Nie jest jednoznaczna i nie określa jasno, jakie zachowania są patologiczne. Ze względu na znaczną szkodliwość społeczną i wartość stygmatyzującą diagnozy psychologicznej i psychiatrycznej określenie, że dane zachowanie jest "nienormalne", wymaga nie tylko fachowej wiedzy, ale także świadomości następstw takiej diagnozy.
NORMA STATYSTYCZNA - za normalne uważa się to, co częste, najbardziej powszechne w danej populacji. Norma taka wynika z pomiaru występowania danej cechy - częstość występowania jest najczęściej zgodna z rozkładem normalnym krzywej dzwonowej Gaussa (np. norma stabilności emocjonalnej w kulturze zachodniej)
NORMA SPOŁECZNO-NORMATYWNA (kulturowa) - analizuje się zachowanie jednostki pod kątem przystosowania do norm i wartości ogólnie przyjętych w danym społeczeństwie i kulturze
Poziomy przystosowania:
Zachowanie i styl życia jednostki przeciętne, tzn. charakterystyczne dla norm zachowania powszechnego.
Spełnianie wyraźnie określonych powinności w społeczeństwie.
Jednostka dobrze przystosowana jest:
plastyczna w myśleniu,
krytyczna wobec siebie,
aktywna w rozwiązywaniu swoich problemów.
NORMA TEORETYCZNA - stosowana gdy stan jednostki odnosi się do ogólnie przyjętych prawidłowości lub twierdzeń fizjologicznej lub psychologicznej działalności człowieka.
Pojęcie normy oraz normalności, jest wieloznaczne, i różnie bywa rozumiane. J. Czabała (Czabała, Sęk, 2000), wskazuje, że do pojęcia normalności można podejść na trzy główne sposoby:
- normalność jako powszechność, masowość, częstość występowania w danej populacji,
- normalność jako zgodność z oczekiwaniami, konwencją, wzorami zachowań właściwymi dla danej populacji,
- normalność jako zgodność z normami obowiązującymi w danej populacji.
Elementem nieodłącznym konstruowania normy psychicznej jest opisywanie zaburzeń poprzez pryzmat zachowań społecznych jednostki, stąd najczęściej normalność psychiczna jest odnoszona do norm społecznych. Odstępstwo w funkcjonowaniu od oczekiwań społecznych w aspekcie trzech, wyżej wymienionych sposobów rozumienia normalności, nazwane zostaje patologią.
patologię można odróżnić od normy za pomocą następujących kryteriów:
- wskaźniki statystyczne,
- zachowania niespodziewane,
- naruszanie norm,
- poczucie subiektywnego dyskomfortu,
- niesprawność.
Wskaźniki statystyczne pozwalają za patologię uznać wszystkie osoby, wykraczające poza przedział wyników średnich (wyznaczanych najczęściej przez średnią i odchylenie statystyczne). Zachowania niespodziewane to działania odmienne od typowych reakcji na daną sytuację. Naruszanie norm oznacza zachowania odmienne od przyjętych w danej społeczności zasad funkcjonowania w określonej sytuacji. Poczucie subiektywnego dyskomfortu określa patologię w kontekście stanów, czy zachowań wywołujących bardzo duże poczucie cierpienia i nieszczęścia. Niesprawność wreszcie, według tych autorów, będzie definiować patologię, gdy dane zachowania czy stany, prowadzą do niepełnej sprawności i niemożności realizowania określonych form działalności ludzkiej.
Nerwice- pojęcie zbiorcze dla różnego rodzaju zaburzeń psychogennych o obrazie czynnościowym. Nie stwierdza się zazwyczaj zmian somatycznych, poza objawami wegetatywnymi. Nerwice wywoływane są konfliktami wewnętrznymi, często nieświadomymi, wrodzonymi czynnikami osobowości, a przede wszystkim urazem psychicznym o różnej głębokości i nasileniu. Rzadko są to urazy jednorazowe, częściej chodzi o sytuację długotrwałą i kilka wzajemnie wpływających na siebie czynników. Konflikty emocjonalne, niepowodzenia uczuciowe, frustracje zawodowe, rodzinne mogą w sprzyjających warunkach wywołać reakcję nerwicową, która w wypadku dalszego działania czynników stresowych może wykazać tendencję do utrwalenia.
Nie bez znaczenia w dynamice rozwoju nerwic są patologiczne układy rodzinne, szkolne, zawodowe. Reakcje nerwicowe wywołane np. egzaminem, gwałtownym niespodziewanym zdarzeniem, trudną sytuacją psychiczną ustępują zwykle szybko i nie wymagają leczenia. Niekiedy jednak rozwija się nerwica, której pewne postacie są przewlekłe i trudne do leczenia.
Dotyczy to nerwicy natręctw, nerwicy depresyjnej, nerwicy lękowej. Rozpowszechnienie nerwicy w populacji ocenia się na 20-30%, w tym tylko nieliczne wymagają leczenia psychiatrycznego. Głównymi objawami nerwicy są lęk, egocentryzm, objawy wegetatywne oraz objaw błędnego koła. Oznacza to, że objawy somatyczne i psychiczne wpływają wzajemnie na siebie powodując pogłębienie się dolegliwości.
Nerwica prowadzi często do zaburzeń kontaktów, trudności adaptacyjnych, zdarza się, że utrudnia - a nawet uniemożliwia - naukę i pracę. Lęk jest objawem podstawowym, ale zwykle występują również napięcia psychiczne: uczucie stałego znużenia, poczucie mniejszej wartości, nadmierna pobudliwość nerwowa, obniżenie nastroju, szybkie wyczerpywanie się, nadwrażliwość na bodźce zewnętrzne. Często pojawiają się zaburzenia snu, subiektywne poczucie osłabienia pamięci, liczne objawy wegetatywne w postaci bólów i zawrotów głowy, dolegliwości układu krążenia, pokarmowego itp. Czasem występują trudności seksualne. W nerwicy histerycznej (histeria) znamienne są konwersje.
