PRAWO CYWILNE

1. Pojęcie prawa cywilnego

Prawo cywilne, to prawo, które reguluje stosunki majątkowe i niemajątkowe.

Pomiędzy podmiotami prawa cywilnego, którymi są osoby fizyczne i prawne oraz ułomne osoby prawne. Ułomne osoby prawne nie mają osobowości prawnej, ale mogą nabywać prawa i zaciągać zobowiązania np. wspólnota mieszkaniowa na tle przepisów UoWłL.

Równorzędność stron (podmiotów) to cecha prawa cywilnego.

Prawo cywilne należy do prawa prywatnego w odróżnieniu od prawa państwowego (administracyjne, finansowe).

Autonomia woli stron.

Prawo cywilne jest w znaczeniu przedmiotowym (przepisy KC) i podmiotowym (jako zespół uprawnień) np. własność

2. Zakres prawa cywilnego

Prawo cywilne to wyodrębniona gałąź prawa. Są to przepisy: KC, prawa spółdzielczego i przepisy ustaw szczególnych, regulujące stosunki cywilno-prawne.

Kodeks Cywilny składa się z 4 ksiąg: część ogólna, własność i inne prawa rzeczowe, zobowiązania, spadki oraz elementy prawa cywilnego zawarte w KR i O (np. stosunki majątkowe małżonków).

3. Zasady obowiązujące w prawie cywilnym

1. ochrona osoby ludzkiej, bo każdy podmiot ma zdolność prawną

2. równość wobec prawa - KC i Konstytucja

3. autonomia woli stron, wyrażająca się w zasadzie swobody umów (np. art. 231 - przenieisenie własności gruntu za wynagrodzeniem)

W prawie cywilnym występuje analogia, zaś w prawie administracyjnym nie.

4. Zasady współżycia społecznego

Kryterium systematyzacji - funkcja, którą w ramach przepisów odwołujących się do zasad współżycia społecznego mają one spełnić.

1. Przepisy, w których naruszenie zasad współżycia społecznego spotyka się z dezaprobatą ze strony ustawodawcy w tym sensie, że wiąże on ujemne skutki z takim zachowaniem się np. art.5 KC o nadużyciu prawa podmiotowego

2. Przepisy, w których powstanie, zmiana lub ustanie konkretnych praw czy obowiązków uzależnione są od oceny danego stosunku prawnego z punktu widzenia zasad współżycia społecznego np. art. 411 pkt 2 KC wyłączający roszczenie z tytułu nienależnego świadczenia, jeżeli spełnione świadczenie odpowiadało zasadom współżycia społecznego

3. Przepisy, które korzystają z zasad współżycia społecznego jako kryterium służącego bezpośrednio lub pośrednio (poprzez wykładnię oświadczenia woli) do bliższego sprecyzowania treści stosunku cywilnoprawnego np. art. 65 KC uznający zasady współżycia społecznego za jedno z podstawowych kryteriów wykładni oświadczenia woli

5. Normy prawa cywilnego

Norma prawna zawiera: hipotezę (określenie adresata oraz okoliczność zastosowania normy), dyspozycję (wyznacza powinny sposób postępowania) i sankcję (negatywne następstwa).

Przepisy prawa cywilnego nie wyrażają pełnej normy prawnej; brak w nich określenia sankcji, która może mieć w tej gałęzi prawa treść bardzo różną (np. uznanie czynności za nieważną)

6. Definicje ustawowe, przepisy odsyłające, fikcje prawne

1. Definicje ustawowe - precyzują znaczenie, w jakim w danym akcie normatywnym będzie występował pewien zwrot.

2. Przepisy odsyłające - nie formułują wszystkich czy niektórych członów norm prawnych, lecz powołują się na inne przepisy przez „odesłanie” do nich, tak że dopiero wszystkie te przepisy łącznie wzięte dostarczają tworzywa do skonstruowania normy prawnej

3. Fikcje prawne - ich rola jest podobna do roli przepisów odsyłających. Chodzi o to, aby istniejące w danym akcie normatywnym dyspozycje dla hipotezy A były także aktualne dla odmiennej hipotezy B np. art. 927 § 1 KC nie może być spadkobiercą ten, kto nie żyje w chwili otwarcia spadku i art. 1020 „spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku”

7. Przepisy bezwzględnie obowiązujące i względnie obowiązujące

1. przepisy względnie obowiązujące, to takie , które mają zastosowanie, gdy strony danego stosunku inaczej nie uregulowały (np. art. 52 „Czynność prawna mająca za przedmiot rzecz główną odnosi skutek także względem przynależności, chyba że co innego wynika z treści czynności albo z przepisów szczególnych”). Prawo spadkowe wtedy, gdy nie ma dziedziczenia testamentowego

2. przepisy bezwzględnie obowiązujące, to takie, których zastosowanie nie może być wolą stron, wyłączone lub zmienione ( np. art. 119 „Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną”)

8. Vacatio legis

Okres pomiędzy opublikowaniem aktu normatywnego, a jego wejściem w życie.

9. Utrata mocy obowiązującej przepisów

1. uchylenie przez późniejszy przepis - derogacja

2. w skutek wydania przepisu późniejszego regulującego dany stosunek odmiennie

3. na skutek upływu czasu na jaki dany przepis został wydany

10. Zasada prawa międzyczasowego (interpolarne)

Rozstrzygają kolizje norm prawnych w czasie i są one zawarte w przepisach przejściowych. W zakresie tych przepisów obowiązują zasady:

1. nieretroakcji (niedziałanie prawa wstecz)

2. bezpośredniego działania ustawy nowej

3. dalszego działania ustawy dawnej

11. Stosowanie prawa cywilnego

Działalność organów państwowych podlegająca na ocenie konkretnego stosunku prawnego, który według obowiązujących przepisów stał się przedmiotem rozstrzygnięcia.

