anizotropia kryształów zależność własności fizycznych (rozszerzalność termiczna, przewodnictwo elektryczne, współczynnik załamania światła) i chemicznych (szybkość wzrostu i rozpuszczania) kryształu od kierunku przestrzennego. Anizotropia kryształów jest konsekwencją uporządkowanej struktury krystalicznej.

austenit międzywęzłowy roztwór stały węgla oraz niekiedy innych dodatków stopowych w żelazie γ (gamma). Austenit jest bardziej wytrzymały i bardziej plastyczny niż ferryt. Jest paramagnetykiem.

banit mieszanina przesyconego ferrytu i węglikow.Powstaje w wyniku przemiany bainitycznej,która czesciowo ma charakter dyfuzyjny.Jego twardość jest mniejsza od twardości martenzytu.jest składnikiem stopów żelaza.Wyróżnia się 2 rodzaje:Bainit górny(powstaje w wyniku przemiany zachodzącej powyżej 300stopni C)Bainit dolny(powstaje w wyniku przemiany zachodzącej poniżej 300stopni C)

bliniźakowanie polega na jednorodnym ścinaniu o wektor bliźniakowania kolejnych warstw atomów w płaszczyznach bliźniakowania. Podczas bliźniakowania, pod działaniem naprężenia stycznego, następuje przesunięcie względem siebie kolejnych warstw atomowych wskutek ruchu poślizgowego części dyslokacji.

budowa atomu atom jest skupieniem drobnych cząstek materii, zwanych elementarnymi tj: elektrony, protony, neutrony. Protony i neutrony to inaczej nukleony i tworzą one jądro atomu a wokół niego krążą elektrony.Każdy atom składa się z części wewnętrznej tzw. Jądra i części zewnętrznej- powłok elektronowych. Elektrony krążą dookoła jądra z bardzo dużą prędkością po ściśle określonych eliptycznych orbitach (torach) i zawierają w sobie jeden elementarny ładunek elektryczności ujemnej, równoważąc w ten sposób dodatnio naładowane jądro o ładunku równym sumie ładunków wszystkich protonów, tak że atom jako całość jest elektrycznie obojętny. Elektrony krążące po zewnętrznej powłoce nazywa się elektronami walencyjnymi. Proton składa się z dwóch kwarków u i jednego kwarku d jego ładunek wynosi +1.Neutron składa się z dwóch kwarków d i jednego kwarku u i jest elektrycznie obojętny (ład.0). Nukleony mają po dwa kwarki: górny +2/3 i dolny -1/3. Są utrzymywane w grupie za pomocą gluonów (kwanty energii spajające kwarki).

cementyt jest materiałem twardym i kruchym, posiada strukturę krystaliczną rombową, Posiada liczne wiązania metaliczne, co sprawia, że posiada własności metaliczne. W zależności od zawartości węgla w stopie można rozróżnić: pierwotny, wtórny, trzeciorzędowy. jest odporny na działanie czynników chemicznych,

defekty punktowe zakłócenia periodycznej budowy sieci krystalicznej, spowodowane brakiem atomu lub jonu w określonym węźle sieci albo obecnością dodatkowego atomu w pozycji międzywęzłowej. Stężenie takich defektów zależy od temperatury oraz od rodzaju i ciśnienia otoczenia kryształu. Defektem punktowym jest także atom obcej domieszki oraz, w przypadku związków chemicznych, atom w położeniu węzłowym, jednakże w miejscu drugiego składnika

defekty liniowe mają jeden wymiar znacznie większy w porównaniu z dwoma pozostałymi (poprzecznymi). Wokół nich następuje zniekształcenie sieci. Dyslokacje różnią się orientacją, sposobem ich powstawania i własnościami. Mogą być krawędziowe, śrubowe lub mieszane, jednostkowe lub cząstkowe, poślizgowe lub osiadłe. Dyslokacje wprowadzają zaburzenie układu atomów ułatwiające ich przesuwanie się względem siebie pod wpływem naprężeń, a więc odkształcenie plastyczne

defekty powierzchniowe granice ziarn - powierzchnie oddzielające dwa ziarna różniące się orientacją głównych osi krystalograficznych (w metalach), w stopach składem chemicznym. Granice wąskokątowe kąt mniejszy od 15;Granice szerokokątowe kąt większy od 15°

-błędy ułożenia- zaburzenia w kolejności ułożenia najgęściej upakowanych płaszczyzn atomowych. Granice między płytkami o odmiennej strukturze są koherentne i choć skład chemiczny jest taki sam, to odmienna struktura krystaliczna jest powodem różnic energii

dendryt agregat drobnych kryształów - krystalitów o strukturze fraktalnej. Kształtem przypomina rozgałęzione drzewo, krzew lub liść paproci. Przykładem mogą być lodowe kwiaty na szybach. Ze względu na podobieństwo do roślin, dendryty w minerałach bywają mylone ze skamieniałościami roślinnymi.