Istnieje wiele podziałów nerwicy. Najczęściej przyjmuje się występowanie nerwicy:
1) neurastenicznej (neurastenia), 2) histerycznej, 3) psychastenicznej (psychastenia), 4) depresyjnej, 5) lękowej, 6) nerwicy natręctw, 7) hipochondrycznej.
Dla zaburzeń nerwicowych charakterystycznym jest zachowany sąd realizujący czyli, że chory często zdaje sobie sprawę z absurdalności swoich objawów (natręctw, fobii) czy braku podstaw swoich objawów somatycznych, jednakże przeżywa lęk związany z nimi. Między innymi ta cecha - krytycyzm wobec swoich objawów - różni nerwicę od psychozy.
Kompulsje- Zespół obsesyjno-kompulsyjny (OCD) wg klasyfikacji ICD-10 należy do zaburzeń nerwicowych. Cechą tego schorzenia jest występowanie obsesji, czyli natrętnych, uporczywie powracających myśli oraz kompulsji, czyli nawracających, przymusowych czynności.
Kompulsja - rodzaj zaburzeń lękowych, wyrażający się występowaniem czynności przymusowych (określanych jako rytuały). Natręctwo dotyczące działania
Większość czynności przymusowych dotyczy czystości, ciągłego czyszczenia i sprawdzania wszystkiego, w celu niedopuszczenia do niebezpiecznej sytuacji. U podstaw tego zachowania leży zazwyczaj lęk przed możliwością niebezpieczeństwa, a czynność rytualna jest bezskuteczną symboliczną próbą odwrócenia tego niebezpieczeństwa.
W zaburzeniach obsesyjno-kompulsyjnych czynności kompulsyjne występują najczęściej łącznie z obsesjami, choć mogą wystąpić w formie zaburzeń z przewagą czynności natrętnych (rytuałów) (klasyfikowane w ICD-10 jako F42.1). U dzieci występują czasami jedynie kompulsje.
Podstawowe rodzaje zachowań kompulsywnych, to:
czyszczenie - np. skomplikowany sposób mycia rąk, ciała, ubrania lub mieszkania
liczenie (na głos lub w myślach) czasem według skomplikowanej zasady, np. trójkami; często połączone z nawracającymi wątpliwościami, czy liczenie wykonano prawidłowo i przymusem rozpoczynania rytuału od początku
ubieranie i rozbieranie się w określonym porządku
powtarzanie pewnych czynności (niekoniecznie sensownych) w określonej liczbie połączone z wątpliwościami czy te czynności zostały wykonane prawidłowo
Osoba dotknięta kompulsjami zdaje sobie sprawę z niedorzeczności swoich zachowań, jednak próba zaprzestania wykonywania określonej czynności powoduje pojawienie się silnego lęku, co prowadzi do kontynuowania wykonania danego rytuału.
6. Przyczyny nerwic- notatki z lekcji
7.Somatyczne objawy nerwic- notatki z lekcji
8. Fobia społeczna:
Fobia społeczna (nerwica społeczna, zaburzenie lęku społecznego) — zaburzenie lękowe z grupy zaburzeń nerwicowych, często mylone z nadmierną nieśmiałością, w którym chory odczuwa lęk wobec wszystkich lub niektórych sytuacji społecznych. Lęk dotyczący kontaktów z innymi ludźmi powoduje znaczne ograniczenia życiowe u osób z tym zaburzeniem. Fobia społeczna jest jednym z najczęściej diagnozowanych zaburzeń psychicznych. Przez niektórych naukowców uznawana za chorobę cywilizacyjną.
W populacji ogólnej fobia społeczna występuje u 7-9% społeczeństwa. Jej pierwsze objawy pojawiają się z reguły w okresie dojrzewania, w grupie wiekowej od 17. do 30. roku życia. W ciągu całego życia fobia społeczna pojawia się wśród kobiet i mężczyzn z częstością w stosunku 3:2. Jako przyczyny tego zaburzenia podaje się czynniki genetyczne, psychologiczne, społeczno-kulturowe i neurobiologiczne. Najbardziej typowymi objawami fobii społecznej są uporczywy lęk (obawa przed nienormalnym zachowaniem się wśród ludzi, ośmieszeniem lub kompromitacją), czerwienienie się, drżenie rąk i mięśni, przyspieszone bicie serca, nadpotliwość, duszności.
Prowadzi ona zwykle do znacznego wycofania z relacji społecznych.
Osoby cierpiące na fobię społeczną:
unikają wystąpień publicznych
unikają jedzenia i picia w miejscach publicznych
nie odzywają się w obecności innych
unikają rozmów, zwłaszcza z osobami, które są dla nich autorytetem
nie mogą pracować, gdy ktoś na nie patrzy
prowadzą najczęściej samotniczy tryb życia
W momencie, gdy człowiek dotknięty tym zaburzeniem jest narażony na ekspozycję społeczną, mogą u niego wystąpić następujące objawy somatyczne
czerwienienie się,
zaburzenia mowy (np. drżenie głosu),
Objawy te mogą narastać nawet do rozmiarów lęku panicznego, jeśli chory nie wycofa się z sytuacji w porę. Obawa przed tym często powoduje niezrozumiałe dla innych zachowania, które z zewnątrz mogą wyglądać jak tchórzostwo.
Etiologia
Początkowo występowanie fobii społecznej przypisywano cechom osobowości bądź wyuczonym zachowaniom wynikającym z doświadczeń życiowych oraz relacji dziecka z rodzicami, mającej wpływ na rozwinięcie u niego ufności wobec ludzi. Taki pogląd wyraża m.in. dr Thomas Richards z Social Anxiety Institute.
Jedną z przyczyn wystąpienia fobii społecznej może być odrzucenie przez grupę (np. szkolną) oraz strach przed kompromitacją. Pośrednią przyczyną fobii może być również obniżona samoocena, brak umiejętności autoprezentacyjnych, dysmorfofobia (u 37% osób cierpiących na to zaburzenie występuje fobia społeczna) a w rzadkich wypadkach depresja. Pacjenci z fobią społeczną często doświadczali w przeszłości traumatycznych przeżyć (np.: nadużycia fizyczne, molestowanie seksualne, gwałt, doświadczenia wojenne) i stwierdzano u nich wcześniejsze zaburzenia związane ze stresem.