Należy do sądów powszechnych, wyjątki to organy administracyjne.

12. Rodzaje wykładni

Wykładnia to ustalenie rzeczywistego sensu normatywnego, ustalenie treści.

Rodzaje ze względu na podmiot:

1. autentyczna - pochodzi od organu, który wydał dany przepis (rozporządzenie - okólnik)

2. legalna - przez organ uprawniony do ustalenia wiążącej wykładni

3. praktyczna - sądy powszechne

4. doktrynalna - nauka prawa

13. Metody wykładni

1. językowa = gramatyczna - analiza treści przepisu

2. logiczna - wnioskowanie

• komu wolno czynić więcej temu wolno czynić mniej

• kto jest zobowiązany do większego, jest zobowiązany do mniejszego art. 149 „Właściciel gruntu może wejść na grunt sąsiedni w celu usunięcia zwieszających się z jego drzew gałęzi lub owoców. Właściciel sąsiedniego gruntu może jednak żądać naprawienia wynikłej stąd szkody”.

• komu nie wolno czynić mniej temu nie wolno czynić więcej

art. 147 „Właścicielowi nie wolno dokonywać robót ziemnych w taki sposób, żeby to groziło nieruchomościom sąsiednim utratą oparcia”.

• wnioskowanie sprzeciwieństw (argumentu acontario)

art.83 § 1 „Nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jego zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.

3. systemowa - dyrektywy interpretacyjne wynikające z faktu, że przepis jest częścią określonego systemu prawnego

4. funkcjonalna - uwzględnia funkcje jaką ma spełnić określony przepis czyli tzw. latio legis

14. Wyniki wykładni

1. rozszerzająca - ustawodawca powiedział mniej niż chciał

2. ścieśniająca - powiedział więcej niż chciał

3. derogująca - stwierdza, że są 2 przepisy sprzeczne, dojście do wniosku, że nie ma przepisu

15. Analogia

Jeżeli nie ma przepisu rozstrzygającego wówczas istnieją luki w prawie, wówczas posługujemy się analogią.

1. analogia z ustawy (legis) - nakazuje do danego stosunku stosować przepis podobny

2. analogia z prawa (juris) - według ogólnych zasad porządku prawnego

16. Elementy stosunku cywilnoprawnego

Stosunek społeczny o charakterze powinnościowym, który zawiera 3 lub 4 elementy:

1. podmiot - osoby fizyczne i prawne

2. przedmiot - zachowanie ludzi i obiekty, których to dotyczy (rzeczy)

3. 
   prawa

4. 
   obowiązki treści

17. Zdarzenie cywilnoprawne

To fakty, z którymi norma prawna wiąże powstanie, zamianę lub ustanie stosunku cywilno-prawnego

1. w ścisłym tego słowa znaczeniu - niezależnie od woli ludzkiej np. urodzenie, śmierć, upływ czasu

2. działania - wyróżnia się czynności prawne (czynności dążące do wywołania skutków prawnych); orzeczenia konstytutywne

Czyny niezgodne z prawem tzw. niedozwolone.

Czyny zgodne z prawem np. uznanie roszczenia przerywa bieg przedawnienia

18. Orzeczenia konstytutywne

Takie, które kreują stosunek prawny (może powstać, ustać) np. orzeczenie znoszące współwłasność. Orzeczenia, które zastępują (w drodze fikcji prawnej) oświadczenia woli art. 1047 KPC oraz art. 64 KC „Prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie”.

19. Akty administracyjne

Jednostronne i władcze oświadczenie organu dotyczące określonego adresata np. wywłaszczenie

20. Pojęcie prawa podmiotowego

Kategoria nadrzędna w stosunku do uprawnień np. własność - prawo właściciela do rozporządzenia rzeczą

Roszczenie możliwości rządania od konkretnego podmiotu określonego zachowania.

21. Postacie normatywne prawa podmiotowego

Roszczenie możliwości rządania od konkretnego podmiotu określonego zachowania.

Strefa możliwości postępowania w określony sposób wynikająca ze stosunku prawnego przyznana i zabezpieczona przez normę prawną.

22. Rodzaje praw podmiotowych

1. prawa majątkowe np. własność

2. prawa niemajątkowe np. prawo osobiste

3. prawo zbywalne

4. prawo niezbywalne np. użytkowanie i służebność osobista

23. Prawa podmiotowe bezwzględne i względne

1. bezwzględne - skuteczne wobec każdej osoby np. własność, ograniczone prawa rzeczowe

2. względne - skuteczne tylko względem oznaczonej osoby (strony) np. wierzytelności

rozszerzona skuteczność względnych art. 690 prawo najmu

24. Prawa podmiotowe akcesoryjne

Niesamoistne, mogą istnieć jedynie z istnieniem prawa głównego np. hipoteka istnieje, jeżeli istnieje wierzytelność, którą zabezpiecza.

25. Nabycie pierwotne i pochodne

Nabycie prawa podmiotowego jest pochodne, gdy przesłanką istnienia prawa jest zależność pomiędzy prawem poprzednika, a prawem następcy, przy braku tej zależności nabycie jest pierwotne np. nabycie przez zasiedzenie, zawłaszczenie

W nabyciu pochodnym obowiązuje zasada, że nabywca nie może nabyć więcej praw, niż miał poprzednik, wyjątek: nabywa więcej, niż poprzednik:

• rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych

• art. 169 KC nabycie rzeczy ruchomej przez osobę nieuprawnioną do rozporządzania rzeczą

• nabycie spadku od osoby, która nie jest spadkobiercą, a legitymowała się postanowieniem o nabyciu spadku

26. Nabycie pod tytułem ogólnym i szczególnym

1. pod tytułem ogólnym = sukcesja - nabycie uniwersalne - nabywa się ogół praw np. dziedziczenie

2. pod tytułem szczególnym - przedmiotem nabycia jest określone ściśle prawo np. kupno nieruchomości

27. Nadużycie prawa podmiotowego

Nadużycie dotyczy sytuacji, gdy jego wykonywanie mieści się formalnie w granicach tego prawa, ale wykracza poza jego cel społeczny. Jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego

np. art. 5 „Nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony”.

