Superterroryzm - maksymalna eskalacja przemocy poprzez stosowanie broni masowego rażenia.
Zdarzenia typu ROTA (ang.: Releases Other Than Attack) - obejmują
uwolnienia toksycznych środków chemicznych (TŚC) wskutek innych przyczyn
niż użycie broni masowego rażenia. Może to być spowodowane uszkodzeniem
lub zniszczeniem zbiorników i instalacji w zakładach przemysłowych, środków transportujących
oraz składów broni masowego rażenia, również w wyniku działań terrorystycznych.
BMR - broń masowego rażenia (ABC - A atomowa, B biologiczna, C chemiczna) - są to współczesne środki rażenia śmiertelnego lub obezwładniania organizmów żywych i częściowo sprzętu bojowego działające na ogromną skalę tzn. na wielkich obszarach i dużą ilość (niekoniecznie w szybkim czasie) oraz potężnej sile rażenia i straszliwych skutkach, jest to obecnie najgroźniejsza odmiana współczesnych środków wojskowych. W przeciwieństwie do broni konwencjonalnej nie można precyzyjnie określić jej szkodliwego działania w czasie i przestrzeni. Zagrażające czynniki rażenia mogą utrzymywać się przez kilka dni, a nawet setki lat.
Proliferacja BMR - rozprzestrzenianie technologii wykorzystywanych do produkcji BMR z państw jej posiadających do państw oraz innych uczestników stosunków międzynarodowych w celu osiągnięcia takich zdolności.
Układ o nieproliferacji broni jądrowej - międzynarodowy traktat zabraniający państwom posiadającym technologię budowy broni jądrowej do jej sprzedawania do krajów, które tej technologii nie posiadają i jednocześnie zobowiązanie państw, które jej nie posiadają do zaprzestania prób jej rozwoju. Układ ten został przedłożony do ratyfikacji 1 lipca 1968. Został ratyfikowany przez Polskę 3 maja 1969. Do końca 2003 r. ratyfikowało go 189 państw.
Broń jądrowa - rodzaj broni masowego rażenia wykorzystującej wewnątrz jądrową energię wydzielaną podczas łańcuchowej reakcji rozszczepienia jąder ciężkich pierwiastków (uranu i plutonu - broń atomowa) lub reakcji termojądrowej syntezy lekkich pierwiastków z wodoru -bomba wodorowa - o sile wybuchu znacznie większej od broni atomowej.
Rodzaje broni jądrowej:
atomowa - czerpie swoją energię z reakcji rozszczepienia ciężkich jąder atomowych (np. uranu lub plutonu) na lżejsze pod wpływem bombardowania neutronami. Rozpadające się jądra emitują kolejne neutrony, które bombardują inne jądra, wywołując reakcję łańcuchową.
wodorowa (termojądrowa) - opiera się na wykorzystaniu reakcji termojądrowej, czyli łączenia się lekkich jąder atomowych (np. wodoru lub helu) w cięższe, czemu towarzyszy wydzielanie ogromnej ilości energii.
neutronowa - to specjalny rodzaj bomby termojądrowej, pozbawionej ekranu odbijającego neutrony, w której energia powstaje w wyniku reakcji syntezy deuteru z trytem. Siła jej wybuchu jest relatywnie niewielka. Małe jest również skażenie promieniotwórcze terenu. Czynnikiem rażącym jest promieniowanie przenikliwe - neutronowe (szybkie neutrony - stąd nazwa), przenikające przez materię (w tym opancerzenie), ale zabójcze dla żywych organizmów.
kobaltowa - zawiera w osłonie kobalt, który pod wpływem wytwarzanych przez ładunek neutronów przekształca się w izotop Co-60, silne i trwałe (okres półrozpadu 5,26 lat) źródło promieniowania gamma. Głównym celem jest skażenie terenu, by uczynić go niezdatnym do zasiedlenia.
