Ocena ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na czynniki biologiczne

Stanowisko pracy - kucharz

Analizowane miejsce pracy: kuchnia w Domu Pomocy Społecznej, zatrudnionych sześciu kucharzy. Do ich obowiązków należy przygotowywanie posiłków dla pacjentów Domu Pomocy Społecznej oraz wszelkie czynności porządkowe w kompleksie kuchennym.

Czynności wykonywane na stanowisku pracy kucharza:

• obieranie warzyw, w tym warzyw zanieczyszczonych ziemią;

• obróbka mięsa wołowego, wieprzowego, drobiowego;

• obróbka ryb morskich i słodkowodnych;

• mycie jaj i przygotowywanie z nich potraw;

• przygotowywanie posiłków z surowców roślinnych, zwierzęcych;

• mycie sprzętu kuchennego i naczyń; sprzątanie kuchni.

Identyfikacja zagrożeń

Według rozporządzenia MZ z dnia 22 kwietnia 2005 r. - Dz. U. Nr 81, poz. 716 wynotowano czynniki, dla których źródłem występowania mogą być produkty zwierzęce, produkty roślinne lub same zwierzęta (bydło, świnie, drób, ryby), oraz grupę zagrożenia, do której należą. Informacje te będą stanowiły podstawę dokonania oceny ryzyka.

Bakterie

Szkodliwy czynnik biologiczny	Grupa zagrożenia	Źródło/występowanie drobnoustrojów
Erysipelothrix rhusiopathiae	2	świnie, owce, bydło, kury, indyki, kaczki, przepiórki
Leptospira interrogans (wszystkie typy serologiczne)	2	świnie, bydło
Plesiomonas shigelloides	2	ryby, ssaki
Salmonella arizonae	2	produkty zwierzęce
Salmonella enteritidis	2	produkty zwierzęce
Salmonella typhimurium	2	produkty zwierzęce
Salmonella paratyphi A, B, C	2	produkty zwierzęce
Salmonella (inne typy serologiczne, z wyłączeniem S.typhi)	2	produkty zwierzęce
Serpulina spp.	2	świnie
Streptococcus suis	2	świnie
Streptococcus spp.	2	bydło
Yersinia enterocolitica	2	bydło, świnie
Yersinia spp.	2	bydło, świnie
Salmonella typhi	3**	produkty zwierzęce
(**) Czynniki biologiczne zakwalifikowane do grupy zagrożenia 3(**) mogące stanowić ograniczone ryzyko zakażenia dla pracowników, gdyż nie są zazwyczaj przenoszone drogą powietrzną.

Wirusy

Szkodliwy czynnik biologiczny	Grupa zagrożenia	Źródło/występowanie drobnoustrojów
Paramyxoviridae
Wirus rzekomego pomoru drobiu	2	drób, ludzie

Grzyby

Szkodliwy czynnik biologiczny	Grupa zagrożenia	Źródło/występowanie drobnoustrojów
Candida albicans	2	ludzie, zwierzęta
Candida tropicalis	2	ludzie, zwierzęta
Scedosporium prolificans	2	szczątki roślinne
Trichophyton spp.	2	zwierzęta, ludzie

Pasożyty

Szkodliwy czynnik biologiczny	Grupa zagrożenia	Źródło/występowanie drobnoustrojów
Toxoplasma gondii	2	owce, świnie, bydło, gryzonie, ludzie

Informacje o drogach przenoszenia ocenianych czynników biologicznych oraz możliwych skutkach zagrożenia (skutkach zdrowotnych), jakie mogą one powodować.