28. Podmioty stosunku cywilno - prawnego

1. Osoby fizyczne - jednostki ludzkie

2. Osoby prawne - twory społeczne, którym prawo przyznaje podmiotowość prawną

3. Osoby ułomne - organizmy, które korzystają z ograniczonej podmiotowości, może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana, mimo że nie jest osobą prawną np. wspólnota mieszkaniowa

29. Zdolność prawna

Zdolność prawna polega na tym, osoba może być podmiotem praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego (np. może na jej rzecz zostać poczyniona darowizna). Zdolność prawna zostaje nabyta przez człowieka od momentu urodzenia (wyjątek nasciturus - spadek) do śmierci bądź uznania za zmarłego.

Art. 8 „Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną”.

30. Co ma wpływ na zdolność prawną

1. wiek

2. ubezwłasnowolnienie

3. obywatelstwo

4. wyrok karny

31. Zdolność do czynności prawnych

Polega na zdolności do nabywania praw i zaciągania zobowiązań poprzez własne działanie. Może być pełna lub ograniczona.

32. Co wpływa na zdolność do czynności prawnych

1. wiek

2. ubezwłasnowolnienie

33. Ubezwłasnowolnienie

- musi być celowe, musi być w interesie osoby, która ma być ubezwłasnowolniona. O ubezwłasnowolnieniu orzeka sąd.

1. całkowite

Art. 13

§ 1 „Osoba, która ukończyła lat 13, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa i narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem”

§ 2 „Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską”

2. częściowe

Art. 16

§ 1 „Osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa i narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw”

§ 2 „Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę”

34. Pełna zdolność do czynności prawnych

Art. 11 „Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności”.

35. Brak zdolności do czynności prawnych

Art. 12 „Nie mają zdolności do czynności prawnych osoby, które nie ukończyły lat 13, oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie”.

36. Ograniczona zdolność do czynności prawnych

Art. 15 „Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają małoletni, którzy ukończyli lat 13, oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo”

oraz takie, którym ustanowiono doradcę tymczasowego w postępowaniu o ubezwłasnowolnienie.

37. Szczególne sytuacje dotyczące osoby mającej ograniczoną zdolność do czynności prawnych

Art. 17 „Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego” - do czynności zmniejszających aktywa i zwiększających pasywa

Przedstawiciele ustawowi to: rodzice, opiekunowie i kurator.

Art. 20 „Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego”

Art. 21 „Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów inaczej postanowi”

Art. 22 „Jeżeli przedstawiciel ustawowy osoby ograniczonej w zdolności do czynności prawnych oddał jej określone przedmioty majątkowe do swobodnego użytku, osoba ta uzyskuje pełną zdolność w zakresie czynności prawnych, które tych przedmiotów dotyczą...”

Art. 944 §1 „Sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych”

38. Tożsamość

Całokształt cech, które składają się na indywidualizację jednostki ludzkiej. Do indywidualizacji służą tzw. dane personalne przede wszystkim imię i nazwisko, potem data i miejsce urodzenia, imiona rodziców oraz ich nazwiska i nazwiska rodowe.

39. Stan cywilny

1. Rodzaj tzw. stanu prawnego człowieka tj. jego sytuacji prawnej w obowiązującym systemie prawnym. Oznacza jego sytuację w rodzinie (więzy między rodzicami i dziećmi oraz między małżonkami) - reguluje KPC o ustalenie stanu człowieka - ustalenie ojcostwa. Akta stanu cywilnego obok ewidencji ludności stanowią rejestr.

2. W szerszym ujęciu do stanu cywilnego zalicza się także ściśle osobiste cechy człowieka, jak wiek, płeć, stan zdrowia psychicznego

40. Dobra osobiste

Dobra osobiste człowieka są to prawa niemajątkowe, które są ściśle związane z określoną osobą i nie przechodzą na innego człowieka, w szczególności:

1. zdrowie,

2. wolność,

3. cześć,

4. swoboda sumienia, nazwiska lub pseudonim,

5. stan cywilny

6. wizerunek,

7. tajemnica korespondencji,

8. nietykalność mieszkania,

9. twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska,

Ponadto dobrem osobistym mogą być uznane przez orzecznictwo:

1. prawo do kultu zmarłych

2. prawo do spokojnego korzystania z mieszkania

41. Zamieszkanie

- decyduje o właściwości sądu

Art. 25 „Miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu”

Aby dana miejscowość stała się miejscem zamieszkania osoba fizyczna, musi w niej faktycznie przebywać oraz mieć zamiar stałego w niej przebywania.

Art. 28 „Można mieć tylko jedno miejsce zamieszkania”

42. Koniec bytu osoby fizycznej

1. śmierć - akt zgonu i następuje dziedziczenie

2. sądowe stwierdzenie zgonu na podstawie stwierdzenia, że śmierć jest niewątpliwa oraz zgon nie został stwierdzony w zwykłym trybie

3. uznanie za zmarłego, gdy razem zachodzą dwie przesłanki: fakt zaginięcia osoby oraz upływ pewnego czasu:

• upłynęło 10 lat od końca roku kalendarzowego, w którym jeszcze żył, jeśli zaginiony ukończył lat 70 wystarczy 5 lat ale nie może nastąpić przed ukończeniem przez zaginionego 23 lat.

