie z odbycia reszty kary młodocianego- recydywisty, sprawcy, którzy z popełnienia przestępstwa uczynili sobie stałe źródło dochodów
Skierowanie sprawcy skazanego za przestępstwo popełnione w związku z uzależnieniem od alkoholu do leczenia w placówce leczniczej.
Ustanie kurateli:
Na wniosek osoby poddanej kurateli, gdy kurator ustanowiony był dla osoby niepełnosprawnej
Z chwilą ukończenie danej sprawy- gdy kurator wyłącznie ustanowiony był do załatwienia danej sprawy
Z mocy prawa-gdy kurator ustanowiony był dla osoby ubezwłasnowolnionej, a sąd uchylił ubezwłasnowolnienie
Wskutek orzeczenia sądu- czyli, gdy ustanie cel jej ustanowienia
Z chwilą urodzenie dziecka, gdy ustanowiono kuratora dla dziecka poczętego, ale jeszcze nie narodzonego.
Jak zostać kuratorem sądowym?
Chcąc zostać kuratorem sądowym zawodowym należy spełnić poniższe warunki:
posiadać obywatelstwo polskie
korzystać z pełni praw cywilnych i obywatelskich
być nieskazitelnego charakteru
być zdolnym ze względu na stan zdrowia do pełnienia obowiązków kuratora zawodowego
ukończyć wyższe studia magisterskie z zakresu nauk pedagogicznych, psychologicznych, socjologicznych lub prawnych albo inne wyższe studia magisterskie i studia podyplomowe z zakresu nauk pedagogicznych, psychologicznych, socjologicznych lub prawnych
odbyć aplikację kuratorską
zdać egzamin kuratorski
Aplikacja kuratorska trwa 12 miesięcy, podczas których kandydat na kuratora zapoznaje się z zasadami funkcjonowania i działalnością sądu, zakładów penitencjarnych, placówek opiekuńczo-wychowawczych i leczniczo-terapeutycznych, poznaje zasady pracy kuratora sądowego - jego zadania, metody pracy, sposoby resocjalizacji. Dodatkowo bierze udział w rozprawach sądowych, naradach dla kuratorów sądowych, współpracuje z placówkami resocjalizacyjnymi czy wychowawczymi. Aplikant przez cały okres nauki podlega opiece patrona, którym jest kurator zawodowy. Nadzoruje on pracę aplikanta i wyznacza plan przebiegu aplikacji.
Egzamin kuratorski odbywa się w ostatnim miesiącu trwania aplikacji i składa się z części pisemnej oraz ustnej. W części pisemnej należy opracować analizę akt sprawy i przygotować stosowny wniosek procesowy lub inne pismo, którego przygotowanie należy do zadań kuratora sądowego.
Osoby, które uzyskają pozytywną ocenę z pierwszej części egzaminu mogą przystąpić do następnego etapu. W części ustnej sprawdzana jest znajomość metodyki pracy kuratora sądowego, organizacji wymiaru sprawiedliwości, przepisów prawnych dotyczących działalności kuratorów sądowych oraz innych wiadomości potrzebnych do wykonywania zawodu kuratora sądowego.
Kto może być kuratorem sądowym?
Przedstawiony w ustawie model kwalifikacji kuratorów jednoznacznie określa, że kurator powinien posiadać wyższe mgr wykształcenie pedagogiczne, socjologiczne, prawnicze, które wyposaża go w wiedzę z zakresu pedagogiki resocjalizacyjnej, psychologii, socjologii dewiacji, prawa. Wielu badaczy problematyki kurateli uważa, że posiadanie przez kuratora wykształcenia wyższego jest podstawowym warunkiem wykonywania tej szczególnej pracy. Oczywiście nie jest to jedyny czynnik decydujący o efektywności pełnienia roli kuratora sądowego. Istotne znaczenia mają predyspozycje osobowościowe, takie jak łatwość nawiązywania kontaktów, cierpliwość, elastyczność w działaniu, wysoki poziom etyczny. Nie bez znaczenia jest również rola czynników społecznych, tj. wiek i płeć. Praca podopiecznym podczas sprawowania nadzoru wymaga od niego umiejętności wytworzenia specyficznej interakcji, która jest niezbędnym warunkiem skuteczności zastosowanych metod wychowawczych.
Sześć grup umiejętności ułatwiających realizację zadań wychowawczych, które powinien zdobyć pedagog specjalny (a więc także kurator):
Umiejętność myślenia kategoriami pedagogicznymi i dostrzegania problemów pedagogicznych
Umiejętności rozpoznawania sytuacji wychowawczych z przewidywaniem potencjalnych możliwości ich rozwoju i skutków
Umiejętności nawiązywania kontaktu z drugim człowiekiem- zarówno z jednostką, jak i grupą
Umiejętności organizowania zespołów ludzkich
Umiejętności przekazywania posiadanej wiedzy
Umiejętności praktyczne ułatwiające organizowanie działalności wychowawczej.
OŚRODKI KURATORSKIE
Istnieją od 1971 r. Do ich podstawowych zadań należy wdrażanie ich uczestników do przestrzegania zasad współżycia społecznego i kształtowania właściwego stosunku do nauki i pracy przede wszystkim przez: udzielanie pomocy w usuwaniu zaniedbań szkoły, podnoszenie poziomu kultury osobistej, organizowanie czasu wolnego, udzielanie pomocy w rozwiązywaniu trudności wychowawczych i pomocy materialnej.
Zajęcia są prowadzone przez kuratorów sądowych oraz wychowawców - instruktorów. Ta forma resocjalizacji w środowisku otwartym ma wiele istotnych zalet, gdyż pozwala na pełniejsze wykorzystanie oddziaływań wszystkich osób znaczących oraz działaczy organizacji młodzieżowych i społecznych. W odróżnieniu od innych instytucji ośrodki koncentrują się na sprawowaniu opieki nad nieletnimi wobec których sąd zastosował nadzór jako środek opiekuńczy lub wychowawczy, prowadzeniu zajęć resocjalizujących we współdziałaniu ze szkołami i innymi instytucjami, zajmującymi się opieką i wychowaniem młodzieży.
Do Ośrodków kieruje się nieletnich na podstawie orzeczeń sądowych. Mogą korzystać z nich także nieletni mający rodziców, wobec których orzeczono ograniczenie władzy rodzicielskiej i jeżeli pozostają oni bez należytego nadzoru i opieki w czasie wolnym od zajęć szkolnych lub pracy oraz, gdy ze względu na cechy osobowości i sytuację życiową wymagają systematycznej kontroli i pomocy.
Działalność kuratorskich ośrodków pracy z młodzieżą obejmuje zatem takie funkcje jak: wychowanie, opieka i psychoterapia. Uważa się również, że ośrodki powinny prowadzić jednocześnie działalność resocjalizującą potencjalnie, czyli profilaktyczną. Chodzi tu przede wszystkim o profilaktykę objawową, która polega na interwencji wychowawczej obejmującej dzieci i młodzież, zdradzające wstępne objawy wykolejenia społecznego.
