Leczenie prądami wielkiej częstotliwości

Obejmuje ono wykorzystywanie pól elektrycznych, magnetycznych ; fale elektromagnetyczne , prąd zmienny o zakresie częstotliwości od 300kHz do 300GHz

Promieniowanie elektromagnetyczne stanowią fale, które są regularnymi, sinusoidalnymi zmianami pola elektrycznego i magnetycznego skierowanymi pod kątem 90 stopni względem siebie. Fale elektromagnetyczne są falami poprzecznymi i nie wywołują zmian pozycji cząstek materii, przez którą przenikają.

W lecznictwie wykorzystuje się obecnie następujące częstotliwości i długości fal elektromagnetycznych:

• fale krótkie (short wave figh frequency- HF) ciągłe i impulsowe, w polu kondensatora i w polu cewki- dług. 11,06m, częstotliwość 27,12MHz

• fale decymetrowe (super high frequency- SHF) w polu promieniowania- dług. fali 69cm, częstotliwość 433,92MHz( w tkankach około 20 cm)

• mikrofale (ultra high frequency- UHF) ciągłe i pulsujące- dług. fali 12,62cm, częstotliwość 2375MHz( w tkankach około 4 cm)

Absorpcja fal elektromagnetycznych wielkiej częstotliwości przez tkanki zależy od:

• parametrów pola elektromagnetycznego( częstotliwość, natężenie, czas działania)

• cech tkanek poddawanych zabiegowi( zawartość wody)

Rodzaje pola elektromagnetycznego stosowanego w fizykoterapii:

• pole o przewadze komponentu elektrycznego wielkiej częstotliwości- w metodzie kondensatorowej DKF. Występuje ono pomiędzy płytkami naładowanego kondensatora. W wyniku połączenia ze źródłem prądu zmiennego powstaje prąd przesunięcia działający jak pole przepływającego prądu.

• pole o przewadze komponentu magnetycznego wielkiej częstotliwości - w metodzie indukcyjnej DKF

• promieniowanie elektromagnetyczne w diatermii mikrofalowej i decymetrowej

Metody przenoszenia energii elektromagnetycznej z aplikatora do tkanek:

• metoda kondensatorowa( sprzężenie pojemnościowe)- polega na stosowaniu dwóch metalowych elektrod z dielektrykiem( ciałem pacjenta) między nimi

• metoda indukcyjna- cewkowa (sprzężenie indukcyjne)- polega na stosowaniu różnego rodzaju cewki indukcyjnej.

• metoda wypromieniowywania pola elektromagnetycznego ( sprzężenie radiacyjne) za pomocą specjalnej anteny(stosowana w leczeniu mikrofalami i falami decymetrowymi)

Porównanie proporcjonalnego przegrzewania tk. podskórnej i mięśni poszczególnymi metodami wg Straburzyński, Straburzyńska -Lupa

Rodzaj metody	Tkanka podskórna	Mięśnie
DKF -met. kondensatorowa -met. indukcyjna Fale decymetrowe Mikrofale	znacznie większe mniejsze mniejsze większe	mniejsze większe większe mniejsze

Mechanizm powstawania ciepła pod wpływem fal elektromagnetycznych V/CZ

• Tkanki ludzkie zawierają duże ilości elektrolitów. W polu elektrycznym elektrolity ulegają polaryzacji jonowej( jony ujemne do anody- dodatnie do katody). Tarcie przesuwających się w przeciwnych kierunkach jonów, stykających się ze sobą oraz cząsteczkami przylegającymi zwiększa nieuporządkowany ruch( zwiększa energię kinetyczną= prądy przewodzenia) co w konsekwencji doprowadza do wzrostu temperatury tkanek.

• Cząsteczki wody, z której głównie składają się tkanki są obojętnymi dipolami(dipole to cząsteczki biegunowe, których przeciwne ładunki elektryczne znajdują się na przeciwnych biegunach o niesymetrycznym punkcie ciężkości) ale pod wpływem zmiennego pola elektrycznego wykonują ruchy wahadłowe lub obrotowe. Ruchy te powodują zmianę przestrzennego ułożenia dipoli( polaryzacji orientacyjnej). Energia rotacji dipoli pogłębia przypadkowe ruchy cząstek, a te stanowią źródło ciepła ( straty dielektryczne). W dielektryku, powstały prąd płynie w postaci dielektrycznego prądu przesunięcia. Oznacza to, że w rytm zmiennego pola elektrycznego występuje przesunięcie ładunków związanych z cząsteczkami, które łączy się z wydzielaniem ciepła(mechanizm ten przeważa podczas działania na tkanki mikrofal )