duroplasty grupa tworzyw polimerowych przechodzących nieodwracalnie ze stanu plastycznego w stan utwardzony w wyniku dzialania podwyższonej temperatury(d. termoutwardzalne), czynników chemicznych(d. chemoutwardzalne) bądź w wyniku łącznego działania temp i czynn. chem. Zalety: sztywność stabilność wymiarów nierozpuszczalność nietopliwość dobre własności elektroizolacyjne.

dyfuzja samorzutne przenikanie cząsteczek jednej fazy układu w głąb fazy drugiej, spowodowane bezładnym ruchem cieplnym, a także większych cząstek zawieszonych w płynach. Dyfuzja zachodzi w każdej temperaturze. Obserwujemy ją pomiędzy gazami, cieczami i ciałami stałymi. Szybkość dyfuzji wzrasta przy podwyższaniu temperatury. uwarunkowane jest stężeniem na granicy zetknięcia dwóch faz i prowadzi do wyrównania stężeń w układzie oraz do utworzenia - jeśli jest to możliwe - jednorodnych mieszanin

dyslokacja krawędziowapojawia się gdy płaszczyzna atomowa urywa się (kończy się krawędzią) wewnątrz kryształu. Linią dyslokacji jest krawędź urwanej płaszczyzny. wektor Burgersa jest prostopadły do linii dyslokacji.

dyslokacja śrubowawada sieci, polegająca na przemieszczeniu się jednej części kryształu względem pozostałej jego części równolegle do osi, zwanej linią dyslokacji śrubowej. Wielkość uskoku występującego po przesunięciu się poszczególnych części kryształu względem siebie odpowiada wektorowi Burgersa, równemu co do wielkokości odległości międzyatomowej w danej płaszczyźnie poślizgu. Zależnie od kierunku działania naprężenia stycznego a tym samym kierunku poślizgu dyslokacje śrubowe mogą być prawo i lewoskrętne.

elastomery to polimerowe tworzywa sztuczne lub naturalne, które cechuje zdolność do odwracalnej deformacji pod wpływem działania sił mechanicznych, z zachowaniem ciągłości jego struktury. Elastomery to szersza grupa materiałów niż gumy, które stanowią tylko jedną z klas elastomerów.Elastomer posiada zdolność zmiany w szerokim zakresie swoich wymiarów w momencie gdy jest poddawany naprężeniom rozciągającym, ścinającym lub ściskającym oraz następnie powrót do poprzednich wymiarów. Zdolność elastomerów do zmiany wymiarów wynika z ich specyficznej budowy chemicznej.

farba substancja powłokotwórcza służąca do ochronnego lub dekoracyjnego pokrywania

powierzchni dowolnych przedmiotów. Może zalegać na ich powierzchni, lub nieznacznie

wnikać w głąb. Składa się z substancji barwiących - najczęściej w postaci pigmentów

oraz substancji dodatkowych: spoiw, wypełniaczy, rozcieńczalników, rozpuszczalników,

a także substancji błonotwórczych, dyspergujących, konserwujących, opóźniających wysychanie,reagujących z podłożem

ferryt - roztwór stały węgla w żelazie α zawierający niewielkie ilości, mniejsze niż 0,025%, węgla oraz niekiedy inne dodatki stopowe. przekrój ma strukturę ziarnistą, posiadającą jasnoszary kolor

granice międzyfazowe powierzchnie graniczne oddzielające kryształy różniące się nie tylko orientacją krystalograficzną i typem sieci krystalicznej ale również najczęściej składem chemicznym. Granice takie występują w materiałach wielofazowych. Przykładem takich defektów jest granica między ferrytem i cementytem w perlicie.

hartownie Pierwsza faza to nagrzewanie do temperatury powyżej przemiany austenitycznej, wygrzewanie, tak długo jak to potrzebne, by nastąpiła ona w całej objętości hartowanego obiektu. Drugą fazą jest szybkie schładzanie. Szybkość schładzania musi być taka, by z austenitu nie zdążył wydzielić się cementyt i jego struktura została zachowana. Hartowanie przeprowadza się, by podnieść twardość i wytrzymałość stali. metody: zwykłe stopniowe izotermiczne powierzchniowe

kompozyty tworzywa składające się z dwóch lub więcej faz o właściwościach nieosiągalnych w żadnym innym materiale. Kompozyty dzielimy na umacniane cząstkami (dyspersyjnie) i włóknami (włókniste). Te z kolei dzielimy na umacniane włóknami ciętymi i ciągłymi. Kompozyt składa się z osnowy i umieszczonego w niej drugiego składnika (zbrojenia) o znacznie lepszych właściwościach mechanicznych.Zbrojenie może mieć postać proszku lub włókien. Dodawane jest do kompozytu w dużej ilości. Oddziałuje ono zazwyczaj tylko fizycznie na osnowę. pozwalają na otrzymywanie lekkich, mocnych i elastycznych konstrukcji. Są nimi także materiały żarowytrzymałe i narzędzia.ze względu na osnowę dzielimy: *metalowe o osnowie ze stopu metali lekkich, stopu srebra i miedzi, niklu, ołowiu i cynku*polimerowe*ceramiczne.