Zadania ośrodków kuratorskich:
Przeprowadzanie zajęć dydaktyczno-wychowawczych z nieletnimi
Współdziałanie z rodzicami lub opiekunami uczestników działań
Współpraca ze szkołą
Stosowanie indywidualnej pracy wychowawczej i zaleceń wynikających z opieki psychologiczno-lekarskiej nad nieletnimi
W przypadkach szczególnych składanie wniosków o skierowanie na badania specjalistyczne
Kontrolowanie wyników w nauce i wyrównywanie braków.
Funkcje ośrodków kuratorskich:
Opiekuńczo-wychowawcza
Dydaktyczna
Profilaktyczno-kompensacyjna
Resocjalizacyjna
Integracyjno-społeczna.
Streetworking
Geneza streetworkingu
Pierwsi streetworkerzy, czyli terenowi pracownicy socjalni, pojawili się w Stanach Zjednoczonych w latach 20. ubiegłego stulecia. Kryzys gospodarczy pogrążył w nędzy całe dzielnice miast, na ulicach rządziły gangi, często wywodzące się z niezasymilowanych, ubogich mniejszości narodowych. Streetworkerzy ułatwiali młodym potencjalnym przestępcom przystosowanie się do życia w społeczeństwie. W latach 50. i 60. pracownicy socjalni działali już także wśród narkomanów. Na przełomie lat 60. i 70. wyszli na ulice Europy Zachodniej. Od końca lat 60. XX w. amerykańskie wzorce do rodzimych warunków dostosowali fachowcy z Niemiec, Francji, Holandii, Wielkiej Brytanii i Skandynawii. W latach 80. w Hamburgu ruszył działający do dziś program MOBI - Mobile Kinder und Jugend Arbeit - który miał przeciwdziałać uzależnieniu od narkotyków, anarchii, rasizmowi, faszyzmowi. Streetworking stał się wkrótce częścią pomocy socjalnej. W całych Niemczech powstały ośrodki pomocy i -na wzór hamburski - poradnie dla narkomanów. Po upadku muru berlińskiego streetworkerzy pojawili się we wschodnich landach. Zaczęli prace z młodzieżą z subkultur; niektórzy, jak ci z organizacji Gangway - z neonazistami. Od 1980 roku w Berlinie działa projekt Hydra. Organizacja zrzesza prostytutki i kobiety niezajmujące się prostytucją. Pomagają trudniącym się najstarszym zawodem świata i tym, które chcą go porzucić; walczą przeciw społecznej i prawnej dyskryminacji prostytutek. Prowadzą (po niemiecku, polsku, czesku, rosyjsku, hiszpańsku, portugalsku, angielsku i tajsku) porady prawne, dotyczące zadłużenia i zdrowotne. Streetworkerzy Fundacji Subway krążą w miejscach najbardziej uczęszczanych przez prostytuujących się chłopców w Berlinie i okolicach. Oferują (także w języku polskim) poradę psychologa i lekarza albo bilet powrotny do domu. W Rumunii doraźna pomoc streetworkerów - koce, opatrunki, żywność - pomaga przeżyć bezdomnym dzieciom wegetującym na stacjach metra. W Czechach streetworkerzy od lat docierają do trudnej młodzieży. W Polsce streetworking dopiero zyskuje popularność. W naszym kraju streetworkerzy także pracują w różnych środowiskach.
Typowymi grupami docelowymi , z którymi pracują streetworkerzy, są:
młodzież grupująca się w nieformalnych punktach spotkań, unikająca tradycyjnych form pracy z młodzieżą
osoby świadczące usługi seksualne obu płci
mężczyźni uprawiający seks z mężczyznami grupujący się w popularnych miejscach spotkań tego środowiska
dziewczęta i kobiety przebywające w miejscach nasilenia konfliktów socjalnych
osoby bezdomne i bez stałego miejsca zamieszkania
młodzi uciekinierzy z domów, "dzieci ulicy"
osoby zażywające środki odurzające w miejscach prywatnych i publicznych
Pojęcie dziecka ulicy: dzieci i młodzież poniżej 18 roku życia dla których ulica jest miejscem przebywania przez większość czasu. Problem ten występuje niemalże we wszystkich krajach.
Przyczyny dla których ulica staje się domem, jest wiele. Wyróżnia się:
brak silnych związków uczuciowych z rodziną
brak zainteresowania rodziców postępowaniem dzieci
uzależnienia rodziców
prostytucja
konflikt pokoleń
poczucie nudy i bezsensu życia
niepowodzenia szkolne
brak alternatywy spędzenia czasu w sposób interesujący i zorganizowany ( najczęściej z powodu braku środków materialnych na ten cel)
rozkład moralny rodziny (kłótnie , spory, nieporozumienia)
Zachowania na ulicy:
organizują się w podwórkowe gangi
dokonują kradzieży i włamań
oddają się zjawisku prostytucji
sięgają po alkohol, narkotyki, papierosy
wymuszają haracze od słabszych
wchodzą w istniejące już podkultury młodzieżowe
wstępują do sekt
podejmują pracę zarobkową
Różnica między przyjacielem dzieci ulicy a wychowawcą podwórkowym:
przyjaciel dzieci ulicy jest tutaj początkowy kontakt i budowanie relacji ze spotykanymi codziennie dziećmi
wychowawca podwórkowy zawężenie kontaktu do pracy z wybraną grupą dzieci, gdzie zintensyfikowana jest praca wychowawcza. Jednak przejście to jest mało precyzyjne.
Streetworker powinien uwzględnić warunki pracy z dziećmi z ulicy:
Dziecko jest przystosowane do swojego środowiska. Umiejętności, które najczęściej można spotkać u dziecka ulicy:
umiejętności fizyczne: odporne na warunki klimatyczne, potrafi się ukryć, jest przyzwyczajone do „układu sił” w grupie
umiejętności działania: potrafi natychmiast odpowiedzieć na propozycję, korzystać z nadarzających się okazji, szybko podejmuje decyzje, potrafi się obronić i pozbyć nudy
umiejętności społeczne: zna nielegalne sposoby zdobywania środków do życia, potrafi wykonywać drobne prace ( odprowadzanie wózków sklepowych ), potrafi posługiwać się nowymi technologiami informatycznymi, zna specyficzny język i kody społeczne swego środowiska, wie czym są: trudna niestabilna sytuacja życiowa, głód, przemoc i dlatego może o nich mówić, niczym „uczony znający zagadnienie od środka” ze znajomością rzeczy analizuje funkcjonowanie instytucji, w tym również szkoły, potrafi robić zakupy
umiejętności bycia solidarnym: potrafi być solidarne z rodziną, z rówieśnikami, potrafi zająć się młodszymi dziećmi.
Dziecko zachowuje się w sposób naturalny na ulicy. Dlatego najlepiej pracować z nim w tym środowisku, gdyż tu czuje się naprawdę wolny.
Lokal jako narzędzie pracy pedagoga jest zbędne , gdyż należałoby się zająć organizacją funkcjonowania placówki( klucze, rozkład zajęć, organizacja zajęć w lokalu). Ograniczałoby to działania dotyczące konkretnej pracy z dziećmi.