• zaginięcie w podróży powietrznej lub morskiej, w związku z katastrofą statku lub okrętu, albo inne szczególne zdarzenie - 6 miesięcy od katastrofy lub 6 miesięcy po 1 roku od chwili, gdy statek lub okręt nie przybył do miejsca przeznaczenia, z upływem 2 lat od ostatniej wiadomości o nim.

• jeśli inne przyczyny niż wyżej po 1 roku od ustania niebezpieczeństwa

Przepisy dotyczące osób prawnych

1. Kodeks cywilny art. od 33 do 43

2. Prawo administracyjne

3. Prawo finansowe

4. Kodeks spółek handlowych

5. Statut

Pojęcie osoby prawnej

Jednostka organizacyjna, która została przez normę prawną wyposażona w zdolność prawną, która zatem może być podmiotem stosunków cywilno-prawnych. Tą jednostką organizacyjną jest twór społeczny, prezentujący się w postaci zorganizowanej działalności ludzkiej, czyli realnego zjawiska.

45. Zdolność prawna osoby prawnej

Osoba prawna od chwili powstania może mieć w zakresie prawa cywilnego prawa i obowiązki (zdolność prawna). Przepisu takiego kodeks cywilny nie zawiera, gdyż rozumie się on sam przez się; z faktu, że chodzi o „osobę”, wynika bowiem, że jednostka organizacyjna wyposażona w tę cechę musi mieć zdolność prawną.

46. Ograniczenia tej zdolności

Wynikają z:

1. istoty osób prawnych:

1. nie może być podmiotem prawa rodzinnego

2. praw zastrzeżonych dla osób fizycznych

3. dziedziczyć z ustawy

2. z ustawy - niemożność nabycia prawa wbrew zakazowi ustawodawczemu

3. ze statutu - postanowienie statutu wyłącza nabycie określonego prawa

47. Odpowiedzialność osoby prawnej

Ogólna zasada - osoba prawna odpowiada za swe zobowiązania całym swoim majątkiem - odpowiedzialność kontraktowa. Ponosi także odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego - odpowiedzialność deliktowa.

48. Zdolność do czynności prawnych osób prawnych

Według art. 38 KC „osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie”. Przepis ten przesądza w sposób pozytywny zagadnienie zdolności do czynności prawnych osoby prawnej. Każda osoba prawna ma tę zdolność automatycznie.

Organy osoby prawnej:

1. stanowiące - Walne Zebranie Akcjonariuszy

2. kontrolne - Rada Nadzorcza

3. zarządzające - Zarząd

49. Kategorie osób prawnych

Ze względu na :

1) powiązania z nosicielami władzy:

państwowe

samorządowe

kościelne

2) przedmiot działania:

gospodarcze

niegospodarcze

3) rolę jaką odgrywają w nich zespoły ludzkie:

typu korporacyjnego

zakładowego

4) podległość różnym dziedzinom prawa:

osoby prawne prawa publicznego

osoby prawne prawa prywatnego

5) zlokalizowanie ich central i na teren działania:

krajowe

zagraniczne

50. Państwowe osoby prawne

1. Skarb Państwa - organami są ministerstwa, urzędy administracji terenowej, jednostki wojskowe

2. inna państwowa osoba prawna np. przedsiębiorstwo państwowe

3) Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa.

51. Samorządowe osoby prawne

1. gminy

2. powiaty

3. województwa

52. Kościelne osoby prawne

Kościół katolicki

Rządzi się własnym prawem kanonicznym oraz ustawa szczególna z 1989r. W skład jego struktury wchodzą takie osoby prawne jak:

1. Konferencja Episkopatu Polski (Kościół jako całość)

2. Metropolie

3. Archidiecezje

4. Diecezje

5. Administratury apostolskie

6. Parafie

7. Zakony

8. Ordynariat Polowy

9. Uczelnie katolickie (KUL)

10. Inne jednostki organizacyjne

Kościół prawosławny - ustawa z 1991 r.

Kościół ewangelicko - augsburski - ustawa z 1994 r.

53. Stowarzyszenia

Jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych. Osobowość prawną uzyskuje z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o zarejestrowaniu.

54. Koniec bytu osoby prawnej

1. akt organu państwa

2. upływ czasu na jaki została powołana

3. uchwała organów o rozwiązaniu

4. reorganizacja (łączenie lub podział)

5. likwidacja działalności

55. Pojęcie rzeczy

Art. 45 „Rzeczami w rozumieniu niniejszego kodeksu są tylko przedmioty materialne”

56. Klasyfikacja rzeczy

Rzeczy mogą być ruchome i nieruchome. Podział ten ma znaczenie przy niektórych czynnościach prawnych np.

1. księgi wieczyste zakłada się tylko dla nieruchomości;

2. dożywocie dotyczy tylko nieruchomości

3. pożyczka - ruchomości

Ponadto rzeczy mogą być oznaczone co do:

4. gatunku (np. nabycie ubrania)

5. tożsamości (np. portret wykonany na zamówienie)

Prawu cywilnemu znany jest jeszcze podział na :

6. rzeczy podzielne tj. takie które mogą być podzielone bez istotnej zmiany i utraty wartości

7. rzeczy niepodzielne

57. Rodzaje nieruchomości

1. Część powierzchni ziemskiej - grunty

2. budynki trwale z gruntem związane - nieruchomości budynkowe

3. części takich budynków - nieruchomości lokalowe

58. Granice przestrzenne nieruchomości

Granice przestrzenne nieruchomości gruntowej określa (tzn. stanowi jak głęboko nieruchomość, jako pewna bryła, sięga w głąb ziemi i jak wysoko wznosi się w przestrzeń ponad ziemią) art.143 KC w myśl, którego w granicach określonych przez społeczno - gospodarcze przeznaczenie gruntu własność gruntu rozciąga się na przestrzeń nad i pod jego powierzchnią.

59. Sytuacja prawna budynków

Budynki to część składowa rzeczy. Są własnością tego czyj jest grunt.