Czynniki neurobiologiczne
W latach 80. XX wieku rozpoczęto badania nad czynnikami biologicznymi mogącymi mieć wpływ na wystąpienie fobii społecznej. Według nich ryzyko wystąpienia u dziecka tego zaburzenia znacznie się zwiększa, gdy u jednego z rodziców stwierdzono występowanie fobii społecznej. W 2000 przeprowadzono badania w USA, których wynik sugeruje obniżony potencjał przyłączania się dopaminy do receptorów dopaminergicznych D2 u osób cierpiących na fobię społeczną. Istnieją spekulacje na temat prawdopodobnej, patologicznie niższej aktywności układu dopaminergicznego wobec aktywności układu współczulnego u osób dotkniętych tym zaburzeniem
Czynniki genetyczne
W badaniach na bliźniętach jednojajowych wychowanych w różnych rodzinach wykazano, że jeśli u jednego z bliźniąt rozwinie się fobia społeczna, to prawdopodobieństwo wystąpienia tego zaburzenia u drugiego z bliźniąt jest wyższe względem pozostałej populacji o 30-50%. Wpływ dziedziczenia może być w pewnym stopniu nieswoisty; wykazano na przykład, że jeśli jeden rodzic ma zaburzenia lękowe lub depresję, to u dziecka podwyższone jest ryzyko wystąpienia zaburzeń lękowych i fobii społecznej
9. Agorafobia- (stgr. αγοράφόβος) - irracjonalny lęk przed przebywaniem na otwartej przestrzeni, wyjściem z domu, wejściem do sklepu, tłumem, miejscami publicznymi, samotnym podróżowaniem, wywołany obawą przed napadem paniki i brakiem pomocy. Częstą cechą epizodu jest występowanie lęku napadowego.
Objawy agorafobii
Wyróżnia się zasadniczo dwa rodzaje agorafobii - bez napadów paniki i z napadami paniki. Agorafobia należy do zaburzeń lękowych w postaci fobii. Szacuje się, że około połowa wszystkich pacjentów psychiatrycznych leczonych z powodu fobii to osoby cierpiące na agorafobię, a wśród wszystkich osób cierpiących na łagodną postać fobii, tylko 10% doznaje agorafobii.
Obecnie termin „agorafobia” używany jest w znacznie szerszym znaczeniu niż pierwotnie. Obejmuje nie tylko lęk przed otwartą przestrzenią, ale także przed obecnością tłumu oraz utrudnieniem natychmiastowej i łatwej ucieczki do bezpiecznego miejsca. Chorzy na agorafobię zazwyczaj żywią przekonanie, że spadnie na nich jakieś nieszczęście i nikt im nie pomoże, jeśli znajdą się poza obrębem bezpiecznego azylu, jakim jest ich własny dom. Robią wszystko, by uniknąć tych „niebezpiecznych” miejsc.
Agorafobia jest najbardziej upośledzającą postacią powszechnych rodzajów fobii, ponieważ wiele osób cierpiących na nią w ogóle nie wychodzi z domu. Towarzyszy im bezustanny irracjonalny lęk przed koniecznością wyjścia do sklepu, w miejsca publiczne, przed samotnym podróżowaniem pociągiem, autobusem czy samolotem. Często agorafobię przeciwstawia się klaustrofobii - lękowi przed ciasnymi i zamkniętymi pomieszczeniami.
Osoby z agorafobią boją się rozmaitych obiektów, np. gładkich powierzchni zbiorników wodnych, pustych krajobrazów, ulic, podróży koleją. Wielu przeraża, że mogą zemdleć i pozostać bez pomocy w miejscu publicznym, co powoduje unikanie sytuacji agorafobicznych. Lęk fobiczny wyzwala konkretne symptomy fizjologiczne, jak: szybsze bicie serca, pocenie się, bladość skóry, przyspieszone tętno, uczucie omdlewania, co wiąże się z wtórnym lękiem przed śmiercią, utratą kontroli nad sobą lub chorobą psychiczną. Sama myśl o znalezieniu się w sytuacji fobicznej powoduje wystąpienie lęku antycypacyjnego (tzw. lęku przed lękiem).
10. Fobie izolowane- (Specyficzne)
Typowe dla tego rodzaju zaburzeń jest strach występujący w specyficznych sytuacjach np. strach przed lataniem samolotem, strach przed przebywaniem na dużej wysokości lub w zamkniętym, małym pomieszczeniu, obawa przed bliskością pewnych gatunków zwierząt, ciemność, korzystanie z publicznych toalet, widok krwi, wizyta u dentysty, jedzenie pewnych pokarmów. Chociaż sytuacja jest wyraźnie określona, kontakt z nią może wywołac napady paniki.
Najczęściej osoby te unikają budzących zagrożenie sytuacji nie podejmując leczenia. Warto jednak wiedzieć o dużych możliwościach leczenia izolowanych fobii za pomocą terapii poznawczo-behawioralnej. Przykłady fobii izolowanych- Akrofobia (lęk wysokości), fobie zwierząt, klaustrofobia, fobia prosta (Zaburzenie charakteryzujące się odczuwaniem silnego lęku lub wstrętu w obecności jednego ściśle określonego bodźca, np. winda, samolot, pies itp.)
11. Zasady komunikacji z pacjentem chorym psychicznie ( z materiałów dla pielęgniarek, bo nic innego nie znalazłam)
Komunikowanie się z pacjentem chorym psychicznie polega na
przekazywaniu wiedzy, emocji oraz uczuć, a także odpowiednim ustosunkowaniu się do
chorego. O właściwej komunikacji mówimy wówczas, gdy fizjoterapeuta pozwala, aby
pacjent mógł wyrazić swoje problemy, pragnienia, wątpliwości, obawy i lęki. Ta sytuacja
ułatwia poznanie jego oczekiwań i potrzeb.