Praca pedagoga ulicy przypomina pracę badacza etnoklinicznego pracującego w zastanym środowisku. Stara się on zrozumieć sposób funkcjonowania dzieci i środowisko, które je tak kształtuje, aby następnie określić strategię działań wychowawczych. Poznaje wzajemne relacje dzieci, miejsca spotkań, strategie przetrwania, stosunek dziecka do dorosłych i rodziny, uwarunkowania klimatyczne, sposoby przemieszczania się dzieci, ich stosunek do instytucji, zachowania ryzykowne, dowiadują się również o przypadkach przemocy, których dziecko jest sprawcą lub ofiarą. Pedagog ulicy pracuje metodą obserwacji uczestniczącej czyli uczestniczy w środowisku dzieci na ulicy.
Pedagog ulicy wychodząc do młodzieży i rozpoczynając pracę wychowawczą powinien pamiętać o zasadach:
Powinien pojawiać się regularnie w wybranych miejscach, w których spotyka się młodzież i dzieci po to by kształtować poczucie stabilności, którego tym dzieciom z pewnością brakuje. Dzieci w ten sposób szybciej akceptują osobę z „innego świata”, który gotowy jest zawsze ich wysłuchać.
Należy dostosować swój czas pracy do zwyczajów i nawyków dzieci ulicy. Aktywna postawa pedagoga pozwala nadać codziennemu funkcjonowaniu młodzieży pożądane ramy.
Ważne jest by uczynić przejrzystym dla młodzieży zajmowaną przez streetworkera pozycję ( nie jest on kolegą, ale nie oznacza to, że nie możemy się zwracać do niego po imieniu) i pełnioną przez niego funkcję.
Istotne jest zachowanie dyskrecji oraz poufności, jakiej wymagają rodzące się z wolna relacje bliskości.
Pamiętać trzeba o dobrowolności uczestnictwa w każdej ze stron relacji
Respektować należy pewne prawa i granice jakimi rządzą się miejsca i okolice. Wymagana jest tu szczególna ostrożność i rozsądek, który dyktuje na ile pracownik uliczny może jeszcze akceptować prawa ulicy i nie zerwać dzięki temu budowanego kontaktu, a gdzie nieetycznym staje się współudział w dokonujących się wydarzeniach.
Należy też utrzymać pewien osobisty dystans w rodzącej się na ulicy integracji.
W momencie kiedy osobie uda się już wniknąć w grupę- ustalić jej skład i liczbę, można zacząć mówić o wychowaniu, które zaczyna się od diagnozy grupy- kim są dzieci ulicy i w czym można im pomóc .Większość z nich to dzieci niedostosowane lub wykolejone społecznie( poprzez złe wzorce wychowania lub jej braku). Zatem streetworkerzy pełnią przede wszystkim funkcję terapeutyczną i wychowawczą.
Wychowawca podwórkowy dzięki wychowawczym, kulturotwórczym i korygującym działaniom dąży do wzmacniania pozytywnych nastawień, rozwoju aspiracji życiowych i pokazania możliwości ich realizacji w reintegracji i współdziałaniu ze środowiskiem. Jego zadania: przeniknięcie do nieformalnej grupy podwórkowej i stanie się jej przywódcą, a przynajmniej animatorem młodzieżowej aktywności wykorzystującym różnorodne formy i metody pracy wychowawczej: organizowanie wycieczek kulturalnych (kino, muzeum, spotkania z ciekawymi ludźmi) i turystyczno -krajoznawczych, przeprowadzanie gier i zabaw na boiskach, basenie, siłowni, organizacja imprez okolicznościowych, zajęć socjoterapeutycznych i zajęć z zakresu profilaktyki uzależnień, czyli pogadanek wewnątrz grupowych , oglądanie filmów nasyconych pożądanymi treściami.
Realizując zadania pedagogiki społecznej pedagog wraz z dziećmi poznają coraz szerszy krąg, artystów, muzyków, malarzy. Każda ze spotkanych osób, określać je będziemy mianem „kapitału osobowego”, realizuje indywidualne projekty. Zadania pedagoga będzie polegało na znalezieniu sposobów i określeniu zasad uczestnictwa dzieci w realizacji owych projektów.
STOWARZYSZENIA
1. Stowarzyszenie Grupa Pedagogiki i Animacji Społecznej Praga Północ
Podopieczni mają od 8 do 18 lat chociaż na ulicy spotykają już trzylatków. Są biedni, czasem głodni, zaniedbani. Mają problemy w domu dlatego wychodzą na ulicę. Wagarują bo nie radzą sobie w szkole lub nikt nie widzi ich problemów. Piją alkohol, biorą narkotyki, palą papierosy, wąchają klej, uprawiają seks. Prawie wszyscy popadli w konflikt z prawem. Często za drobne wykroczenia, mają dozór kuratora. Społeczeństwo ich nie toleruje i nie akceptuje bo są z marginesu. Są nieufni, sfrustrowani i pozostawieni sami sobie. Nie wierzą w siebie, żeby przeżyć muszą stosować przemoc i agresję. Jednocześnie odznaczają się niesamowitym sprytem i często wysoką inteligencją. Między dziećmi a pedagogami nawiązuje się nić porozumienia i partnerstwa. Nie moralizują, zakazują, nakazują. Słuchają swoich podopiecznych szanują i akceptują takimi, jakimi są z ich wadami, nawykami, problemami rodzinnymi. Pedagodzy uliczni pracują na ulicach, podwórkach, klatkach schodowych, piwnicach, strychach. Jednak również organizowane są zajęcia poza ich miejscem zamieszkania. Projekty które są organizowane mają oderwać dzieci od ich szarej rzeczywistości. Sport, kultura, rozrywka, podróże, filmowanie to tylko niektóre z propozycji jakie są im oferowane. Dzieci również przedstawiają swoje pomysły. Praca z nimi trwa około dwóch lat, po tym czasie są gotowe żeby wrócić do szkoły czy poradzić sobie w świetlicy. Potrafią uszanować normy i zasady ogólnie przyjęte. Praca musi być bardzo intensywna, gdyż na samym początku należy zyskać ich zaufanie, gdyż bez tego praca nie będzie efektywna. Ważne jest aby być stale obecnym w środowisku dziecka, u rodziców, sąsiadów, mieszkańców podwórka i kamienicy. Niezbędna jest współpraca z różnymi organizacjami specjalistycznymi i pomocowymi. Stowarzyszenie działa od 1999 roku .
Projekty
Guma wraca na Stalową. Guma to pseudonim malowniczego typa z warszawskiej Pragi, tytuł rzeźby go upamiętniającej i materiał z którego jest ona wykonana. Dla jednych Guma był typowym praskim menelem, dla innych autorytetem w sprawach lokalnego kodeksu honorowego. To dzieci wymyśliły, by stworzyć pomnik. Rzeźba umocowana na sprężynie kiwa się, naśladując swój pierwowzór. Stanie tam , gdzie przez lata kołysał się na miękkich nogach Guma, zagadując przechodniów.
Cały świat w Warszawie lato 2008 dzieci bywały w różnych miejscach Warszawy i fotografowały się imitując, że są zagranicą. Wykonanie zdjęć wymagało przygotowań, zakupu drobnych rekwizytów, wizyt w nieznanych dotąd częściach Warszawy, czyli spędzenie twórczo czasu poza praską dzielnicą. Zdjęcia można było zobaczyć na wystawie.
