Założenia psychologii pozn.
-dopływające do człowieka informacje nie mogą być przez niego w pełni wytwarzanie, umysł cechuje ograniczona pojemność. Musimy selekcjonować informacje
-człowiek przetwarza informacje za pomocą określonych strategii, wybór odpowiedniej strategii dokonuje się pod kontrolą świadomości. Po ich uruchomieniu funkcjonuje poza świadomością, kontrola może być przywrócona
-strategie poznawcze po wielokrotnym wykorzystaniu mogą stworzyć stabilne, odrębne struktury poznawcze
-poszczególne części umysłu człowieka tworzą pewien względnie spójny system działający w zorganizowany sposób. Istotna role w tym systemie odgrywają procesy kontroli.
-system poznawczy człowieka ma charakter wielopoziomowy. Ta sama informacja może być różnie reprezentowana na różnych poziomach
-przetwarzanie informacji na każdym poz. zależne jest od oddziaływań kontekstu
-poszczególne poziomy przetwarzania informacji są ze sobą powiązane
-procesy pozn. Człow. mają zawsze charakter aktywny
SPOSTRZEGANIE
podst. epistemologiczne stanowiska wobec procesu SPOSTRZEGANIA. Najbliższe współczesnej koncepcji postrzegania.
-spostrzeganie daje nam dokładny obraz świata. Świat jest takim, jaki widzimy, nie obejmuje ta teoria złudzeń i halucynacji]
-nie spostrzegamy świata zewnętrznego, jedyne, co jest nam bezpośrednio dane to procesy poznawcze
-domyślamy się na podstawie własnych procesów psychicznych analizując spostrzeżenia
-człowiek aktywnie konstruuje obraz świata posługując się danymi dostarczonymi przez narządy zmysłów, posługuje się informacjami z pamięci i tymi, które są rezultatem jego własnej aktywności i są wydobyte z pamięci (najbardziej popularna we współczesnej psychologii poznawczej)
3.Klasyczne teorie spostrzegania:
wstep: teorie rozróżniają wrażenia od wyobrażeń, wrażenie to najprostszy proces psychiczny, to, co spostrzegamy( barwa, kształt). Spostrzeżenie to suma wrażeń.
teoria asocjanistyczna (atomistyczna) Wund, Tishner: asocjaniści uważali ze pierwsze są wrażenia, dopiero z nich powstaje spostrzeżenie. Wrażenia łączą się na mocy kojarzenia. Prawa kojarzenia sformułował Arystoteles i są to: styczność w czasie, w przestrzeni, podobieństwo, kontrast. Suma wrażeń zawsze powinna dawać to samo spostrzeżenie, ale ten sam wzór wrażeń może być za każdym razem inaczej odebrany.
Teoria postaciowa spostrz. (Strukturalizm) Wertheimer, Lewin : oni uważali ze pierwsze pojawia się spostrzeżenie a wrażenia wyodrębniają się później na podstawie analizy i są wtórne. Bardzo ważnymi w tej teorii są: figura i tło. Bliskość przestrzenna, wspólna droga, podobieństwo, jednolita zasada budowy, zgodność z chwilowym nastawieniem, ubiegłe doświadczenia decydują o tym, co uznamy za tło, a co za całość, czyli figurę.
Teoria Hebba (bechiawioralna ) Hebb uważał, że wrzenia są wynikiem aktywności naszych receptorów i są niezależne od spostrzeżeń. Spostrzeżenie jest wynikiem działania procesów pośredniczących. im więcej doświadczeń tym szybciej dokonuje się spostrzeżenie, same wrażenia nie są dostępne naszej świadomości, dopiero spostrzeżenia docierają do mózgu
4.Proces SPOSTZREGANIA I JEGO FAZY
Proces spostrzegania to tworzenie reprezentacji przedmiotu na podstawie informacji otrzymanych z narządów zmysłowych i zawartych w pamięci.
Bodziec dystalny(bodziec zewnętrzny)bodziec proksymalny(obraz powstający na siatkówce) wrażenie ( cechy bodźca zakodowane w impulsach spostrzeżenie(odkodowywanie imp.nerw. i połączenie ich w całość.
Fazy proc.spostrz.:
1.rejestracja sensoryczna-pobudzone detektory cech, zmiana bodźca zewn na impuls nerwowy
2.ocena emocjonalna: od dróg czuciowych odchodzą kolaterale dążące do struktur podkorowych gdzie następuje pierwotna ocena emocjonalna.
Rozpoznanie treści bodźca( ocena semantyczna): określana jest kategoria, do której należy bodziec. Następuje porównanie z kategoriami już istniejącymi w pamięci. Ten proces ma charakter sekwencyjny
faza oceny znaczenia metaforycznego. Dodatkowe procesy wnioskowania odwołujące się do naszego indywidualnego systemu nie zawsze występuje
5.PAMIĘC SENSORYCZNA JEJ CHARAKTER I ROLE
Pamięć sensoryczna (UTM) pozwala przechowywać informacje przkeazane przez narządy zmysłowe tak długo aż nie zostaną zebrane wszystkie informacje związane z danym obiektem. Rejestruje tylko fizyczne cechy przedmiotu, pomijając jego znaczenie. Daje ciągłość spostrzegania i możliwość wykonania operacji na materiale sensorycznym( wyodrębnienie cech)
6.DETEKTORY CECH- to zespoły komórek nerwowych wyspecjalizowanych w odbieraniu, rejestrowaniu określonych funkcji przedmiotów. Tworzą one impuls nerwowy. Charakterystyczna jest dla nich habituacja: Obniżenie się wrażliwości komórek nerwowych na jednostajny bodziec
7. PROCES SPOSTRZEGANIA JAKO PROCES ROZPOZNAWANIA I KATEGORYZACJI
Istotą spostrzegania jest rozpoznanie. Rozpoznanie to określenie, do jakiej kategorii należy informacja. Proces trwa w czasie, porównuje zakodowane w pamięci długotrwałej informacje z impulsem (odkodowuje dzięki pamięci). Dochodzi do konfrontacji danych sesnosrycznych z pamięciowymi.