komórka elementarna najmniejsza, powtarzalna część struktury kryształu, zawierająca wszystkie rodzaje cząsteczek, jonów i atomów, które tworzą określoną sieć krystaliczną. Komórka elementarna powtarza się we wszystkich trzech kierunkach, tworząc zamkniętą sieć przestrzenną, której główną cechą jest symetria. Komórka elementarna ma zawsze kształt równoległościanu. Najprostszym typem komórki elementarnej jest komórka regularna prosta (sześcienna).

komórka sieciowa zbiór kilku komórek elementarnych

kopolimery rodzaj polimerów, których łańcuchy zawierają dwa lub więcej rodzajów merów. Głównym powodem otrzymywania kopolimerów są ich szczególne własności fizyczne. podział:statystyczne,gradientowe,naprzemienne,blokowe,szczepione.

krystalizacja metali proces przejścia stanu ciekłego w stan stały w czasie którego nastepuje krzepniecie ciekłego metalu w postaci kryształów. aby k. mogła się rozpocząć musi zostac zmniejszona energia swobodna układu, czyli temp ciekłego ukł spadnie nieco poniżej temp krystalizacji. w procesie k. wyodrębnia się 2 procesy: tworzenie się zardków krystalizacji oraz wzrost tych zarodków.ich wynikiem jest utworzenie się kryształów. w czystych metalach zarodki i ciecz maja jednakowy skład chemiczny a w stopach różnią się znacznie składem.

ledeburyt mieszanina eutektyczna austenitu z cementytem (lub ferrytu z cementytem - ledeburyt przemieniony) , zawierająca 4,3% węgla. jego strukture można ujednolicić przez wyżarzanie

martenzyt metastabilna faza stopu żelaza i węgla powstala podczas szybkiego schlodzenia z większą prędkością od prędkości krytycznej z temperatury , w której występuje austenit.Przemiana ta polega na przebudowie sieci RSC na sieć TPC.Martenzyt ma strukturę drobnoziarnistą,posiada strukturę listwową lub płytkową.Jest fazą bardzo twardą i kruchą,powstaje w czasie hartowania stali.

materiały ceramiczne materiały nieorganiczne o jonowych i kowalencyjnych wiązaniach międzyatomowych, wytwarzane zwykle w wysokotemperaturowych procesach związanych z przebiegiem nieodwracalnych reakcji. Tworzywa ceramiczne odznaczają się przede wszystkim odpornością na działanie wysokiej temperatury i czynników chemicznych, dobrymi właściwościami mechanicznymi i dielektrycznymi, oraz twardością. Wadą ich jest kruchość, która uniemożliwia obróbkę mechaniczną i utrudnia łączenie wyrobów ceramicznych ze sobą lub innymi materiałami. klasyfikacja: *ceramika inżynierska (specjalna, drobnoziarnista) wytwarzana w wyniku spiekania w wysokiej temperaturze, bez udziału fazy ciekłej, bardzo czystych związków takich jak tlenki, węgliki, azotki ale także diament i wykazują w stanie stałym postać krystaliczną bez udziały fazy szklistej*cermetale - złożone z drobnych cząstek krystalicznych np. węglików lub azotków równomiernie rozłożonych w osnowie metali lub ich stopów stanowiących lepiszcze. są wytwarzane metodami metalurgii proszków ze spiekaniem w wysokiej temperaturze* ceramika porowata (tradycyjna) obejmuje masowo produkowane materiały, ogniotrwałe lub stosowane w technice sanitarnej. Charakteryzuje się udziałem fazy szklistej otaczającej składniki krystaliczne, utworzone głównie z Al2O3, SiO2 i H2O.* szkła-Podstawowymi składnikami szkłotwórczymi są: SiO2, B2O3 i P2O5, tlenki arsenu i germanu, a także siarka, selen i fluorek ołowiu. W skład szkła mogą wchodzić również tlenki zasadowe metali alkalicznych i ziem alkalicznych, a także tlenki pośrednie takich metali jak aluminium i berylu.Szkło jest przezroczyste dla światła widzialnego, jest izolatorem elektrycznym a także cechuje się bardzo małą przewodnością cieplna*ceramika szklana powstaje przez krystalizację masy szklanej w ściśle określony sposób umożliwiający utworzenie struktury bardzo drobnoziarnistej, bez porowatości. Otrzymuje się ją w wyniku krystalizacji szkła na zarodkach tworzonych przez niewielkie dodatki Cu, Ag lub Au pod wpływem promieniowania ultrafioletowego.

nadplastyczność zdolność metali i ich stopów do dużych odkształceń plastycznych

nadstruktury dwuskładnikowe roztwory stałe, w kórych wyniku powolnego, chłodzenia lub wyżarzania nastąpiło uporządkowanie przedtem chaotycznie rozmieszczonych atomów. Występują w stopach miedzi ze złotem, miedzi z platyną, miedzi z niklem i żelazem, kobaltu z wanadem i żelazem.