• Ciało ludzkie zawiera elektrolity i tkanki nieprzewodzące. Zgodnie z prawem Joule”a na skutek tarcia między jonami i ośrodkiem, w którym się poruszają powstają straty energii w postaci ciepła. Wielkość strat ciepła zależy od przewodności właściwej i stałej dielektrycznej tkanek oraz częstotliwości zmian pola.( mechanizm ten przeważa podczas działania fal krótkich na tkanki)

• Tkanka ludzka nie jest homogeniczna. Ze względu na zawartość wody i elektrolitów wyróżniamy tkanki o dużej i małej stałej dielektrycznej. Stała dielektryczna charakteryzuje:

1. ilość wytworzonego ciepła,

2. szybkość rozprowadzania w organizmie ciepła tzn. wyrównywania temperatury w poszczególnych warstwach tkanek.

• Pod względem właściwości elektrycznych tkanki można podzielić na 3 grupy:

• podobne do tk. tłuszczowej(szpik kostny) mała stała dielektryczna

• podobne do tk. mięśniowej(skóra, wątroba, śledziona, nerki) duża stała dielektryczna

• podobne do tk. kostnej,mała stała dielektryczna- mała zdolność absorpcji fal krótkich i decymetrowych

Zalecenia do zabiegów falą ciągłą , stosowanych metodą kondensatorową i indukcyjną(tradycyjną)

Wskazania ogólne	Przeciwwskazania ogólne
Przewlekłe lub podostre postaci: - choroby reumatyczne - artrozy - choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa - mialgie - lumbago - czyraki, ropnie gruczołów potowych - miogelozy - zapalenia dróg moczowych, narządów rodnych - zapalenia zatok przynosowych	- choroby w których przeciwwskazane jest stosowanie ciepła(w tym: gruźlica, nowotwory, krwawienia, zagrożenia krwawieniem, ciąża, - wszczepiony rozrusznik serca - metale w polu zabiegu - mokre opatrunki - neuralgie - żylakowatość - zaburzenia czucia - metalowe implanty

Metoda kondensatorowa DKF

• Przeważa komponent elektryczny pola elektromagnetycznego V/Cz

• Źródłem ciepła jest tarcie między poruszającymi się w polu elektrycznym jonami płynów tkankowych oraz tzw. strata dipolowa

• Część ciała umieszczona zostaje w elektrycznym polu kondensatora, pomiędzy dwoma metalowymi płytkami elektrod. Elektrody nie powinny przylegać bezpośrednio do ciała ( zachować odstęp ok 2cm umożliwiają to podkładki filcowe lub obudowa elektrod sztywnych)

• Zmienne ładowanie i rozładowywanie kondensatora pod wpływem dużych częstotliwości prądu zmiennego zachodzi w ułamku sekundy

• W dielektryku zachodzą odpowiadające tym zmianom przesunięcia ładunków elektrycznych ( występuje prąd przesunięcia ).

• Prąd przesunięcia zaczyna się na granicy przewodnik elektryczności

• Zmiana odległości elektrod od ciała powoduje zmianę głębokości przegrzania tkanek( głębokie i równomierne przegrzanie uzyskuje się przy odsunięciu elektrod na odległość 5-10cm, a powierzchowne 2-3cm

• Największe przegrzanie występuje w tkance tłuszczowej i szpiku kostnym, a najmniejsze w mięśniach

• Wymaga stosowania techniki dwuelektrodowej( dwóch okładek kondensatora).

Rodzaje elektrod:

• sztywne

• miękkie

• specjalne

Metoda indukcyjna

• Przeważa komponent magnetyczny pola elektromagnetycznego V/Cz

• Źródłem ciepła jest oscylacja atomów i cząstek wokół ich średnich położeń pod wpływem pola V/Cz i powstawania prądów wirowych.

• Cechą szczególna jest powstawanie prądów wirowych w tkankach

• Natężenie zmiennego pola magnetycznego( oraz ilość wytworzonego ciepła) zmniejsza się wraz z odległością cewki od ciała. Głębokość przegrzania zwiększa się nieco przez odsunięcie elektrody od skóry.

• W metodzie tej występuje największe przegrzanie tkanki mięśniowej , a mniejsze tkanki tłuszczowej i skóry.

• Stosuje się technikę jedno- elektrodową(aplikator zabiegowy płaska cewka indukcyjna)

Rodzaje elektrod

-monoda

-diploda

- triploda

• elektroda ślimakowa

Przygotowanie pacjenta do zabiegu DKF falą ciągłą (dla metody kondensatorowej i indukcyjnej)

• odsłonić część ciała poddawaną zabiegowi( nie wykonywać zabiegu przez odzież)

• pozycja pacjenta wygodna i rozluźniona

• w polu zabiegu nie może znajdować się metal, tworzywo syntetyczne,wilgoć

• stykające się części ciała muszą być odizolowane sucha tkaniną

Dawkowanie wg Schliephake'a - ustala się na podstawie wrażeń subiektywnych pacjenta!