Efektywne komunikowanie się z pacjentem wymaga wiedzy o tym
procesie, musi być również celowe, świadome i stosowane adekwatnie sytuacji.
Ważnym elementem, który ma wpływ na komunikowanie się z pacjentem
psychiatrycznym jest autentyczność — polegająca na szczerości, niezakładaniu maski.
Taki zachowanie i nie wywołuje lęku i chęci wycofania się chorego. Ma również
wpływ na budowanie zaufania, które jest procesem, a nie jednorazowym zdarzeniem.
Zaufanie buduje się również przez akceptację i samoakceptację. Akceptacja jest to
bezwarunkowy, pozytywny stosunek do innych, szacunek dla ich indywidualności oraz
życzliwość, a także troska — niezależnie od sytuacji. Pomaga to
dostrzegać pacjentowi swoje mocne strony i budować jego wiarę we własne możliwości. Skutecznym sposobem budowania samoakceptacji
przez pielęgniarkę jest zdanie sobie sprawy z posiadanych umiejętności i zdolności,
a także rozwijanie osobowości. Komunikowanie się pielęgniarki z pacjentem odbywa się w sposób werbalny oraz
niewerbalny. Komunikacja werbalna dokonuje się za pomocą słów, a niewerbalna
przez kontakt wzrokowy, wygląd, mimikę, ton głosu, postawę ciała, sposób poruszania
się i gestykulacji, a także dystans przestrzenny oraz dotyk. O jakości i precyzji
komunikowania decyduje zbieżność obu jej sposobów — im bardziej są zbieżne, tym
bardziej jest ono precyzyjne i poprawne.
Mowa ciała jest równie ważna jak słowna, a jeśli chodzi o przekazywanie informacji
o emocjach — nawet ważniejsza. Przekaz ten jest z reguły mniej świadomy, co
w przypadku komunikowania się pielęgniarki z pacjentem jest szczególnie ważne,
komunikaty nadawane i odbierane w sposób niewerbalny mają wpływ na rozwój
prawidłowych relacji pomiędzy osobą opiekującą się i chorym.
Cele komunikowania się z pacjentem psychiatrycznym sprowadzają się w przypadku
pielęgniarki do:
- zainicjowania, podtrzymania i rozwoju terapeutycznego relacji,
- diagnozy problemów zdrowotnych pacjenta,
- planowania z pacjentem i jego rodziną zindywidualizowanej opieki,
- wdrożenia określonych celów interwencji pielęgniarskich,
- oceny — wraz z pacjentem — jego zindywidualizowanej opieki,
- udzielania informacji pozytywnych i uświadamiania choremu jego mocnych stron oraz
możliwości,
- obniżania lęku pacjenta oraz łagodzenia napięć wywołanych chorobą i stosowanymi
metodami leczniczymi,
- poznania oczekiwanego i otrzymywanego wsparcia społecznego pacjenta,
- oceny rozwoju pacjenta i jego reakcji na plan terapeutyczny,
- edukowania zdrowotnego pacjenta.
Komunikowanie się z chorym psychicznie jest efektywne, jeżeli prowadzi do realizacji
założonych celów. Ze strony pielęgniarki sprzyjają temu:
- znajomość swoich mocnych stron,
- wrażliwość na stan pacjenta,
- nieocenianie pacjenta,
- zapewnienie bezpieczeństwa,
- okazanie szacunku drugiej osobie,
- jasne stawianie problemu, dodawanie odwagi rozmówcy i bycie konkretnym,
- współdziałanie.
Komunikację zakłócają niewłaściwe zachowania pielęgniarki wobec pacjenta, takie jak
przerywanie wypowiedzi, zaprzeczanie i negowanie, lekceważenie i okazywanie irytacji.
Aby dokładnie zrozumieć treść wypowiedzi oraz to, co przeżywa pacjent psychiatryczny,
pielęgniarka powinna stosować odpowiednie techniki komunikowania, używając ich
w sposób świadomy, selektywny i z wrażliwością.
Do najważniejszych metod stosowanych podczas komunikacji należą:
- odzwierciedlenie emocji — ujmowanie w słowa tego, co pacjent przeżywa,
wypowiadając odpowiednie treści,
- wyjaśnienie albo interpretacja, czyli skupienie się na treści tego, co pacjent mówi,
poszukiwanie logicznych powiązań i znaczeń,
- powtarzanie — ujmowanie wypowiedzi pacjenta innymi słowami,
- pytania wyjaśniające,
- umiejętne operowanie milczeniem oraz milcząca akceptacja,
- konfrontowanie, rozpoznawanie swoich uczuć, bycie świadomym doświadczeń
pacjenta, opisywanie i dzielenie uczuć — modelowanie ekspresji uczuciowej,
- interpretowanie pytań,
- informowanie, udzielanie rad i wygłaszanie opinii opartych na doświadczeniu
pielęgniarki,
- wspieranie przez słuchanie oraz stwierdzenia wyrażające zrozumienie i aprobatę dla
pacjenta,
- budowanie nadziei, pocieszanie, wzbudzanie wiary pacjenta oraz dostarczanie
bodźców kierujących jego uwagę na tematy pogodniejsze,
- identyfikowanie mocnych stron pacjenta,
- modelowanie,
- nagradzanie.
Pielęgniarka odpowiedzialna za komunikowanie się z pacjentem psychiatrycznym powinna
znać i praktykować wspomniane techniki, gdyż efektywne komunikowanie to nie tylko
droga wymiany informacji i uczuć, ale również narzędzie pracy w procesie
terapeutycznym.
Obowiązkiem pielęgniarki jest również zapewnienie choremu wsparcia
w trudnych chwilach, umożliwienie pełnego otwarcia i poznania siebie oraz uświadomienie
problemów i wspólne ustalenie sposobów ich rozwiązania.