obróbka powierzchniowa jest końcową fazą całkowitego procesu obróbki i ma na celu osiągnięcie - przy możliwie najmniejszych kosztach wytwarzania - odpowiednio dużej jakości obrobionego przedmiotu, zgodnej z wymaganymi warunkami technicznymi dotyczącymi dokładności wymiarów, dokładności kształtu i gładkości powierzchni.rdzaje: bardzo dokładna, ostateczna, gładkościowa

odkształcenie plastyczne powstaje podczas deformacji na zimno , powoduje znaczną zmiane własności fizycznych i mechanicznych metalu. powoduje to wzrost twardości i wytrzymałości przy jednoczesnym spadku własności plastycznychoraz obniżeniem przewodności elektrycznej i gęstości. następuje przez poślizg lub bliźniakowanie. P przesunięcie się jednej części kryształu względem drugiej. Poślizg w metalach zachodzi w określonych płaszczyznach oraz kierunkach. B obrocie i przesunięciu części kryształu wzdłuż określonego kierunku w taki sposób, aby ułożenie atomów w części przesuniętej było lustrzanym odbiciem ułożenia atomów w części nie przesuniętej.

odmiany technicznego żelaza *Chemicznie czyste- otrzymywane drogą reakcji chemicznych zawierające domieszek do 0,007%*Elektrolityczne- otrzymywane drogą elektrolizy zawiera do 0,02% domieszek*Karbonylkowe- otrzymane poprzez rozkład karbonylku żelaza*Armco- otrzymywane metodą hutniczą, zawiera od 0,1% do 0,2% domieszek

odpuszczanie stali proces odwrotny do hartowania. jest zabiegiem cieplnym, któremu poddawana jest stal wcześniej zahartowana. Celem odpuszczania jest usunięcie naprężeń hartowniczych oraz zmiana własności fizycznych zahartowanej stali, a przede wszystkim zmniejszenie twardości, a podniesienie udarności zahartowanej stali.

perlit - mieszanina eutektoidalna ferrytu z cementytem zawierająca 0,77% węgla. Nazwę swą zawdzięcza perlistemu odcieniowi, jaki posiada wypolerowany przekrój tego stopu.

plastyczność metali zdolność metali do odksztłcenia się podczas obróbki polegającej na wywieraniu narzędziem na obrabiany materiał nacisku przekraczającego granicę jego plastyczności, mającego na celu trwałą zmianę kształtu i wymiarów obrabianego przedmiotu.

Pleksiglas syntetyczna żywica akrylowa, bardzo twarda odmiana polimetakrylanu , z którego wytwarza się powszechnie używane (w samochodach, samolotach, optyce, chemii itd.) szkło organiczne o małej łamliwości.

podstawowy period identyczności (parametr sieci)Najbliższa odległość atomów na prostej sieciowej Przesunięcie (translacja prostej sieciowej) o period identyczności w kierunku różnym od kierunku prostej powoduje znalezienie płaszczyzny sieciowej

podział stali stopień odtlenienia *uspokojone- zaw pierwiastki (Al., Si, Mn) o dużym powinowactwie do tlenu *półuspokojone- mniejsza ilość odtleniaczy *nieuspokojone- minimalna il pierw odtleniających, duza il pęcherzy gazowych.

poliamidy polimery zawierające w swoim łańcuchu grupe -CO-NH-. mają bardzo silną tendencję do krystalizacji dodatkowo wzmacnianą tworzeniem się wiązań wodorowych między atomem tlenu i azotu z dwóch różnych grup amidowych. produkuje się z nich przede wszystkim włókna zwane nylonami i aramidami oraz tworzywa sztuczne o podwyższonej odporności mechanicznej nadające się np. do produkcji kół zębatych, do wyrobów włókienniczych, nici chirurgicznych

poligonizacja powstawania granic subziarn tj obszarów o nieznacznie różniącej się orientacji krystalograficznej. W ten sposób ziarna zgniecionego metalu rozpadają się na szereg subziarn skręconych względem siebie o niewielkie kąty paru minut

porcelana jest wytwarzana z mieszanki glinki kaolinowej ze skaleniem i kwarcem poprzez wypalanie uformowanych wyrobów w temp ok1000C. Charakteryzuje się niską nasiąkliwością, bardzo dobrymi właściwościami dielektrycznymi, dużą wytrzymałością mechaniczną, wysoką odpornością na działanie czynników chemicznych i nieprzepuszczalnością dla cieczy i gazów. Rodzaje: 1. miękka- temp wypalania 1280-1320°C, Stosunek mieszaniny kaolinu, skalenia i kwarcu wynosi 25:45:30, Szczególną odmianą miękkiej porcelany jest porcelana angielska 2. twarda- temp wypalania 1350-1460°C Stosunek mieszaniny kaolinu, skalenia i kwarcu wynosi 50:25:25.