Szkoła ruchoma. Rozpoczęło się to w maju 2005 roku. Był to zaprojektowany specjalnie do pracy na ulicy zestaw rozsuwanych tablic po których można pisać kredą, ale również przyczepiać 200 różnych paneli na których znajdują się zabawy i gry z zakresu higieny, podstawowej edukacji szkolnej, terapii kreatywnej, praw dziecka czyli wiadomości deficytowych u dzieci ulicy. Zadania są opracowane tak, aby dzieci mogły przez zabawę zdobywać podstawowe informacje oraz wzmacniać swoją samoocenę, co stanowi pierwszy krok w zawróceniu dzieci z ulicy.
Wyjazdy wakacyjne Przez cały czas od początku działania stowarzyszenia organizowane były projekty wyjazdowe. Dzieci same wybierały miejsce wyjazdu, opracowywały plan spędzania czasu, rezerwowały miejsca, kupowały bilety. Obok wypoczynku i rekreacji starano się poznawać kulturę, środowisko oraz zabytki danego obszaru. Dzieci same dysponowały pieniędzmi, kupowały produkty z których samodzielnie przygotowywały posiłki. Wyjazdy poza samym walorem poznawczym ( rzadko opuszczają Warszawę) mają na celu wychowanie w zakresie aktywności i zasad funkcjonowania społecznego. Dzieci najlepiej uczą się poznawania norm społecznych przy okazji wypełniania różnego rodzaju zadań organizacyjnych.
Praski hip-hop. Grupa 5 chłopców nagrała swój „kawałek” w profesjonalnym studiu muzycznym. Chodzi o rozwijanie talentów muzycznych i zainteresowań i wyrażenie emocji przez grę na instrumentach.
Capoiera - dzieci uczą się dzięki tej sztuce walki( akrobatyka, taniec, balet w jednym) współpracy w grupie, szacunku do drugiej osoby.
Mini olimpiada sportowa Dzieci zorganizowały olimpiadę dla niepełnosprawnych dzieci, same przygotowały i prowadziły imprezę.
Projekt fotograficzno „ Czarno-biało. Praskim okiem przez obiektyw” Dzieci otrzymały aparaty i robiły zdjęcia na wybrane przez siebie tematy, mogły wywołać swoje zdjęcia w ciemni i przedstawiły je na wystawie.
Projekt filmowy. Przez 8 miesięcy dzieci brały udział w warsztatach filmowych prowadzonych przez profesjonalistów. Efektem było powstanie filmu „Święto” o pracy policji. Dzieci przeprowadziły sądy uliczne dotyczące opinii nt. działań, potrzeby i funkcji policji.
Piechotą na Alaskę. Zorganizowano trzydniowy biwak wraz z fundacją „Alaska” w czasie których dzieci opiekowały się psami, brały udział w wyścigach psich zaprzęgów.
Projekt teatralny. Przez 8 miesięcy ponad dwadzieścioro dzieci brało udział w zajęciach teatralnych prowadzonych przez aktora Teatru Starego z Krakowa. Efektem było przygotowanie spektaklu „Księżniczka Magdalena czyli natrętny książe według Witkacego.
Formacja Duende - warsztaty flamenco/taniec współczesny/teatr tańca. Skierowany do dziewczynek, który ma calu stworzenie warunków do rozwoju osobistego i rozwoju twórczości.
Klasa Einsteina- dzieci poznawały tajniki fizyki przez prowadzenie własnych doświadczeń. Zajęcia prowadziło 3 fizyków i odbywały się one: w parku, na żaglówkach, na działce i wszędzie gdzie obecna jest fizyka.
Wymiany międzynarodowe- Współpraca z francuskim GPAS, dzięki któremu dzieci mogły wyjechać do Francji. Przez takie wyjazdy dzieci dostrzegają, iż świat poza ich ulicą jest bogaty i fascynujący i że warto podjąć wysiłek by z pomocą pedagogów zmienić położenie tych dzieci.
2. Stowarzyszenie profilaktyki i resocjalizacji AD REM
Celami stowarzyszenia są:
Zapobieganie marginalizacji społecznej
Odnalezienie się młodzieży w społeczeństwie i przygotowanie w prawidłowym funkcjonowaniu w nim
Nauczenie właściwego nawiązywania relacji z innymi osobami
Pomoc w wyznaczaniu i dążeniu do realizacji celu życiowego
Umiejętne odnalezienie się na rynku pracy
3. TADA Stowarzyszenie na rzecz promocji zdrowia i prewencji zagrożeń społecznych
Działając w grupie osób świadczących usługi seksualne streetworkerzy:
dostarczają informacji na temat chorób przenoszonych drogą płciową
współpracują z grupami społecznymi charakteryzującymi się zachowaniami narażającymi je na zakażenie HIV i innymi chorobami przenoszonymi drogą kontaktów seksualnych
propagują zasady bezpieczniejszego seksu, bezpieczeństwa w pracy
dostarczają informacji na temat instytucji wykonujących badania testowe w kierunku HIV, wspierających osoby żyjące z HIV i chore na AIDS
informują o możliwościach instytucjonalnej pomocy socjalnej
pracują z osobami świadczącymi usługi seksualne bez względu na ich narodowość, wiek czy płeć
4. Krajowy Komitet Wychowania Resocjalizującego powstał w 1988 roku w odpowiedzi na problemy dzieci zaniedbanych wychowawczo, zagrożonych sieroctwem i niedostosowaniem społecznym. Główne cele stowarzyszenia to: ochrona praw dziecka, zapobieganie patologii społecznej; zapewnienie pomocy i opieki dzieciom oraz wspieranie ich rodzin; działalność edukacyjna: upowszechnianie wiedzy, podnoszenie umiejętności wychowawczych i pedagogicznych różnych grup zawodowych oraz rodziców. W ciągu 16 lat istnienia wypracowali system pomocy środowiskowej, którego centrum znajduje się w ognisku wychowawczym. Dzięki inicjatywie i wsparciu KKWR, na terenie całego kraju powstało ponad 260 środowiskowych ognisk wychowawczych, w tym 100 ognisk dla blisko 5000 dzieci działa w systemie KKWR i realizuje autorski program profilaktyki. Ważną rolę odgrywają tu środowiskowe programy pedagogiczne realizowane przez Pedagogów Rodzinnych, Wychowawców Podwórkowych i pracowników ulicznych zwanymi przez nich Przyjaciółmi Dzieci Ulicy.
5. Związek stowarzyszeń Ogólnopolska Sieć Organizacji Streetworkerskich OSOS z siedzibą w Warszawie.
Sieć OSOS realizuje następujące cele:
1. Działania na rzecz inicjatyw i organizacji społecznych pracujących bezpośrednio w środowisku osób wykluczonych społecznie, poza lokalem organizacji: na ulicach, dworcach komunikacyjnych, parkach, podwórkach etc.(streetworking).
2. Wspieranie organizacji i inicjatyw poprzez pomoc finansową, rzeczową i merytoryczną.
3. Propagowanie, upowszechnianie i doskonalenie metod pracy poza lokalem (streetwoking) wśród podmiotów świadczących usługi na rzecz osób i grup zagrożonych wykluczeniem społecznym.