8. GOTOWOŚC PERCEPCYJNA I JEJ DETERMINANTY
Gotowość percepcyjna to stan organizmu, który warunkuje to, co będzie spostrzegane, to łatwość zastosowania określonej kategorii pamięciowej do danego materiału. To gotowość schematów poznawczych uzależniona od czynników:
1.czynniki zewnętrzne-
a)częstość uprzednich doświadczeń (tworzy efekt primingu).( Jeśli prezentujemy jakiś bodziec tuz przed bodźcem, który będzie za chwile rozpoznawany to będzie on znaczenie szybciej rozpoznany niż gdyby nie był uprzednio zaprezentowany. Priming może być odpowiedni bądź nie odpowiedni nieodpowiedni.
b) konsekwencje społeczne- wyższą gotowością percepcyjna charakteryzują się te kategorie, które są wykorzystywane przez innych ludzi.
2. Czynniki wewnętrzne ( zw. Są z wen organizacją systemu kategorii wykorzystywanych w trakcie spostrzegania)
Monopol- liczba kategorii wykorzystywanych przez jednostkę(, jeśli mamy nie wiele kategorii postrzegania to ich monopol jest duży
Integracja poznawcza systemów kategorii- im silniej powiązane są ze sobą kategorie tym wyższa będzie ich gotowość
Konsekwencje motywacyjne- kategorie, które są związane z realizowanymi przesz człowieka celami wykazują większa gotowość niż kategorie obojętne
9. ZJAWISKO OBRONNOŚCI PERCEPCYJNEJ I JEGO ZNACZENIE DLA PROC. POSTRZEGANIA
Polega na tym, że nie dochodzi do sformułowania spostrzeżenia, bo zostało ono emocjonalnie rozpoznane jako złe. Obronność percepcyjna jest przejawem orientacji emocjonalnej zagrażającego jednostce. Badania wykazały ze niezależnie od rozpoznania bodźca występowało jego rozpoznanie emocjonalne.
10.KONSTRUKCYJNY CHARAKTER SPOSTZRZEGANIA W/G NEISSERA
Neisser uważa, że spostrzeganie ma charakter cykliczny i jest czynnością ciągłą, której trudno wyróżnić początek czy koniec. Równoprawne części cyklu to pobieranie informacji z otoczenia i ich poszukiwanie. To, co ludzie widza czują zależy od och oczekiwań, czyli antycypacji, dokonują tego na podstawie własnych schematów pamięciowych. Kategorie, czyli schematy pamięciowe kierują naszymi oczami, następnie kierują procesami eksploracji w wyniku tego procesu informacje są pobierane. RYS 1
11. Wpływ kontekstu na spostrzeganie:
Są 3 gr.bodżców kontekstowych wpływających na to, co będzie spostrzegane.
Bodźce, które działały przed pojawianiem się spostrzeganego bodźca(kontekst)
Bodźce współkonstektujace
Bodźce występujące po wystąpieniu danego bodźca
Bodźce mogą być Rózie odbierane w zależności od kontekstu, który ułatwia procesy spostrzegania i zmniejsza niepewność, co do poprawnej identyfikacji.
12. POWIDOKI I ICH RODZAJE
powidoki pojawiają się, gdy na nasze zmysły nie działa już bodziec. Rodzaje:
1 pozytywne (przy zamkniętych oczach) dokładnie odzwierciedlają obraz przedstawionego przedmiotu, pojawiają się podczas bezwładności procesów nerwowych są pewną formą pamięci sensorycznej.
2 Negatywne( utrzymują się przez dłuższy czas, przy otwartych oczach stanowią przeciwieństwo lub dopełnienie pierwotnego obrazu).
Dowodzą rozciągnięcia w czasie spostrzegania i używania detektorów cech. Powidoki powstają, bo dana komórka nerwowa po dłuższym odbieraniu bodźca słabiej na niego reaguje i część pobudzenia przekazuje innej komórce.
13.ROLE PROCESU SPOSTRZEGANIA
1.Zbieramy informacje o otoczeniu 2. Dostarcza informacji o przebiegu i wynikach naszego własnego działania 3. Ma charakter kontrolny i korekcyjny
WYOBRAŹNIA
14. WYOBRAŹNIA-TRADYCYJNE ROZUMIENIE
Wyobrażenia-umysłowe obrazy rzeczywistości, które pojawiają się pod nieobecność jakiejkolwiek rzeczy obiekty są wydobywane z elementów pamięci.
Wyobraźnia-zdolność do tworzenia obrazów przedmiotów, którymi nigdy się nie zetknęliśmy. To pewna przestrzeń, pole do tworzenia wyobrażeń. Wyobrażenia mogą mieć charakter odtwórczy: ejdetyczne (cechują się fotograficzną dokładnością, inaczej pamięć fotograficzna) i twórcze (przedstawianie obiektów wyobraźni, które w rzeczywistości nie istnieją ) w których zawierają się konglomeraty zestawienia tego co widzieliśmy.
Wyobrażenia maja charakter konstruktywny.
