Przedmiotowe i podmiotowe definicje administracji
Definicje przedmiotowe- zaliczają do administracji publicznej czynności ze względu na wyłącznie im przypisywane cechy, ich treść można także opierać na stanie faktycznym lub stosunkach społecznych, do których się odnoszą. Kierunki w jakich rozwijały się definicje przedmiotowe:
pogląd nawiązujący do kryteriów interesów, powstał on na gruncie prawa rzymskiego (Ulpian). Administracja państwowa spełniała zadania leżące w interesie publicznym, a sądy cywilne miały rozstrzygać w przedmiocie interesów prywatnych
nierówność podmiotów występujących w prawie administracyjnym. W prawie cywilnym podmioty są sobie równe natomiast w prawie administracyjnym przysługuje administracji publicznej upoważnienie do posługiwania się uprawnieniami władczymi, jednostronnego określania praw i obowiązków adresatów jej aktów, adresat ten jest zobowiązany do podporządkowania się im
bezwzględna moc obowiązywania prawa administracyjnego
dla administracji publicznej wydanie aktu administracyjnego, określającego czyjeś prawa lub obowiązki jest środkiem do celu, jakim jest osiągnięcie pewnych efektów rzeczowych.
Cechą wspólną definicji przedmiotowych jest to, ze opierają się na mało ostrych
kryteriach.
Definicje podmiotowe- nawiązują do identyfikowania administracji publicznej z
Podmiotami (grupą organów lub urzędami, które mają je uosabiać).
A. Merkl- administracja państwowa jest obok sądownictwa powołana do
wprowadzenia w zycie ustawodawstwa. O tym co jest ustawodawstwem,
administracją i sądownictwem decydują znamiona formalnoorganizacyjne.
Uznanie administracyjne, interpretacja pojęć nieostrych, a swobodna ocena dowodów
Uznanie administracyjne- to oświadczenie woli administracji publicznej tam gdzie ustawa nie określa wyczerpująco stanu faktycznego, w którym akt ma być wydany. Akt woli wydawany z nastawieniem na wywołanie skutków prawnych. Organ administracji może rozstrzygnąć sprawę w rózny sposób przy tym samym stanie faktycznym i kazde rozstrzygnięcie sprawy jest legalne. Uznanie występuje dopiero w elementach woli jakimi administracja kształtuje moc aktu.
Pojęcia nieostre- pozostają w ścisłym związku z kwestią uznania administracyjnego. Istnieją dwa poglądy odnośnie kwestii stosunku pomiędzy pojęciami nieostrymi (nieoznaczonymi), a uznaniem administracyjnym:
doktryna i orzecznictwo często stawia znak równości pomiędzy uznaniem administracyjnym i pojęciami nieostrymi. Wg tego poglądu uzycie przez ustawodawcę pojęć nieoznaczonych oznacza przyznanie uznania administracyjnego
drugi pogląd wyraźnie rozróznia pomiędzy uznaniem administracyjnym sensu stricto, a swobodną oceną przyznaną na skutek uzycia pojęć nieostrych. W przypadku pojęć nieokreślonych nie ma zadnej nie kontrolowanej oceny. Sąd kontroluje zatem nie tylko prawidłowość ustalenia stanu faktycznego, lecz również dokonaną przez organ administracyjny ocenę danego pojęcia na tle danego stanu faktycznego.
Swobodna ocena dowodów- organy administracyjne kierują się w ocenie dowodów swoim przekonaniem ukształtowanym pod wpływem wskazań wiedzy, doświadczenia zyciowego i zasad logicznego myślenia. Dotyczy ustalania stanu faktycznego, dązenia do obiektywnej prawdy.
Ustawa jako źródło prawa administracyjnego
Ustawa- ma zasadnicze znaczenie dla prawa administracyjnego. Ma szczególnie silną pozycję, gdyz akty wykonawcze są ograniczone tylko do rozporządzeń i to powoduje, ze właśnie w ustawach znajdują się rozwiązania kompletne, a także szczegółowe. Ustawy obowiązują podmioty prawa administracyjnego w bezpośredni sposób na terenie całego kraju. Oznacza to, ze organy administracji publicznej są związane ustawami bezpośrednio, bez konieczności korzystania z aktów wykonawczych. Podporządkowanie jej są wszystkie podmioty działające w obrębie danego systemu prawnego. Wszystkie inne źródła prawa powinny jej być podporządkowane. Do materii ustawowych zaliczamy: ustanawianie obowiązków obywateli i ich uprawnień, określenie form działania organów państwa, ustanowienie sankcji i odpowiedzialności za naruszenie praw lub obowiązków w zakresie praw podmiotowych jednostek. Ustawy mogą być zmieniane, uchylane lub zawieszane tylko w drodze ustawowej, same natomiast mogą zmieniać, uchylać lub zawieszać każdy inny akt prawny.
Kompetencje wojewody w zakresie nadzoru nad samorządem terytorialnym
Wojewoda- sprawuje nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego, na podstawie kryterium zgodności z prawem.