4. Integracja społeczności streetworkerów.
5. Dbałość o profesjonalny poziom działań z zakresu streetworkingu świadczony przez organizacje skupione w Sieci OSOS.
6. Integracja środowisk streetworkerów oraz organizacji streetworkerskich sektora publicznego i organizacji pozarządowych poprzez wymianę doświadczeń i współdziałanie z podobnymi inicjatywami krajowymi i międzynarodowymi.
Fundacje na rzecz osób niedostosowanych społecznie:
1. Fundacja Profilaktyki i Resocjalizacji "Druga Szansa"
Fundacja ta powstała 18 sierpnia 2003 roku w celu niesienia pomocy więźniom i byłym więźniom w powrocie do społeczeństwa. Od roku 2004 Fundacja udziela kompleksowej pomocy byłym więźniom na terenie województwa kujawsko - pomorskiego oraz osobom przebywającym w zakładach karnych i aresztach śledczych na terenie całego kraju, w ramach autorskiego Programu Reintegracji Społecznej i Zawodowej Więźniów "Przyjazny Powrót 5"
Misja
1. Resocjalizacja osadzonych podczas odbywania przez nich kary pozbawienia wolności.
2. Reintegracja społeczna i zawodowa osób opuszczających zakłady karne i areszty śledcze.
3. Osiągnięcie przez byłych więźniów i ich rodziny pełnej samodzielności społecznej.
4. Budowanie płaszczyzny współpracy pomiędzy wszystkimi podmiotami zaangażowanymi w zagadnienie resocjalizacji (służba więzienna, katedry i zakłady resocjalizacji przy wyższych uczelniach, organizacje pozarządowe, związki wyznaniowe, ośrodki pomocy społecznej, urzędy pracy, ośrodki terapii uzależnień, pracodawcy i inne), w celu podnoszenia skuteczności procesu reintegracji społecznej więźniów oraz działań profilaktycznych.
2. Fundacja "POMOC" Na Rzecz Resocjalizacji Byłych Skazanych
Działalność rozpoczęła się w kwietniu 2006 roku. Fundacja zajmuje się szeroko rozumianą pomocą osobom z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym, ze szczególnym naciskiem na coraz bardziej widoczny i pogłębiający się problem uzależnienia od środków psychoaktywnych. Oferta Fundacji skierowana jest głównie do mężczyzn przebywających w więzieniu i opuszczających zakłady karne oraz do ich rodzin na terenie województwa pomorskiego.
Zgodnie z celami statutowymi Fundacja zajmuje się:
pracą z osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym i uzależnionymi, ze szczególnym naciskiem na byłych skazanych i ich rodziny
wspieraniem rodzin osób zatrzymanych, tymczasowo aresztowanych i skazanych
przystosowaniem byłych skazanych przez szkolenia do podjęcia pracy
organizacją, pomocą i pośredniczeniem w nawiązywaniu stosunków pracy na rzecz więźniów i członków ich rodzin w okresie pobytu w więzieniu jak również po zakończeniu odbywania kary
pomocą w czynnościach prawnych w interesie i na rzecz osób skazanych i ich rodzin
3. Fundacja Wybieram Wolność
Cele statutowe Fundacji to:
resocjalizacja oraz przeciwdziałanie zjawiskom społecznym powodującym powrót na drogę przestępczą, głównie przez nieletnich lub młodocianych przestępców;
kreowanie warunków umożliwiającym pełne funkcjonowanie w społeczeństwie osobom opuszczającym domy dziecka, młodzieżowe ośrodki wychowawcze, schroniska dla młodzieży, zakłady wychowawcze, poprawcze, zakłady karne dla nieletnich lub inne placówki o podobnym charakterze;
przeciwdziałanie i zapobieganie narkomanii, alkoholizmowi oraz innym uzależnieniom w rodzinach, w tym rodzinach dotkniętych patologiami lub w środowiskach młodzieżowych;
przeciwdziałanie zjawiskom kryminogennym, zwłaszcza wśród młodzieży i rodzin dotkniętych patologiami oraz przeciwdziałanie marginalizacji społecznej młodzieży
ALTERNATYWNE FORMY RESOCJALIZACJI
- terapeutyczne wykorzystanie zwierząt (konie odprężają, dziki katalizują agresję, lamy zachwycają, gęsi uczą, że w stadzie można czuć się bezpiecznie);
- terapeutyczne wykorzystanie sztuki (doświadczenie, ekspresja, własna aktywność twórcza)
- wideotrening jako trening umiejętności komunikowania się.
SCHRONISKA DLA NIELETNICH
to „areszt śledczy” dla nieletnich, są w nim umieszczone osoby co do których istnieje prawdopodobieństwo, że:
-uciekną,
-wobec których trudno ustalić tożsamość,
-które będą próbowały zatrzeć ślady
Czas pobytu : 3 miesiące z przedłużeniem o kolejne 3 miesiące
Rodzaje schronisk:
a) na czas postępowania wyjaśniającego o dalszych jego losach;
b) na czas przyjęcia, kiedy jest już wydane orzeczenie o umieszczeniu w zakładzie poprawczym i na czas oczekiwania na zakład poprawczego.
Typy schronisk dla nieletnich:
a) zwykłe:
zapewniają wychowankom możliwość kształcenia w szkole podstawowej lub ponadpodstawowej ( ilość wychowanków w grupie może liczyć do 10 osób)
b) interwencyjne:
przeznaczone dla nieletnich o wysokim stopniu zdemoralizowania (ilość wychowanków może liczyć do 6 osób).
Zakład poprawczy
Zakład poprawczy jest jednostką zamkniętą i strzeżona, służącą wykonywania środka poprawczego wobec nieletniego, który popełnił czyn karalny po ukończeniu lat 13 i ujawnia wysoki stopień demoralizacji, a prawomocnym wyrokiem sądu uznany został sprawcą przestępstwa.
Zadaniem zakładu poprawczego jest przygotowanie wychowanków do życia zgodnego z normami społecznymi oraz nauczyć samodzielności życiowej poprzez zintegrowaną działalność wychowawczą, korekcyjną, dydaktyczną i opiekuńczą, przygotowanie do pracy zawodowej, organizowanie udziału w życiu społecznym.
Szczegółową organizację i zasady pobytu wychowanków w zakładzie poprawczym określa statut opracowany przez dyrektora tego zakładu.
Rodzaje i typy zakładów poprawczych
Zakłady poprawcze resocjalizacyjne przeznaczone są dla nieletnich z normą intelektualną i psychiczną, u których nie występują zaburzenia neuropsychiczne, mogące zagrażać bezpieczeństwu innych wychowanków.
Wyróżnić można następując rodzaje zakładów poprawczych:
- zakłady resocjalizacyjne o charakterze: otwartym, półotwartym, zamkniętym i o wzmożonym nadzorze wychowawczym;
- zakłady resocjalizacyjno - rewalidacyjne;
- zakłady resocjalizacyjno - terapeutyczne.
Do zakładów resocjalizacyjnych o charakterze otwartym, nazywanymi również młodzieżowymi ośrodkami adaptacji społecznej, kieruje się nieletnich, którzy przebywali już w schronisku dla nieletnich, ale nie identyfikują się z podkulturą więzienną (tzw. grypserką), nie przebywali w aresztach śledczych lub zakładach karnych, wyrażają wolę uczestniczenia w procesie resocjalizacji.