Art. 48 „Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do części składowych gruntu należą w szczególności budynki ...”

Art. 191 „Własność nieruchomości rozciąga się na rzecz ruchomą, która została połączona z nieruchomością w taki sposób, że stała się jej częścią składową”.

60. Księgi wieczyste a ewidencja gruntów i budynków

1. Księgi wieczyste - urzędowy spis praw stanu prawnego nieruchomości, służy bezpieczeństwu obrotu nieruchomościami. Prowadzony przez sądy.

1. Rękojmia wiary ksiąg wieczystych, zakres rękojmi nie obejmuje położenia i powierzchni nieruchomości

2. Prawo wpisane wcześniej jest przed prawem wpisanym później

3. Prawo jest wpisane przed posiadaniem

4. Prawo wykreślone nie istnieje

Zawiera 4 działy:

I - wpisy o nieruchomości:

• rodzaj nieruchomości (gruntowa, lokalowa);

• położenie - adres, powierzchnia, własność

• informacje z ewidencji gruntów

II - określa właścicieli

III - ograniczona prawa rzeczowe np. służebności

IV - hipoteka, zobowiązania finansowe

1. Ewidencja gruntów - zawiera dane o położeniu, granicach, obszarze oraz rodzaju użytków i ich klasach

2. Ewidencja budynków - zawiera dane o położeniu, przeznaczeniu, materiale, z jakiego zostały zbudowane, roku ukończenia budowy oraz ich szczegółowy opis

61. Część składowa

Art. 47

§ 1 „Część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych”

§ 2 „Częścią składową rzeczy jest wszystko, co może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego”

Art. 48 „Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do części składowych gruntu należą w szczególności budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane, jak również drzewa i inne rośliny od chwili nasadzenia lub zasiania”

Art. 50 „Za części składowe nieruchomości uważa się także prawa związane z jej własnością” np. służebność gruntowa ustanowiona na rzecz kazdego właściciela nieruchomości władnącej

Części składowe rzeczy stanowią jedną całość i samodzielnie nie mogą funkcjonować. Odróżnia to część składową od przynależności. Częścią składową będzie np. kierownica w samochodzie albo cement, z którego zbudowano dom.

62. Przynależność

Przynależnością jest tylko samoistna rzecz ruchoma, która należy do tego samego właściciela co rzecz główna, służy do korzystania z rzeczy głównej i pozostaje z nią w faktycznym związku odpowiadającym celowi tej przynależności np. stado bydła będące własnością właściciela nieruchomości.

Z Ustawy o własności lokali:

Art. 2 § 4 „Do lokalu mogą przynależeć, jako jego części składowe, pomieszczenia, choćby nawet do niego bezpośrednio nie przylegały lub były położone w granicach nieruchomości gruntowej poza budynkiem, w którym wyodrębniono dany lokal, a w szczególności: piwnica, strych, komórka, garaż, zwane dalej „pomieszczeniami przynależnymi””.

63. Nieruchomości lokalowe

Ustawa o własności lokali z dnia 24 czerwca 1994 r. (Dz.U.00.80.903)

Art. 2 § 2 „Samodzielnym lokalem mieszkalnym, w rozumieniu ustawy, jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych. Przepis ten stosuje się do samodzielnych lokali wykorzystywanych zgodnie z przeznaczeniem na cele inne niż mieszkalne.

Spełnienie powyższych wymagań stwierdza starosta w formie zaświadczenia.

64. Poziomy i pionowy podział budynków

1. Poziomy - wynika z ustawy o własności lokali i polega na wyodrębnieniu własności np. jednego piętra budynku

2. Pionowy jest niedopuszczalny, chyba że linia podziału dzieli budynek na części regularne i samodzielne i przebiega przez ścianę budynku np. bliźniak

65. Pożytki

Art. 53

§ 1 „Pożytkami naturalnymi rzeczy są jej płody i inne odłączone od niej częsci składowe, o ile według zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy”

§ 2 „Pożytkami cywilnymi rzeczy są dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego” np. czynsz dzierżawny

Art. 54 „Pożytkami prawa są dochody, które prawo to przynosi na podstawie stosunku prawnego.

66. Pieniądz jako szczególny rodzaj rzeczy

Pieniądz jest przedmiotem rozważań jako szczególny rodzaj rzeczy. Cechą, która odróżnia go od innych rzeczy, jest to, że w zasadzie w obrocie cywilno-prawnym decyduje suma, którą wyraża dana liczba znaków pieniężnych, a nie ich rodzaj

67. Papiery wartościowe

Przez papier wartościowy należy rozumieć dokument, z którym ściśle związane jest prawo majątkowe, że realizacja tego prawa nie jest możliwa bez władania tym dokumentem. Legitymacja formalna. np. weksel

68. Przedsiębiorstwo

Art. 55¹ „Przedsiębiorstwo jako zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, a w szczególności:

1. firmę (nazwę), znaki towarowe i inne oznaczenia indywidualizujące przedsiębiorstwo

2. księgi handlowe

3. nieruchomości i ruchomości należące do przedsiębiorstwa, a w tym produkty i materiały

4. patenty, wzory użytkowe i zdobnicze

5. zobowiązania i obciążenia, związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa

6. prawa wynikające z najmu i dzierżawy lokali zajmowanych przez przedsiębiorstwo”

69. Gospodarstwo rolne

Art. 55³ „Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami i obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego”

70. Majątek, mienie

Art. 44 „Mieniem jest własność i inne prawa majątkowe”

71. Pojęcie czynności prawnej

Są instrumentem, za pomocą, którego podmioty stosunków cywilnoprawnych mogą według własnej woli - w ramach obowiązującego porządku prawnego - kształtować te stosunki, doprowadzając do ich powstania, zmiany lub ustania. Czynność prawna to takie zdarzenie prawne, które polega na świadomym zachowaniu się osoby fizycznej (organu osoby prawnej), w którym przejawia się dążenie do osiągnięcia określonych skutków cywilnoprawnych np. przeniesienie własności

72. Swoboda umów

Art. 353¹ „Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swojego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze), ustawie ani zasadom współżycia społecznego”.