Brudna bomba - to określenie na rodzaj broni radiologicznej, której działanie polega na rozrzuceniu materiału radioaktywnego na dużej przestrzeni za pomocą konwencjonalnej eksplozji. Powoduje to skażenie promieniotwórcze terenu.
Czynnikami rażenia broni jądrowej:
fala uderzeniowa,
promieniowanie przenikliwe,
promieniowanie cieplne (świetlne),
skażenie promieniotwórcze,
impuls elektromagnetyczny.
Strefy zniszczeń bronią jądrową:
strefa całkowitych zniszczeń 5%, całkowite zniszczenia budowli i urządzeń oraz śmierć wszelkich form istnień;
strefa ciężkich zniszczeń 20%, budowle i urządzeń ulegają ciężkim lub całkowitym zniszczeniom ,a formy życia od średnich do ciężkich;
strefa średnich zniszczeń 75 %, uszkodzenia od małych do ciężkich, formy życia od lekkich do średnich
Najważniejsze wydarzenia z użyciem broni jądrowej:
Eksplozja próbna (16 lipca 1945 roku) - pustynia w stanie Nowy Meksyk (USA), miejsce próby nazywano nieoficjalnie „Podróż Umarłego”
Hiroszima (6 sierpnia 1945 r.) - bomba „Little Boy”
Nagasaki (9 sierpnia 1945 r.) - bomba „Fat Man”
Broń chemiczna - jeden z rodzajów broni, w którym podstawowym czynnikiem rażącym jest związek chemiczny o toksycznych właściwościach.
Broń chemiczną dzieli się na:
bojowe środki trujące (głównie gazy lub lotne ciecze)
bojowe środki pomocnicze (zapalające, defolianty, lakrymatory)
Bojowe środki trujące - są zwykle silnie toksycznymi związkami chemicznymi, które są gazami w temperaturze pokojowej, lub ew. cieczami, które szybko w tej temperaturze parują tworząc wystarczające z bojowego punktu widzenia stężenie trujących oparów w powietrzu.
Bojowe środki trujące dzieli się na:
środki duszące
środki parzące
środki krztuszące
środki paralityczno - drgawkowe
środki halucynogenne i usypiające (psychogazy)
Bojowe środki pomocnicze - są to środki chemiczne, które zazwyczaj nie służą do bezpośredniego rażenia ludzi lecz do ułatwiania rażenia ich innymi środkami, lub eliminacją infrastruktury wroga. Większość tych środków jest legalna w świetle prawa międzynarodowego. Zalicza się do nich:
lakrymatory - czyli gazy bojowe, które wywołują względnie lekkie podrażnienie błon śluzowych i oczu takie jak gaz łzawiący, czy pył pieprzowy; służą one nie tylko jako wojskowe środki bojowe, ale również jako narzędzia do rozganiania tłumów przez siły policyjno-porządkowe.
defolianty - takie jak Agent Orange - które są silnie toksyczne dla roślin i umożliwiają szybkie "oczyszczanie" zalesionych terenów w celu ich odsłonięcia dla dalszych działań bojowych lub w celu uniemożliwienia produkcji żywności.
środki zapalające - takie jak np. napalm, które służą do wzniecania pożarów.
zasłony dymne - które są stosowane na polu bitwy w celu wprowadzania elementu zaskoczenia bądź pomagają w odwrocie oddziału.
BŚT - to rodzaj broni chemicznej, w której czynnikiem rażącym jest toksyczny nadający się ze względu na właściwości do celów militarnych związek chemiczny lub jego mieszanina. Charakteryzuje ją bezpośrednio oddziaływanie na siłę żywą w postaci utrudnienia, obezwładnienia lub osłabienia zdolności bojowej bądź śmiertelnego rażenia ,BŚT mogą być przenoszone jako aerozole, gazy, ciecze proszki.
