Europejskie Prawo Administracyjne

Znaczenie europejskiego prawa administracyjnego:

1. Przepisy administracyjne państw członkowskich UE w danym kraju

2. Przepisy i zasady wyrażone w orzecznictwie, tworzące część europejskiego prawa administracyjnego, która dotyczy wykonywania prawa wspólnotowego przez instytucje europejskie

3. Regulacje i zasady prawa wspólnotowego określone w orzecznictwie

Organy UE i innych instytucji (1) → Prawo administracyjne UE (2) → Europejskie Prawo Administracyjne, jako normy tworzone przez organizacje europejskie (3)

Europeizacja prawa administracyjnego:

1. Stopniowe przyjmowanie ogólnych zasad uznanych w cywilizacji europejskiej

2. Brak uniwersalnego modelu administracji publicznej

3. Znaczenie europeizacji prawa administracyjnego:

1. Unowocześnienie instytucji prawnych

2. Wymuszenie pewnych standardów traktowania obywatela

3. Poprawia się i ujednolica status obywatela wobec administracji.

Europejskie tradycje prawa administracyjnego:

1. Francja - nakierowanie na administrację; odrębne sądownictwo administracyjne

2. USA, Anglia - nakierowanie na jednostkę; nie ma sądownictwa administracyjnego

3. Niemcy, Polska - nakierowanie na legislatora; do zadań ustawodawcy należy stworzenie procedury administracyjnej

4. Szwecja - nakierowanie na ombudsmana, którego zadaniem jest wyszukiwaniem cech złej administracji i ochrona obywatela przed administracją.

Kontekst ponadnarodowy:

Pojecie europejskiego prawa administracyjnego: - jest to prawo, składające się ze wspólnych zasad respektowanych przez państwa członkowskie, których źródłem jest prawo działających w Europie organizacji.

Relacje między europejskim prawem a państwem narodowym - nie można stworzyć jednego uniwersalnego modelu administracji publicznej, lecz opracować jedynie wspólne zasady.

Zasady działania i organizacji administracji publicznej:

1. Zasady materialne:

1. Praworządności - administracja działa w ramach i w oparciu o prawo

2. Zasada zgodności z celem ustawy - EU wkracza, gdy jest to konieczne

3. Proporcjonalności

4. Obiektywizm i bezstronność

5. Uzasadnione zaufanie i ochrona praw nabytych

6. Otwartość - działanie UE ma być zrozumiałe.

2. Zasady procesowe:

1. Dostęp do informacji

2. Prawo do wysłuchania

3. Prawo do reprezentacji i pomocy prawnej

4. Prawo do rozpatrywania spraw w rozsądnym terminie

5. Prawo do powiadomienia o treści aktu administracyjnego

6. Prawo do oczekiwania, że akt administracyjny zostanie wydany w rozsądnym terminie.

Prawo do dobrej administracji

1. Znaczenie prawa do dobrej administracji:

1. Obowiązek zamieszczania terminu odwoływania

2. Bezstronność przy wydawaniu decyzji

3. Podnoszenie kwalifikacji.

2. Dwie strony prawa do dobrej administracji - przejrzystość w procedurach

3. Zła administracja

4. Podstawy normatywne - Karta Praw Podstawowych

5. Europejski Kodeks Dobrej Administracji

6. Rekomendacja CM (Rec 2007/7)

7. Inne dokumenty odnoszące się do dobrej administracji

8. Elementy prawa do dobrej administracji.

Koncepcja GOOD GOVERNANCE - dobre rządzenie - zgodnie z modelem - administracja jest dla petenta.

EUROPAN GOVERNANCE - europejskie rządzenie - w ramach struktur UE.

Przyczyny powstania nowych standardów zarządzania publicznego:

1. Obszary, na których istnieją niezaspokojone potrzeby społeczne i publiczne (np. nielegalne miasteczka emigrantów we Francji)

2. Niedostrzeganie znaczenia aktywności Unii w zakresie zwiększenia praw jednostek oraz jakości ich życia

3. Wzajemne nieinformowanie się państw członkowskich, o tym, jakie czynności podejmuje UE oraz o swoich działaniach w UE

4. Nieznajomość różnic między organami i instytucjami UE

5. Brak poczucia tożsamości europejskiej.

Kryteria dobrego zarządzania, zawarte w Białej Księdze:

1. Otwartość

2. Partycypacja

3. Odpowiedzialność

4. Efektywność

5. Spójność.

Cele GOOD GOVERNANCE:

1. Budowa relacji ze społeczeństwem obywatelskim

2. Zwiększenie zastosowania umiejętności i praktycznego doświadczenia w działalności podmiotów regionalnych i lokalnych

3. Budowa publicznego zaufania w procesach decyzyjnych

4. Wspieranie przejrzystego definiowania celów polityki UE i zwiększanie efektywności

5. Ustanowienie nowych warunków do powstania unijnych agencji regulacyjnych

6. Ponowne zdefiniowanie roli i odpowiedzialności każdej instytucji.

Europejskie prawo administracyjne a globalne (międzynarodowe) prawo administracyjne:

1. Znaczenie globalnego prawa administracyjnego - prawo tworzone przez organizacje międzynarodowe i obowiązujące w państwach zrzeszonych w tej organizacji

2. Znaczenie międzynarodowego prawa administracji - umowy międzynarodowe między państwami.

Problemy międzynarodowego prawa administracyjnego:

1. Zwiększenie liczby narodowych rozstrzygnięć administracji, dotyczących nie tylko jednego państwa

2. Zwiększenie znaczenia umów (ochrona środowiska)

3. Znaczenie administracji na terenach podlegających mandatowi organizacji ONZ.

Międzynarodowe prawo administracyjne:

1. Podmiotowe ujęcie

2. Jako zbiór zasad postępowania

3. Kwestionowanie globalnego prawa administracyjnego

4. Fundamenty - akty o charakterze podstawowym

5. Narzędzia prawne - umowy, konwencje

6. Problemy

7. Międzynarodowe prawo administracyjne a problemy społeczne.

Komisja Europejska

1. 27 komisarzy, po jednym z każdego państwa

2. Są niezależni od państw członkowskich

3. Posiada wyłączną inicjatywę legislacyjną w zakresie prawa unijnego oraz jest uprawniona do wydawania rozporządzeń wykonawczych

4. . Każdy z komisarzy jest odpowiedzialny za określoną dziedzinę, analogicznie do ministrów w rządzie.

5. W skład komisji wchodzi też wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, jako jeden z jej wiceprzewodniczących.

6. Kadencja komisarza - 5 lat

7. 1 przewodniczący i 2 wiceprzewodniczących

8. Siedziba w Brukseli

Wybór Komisji

Zgodnie z postanowieniami Traktatu z Lizbony, Rada Europejska, stanowiąc większością kwalifikowaną, uwzględniając wyniki wyborów do Parlamentu Europejskiego, przedstawia kandydata na przewodniczącego Komisji Europejskiej, który jest następnie zatwierdzany przez Parlament Europejski.

Kompetencje Komisji

1. Tworzenie wniosków nowych aktów prawnych - bezpośrednia inicjatywa ustawodawcza

2. Tworzenie wstępnego projektu budżetu

3. Absolutorium udziela Parlament

Rada Unii Europejskiej

1. Po Traktacie z Lizbony nazwa - Rada

2. Skład - przedstawiciele szczebla ministralnego po jednym z każdego państwa

3. W praktyce są to sekretarze stanu

Kadencyjność Rady

1. Brak kadencji

2. Rada spotyka się w różnych zespołach w zależności od poruszanego problemu

3. Po Lizbonie - powstały Rada ds. Ogólnych, Rada ds. Zagranicznych, Rada ds. Gospodarczych i programowych, itp.

Charakter organu:

1. Jest to organ międzyrządowy, członkowie są ściśle związani instrukcjami z interesami i wytycznymi państw członkowskich

2. Posiedzenia odbywają się w Brukseli, na wniosek przewodniczącego Rady lub członka Rady

3. Nie jest to stały organ

4. Wyłączona jest jawność posiedzeń

5. Przewodnictwo w Radzie - Prezydencja - co 6 miesięcy sprawują po kolei państwa członkowskie

6. Możliwa jest prezydencja grupowa (3 państwa po sobie następujące) współpracują razem ze sobą

7. Przewodniczący współpracuje z COREPER - organem pomocniczym

Funkcje Rady:

1. Prawotwórcza - współdecydowanie z Parlamentem

2. To organ wykonawczy, ale i prawotwórczy

3. Budżetowa - wspólnie z Parlamentem określa ramy finansowe i budżetowe

4. Określania polityki i koordynacji - państwa uzgadniają swoją działalność w EU

5. Kreacyjna - powoływanie członków Trybunału Obrachunkowego, ustalanie uposażeń

6. Kontrolna - w niektórych instytucjach

7. W strefie zewnętrznej - zawieranie umów międzynarodowych

Akty prawne wydawane przez Radę:

1. Decyzje Rady

1. Trzy sposoby podejmowania decyzji przez Radę:

- zwykła większość

- większość kwalifikowana - dzielenie demograficzne

- tryb większość kwalifikowana - do 31.10.2014 - 255 głosów „za”

- od 2014 - system podwójnej większości kwalifikowanej

b) ·tryb jednomyślności

c) tryb głosowania pisemnego

Organy pomocnicze Rady:

1. Komitet stałych przedstawicieli (COREPER) - odpowiada za pracę Rady, przygotowuje projekty decyzji

2. Sekretariat Generalny - wspomaga Radę w zakresie technicznym, administrowania, na czele stoi Sekretarz Generalny.

Komitologia:

1. Powoływanie komitetów w danych sprawach

2. Komitety sprawują kontrolę nad pracami Komisji

Procedury komitetów:

1. Doradcza - informacyjna

2. Zarządzająca - zdanie komitetów jest wiążące dla Komisji Europejskiej

3. Regulacyjna - w przypadku odmowy przez komitet

4. Regulacyjno - kontrolna - decyzje dla Rady i Parlamentu.

Rada Europy:

1. Przepisy dotyczące organizacji i działalności organów wykonawczych Rady Europy

2. Przepisy dotyczące administracji i problemów kolizyjnych między państwami administrującymi

3. Przepisy dotyczące prawa wewnętrznego państw członkowskich Rady Europy

4. Akty tworzone mają charakter opiniodawczy.

Źródła europejskiego prawa administracyjnego:

1. Europejskie prawo administracyjne zawarte w prawie traktatowym Rady Europy

2. Europejskie prawo administracji zawarte w rezolucjach i rekomendacjach

Źródła:

1. Europejska Konwencja Praw Człowieka (zasada niedyskryminacji i równości)

2. Prawa traktatowe:

1. Europejska Konwencja o obliczaniu terminów (Bazyleja, 16.05.1972, weszło w życie w 1983)

2. Porozumienie Europejskie w sprawie przekazywania wniosków o przyznanie pomocy sądowej (Strassburg, 27.04.1977, - Polska tylko ten traktat przyjęła)

3. Europejska Konwencja o zagranicznym obrocie dokumentami, dotyczącymi spraw administracyjnych (Strassburg, 22.11.1977, kwestie języka, konsulowie, doręczenie za pośrednictwem konsula)

4. Europejska Konwencja o dostępie za granicą do informacji i ewidencji w sprawach administracyjnych (Strassburg, 15.03.1978)

5. Konwencja o udziale cudzoziemców w życiu publicznym na szczeblu lokalnym (Strassburg, 5.02.1992, cudzoziemiec - spoza UE, z państw trzecich).

Rezolucje i rekomendacje Komitetu Ministerstw Rady Europy:

1. Rezolucja Komitetu Ministerstw Rady Europy, dotycząca ochrony jednostki przedtaktami organów administracyjnych, odnośnie zasad:

1. Prawo do bycia wysłuchanym

2. Prawo do dostępu do informacji

3. Prawo do pomocy i reprezentacji (umożliwienie reprezentacji)

4. Prawo do uzasadnienia aktów administracyjnych (ustanowienia powodów, dla których wydano dany akt administracyjny)

5. Prawo do wskazania środków prawnych przysługujących przeciwko aktowi administracyjnemu - wskazanie środków zaskarżenia

2. Rezolucja Komitetu Ministerstw Rady Europy, dotycząca pomocy prawnej i doradztwa - 02.03.1978

3. Rekomendacja Rady Ministrów Rady Europy w sprawie wykonywania uprawnień dyskrecjonalnych przez organy administracji publicznej (przyznawanie wiz przez państwa)

4. Rekomendacja Rady Ministrów Rady Europy w sprawie środków ułatwiających dostęp do sprawiedliwości - 14.05.1981

5. Rekomendacja Rady Ministrów Rady Europy w sprawie dostępu do informacji przez organy publiczne - 25.11.1981

6. Rekomendacja Komitetu Ministrów Rady Europy, dotycząca odpowiedzialności publicznej

7. Rezolucja Komitetu Ministrów Rady Europy o współpracy pomiędzy ombudsmanami państw członkowskich

8. Rekomendacja Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie instytucji ombudsmana

9. Rekomendacja Komitetu Ministrów Rady Europy, w sprawie postępowań administracyjnych dotyczących większej liczby osób - 17.091987

