Ergonomia i ochrona pracy - Projektowanie

Ocena uciążliwości wysiłku fizycznego metodą chronometrażowo - tabelaryczną wg Lehmanna.

Do oceny uciążliwości wysiłku fizycznego metodą szacunkowo-tabelaryczną wg

Lehmanna brane są pod uwagę następujące składniki:

a) wydatek energetyczny [kJ/8h], wyrażający pracę mechaniczną (wysiłek dynamiczny)

wykonaną podczas czynności roboczych,

b) wysiłek statyczny, związany ze stałym napięciem mięśni podczas pracy w wymuszonej

pozycji ciała,

c) powtarzalność ruchów, określającą uciążliwość pracy wywołaną jednostronnym

obciążeniem układu mięśniowego w wyniku wykonywania jednostajnych, monotonnych

ruchów roboczych (np. na taśmie montażowej).

Sposób posługiwania się metodą jest następujący:

a) opracować tabelę „fotografia dnia roboczego” wg wzoru podanego w tabeli A na str. 6,

b) obliczyć wielkość wydatku energetycznego z tabel 1 i 2,

c) ocenić kolejne składniki uciążliwości w skali punktowej wg tabel 4-6,

d) podsumować oceny punktowe wg tabeli 3., wpisać je do tabeli B na str. 6.

e) odczytać łączną uciążliwość danej pracy fizycznej z tabeli 6

Wydatek energetyczny metodą Lehmanna można oszacować dla prac średnio ciężkich

i ciężkich z dokładnością rzędu 10%, co jest wystarczające dla potrzeb przemysłowych.

Uwagi do posługiwania się metodą Lehmanna:

a) dopuszczalne są niewielkie interpolacje wartości z tabel,

b) przerwy w pracy winny być wliczone, z uwzględnieniem jedynie pozycji ciała, w jakiej

pracownik te przerwy spędza,

c) dokładność szacowania wydatku energetycznego spada, gdy okresy pracy przedzielone są

długimi przerwami.

2. Fotografia dnia roboczego

Przed przystąpieniem do oceny należy sporządzić zestawienie wszystkich czynności

roboczych wykonywanych przez pracownika w ciągu 8 godz. zmiany roboczej.

Zestawienie takie zwane jest fotografią dnia roboczego (tab.8.).

Oznaczenia do tab.8.:

t - czas trwania danej czynności roboczej [min],

wa - wydatek energetyczny z uwagi na pozycję tułowia [kJ/min],

wb - wydatek energetyczny z uwagi na pracę kończyn [kJ/min],

wc - wydatek energetyczny na daną czynność roboczą [kJ], obliczony jako

wc = (wa+wb)* t

Wartości wa i wb do wzoru odczytujemy z tab.1. i tab.2.

Wielkość całkowitego wydatku energetycznego we [kJ/8h] obliczamy sumując

wydatki energetyczne wc dla wszystkich czynności w ciągu 8-godzinnej zmiany roboczej.

Obliczona wielkość wydatku energetycznego powinna mieścić się w zakresie:

do 3500 kJ/8h - dla prac lekkich,

od 3500 do 6500 kJ/8h - dla prac średnio ciężkich,

od 6500 do 10000 kJ/8h - dla prac ciężkich.

Dla osób o przeciętnej sile fizycznej za granicę dopuszczalną wydatku przyjmuje się

ok. 8400 kJ/8h dla mężczyzn, ok. 7100 kJ/8h dla kobiet, natomiast za zakres optymalny dla

obu płci 3300-6500 kJ/8h.

Tab. 1. Wydatek energetyczny wa z uwagi na pozycję tułowia.

Pozycja ciała	Wa [ KJ/min]
Siedząca	1.2
Klęcząca	2.1
Stojąca	2.5
Stojąca pochylona	4.2
Chodzenie	7.2 - 14.8
Chodzenie bez obciążenia po pochyłości 10o	3.5/metr wzniesienia

Tab. 2. Wydatek energetyczny wb z uwagi na pracę kończyn.

Rodzaj pracy	wb [kJ/min]
Prace palców dłoni i przedramienia	lekka średnia ciężka	1,2 - 2,5 2,5 - 3,8 3,8 - 5,2
Prace jednego ramienia	lekka średnia ciężka	3,0 - 5,0 5,0 - 7,2 7,2 - 9,3
Prace obu ramion	lekka średnia ciężka	6,3 - 8,4 8,4 - 10,5 10,5 - 12,6
Praca całego ciała	lekka średnia ciężka b. ciężka	10,5 - 16,8 16,8 - 25,1 25,1 - 35,6 35,6 - 48,2

3. Ocena punktowa uciążliwości

Po obliczeniu wielkości wydatku energetycznego kolejne składniki wysiłku fizycznego

należy oszacować w skali punktowej:

Tab. 3. Ocena łączna uciążliwości.

Składnik wysiłku	Ocena
		punktowa	słowna
Wydatek energetyczny ................. kJ/8h			z tab.4.
Obciążenia statyczne			z tab.5.
Powtarzalność ruchów			z tab.6.
	 ........pkt.	Wysiłek...................