W trakcie takiego komunikowania pacjent psychiatryczny ma okazję pełniej zobaczyć
swoje problemy, nazwać je i zobiektywizować, czyli spojrzeć na nie z pewnego dystansu
— jakby z pozycji zewnętrznego obserwatora. Ma możliwość zrozumienia powiązań
i prawidłowości zachodzących w jego myśleniu, uczuciach, zachowaniu i aktywności.
Poznając siebie, jest coraz bliżej pozytywnego rozwoju własnej osoby.
+ kartki z lekcji
12. Zasady budowania relacji z pacjentem chorym psychicznie
13. Mechanizmy obronne - pojęcie wprowadzone przez twórcę psychoanalizy, Zygmunta Freuda i przejęte przez współczesną psychologię. Oznacza metody radzenia sobie z wewnętrznymi konfliktami w celu ochrony osobowości (ego), zmniejszenia lęku, frustracji i poczucia winy. Na ogół są one nawykowe i nieuświadomione.
Mechanizmy obronne |
||
Mechanizm obronny |
Definicja |
Przykład |
Usunięcie ze świadomości lub utrzymywanie poza świadomością myśli, wyobrażeń i wspomnień, które są bolesne lub budzą lęk (konflikt pomiędzy id i ego) |
Student zapomina o terminie egzaminu. Pacjent zapomina o terminie wizyty. |
|
Udawanie, że sytuacja naprawdę zagrażająca lub wzbudzająca lęk nie ma miejsca (konflikt pomiędzy impulsami id i frustrującą je rzeczywistością) |
Przekonanie, że pomimo palenia papierosów nie zachoruje się na raka płuc ani na zawał serca "Mnie się to nie zdarzy" |
|
Wyrażenie uczuć lub zachowań przeciwnych niż rzeczywiście odczuwane, po to by prawdziwe pozostały wyparte. Zachowanie przeciwne wyrażone jest przesadnie. |
Wylewnie gratulujemy koledze sukcesu, którego mu zazdrościmy. Osoba oglądająca pornografię staje na czele komitetu do jej zwalczania. |
|
Przypisanie własnego, nieakceptowanego impulsu innej osobie. Lęk neurotyczny przekształca się wówczas w obiektywny - z zagrożeniem zewnętrznym łatwiej sobie poradzić. |
Kobieta, której zaloty są odrzucane, odbiera zachowanie mężczyzn jako molestowanie seksualne. |
|
Przeniesienie uczuć, zainteresowań itp., uznanych za nieodpowiednie, z jednej osoby na inną, z jednego przedmiotu na drugi, o mniejszym ryzyku, zagrożeniu, niebezpieczeństwie, lub w większym stopniu akceptowaną społecznie - bardziej "dozwoloną" |
Mąż wszczyna z żoną kłótnię po tym, jak skrytykował go zwierzchnik w pracy. Córka odczuwa silną złość wobec matki, ale swoją agresję przenosi na kogoś innego ze swojego otoczenia, np. na swoją koleżankę. |
|
Przemieszczenie celu popędowego na zgodny z akceptacją społeczną. |
Zajęcie się malarstwem lub fotografią o tematyce erotycznej (akty). Osoba o skłonnościach sadystycznych zostaje pracownikiem ubojni zwierząt. |
|
Izolacja |
Oddzielenie myśli (agresywnych lub seksualnych) od towarzyszących im uczuć, które podlegają stłumieniu. |
Pozbawiona złości, lub wściekłości myśl, żeby wykrzyknąć coś nieprzyzwoitego, np. w kościele i wyrządzić krzywdę bliskiej osobie. |
Intelektualne przetworzenie impulsów agresywnych lub seksualnych, pozwalające odciąć się od nierozładowanych napięć, niezaspokojonych potrzeb seksualnych, konfliktowych myśli lub uczuć. |
Uczeń z niewspółmiernym do wagi poruszanego tematu zapałem prowadzi abstrakcyjną, akademicką dyskusję. Mąż, odczuwający wzrastającą niechęć do żony, z ogromnym zaangażowaniem rozprawia np. o polityce, biznesie, itp. |
|
Użycie samooszukujących się usprawiedliwień nieakceptowanego zachowania lub niepowodzenia. |
Wynajdujemy dobre strony ze wszech miar niekorzystnej dla nas sytuacji, lub zdarzenia, np. podkreślając korzyści zdrowotne płynące ze spacerów w sytuacji, gdy skradziono nam samochód. |
|
Anulowanie |
„Odczynianie” - usunięcie czynu agresywnego w rytualny sposób, poprzez odkupienie go, wynagrodzenie go komuś. Rytuał jest odczuwany jako przymus i nie poddaje się ocenom intelektualnym. W odróżnieniu od religijnego, wykonywany jest samotnie. |
Szef nie wyrzuca z pracy podwładnego, który źle pracuje, lecz przyznaje mu doroczne nagrody. Obsesyjne mycie się, mające zapobiec napawającemu lękiem zarażeniu siebie lub innych. |
Powrót, zwykle pod wpływem stresu, do zachowania charakterystycznego dla wcześniejszego okresu rozwojowego. |
Student reaguje płaczem, wdaje się w bójki, niszczy swoją własność, zachowuje się, lub ubiera infantylnie, posługuje się słownictwem oraz wymową typową dla małych dzieci. |
|
Przejęcie zachowań lub atrybutów agresora, by zmienić się z odczuwającego strach w tego, kto budzi strach. |
Noszenie ubrań wojskowych lub broni. |
|
13. depresja- przyczyny-
Psychologiczne przyczyny depresji:
negatywny sposób myślenia
przyjmowanie winy za nieszczęśliwe sytuacje
przekonanie, ze nic mnie dobrego nie spotka
wspominanie raczej złych wydarzeń niż szczęśliwych
samowzmacnianie się depresji
zniekształcenie depresyjne pamięci, wspomnień
uległy wzorzec zachowania
przeżywanie uczucia skrępowania, lęku i wycofywanie się raczej niż podejmowanie wyzwań
odkładanie problemów, nie podejmowanie prób rozwiązania ich
błędne koła zachowań i myślenia depresyjnego
błędy wychowawcze
kłótnie konflikty w domu
zawstydzanie dziecka jako metoda wychowania
otwarte faworyzowanie rodzeństwa
stawianie wygórowanych wymagań
psychiczne znęcanie się, molestowanie seksualne - tzw. zły dotyk
Izolacja - myślenie, że to inni się ode mnie odsuwają - szukanie w sobie winy - brak wiary w siebie - zniechęcenie, pasywność - negatywne nastawienie wobec innych - rzeczywiste odsuwanie się bliskich pogłębia izolację - przekonanie, że prowadzę nieszczęśliwe życie.