10. Rekomendacja Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie tymczasowej ochrony sądowej, w sprawach administracyjnych - 13.09.1989

11. Rekomendacja Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie sankcji administracyjnych - 12.02.1991

12. Rekomendacja Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie przekazania osobom trzecim danych osobowych, będących w posiadaniu jednostek publicznych

13. Rekomendacja Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie prywatyzacji przedsiębiorstw i działalności - 18.10.1993

14. Rekomendacja Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie publicznych usług lokalnych oraz prawach osób, korzystających z tych usług - 01.04.1997

15. Rekomendacja Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie statusu urzędników w Europie - 24.02.2000

16. Rekomendacja Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie kodeksu postępowania urzędników - 11.05.2000

17. Rekomendacja Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie alternatywnych środków rozstrzygania sporów, między organami administracji publicznej a stronami prywatnymi - 05.09.2001

18. Rekomendacja Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie wykonywania rozstrzygnięć administracyjnych i sądowych w zakresie administracji publicznej - 09.09.2003

Inne akty prawne Rady Europy:

1. Rezolucja w sprawie pomocy prawnej w sprawach cywilnych, handlowych, administracyjnych

2. Rekomendacja, dotycząca niezawisłości i efektywności sędziów

3. Rekomendacja CM/REC (2007)7 w sprawie dobrej administracji.

Podstawowe zasady ogólne Rekomendacji CM/REC (2007):

1. Praworządności - działanie na podstawie i w granicach prawa

2. Równości - zakaz dyskryminacji

3. Bezstronności - urzędnik powinien być bezstronny, apolityczny przy orzekaniu

4. Proporcjonalności - EU reaguje tylko w uzasadnionych przypadkach.

Rekomendacja zawiera:

1. Reguły procesowe

2. Normy dotyczące przebiegu postępowania

3. Decyzje administracyjne

4. Znaczenie rekomendacji - akt zawierający podstawowe uregulowania.

Organy wykonawcze Rady Europy działające w oparciu o statut:

1. Komitet Ministrów

2. Sekretariat Rady Europy

3. Zgromadzenie parlamentarne.

Komitet Ministrów:

- skład - przedstawiciele państw członkowskich Rady Europy, którymi są Ministrowie Spraw Zagranicznych, a ich zastępcami w razie nieobecności są członkowie rządu tych państw członkowskich.

Komitet Ministrów, a inne organy:

- wnioski Komitetu są podawane do wiadomości członkom przez Sekretarza Generalnego

- może zwracać się do państw członkowskich z prośbą o sprawozdanie w sprawie wdrożenia zaleceń

- uchwały Komitetu wymagają jednomyślności przedstawicieli głosujących, a w sprawach proceduralnych, regulacji finansowych i administracyjnych mogą być podejmowane zwykłą większością.

Sekretarz Generalny - priorytety Rady Ministrów:

1. Współpraca z państwami członkowskimi nad zdefiniowaniem roli i zakresu odpowiedzialności rady Europy oraz sformułowaniem jasnego mandatu tej organizacji

2. Umocowanie tzw. demokratycznych standardów i zapewnienia ich przestrzegania przez państwa członkowskie

3. Bezpieczeństwo i zapobieganie przestępczości w państwach członkowskich, szczególnie korupcji, prania brudnych pieniędzy, cyberprzestępczości, handlowi ludźmi i narkotyków

4. Konkretne programy w zakresie praw człowieka, demokracji, uchodźców, spójności społecznej, zagadnień kultury i środowiska

5. Nowe inicjatywy w dziedzinie walki z międzynarodowym terroryzmem

6. Kampania przeciwko torturom i poniżającemu traktowaniu

7. Działania zwalczające rasizm, antysemityzm i islamofobię

8. Promowanie równości i równego traktowania, bez względu na płeć, pochodzenie etniczne, przekonania religijne i polityczne

9. Zapewnienie równego i sprawiedliwego traktowania wszystkich państw, bez względu na ich zamożność, wielkość, położenie geograficzne

10. Budowanie efektywniejszych stosunków z UE, ONZ, OBWE oraz organizacjami regionalnymi i pozarządowymi

11. Ocena wyników działań zmierzających do poprawy skuteczności i widoczności Rady Europy.

Powołanie Sekretarza Generalnego i innych pracowników:

- na wniosek Komitetu Ministrów odbywa się mianowanie Sekretarza Generalnego przez Zgromadzenie Parlamentarne

- Sekretarz Generalny mianuje swoich zastępców i członków personelu Sekretariatu.

Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy - zadania:

1. Reprezentuje europejskie regiony i zarządy miejskie

2. Stanowi forum, na którym wybrani przedstawiciele szczebla lokalnego i regionalnego mogą dyskutować i wymieniać się informacjami i doświadczeniami

3. Jest głosem doradczym Komitetu Ministrów i Zgromadzenia Parlamentarnego

4. Współpracuje z krajowymi i międzynarodowymi organizacjami, reprezentując lokalne i regionalne samorządy

5. Organizuje publiczne debaty i konferencje, pragnąc dotrzeć do szerszych kręgów społeczeństwa

6. Przygotowuje raporty na temat stopnia rozwoju demokracji we wszystkich państwach członkowskich oraz monitoruje realizację zasad zawartych w Europejskiej Karcie Samorządu Lokalnego

7. Upowszechnia skutecznie struktury na szczeblu lokalnym i regionalnym we wszystkich państwach członkowskich Rady Europy

8. Analizuje stopnie rozwoju demokracji lokalnej i regionalnej w państwach członkowskich

9. Rozwija inicjatywy, umożliwiające efektywne uczestniczenie obywateli w postępie demokracji lokalnej i regionalnej

10. Reprezentuje interesy władzy lokalnej i regionalnej w kształtowaniu polityki europejskiej

11. Ożywia współpracę lokalną i regionalną na rzecz pokoju, tolerancji i rozwoju

12. Uczestniczy w wyborach lokalnych i regionalnych w charakterze obserwatora.

Skład Kongresu Regionalnego Rady Europy:

- Komisarz Praw Człowieka Rady Europy.

Prawo administracyjne a kooperacja

Typy kooperacji:

1. Wertykalna (pomiędzy Unią Europejską a administracjami państw członkowskich)

2. Horyzontalna (pomiędzy administracjami państw członkowskich)

3. Mieszana - wertykalno - horyzontalna (pomiędzy Unią Europejską a administracjami państw członkowskich oraz pomiędzy państwami)

4. Skierowana do podmiotów trzecich (pomiędzy UE lub administracjami państw członkowskich a państwami trzecimi lub organizacjami międzynarodowymi).

Sprawa wspólnotowa - sprawa, której przedmiotem jest zagadnienie normowane prawem wspólnotowym. W literaturze przedmiotu występuje również pojęcie sprawy z elementem wspólnotowym, przez którą rozumie się sprawę z elementem trans granicznym oraz pozostałe sprawy wspólnotowe.

Źródła prawa UE - traktat Lizboński - porządkuje strukturę UE, znika podział na wspólnotę (prawo wspólnotowe, I filar) i Unię Europejską (prawo unijne, II i III filar), powstanie jednej nazwy i jednego tworu - Unii Europejskiej.

Funkcje zasad ogólnych:

1. Wypełnienie luk prawnych

2. Interpretacyjna

3. Korygująca

4. Kreacyjna.

Zasady ogólne:

1. Praworządności i legalności

2. Subsydiarności (pomocniczości)

3. Proporcjonalności

4. Trójstopniowy test proporcjonalności:

1. Czy badany środek jest odpowiednią metodą do osiągnięcia celu

2. Czy zastosowane środki ograniczają się do tego, co konieczne

3. Czy koszty nałożone są do przyjęcia w porównaniu z osiągniętym celem.

Rozporządzenia:

- istota

- moc wiążąca

- skutki.

Dyrektywa:

- istota

- moc wiążąca

- skutki.

Prawne formy działania w prawie administracyjnym:

1. Definicja form działania

1. Akty normatywne administracyjne:

• Decyzje, postanowienia

• Akty prawa miejscowego

• Czynności materialno - techniczne

• Umowy:

• Cywilnoprawne

• Administracyjne.

2. Czynności faktycznie niewiążące np. organizowanie akcji dokarmiania.

2. Formy działania a źródła prawa

Formy działania to:

• Decyzja,

• Czynność materialno - techniczna

• Umowa

• Akty prawa miejscowego

Źródła prawa to:

• Akty prawa miejscowego.

Decyzja

1. Akt administracyjny

2. Decyzja w prawie UE, jest źródłem prawa

3. Podwójna konkretność decyzji - jest adresat i konkretna sprawa.

Umowa administracyjna (w Polsce nie ma):

1. Opiera się na prawie administracyjnym

2. Stroną musi być organ

3. Zakres działania należy do administracji publicznej

4. W UE stroną jest podmiot reprezentujący UE i podmiot zewnętrzny.

Podział umów administracyjnych:

1. Subordynacyjne - podobne do decyzji, mówią o podporządkowaniu działań

2. Koordynacyjne - o podejmowaniu działań.

Czynności faktyczne - np. udzielenie informacji, rozpowszechnianie materiałów informacyjnych.

Inne formy działania w prawie administracyjnym:

1. Zalecenia i opinie

2. Programy działania

3. Białe i zielone Księgi.

Europejski Komitet Ekonomiczno - Społeczny:

- powstał na mocy Traktatów Rzymskich

- członkami są przedstawiciele państw członkowskich, reprezentanci ekonomiczni: pracodawcy, pracownicy i pozostałe środowiska ekonomiczne

- ma 344 członków na kadencje 5 lat,

- jest organem doradczym Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej w sprawach ekonomicznych

- Polska ma 21 członków, ilość jest zależna od liczby ludności państwa

- organy:1. Kierownicze - Przewodniczący i Prezydium, 2. Funkcjonalne - sekcje, 3. Uchwałodawcze - Zgromadzenie

- Prezydium ma kadencję 2,5 lat, ma Przewodniczącego, 2 zastępców i 34 członków

- funkcje - odpowiedzialność polityczna, wykorzystanie zasobów ludzkich i kapitałowych

- zadania - osiąganie kompromisu pomiędzy poszczególnymi grupami ekonomicznymi i wydawanie opinii

- opinie są wydawane z własnej inicjatywy, lub na wniosek PE, KE, R

Organy pomocnicze UE:

1. Komitet Ekonomiczno - społeczny

2. Komitet Regionów

3. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich

4. Europejski Bank Centralny.

Komitet Regionów

- ma charakter pomocniczo - doradczo - opiniodawczy

- liczy 344 członków, którzy są wybierani przez Radę EU na 4 - letnią kadencję

- wydaje opinie w kwestiach polityki regionalnej.

Ochrona Praw jednostki w UE:

- podmioty sprawujące ochronę sądową - Europejski Trybunał Sprawiedliwości

ETS - wybór sędziego:

1. Wspólne porozumienie państw członkowskich

2. Mianowanie 27 sędziów i 8 rzeczników generalnych

3. Sędziowie wybierają spośród siebie Prezesa na okres 3 lat.

ETS zadania:

1. Współpraca ze wszystkimi sądami państw członkowskich

2. Kontrola nad wypełnianiem zobowiązań przez państwa członkowskie - skarga o stwierdzenie uchybienia

3. Stwierdzenie nieważności aktu prawnego przez jedną instytucję - skarga o nieważność

4. Kontrola legalności zaniechania działania przez instytucje wspólnotowe

5. Rozpoznawanie odwołań, ograniczone do kwestii prawnych od wyroków i postanowień Sądu Pierwszej Instancji

6. Kontrola w drodze wyjątku w sprawie orzeczeń Sądu Pierwszej Instancji w sprawie skargi przeciwko orzeczeniu Sądu do Służby Publicznej

Sąd Pierwszej Instancji (SPI) - wybór sędziego:

1. Wspólne porozumienie rządów państw członkowskich

2. Co najmniej jeden przedstawiciel z każdego państwa na okres 6 lat

3. Sędziowie spośród siebie wybierają Prezesa na 3 lata

Właściwości SPI:

• Skargi przeciwko aktom prawnym instytucji wspólnotowych lub przeciwko zaniechaniu działania przez te instytucje

• Skargi wniesione przez państwa członkowskie przeciwko Radzie, dotyczące aktów dziedzin pomocy państwa

• Skargi o odszkodowanie na szkody wyrządzone przez instytucje wspólnotowe

• Skargi, dotyczące umów zawartych przez UE

• Skargi z zakresu wspólnot znaków towarowych.

Odwołanie:

- od orzeczeń SPI w terminie 2 miesięcy do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Sąd do Służby Publicznej:

- składa się z 7 sędziów na okres 6 lat

- obraduje w izbach z 3 sędziów

- sędziowie to byli członkowie ETS i prawnicy wybierani przez Radę

- zajmuje się sprawami z zakresu służby publicznej UE

- sąd pracy na poziomie unijnym.

Instrumenty ochrony praw pozasądowe:

1. Petycja do Parlamentu Europejskiego

2. Komisja do spraw petycji może:

1. Zwrócić się do Komisji Europejskiej o przeprowadzenie dochodzenia

2. Przekazać petycje komisji Parlamentu Europejskiego

3. Przeprowadzić wizyty sprawdzające lub przedstawić Parlamentowi Europejskiemu sprawozdania pod głosowanie na posiedzeniu plenarnym

4. Podjąć inne działanie

3. Prawo skargi do Rzecznika Praw Obywatelskich

4. Prawo skargi na naruszenie zasad dobrej administracji do wybranych instytucji i organów UE

5. Prawo skargi do Komisji Europejskiej

Stosowanie prawa wspólnot przez organy administracji publicznej państw członkowskich

Pojęcia:

- stosowania prawa - ochrona i wdrażanie w życie prawa unijnego

- specyfika stosowania unijnego prawa wspólnotowego

- stosowanie prawa unijnego przez administrację publiczną

- wykładnia norm prawnych - wykładnia celowościowa

- implementacja prawa wspólnotowego

Ogólne zasady stosowania prawa UE:

- tworzą ogólne normy postępowania

- funkcje zasad:

1. Pierwszeństwa prawa wspólnotowego - państwa członkowskie ograniczają w określonym zakresie swoje suwerenne prawa. Podmiotami nowego porządku prawnego są zarówno państwa członkowskie, jak i obywatele (orzeczenie w sprawie Van Gend & Loos)

W skutek dokonanego przez państwa przeniesienia z ich wewnętrznych porządków prawnych do wspólnotowego porządku prawnego praw i obowiązków, odpowiadających postanowieniom traktatu.

Znaczenie zasady pierwszeństwa:

- podmioty prywatne mogą powoływać się wobec organów publicznych na swoje uprawnienia wynikające z jasnych i bezwarunkowych przepisów prawa wspólnotowego, mimo, że zasada ta nie wynika wprost z prawa traktatowego ETS podkreślał, że prawo wspólnot obowiązuje państwa członkowskie.

Orzeczenie w sprawie CONSTANSO:

- związanie zasadą - prawo unijne musi być zgodne z prawem miejscowym

- związanie administracji prawem wspólnotowym.

2. Zasada efektywności prawa UE - jak najmniejszą ingerencją, zrealizować jak najwięcej celów

3. Zasada bezpośredniego skutku i bezpośredniego stosowania prawa wspólnotowego - uderza bezpośrednio jak bokser

Wspólne zasady ogólne i instytucje prawa administracyjnego państw europejskich

Zasady:

1. Praworządność

2. Proporcjonalność

3. Równość i zakaz dyskryminacji

4. Zgodne z prawem oczekiwania

5. Bezstronność

Zasada praworządności

- art.4 Europejskiego Kodeksu Dobrej Administracji; zgodnie z prawem, w ramach prawa.

- Organ wydając rozstrzygnięcie powinien mieć wyraźną podstawę prawną, a jego treść powinna być zgodna z obowiązującym przepisem prawnym.

- element dobrej administracji (jest to pojęcie szersze niż pojęcie praworządności)

- istnieje w Rekomendacji Rady Europy tzn., że sankcje mogą być nakładane w ramach Europy

- w państwach europejskich dotyczy źródeł prawa, czyli np. w Austrii wskazuje wyłącznie na ustawy, w Polsce na Konstytucję.

Gwarancje praworządności:

- Trybunał Stanu i Trybunał Konstytucyjny

- sądy administracyjne

- organy ścigania, Policja

- organy kontroli - NIK, Rzecznik Praw Obywatelskich(w Finlandii i Norwegii jest kilku rzeczników, w Polsce, Ukrainie Rumunii jest jeden), Samorządowe Kolegium Odwoławcze

Zasada proporcjonalności:

- znaczenie - UE ingeruje tylko wtedy, gdy jest to konieczne dla osiągnięcia celu

- ranga aktów prawnych - Konstytucje poszczególnych państw

- art.6 EKDA - konflikt pomiędzy indywidualnym i społecznym interesem

- Rekomendacja CM/REC(2007/7) - władza administracyjna przewiduje, że powinna działać zgodnie zasadą proporcjonalności

- prawo krajowe

- sensu stricte - wskazanie na wyważenie.

Zasada równości:

- istota- równość, według kryterium, które jest społecznie uwarunkowane

- w orzecznictwie sądowym

- zakaz dyskryminacji z powodu rasy, płci, religii

- odstępstwo od zasady równości - pozytywna dyskryminacja - ma za zadanie równanie szans

- w ustawodawstwie krajowym, np. w Polsce, Łotwie.

Zasada zgodnego z prawem oczekiwania:

- istota - urzędnik uwzględnia uzasadnione i słuszne oczekiwania jednostki, które wynikają z działań podejmowanych przez daną instytucję w przeszłości

- przestrzeganie praktyk administracyjnych

- urzędnik ma przedstawić na piśmie powody, jeżeli nie przestrzega obowiązujących praktyk administracyjnych ( ma działać konsekwentnie w ramach praktyki administracyjnej)

- udzielanie porady, dotyczącej możliwego sposobu postępowania przez urzędnika

- zakaz podejmowania środków działających wstecz

- zakaz ingerencji w prawa nabyte, z wyjątkiem okoliczności uzasadnionych interesem publicznym (wywłaszczenie)

- przewidywanie rozsądnego czasu wejścia w życie przepisu (min. 14 dni vacatio legis)

Zasada bezstronności

- istota - urzędnik powinien być rzetelny i bezstronny, apolityczny

- w prawie państw obcych

- w dokumentach europejskich

- wyłączenie urzędnika - obligatoryjne i fakultatywne

Pojęcie aktu administracyjnego

Akt administracyjny:

- rezolucja 77(31) -to akt podejmowany w celu ochrony osób fizycznych lub prawnych w postępowaniu administracyjnym, mający charakter indywidualny, podejmowany w celu wykonywania władzy publicznej i który w sposób bezpośredni wpływa na prawa

- jest to każde działanie lub bezczynność administracji, do którego zobowiązuje przepis prawa

- szerokim znaczeniu - dotyczy kontroli sądowej, wskazuje, że zakres kontroli jet duży, gdyż obejmuje nie tylko akty administracyjne

Akty prawne:

- zarówno indywidualne i normatywne oraz czynności faktyczne administracji podjęte w celu wykonywania władzy publicznej, które mają wpływać na prawa i obowiązki osób fizycznych i prawnych. Obejmuje różne rodzaje aktów i czynności faktycznych, które mogą, ale nie muszą wywoływać skutki prawne.

Akty administracyjne w państwach europejskich:

- Polska - pojęcie doktrynalne

- Niemcy i na Litwie - przez przepisy prawne (na Litwie określone ogólnie, w Niemczech - dokładnie)

Pojęcie decyzji administracyjnej:

- Rekomendacja CM/REC (2007) 7 zawiera dwa znaczenia:

1. decyzje reglamentacyjne - są to normy generalne (regulatory)

2. decyzje niereglamentacyjne - są to normy indywidualne (non regulatory)

- pojęcie decyzji zawarte w Rekomendacji nie jest tożsame z pojęciem decyzji w prawie polskim i w prawach krajowych wielu państw europejskich.

Uznanie administracyjne:

- w toku wydawania decyzji organ administracyjny może podjąć decyzję na tak lub na nie, gdyż takie możliwości daję mu konkretny przepis

- uznanie to pojęcie nieostre

Etapy podejmowania decyzji:

- czytanie prawa

- szukanie norm prawnych odpowiednich do sytuacji

- subsumcja - czy norma prawna podchodzi pod zaistniałą sytuację

- uznanie administracyjne - organ może - ostatni etap wydawania decyzji, a pojęcie niedookreslone na pierwszym miejscu i spełnienie przesłanki w pojęciu niedookreślonym wyklucza uznanie administracyjne

- Rekomendacja R/80/2 określa granice dyskrecjonalnej władzy organów

Organ wykonujący kompetencje dyskrecjonalne:

- nie dąży do osiągnięcia innego celu, niż ten, dla którego został ustanowiony

- kieruje się zasadą obiektywności i bezstronności, biorąc pod uwagę, jedynie kluczowe okoliczności konkretnej sprawy

- przestrzega zasad równości wobec prawa, unikając niesprawiedliwego dyskryminowania

- utrzymuje właściwą reakcję pomiędzy skutkami, jakie decyzja może wywołać, w zakresie praw, obowiązków i interesów osoby, a celem

- wydaje decyzje w rozsądnym czasie, mając na względzie przedmiotową sprawę

- stosuje ogólne zasady administracyjne w sposób konsekwentny, mając na względzie okoliczności konkretnej sprawy

Tryb postępowania:

- organ powinien opierać się na prawie, a każde rozstrzygnięcie powinno być uzasadnione

- stosować zasady ogólne

- kontrola aktów uznaniowych - kontroli podlega przepis prawny, na podstawie którego wydano rozstrzygnięcie.

---