(ocena słowna z Tab.7.)

Tab. 4. Ocena wydatku energetycznego przy pracy fizycznej.

Wydatek energetyczny [kJ/8h]	Ocena wydatku energetycznego
	słowna
do 1260	bardzo mały	0
1260 - 3350	mały	1 - 25
3350 - 6300	średni	26 - 50
6300 - 8400	duży	51 - 75
ponad 8400	bardzo duży	76 - 100

Tab. 5. Ocena stopnia obciążenia statycznego.

Ocena stopnia obciążenia statycznego		Pozycja ciała przy pracy	Przykłady
słownie	punkty	siedząca niewymuszona	większość prac biurowych
	1-10
mały 1-30	11-20	stojąca niewymuszona z możliwością okresowej zmiany na siedzącą	ślusarz, stolarz
		21 - 30	siedząca lub stojąca na przemian z chodzeniem	nadzór techniczny, bibliotekarz
	średni 31-60	31-40	siedząca wymuszona, niepochylona bądź nieznacznie pochylona	pisanie na maszynie, obsługa pras mechanicznych
		41 - 50	stojąca niewymuszona, bez możliwości okresowej zmiany pozycji na siedzącą	obsługa niektórych obrabiarek, malowanie, lakierowanie, praca ekspedienta
		51 - 60	stojąca wymuszona, niepochylona z możliwością okresowej zmiany pozycji na siedzącą	motorniczy, suwnicowy
	duży 61-90	61 - 70	siedząca, wymuszona, bardzo pochylona	szwaczka, zegarmistrz
		71 - 80	stojąca wymuszona, niepochylona bez możliwości okresowej zmiany pozycji na siedzącą	piaskowanie, obsługa niektórych obrabiarek
		81 - 90	stojąca wymuszona, pochylona, niezależnie od możliwości zmieniania pozycji	górnictwo, obróbka drewna
bardzo duży 91-100	91 - 100	klęcząca, w przysiadzie i inne nienaturalne pozycje	formowanie ręczne, górnictwo, posadzki, ślusarz samochodowy

Tab. 6. Ocena stopnia uciążliwości pracy fizycznej wskutek powtarzalności ruchów.

Liczba powtórzeń ruchów stereotypowych na zmianę roboczą		Stopień uciążliwości
Wywierana siła do 100 N ponad 100 N		słownie	w punktach
do 800	do 300	mały	1 - 30
800-1600	300 - 800	średni	31 - 60
ponad 1600	ponad 800	duży	61 - 100

Tab. 7. Ocena sumaryczna obciążenia pracą fizyczną w skali punktowej.

Ocena wysiłku
Ogólna	w punktach
Bardzo lekki	1 - 30
Lekki	31 - 70
Średni	71 - 120
Ciężki	121 - 190
Bardzo ciężki	191 - 300

4. Analiza składników uciążliwości wysiłku fizycznego

Po zakończeniu obliczeń należy określić:

a) który ze składników obciążenia pracą fizyczną najbardziej przyczynia się do jej

uciążliwości,

b) wskazać, które czynności robocze są najbardziej energochłonne i uciążliwe.

Należy zaproponować metody pracy i usprawnienia techniczno-organizacyjne zmierzające do:

a) zmniejszenia wydatku energetycznego,

b) ogólnego zmniejszenia uciążliwości pracy fizycznej na badanym stanowisku.

LITERATURA:

1. A.Hansen. Ergonomiczna analiza uciążliwości pracy. Wyd. ZW. W-wa 1977.

2. Praca zbiorowa. Medycyna Pracy. PZWL W-wa 1985.

3. J.V.G. Durnin, R.Passmore. Energetyka pracy i wypoczynku. PWN, W-wa 1969.

4. G.Lehmann. Praktyczna fizjologia pracy. PWT, W-wa 1960.

WZÓR OPRACOWANIA

Imię i nazwisko……………………………… semestr szkoła…………………..

Badanie uciążliwości wysiłku fizycznego metodą Lehmanna.

1. Nazwa stanowiska pracy:.................................................................................

2. Fotografia dnia roboczego

Pracownik: mężczyzna / kobieta		t	wa	wb	wc
1	Czynność	[min]	[kJ/min]	[kJ/min]	[kJ]
2	Przygotowanie stanowiska roboczego
3
4
5
6
7
8
9
10
	SUMA
		Wydatek energetyczny We=

A

3. 
   Ocena punktowa składników wysiłku fizycznego (z tabel 3-5):

Składnik wysiłku	OCENA
	Punktowa	Słowna
Wydatek energetyczny ................kJ/8h
ObciąŜenie statyczne
Powtarzalność ruchów
Ocena łączna	Σ.................	punktów

Ocena słowna z tab. 7:

4. Analiza składników uciążliwości wysiłku fizycznego:

..............................................................................................................................

..............................................................................................................................

5. Propozycje zmian techniczno-organizacyjnych na stanowisku pracy

..............................................................................................................................

..............................................................................................................................

2

A

B

wysiłek

---