Do zakładów resocjalizacji o charakterze półotwartym kieruje się nieletnich, którzy nie przebywali w schronisku oraz tych, którzy podczas pobytu w schronisku dla nieletnich nie zostali zakwalifikowani do zakładów resocjalizacyjnych o charakterze otwartym, resocjalizacyjno - rewalidacyjnych lub resocjalizacyjno - terapeutycznych.
Zakłady zamknięte przeznaczone są dla wielokrotnych uciekinierów z zakładów o charakterze otwartym i półotwartym, jeżeli podejmowane w stosunku do nich działania resocjalizacyjne nie przyniosły pozytywnych skutków, a przyczyną ucieczek nie były sprawy losowe lub złe traktowanie przez innych wychowanków.
Do zakładu o wzmożonym nadzorze wychowawczym kieruje się nieletnich o wysokim stopniu demoralizacji, wobec których sąd określił umieszczenie w takim typie zakładu oraz wychowankowie dezorganizujący pracę w innych zakładach, którzy ukończyli 16 lat, a w wyjątkowych wypadkach lat 15.
Nieletni z zaburzeniami neuropsychicznymi i innymi zaburzeniami osobowości kierowani są do zakładów resocjalizacyjno - terapeutycznych, gdzie ich resocjalizacja łączona jest z terapią. W zakładach tych prowadzone jest również leczenie, rehabilitacja i readaptacja nieletnich uzależnionych od środków odurzających, substancji psychotropowych i środków zastępczych, którzy zostali tam skierowani w oparciu o diagnozę sporządzoną przez lekarza i psychologa, stwierdzającą uzależnienie, a którzy nie wymagają leczenia w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej.
Zakłady resocjalizacyjno - terapeutyczne zapewniają nieletnim uzależnionym stosowaną do indywidualnych potrzeb pomoc i opiekę, organizują naukę, a przede wszystkim prowadzą leczenie, rehabilitację zmierzającą do eliminacji przyczyn i skutków uzależnienia, uzyskania trwałej abstynencji oraz zmiany postaw i zachowania nieletnich.
Dla nieletnich upośledzonych umysłowo przeznaczone są zakłady poprawcze resocjalizacyjno - rewalidacyjne. Zadania dydaktyczno - resocjalizacyjne realizuje się w nich z zastosowaniem form i metod postępowania z młodzieżą upośledzoną umysłowo i niedostosowaną społecznie. Kształcenie ogólne i zawodowe prowadzone jest zgodnie z programami nauczania młodzieży upośledzonej umysłowo.
Zasady pobytu nieletnich w zakładzie.
Niezwłocznie po uprawomocnieniu się orzeczenia o umieszczeniu w zakładzie poprawczym sąd wykonujący orzeczenie występuje z wnioskiem o wystawienie skierowania do zakładu, w którym ma być umieszczony nieletni
W oparciu o wydane skierowanie sąd wystawia nakaz przyjęcia nieletniego do określonego zakładu. Przyjęcie poprzedza rozmowa z nieletnim, którą przeprowadza dyrektor zakładu poprawczego lub upoważniony przez niego pracownik, informując przyjmowanego o jego prawach, obowiązkach warunkach pobytu. Nieletni przechodzi też badania lekarskie i poddany zostaje zabiegom higieniczno - sanitarnym. Drugą rozmowę, tzw. wstępną rozmowę adaptacyjną przeprowadzają z wychowankiem psycholog i osoby odpowiedzialne za jego resocjalizację.
Po umieszczeniu nieletniego w zakładzie poprawczym, zmiana rodzaju zakładu lub przeniesienie wychowanka do zakładu o wzmożonym nadzorze wymaga decyzji sędziego rodzinnego.
Wychowanek zakładu poprawczego ma określone prawa i obowiązki, których musi przestrzegać, a środkami oddziaływania wychowawczego jest system nagród i kar, uwzględniający zasady indywidualizacji.
Nagrody przyznaje i kary wymierza dyrektor zakładu poprawczego lub upoważniony przez niego pracownik pedagogiczny.
Szczególnymi środkami oddziaływań wychowawczych są przepustka i urlop. Mogą być one przyznawane po 3 miesiącach pobytu w zakładzie poprawczym, a w szczególnie uzasadnionych wypadkach nawet wcześniej. Urlop nie może przekroczyć 60 dni w ciągu roku. Urlopu udziela się po uprzednim opracowaniu programu pobytu wychowanka poza zakładem i po zabezpieczeniu mu w tym czasie odpowiedniej opieki.
Kary są postacią odpowiedzialności za naruszanie przepisów, statutu zakładu albo ustalonego w zakładzie porządku. Za jedno przewinienie może być wymierzona tylko jedna kara. Natomiast za popełnienie większej ilości czynów wymierza się także jedną, ale odpowiednio surowszą karę. Przy wymierzaniu kar stosowane są zasady indywidualizacji, a pod uwagę brać należy rodzaj i okoliczności czynu, dotychczasową postawę, cechy osobowości i stan zdrowia wychowanka, zwłaszcza cele wychowawcze.
Podstawa pracy resocjalizacyjnej z wychowankiem jest indywidualny plan pracy resocjalizacji, który opracowuje wychowawca wspólnie z wychowankiem, o ile ten nie odmawia współpracy.
W procesie resocjalizacji, w każdym zakładzie, ważnym elementem lokalnego systemu wychowania resocjalizującego są środki i metody wychowawcze zmierzające do poprawy wychowanka. Środki oraz metody oddziaływań stosowane przez wychowawców w pracy resocjalizującej powinny być adekwatne do popełnionego przez wychowanka przestępstwa oraz stopnia jego zdemoralizowania.
Wychowanek otrzymuje na własne wydatki kwoty pieniężne, tzw. „kieszonkowe” wypłacane ze środków przeznaczonych na utrzymanie zakładu. Wysokość „kieszonkowego” wynosi miesięcznie 2,5% najniższego wynagrodzenia pracowników.
Wychowance w ciąży, w czasie porodu i po porodzie zapewnia się świadczenia zdrowotne, przygotowuje ją do prawidłowego pełnienia roli matki. Do czasu podjęcia decyzji przez sąd rodzinny w postępowaniu opiekuńczym zakład udziela pomocy w zorganizowaniu opieki nad dzieckiem.
W skład zakładu poprawczego wchodzą:
- internat;
- szkoła lub szkoły;
- warsztaty szkolne, ewentualne gospodarstwa pomocnicze;
- zespół diagnostyczno - korekcyjny;
- inne działy zapewniające realizację zadań zakładu.
Dla zapewnienia prawidłowej realizacji zadań każdy zakład powinien posiadać pomieszczenia mieszkalne oraz higieniczno - sanitarne, sale lekcyjne z zapleczem na środki dydaktyczne, salę gimnastyczną, bibliotekę z czytelnią, pomieszczenia warsztatowe odpowiednie do kierunków prowadzonego szkolenia zawodowego oraz szkolenia kursowego, gabinet lekarski i dentystyczny oraz izbę chorych, izby przejściowe, izby izolacyjne, pomieszczenia przeznaczone na hotele, tereny i sprzęt do zajęć rekreacyjnych, sportowych.