Depresja częściej pojawia się u osób cierpiących z powodu chorób somatycznych: choroba wieńcowa, cukrzyca, stan po udarze mózgu, choroba nowotworowa, niedoczynność tarczycy a także w szczególnych okresach życia np. po porodzie, w menopauzie, a wieku podeszłym bywa mylona z otępieniem.
15. dystymia- notatki
16. Zaburzenia afektywne dwubiegunowe- notatki
17. klasyfikacja dużej depresji- notatki
18. kogo najczęściej dotyka depresja- m czy k.
kobiety częściej zapadają na depresję, ale nie jest wiadomo dlaczego, istnieje wiele teorii, głównie związane są z tym, że kobiety wszystko analizuję, a mężczyźni bardziej skupiają się na działaniu, ciekawe jest to, ze różnice płci w tej kwestii pojawiają się dopiero w okresie dojrzewania, na co też jest wiele teorii, ale główna taka, że dziewczynki gorzej znoszą dojrzewanie biologiczne, a chłopcom przychodzi to łatwiej, tutaj też pojawiają się czynniki społeczne
co do samobójstw to nie ma jednoznacznych badań, że łączy się to z depresją, ale szacuje się, że 90% przypadków samobójstw może mieć związek z jakimś zaburzeniem psychicznym. mężczyźni częściej się zabijają, bo się nie chcą leczyć, kobiety natomiast nie mają problemu z szukaniem pomocy terapeuty. Kobiety najczęściej próbują popełnić samobójstwo po to, żeby zwrócić na siebie uwagę, a mężczyźni po to żeby się zabić i dlatego częściej umierają na skutek samobójstwa (badania amerykańskie)
19. Leczenie depresji
Farmakologiczne leczenie depresji
Istnieją przypadki depresji, statystyki mówią, że to około 5 procent wszystkich zachorowań, które wymagają leczenia farmakologicznego. Jeśli nasze wysiłki polegające m. in. na uprawianiu sportu nie polepszają nastroju i nie dają energii - należy się wybrać do psychiatry. Wspólnie z nami podejmie decyzję czy możemy leczyć się w domu czy też potrzebna jest hospitalizacja oraz przepisze leki antydepresyjne. Farmakologia dobrana jest do postaci depresji na jaką cierpimy oraz współistniejących schorzeń. Warto wiedzieć, że leki antydepresyjne nie przynoszą natychmiastowej poprawy. Zazwyczaj trzeba 4-6 tygodni zażywania leku, by odczuć skutki jego działania. Antydepresanty trzeba brać przez kilka miesięcy (3-6) po uzyskaniu poprawy. Nie można też ich odstawiać na własną rękę tylko stopniowo, pod kontrolą lekarza.
Leczenie depresji. Czy potrzebna jest psychoterapia?
Tak. W depresji reaktywnej, czyli pojawiającej się pod wpływem trudnych wydarzeń w życiu jest wręcz podstawową metodą leczenia depresji, z której warto skorzystać. Kiedy odczuwamy żal, ból, gniew, poczucie straty czy przeżywamy żałobę leki niepotrzebnie tłumią te uczucia. Znacznie sensowniej jest przeżyć je, przy wsparciu psychologa lub bliskich,i wyjść z trudnej sytuacji nie popadając w depresję. Lekarstwem na trudne emocje i nastroje depresyjne spowodowane kłopotami emocjonalnymi i życiowymi jest znalezienie sposobu jak sobie z nimi radzić, a w tym pomaga psychoterapia. Terapia wspomagająca leczenie depresji farmaceutykami potrzebna jest także osobom cierpiącym na głęboką endogenną depresję. Praca nad sobą i swymi emocjami oraz wsparcie przedłuża okresy remisji choroby, kiedy chorzy czują się dobrze i mogą normalnie funkcjonować. Uczy także jak dostrzegać symptomy nawrotu depresji i w porę zareagować zgłaszając się do lekarza. Leczenie depresji za pomocą psychoterapii oraz terapii zajęciowej i ruchu, a nie tylko samymi lekami pomagają depresyjnym pacjentom przedłużać okresy dobrego, normalnego życia.
Dzięki postępowi medycznemu rozwinęły się również metody leczenia depresji. Sposoby, które stosowano wcześniej - odpowiednia dieta, upuszczanie krwi,elektrowstrząsy i lobotomia - dziś stopniowo odchodzą w niepamięć. Obecnie leczenie depresji opiera się na lekach przeciwdepresyjnych, psychoterapii, uczestnictwie w grupach wsparcia, stosowaniu deprywacji snu (całkowite lub częściowe pozbawienie snu chorego), czasem poddawaniu się elektrowstrząsom. U chorych z depresjami atypowymi (w przypadku których typowe objawy depresji mogą być maskowane przez objawy z różnych układów i narządów) należy dążyć również do wyeliminowania czynnika, który spowodował chorobę.
Od zabiegów operacyjnych (lobotomii), które miały swój początek w latach 40. XX wieku, odstąpiono z powodu bardzo ciężkich powikłań (w tym często zgonów). Nowy rozdział w leczeniu zaburzeń depresyjnych rozpoczął się wraz z wprowadzeniem do terapii leków przeciwdepresyjnych. Wraz z uzyskiwaniem wiedzy na temat istoty choroby naukowcy opracowywali nowe leki, które są obecnie standardem postępowania w depresji endogennej.