73. Oświadczenie woli

Oświadczeniem woli w rozumieniu prawa cywilnego jest takie zachowanie się człowieka, które wyraża w sposób dostateczny zamiar (wolę) wywołania skutku prawnego, tj. ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku cywilnoprawnego. Zachowanie może być uznane za oświadczenie woli, jeżeli:

1. jest na tyle zrozumiałe, aby przynajmniej w drodze wykładni można było ustalić jego sens

2. wynikająca z niego decyzja dotyczy spraw normowanych przez prawo cywilne, a nie prawnie objętych (np. propozycja spaceru nie będzie oświadczeniem woli)

3. nie jest spowodowane przymusem fizycznym

4. złożone jest na serio

74. Klasyfikacja czynności prawnych

Podstawą wyodrębnienia są skutki prawne, które mogą być zgodnie z wolą stron przez dany typ czynności osiągnięte:

1. jednostronne i dwustronne

2. między żyjącymi i na wypadek śmierci

3. konsensualne i realne

4. rozporządzające i zobowiązujące oraz o podwójnym skutku

5. przysparzające

6. odpłatne i nieodpłatne

7. kauzualne i abstrakcyjne

75. Czynności jednostronne i dwustronne

1. jednostronne - do ich dokonania wystarcz oświadczenie woli tylko jednej strony np. testament

2. dwustronne - do ich dokonania potrzeba oświadczeń woli dwóch lub więcej stron np. umowa sprzedaży

76. Czynności rozporządzające i zobowiązujące

1. rozporządzające = rozporządzenie - taka czynność prawna, której celem i bezpośrednim skutkiem jest przeniesienie, obciążenie albo zniesienie istniejącego już prawa majątkowego np. przelew wierzytelności

2. zobowiązujące - taka czynność, która powiększa pasywa osoby ją dokonującej; polega na tym, że osoba ta zobowiązuje się względem innej osoby do świadczenia np. czuwanie nad rzeczą przechowywaną

3. o podwójnym skutku - zobowiązującym i rozporządzającym - np. przeniesienie własności nieruchomości

77. Czynności odpłatne i nieodpłatne

Odpłatne - jeżeli strona, która dokonała przysporzenia otrzymuje lub ma otrzymać w zamian za nie korzyść majątkową, stanowiącą ekwiwalent tego przysporzenia, jeżeli takiego ekwiwalentu brak - nieodpłatna

78. Składanie oświadczenia woli

Ogólną zasadą w prawie cywilnym jest, to iż oświadczenie woli może być złożone w dowolnej formie (pisemnej, ustnej itp.) aby wywołało skutki prawne. Wyjątki od tej zasady przewidziane są w przepisach prawa cywilnego. Sczególnymi formami złożenia oświadczenia woli są:

• Forma pod rygorem nieważności

• Forma dla celów dowodowych

• Forma dla wywołania oznaczonych skutków prawnych

Art. 64 „Prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie”

79. Wykładnia oświadczenia woli

Art. 65

§ 1 „Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w którym złożone zostało , zasady współżycia społecznego lub ustalone zwyczaje”

§ 2 „W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu”

80. Zawarcie umowy

1. zgodność oświadczeń woli

2. rokowania - kolejne uzgadnianie poszczególnych postanowień umowy

3. przetarg

4. oferta i jej przyjęcie

81. Oferta

Oferta jest stanowczą propozycją zawarcia określonej umowy, musi zawierać istotne postanowienia np. co do ceny, przedmiotu umowy, miejsca spełnienia świadczenia.

82. Przetarg

Istotą przetargu jest specjalna procedura „poszukiwania” najkorzystniejszej, z punktu widzenia strony pragnącej zawrzeć umowę, oferty i wyboru (przyjęcia jej). Podstawę przetargu, jako sposobu zawarcia umowy, stanowi tryb ofertowy. Elementy procedury przetargowej to przede wszystkim; ogłoszenie lub zawiadomienie o przetargu i składanie ofert. Przetarg występuje w dwóch zasadniczych postaciach: przetarg ustny i pisemny

83. Forma oświadczenia woli

Wyjątki - forma szczególna;

1. forma pod rygorem nieważności - wynika z ustawy albo woli stron:

1. forma notarialna

2. forma pisemna

3. pismo z datą pewną

4. pismo z notarialnym poświadczeniem podpisu

5. formy szczególne np. dla zawarcia małżeństwa

2. forma dla celów dowodowych

3. forma dla wywołania oznaczonych skutków prawnych - uzależnienie skutków od zachowania formy szczególnej

84. Wady oświadczenia woli

1. Brak świadomości albo swobody w wyrażeniu woli.

2. Pozorność.

3. Błąd.

4. Groźba bezprawna.

85. Brak świadomości lub swobody

Wada oświadczenia woli spowodowana jest szczególną sytuacją psychiczną osoby w chwili składania oświadczenia woli. Sytuacja ta może mieć charakter stały np. niedorozwój umysłowy bądź przemijający np. stan odurzenia narkotykowego. Zarówno brak świadomości albo swobody w wyrażeniu woli jak i pozorność powoduje bezwzględną nieważność tego oświadczenia.

86. Pozorność

Jeżeli dłużnik rozporządzi swoim majątkiem na rzecz osoby trzeciej z pokrzywdzeniem wierzyciela, a rozporządzenie to zostanie dokonane pozornie (majątek dłużnika nie ulegnie faktycznemu uszczupleniu) wówczas rozporządzenie takie będzie nieważne i nie wywoła skutków prawnych. Jeżeli inna osoba nabyła nieruchomość sprzedaną wcześniej dla pozoru to czynność ta będzie ważna chyba, że osoba ta o pozorności wiedziała (zła wiara).