Gmina: wojewoda może → wkraczać w działalność gminną w przypadkach określonych w ustawie, ządać informacji i danych dotyczących organizacji i funkcjonowania gminy. Jeżeli wazność rozstrzygnięcia organu gminy jest zalezna od jego zatwierdzenia, uzgodnienia lub zaopiniowania przez inny organ, to organ ten powinien zająć stanowisko w ciągu 14 dni od doręczenia mu rozstrzygnięcia lub jego projektu. Jeśli organ nie zajmie stanowiska w ciągu 14 dni wówczas rozstrzygnięcie uwaza się za przyjęte w brzmieniu przedłozonym przez gminę. Do wojewody wójt kieruje uchwały rady w ciągu 7 dni od ich podjęcia, a w ciągu 2 dni od ich ustanowienia akty w sprawie przepisów porządkowych. Organ nadzoru orzeka o niewazności uchwał lub zarządzeń w ciągu 30 dni od ich doręczenia, po upływie tego terminu organ nadzoru nie może we własnym zakresie stwierdzić ich niewazności, może je jedynie zaskarzyć do sądu administracyjnego. Organ nadzoru może wstrzymać wykonywanie uchwał lub zarządzeń (w toku wykonywania nadzoru). Stwierdzenie niewazności uchwały wstrzymuje jej wykonanie z mocy prawa w zakresie objętym stwierdzeniem niewazności z dniem doręczenia rozstrzygnięcia nadzorczego. Nie stwierdza się niewazności uchwały lub zarządzenia po roku od jej podjęcia, chyba ze uchybiono obowiązkowi przedłozenia uchwały lub zarządzenia w terminie organowi nadzoru, albo jeżeli uchwała jest aktem prawa miejscowego. Wojewoda wzywa wójta w przypadku powtarzających się naruszeń konstytucji lub ustaw do zaprzestania naruszeń, a jeżeli wezwanie to nie odnosi skutku, występuje z wnioskiem do prezesa RM o odwołanie wójta. Na wniosek wojewody, zgłoszony za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej, prezes RM powołuje komisarza rządowego. Rozstrzygnięcia organu nadzorczego dotyczące gminy, a także jego stanowisko w zakresie zatwierdzenia, uzgodnienia lub zaopiniowania nadzorowanych rozstrzygnięć, podlegają zaskarzeniu do sądu administracyjnego z powodu niezgodności z prawem w ciągu 30 dni od ich doręczenia.
Powiat: wojewoda→ sprawuje nadzór nad związkiem powiatu.
Analogicznie jak w gminie: róznice: starosta przedkłada uchwały; wojewoda w przypadku powtarzających się naruszeń konstytucji lub ustaw przez zarząd powiatu wzywa radę powiatu do zastosowania niezbędnych środków, a gdy wezwanie nie odnosi skutku za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej, występuje z wnioskiem do prezesa RM o rozwiązanie zarządu powiatu. Powołanie komisarza rządowego- jak w gminie.
Województwo: wojewoda→ analogicznie jak w gminie i powiecie; róznice: marszałek województwa przedkłada uchwały sejmiku województwa i zarządu województwa; rozwiązanie zarządu- jak w powiecie; powołanie komisarza rządowego- jak w gminie i powiecie; zarządzenie zastępcze wojewody w razie nie powołania przez sejmik województwa radnego lub odwołania ze stanowiska członka zarządu, skarbnika województwa (jeśli po wezwaniu wojewody sejmik województwa nie podejmie uchwały w ciągu 30 dni).
Kontrola aktów prawa miejscowego
Gmina, powiat, województwo→ analogicznie do poprzedniego pytania.
Rozporządzenia wojewody
Rozporządzenia porządkowe- nie są przepisami typu wykonawczego, ale swego rodzaju ustawami lokalnymi. Wydaje się je w zakresie nie uregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących, np.: stanowionych przez wojewodów w formie rozporządzeń. Wydawane są w wypadkach niezbędnych, a ich przedmiotem może być ochrona zycia lub zdrowia obywateli albo zapewnienie porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego. Mogą przewidywać za naruszenie zakazów i nakazów w nich zawartych kary grzywny wymierzane według kodeksu wykroczeń.
Akt administracyjny generalny
To akt którego adresatem jest kazdy, kto znalazł się w stanie faktycznym, w którym miał dany akt obowiązywać. Są one zawsze aktami bezpośrednio zobowiązującymi. Nie muszą być wydawane w odrębnym sformalizowanym postępowaniu. Nie dotyka je zarzut ne bis in idem (nie należy w tej samej sprawie rozstrzygać po raz drugi) ani zarzut rzeczy osądzonej. Mogą być uchylane lub zmieniane. Wiązą wyłącznie podmioty, które bezpośrednio są ich adresatami i wtedy gdy adresat nie zastosuje się do nich- od razu zobowiązują administrację publiczną do ewentualnej działalności egzekucyjnej. Adresat aktu generalnego jest określony abstrakcyjnie. Generalne akty administracyjne róznią się od nakazów i zakazów ustawowych. Za posługiwanie się nimi jest odpowiedzialna administracje publiczna. Zawsze są określone organy powołane do ich wydawania, jest podany stan faktyczny, w jakim mają być wydane. Generalnym aktem jest zarówno akt odnoszący się do zindywidualizowanego stanu faktycznego, w którym rózne podmioty mogą znajdować się kilkakrotnie, jak tez akt odnoszący się do nie zindywidualizowanych stanów faktycznych, niezaleznie od tego, czy już zaistniały czy dopiero zaistnieją. Są wydawane na podstawie prawa przedmiotowego.