Lp.	Zagrożenie/grupa	Drogi przenoszenia	Możliwe skutki zagrożenia
1.	Wirus rzekomego pomoru drobiu AV GRUPA 2	powietrzno-pyłowe, powietrzno-kropelkowe	zapalenie spojówek
2.	Erysipelothrix rhusiopathiae BA GRUPA 2	bezpośrednie (przyranne), rzadko pokarmowe	różyca, najczęściej postać skórna, rzadziej powikłania w postaci zapalenia wsierdzia i stawów
3.	Leptospira interrogans BA GRUPA 2	bezpośrednie (m.in. przez skórę i błony śluzowe), rzadziej pokarmowe	leptospiroza
4.	Plesiomonas shigelloides BA GRUPA 2	bezpośrednie, powietrzno-kropelkowe	zapalenie żołądka i jelit, biegunki
5.	Salmonella arizonae BA GRUPA 2	pokarmowo-wodne, rzadko powietrzno-kropelkowe	salmonelloza (zapalenie żołądka i jelit, zatrucia pokarmowe)
6.	Salmonella enteritidis BA GRUPA 2	pokarmowo-wodne, rzadko powietrzno-kropelkowe	salmonelloza (zapalenie żołądka i jelit, zatrucia pokarmowe)
7.	Salmonella typhimurium BA GRUPA 2	pokarmowo-wodne, rzadko powietrzno-kropelkowe	salmonelloza (zapalenie żołądka i jelit, zatrucia pokarmowe)
8.	Salmonella paratyphi A, B, C BA GRUPA 2 V	pokarmowo-wodne, rzadko powietrzno-kropelkowe	dur rzekomy (paradur) typu A, B, C
9.	Salmonella typhi BA GRUPA 3** V	pokarmowo-wodne, rzadko powietrzno-kropelkowe	dur brzuszny
10.	Salmonella inne odmiany BA GRUPA 2	pokarmowo-wodne, rzadko powietrzno-kropelkowe	salmonelloza (zapalenie żołądka i jelit, zatrucia pokarmowe)
11.	Streptococcus suis BA GRUPA 2	bezpośrednie, powietrzno-kropelkowe	zapalenie opon mózgowych, stawów, płuc, wsierdzia, głuchota
12.	Yersinia enterocolitica BA GRUPA 2	bezpośrednie (przez uszkodzoną skórę), pokarmowo-wodne	jersinioza - zapalenie żołądka, jelit, zatrucia pokarmowe, ropnie, inne zakażenia pozajelitowe
13.	Yersinia spp. BA GRUPA 2	bezpośrednie (przez uszkodzoną skórę), pokarmowo-wodne	jersinioza - zapalenie żołądka, jelit, zatrucia pokarmowe, ropnie, inne zakażenia pozajelitowe
14.	Candida albicans GRZ GRUPA 2 A	bezpośrednie	kandydoza skóry, paznokci, jamy ustnej, pochwy, rzadziej narządów wewnętrznych, zwykle oportunistyczne w specyficznych warunkach mikroklimatycznych (wysoka wilgotność i temperatura), endogenne reakcje alergiczne
15.	Candida tropicalis GRZ GRUPA 2	bezpośrednie	kandydoza skóry, paznokci, jamy ustnej, pochwy, rzadziej narządów wewnętrznych, zwykle oportunistyczne w specyficznych warunkach mikroklimatycznych (wysoka wilgotność i temperatura)
16.	Scedosporium prolificans GRZ GRUPA 2	bezpośrednie (przez uszkodzoną skórę)	maduromikoza, zakażenie skóry i tkanki podskórnej, rzadziej zakażenie płuc i innych narządów
17.	Trichophyton spp. GRZ GRUPA 2	bezpośrednie (przez uszkodzoną skórę)	grzybica skóry
18.	Toxoplasma gondii PAS GRUPA 2	bezpośrednie	toksoplazmoza

Nazwa stanowiska pracy, na którym występuje narażenie na szkodliwe czynniki biologiczne	Liczba pracowników narażonych na działanie czynników biologicznych	Nazwy czynników biologicznych	Grupa zagrożenia	Czas narażenia	Wykonywane czynności
Kucharz	6 pracowników	Wirus rzekomego pomoru drobiu Erysipelothrix rhusiopathiae Leptospira interrogans Plesiomonas shigelloides Salmonella arizonae Salmonella enteritidis Salmonella typhimurium Salmonella paratyphi A, B, C Salmonella - inne odmiany Streptococcus suis Yersinia enterocolitica Yersinia spp. Candida albicans Candida tropicalis Scedosporium prolificans Trichophyton spp Toxoplasma gondii Salmonella typhi	2 3**	6h/zmianę	1. Obieranie warzyw, w tym warzyw zanieczyszczonych ziemią 2. Obróbka mięsa wołowego, wieprzowego, drobiowego 3. Obróbka ryb morskich i słodkowodnych 4. Mycie jaj i przygotowywanie z nich potraw 5. Przygotowywanie posiłków z surowców zwierzęcych i roślinnych 6. Mycie sprzętu i naczyń 7. Sprzątanie kuchni

Oszacowanie ryzyka zawodowego

Na ocenianym stanowisku pracy występują szkodliwe czynniki biologiczne z grupy zagrożenia 2 oraz jeden z grupy zagrożenia 3**. Czynniki biologiczne zakwalifikowane do grupy zagrożenia 3**, stanowią ograniczone ryzyko zakażenia dla pracowników, gdyż nie są zazwyczaj przenoszone drogą powietrzną. Na ocenianym stanowisku pracy przyjęto zatem stopień narażenia 2.