15. GŁOWNE STANOWISKA OBRAZOWE I ABSTRAKCYJE W TWORZENIU WYOBRAŻEŃ
OBRAZOWE- Kosslym- wyobrażenia przypominają rzeczywiste obrazy, ale są mniej wyraziste. Obiekty mają wielkość, kształt. Wyobrażenia są tworzone za pomocą pierwotnego kodu obrazowego. Poszczególne obrazki tworzą całość -wyobrażenie. Wyróżniamy. 2 Rodzaje reprezentacji: GŁĘBOKA(przechowywane w pamięci trwałej, nie dostępne świadomości)POWIERZCHNIOWA(łatwo dostępna umysłowi, powstają w oku zew.- Quasiobrazy)
ABSTRAKCYJNE -Phylyssyn- reprezentacje umysłowe mają postać sądów, które mają charakter abstrakcyjny, sąd to język myśli. Są to reprezentacje umysłowe używane do tworzenia wyobrażeń, składają się one na reprezentację głęboką. Nie są poddawane analizie poznawczej.
16.PAVIO. 4 PODST.STANOWISKA RELACJI MIĘDZY RODZAJEM KODU A REPREZENTACJAMI UMYSŁOWYMI
1.Głębokie kodowanie ma charakter werbalny, pośredniczy język(charakter lingwistyczny)
2.Kodowanie ma charakter niewerbalny, obrazy są podst. do tworzenia wyobrażeń
3.pdst.tworzenia wyobrażeń jest kod w postaci sądów(abstrakcyjne)
4.teoria podwójnego kodowania(oba systemy- werbalny, niewerbalny-są niezależne, lecz wzajemnie powiązane. Następuję analiza sensoryczna.
17. WPŁYW WYOBRAŻEŃ NA PROCESY PSYCH. CZŁOWIEKA
1.na pamięć(jeżeli kodujemy inf. werbalne i niewerbalne, to tracąc jedną z nich mamy drugą)
2.na proces rozw. problemów(wyobrażenia uruchamiają proces twórczy, są narzędziami myślenia)
3.na stany emocjonalne(używane podczas relaksacji)
4.na efektywność pracy(wizualizacja sukcesu)
UWAGA
18. PODST. FUNKCE UWAGI
-selekcjonowanie bodźców docierających do jednostki(dwie czynności można robić naraz). Rodzaje selekcji: pierwotna(przez narządy zmysłowe), wtórna( w procesach pamięciowych gł. W pamięci trwałej), trzeciorzędna (na poz. reakcji),ma charakter funkcjonalny.
-czujność(uwaga nie tylko oddziela inf. od nieważnych, ale także szuka informacji, które mogą się przydać do rozw. problemu). Rodzaje uwagi: intensywna i ekstensywna
-określa wielkość zasobów potrzebnych do wykonania danej czynności (uwaga decyduje o tym ile energii psychicznej poświęcimy do wykonania czynności)
19. FIZJOLOGICZNE MECHANIZMY UWAGI
ODRUCH ORIENTACYJNY receptory skierowane na źródło inf., ułatwia to odbiór bodźców najważniejszych;
INDUKCJA UJEMNA pobudzenie okolic kory mózgowej-jednostka jest mało wrażliwa na dochodzące bodźce;
HABITUACJA zmniejszenie wrażliwości na bodźce monotonne;
MECHANIZM ZW. Z DZIAŁANIEM UKŁ.SIATKOWEGO PNIA MÓZGU wybiórcze pobudzanie różnych miejsc mózgu. W pniu są włókna: pobudzające i hamujące
20. Teorie na poziomie percepcji Broadbenta i Treisman
TEORIA UWAGI BROADBENTA: selekcja następuje dopiero po kodowaniu zmysłowym i po przejściu inf. Przez pamięć krótkotrwałą. Selekcja inf. Wynika z istnienia filtru o ograniczonej przepustowości między pamięcią krótkotrwała i trwałą. Informacje, na które nie zwracamy uwagi przechowywane są w systemie poznawczym przez ok.20sek.
TEORIA UWAGI TREISMAN : Proces uwagi zachodzi w 2 fazach, po każdej z nich może nastąpić zatrzymanie przetwarzania informacji i wystąpić specyficzna reakcja. 1faza:jednostka rejestruje właściwości informacji w sposób automatyczny, analizuje właściwości fizyczne.( w tej fazie może nastąpić zatrzymanie analizy i od razu reakcja. 2 faza: jednostka uruchamia uwagę skoncentrowaną, ma ona za zadanie połączenie cech fizycznych w całość i dopiero nadanie znaczenia. W wyniku nadania znaczenia może nastąpić reakcja. Jeśli komunikat jest ważny następuje pełna analiza znaczenia. W tej teorii istotny jest ”słownik wewnętrzny, czyli nasza zebrana wiedza o słowach, jeśli słowo jest w centrum uwagi mamy nieograniczony dostęp do wiedzy o nim. Każde słowo w słowniku ma próg rozpoznania słowa, czyli próg dostępu do słownika. Słowa o dużym progu dostępu zwracają naszą uwagę. Łatwość dostępu zależy od czynników stałych(dł. słowa częstości występowania i wartość) i chwilowych( nastawienie, nastrój, emocje i wymogi aktualnie wykonywanego zadania.
21. TEORIA UWAGI NA POZIOMIE REAKCJI
Selekcja trzeciorzędna- procesy selekcji występują w sekwencji przetwarzania informacji późno, dopiero w fazie organizacji i generowania się akcji. Selekcja ma charakter funkcjonalny
22 Teorie zasobów uwagi Khanemana
Nasza uwaga ma taką funkcję jak pobieranie informacji. A to ile informacji pobierze zależy od pojemności uwagi. Zasoby zależą od: -trudności zad.(Podczas zad. Łatwych zużywamy mało zasobów i dlatego można robić dwie rzeczy naraz)-poziom pobudzenia organizmu(przy wyższym pobudzeniu dostępna jest wyższa ilość zasobów)-polityka „alokacyjna”(wybieramy, na co będzie zużytkowana nasza uwaga)
23 Teoria uwagi S.Di Nuovo
Uwaga ma charakter aktywny. Zaznacza zw. między uwagą,a świadomością. Pole centrum uwagi to treści swiadome. Następne pole uwagi to doświadczenia życiowe, dostępne świadomości. Nastepne to uwaga mimowolna-analiza bez udziału swiadomości. Ostatnie pole uwagi, to zachowania pozauwagowe.