Praca wychowawcza zakładu poprawczego powinna zmierzać do ukształtowania u wychowanka właściwych postaw moralnych, prawidłowej hierarchii wartości, poczucia odpowiedzialności za własne czyny. Powinna ona także rozwijać oraz kształtować jego wartościowe zainteresowania.
W szkole tej nie przewiduje się ferii zimowych. Zakład ma też obowiązek zapewnić wychowankowi poza terenem zakładu praktyczne przygotowanie zawodowe. Wychowanek, który ukończył lat 16 i spełnia wymogi przewidziane w kodeksie pracy, może zostać zatrudniony w gospodarstwie pomocniczym zakładu.
Prawo wstępu na teren zakładu, poza pracownikami w nim zatrudnionymi, mają tylko osoby uprawnione oraz te, którym dyrektor udzielił zgody.
Zakłady karne
Zakład karny, dawniej nazywany więzieniem, jest specjalnie strzeżonym i wyposażonym w system zabezpieczeń miejscem przymusowego odosobnienia, przeznaczonym do wykonywania kary pozbawienia wolności.
Rodzaje i typy zakładów karnych.
Zakłady karne, różnią się stopniem zabezpieczenia, izolacji skazanych oraz wynikającymi z tego ich obowiązkami i uprawnieniami w zakresie poruszania się w zakładzie i poza jego obrębem.
Karę pozbawienia wolności wykonuje się w następujących rodzajach zakładów karnych:
1. zakładach karnych dla młodocianych;
2. zakładach karnych dla odbywających karę po raz pierwszy;
3. zakładach karnych dla recydywistów penitencjarnych;
4. zakładach karnych dla odbywających karę aresztu wojskowego.
Zakłady karne mogą być organizowane jako:
- zakłady karne typu zamkniętego;
- zakłady karne typu półotwartego;
- zakłady karne typu otwartego.
W zakładzie karnym, utrzymuje się dyscyplinę i porządek w celu zapewnienia bezpieczeństwa i realizacji zadań kary pozbawienia wolności, w tym ochrony społeczeństwa przed przestępczością. Porządek wewnętrzny zakładu karnego ustala jego dyrektor.
W zakładzie karnym dla młodocianych odbywają karę skazani, którzy nie ukończyli 24 roku życia w tym, że w uzasadnionych wypadkach skazany może dalej odbywać karę w tym samym zakładzie po ukończeniu wskazanego wieku. Jeżeli jest to uzasadnione potrzebami oddziaływania dorosły skazany po raz pierwszy, wyróżniający się dobrą postawą, może, za swoją zgodą, odbywać karę w zakładzie karnym dla młodocianych; korzysta on wtedy z takich uprawnień jak młodociany.
W celu oddzielenia młodocianych po raz pierwszy karanych od skazanych młodocianych, którzy już przebywali w zakładach karnych lub poprawczych, regulamin wykonywania kary pozbawienia wolności wprowadza wyodrębnione zakłady karne dla młodocianych, którzy uprzednio przebywali w zakładzie karnym lub poprawczym.
W zakładzie karnym dla odbywających karę po raz pierwszy osadza się również skazanych odbywających karę pozbawienia wolności orzeczoną w tej samej sprawie oraz skazanych na karę pozbawienia wolności nie będących recydywistami penitencjarnymi. Profil zakładu karnego dla odbywających karę pozbawienia wolności po raz pierwszy ustalony został w taki sposób by kierowani byli do niego wszyscy skazani, którzy nie kwalifikują się do pozostałych rodzajów zakładów karnych.
W zakładzie karnym dla recydywistów penitencjarnych odbywają karę dorośli skazani za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności lub zastępczą karę pozbawienia wolności oraz ukarani za wykroczenia umyślnie zasadniczą lub zastępczą karą aresztu, którzy uprzednio już odbywali takie kary lub karę aresztu wojskowego za umyślne przestępstwa lub wykroczenia chyba, że szczególne względy resocjalizacyjne przemawiają za skierowaniem ich do zakładu karnego dla odbywających karę po raz pierwszy.
Zakłady karne dla odbywających karę aresztu wojskowego są przeznaczone dla żołnierzy zawodowych lub osób powołanych do odbycia służby wojskowej, jeżeli przestępstwo zagrożone jest karą pozbawienia wolności nie przekraczającą 5 lat, a wymierzona za nie kara nie byłaby surowsza niż 2 lata. Kara aresztu wojskowego trwa najmniej miesiąc, najwyżej 2 lata. W czasie odbywania kary pozbawienia wolności skazani podlegają szkoleniu wojskowemu i mają obowiązek pracy lub nauki oraz przestrzegania porządku w zakładzie.
Kobiety odbywają karę pozbawienia wolności odrębnie od mężczyzn. Skazana kobieta odbywa karę w zakładzie karnym typu półotwartego, chyba że stopień demoralizacji lub względy bezpieczeństwa przemawiają za odbywaniem kary w zakładzie karnym innego typu. Kobiecie ciężarnej lub karmiącej zapewnia się opiekę specjalistyczną. W celu umożliwienia matce pozbawionej wolności sprawowania stałej i bezpośredniej opieki nad dzieckiem organizuje się przy zakładach karnych domy dla matki i dziecka, w których dziecko może przebywać na życzenie matki do ukończenia trzeciego roku życia, chyba że względy wychowawcze lub zdrowotne, potwierdzone opinią lekarza albo psychologa, przemawiają za oddzieleniem dziecka od matki albo za przedłużeniem lub skróceniem tego okresu.
W zakładzie karnym typu zamkniętego cele mieszkalne skazanych mogą być otwarte w porze dziennej przez określony czas, jeżeli zachowane są względy bezpieczeństwa. Skazani mogą być zatrudniani poza terenem zakładu karnego w pełnym systemie konwojowania. Zajęcia kulturalno - oświatowe i sportowe oraz nauczanie organizuje się w obrębie zakładu karnego, ruch skazanych po terenie zakładu karnego odbywa się w sposób zorganizowany i pod nadzorem.
Zakład karny tego typu charakteryzuje się stosunkowo najmniejszą swobodą skazanych w zakresie ich kontaktów ze światem zewnętrznym, a także w zakresie wzajemnych kontaktów z osobami pozbawionymi wolności. Odbywający karę pozbawienia wolności mogą korzystać z dwóch widzeń w ciągu miesiąca.
W zakładzie karnym typu półotwartego cele mieszkalne pozostają otwarte w porze dziennej, natomiast w porze nocnej mogą być zamknięte. Skazani mogą być zatrudniani poza terenem zakładu karnego w systemie zmniejszonego konwojowania lub bez konwojenta, w tym również na pojedynczych stanowiskach pracy. Można im zezwalać na uczestniczenie w nauczaniu, szkoleniu oraz w zajęciach terapeutycznych organizowanych poza terenem zakładu karnego. Mogą brać udział w organizowanych przez administrację poza terenem zakładu karnego grupowych zajęciach kulturalno - oświatowych lub sportowych, mogą poruszać się po terenie zakładu w czasie i miejscach ustalonych w porządku wewnętrznym. W zakładzie karnym typu półotwartego zakres uprawnień skazanych w dziedzinie kontaktów ze światem zewnętrznym oraz kontaktów między skazanymi wewnątrz zakładu jest znacznie szerszy niż w zakładzie karnym typu zamkniętego.