TŚĆ - toksyczne środki chemiczne
Broń biologiczna - rodzaj broni masowego rażenia, w której ładunkiem bojowym są patogenne mikroorganizmy (np. laseczki wąglika) lub wirusy (np. wirus ospy prawdziwej). Zwyczajowo zalicza się także do broni biologicznej broń opartą o toksyny pochodzenia biologicznego (np. botulina, rycyna). Broń biologiczna może znaleźć zastosowanie podczas ataku na pojedyncze osoby, oddziały wojska, a także ludność cywilną. Celem ataku biologicznego mogą być także jednorodne monokultury roślinne lub hodowle zwierząt gospodarskich (terroryzm socjoekonomiczny).
Klasyfikacja patogenów:
A - patogeny o wysokiej zjadliwości i śmiertelności, łatwe do utrzymania w środowisku, których przydatność, jako "wojskowych" postaci została sprawdzona w przeszłości (np. laseczki i przetrwalniki wąglika).
B - patogeny o stosunkowo niskiej zjadliwości i śmiertelności, średnio trudne do utrzymania w środowisku (np. rycyna).
C - patogeny, których użyteczność jako broń biologiczna obecnie jest niewielka (np. filowirusy, prątek gruźlicy).
D - patogeny, które prawdopodobnie nigdy nie zostaną wykorzystane jako broń biologiczna (np. wirus grypy - łatwy do rozpoznania przez epidemiczne występowanie, wirus HIV - przez długi okres utajenia).
Wystąpienie ataku bronią biologiczną można podejrzewać w wypadku:
pojawienia się dymu, mgły, kurzu po przelocie samolotu
wybuchów "cichych" bomb
występowania wielu zgonów i zachorowań o podobnych objawach, a nieznanej etiologii
masowego pomoru zwierząt gospodarskich (np. bydła)
ciężkiego przebiegu chorób
słabej odpowiedzi lub braku odpowiedzi na rutynowe leczenie
wystąpienia chorób niezwykle rzadkich lub całkowicie eradykowanych
wystąpienia chorób o nietypowych cechach lub w szczepionej populacji (co wskazuje na modyfikacje genetyczne)
Rozpoznanie skażeń obejmuje etapy:
Wykrywanie
Wstępne rozpoznanie skażeń - działanie podejmowane w celu uzyskania informacji niezbędnych do potwierdzenia lub wykluczenia informacji o uderzeniach BMR, zdarzeniach typu ROTA lub objawów skażeń. Może być realizowane wszelkimi metodami i może obejmować zbieranie informacji o sytuacji skażeń na danych meteorologicznych niezbędnych do opracowania prognozowanej sytuacji skażeń.
Szczegółowe rozpoznanie skażeń - działanie podejmowane w celu określenia natury i stopnia skażeń promieniotwórczych, biologicznych, chemicznych w obszarach już potwierdzonego, spodziewanego skażenia oraz znaczenie graficzne terenu skażonego. Obejmuje ono również zbiór danych meteorologicznych niezbędnych do opracowania rzeczywistej sytuacji skażeń oraz pobieranie próbek skażonego powietrza, gleby i innych materiałów.
Obserwacja skażeń - to systematyczna działalność polegająca na obserwacji przestrzeni powietrznej, terenu, mórz, osób przy wykorzystaniu środków optycznych, elektronicznych, mechanicznych lub innych, również ma na celu stwierdzenie użycia BMR, zdarzeń typowo ROTA luz oznak obecności skażeń. Obserwacja skażeń stanowi zarówno integralna część systemu rozpoznania skażeń jak również kontrole kształtowania się rzeczywistej sytuacji skażeń.
Identyfikacja skażeń - to działalność mająca na celu określenie rodzaju użytego środka lub materiału wykorzystanego po uderzeniu BMR lub pochodzącego ze zdarzenia ROTA. Obejmuje ona pobieranie próbek, ich transport oraz analizy laboratoryjne.