Zadaniem antydepresantów jest poprawienie nastroju chorego, zmniejszenie lękui niepokoju, zniwelowanie zaburzeń snu, usprawnienie procesów myślowych i ruchowych. Substancje zawarte w tych preparatach poprawiają funkcjonowanie mediatorów - serotoniny i noradrenaliny - których zaburzenia są odpowiedzialne za depresję. Większość z nich hamuje wychwytywanie zwrotne noradrenaliny i serotoniny ze szczelin synaptycznych do wnętrza komórek nerwowych. Wynikiem tego jest wzrost stężenia tych hormonów w neuronach i poprawa ich funkcjonowania.
Psychoterapia depresji
Istnieje wiele różnych nurtów, które mają charakterystyczne dla siebie metody terapeutyczne. Najważniejsze jest jednak w psychoterapii to, że pozwala ona na szybszy powrót pacjentów do zdrowia oraz wzmocnienie efektów farmakoterapii. Jak wiadomo, leczenie jest sprawniejsze, jeśli chory wierzy w jego rezultaty i ma silną motywację do poprawy swojego stanu zdrowia. Praca z osobą w depresji jest bardzo trudna, ponieważ jej pojmowanie świata jest zaburzone. Osoby takie nie widzą sensu w dalszej egzystencji, ich dotychczasowe życie, a także przyszłość jawią się w ciemnych barwach. Powoduje to często opór przed wglądem we własne wnętrze i problemy. Depresja jest chorobą duszy, dlatego oprócz leczenia ciała, warto także zadbać o kondycję psychiczną osoby chorej.
Istnieje wiele rodzajów psychoterapii, dlatego można dobrać odpowiednią jej formę do indywidualnych potrzeb chorego. Niektóre osoby chore na depresję wymagają długotrwałej psychoterapii i pracy nad wieloma problemami. Jest to również forma rozwiązania konfliktów wewnętrznych, pracy nad sobą oraz poznania siebie. Są osoby, dla których najlepszą formą psychoterapii będą spotkania grupowe, gdzie będą mogli pracować wspólnie z innymi osobami nad rozwiązaniem swoich problemów. W każdym rodzaju psychoterapii najważniejsze jest zwrócenie uwagi na swoje wnętrze, znalezienie przyczyn zaburzeń i praca nad poprawą stanu psychicznego. Psychoterapia nie jest przymusem w leczeniu chorych na depresję, jest natomiast bardzo ważnym uzupełnieniem leczenia farmakologicznego. Pozwala choremu pracować nad swoimi problemami i wzmacniać w nim odpowiednie, pożądane zachowania i reakcje. Dzięki temu chory lepiej radzi sobie w trudnych sytuacjach i ma większą świadomość siebie. Jest to także pomocna forma wspierania rodziny chorego, która również przeżywa bardzo trudne chwile i potrzebuje pomocy.
Istnieje wiele form i rodzajów psychoterapii - dopasowuje się ją indywidualnie do pacjenta. Może być ona prowadzona indywidualnie lub grupowo. Sprawdza się dobrze przy lżejszych formach depresji. Terapia ma na celu zniwelowanie objawów choroby, poprawę samopoczucia pacjenta, pomoc w lepszej adaptacji społecznej. Często prowadzona jest równolegle z zażywaniem środków farmakologicznych. Można skorzystać z takich form, jak:
terapia psychodynamiczna - zakłada, że należy zmienić osobowość pacjenta, jego postępowanie i sposób myślenia, zwłaszcza o sobie. W trakcie sesji analizowane są wydarzenia z dzieciństwa pacjenta - to w nich szuka się powodów niskiej samooceny i poczucia bezwartościowości. Terapeuta jest tutaj tylko obserwatorem, na swą osobowość wpływa tylko pacjent. Terapia prowadzona jest nawet latami;
terapia poznawcza - celem terapii jest zmiana i usunięcie schematów myślowych o negatywnym zabarwieniu. Terapeuta bierze czynny udział w tej psychoterapii i wskazuje pacjentowi alternatywne zachowania i sposoby rozwiązywania trudności. Terapia trwa dość krótko (zwykle ogranicza się do czasu trwania epizodu depresyjnego);
terapia interpersonalna - stosuje się ją, jeśli depresja jest odpowiedzialna za zaburzone relacje społeczne. Terapeuta jest aktywny i analizuje z pacjentem jego kontakty międzyludzkie, związki, relacje z krewnymi.
Psychoterapia jest istotnym i integralnym elementem leczenia depresji. Pacjenci zwykle chętnie poddają się tej metodzie leczenia. Powinna ona być wybierana w zależności od doświadczenia terapeutów oraz indywidualnych potrzeb pacjenta. Należy także brać pod uwagę rodzaj i nasilenie depresji, z jaką zgłasza się chory. Często wymagane jest równoległe leczenie farmakologiczne. Nadal powstają nowe techniki psychoterapeutyczne, które ich twórcy starają się dostosowywać do zapotrzebowania chorych.
20. Triada depresyjna Becka
Zdaniem Becka depresja tworzy się na skutek interakcji (czyli wzajemnego wpływania na siebie) czynników biologicznych, środowiskowych i psychologicznych.
Trzy elementy pesymistycznej oceny składające się na TRIADĘ DEPRESYJNĄ BECKA to:
1) pesymistyczna ocena sytuacji (trudnej)
2) pesymistyczna ocena własnej osoby
3) pesymistyczna ocena własnej przyszłości.
Triada depresyjna Becka to podstawa tworzenia się depresji u człowieka. Pesymistycznym ocenom sytuacji, własnej osoby oraz przyszłości towarzyszą również inne zniekształcenia poznawcze takie jak: 1) personalizacja - czyli bezpodstawne odnoszenie wydarzeń do siebie 2) nadmierna generalizacja - czyli nie branie pod uwagę wszystkich czynników sytuacyjnych 3) arbitralne wnioskowanie - osobiste wyjaśnianie sytuacji niezgodnie z rzeczywistością 4) myślenie „czarno-białe” - zbyt skrajne postrzeganie świata 5) minimalizowanie i wyolbrzymianie - sukcesy są umniejszane, porażki powiększane oraz 6) selektywne abstrahowanie - koncentracja na tym, co nieistotne.