87. Błąd

1. mylne wyobrażenie o rzeczywistym stanie rzeczy

2. mylne wyobrażenie o treści złożonego oświadczenia

88. Groźba

Groźba musi być bezprawna tzn. taka, że grożono użyciem bezprawnego środka (np. groźba okaleczenia) a ponadto poważna.

89. Treść oświadczenia woli

Zawarte w oświadczeniu woli postanowienia określające skutki dokonywanej czynności

90. Sankcje wadliwych czynności prawnych

1. nieważność bezwzględna

2. nieważność względna

3. bezskuteczność zawieszona

4. bezskuteczność względna

91. Nieważność bezwzględna

Najostrzejsza sankcja przewidziana w prawie dla wadliwych czynności prawnych. Polega ona na tym, że mimo istnienia zewnętrznych pozorów konkretnej czynności prawnej, nie wywołuje ona zamierzonych skutków prawnych. Cechy charakterystyczne tej nieważności to:

1. może się na nią powołać każda osoba zainteresowana

2. istnieje ona z mocy prawa i sąd musi ją uwzględnić z urzędu

3. nie może stać się czynnością ważną

92. Nieważność względna

Używana jest dla wyrażenia skutków wadliwości czynności prawnej polegających na tym, że ważność czynności może być uchylona, i to od chwili jej dokonania, z inicjatywy podanych w ustawie osób. Od nieważności bezwzględnej odróżnia ją;

1. czynność prawna dotknięta nią nie jest bezskuteczna - ważność jej może być uchylona w drodze czynności prawnej albo orzeczenia sądowego.

2. Może się na nią powoływać tylko oznaczony w ustawie krąg osób

3. Sąd może uwzględnić ten rodzaj nieważności tylko z inicjatywy upoważnionej do tego osoby, a nie z urzędu

4. Może stać się czynnością ważną

Nieważność względna występuje w dwóch postaciach:

5. do unieważnienia czynności prawnej wystarczy pozasądowe uchylenie się przez stronę od skutków prawnych oświadczenia woli, co przewidziane jest na wypadek błędu lub groźby (z wyłączeniem testamentu, uznania dziecka i przyjęcia lub odrzucenia spadku)

6. do unieważnienia czynności prawnej potrzebne jest orzeczenie sądowe np. unieważnienie uchwały walnego zgromadzenia

93. Bezskuteczność zawieszona

Realizuje się wtedy, gdy do ważności czynności prawnej wymagana jest zgoda osoby trzeciej, czyli osoby, która nie dokonuje danej czynności, lecz brak jest tej zgody np. zgoda przedstawiciela ustawowego do niektórych czynności prawnych, dokonywanych przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnej

94. Pojęcie przedstawicielstwa

Przedstawicielstwo polega na wykonaniu czynności prawnej np. zawarcie umowy w imieniu osoby reprezentowanej, która udzieliła do tego umocowania.

Art. 96 „Umocowanie do działania w cudzym imieniu może opierać się na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe) albo na oświadczeniu reprezentowanego (pełnomocnictwo)”

Przedstawicielami ustawowymi dziecka są np. osoby sprawujące w stosunku do niego władzę rodzicielską

95. Posłaniec, zastępca pośredni

1. Posłaniec - osoba, która przenosi gotowe już oświadczenie woli innej osoby do adresata, sama więc żadnego oświadczenia nie składa. Posłańcem może być :

1. osoba niezdolna do czynności prawnych (np. małoletni poniżej 13 lat)

2. nie musi znać ani rozumieć przekazywanego przez siebie cudzego oświadczenia woli

2) zastępca pośredni - działa we własnym imieniu, ale na cudzy rachunek

96. Przesłanki skuteczności przedstawicielstwa

Aby przedstawicielstwo było skuteczne, przedstawiciel musi mieć:

1. Umocowanie i działać w jego granicach.

2. Zdolność do reprezentowania - pełna zdolność do czynności prawnych

3. Działać w imieniu reprezentowanego

4. Czynność prawna musi należeć do grupy czynności, przy których dokonywaniu zastępstwo nie zostało wyłączone przez prawo

97. Umocowanie

Umocowanie opiera się na ustawie lub oświadczeniu woli reprezentowanego (na pełnomocnictwie); w pierwszym przypadku granice umocowania określają właściwe przepisy dotyczące ustanowienia przedstawiciela, w drugim - treść pełnomocnictwa. Działanie w cudzym imieniu przez osobę, która nie ma umocowania, jak również przez przedstawiciela, który przekracza granice swego umocowania, jest działaniem w zasadzie bezskutecznym.

98. Zdolność do reprezentowania

Przedstawiciel musi mieć zdolność do reprezentowania, czyli musi mieć pełną zdolność do czynności prawnych.

Przy pełnomocnictwie wystarcza ograniczona zdolność do czynności prawnych pełnomocnika, co tłumaczy się tym, że skutki działania nie dotyczą jego, lecz reprezentowanego.

99. Czynności, które mogą być dokonane tylko osobiście

1. sporządzenie lub odwołanie testamentu

2. uznanie dziecka

3. zawarcie małżeństwa

100. Pełnomocnictwo

Pełnomocnictwem jest oświadczenie woli mocodawcy o udzieleniu pełnomocnictwa złożone pełnomocnikowi.

101. Rodzaje pełnomocnictwa

1. ogólne (zwykły zarząd) - pod rygorem nieważności na piśmie

2. do poszczególnych czynności np. do zawarcia określonej umowy

3. do pewnego rodzaju czynności np. zawierania umów

102. Substytucja

Podstawienie innej osoby na swoje miejsce i jest dopuszcale tylko, gdy takie uprawnienie wynika z treści pełnomocnictwa, z ustawy lub ze stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa.