W zależności od poziomu wykrywalności wyników identyfikacje dzielimy na trzy typy:
szacunkowa (przewidywana, prognozowana)
potwierdzona (stała o stałym prawdopodobieństwie)
dowodowa (naukowa, laboratoryjna) (pewna, poza wątpliwościami)
Metody wykrywania skażeń w miejscu ich występowania:
metoda chemiczna
metoda biologiczna
metoda fizyczna
metoda fizykochemiczna
Podział przyrządów do rozpoznania skażeń:
detektory punktowe - to sprzęt przeznaczony do wykrywania środków promieniotwórczych, biologicznych lub chemicznych w miejscu ich zamontowania.
detektory do wykrywania skażeń dla odległość - to sprzęt do wykrywania środków promieniotwórczych, biologicznych lub chemicznych na odległość
detektory wynośne - to sprzęt poprzednio wymienionych typów, który może być rozmieszczony w pewnej odległości od miejsca przebywania wojsk.
Rozpoznanie skażeń promieniotwórczych:
naziemne - przez posterunki, które dokonują pomiarów mocy dawki promieniowania w terenie, obserwacja wzrokowa, wyznaczanie terenu skażonego
powietrzne - poprzez śmigłowce i samoloty wyposażone przez urządzenia zdolne do dokonania pomiaru skażenia terenu
Kontrola stopnia napromieniowania i stopnia skażenia terenu:
indywidualna
grupowa
Wykrywanie i pomiar promieniowania:
dozymetry - mierzy poziom dawki
rentgenometry - mierzy moc dawki
radiometry - mierzy stopień skażenia
Metody rozpoznania skażeń chemicznych:
testy barwne w postaci zestawów identyfikacyjnych, rurek, wskaźników, papierków wskaźnikowych
metody fizyczne i fizykochemiczne
przyrządy rozpoznania chemicznego służą do szybkiego rozpoznania środków trujących w miejscu skażenia, pobierania oraz ostrzegania o skażeniach.
Wykrywanie bojowych środków biologicznych - realizowane jest przy użyciu przyrządów do rozpoznania skażeń biologicznych. Ponadto środki biologiczne mogą być również wykrywanie poprzez systematyczny monitoring zdrowia żołnierzy, a gdzie to możliwe również ludności cywilnej. Zasady identyfikacji skażeń biologicznych objawia się dopiero po wystąpieniu objawów chorób zakaźnych po kilku dniach. W przypadku podejrzenia ataku biologicznego pobiera się próbki przypuszczalnego skażenia powietrza i przesyła do laboratorium.
Instytucje odpowiedzialne za bezpieczeństwo w zakresie zagrożeń masowych:
Sejm i Senat
Prezydent RP, Rada Bezpieczeństwa Narodowego, Biuro Bezpieczeństwa Narodowego
RM, Kolegium ds. Służb specjalnych, Agencja BW, AW
MON, siły Zbrojne RP, Wojskowa inspekcja Sanitarna, Wojskowy instytut Higieny i Epidemiologii, Centrum Reagowania Epidemiologicznego SZ RP, Szpitale wojskowe posiadające oddziały obserwacyjno - zakaźne
MSWiA
Minister Rolnictwa
Minister Ochrony Środowiska
Minister Zdrowia
przedstawiciele administracji publicznej w terenie i jednostki im podlegle
oraz Państwowa Agencja Atomistyki i Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej.
Zespół Reagowania Kryzysowego podejmuje działania w zakresie:
zapobiegania
przygotowania
reagowania
odbudowy
W zależności od obszaru na jakim występuje sytuacja kryzysowa powołuje się zespoły:
Gminny Zespół Reagowania Kryzysowego
Powiatowy Zespół Reagowania Kryzysowego
Wojewódzki Zespół Reagowania Kryzysowego
Grupy robocze o charakterze stałym (tych zespołów) obejmują:
Grupa Planowania Cywilnego
Grupa Monitorowania, Prognoz i Analiz
Grupa Bezpieczeństwa Powszechnego i Porządku Publicznego (tylko w zasięgu wojewódzkim)
Grupy robocze o charakterze czasowym (tych zespołów) obejmują:
Grupa Operacji
Grupa Zabezpieczenia Logistycznego
Grupa Opieki Zdrowotnej i Pomocy Socjalno - Bytowej