przetwórstwo tworzyw sztucznych (formowanie z tych tworzyw koncowych produktów) Metody: *wtłaczanie*wtrysk*prasownie:tłoczenie,przetłaczanie,formowanie płyt*walcowanie i kalandrowanie*odlewanie

reguła dźwigni służy do określania procentowego lub wagowego udziału faz w stopie przy danej temperaturze w stanie równowagi

reguła faz reguła określająca liczbę faz f mogących współistnieć w stanie równowagi fazowej układu o n składnikach i s stopniach swobody. Matematycznie wyrażona jest wzorem: f = n - s + 2. Stopniami swobody nazywa się liczbę parametrów stanu (zmiennych niezależnych), które mogą zmieniać się niezależnie od siebie, bez naruszenia stanu równowagi układu

rekrystalizacja proces zachodzący w metalach podczas wyżarzania rekrystalizującego, którego efektem jest odbudowa struktury krystalicznej metalu po zgniocie i przywrócenie mu pierwotnych właściwości fizycznych i mechanicznych.

rozpuszczalnik ciecz zdolna do tworzenia roztworu po zmieszaniu z ciałem stałym,

inną cieczą lub gazem. Najbardziej znanym rozpuszczalnikiem jest woda.

Większość rozpuszczalników to związki chemiczne o małej lepkości i stosunkowo niskiej

temperaturze wrzenia. Mała lepkość powoduje, że mogą one dość łatwo penetrować rozpuszczaną

substancję, zaś niska temperatura wrzenia umożliwia ich oddestylowywanie i parowanie.

r.stałe stanowią jednorodną fazę o wiązaniu metalicznym i strukturze krystalicznej o własnościach typowo metalicznych

r.stały graniczny występuje wtedy, gdy stężenie składnika rozpuszczonego jest ograniczone w pewnym zakresie.

r.stały ciągły występuje w przypadku nieograniczonej rozpuszczalności obydwu składników w stanie stałym w całym zakresie stężeń tj. od 0 do 100%

spieki materiał wytworzony przez spiekanie metali (metalurgia proszków), niemetali, materiałów ceramicznych (spiek ceramiczny) lub ich mieszanin (cermetal). Spiek można wyrabiać m.in. z materiałów, z których nie da się wykonać tworzywa innymi metodami, np. z materiałów o bardzo wysokiej temperaturze topnienia. Ze spieku wykonuje się przedmioty o żądanych kształtach i wymiarach bez dalszej obróbki. mają zastosowanie w przemysle motoryzacyjnym i maszynowym

stal automatowa używana na części nie podlegające silnym obciążeniom, wykorzystywana do produkcji drobnych części np.: śrub, nakrętek, podkładek.

stal kwasoodporna stal odporna na działanie kwasów o mniejszej mocy od kwasu siarkowego. Kwasoodporność uzyskuje się dzięki stabilizacji austenitu w normalnych warunkach, co można uzyskać dzięki wysokim zawartościom chromu (17-20%) i niklu (8-14%), oraz innych dodatków stopowych, takich jak mangan, tytan, molibden i miedź. Stale kwasoodporne stosowane są po polerowaniu. Jako że w wysokich temperaturach dodatki stopowe mają tendencję do łączenia się z węglem tworząc twarde węgliki, po spawaniu elementów wykonanych ze stali kwasoodpornych wymagana jest ich obróbka cieplna.

stal narzędziowa stal do produkcji narzędzi, elementów przyrządów pomiarowych oraz odpowiedzialnych uchwytów. Stale narzędziowe charakteryzują się wysoką twardością, odpornością na ścieranie, niewielką odkształcalnością i niewrażliwością na przegrzanie. Cechy te osiąga się przez wysoką zawartość węgla i odpowiednią obróbkę cieplną przy narzędziach mało odpowiedzialnych oraz użycie odpowiednich dodatków stopowych połączone z odpowiednią obróbką cieplną w przypadku odpowiedzialnych narzędzi.

stal niestopowa (węglowa)- stop węgla z żelazem (najczęściej do ok. 1,5% C).

Stal nierdzewna stal odporna na działanie czynników atmosferycznych, rozcieńczonych kwasów, roztworów alkalicznych i podobnych. Nierdzewność stali uzyskuje się poprzez zwiększoną zawartość chromu. Zwiększona zawartość węgla także wpływa na wzrost nierdzewności stali, lecz zbyt duża jego zawartość powoduje kruchość stali. Stale nierdzewne podlegają obróbce cieplnej, hartowaniu i odpuszczaniu.

stal sprężynowa stal używana do produkcji resorów, sprężyn i drążków skrętnych. Stale sprężynowe są stalami węglowymi zawierającymi 0.6% - 0.85% węgla stalami niskostopowymi zawierającymi dodatki krzemu, manganu, chromu i wanadu. Większość stali sprężynowych charakteryzuje się podwyższoną zawartością krzemu, która normalnie jest niepożądanym zanieczyszczeniem. W tych jednak aplikacjach jest wymaganym dodatkiem obniżającym plastyczność stali.