Akt administracyjny konstytutywny a akt deklaratoryjny.
Akt konstytutywny- cechuje go nastawienie na tworzenie praw lub obowiązków. Wg E. Bernatzika rózni się on od wyroków sądowych i aktów deklaratoryjnych tym, ze jego uprawomocnienie nie może przekroczyć ram prawomocności formalnej, w jego przypadku ustawa może tylko w róznym stopniu ograniczać, a nawet eliminować środki prawne, jakimi adresat może dochodzić ich cofnięcia, uchylenia lub zmiany. Wg A. Merkla, akty konstytutywne wywołują skutki prawne ex nunc, tj. od chwili wydania aktu. W przypadku aktów konstytutywnych mamy do czynienia nie z jednym, ale z dwoma róznymi stanami faktycznymi. Najpierw dla aktu konstytutywnego musi istnieć stan faktyczny stanowiący faktyczną przesłankę do jego wydania, a następnie w wyniku aktu ma być stworzone prawne uzasadnienie dla nowego stanu faktycznego, np.: wyrok orzekający rozwód. W chwili wydania aktu ten nowy stan faktyczny nie istnieje, jego znamiona zasięg mają dopiero być ukształtowane odpowiednio do treści i zakresu obowiązywania aktu.
Akt deklaratoryjny- w głównej mierze ma stwierdzać, ze jednostka w określonym
stanie faktycznym korzysta z pewnych praw albo ma spełnić pewne obowiązki. E.
Bernatzik przyrównał akt deklaratoryjny do wyroków sądowych gdyz wykazuje
on znamiona materialnej prawomocności. Od chwili uprawomocnienia się wiąze on
trwale zarówno adresata, jak i władzę publiczną. Wg A. Merkla , akty deklaratoryjne
wywołują skutki prawne ex tunc, tj. od powstania stanu faktycznego do którego mają
zastosowanie. W przypadku aktów deklaratoryjnych ustawa określa w pełni prawa i
obowiązki dla danego stanu faktycznego. Administracja publiczna ma tylko ustalić
ten stan faktyczny dostępnymi jej środkami dowodowymi i po stwierdzeniu, ze
podpada on pod moc wiązącą ustawy, jest zobligowana wydać akt, np.: decyzja
przyznająca emeryturę. Akt deklaratoryjny ma upowazniać adresata, do którego jest
skierowany, do korzystania z pewnych uprawnień lub obowiązków. Ma on względnie
trwałą moc obowiązywania.
Organ administracyjny a zakład administracyjny.
Organ administracyjny- to całość integralnie ze sobą połączonych elementów normatywnych porządku prawnego i elementów faktycznie istniejącej rzeczywistości. Prawo musi legitymować cały zakres działania i kazdą kompetencję organu administracyjnego. Akty nienormatywne i normatywne na których organ ma opierać swe istnienie i funkcjonowanie muszą być faktycznie wykonane. Niezbędną cechą organu jest, aby był on kompetentny do wydawania aktów prawnych, określających czyjeś prawa lub obowiązki. Wg kpa organem administracyjnym jest każdy podmiot który prowadzi postępowanie, podpisuje w imieniu administracji publicznej decyzje, wydaje postanowienia i zarządzenia porządkowe. Wyrózniamy:
organy jednoosobowe- podjęcie decyzji, zajęcie stanowiska w danej sprawie należy do jednej osoby. Zalety: szybkie i sprawne wydawanie decyzji, jasno określona odpowiedzialność za działanie. Wady: niewystarczające wywazenie decyzji lub stanowiska.
organy kolegialne-podjęcie decyzji, zajęcie stanowiska w przedmiocie należy do trzech lub więcej osób. Zalety: podejmowanie decyzji lub wypracowanie stanowiska uwzględnia zdanie większej liczby osób. Wady: nie jest łatwo określić osoby odpowiedzialne za wydanie decyzji.
organy decydujące- powołane do podejmowania rozstrzygnięć w zakresie przedmiotu ich działania.
organy opiniodawcze- przygotowują opinie w zakresie przedmiotu ich działania. Może wydawać opinie z własnej inicjatywy lub na ządanie innego organu.
organy centralne- obejmują zakresem działania całe terytorium państwa. Wśród organów centralnych szczególne miejsce zajmują organy naczelne, które stoją na czele poszczególnych resortów administracyjnych.
organy lokalne- obejmują zakresem działania część terytorium państwa.
Zakład administracyjny- spełnia świadczenia lub usługi według zasad wiedzy
fachowej lub doświadczenia dla spełnienia zadań, jakie zostały zakładowi
postawione. W zakładzie administracyjnym występuje układ szczególnej zaleznosci,
do których zaliczamy: zalezność zakładową, zalezność słuzbową , zalezność na
obszarach specjalnych itp. Zakład administracyjny działa na podstawie norm
zadaniowych, które nadają zakładowi kształt organizacyjny i podstawę do jego
działalności. W ramach stosunku szczególnej zalezności obowiązki uzytkownika
zakładu są egzekwowane nie w ogólnym postępowaniu wykonawczym lecz na
drodze postępowania dyscyplinarnego. Zakłady administracyjne są tworzone zwykle
w wyniku aktów administracyjnych, które są w szerokim zakresie aktami
konstytucyjnymi. Zalezność zakładową wytyczają przede wszystkim normy
zadaniowe obowiązujące organy zakładu do określonych świadczeń wobec
uzytkowników zakładu. Cała działalność zakładu ma słuzyć realizacji celów, jakie
zakładowi zostały postawione. Obok zakładów podporządkowanych organom
nadzoru- przede wszystkim według zasad hierarchicznej zalezności, takich jak np.
więzienia, domy poprawcze, izby wytrzeźwień- możemy wymienić zakłady, które
w węzszym lub szerszym zakresie działają na zasadach samodzielności i
niezalezności, np. uczelnie, instytucje naukowo- badawcze. Pomiędzy zakładami
w których przebywanie jest obligatoryjne, a zakładami, z których korzystanie nie jest
dobrowolne róznica sprowadza się jedynie do tego, ze w przypadku zakładów, z
których korzystanie jest obligatoryjne, stosunek szczególnej zalezności powstaje
w wyniku aktu administracyjnego, na podstawie wyroku sądowego lub z mocy samej
ustawy. Natomiast w przypadku zakładów, z których korzystanie jest dobrowolne,
powstaje on z woli osoby pragnącej z zakładu korzystać. Poza tym nie można wydalić
z zakładu osoby, która obligatoryjnie w nim przebywa, gdy w przypadku zakładów, z
których korzystanie nie jest obligatoryjne, osoba będąca ich uzytkownikiem może być
wydalona w wyniku naruszenia dyscypliny, jaka musi być utrzymana w jego obrębie.
Samorząd- formy specjalne
Do form samorządu specjalnego zaliczamy: samorząd zawodowy i samorząd
zakładowy.
Samorząd zawodowy: obejmuje węzszy krąg mieszkańców danego terytorium,
wyodrębniany według kryteriów przynalezności zawodowej, wspólnego celu
działania, charakterystycznego dla stosunków zawodowych, specyficznej metody
regulacji prawnych, która względem nich znajduje zastosowanie. Związki samorządu
zawodowego same określają swoje zadania i spełniają je w oparciu o władcze
administracyjnoprawne środki działania. Do form samorządu zawodowego zaliczamy:
izby rzemieślnicze: rzemiosłem jest zawodowe wykonywanie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną, spółkę cywilną osób fizycznych z udziałem kwalifikowanej pracy własnej, w imieniu własnym i na własny rachunek, przy zatrudnieniu do 15 pracowników najemnych. Organami samorządu rzemiosła są: cechy, spółdzielnie rzemieślnicze, izby rzemieślnicze, Związek Rzemiosła Polskiego i inne jednostki tworzone przez te organizacje.
cechy: społeczno- zawodowe i gospodarcze organizacje zrzeszające rzemieślników z uwzględnieniem zasady dobrowolności.
wolne zawody: prawo nie może regulować szczegółowo sposobu jego wykonywania. Wolny zawód ma być wykonywany w decydującej mierze według indywidualnych sprawności, a nawet inwencji, pomysłowości, strategii, taktyki lub sztuki działania. Domniemanie przemawia na rzecz swobody wykonywania wolnego zawodu. Np.: adwokat, radca prawny, zawody medyczne.
Samorząd zakładowy- w postaci zakładów publicznych.
Ustawa o samorządzie gminnym. Status radnego
Radny:
jest obowiązany kierować się dobrem wspólnoty samorządowej gminy
przyjmuje zgłaszane przez mieszkańców gminy postulaty i przedstawia je organom gminy do rozpatrzenia
jest obowiązany brać udział w pracach rady gminy i jej komisji oraz innych instytucji samorządowych, do których został wybrany lub desygnowany
nie może wykonywać pracy w ramach stosunku pracy w urzędzie gminy, w której uzyskała mandat, oraz wykonywać funkcji kierownika lub jego zastępcy w jednostce organizacyjnej tej gminy
otrzymuje urlop bezpłatny bez względu na rodzaj i okres trwania stosunku pracy
po wygaśnięciu mandatu pracodawca przywraca radnego do pracy na tym samym lub równorzędnym stanowisku pracy z wynagrodzeniem odpowiadającym wynagrodzeniu, jakie radny otrzymywałby, gdyby nie przysługujący mu urlop bezpłatny
nie może podejmować dodatkowych zajęć ani otrzymywać darowizn
nie może prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innym osobami z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy w której uzyskał mandat
nie może być członkiem władz zarządzających lub kontrolnych i rewizyjnych ani pełnomocnikiem spółek handlowych z udziałem gminnych osób prawnych lub przedsiębiorców
nie może posiadać pakietu większego niż 10% udziałów lub akcji w spółkach prawa handlowego z udziałem gminnych osób prawnych lub przedsiębiorców
jest obowiązany do złozenia oświadczenia o swoim stanie majątkowym
w związku z wykonywaniem mandatu korzysta z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych
mandatu radnego nie można łączyć z: mandatem posła lub senatora, wykonywaniem funkcji wojewody lub wicewojewody, członkostwem w organie innej jednostki samorządu terytorialnego
Rada gminy
Rada gminy jest organem stanowiącym i kontrolnym w gminie. Do wyłącznej
właściwości rady gminy należy:
uchwalanie statutu gminy
ustalenie wynagrodzenia wójta, stanowienie o kierunkach jego działania oraz przyjmowanie sprawozdań z jego działalności
powoływanie i odwoływanie sekretarza oraz skarbnika gminy
uchwalanie budzetu gminy, rozpatrywanie sprawozdania z jego wykonania i podejmowanie uchwał w przedmiocie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium z tytułu wykonania budzetu wójtowi
uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
uchwalanie programów gospodarczych
podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat
podejmowanie uchwał w sprawie współdziałania z innymi gminami oraz wydzielanie na ten cel odpowiedniego majątku
nadawanie honorowego obywatelstwa gminy
kontrola działalności zarządu, gminnych jednostek organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych, w tym celu powołuje komisję rewizyjną
Rada gminy wybiera ze swego grona przewodniczącego i 1-3 wiceprzewodniczących. Może powoływać ze swego grona stałe i doraźne komisje.
Wojewoda a organ administracji niezespolonej
Zgodnie z ustawą organami administracji rządowej w województwie są: wojewoda sprawujący administracje ogólną i organy administracji niezespolonej. Do kompetencji wojewody nalezą wszystkie sprawy z zakresu administracji rządowej w województwie. Natomiast do organów administracji niezespolonej ustawa zalicza organy administracji rządowej podporządkowane właściwemu ministrowi oraz kierowników państwowych osób prawnych i kierowników innych państwowych jednostek organizacyjnych wykonujących zadania z zakresu administracji rządowej na obszarze województwa. Ustanowienie organów administracji niezespolonej może następować wyłącznie w drodze ustawy. Wojewoda w ustawie otrzymał wobec organów administracji niezespolonej uprawnienia koordynacyjne. Organy administracji niezespolonej działające na terenie województwa są obowiązane do:
uzgadniania z wojewodą projektów aktów prawa miejscowego stanowionych przez te organy
zapewnienia zgodności swoich działań z poleceniami wojewody
składania wojewodzie rocznych informacji, a na ządanie wojewody- także biezących wyjaśnień o swojej działalności na obszarze województwa.
Jednostronne i dwustronne czynności administracyjne
Akty jednostronne- organ reprezentujący administrację publiczną bez udziału
adresata sam określa treść aktu. W zakresie aktów wydawanych z urzędu
administracja publiczna decyduje również o wydaniu aktu. Określa tez wyłącznie o
terminie wydania aktu. Natomiast akty wydane na wniosek strony albo za jej zgodą
wykazują pewne cechy aktów dwustronnych. We wniosku o wydanie aktu następuje
konkretyzacja jego adresata z woli tego adresata, wniosek limituje tez termin w jakim
sprawa ma być załatwiona. Postępowanie, które ma kończyć akt wydany z urzędu,
musi być prowadzone z urzędu we wszystkich etapach, a strona nie ma wiązącego
wpływu na losy postępowania. Natomiast w przypadku aktów wydanych na wniosek
albo za zgodą strony cofnięcie wniosku albo zgody powoduje, ze postępowanie staje
się bezprzedmiotowe. Akty wydane z urzędu zwykle nakładają na jednostkę
obowiązki, a akty, które są wydawane na wniosek strony albo za jej zgodą, zwykle
przyznają prawa jednostce. Obowiązki nałozone na jednostkę mają być
wyegzekwowane w razie potrzeby przy zastosowaniu środków egzekucji i
ewentualnie innych sankcji. Natomiast jednostka nie ma obowiązku korzystania z
uprawnień, ale jeśli nie będzie korzystała z tych uprawnień to może je utracić, np.: z
upływem czasu.
Róznica pomiędzy kontrolą prokuratorską a kontrolą rządową administracji
Kontrola prokuratorska- funkcja prokuratora generalnego została oddana w ręce
Ministra Sprawiedliwości. Przedmiotem jego działania ma być przede wszystkim
występowanie w sprawach karnych- czuwa nad ściganiem przestępstw, prowadzi lub
nadzoruje postępowanie przygotowawcze, sprawuje funkcje oskarzyciela przed
sądami, sprawuje nadzór nad wykonaniem wyroków, postanowień o tymczasowym
aresztowaniu, decyzji o pozbawieniu wolności, itp. Prokurator generalny ma za
zadanie strzec całego porządku prawnego, a więc nie tylko w sprawach karnych.
W szczególności ma wytaczać powództwa w sprawach cywilnych, składać wnioski
i brać udział w postępowaniu sądowym w sprawach cywilnych, a także w sprawach
ze stosunku pracy i ubezpieczeń społecznych. Ponadto jeżeli wymaga tego ochrona
praworządności, interesu społecznego, własności społecznej lub praw obywateli może
zaskarzać do sądu niezgodne z prawem decyzje administracyjne oraz brać udział w
postępowaniu sądowym w sprawach zapewnienia zgodności z prawem takich decyzji,
opiniować projekty aktów normatywnych. Jeżeli uchwała organu samorządu
terytorialnego albo rozporządzenie terenowego organu administracji są niezgodne z
prawem, prokurator zwraca się do organu, który je wydał, o ich uchylenie lub zmianę
albo kieruje wniosek o ich uchylenie do właściwego organu nadzoru. W wypadku
uchwały organu samorządu terytorialnego prokurator może także wystąpić o
stwierdzenie jej niewazności do sądu administracyjnego. Jeżeli wymaga tego ochrona
praworządności w postępowaniu cywilnym, administracyjnym, w sprawach o
wykroczenia oraz w innych postępowaniach- prokurator może ządać nadesłania akt
oraz dokumentów i pisemnych wyjaśnień, przesłuchać świadków i zasięgnąć opinii
biegłych, a także przeprowadzić oględziny. Kpa przyznaje prokuratorowi prawo
zwrócenia się do właściwego organu administracji publicznej o wszczęcie
postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem. Słuzy mu także prawo
udziału w każdym stadium postępowania w celu zapewnienia, aby postępowanie i
rozstrzygnięcie sprawy były zgodne z prawem. Organ administracji publicznej
zawiadamia prokuratora o wszczęciu postępowania oraz o toczącym się postępowaniu
w każdym przypadku, gdy uzna udział prokuratora w postępowaniu za potrzebny.
Prokuratorowi który bierze udział w postępowaniu, słuzą prawa strony. Słuzy mu
prawo wniesienia sprzeciwu od decyzji ostatecznej. W tym przypadku właściwy
organ administracji publicznej wszczyna postępowanie w sprawie z urzędu,
zawiadamiając strony. Sprzeciw od decyzji ministra wnosi prokurator generalny.
Kontrola rządowa (państwowa?)- to kontrola jaką władza ustawodawcza może
podejmować w stosunku do władzy wykonawczej. Należy do niej: przyjmowanie
sprawozdań Rządu przez Sejm, udzielanie Rządowi absolutorium z wykonania
budzetu państwa, obowiązek ministra udzielenia odpowiedzi na interpelację poselską,
powoływanie na niektóre stanowiska w słuzbie państwowej i odwoływanie z ich
zajmowania. Czołowe miejsce w wykonywaniu kontroli przez Sejm wobec Rządu
zajmuje Najwyzsza Izba Kontroli. NIK kontroluje działalność organów administracji
rządowej, Narodowego Banku Polskiego, państwowych osób prawnych i innych
państwowych jednostek organizacyjnych. NIK przeprowadza kontrolę działalności:
Kancelarii Prezydenta RP (na zlecenie Sejmu)
Kancelarii Sejmu (na zlecenie Sejmu)
Kancelarii Senatu (na zlecenie Sejmu)
Trybunału Konstytucyjnego
Rzecznika Prawa Obywatelskich
Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (na zlecenie Sejmu)
Krajowego Biura Wyborczego
Sądu Najwyzszego
Naczelnego Sądu Administracyjnego
Państwowej Inspekcji Pracy (na zlecenie Sejmu)
NIK podejmuje kontrolę na zlecenie Sejmu lub jego organów, na wniosek Prezydenta
RP, Prezesa RM oraz z własnej inicjatywy. Przedstawiciele NIK maja prawo do:
swobodnego wstępu do obiektów i pomieszczeń jednostek kontrolowanych, wglądu
do wszelkich dokumentów, przeprowadzania oględzin obiektów, składników
majątkowych, wzywania i wysłuchiwania świadków, korzystania z pomocy biegłych i
specjalistów, zwoływania narad z pracownikami jednostek kontrolowanych. Wyniki
przeprowadzonej kontroli kontroler przedstawia w protokole kontroli.
Kompetencje wojewody
Wojewoda:
odpowiedź do pytania nr.13
jako zwierzchnik zespolonej administracji rządowej: kieruje nią i koordynuje jej działalność, zapewnia warunki do skutecznego jej działania, odpowiada za rezultaty jej działania
określa zakres zadań i kompetencji wykonywanych przez wicewojewodów
nadaje status urzędu wojewódzkiego
powołuje kierowników zespolonych słuzb, inspekcji i strazy wojewódzkich
komendant wojewódzki Policji i komendant wojewódzkiej Strazy Pozarnej są powoływani za zgodą wojewody
może upowazniać na piśmie pracowników urzędu wojewódzkiego do załatwiania określonych spraw w jego imieniu, a w szczególności do wydawania decyzji administracyjnych
może tworzyć delegatury urzędu wojewódzkiego
odpowiada za wykonanie polityki RM
kontroluje wykonywanie przez organy zespolonej administracji rządowej zadań wynikających z ustaw i innych aktów prawnych
dostosowuje do miejscowych warunków szczególne cele polityki rządu
zapewnia współdziałanie wszystkich jednostek organizacyjnych administracji rządowej i samorządowej działających na obszarze województwa
reprezentuje RM na uroczystościach państwowych
wykonuje i kontroluje zadania w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa, wynikające z odrębnych ustaw
współdziała z właściwymi organami innych państw
przedstawia RM za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej, projekty dokumentów rządowych w sprawach dotyczących województwa
bierze udział w stanowieniu źródeł prawa miejscowego
sprawuje nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego
reprezentuje Skarb Państwa
działa jako organ II- instancji, gdy ustawa tak stanowi
Róznica pomiędzy administracją publiczną a administracją prywatną
Administracja publiczna:
jest wykonywana na gruncie norm prawnych, jest publiczno- prawną
działalnością; nie działa w ramach praw podmiotowych, reguluje ją prawo przedmiotowe
jest wykonywana w sferze zycia społecznego
w ramach administracji publicznej mamy do czynienia z podmiotem administracyjnym (wydaje akty wiązące) i podmiotami podporządkowanymi
działalność przewidziana i sankcjonowana w prawie przedmiotowym; kto się nie podporządkuje administracji publicznej podejmuje ryzyko zastosowania wobec niego sankcji. Administracje publiczna może siłą dochodzić egzekwowania norm prawa przedmiotowego
musi stanowić monolit, musi być poddana normom, które nie mogą być sprzeczne
jest wykonywana pod kontrolą, nie może być wykonywana amatorsko
Np.: kontrola organów reprezentacji, kontrola każdego z nas, kontrola wykonywana przez media.
Administracja prywatna- jest wykonywana w ramach praw podmiotowych i swobód działania, może ją wykonywać każdy z nas. Nie jest wykonywana według norm prawa przedmiotowego.
Prawomocność materialna i prawomocność formalna aktów administracyjnych
Prawomocność materialna- oznacza ze decyzja może wiązać w odniesieniu do
wszystkich podmiotów, które w swych prawach lub obowiązkach mogą się z nią
zetknąć i może określać prawa lub obowiązki we wszystkich sprawach, dla których
rozstrzygnięcie w niej zawarte może mieć znaczenie prawne, a także, ze wiąze trwale
w obrębie form administracyjno- prawnego działania.
Prawomocność formalna- istnieje wtedy gdy w sferze, w której decyzja może stać
się prawomocna materialnie, nie zostały wykorzystane w przewidzianym terminie
albo zostały wyczerpane środki (formy) prawne, jakie oddane w ręce jednostki lub
władzy publicznej mogły słuzyć jej uchyleniu lub zmianie.
Stosunek administracyjno- prawny
Jest to relacja pomiędzy organem administracyjnym z jednej strony, a jednostką
kwalifikowaną przez prawo jako podmiot praw lub obowiązków administracyjnych z
drugiej strony. W tak ujętym stosunku prawnym są oddane w ręce administracji
publicznej uprawnienia lub obowiązki do autorytatywnego działania, w tym do
wydawania autorytatywnych aktów określających prawa lub obowiązki. Natomiast
adresat aktu ma się temu obowiązkowi podporządkować. Stan faktyczny, w jakim
mają być określone prawa i obowiązki w stosunku administracyjno- prawnym, jest
splotem faktycznych sytuacji, rzeczy i zjawisk niezbędnych dla zastosowania prawa
lub stanowiących podłoze, w którym prawo ma obowiązywać. Uprawnienia i
obowiązki stron w stosunku administracyjno- prawnym nie są takie same. Tylko
administracja może być uprawniona lub zobowiązana do autorytatywnych działań.
I tylko jej działania mogą określać prawa i obowiązki, które wiązą prawnie. Prawa
i obowiązki skonkretyzowane w autorytatywnym akcie administracyjnym są prawami
i obowiązkami jednostki co do pewnego działania, zaniechania lub znoszenia.
Jednostka powinna spełnić obowiązek, jaki został na nią nałozony. W przeciwnym
razie powstaje egzekucyjny stosunek administracyjno- prawny i w razie potrzeby
administracje może zastosować formy przymusu.
Stosunek szczególnej zalezności w zakładzie administracyjnym
Stosunki szczególnej zalezności administracyjno- prawnej mogą słuzyć realizowaniu
zadań, których efektem ma być krzewienie pewnych wartości niematerialnych. Cel
taki spełniają przede wszystkim zakłady administracyjne. Stosunki szczególnej
zalezności administracyjno- prawnej słuzą tu zapewnieniu specyficznych rygorów
administracyjno- prawnych przy spełnianiu świadczeń, usług albo zadań ze strony
administracji publicznej w odniesieniu do jednostek. Świadczenia objęte zakładem
wykraczają poza ramy działalności administracyjnej. Przybierają one postać działań
socjalnych, kulturalnych wychowawczych lub komunalnych wykonywanych w
splocie urządzeń i form organizacyjnych trwale nastawionych na ich spełnianie,
gdy władztwo organów zakładu w stosunku do osób z niego korzystających
słuzy tylko zapewnieniu porządku w działaniu zakładu, udostępnianiu świadczeń
ogółowi społeczeństwa na zasadach równości.
Porozumienie administracyjne
Porozumienie to czynność zawierana pomiędzy organami administracyjnymi, której
celem jest powierzenie zadań i współdziałanie. Organ może zawrzeć porozumienie,
gdy przepis prawny przyznaje mu kompetencje do dokonania tej czynności.
I tak, zadania z zakresu administracji rządowej gmina może wykonywać na podstawie
porozumienia z organami administracji rządowej. Gmina powinna wtedy otrzymać od
administracji samorządowej środki finansowe w wysokości koniecznej do
wykonywania tych zadań. Powiat może zawierać z organami administracji rządowej
porozumienia w sprawie wykonywania zadań administracji rządowej, może również
zawierać porozumienia w sprawie powierzania zadań publicznych z jednostkami
lokalnego samorządu (z innymi powiatami lub gminami), a także z województwem,
na którego obszarze znajduje się terytorium powiatu. Wojewoda może powierzyć
prowadzenie, w jego imieniu, niektórych spraw z zakresu swojej właściwości
organom samorządu terytorialnego z obszaru województwa. Województwo może
zawierać z innymi województwami oraz jednostkami lokalnego samorządu
terytorialnego (powiatami lub gminami) porozumienie w sprawie powierzenia zadań
publicznych. Gminy mogą zawierać porozumienia komunalne w sprawie powierzania
jednej z nich określonych przez nie zadań publicznych (powiaty mogą zawierać
porozumienia na podobnych zasadach). Miasto na prawach powiatu może zawierać
porozumienia komunalne również z gminami.
Akty i nie- akty
Akt administracyjny jest czynnością nastawioną na wywołanie skutków prawnych,
tj. czynnością prawną. Musi więc on być podjęty świadomie i w wywołaniu skutków
prawnych musi wyrazać objaw woli. Jest nastawiony na autorytatywne określanie
praw lub obowiązków, jest sankcjonowany środkami przymusu i odpowiedzialnością
za niepodporządkowanie się aktowi. Jest zdeterminowany przez prawo przedmiotowe.
Czynność, która nie posiada wyzej wymienionych cech nie jest aktem
administracyjnym. Nie może być aktem administracyjnym np.: akt podjęty na scenie
w ramach roli przewidzianej w sztuce teatralnej. Nie może być aktem: czynność
wydana pod przymusem albo akt wydany bez elementów woli skierowanej świadomie
na wywołanie skutków prawnych, czynność prawa cywilnego, źródła prawa, wyroki,
lub inne orzeczenia sądowe, akt interpretujący przepisy, samo tylko faktyczne
wykonanie stwierdzonych już wcześniej obowiązków, upomnienie, pouczenie, itp.
Klasyfikacja wadliwych aktów administracyjnych
Akt administracyjny może być dotknięty wadami:
nieistotnymi: akt dotknięty tą wadą obowiązuje, jednakze w razie stwierdzenia takiej wady, powinien być sprostowany. Sprostowanie może odbyć się z urzędu lub na wniosek. Jego przedmiotem mogą być błędy pisarskie i rachunkowe oraz inne oczywiste omyłki. Na postanowienie w sprawie sprostowania słuzy zazalenie. Sprostowanie jest dokonywane nowy aktem.
istotnymi: akt dotknięty tą wadą nie powinien obowiązywać. Ze względu na następstwa wady te możemy podzielić na:
• wady powodujące niewazność aktu, z reguły nazywaną bezwzględną
jego niewaznością. Wg A. Merkla akty bezwzględnie niewazne powinny
być uchylane przez kompetentny organ administracyjny z działaniem ex
tunc, tj. od chwili ich wydania. To akty które obowiązują tylko pozornie.
Wg kpa stwierdzenie niewazności następuje w stosunku do decyzji, która:
została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości, 2) wydana
została bez podstawy prawnej lub z razącym naruszeniem prawa, 3) dotyczy
sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną, 4) została
skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie, 5) była niewykonalna
w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały, 6) w razie jej
wykonania wywołałaby czyn zagrozony karą, 7) zawiera wadę powodującą
jej niewazność z mocy prawa. Postępowanie w sprawie niewazności wszczyna się na ządanie strony lub z urzędu, rozstrzygnięcie w sprawie niewazności następuje w drodze decyzji.
• wady powodujące, ze akt nimi dotknięty jest wzruszalny- powinien być
uchylony lub zmieniony. Wg A. Merkla akty wzruszalne obowiązują do
chwili ich uchylenia przez kompetentny organ, tj. tracą moc ex nunc. Do
chwili ich uchylenia wywołują skutki prawne. Wznawia się postępowanie w
sprawie zakończonej ostateczną decyzją, jeżeli: 1) dowody, na których
podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się
fałszywe, 2) decyzja wydana została w wyniku przestępstwa, 3) decyzja
wydana została przez pracownika lub organ administracji publicznej, który
podlega wyłączeniu stosownie do kpa, 4) strona bez własnej winy nie brała
udziału w postępowaniu, 5) wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe
okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji,
nieznane organowi, który wydał decyzję, 6) decyzja wydana została bez
uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu, 7) zagadnienie
wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od
oceny przyjętej przy wydaniu decyzji, 8) decyzja została wydana w oparciu
o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub
zmienione.
Kompetencje wojewody wynikające z zasady zespolenia
Odpowiedź w pytaniu nr.16
Tytuł wykonawczy
Są w nim określone podstawowe elementy wszczynania egzekucji. Określa konkretną
treść i zakres egzekwowanego obowiązku, dane dotyczące organu egzekucyjnego oraz
podmiotu, przeciwko któremu egzekucja będzie prowadzona. Działalność egzekucyjną
rozpoczyna dopiero tytuł wykonawczy wydany na podstawie norm sankcjonujących.
Działania podejmowane w obrębie prowadzenia postępowania egzekucyjnego słuzą
wykonaniu materialno- prawnego aktu administracyjnego albo także obowiązków
wynikających bezpośrednio z ustawy i w takim znaczeniu są one materialno-
prawnymi czynnościami egzekucyjnymi. Na ich etapie i przy ich zastosowaniu
administracja publiczna zmierza do spowodowania wykonania faktycznego działania,
niedziałania lub znoszenia jednostki, która zalega z wykonaniem materialno-
prawnego obowiązku w sferze prawa administracyjnego.