103. Pojęcie dawności

Wszystkie te instytucje prawa cywilnego, które określają skutki prawne będace następstwem niewykonania uprawnień przez czas określony w ustawie. Należą tu:

1. zasiedzenie

2. przemilczenie

3. przedawnienie

4. terminy zawite

104. Pojęcie zasiedzenia i przemilczenia

1. zasiedzenie - polega na nabyciu prawa przez osobę nieuprawnioną wskutek faktycznego wykonywania przez nią tego prawa przez określony ustawą okres

2. przemilczenie - prowadzące do nabycia prawa przez daną osobę na skutek niewykonania tego prawa przez uprawnionego np. rzeczy znalezione, wartościowe, które nie zostaną przez uprawnionego odebrane w ciągu roku od dnia wezwania przez organ stają się własnością Skarbu Państwa

105. Przedawnienie (pojęcie)

Przedawnienie prowadzi do ograniczenia możności dochodzenia roszczenia, jeżeli nie było realizowane przez czas w ustawie określony. Przedawnieniu podlegają albo podmiotowe prawa cywilne np. prawo własności albo tylko roszczenie właściciela o wydanie mu jego rzeczy. Kodeks cywilny przyjął, że przedawnieniu ulegają roszczenia tzn. że roszczenie windykacyjne dotyczące rzeczy ruchomej nie pociąga za sobą utraty prawa własności.

106. Funkcje przedawnienia

Sprzyja obrotowi. Nawet stan bezprawny wymaga w interesie ochrony porządku publicznego legalizacji, jeżeli trwa przez odpowiednio długi okres, a w miarę upływu czasu rosną trudności dowodowe, które mogą uniemożliwić dłużnikowi prawidłową obronę, a sądowi ustalenie prawdy obiektywnej, a także nie ma powodu chronić wierzyciela, który zaniedbał realizacji roszczenia we właściwym momencie

107. Bieg terminów przedawnienia

W zakres biegu terminów przedawnienia wchodzi:

1. oznaczenie początku biegu przedawnienia:

1. rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne

2. początek przedawnienia roszczenia o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do jego treści

1. zakłócenia jakim podlega bieg przedawnienia, terminy przedawnienia nie zawsze biegną bezwzględnie i bezkolizyjnie, bieg ich może:

1. ulec zawieszeniu

2. podlegać przerwie

3. zakończenie może ulec wstrzymaniu

1. określenie końca terminu przedawnienia:

1. określenie przez ustawę

2. wynika z przepisów Kodeksu cywilnego

108. Zawieszenie biegu przedawnienia

Zawieszenie biegu przedawnienia polega na tym, że przez okres przewidziany w przepisie przedawnienie nie biegnie (okres ten nie wlicza się do biegu przedawnienia). Po zakończeniu tego okresu przedawnienie biegnie dalej.

Art. 121 „Bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu:

1. co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom - przez czas trwania władzy rodzicielskiej

2. co do roszczeń, które przysługują osobom nie mającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę - przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli

3. co do roszczeń, które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu - przez czas trwania małżeństwa

4. co do wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznania spraw danego rodzaju - przez czas trwania przeszkody”

109. Przerwa biegu przedawnienia

Przerwanie biegu przedawnienia polega na tym, że z powodu przewidzianego w przepisie przedawnienie przestaje biec a po przeminięciu powodu przedawnienie zaczyna biec od początku (cały okres dotychczasowego przedawnienia uważa się za niebyły)

Art. 123 „Bieg przedawnienia przerywa się:

1. przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia

2. przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje”

110. Skutki przedawnienia

W myśl art. 117 § 2 KC po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia. Oznacza to, że roszczenie nadal istnieje, ale wyłączona jest jego przymusowa realizacja.

111. Terminy przedawnienia

Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną

1. Ogólne - przewidziane w uregulowaniu ogólnym instytucji przedawnienia i mają zastosowanie, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej np. dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej 3 lata, a dla roszczeń pozostałych 10 lat

2. Szczególne - przewidziane są w różnych przepisach normujących określone stosunki prawne, znajdujących się w kodeksie cywilnym lub innych aktach normatywnych np. art. 442 w myśl, którego roszczenie o naprawieniu szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat 3 od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia; w każdym wypadku roszczenie przedawnia się z upływem lat 10 od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę

112. Terminy zawite

Stanowią bardziej intensywne czasowe ograniczenia dochodzenia lub realizacji praw podmiotowych niż terminy przedawnienia. Biegną one bezwzględnie, nie podlegają w szczególności ani przerwie, ani zawieszeniu; są z reguły znacznie krótsze. Ustawa wiąże z ich niezachowaniem ujemne skutki dla strony, w szczególności jeśli bezczynność strony spowoduje utratę uprawnień np. 7 dni na odwołanie od wyroku sądowego.

113. Ochrona praw podmiotowych

Prawa podmiotowe są zabezpieczone przez normy prawne w tym sensie, że w razie ich naruszenia uprawniony może uruchomić mechanizm, który ma doprowadzić do przywrócenia stanu zgodnego z prawem. Uprawniony może dochodzić swojego prawa w drodze:

1. tzw. ochrony własnej - samopomoc

2. zwrócić się do organu państwowego powołanego do świadczenia tego rodzaju usług. Organem tym jest sąd , dlatego ten rodzaj ochrony nazywamy - w odróżnieniu od ochrony własnej - ochroną sądową.

3. Prawo administracyjne - ochrona i kształtowanie środowiska (zdrowie, spokój)

4. Prawo karne - ochrona dóbr osobistych

5. Sądy polubowne

6. Postępowanie wewnątrz spółdzielcze

1

---