I - dawka atermiczna- bez uczucia ciepła

II - dawka oligotermiczna- progowe wrażenie ciepła

III - dawka termiczna- przyjemne wrażenie ciepła

IV - dawka hipertermiczna- silne wrażenie ciepła ale bez uczucia bólu

Czas zabiegu

krótki - 3-4min

średni- 5-9min

długi - 10-15min

Częstotliwość 10-15zab. oraz 2tyg. przerwy

W stanach ostrych stosuje się zabiegi codziennie, dawki małe(I,II), krótki czas zabiegu(2-5min).

W stanach przewlekłych stosuje się zabiegi 2-3 razy w tygodniu, dawki mocniejsze(III,IV) i dłuższe czasy zabiegu.

Pulsujące fale elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości

Np.: TERAPULS GS 200

Aparat wytwarzający drgania elektromagnetyczne o częstotliwości 227,12 MHz, które formowane są w impulsy. Impulsy kształtem zbliżone są do prostokąta.

Ti=czas impulsu 60-100mikrosekund

f=częstotliwość powtarzania impulsów 80,160,300,400,500,600Hz

Pc=Moc szczytowa 300,500,700,850,1000W

Pśr=Pc x f x Ti

Dla Pc=1000W i Ti= 100 Pśr= (60W=Pśr)

Dla Pc=300W i Ti=60 Pśr=(1,44W=Pśr)

DKF falą impulsową jest zazwyczaj zabiegiem atermicznym z długim czasem impulsu (ok 400 mikrosekund)

Wskazania	Przeciwwskazania
zapalenia okołostawowe stany po zabiegach chrurgicznych wczesne stany pourazowe(nawet w opatrunku gipsowym) krwiaki podostre i przewlekłe choroby ucha, zatok przynosowych przewlekłe zapalenia przydatków i gruczołu krokowego zaburzenia krążenia obwodowego bóle fantomowe choroba Sudecka osteoporoza	ciąża nowotwory gorączka choroby infekcyjne i reumatyczne w stanie ostrym krwawienia gruźlica rozrusznik serca

Diatermia mikrofalowa

Mikrofalami nazywamy fale elektromagnetyczne o długości od 0,1-100cm, wykazujące właściwości zbliżone do promieniowania podczerwonego i widzialnego.

W lecznictwie wykorzystujemy mikrofale o częstotliwości 433,92MHz(69cm-dług. fali zwanej decymetrową), 2375MHz(12,62cm-dług. fali)

Drgania te powstają w wyniku zastosowania lampy generacyjnej zwanej -magnetronem, która łączy w sobie właściwości lampy elektronowej i obwodu drgającego.

Oddziaływanie mikrofal na tkanki

• padająca na skórę wiązka mikrofal zostaje w około 30% odbita od jej powierzchni. Pozostała część promieniowania, zostaje pochłonięta na głębokość ok. 6-8cm.

• wnikając w tkankę mikrofale powodują oscylację jonów w elektrolitach oraz drobin w spolaryzowanych dielektrykach. W ten sposób powstaje ciepło.

• największemu przegrzaniu pod wpływem mikrofal ulegają tkanki zawierające dużo wody tj: mięśnie i krew. Tkanka tłuszczowa przegrzewa się słabo.

Metodyka zabiegów

• wykonuje się bezpośrednio na odsłoniętą powierzchnię skóry. Pacjent odczuwa wyraźne ciepło !

• odległość promiennika od skóry wynosi ok. 5-10 cm w zależności od:

1. wielkości pola zabiegowego

2.zamierzonej głębokości przegrzania

• wyróżnia się 4 dawki- podobnie jak DKF(I,- 20W, II,-50W, III- 75W, IV- 100W)

• zazwyczaj używa się dawek w gr5anicach 20-75W

• czas zabiegu 5-15min

• częstotliwość zabiegów 10-15 w serii

Wskazania	Przeciwwskazania
- przewlekłe zapalenia stawów - przewlekłe nerwobóle - zespoły bólowe w przebiegu choroby zwyrodnieniowej - przewlekłych stanach zapalnych narządów rodnych	- zaburzenia ukrwienia - nowotwory - stany zapalne żył - obrzęki - stany zwiększonej wrażliwości na światło - ropnie -wylewy krwawe -zespolenia metalowe - wszczepiony rozrusznik - ciąża

---