Na ocenianym stanowisku pracy przyjęto stopień zagrożenia 2 (występujące na nim szkodliwe czynniki biologiczne należą do grupy zagrożenia 2, a z analizy dróg przenoszenia wynika, iż występowanie szkodliwego czynnika z grupy 3** stanowi ograniczone ryzyko zakażenia dla pracowników). Zgodnie z kryteriami klasyfikacji szkodliwych czynników biologicznych dla czynników biologicznych z grupy zagrożenia 2 zazwyczaj istnieją skuteczne metody profilaktyki lub leczenia - zatem na ocenianym stanowisku pracy ciężkość następstw (skutków zdrowotnych dla pracowników) oszacowano jako następstwa o małej lub średniej szkodliwości.

Prawdopodobieństwo wystąpienia następstw tych skutków oszacowano jako mało prawdopodobne. O przyjęciu takiego oszacowania zadecydowały informacje o zasadach zapewnienia odpowiedniej czystości i higieny podczas wykonywania pracy na tym stanowisku, o dotychczasowym braku chorób u pracowników, który wskazywałby na związek z narażeniem na szkodliwe czynniki biologiczne występujące na ocenianym stanowisku pracy.

Podczas szacowania ciężkości następstw oraz prawdopodobieństwa ich wystąpienia należy kierować się wskazówkami z rozdziału II. Ocena ryzyka - czynniki biologiczne.

Ocena ryzyka

Po dokonaniu wyżej przedstawionej analizy należy wyznaczyć ryzyko. Na ocenianym stanowisku pracy przyjęto ryzyko jako dopuszczalne. W takim przypadku nie ma potrzeby opracowywania planu działań korygujących lub zapobiegawczych.

Należy zapewnić, aby ryzyko pozostało na tym samym poziomie, i okresowo weryfikować dokonaną ocenę ryzyka zawodowego.