W zakładzie karnym typu otwartego cele mieszkalne pozostają otwarte przez całą dobę, skazanych zatrudnia się przede wszystkim poza terenem zakładu karnego bez konwojenta, na pojedynczych stanowiskach pracy. Można im zezwalać na uczestniczenie w nauczaniu, szkoleniu oraz zajęciach terapeutycznych organizowanych przez administrację, poza terenem zakładu karnego, grupowych zajęciach kulturalno - oświatowych lub sportowych. Można im zezwalać na udział w zajęciach i imprezach kulturalno - oświatowych lub sportowych organizowanych poza terenem zakładu karnego, mogą poruszać się po terenie zakładu karnego w czasie i miejscach ustalonych w porządku wewnętrznym.
Cele pobytu w zakładzie karnym typu otwartego jest stopniowe ułatwianie skazanemu powrotu do warunków wolnościowych. Organizacja pobytu skazanego w zakładzie jest w największym stopniu zbliżona do funkcjonowania na wolności. Regulamin wykonywania kary pozbawienia wolności przewiduje, iż skazany może korzystać z nieograniczonej liczby widzeń.
Prawa i obowiązki skazanego
Skazany otrzymuje trzy razy dziennie posiłki, w tym co najmniej jeden posiłek gorący.
Cele wyposażone są w odpowiedni sprzęt zapewniający osobne miejsce do spania, odpowiednie warunki higieny, dostateczny dopływ powietrza i odpowiednią do pory roku temperaturę, a także oświetleni odpowiednie do czytania i wykonywania pracy. Skazany korzysta z niezbędnego dla zdrowia wypoczynku, w szczególności z prawem co najmniej godzinnego spaceru i 8 - godzinnego czasu przeznaczonego na sen w ciągu doby. Co najmniej raz w tygodniu skazany korzysta z ciepłej kąpieli, a kobieta dwa razy w tygodniu i co najmniej raz dziennie z ciepłej wody.
Skazany ma obowiązek przestrzegania przepisów określających zasady i tryb wykonywania kary, ustalonego w zakładzie karnym porządku oraz wykonywania poleceń przełożonych i innych osób uprawnionych.
Zatrudnienie skazanych
Skazanego zatrudnia się na podstawie skierowania do pracy. Zdolność skazanego do pracy oraz w miarę potrzeby rodzaj, warunki i czas pracy określa lekarz. Z obowiązku pracy można zwolnić kształcącego się lub z innych ważnych przyczyn. W stosunku do skazanych pracujących stosuje się przepisy prawa pracy w zakresie czasu pracy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. Skazany na karę dożywotniego pozbawienia wolności może wykonywać pracę wyłącznie na terenie zakładu karnego.
Przy kierowaniu do pracy uwzględnia się w miarę możliwości zawód, wykształcenie, zainteresowania i potrzeby osobiste skazanego. Pracę zapewnia się przede wszystkim zobowiązanym do świadczeń alimentacyjnych, a także mających szczególnie trudną sytuację materialną lub rodzinną. Praca skazanego jest odpłatna. Wynagrodzenie ustala się w umowie.
Nauczanie skazanych
W zakładach karnych prowadzi się nauczanie obowiązkowe w zakresie szkoły podstawowej, a także nauczanie w zakresie ponadpodstawowym i na kursach zawodowych. Zakład karny ma obowiązek prowadzenia nauczania, stosownie do możliwości i uzdolnień skazanych młodocianych. Pierwszeństwo w uzyskaniu możliwości objęcia nauczaniem w zakładzie karnym mają skazani, którzy nie ukończyli szkoły podstawowej lub nie mają wyuczonego zawodu albo po odbyciu kary nie będą mogli go wykonywać.
Skazani mogą też za zgodą dyrektora zakładu karnego uczyć się w szkołach poza obrębem zakładu, jeżeli spełniają ogólnie obowiązujące wymagania w oświacie publicznej, zachowują się poprawnie oraz nie zagrażają porządkowi prawnemu. Nie dotyczy to skazanych na karę dożywotniego pozbawienia wolności.
Działalność kulturalno - oświatowa, społeczna oraz wychowanie fizyczne
W zakładach karnych stwarza się skazanym warunki odpowiedniego spędzania czasu wolnego. W tym celu organizuje się zajęcia kulturalno - oświatowe, wychowania fizycznego i sportowe oraz pobudza aktywność społeczną.
Areszty śledcze
Areszty śledcze są zakładami zamkniętymi, funkcjonującymi na podobnych zasadach, jak zakłady karne, od których różni je to, że nie wykonuje się w nich kary lecz tymczasowe aresztowanie. Tymczasowe aresztowanie jest najostrzejszym, polegającym na pozbawieniu wolności, środkiem wymaganym dla zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania karnego.
Areszty śledcze są tworzone jako samodzielne jednostki oraz jako wyodrębnione oddziały w zakładach karnych.
Karolina Sz. Magistrantka prawa
Ustawa o postępowaniu w sprawach dla nieletnich z 1982r.
http://www.praca.pl
Pospiszyl I., Konopczyński M. (red.), Resocjalizacja- w stronę środowiska otwartego. Wydawnictwo PEDAGOGIUM, Warszawa 2007, s. 321.
http://www.zawodowe.com/Kurator_sadowy_-_opis_191
http://www.praca.pl
Iwański Z. St., Wprowadzenie do pedagogiki resocjalizacyjnej. Szkoła Wyższa im. P. Włodkowica, Płock 2003, s. 100.
Informacje uzyskane od osoby pracującej w Sądzie Rejonowym w Giżycku.
Konopczyński M., Nowak B., Resocjalizacja: ciągłość i zmiana. Wydawnictwo PEDAGOGIUM, Warszawa 2008, s. 118.
Tamże, s. 121-122.
Kozaczuk F., Resocjalizacja instytucjonalna: perspektywy i zagrożenia, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2004, s.420.
Pytka L., Pedagogika resocjalizacyjna, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej i. M. Grzegorzewskiej, Warszawa 2005, s. 271-272.
Tamże, s. 272-273.
http://www.tada.pl/x/66288 z 12.04
Iwański Z. St., Wprowadzenie do pedagogiki resocjalizacyjnej, Płock 2003, s.139-140.
Tamże, s. 139.
Tamże, s. 140.
Tamże, s. 200.
Pospiszyl I., Kopczyński M. (red), Resocjalizacja- w stronę środowiska otwartego, Warszawa 2007, s. 195-196.
Tamże, s.201.
Tamże, s. 200.
Tamże, s. 197.
http://www.gpas.org.pl/menu.swf z 12.04
http://www.gpas.org.pl/menu.swf z 12.04
http://www.drugaszansa.org/polska/index_pl.html z 12.04
http://jjk.nazwa.pl/www/wiezniowie/index.php?option=com_content&task=view&id=46&Itemid=36%2012 z 12.04
F. Kozaczuk, Efektywność oddziaływań resocjalizacyjnych, Rzeszów 2008, s. 193-294.
R. Borowski, Instytucje wychowania resocjalizującego, Płock 2001, s. 99-105.
Borowski R., Instytucje wychowania resocjalizującego. Płock 2001, s. 82-99 i 105-135.