24 Co to są dystraktory i jakie są ich rodzaje
To bodźce odwracające uwagę: ZEW.(odgłosy zagłuszajające) WEW.(myśli nieprzyjemne). Efekt rykoszetu: Pewne myśli i obrazy pojawiają się niezależnie od naszej woli, są natrętne i mają charakter nieprzyjemny- im bardziej chcemy je usunąć tym silniej i częściej wracają. Ruminacje - wracamy do pewnych myśli, bo mamy taka potrzebę, poczucie, że musimy coś przemyśleć( inaczej mają charakter intruzyjny.
25.Procesy automatyczne i kontrolowane
AUTOMATYCZNE(nie angażują świadomości można wykonać 2 czynności naraz zadania łatwe i znane,wykorzystują proste Pr. Poznawcze:
KONTROLOWANE(angażują świadomość trzeba zakończyć czynność,aby rozpocząć drugą. Zad. nowe i trudne, wykorzystują złożone Pr. Poznawcze)
****Omów teorię refleksyjności E.Langer
Wykazała, że refleksyjność ma duże konsekwencje dla zdrowia czł. Kiedy są zaangażowane osobiste interesy danej osoby, to łatwiej wchodzi ona w stan refleksyjności. Traktuje refleksyjność jako cechę osobowości. Człowiek refleksyjny bardziej analizuje i jest mniej podatny na błędy.
26.ZJAWISKO UPRZEDZENIA:
Zjawisko związane z uwagą automatyczną polega na ułatwianiu spostrzegania przez odebranie wcześniej jakiegoś innego bodźca. Bodziec może zostać nieuświadomiony, podobnie jak całe zjawisko. Dowodzi to, że bodźce podprogowe nie mogą na nas wpłynąć.
27 Podaj i omów cech uwagi
Natężenie uwagi(koncentracja uwagi jak skupia się jednostka na danym bodźcu)
Dynamika uwagi(zależy od ruchliwości Pr. nerwowych)związana z giętkością lub przestrzennością uwagi.
Zakres uwagi(ile mamy zasobów uwagi)selektywność(wyodrębnianie pewnych cech bodźca). Związana z pojemnością pamięci krótkotrwałej
Wybiórczość lub selektywność uwagi- zdolność do wyodrębniania pewnych cech, sygnałów lub bodźców występujących w szerszym niezróżnicowanych w tle.
Stabilność(stosunek natężenia uwagi do dynamiki uwagi) wysoka koncentracja, mała przerzutność dają dużą stabilność
*im większy zakres tym większa stabilność i natężenie uwagi. Cechy uwagi są uwarunkowane przez cechy temperamentalne(wrodzone)
PAMIĘĆ
28.Pamięć jako ZDOLNOŚĆ(wł. jednostki pozwalająca przechować inf.; pamięć skł. Się ze zdolności specyficznych; możliwe jest ćwiczenie pamięci; pamięć jest skł. Inteligencji.
Jako PROCES(proces psychiczny biorący udział w przechowywaniu inf.; pamięć składa się z faz; możliwe jest ćw. Faz; pamięć jest faza procesu przetwarzania inf.
29. Tradycyjne badania nad pamięcią
NURT NEUROPSYCHOLOGICZNY(inf.jest w naszej świadomości jak długo krąży po tym obwodzie)NURT TEORIO-INF.(Mówi o tym,w jaki sposób przechowujemy inf.-bufor operacyjny-operuje się inf.)
30. Biologiczne podłoże pamięci
PAMIĘĆ GATUNKOWA(zawiera inf. Dotyczące struktury organizmu, jest przetwarzana- (kod genetyczny)INDIWIDUALNA(zapis doświadczeń czł)SPOŁECZNA(doświadczenia gr.społ - sądy, przekonania) kwas RNA przekazuje takie informacje, które przenoszą ślad pamięciowy.
31. fazy procesu pamięciowego
KODOWANIE( rejestrowanie informacji )
ZAPAMIĘTYWANIE (rejestrowane są inf. w pamięci, potrzebna jest koncentracja uwagi i znajomość celu, ważny jest adres informacji, miejsce, w którym coś zostaje zapisany, miejsce te wyznacza nasza ogólna wiedza o świecie. Im większa wiedza ogólna, tym więcej adresów(kontekstów))
PRZECHOWYWANIE (okres przechowywania inf. W pamięci, wraz z czasem zmienia się miejsce w pamięci)
ODTWARZANIE(przywołanie do świadomości inf. Z pamięci)
32. CYKLE PAMIĘCIOWE Tulvinga
Mały cykl pamięciowy(ZAPAMIĘTYWANIE- to spostrzeganie fiz. Cecha bodźca i kodowanie spostrzeżenia; PRZECHOWYWANIE- przechowywanie w kodzie charakterystycznym do danego rodzaju pamięci, rekodowanie i przechowywanie kodu rekodowania; WYDOBYWANIE-poszukiwanie inf. W pamięci(bodziec uruchamiający wydobywanie),decyzja(odpowiedz),wprowadzenie odp.do pamięci, zachowanie(raekacja i odp.)
Duży cykl pamięciowy,(gdy zachowanie podlega spostrzeżeniu to cykl zaczyna się od nowa)
33 prawo częstości i prawo Foucaulta
Pr.czestości- im więcej razy coś powtarzamy, tym lepiej to zapamiętamy.
Pr. wg Foucaulta-t=kl2, gdy zapamiętany materiał jest obszerny, to czas poświęcony na opanowanie jednego elementu wzrasta szybciej, niż jego objętość.
34. przypominanie i rozpoznawanie-to te same procesy?
Są to Procesy odmienne, ale często występują wspólnie gdyż nie tylko rozpoznajemy obiekt, ale również przypominamy sobie fakty z nim związane. Rodzaje zależności między przypominaniem a rozpoznawaniem:
-Nieświadomy plagiat mówi o tym, że przypominanie występuje bez rozpoznania, odtwarzany zbiór informacji w przekonaniu, że jest on naszym oryginalnym wytworem.
-Para amnezja charakteryzuje rozpoznanie bez przypomnienia.
-De ja Vu- coś było już widziane. Rozpoznanie całej sytuacji bez przypomnienia.
-jamais vu- alienacja, coś nigdy nie było widziane, fałszywe rozpoznanie syt.dobrze znanej jako całkowicie nowej.
35. teorię przypominania Lofusów
Proces przypominania jest Pr. dwufazowym, a jedną z jego faz jest pr. rozpoznawania. Np. Słowa o niskiej częstości szybciej rozpoznajemy, a o wyższej szybciej przypominamy> Ludzie używają różnych sposobów na odszukanie informacji. Czynniki wpływające na rozpoznanie i przypominanie to: częstość słów; uczenie się zamierzone i mimowolne (Zamierzone ma lepszy wynik z przypominaniem, a z rozpoznawaniem i zamierzone i mimowolne ma takie same wyniki.) ; strategie uczenia się ( nadajemy znaczenie, kod semantyczny w przypominaniu, do rozpoznawania nadajemy cechy fizyczne)
36.Strukturalne Modele pamięci
ULTRAKRÓTKOTRWAŁA (UTM- pojemność 18 elementów,czas:o,5-2 sek. ścisła ze względu na modalność fonetyczną(mowa),echoliczną(dźwięk),rejestruje fiz. Cechy bodźca)
KRÓTKOTRWAŁA (STM- czas ok.20sek.pojemność 7+/-2,kod ma charakter akustyczny(dźwięk)
TRWAŁA (LTM- nieograniczona pojemność i czas przechowywania, kod oparty na znaczeniu
37. Model pamięci krótkotrwałej Sperlinga
Informacje docierają do człowieka przez dane sensoryczne z pamięci ikonicznej i echonicznej.
Następnie następuje rozpoznanie i selekcja informacji nim trafia do pamięci krótkotrwałej. Pamięć krótkotrwała jest magazynem w której może znajdować się 7+-2 informacji. Nowa informacja wypycha jedną ze starych. Zostaje ona zapomniana albo przesunięta do pamięci trwałej.
38. 39PAMIĘC OPERACYJNA WG BADDLEYA I DOWODY ODRĘBNOŚCI PAMIĘCI KRÓTKOTRWAŁEJ I TRWAŁEJ
Centralny system wykonawczy, który jest dostępny świadomości dzieli się na pętlę fonologiczną(tzw. głos zew. ,ma dwa składniki. Czas może być przedłużony przez przenoszenie z jednego składnika do drugiego. Kontrolny system artykulacyjny (przechowuje inf. Przez powtarzanie w głowie inf.) i magazyn fonologiczny(przechowuje inf. Krótko przez szept, może być słyszalny przez nas) oraz centralny system składa się z notesu wzrokowo-przestrzennego (materiał w postaci obrazowej tzw. Oko wew.-utrzymywane są w nim informacje).
3 gr. Czynników działające tylko na jedną z pamięci: 1.krzywa pozycyjna- obrazuje największy kłopot z zapamiętywaniem materiału środkowego. 2 Dane fizjologiczne- urazy mogą powodować zaburzenia procesu przenoszenia z pamięci krótkotrwałej do długotrwałej. 3.kod semantyczny oparty na znaczeniu
Podstawowe właściwości pamięci trwałej- 1.pojemnośc, prawdopodobnie nieograniczona. 2.czas przechowywania praktycznie nieograniczony. 3.kodowanie informacji oparte na ich znaczeniu, sens nadajemy w pamięci operacyjnej.
40.PAMIĘC SEMANTYCZNA A EPIZODYCZNA
SEMANTYCZNA(zawiera wiedzę ,która jest niezbędna do posługiwania się słowami i językiem, nie posiada emocji, automatyczne odtwarzanie nie zmienia jej zawartości)EPIZODYCZNA(odtwarzanie danych zmienia zawartość, posiada emocje, gromadzi doświadczenia życiowe, tracimy ja przez urazy, wypadki). Są w niej zapisane formuły i zasady gramatyki. Operacje w pamięci semantycznej: wnioskowanie, aktualizowanie dancych, odtwarzanie informacji następuje automatycznie niezależnie od kontekstu. Odtwarzanie nie zmienia jej zawartości, a w pamięci epizodycznej zmieniają. Pamiec epizodyczna ma charakter wspomnieniowy, mamy poczucie ciągłości siebie w czasie, odwołuje się ona do czasu. Operacja w tej pamięci: mogą następować zmiany; możemy odtworzyć coś co zapamiętaliśmy a czego nie widzieliśmy jako widzialne, jest zależne od kontekstu, odtwarzanie zmienia stosunek do zapamiętanych zdarzeń. Ma duże znaczenie dla poczucia naszej tożsamości.
41 model pamięci semantycznej Collinsa i Quilliana
Węzły to poszczególne pojęcia, a połączenia między nimi to relacje. Każde pojęcie ma pewne cechy i właśc.. Cechy charakteryzują kategorie tylko na danym poziomie ogólności
Zwierze(je,oddycha)>ptak(ma pióra,lata)>kanarek(spiewa,żółty). Najszybciej dostępne cechy bezpośrednio dotyczące pojęcia: pomiar czasu reakcji poznawczej, dowodzi tego jak człowiek porusza się w pamięci semantycznej. Charakteryzuje się byłą ekonomią poznawczą, pojęcia tworzą sieć semantyczną.
42 Opisz teorię schematów poznawczych
Jest to wzorzec poznawczy wyznaczający sposób naszego postrzegania, myślenia, zapamiętywania i działania wobec określonego obrazu. Reprezentuje najbardziej typowe elementy rzeczywistości. Na podst. Schematów powstają interpretacje, organizacje i uzupełnienie informacji. Nie jest bierną kopią rzeczywistości, jest jej specyficzną idealizacją. Nadaje procesom pozn. Charakter konstrukcyjny. Właściwości schematów poznawczych: 1. każdy schemat ma strukturę wewnętrzną i sam wchodzi w skład bardziej złożonych schematów np. twarz ludzka ( oczy, nos ,usta ). Ta właściwość dotyczy hierarchicznej organizacji schematów i zapewnia ekonomiczność w gromadzeniu wiedzy, oraz wybiórczy charakter procesu aktywizowania i przetwarzania informacji. 2. schemat jest rdzeniem pojęciowym mającym swój obszar dopuszczalnych informacji. Struktura wewnętrzna każdego schematu to rdzeń. 3.schemat jest procedura poznawczą- każdy schemat można opisać jako program podstawowych operacji poznawczych, jakich można dokonać na fragmencie rzeczywistości do którego schemat się odwołuje. Każdy schemat zawiera co najmniej jedną procedurę poznawczą rozumienia lub dopasowania.
43. MODEL PAMIĘCI NORMANA I RUMELLHARTA
Podst. Elementem sieci jest czynność. Występują 4 elementy: działanie reprezentowane przez predykat; sprawca; przedmiot i adresat działania.
Jarek(sprawca)dał(predykat)Marysi(adresat)kwiaty(przedmiot)
Zdarzenia sa połączone w ciągi które tworzą epizody. Epizody mogą wchodzić w skład jeszcze bardziej rozbudowanych zdarzeń. Ciągi zdarzeń mogą być reprezentowane na 3 poz. powierzchniowym, głebszym( sens zdarzenia), głębokim ( czysta abstrakcja , reguły działania).
Aby zrozumieć zdarzenie, musimy dysponowac danymi, zarówno z pamięci epizodycznej i semantycznej.
44. PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA TEORII GŁEBOKOŚCI PRZETWARZANIA INFORMACJI:
3 poziomy przetwarzania informacji.
1.WSTĘPNY(analiza sensoryczna)
2.GŁĘBSZY(interpretacja znaczeń)
3.NAJGŁĘBSZY(wzbogacenie wiedzy, trwa najdłużej. Posiada 2 typy przetwarzania informacji: I typ-wtórny obieg jest na tym samym poziomie, na którym zatrzymało się przetwarzanie, to pamięc pierwotna. Informacja może wejść w obieg w dowolnym momencie, jest czymś w rodzaju koncentracji uwagi na danej informacji, staje się ona bardziej dostępna w świadomości; II typ-występuje przesunięcie wtórnego obiegu do głębszej analizy). Im głębiej przetwarzamy informacje, tym więcej się ich pojawia, tym dłużej to trwa, tym odporniejsze są na zakłócenia.
45. TEORIA PAMIĘCI Tulvinga
Pamięć składają się z 3 uporządkowanych hierarchicznie i powiązanych systemów pamięciowych: PAMIĘĆ PROCEDURALNA(przechowuje nawyki, obszerna, jest podst., funkcjonuje niezależnie)P.SEMANTYCZNA(wiedza o świecie)P>EPIZODYCZNA(epizody z życia osobistego).Między systemami nie ma granic, a informacje przepływają swobodnie. Procesy poznawcze w obrębie jednego systemu są powiązane ze sobą silniej niż różnych systemów. Każdy system pamięciowy składa się z elementarnych składników operacyjnych.
46. PAMIEĆ PROCEDURALNA A DEKLARATYWNA
PAMIĘĆ DEKLARATYWNA Posiadamy ją lub nie, nabywana dyskretnie, można ją zakomunikować werbalnie, twierdzenia, wiedza dostępna bezpośrednio, świadoma)P.PROCEDURALNA(można ją posiadać w różnym stopniu, nabywana podczas czynności, demonstruje się ja, wiedza nabywana pośrednio, produkcja, nieświadoma, ale można ją sobie uświadomić)
47.48 PAMIĘĆ AUTOBIOGRAFICZNA I JAKIE SĄ JEJ FORMY.
To zapis indywidualnych doświadczeń z przeszłości, Informacje są uporządkowane.
NARRACJE WREBALNE(hist. dotyczące naszej przeszłości)ELEMENTY OBRAZOWE(dotyczą zdarzeń rzeczywistych i wymyślonych) EMOCJE(mogą skupić uwagę na jednym aspekcie zdarzenia)
Organizacja informacji w pamięci autobiograficznej.
-ułożenie sekwencyjne na poziomie ogólnym- informacje zorganizowane hierarchicznie. Ważniejsze zdarzenia są datowane, jeśli data nie jest dokładnie pamiętana zdarzenia są określane przy pomocy okoliczności zewnętrznych.
POJĘCIA
49 PODSTAWOWE FUKCJE POJĘĆ
Jest to reprezentacja umysłowa, która zawiera istotny opis wł. Klasy lub kategorii.
EKONOMIA FUNKCJONOWANIA POZNAWCZEGO(redukcja informacji przetwarzanych przez umysł) ROZUMIENIE I MYŚLENIE(wiedz dzięki pojęciom podzielona jest na sensowne części)
KOMUNIKACJA(ułatwiają porozumienie się ludzi)
50. Pogląd klasyczny na strukturę pojęć
Istotne są te właściwości.,Które są wspólne wszystkim obiektom danej klasy. Kryterium istotności to powtarzalność. Granice pojęć są ostre. Przyswajanie pojęć za pomocą abstrakcji negatywnej i pozytywnej. Człowiek dokonuje najpierw abstrakcji negatywnej( pomijamy nieistotne cechy) i pozytywnej( z pozostałych cech wybieramy te wcześniej pomijane). Pojęcie posiada: 1.Istote pojęcia( zbiór charakterystycznych, abstrakcyjnych właściwości polegających na określeniu relacji danego pojęcia do innych pojęć), 2. Procedurę identyfikacyjną( zbiór cech charakterystycznych pozwalający zaliczyć obiekt do danej trasy. *Efekt zagnieżdżenia i pojęcia podrzędne stanowią podzbiór w pojęciach nadrzędnych
51.PROBABILISTYCZNY POGLĄD
Istotne są te właściwościach,które charakteryzują najbardziej typowych przedstawicieli klasy. Pojęcia nie można sprowadzić do zbioru cech, które byłyby zarazem konieczne i wystarczające. Reprezentacje pojęcia stanowi miara tendencji centralnej poszczególnych cech egzemplarzy pojęcia. Czas decyzji semantycznej jest krótki w przypadku typowych egzemplarzy a długi przy nietypowych. Teoria Smitha i Ripsa- pojęcie stanowi zbiór dwóch rodzajów cech: definicyjnych i charakterystycznych. Teoria pojęć naturalnych Rosh'a- pojęcie naturalne składa się z prototypu oraz konstelacji reprezentacji innych obiektów, w różnym stopniu podobnych do prototypu.
52. Pogląd egzemplarzowy na strukturę pojęć.
Istotne są te właściwości, które posiadają konkretne, wyróżnione obiekty danej klasy. Reprezentacja pojęcia składa się z oddzielnych opisów egzemplarzy tego pojęcia. Mogą być to pojedyncze obiekty lub całe podzbiory obiektów, tj. ocena podobieństwa między pierwszy raz zobaczonym obiektem a kolejnymi takimi obiektami(egzemplarz typowy: np. Jeśli dziecko zobaczy pierwszego psa w życiu np. ratlerka, to później będzie kojarzyło słowo pies z obrazem ratlerka.)
53. Rozstrzygnij dylemat: są 3 poglądy na strukturę pojęć, czy 3 rodzaje pojęć?
Porównanie poglądów pod względem: 1. Nabywania pojęć, 2 reprezentacji umysłowej; 3 czy jest rozróżnienie? 4. Na czym polega podobieństwo?
Klasyczny: ad.1 Abstrahowanie właściwości, ad2. Cechy definicyjne i charakterystyczne ad.3 Odpowiedź „tak” ad4. Kategoryzacja cech(konieczne i wystarczające)
Probabilistyczny: ad1.Konstruowanie pojęcia ad.2 Reprezentacja to prototyp ad3. Odpowiedź„tak” ad.4 Porównanie cech obiektu do prototypu.
Egzemplarzowy ad.1 Zbieranie pojęć ad2. znany egzemplarz ad3. odpowiedź „nie” ad4. pomiar podobieństwa między cechami obiektu kategoryzowanego z prototypem.
4 czynniki tworzenia tych pojęc według Cohena :1 który sposób tworzenia pojec zalezy od liczby dostepnych egzemplarzy 2. Rodzaj wymaganej kategoryzacji 3. Stopień rozwoju poznawczego podmiotu 4. Różnice indywidualne. Podsumowanie: umysły konkretne wolą pojęcia egzemplarzowe, umysły abstrakcyjne mogą przyjąć wszystkie założenia
MYŚLENIE
54. PODSTAWOWE RODZAJE MYŚLENIA
AUTYSTYCZNE (niezależne od czynników sytuacyjnych, nie jest nastawione na osiągnięcie konkretnego celu, odgrywa ważną rolę w procesie Twórczym-fantazja, marzenia. Jest to oderwanie od rzeczywistości, myślenie bez celu.
REALISTYCZNE(występuje w sytuacjach, w których zależy nam na spełnieniu celu lub rozwiązywanie Problemu; Myślenie to dzieli się na: 1MYŚLENIE REPRODUKTYWNE(polega na reprodukcji już znanych informacji) oraz na 2.MYŚLENIE PRODUKTOWYNE (wiąże się z tworzeniem nowych informacji: twórcze- np. odkrycie; nietwórcze- nowe dla podmiotu, społecznie znane.3.KRYTYCZNE( człowiek ocenia stworzone przez siebie reprezentacje umysłowe.
55. Koncepcje niezależności języka i myślenia Fodora
Teoria modularności- umysł skł. się z procesów modularnych i niemodularnych.Modułem jest procesem,który spełnia 2war.:jest specyficzny dla pewnej dziedziny(wykorzystuje określone dane wejściowe)treść przekonań z jednej dziedziny nie wpływa na przekonania z drugiej.
56 Czym jest myślenie i jakie są jego pdst.fazy wg.Craika?
Jest procesem.świadomym i kontrolowanym, za jego pomocą tworzy się pewien model rzeczywistości.-Przekład obiektów lub zjawisk na symbole-wytwarzanie innych symboli za pośrednictwem rozumowania-wysuwanie hipotez lub dokonywanie obliczeń-przekład nowych symboli na proces zewnętrzny.
57. 3Koncepcje wyjaśniające rolę jęz. w myśleniu
1.Jezyk jest warunkiem i podstawowym narzędziem myślenia( mowa wewnętrzna)
2 najpierw kształtuje się myślenie później język
3. myślenie i język początkowo rozwijają się niezależnie później zaczynają na siebie oddziałowywać i język staje się narzędziem, jednak myślenie nadal wpływa na język.
58. KLASYFIKACJA SYTUACJI PROBLEMOWYCH
1.ze względu na zdefiniowanie celu: zamknięte (dobrze określony cel) i otwarte (słabo określony cel )
2. Ze względu na ilość rozwiązań: konwergencyjne i dywergencyjne
3. ze względu na konieczność obecności innych osób.(łamigłówki i gry)
59.PODSTAWOWE ELEMENTY ROZWIĄZYWANIA WEDŁUG HAYESSEN'A
stan początkowy ( punkt w jakim znajduje się jednostka, przed przystąpieniem do rozwiązywania problemów. Informacje dostarczone są konfrontowane z zasobami pamięci
cel (wynik jaki jednostka chce osiągnąć rozwiązując problem
operatory (kroki jakie trzeba podjąć by dojść od stanu początkowego do stanu końcowego. w zależności od rodzaju problemu mogą być stosowane jeden lub więcej operatorów.
ograniczenia nałożone na operatory ( mogą być zawarte w strukturze problemu lub konstruowane w sposób jawny; problemy różnią się rodzajem i liczbą ograniczeń- reguły logiczne, normy społeczne i obyczajowe, język.
60. ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW SŁABO OKRESLONYCH
Problemy te charakteryzują się dużą niejasnością w sposobie rozwiązywania nakładanych na nie ograniczeniach i adekwatnością ich reprezentacji. Podstawowy sposób ich rozwiązywania to stopniowe redukowanie ich otwartości. Należy jasno określić do jakiego celu dążymy. Jakie sa potrzeby jednostki, i wtedy można rozważyć strategie jego osiągnięcia. Problem ten może w sobie zawierać potrzebę osiągnięcia kilku celów, to wymaga oceny każdego z nich i zdecydowania się na jeden.
61.sposoby przeszukiwania przestrzeni problemu.
PRZESZUKIWANIE LOSOWE(wykonanie odpowiedniej liczby prób prowadzi do rozwiązania problemu. Jest to czasochłonne)
PRZESZUKIWANIE HEURYSTYCZNE(wykorzystywanie informacji zawartych w problemie i tworzenie własnych analiz danych w trakcie rozwiązywania problemu)
ZASADA BLISKOŚCI(grupa technik polegająca na modyfikacji ścieżki rozwiązań ,by stworzyć odp. Np. metoda ciepło-zimno, metoda wspinaczki, metoda analizy w kategoriach środków i celów- podcele)
ANALOGIE(wykorzystanie zależności z jednej dziedziny do rozw. pr.z innej płaszczyzny)
62.Omów metody planowania rozwiązywania problemów
MODELOWANIE(tworzenie modelu problemu realnego, na którym można wykonać odwracalne operacje)
ANALOGIE(wykorzystywanie zależności i innej dziedziny do rozwiązywania problemu, na danej płaszczyźnie pozwala wnioskować, przewidywać)
63 Co to są operacje umysłowe -typy
To podst. elementy myślenia, których zbiory tworzą strategie umysłowe.
ANALIZA(rozumowanie dedukcyjne; podział całości na części)
SYNTEZA(rozumowanie indukcyjne; łączenie części w całość)
Operacje umysłowe to podstawowe elementy myślenia, których zbiory tworzą strategie umysłowe, dzięki nim przetwarzamy informacje, zawarte w spostrzeżeniach, wrażeniach i pojęciach, pochodnymi tych 2 operacji umysłowych są; abstrahowanie, wnioskowanie, przypominanie.
64 Reguły rządzące operacjami umysłowymi
ALGORYTM (eliminuje ryzyko niepowodzenia, jednoznacznie wskazuje na kolejne ogniwa łańcucha operacji gwarantując rozwiązanie)
HEURYSTYKI(zawodne reguły, dają swobodę w wyborze operacji, niezbędne przy twórczym myśleniu) ich rodzaje to: reprezentatywności, dostępności, gracza, zakotwiczenia, wgląd wsteczny, heurystyka symulacji.
65. fazy rozwiązywania problemów
WYKRYCIE PROBLEMU,
OKREŚLENIE PROBLEMU I STWORZENIE JEGO REPREZENTACJI (tworzy się ją na podst. informacji zawartych w sytuacjach posiadanych wcześniej przez jednostkę)
KONSTRUOWANIE STRATEGII rozwiązania problemu .(rozw. pr. metodą kolejnych kroków) ORGANIZACJA INF.DOTYCZĄCYCH PR.(poszukiwanie inf. potrzebnych do realizacji strategii)
ALOKACJA DOSTĘPNYCH ZASOBÓW POZNAWCZYCH(spr. dostępności niezbędnych środków)
KONTROLA STANU PRACY(umożliwia w porę zmianę strategii)
OCENA KOŃCOWA(sprawdzanie czy osiągnięty cel odp. Wcześniejszym założeniom)
66. Proces myślenia twórczego
To Proces psychiczny prowadzący do nowego wytworu. Jest złożony z szeregu operacji poznawczych którym towarzyszą stany emocjonalne i operacyjne. Najważniejszym momentem procesu jest wgląd czyli nieoczekiwana zmiana percepcji problemu prowadząca do nowego, głębszego i pełniejszego jego zrozumienia