stanowisko pracy: kucharz

Lp.	Zagrożenie/grupa	Drogi przenoszenia	Możliwe skutki zagrożenia	Środki ochrony przed zagrożeniami	Ciężkość następstw	Prawdopodobieństwo następstw	Ryzyko
1.	Wirus rzekomego pomoru drobiu AV GRUPA 2	powietrzno-pyłowe, powietrzno-kropelkowe	zapalenie spojówek	ochrony osobiste, oświata zdrowotna	mała	mało prawdopodobne	małe
2.	Erysipelothrix husiopathiae BA GRUPA 2	bezpośrednie (przyranne), rzadko pokarmowe	różyca, najczęściej postać skórna, rzadziej powikłania w postaci zapalenia wsierdzia i stawów	ochrony osobiste, bezzwłoczne opatrywanie skaleczeń	mała	mało prawdopodobne	małe
3.	Leptospira interrogans BA GRUPA 2	bezpośrednie (m.in. przez skórę i błony śluzowe), rzadziej pokarmowe	leptospirozy	ochrony osobiste, zwalczanie gryzoni, dezynfekcja, oświata zdrowotna	mała	mało prawdopodobne	małe
4.	Plesiomonas shigelloides BA GRUPA 2	bezpośrednie, powietrzno-kropelkowe	zapalenie żołądka i jelit, biegunki	ochrony osobiste, dezynfekcja	mała	mało prawdopodobne	małe
5.	Salmonella arizonae BA GRUPA 2	pokarmowo-wodne, rzadko powietrzno-kropelkowe	salmonelloza (zapalenie żołądka i jelit, zatrucia pokarmowe)	ochrony osobiste, dezynfekcja, utrzymanie czystości i higieny w miejscu pracy, oświata zdrowotna	mała	mało prawdopodobne	małe
6.	Salmonella enteritidis BA GRUPA 2	pokarmowo-wodne, rzadko powietrzno-kropelkowe	salmonelloza (zapalenie żołądka i jelit, zatrucia pokarmowe)	ochrony osobiste, dezynfekcja, utrzymanie czystości i higieny w miejscu pracy, oświata zdrowotna	mała	mało prawdopodobne	małe
7.	Salmonella typhimurium BA GRUPA 2	pokarmowo-wodne, rzadko powietrzno-kropelkowe	salmonelloza (zapalenie żołądka i jelit, zatrucia pokarmowe)	ochrony osobiste, dezynfekcja, utrzymanie czystości i higieny w miejscu pracy, oświata zdrowotna	mała	mało prawdopodobne	małe
8.	Salmonella paratyphi A, B, C BA GRUPA 2 B	pokarmowo-wodne, rzadko powietrzno-kropelkowe	dur rzekomy (paradur) typu A, B, C	ochrony osobiste, szczepienia ochronne, dezynfekcja, utrzymanie czystości i higieny w miejscu pracy, oświata zdrowotna	mała	mało prawdopodobne	małe
9.	Salmonella typhi BA GRUPA 3** B	pokarmowo-wodne, rzadko powietrzno-kropelkowe	dur brzuszny	ochrony osobiste, dezynfekcja, sterylizacja, szczepienia ochronne, utrzymanie czystości i higieny w miejscu pracy, oświata zdrowotna	średnia	mało prawdopodobne	małe
10.	Salmonella inne odmiany BA GRUPA 2	pokarmowo-wodne, rzadko powietrzno-kropelkowe	salmonelloza (zapalenie żołądka i jelit, zatrucia pokarmowe)	ochrony osobiste, dezynfekcja, sterylizacja, utrzymanie czystości i higieny w miejscu pracy, oświata zdrowotna	mała	mało prawdopodobne	małe
11.	Streptococcus suis BA GRUPA 2	powietrzno-kropelkowe, bezpośrednie	zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, stawów, płuc, wsierdzia, głuchota	ochrony osobiste, dezynfekcja, sterylizacja, utrzymanie czystości i higieny w miejscu pracy, opatrywanie ran, oświata zdrowotna	mała	mało prawdopodobne	małe
12.	Yersinia enterocolitica BA GRUPA 2	pokarmowo-wodne, bezpośrednie (przez uszkodzoną skórę)	jersinioza: zapalenie żołądka, jelit, zatrucia pokarmowe, ropnie, inne zakażenia pozajelitowe	zachowanie zasad czystości i higieny, opatrywanie ran, ochrony osobiste, dezynfekcja	mała	mało prawdopodobne	małe
13.	Yersinia spp. BA GRUPA 2	pokarmowo-wodne, bezpośrednie (przez uszkodzoną skórę)	jersinioza: zapalenie żołądka, jelit, zatrucia pokarmowe, ropnie, inne zakażenia pozajelitowe	zachowanie zasad czystości i higieny, opatrywanie ran, ochrony osobiste, dezynfekcja	mała	mało prawdopodobne	małe
14.	Candida albicans GRZ GRUPA 2 A	bezpośrednie	kandydoza skóry, paznokci, jamy ustnej, pochwy, rzadziej narządów wewnętrznych, zwykle oportunistyczne w specyficznych warunkach mikroklimatycznych (wysoka wilgotność i temperatura), endogenne reakcje alergiczne	profilaktyczne stosowanie mydeł i zasypek przeciwgrzybiczych, używanie przewiewnej odzieży, doskonalenie wentylacji, kąpiel po pracy	mała	mało prawdopodobne	małe
15.	Candida tropicalis GRZ GRUPA 2	bezpośrednie	kandydoza skóry, paznokci, jamy ustnej, pochwy, rzadziej narządów wewnętrznych, zwykle oportunistyczne w specyficznych warunkach mikroklimatycznych (wysoka wilgotność i temperatura)	profilaktyczne stosowanie mydeł i zasypek przeciwgrzybiczych, używanie przewiewnej odzieży, doskonalenie wentylacji, kąpiel po pracy	mała	mało prawdopodobne	małe
16.	Scedosporium prolificans GRZ GRUPA 2	bezpośrednie (przez uszkodzoną skórę)	maduromikoza, zakażenie skóry i tkanki podskórnej, rzadziej zakażenie płuc i innych narządów	oświata zdrowotna, ochrony osobiste, kąpiel po pracy	mała	mało prawdopodobne	małe
17.	Trichophyton spp. GRZ GRUPA 2	bezpośrednie (przez uszkodzoną skórę)	grzybica skóry	ochrony osobiste, używanie przewiewnej odzieży, profilaktyczne stosowanie mydeł i zasypek przeciwgrzybiczych, oświata zdrowotna, doskonalenie wentylacji, kąpiel po pracy	mała	mało prawdopodobne	małe
18.	Toxoplasma gondii PAS GRUPA 2	bezpośrednie	toksoplazmoza	ochrony osobiste, ochrona pracownic w ciąży przed możliwym kontaktem z zarazkiem, oświata zdrowotna	średnia	mało prawdopodobne	małe

Ryzyko na stanowisku pracy kucharza: DOPUSZCZALNE

Wyjaśnienie oznaczeń:

A V BA GRZ AV PAS

- możliwe efekty alergiczne - dostępna skuteczna szczepionka - bakterie - grzyby - wirusy - pasożyty

Dotychczas nie stwierdzono choroby, która miała związek z wykonywaną pracą. Ocena ryzyka powinna być aktualizowana w razie wystąpienia istotnych zmian na stanowisku pracy oraz w razie stwierdzenia choroby pracownika, która miałaby bezpośredni związek z wykonywaną pracą.

8

---