stal stopowa stal, w której oprócz węgla występują inne dodatki stopowe o zawartości od kilku do nawet kilkudziesięciu procent, zmieniające w znaczny sposób charakterystyki stali.

stal węglowa stop węgla z żelazem (najczęściej do ok. 1,5% C), w którym pierwiastkiem kształtującym charakterystyki jest węgiel. W zależności od zawartości węgla dzielimy je na: stale niskowęglowe - o zawartości węgla do około 0,3%; stale średniowęglowe - o zawartości od 0,3 do 0,6%; stale wysokowęglowe - o zawartości powyżej 0,6%dodatki : Mangan- odtlenienie stali;krzem- umocnienie ferrytu, zwiększenie oporu elektrycznego; Nikiel- umocnienie stali; Chrom- zwiększenie hartowności, odporność na ścieranie, korozję i utlenianie; Molibden- zwiększenie hartowności, wywołanie twardości wtórnej, odporność na ścieranie; Miedź- poprawia odporność na korozję; Bor-poprawia hartowność; negatywne Fosfor-podwyższenie temperatury przejścia w stan kruchości; Siarka- kruchość stali na gorąco; Wodór- powstawanie płatków śnieżnych, odwęglanie; Azot- zmniejszenie plastyczności i kruchości; Tlen- zmniejszenie własności wytrzymałościowych oraz plastycznych

staliwo to stop żelaza z węglem w postaci lanej (czyli odlana w formy odlewnicze), nie poddana obróbce plastycznej. W odmianach użytkowych zawartość węgla nie przekracza 1,5%, suma typowych domieszek również nie przekracza 1%. Właściwości mechaniczne staliwa są nieco niższe niż własności stali o takim samym składzie po obróbce plastycznej. Wynika to z charakterystycznych dla odlewów: gruboziarnistości i pustek międzykrystalicznych. Staliwo ma natomiast znacznie lepsze właściwości mechaniczne od żeliwa, w szczególności - jest plastycznie obrabialne, a odmiany o zawartości węgla poniżej 0,25% są również dobrze spawalne.

stop substancje dwu-lub wieloskładnikowe, makroskopowe wykazujące własności metaliczne. Co najmniej jeden z głównych składników stopu jest metalem. Składnikami stopów są substancje proste(pierwiastki) lub złożone - np.. związki nie ulegające przemianom.

stopy eutektyczne - mieszanina dwóch lub więcej składników strukturalnych stopu (faz kryształów) o określonym składzie chemicznym, która wydziela się z roztworów ciekłych lub stopów w określonej temperaturze zwanej temperaturą eutektyczną.właściwości: Stała temperatura krzepnięcia (najmniejsza w układzie); Stały skład chemiczny; Drobnoziarnistość (dobre właściwości mechaniczne)

stopy podeutektyczne i nadeutektyczne stopy odlewcze aluminium z krzemem, P 4-10% krzemu, N 13-30 krzemu

stopy metali nieżelaznych żelazo nie stanowi głównego składnika i może być najwyżej składnikiem stopowym Najliczniejszą grupę wśród stopów metali nieżelaznych stanowią: - stopy miedzi (m.in. brązy, mosiądze, miedzionikiel, melchior, nowe srebro, tombak),- stopy niklu (m.in. monel, chromel, permaloj, alumel, inconel, nichrom, nimonic),- stopy cynku (np. znal),- stopy cyny (np. lutowia),- stopy aluminium (np. duraluminium),- stopy magnezu (np. elektron).

styropian porowate tworzywo sztuczne otrzymane poprzez spienienie granulek polistyrenu zawierających porofor. Spienienie uzyskuje się przez podgrzanie granulek zazwyczaj parą wodną. Składa się z zamkniętych komórek o obłych kształtach, wewnątrz których znajduje się pianka polistyrenowa. Komórki są ze sobą połączone i występują między nimi niewielkie pustki powietrzne, co uwidacznia się na przełomie styropianu. Jest to materiał nieodporny na działanie rozpuszczalników aromatycznych, olejów, smarów. stosowany w budownictwie, do wykonywania izolacji akustycznej.

szkło metaliczne Aby wytworzyć taki materiał niezbędne jest niezwykle szybkie schłodzenie ciekłego stopu.Otrzymuje się je w postaci taśm o szerokości do 12 mm, drutów lub proszków.odporny na działanie środowiska. bardziej wytrzymałe od metali, topliwe.

teflon politetrafluoroetylen, produkt polimeryzacji tetrafluoroetylenu, termoplast. Ma budowę liniową, jest białym woskowym proszkiem. wykazuje odporność na wysokie i niskie temperatury oraz działanie większości znanych odczynników chemicznych (w tym m.in. wody królewskiej), jest niepalny, posiada dużą wytrzymałość mechaniczną i sprężystość. Jest stosowany w lotnictwie (samoloty odrzutowe) oraz w przemysłach: chemicznym, radiotechnicznym, maszynowym, papierniczym, włókienniczym, farmaceutycznym, spożywczym.

termoplasty zbudowane z makrocząsteczek, głównie liniowych, rzadziej rozgałęzionych. Nieograniczenie długo plastyczne w podwyższonej temperaturze, a twarde w temperaturze otoczenia (proces ten w przypadku termoplastów jest odwracalny). Na ogół rozpuszczają się w rozpuszczalnikach organicznych na zimno lub na gorąco (np. polietylen), jedynym nie rozpuszczającym się termoplastem jest politetrafluoroetylen(teflon)

trójkąt Gibasa przedstawia początkowy skład danego stopu. Jest to trójkąt równoboczny. Każdy wierzchołek odpowiada zawartości 100% czystego pojedynczego składnika A,B i C ,boki trójkąta opisują skład procentowy lub częściej ułamki molowe zawartości par składników(stopom podwójnym), odpowiednio: AB, AC i BC, punkty wewnątrz trójkąta odpowiadają stopom potrójnym Trójkąt Gibbsa pozwala na przedstawienie dowolnego stopu zawierającego do 3 składników. Współrzędne każdego punktu wyznaczają bezpośrednio skład stopu. jest zawsze rysowany dla określonej temp i ciśnienia

tworzywa sztuczne materiały oparte na polimerach syntetycznych lub zmodyfikowanych naturalnych, zastępujące tradycyjne tworzywa takie jak drewno, ceramika, metal, kauczuk naturalny, gutaperka i inne. Ponadto, wiele tworzyw sztucznych posiada własności niemożliwe do uzyskania z zastosowaniem surowców naturalnych. Ze względu na właściwości fizykochemiczne: *Duromery - twarde, trudnotopliwe o wysokiej odporności mechanicznej służące jako materiały konstrukcyjne *plastomery/termoplasty mniej sztywne od duromerów ale łatwotopliwe, można z nich uzyskac bardzo skomplikowane kształty *Elastomery - tworzywa, które można rozciągać i ściskać; w wyniku rozciągania lub ściskania elastomery zmieniają znacznie swój kształt ale po odjęciu siły wracają do poprzednich wymiarów. Elastomery zastąpiły prawie całkowicie kauczuk naturalny. Zastosowanie:- butelki, wypełniacze do poduszek- folia do miękkich opakowań spożywczych, torby na zakupy, worki na odpady- pojemniki na filmy do aparatów fotograficznych, opakowania do jogurtu, nakrętki do butelek- rury wodociągowe, wykładzina, okna, parapety, ceraty- torebki na chipsy, pojemniki na śmieci- tacki do pakowania mięsa, kubki do gorących napojów, opakowania- płyty CD- klocki lego. Tworzywa Sztuczne albo zostają wyrzucone na wysypiska śmieci tudzież spalone z kiepskim wpływem na środowisko, albo zostają poddane recyklingowi. Ulegają one powolnemu procesowi naturalnego rozkładu zanieczyszczeń w wyniku którego powstają substancje przyjazne dla środowiska ale ta biodegradacja trwa bardzo długo. Tworzywa sztuczne podczas spalania wytwarzają trujące substancje.

typy wiązań występujących w materiałach JONOWE Istotą tego wiązania jest elektrostatyczne oddziaływanie między jonami o różnoimiennych ładunkach. Wiązanie to powstaje najczęściej między metalem a niemetalem. Różnica elektroujemności w skali Paulinga jest większa lub równa 1,7. Związki, w których ono występuje, są zdolne do dysocjacji elektrolitycznej, są zdolne do przewodzenia prądu elektrycznego. ATOMOWE polega na wytworzeniu elektronowych par wiążących, powstałych w wyniku uwspólnienia elektr. poch. od obydwu łączących się atomów(tych samych niemetali). Atomy tworząc wiązania dążą do uzyskania konfiguracji elektronowej najbliższego im gazu szlachetnego VAN DER WAALSA Wiązanie to jest wynikiem powstawania chwilowych dipoli na skutek nierównomiernego rozkładu ładunków w chmurach elektronowych atomów. Te z kolei indukują dipole w sąsiednich atomach, co umożliwia ich wiązanie. Wiązanie to jest jednakże bardzo słabe. METALICZNE między atomami metali, ulegają łatwiejszej polaryzacji pod wpływem np. pola elektrycznego . metale są dobrymi przewodnikami elektrycznymi, dużą wytrzymałość mechaniczną metali, wysokie temperatury topnienia, kowalność, duży współczynnik rozszerzalności cieplnej.

układ krystalograficzny system klasyfikacji kryształów ze względu na wewnętrzny układ cząsteczek w sieci krystalicznej.System wyróżnia siedem układów:Trójskośny Jednoskośny Romboedryczny (trygonalny)Heksagonalny Tetragonalny Regularny

wektor Burgersa wektor poślizgu, kierunek i wielkość przesunięcia atomów przy powstawaniu lub ruchu dyslokacji. . Zwrot wektora Burgersa jest zgodny z kierunkiem wykreślania obwodu.. Wektor Burgersa i linia dyslokacji wyznaczają płaszczyznę poślizgu dyslokacji. Dla dyslokacji krawędziowej jest to jedna płaszczyzna, dla śrubowej wiele płaszczyzn równoległych do linii dyslokacji

wiskery cienkie włókna ceramiczne albo monokryształy Zastosowanie:- składnik kompozytowy do wzmacniania tworzyw;- odpowiedzialne elementy samolotów i rakiet.- elementy spowalniające - np. związki berylu.Służą do spowalniania szybkich neutronów do prędkości, przy których występuje szczególnie wielkie prawdopodobieństwo rozszczepienia jądra atomowego.- elementy absorpcyjne - np. węglik boru.Służą one zarówno do regulacji lub wyłączania reaktora, jak też do ekranowania.

wpływ węgla i innych dodatków na własności stali wegiel zmniejszenie zawartości miękkiego składnika strukturalnego (ferrytu), a zwiększenie - twardego cementytu, wytrzymałość rośnie, plastyczność maleje. obniża temp topnienia, umożliwia hartowanie stali, zmniejsza przewodność cieplną i gęstość, pogarsza spawalność stali siarka powoduje kruchość na gorąco, wystąpienie struktury pasmowej, zmniejsza spawalność. krzem podwyższa wytrzymałość i twardość, zmniejsza plastyczność, utrudnia spawanie mangan zmniejsza kruchliwosc w podwyższonych temp, Podwyższa twardość i wytrzymałość molibden wzrost odporności stali na pełzanie i relaksację. Podnosi wytrzymałość i osłabia procesy dyfuzyjne w stali azot kruchość stali, podwyższenie granicy plastyczności i wytrzymałości doraźnej oraz zmniejszenie wydłużenia względnego podczas rozciągania

zasada znakowania stali Stale stopowe konstrukcyjne oznaczane są za pomocą znaku składającego się z:cyfr i liter. Pierwsze2cyfry określają średnią zawartość C w setnych%. Litery oznaczają pierwiastki stopow G-Mn,S-Si,H-Cr,N-Ni,M-Mo,T-tytan,F-wanad,J-Al. Stale o wyższych wymaganiach co do składu chemicznego (np. co do zawartości P i S)oznacza się na końcu znaku literą A. Stale przetapiane elektrożużlowo oznacza się przez dodanie na końcu znaku stali Ż. Stale modyfikowane związkami chemicznymi Li, Na, lub Ca i innymi oznacza się literą D. Według takich samych zasad, jak stale stopowe konstrukcyjne, oznacza się stale odporne na korozję i stale żaroodporne.

zdrowienie usunięcie zniekształceń sieci krystalicznej w czasie wygrzewania odkształconego plastycznie metalu.

zgniot zmiany, jakie zachodzą w strukturze i właściwościach metali pod wpływem odkształcenia plastycznego na zimno.

zużywanie tribologiczne wywołane jest tarciem, ma charakter mechaniczno - fizyczno - chemiczny. Towarzyszy zawsze tarciu suchemu i mieszanemu. rodzaje: utleniające, wodorowe, ścierne, zmęczeniowe, odkształceniowe, adhezyjne, cieplne, Fetting.

związek między położeniem pierwiastka w układzie okresowym i jego własnościami metalicznymi Metaliczność, rozumiana zarówno jako właściwość chemiczna (tworzenie wodorotlenków) jak i fizyczna (połysk, kowalność, przewodnictwo elektryczne i cieplne itp.) maleje ze wzrostem numeru grupy a rośnie wraz z numerem okresu. Generalnie więc zmienia się rosnąco "po przekątnej" od fluoru do fransu.

żeliwo stop odlewniczy żelaza z węglem, krzemem, manganem, fosforem, siarką i innymi składnikami zawierającymi od 2% do 3,6% węgla w postaci cementytu lub grafitu. Żeliwo otrzymuje się przez przetapianie surówki z dodatkami złomu stalowego lub żeliwnego w piecach zwanych żeliwniakami. Tak powstały materiał stosuje się do wykonywania odlewów. zastosowanie: przemysł motoryzacyjny, piece żeliwne itp.

żeliwa sferoidalne żeliwo szare, w którym grafit występuje w postaci kulkowej, pod postacią sferoidalnych skupień. Uzyskuje się je w wyniku modyfikowania żeliwa o tendencji krzepnięcia jako szare, lecz o bardzo małym stężeniu siarki i fosforu. Jako modyfikatorów używa się ceru lub magnezu. W wyniku tego zabiegu grafit występuje w tych żeliwach w postaci kulistej. Skupienia te mogą występować w osnowie perlitu lub ferrytu. Żeliwo sferoidalne posiada dobre własności wytrzymałościowe. Może ulegać odkształceniu bez uszkodzeń, odporne na ściskanie i zginanie. Odporne na wysokie ciśnienia. Dzięki cieńszym ściankom rury z tego materiału są lżejsze. Dzięki swoim własnościom znalazło zastosowanie do wyrobu wałów korbowych silników spalinowych.

---