21. Przyczyny schizofrenii - notatki z lekcji
22. Omamy, halucynacje, urojenia-
Omamy są określane inaczej jako halucynacje. Należą do objawów psychotycznych pozytywnych (wytwórczych), tzn. stanowią wyraźne odchylenie od normalnych procesów poznawczych, w przeciwieństwie do objawów negatywnych, które wyrażają brak lub obniżenie normalnych reakcji u chorego. Halucynacje to zaburzenia percepcji (spostrzegania). Doznania osoby nie opierają się na żadnym konkretnym bodźcu występującym w rzeczywistości. Mimo braku obiektu spostrzeżeń, spostrzeżenia takie występują. Ponadto, osoba chora ma głębokie poczucie realności własnych spostrzeżeń. Omamy występują najczęściej w przebiegu różnych chorób psychicznych, np. w schizofrenii, w psychozach organicznych, zaburzeniach świadomości, w ciężkich postaciach manii i depresji albo w wyniku odurzenia substancją psychoaktywną.
Można wyróżnić omamy proste - pojedyncze błyski, plamy, migania, trzaski, szumy, dzwonienia i złożone - kiedy chory widzi przedmioty, ludzi, zwierzęta, całe sceny, słyszy głosy ludzkie, melodie, śpiew. Halucynacje mogą mieć rozmaity stopień wyrazistości i nasilenia. Mogą być zlokalizowane w konkretnej otaczającej rzeczywistości (np. wrażenie, że zmarły ojciec chodzi po pokoju), kiedy indziej lokalizacja omamów może nie dotyczyć konkretnego środowiska. Omamy odnoszą się do wszystkich analizatorów i tak wyróżnia się omamy:
słuchowe, np. dialogi komentujące zachowanie chorego, głosy, proste dźwięki, melodie, gwizdy, stuki, szumienie w uszach, echo myśli;
wzrokowe, np. wrażenia świetlne, miganie, błyski, obrazy ludzi, zwierząt, przedmiotów, widzenie scen z filmów rozgrywających się na oczach chorego;
smakowe, np. zmiana wrażeń smakowych, odczuwanie w pokarmach chemikaliów, sztucznych lub obcych smaków;
węchowe, np. odczuwanie zapachów nieprzyjemnych (zgnilizny, fetoru, zapachu fekaliów) albo przyjemnych, które często towarzyszą patologicznym stanom ekstazy i euforii;
czuciowe, np. doznania z powierzchni i wnętrza ciała, wrażenia mrowienia, drętwienia, wilgoci, zmiany czucia temperatury (zimna, ciepła), doznanie przemieszczania się w środku narządów wewnętrznych, zaburzenia poczucia ruchu i lokalizacji w przestrzeni, fałszywe uczucia w obrębie stawów i mięśni.
Halucynacje somatyczne (w obrębie skóry i ciała) występują bardzo często w przypadku zażycia substancji halucynogennych, np. LSD, meskaliny. Narkomani mają tzw. halucynozy pasożytnicze, inaczej nazywane formikacjami, które objawiają się wrażeniem, że na lub pod skórą pełzają albo chodzą insekty. Często tego typu halucynacje zmysłowe prowadzą do samookaleczeń.
omamy- wszystkie zmysły
halucynacje- postrzeganie
Urojenia (łac. delusiones) - zaburzenia treści myślenia polegające na fałszywych przekonaniach, błędnych sądach, odpornych na wszelką argumentację i podtrzymywane mimo obecności dowodów wskazujących na ich nieprawdziwość. Obecne w wielu psychozach, w tym w przebiegu schizofrenii. Szczególnie rozbudowany system urojeń charakteryzuje schizofrenię paranoidalną. Treść urojeń często nie odpowiada poziomowi wiedzy chorego.
Urojenia, podobnie jak m.in. omamy, zalicza się do tak zwanych objawów pozytywnych (wytwórczych), gdyż stanowią wyraźne odchylenie od normalnych procesów poznawczych, w przeciwieństwie do objawów negatywnych, które wyrażają brak lub obniżenie normalnych reakcji u chorego.
Urojenia dzielimy na pięć głównych grup:
urojenia wielkościowe - dające przekonanie o swojej wyższości nad innymi ludźmi,
urojenia oddziaływania - podpowiadające choremu, że jego działaniami kieruje jakaś siła wyższa,
urojenia prześladowcze - uporczywie nękające chorego przeświadczenie, że osoby, pewne grupy, rząd lub po prostu „oni” go śledzą. Stan ten często kończy się nieprzerwaną paniką,
idee ksobne - obejmują przekonanie, że zdarzenia lub czynności innych mają dla kogoś specjalne zdarzenie,
urojenia hipochondryczne - przekonanie o tragicznym stanie własnego organizmu, wszechogarniających chorobach, a nawet gniciu organów wewnętrznych.
23. Schizofrenia paranoidalna
24. Schizofrenia katatoniczna
25. Mieszkanie chronione - w myśl polskiego prawa, forma pomocy społecznej w postaci lokalu mieszkalnego, mająca zapewnić osobom w nim zamieszkującym przygotowanie do prowadzenia samodzielnego życia w społeczeństwie lub zastąpić pobyt w placówce zapewniającą całodobową opiekę. Proces ten odbywać się winien pod opieką odpowiednich specjalistów, np. pracownika socjalnego.
Ustawa o pomocy społecznej umożliwia pobyt w mieszkaniach chronionych osobom, które ze względu na trudną sytuację życiową, wiek, niepełnosprawność lub chorobę potrzebują wsparcia w funkcjonowaniu w codziennym życiu, ale nie wymagają usług w zakresie świadczonym przez jednostkę całodobowej opieki, w szczególności osobom z zaburzeniami psychicznymi, opuszczającym pieczę zastępczą w rozumieniu przepisów o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, młodzieżowy ośrodek wychowawczy, zakład dla nieletnich, a także cudzoziemcom, którzy uzyskali w Polsce status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą.