EGZAMIN LICENCJACKI

Pyt. 1 Walory turystyczne Szlaku Piastowskiego. Położenie, przebieg, główne miejscowości oraz krótki opis ich walorów turystycznych.

Szlak piastowski - przebiega przez województwo wielkopolskie i województwo kujawsko-pomorskie. Prowadzi z Poznania przez Ostrów Lednicki, Gniezno, Strzelno, Kruszwicę, Inowrocław, Biskupin, Marcinkowo Górne, Rogowo, Giecz do Inowrocławia. Nazwa szlaku powstała od imienia protoplasty pierwszej polskiej dynastii - Piasta Kołodzieja z okolic dzisiejszej Kruszwicy, nazywanego Piastunem, czyli nauczycielem. Po obaleniu okrutnego Popiela zwanego Chwaściskiem to właśnie on został wybrany księciem, a jego następcy dali początek Polsce. Wytyczony został w 1960r. Symbolem szlaku jest orzeł piastowski z XII wieku. Wyróżnia się kilka rodzajów szlaków:

• szlaki piesze (190,7 km)

• szlaki rowerowe (72,5 km)

• szlaki kajakowe (56 km)

• motorowodniactwo

• Droga św. Jakuba

• Szlak cysterski

1. Walory przyrodnicze:

- szlak przebiega przez 2 pojezierza: poznańskie i gnieźnieńskie, z ponad tysiącem jezior, głównie rynnowych - polodowcowych. Największe jezioro Pojezierza Gnieźnieńskiego to jezioro Gopło w Kruszwicy.

- na terenie szlaku położone są Parki Krajobrazowe (Puszcza Zielona, P.K Promno, Lednicki P.K., Powidzki P.K. i Nadgoplański P.K.) z unikatowym bogactwem flory i fauny.

2. Walory krajoznawcze:

Na trasie szlaku usytuowane są cztery Pomniki historii:

• Poznań - historyczny zespół miasta z Ostrowem Tumskim, Zagórzem, Chwaliszewem i lewobrzeżnym Starym Miastem lokacyjnym ze średniowiecznymi osadami podmiejskimi, a także Fortem Winiary

• Ostrów Lednicki - ruiny palatium (wpisane na listę UNESCO), romański kościół pw. Św. Mikołaja,

• Gniezno - bazylika archikatedralna Wniebowzięcia NMP i św. Wojciecha w Gnieźnie (wpisana na listę UNESCO)

• Biskupin - osada obronna ludów kultury łużyckiej (wpisana na listę UNESCO)

Szlak najprężniej funkcjonuje jako trasa wycieczek autokarowych oraz jako szlak rowerowy (Piastowski Trakt Rowerowy).

3. Walory specjalistyczne:

- pojawiające się co roku na jednym z pól w Wylatowie piktogramy (do dziś nie wyjaśnione źródło ich powstania)

- najdłuższa w Polsce kolej linowa transportująca rudę wapnia, na trasie Pakość - Strzelno

- jedyne w Polsce zjawisko skrzyżowania rzek - Wełny i Nielby - określane zjawiskiem bifurkacji

Pyt. 2 Walory turystyczne Szlaku Renesansu Polskiego. Położenie, przebieg, główne miejscowości oraz krótki opis ich walorów turystycznych

Renesans trwał we Włoszech od XIV w. do XVI w., a w krajach północnej Europy od końca XV w. do końca XVI w. (w Polsce od XVI w. do lat trzydziestych XVII w.).

Szlak renesansu polskiego - prowadzi po najpiękniejszych obiektach dziedzictwa renesansowego w Polsce. Główne miejscowości to: Gdańsk, Poznań, Warszawa, Kazimierz Dolny, Zamość, Kraków.

1. Walory przyrodnicze:

-

2. Walory krajoznawcze:

- zabudowania w Kazimierzu Dolnym

- renesansowy klasztor i kaplica w Miechowie

- zespół pałacowo-parkowy w Młoszowej

- zamek w Baranowie Sandomierskim - „perła architektury renesansowej”

- Zamek Królewski na Wawelu i Sukiennice w Krakowie

- ratusz poznański

- budynki w Zamościu

• Pyt. 3 Walory turystyczne Szlaku Architektury Drewnianej. Położenie, przebieg, główne miejscowości oraz krótki opis ich walorów turystycznych.

Szlak Architektury Drewnianej - drogowy szlak turystyczny powstały we współpracy województw śląskiego, małopolskiego i podkarpackiego. Współpraca nad tworzeniem szlaku trwała w latach 2001-2003. Kilka lat później, w latach 2008-2009, oznakowany został także Szlak Architektury Drewnianej w województwie świętokrzyskim. Trzy części szlaku:

• Część podkarpacka - długość łącznie 1202 km, podzielone na 9 tras. Główne miejscowości:

Krosno, Sanok, Przemyśl, Rzeszów, Tarnobrzeg.

• Część śląska - długość łącznie 1060 km, podzielone na 5 pętli. Główne miejscowości: Częstochowa, Gliwice, Rybnik, Pszczyna, Bielsko Biała.

• Część małopolska - długość łącznie 1500 km, podzielone na 4 okręgi. Główne miejscowości: Nowy Sącz, Gorlice, Tarnów, Zakopane, Kraków

• Część świętokrzyskie - podzielona na 4 trasy oraz małą pętlę kielecką. Główne miejscowości: Busko Zdrój, Mierzwin, Odrowąż, Kielce.

1. Walory przyrodnicze:

- Park Krajobrazowy Gór Słonnych,

- rejony Zalewu Solińskiego,

- Ciśniańsko-Wetlińskiego Park Krajobrazowego,

- Magurski Park Narodowy,

- Beskid Śląski i Mały,

2. Walory krajoznawcze:

- uzdrowiska Rymanów Zdrój i Iwonicz Zdrój

- kościół pw. Wszystkich Świętych w Bliznem, cerkiew Św. Mikołaja w Dobrej Szlacheckiej,

- Skansen Zagroda Wsi Pszczyńskiej,

- kościół pw. św. Michała Archanioła w Binarowej, kościół pw. św. Michała Archanioła w Dębnie Podhalańskim, kościół pw. św. Leonarda w Lipnicy Murowanej i kościół pw. św. św. Filipa i Jakuba w Sękowej (wpisane w 2003r. na listę UNESCO).

Pyt. 4 Charakterystyka walorów turystycznych Regionu Mazowieckiego.

Nazwa krainy pierwotnie brzmiała Mazow (por. łac. Mazovia) i stanowiła albo nazwę dzierżawczą od nazwy osobowej Maz (por. Mazury), oznaczającej człowieka mieszkającego w błotach ('umazanego'), albo nazwę topograficzną, oznaczającą 'błotnisty kraj'. Pojawiała się także forma Mazosze (od słowa Mazoch, którym nazywano mieszkańców Mazowsza), natomiast Mazowsze jest rezultatem kontaminacji tych dwóch form.
Historyk Marcin Kromer oraz Alessandro Guagnini uważali, że nazwa Mazowsze pochodzi od imienia Miecława Maslausza albo Mazosza, cześnika Mieszko II Lamberta, który zbiegł na Węgry.

Walory turystyczne:

• Kampinoski Park Narodowy, Puszcza Białowieska, Stare Miasto w Warszawie (wpisane na listę UNESCO), Pałac Kultury i Nauki, Łazienki Królewskie, Zamek Królewski, liczne muzea, Ogród botaniczny i zoologiczny, Sejm i Senat,

• Skansen Kolei Wąskotorowej w Pionkach, Muzeum Jana Pawła II w Radomiu

• Ścieżka dydaktyczna „Łabędzim Szlakiem” przy Bazie Edukacji Ekologicznej Na Torfach w Otwocku

• Zamek Książąt Mazowieckich w Ciechanowie

• Muzeum Kultury Kurpiowskiej, Mauzoleum Powstania Warszawskiego w Ostrołęce,

• Muzeum Fryderyka Chopina w Żelazowej Woli

• Bolimowski Park Krajobrazowy - ok. 50 % gminy Puszcza Mariańska, w której to gminie jest najczystsza rzeka na Mazowszu - Rawka.

Pyt. 5 Charakterystyka walorów turystycznych Regionu Małopolskiego.

Walory turystyczne:

• Maczuga Herkulesa - zbudowana z twardych wapieni skalistych maczuga skalna znajdująca się w Pieskowej Skale na obszarze Ojcowskiego Parku Narodowego. Powstała w wyniku krasowej działalności wód i różnej odporności na wietrzenie wapieni.

• 8 obiektów wpisanych na listę UNESCO - Zespół architektoniczno-krajobrazowy w Kalwarii Zebrzydowskiej, Kraków - Stare Miasto w obrębie Plant, Auschwitz-Birkenau. Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady (1940 - 1945), Kopalnia soli w Wieliczce, kościół pw. św. Michała Archanioła w Binarowej, kościół pw. św. Michała Archanioła w Dębnie Podhalańskim, kościół pw. św. Leonarda w Lipnicy Murowanej i kościół pw. św. św. Filipa i Jakuba w Sękowej (wpisane w 2003r. na listę UNESCO).

• Parki Narodowe - Babiogórski, Gorczański, Magurski, Ojcowski, Pieniński i Tatrzański.

• Parki Krajobrazowe - Bielańsko-Tyniecki, Rudniański, Dłubniański, Tenczyński, Dolinki Krakowskie, Orlich Gniazd, Ciężkowicko-Rożnowski, Pasma Brzanki, Wiśnicko-Lipnicki, Popradzki i Beskidu Małego.

• Mnóstwo przepięknej flory i fauny - m.in. kozica, świstak, niedźwiedź, kroku, szarotka alpejska i sosna limba.

Pyt. 6 Charakterystyka walorów turystycznych Rejonu Kotlina Kłodzka

Walory turystyczne:

• Uzdrowiska - Lądek-Zdrój, Duszniki-Zdrój, Kudowa-Zdrój, Polanica-Zdrój i Długopole-Zdrój,

• Park Narodowy Gór Stołowych, Śnieżnicki P.K., P.K. Gór Sowich, 8 rezerwatów przyrody

• Błędne skały - niepowtarzalny skalny labirynt obejmujący grzbiet Skalniaka (915 m n.p.m.) wyrzeźbiony w górnokredowych piaskowcach ciosowych przez wodę i wiatry, wykorzystujące niejednakową ich odporność na wietrzenie. Znajdują się w Parku Narodowym Gór Stołowych.

• Szczeliniec Wielki - najwyższy szczyt gór Stołowych, 919m n.p.m. Na szczyt mozna dostać sie pokonując ponad 600 kamiennych stopni, piekne widoki na kotline.

• Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie - najpiękniejsza pod względem naciekowym jaskinia w Polsce, długość korytarzy w jaskini przekracza 2,5 km a różnica wysokośći to 60m, mikroklimat ze stałą temperaturą 6 stopni i wilgotnościa do 100%. 

• Park Dinozaurów w Kletnie

• Rynek w Dusznikach-Zdroju

• Aquapark, Muzeum Zabawek w Kudowie

• Sanktuarium w Wambierzycach - zwane Śląską Jerozolimą, wzniesione w latach 1683 - 1725. Zbudowano wówczas 17 bram wjazdowych i kościół nawiedzenia NMB. 

Pyt. 7 Charakterystyka obszarów narciarskich w Karpatach. Główne ośrodki.

Główne ośrodki narciarskie:

• Szczyrk - kompleks wyciągów narciarskich, wyciąg krzesełkowy na Skrzyczne. Odbywa się tu m.in. KARNAWAŁ NARCIARSKI, MISTRZOSTWA W SKOKACH NARCIARSKICH, PUCHAR ŚLASKA W KONKURENCJACH ALPEJSKICH, ZIMOWY ZJAZD SZALEŃCÓW - FESTIWAL WYPOCZYNKU EXTREMALNEGO, MIĘDZYNARODOWY ZIMOWY ZLOT TURYSTÓW

• Wisła - skocznia narciarska

• Jaworze, Brenna, Istebna, Koniaków - wyciągi narciarskie

• Bukowina Tatrzańska, Białka

• Tatry - Nosal, Kasprowy Wierch,

• Beskid Sądecki - wyciągi w Wierchomli,

• Nartostrada z Jaworzyny do doliny Czarnego Potoku

Pyt. 8 Charakterystyka obszarów narciarskich w Sudetach. Główne ośrodki.

W Sudetach mamy 61 różnych ośrodków narciarskich, zarówno po stronie polskiej jak i czeskiej.

Główne ośrodki narciarskie:

• Karkonosze - Ski Arena Szrenica - ośrodek narciarski na Szrenicy jest największym w całych polskich Sudetach, "Ścianka" mająca homologację FIS, oraz jedna z dłuższych w Polsce nartostrad - Lolobrygida (4,4 km). Ciekawą propozycją jest także wysoko położona Hala Szrenicka z dość łagodnymi stokami idealnymi dla początkujących

• Karkonosze - Śnieżka Karpacz - najwyższy szczyt Karkonoszy oraz Sudetów, równorzędny ośrodek do Szklarskiej Poreby, dla średniozaawansowanych narciarzy, oraz do spokojniejszej jazdy jest to wymarzony teren.

• Góry Izerskie - Bieg Piastów w Jakuszycach - ośrodek ten jest świetnym miejscem zarówno do postawienia pierwszych kroków jak i do trenowania narciarstwa biegowego. W szczycie sezonu możemy liczyć na kilkadziesiąt kilometrów tras.

• Góry Orlickie - Zieleniec - zdecydowanie bardziej powinien nazywać się "Bieliniec" ze względu na blisko pół roku zalegający tu śnieg. Narciarze mogą tu liczyć na wybór spośród 20 stoków i wyciągów, w tym też jeden poprowadzony mostkiem ponad szosą.

• Masyw Śnieżnika - Czarna Góra - Czarna Góra jest całkowicie nowym ośrodkiem powstałym na miejscu kilku starych wyciągów w Siennej. Poprowadzenie kolei linowej na Czarną Górę (1205 m n.p.m.) oraz wyciągów na ciut niższy Żmijowiec pozwoliło na stworzenie największego obok Zieleńca ośrodka narciarskiego w Kotlinie Kłodzkiej. Oferuje ona jednak zdecydowanie dłuższe i ciekawsze trasy.

Pyt. 9 Cele i funkcje ustanawiania parków narodowych w Polsce.

Cele:

• ochrona przyrody i walorów krajobrazowych

• zachowanie różnorodności biologicznej, zasobów, tworów i składników przyrody nieożywionej i walorów krajobrazowych,

• przywrócenie właściwego stanu zasobów i składników przyrody

• odtworzenie zniekształconych siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin, siedlisk zwierząt lub siedlisk grzybów.

Funkcje:

1. Funkcja ochronna (zachowawcza) stanowiąca funkcję podstawową: obszary te mają zabezpieczać i dokumentować całe zróżnicowanie przyrodnicze kraju; bardzo ważne jest też zabezpieczenie możliwie jak największej liczby gatunków roślin i zwierząt - puligenowej świata żywego, a tego celu nie da się osiągnąć przez ochronę gatunkową gdyż gatunek można chronić najskuteczniej w obszarze rezerwatowym, który zabezpiecza całe środowisko przyrodnicze.

2. Funkcja naukowa polegająca na ocaleniu i zabezpieczeniu form przyrody żywej dla badań naukowych dziś i w przyszłości.

3. Funkcja dydaktyczna związana z istniejącymi w większości parków narodowych muzeami lub wystawami przyrodniczymi i rozwijana także w innych formach.

4. Funkcja gospodarcza polegająca nie tylko na dostarczaniu surowca drzewnego, ale także na tym, że parki narodowe i rezerwaty są bankami genów i obiektami wzorcowymi, z których korzysta się w praktyce gospodarczej.

5. Funkcja turystyczna, która nie może stać w sprzeczności z podstawowymi funkcjami ochronną i naukową co wyklucza masową turystykę i rekreację na obszarach parków narodowych i rezerwatów przyrody93'.

Pyt. 10 Walory turystyczne i ochrona przyrody nadmorskich parków narodowych w Polsce.

Nadmorskie parki narodowe w Polsce: Słowiński Park Narodowy i Woliński Park Narodowy.

Woliński Park Narodowy:

• Jest pierwszym w Polsce parkiem morskim, utworzony został 3 marca 1960.

• Symbolem parku jest bielik, którego żywe okazy można obejrzeć w wolierach obok Muzeum Przyrodniczego WPN oraz w Zagrodzie Pokazowej Żubrów. Największą atrakcją krajobrazową jest wybrzeże klifowe nad Bałtykiem (góry Gosań i Kawcza) oraz nad Zalewem Szczecińskim. Najciekawszymi partiami Parku są stare lasy bukowe (buczyna pomorska) z rzadkimi roślinami.

• Najcenniejsze rośliny to m.in. - mikołajek nadmorski, długosz królewski, wiciokrzew pomorski.

• Dla ochrony zasobów flory stworzono 6 obszarów chronionych.

• Na terenie WPN znajduje się Muzeum Przyrodnicze im. Prof. Dr. Adama Wodziczki

• Na terenie WPN istnieje 6 szlaków, w tym 2 międzynarodowe rowerowe

• Zagroda pokazowa żubrów

• Bunkier V3 w Zalesiu

Słowiński Park Narodowy:

• utworzony w 1967 roku

• W 1977 roku został włączony przez UNESCO (w ramach programu "Człowiek i biosfera") do sieci Światowych Rezerwatów Biosfery, a w 1995 r. wpisany na listę terenów chronionych konwencją ramsarską o obszarach wodno-błotnych o międzynarodowym znaczeniu przyrodniczym.

• Charakterystycznymi elementami Parku są przymorskie jeziora, bagna, łąki, torfowiska, nadmorskie bory i lasy, a przede wszystkim wydmowy pas mierzei z ruchomymi wydmami. Symbolem Parku jest mewa.

• Ogółem w Parku występuje około 920 gatunków roślin naczyniowych, 165 gatunków mszaków, 500 gatunków glonów, 430 gatunków grzybów, z których 77 jest objętych ochroną ścisłą, a 15 częściową. 

• Najważniejszymi zwierzętami Parku są ptaki. Sklasyfikowano tu około 260 gatunków ptactwa z czego połowa to ptactwo wodne i błotne. Dla ochrony miejsc lęgowych na jeziorach Łebsko i Gardno utworzono ścisłe rezerwaty

• Wydmy ruchome z najwyższą - Górą Łącką (42 m n.p.m)

• Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach

• Poligon niemiecki z czasów drugiej wojny światowej na Mierzei Łebskiej w okolicach Rąbki.

Pyt. 11 Walory turystyczne i ochrona przyrody pojeziernych parków narodowych w Polsce

Pojezierne parki narodowe: Wigierski, Wielkopolski, Bory Tucholskie, Drawieński i Ujścia Warty:

Park Narodowy „Ujście Warty”:

• Najmłodszy z 23 parków narodowych na terenie Polski, utworzony 1 lipca 2001 z połączenia rezerwatu Słońsk i części Parku Krajobrazowego Ujście Warty.

• Park został założony dla ochrony unikalnych terenów podmokłych, rozległych łąk i pastwisk, które są jedną z najważniejszych w Polsce ostoją ptaków wodnych i błotnych. Na terenie Parku stwierdzono obecność 245 gatunków ptaków, w tym 174 lęgowych. Aż 26 z nich należy do gatunków ginących w skali światowej. Są to m.in. wodniczka, derkacz, rycyk, żuraw, bąk, bączek, rybitwa czarna.

• Dużo szlaków pieszych (np. „Mokradła”), szlaków rowerowych (np. "Na dwóch kółkach

przez polder północny"), ścieżek przyrodniczych (np. "Ptasi szlak").

• Symbolem parku jest gęś zbożowa.

Wigierski Park Narodowy:

• Jeden z największych parków narodowych w Polsce. Utworzony 1 stycznia 1989 roku. Ochroną ścisłą objętych jest 623 ha, w tym 283 ha lasów. Obszary zagospodarowane rolniczo objęte są ochroną krajobrazową. Wigierski Park Narodowy położony jest na północnym skraju Puszczy Augustowskiej. 

• Wśród roślin rosnących w Parku aż 75 taksonów objętych jest ochroną gatunkową, przy czym 61 ochroną ścisłą, a 14 częściową. Na szczególną uwagę zasługują gatunki zagrożone wyginięciem oraz gatunki rzadkie.

• Na terenie Parku stwierdzono występowanie 297 gatunków kręgowców, w tym 32 gatunki ryb, 12 gatunków płazów, 5 gatunków gadów, 205 gatunków ptaków oraz 46 gatunków ssaków. Ponad 82% fauny kręgowców Parku (244 gatunki) podlega ochronie gatunkowej. Jest to 48% wszystkich chronionych w Polsce kręgowców.

• Park jest obszarem udostępnionym dla różnorodnych form turystyki. W tym celu wyznaczone i urządzone zostały szlaki lądowe o łącznej długości 190 km dla turystyki pieszej i rowerowej oraz wyznaczone jeziora i rzeki do uprawiania turystyki wodnej. Turystyka na szlakach turystycznych Parku może się odbywać przez cały rok od świtu do zmierzchu. 

Wielkopolski Park Narodowy:

•  Utworzony został na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 kwietnia 1957

• W Parku utworzono 18 obszarów ochrony ścisłej o łącznej powierzchni 260 ha. Chronią one rozmaite formy krajobrazu polodowcowego oraz najbardziej naturalne zbiorowiska roślinne, a także związane z nimi zwierzęta.

• Przez Wielkopolski Park Narodowy przebiega trasa turystyczna o nazwie Trasa Kórnicka oraz rowerowy Pierścień Poznański. Południowo-wschodnim skrajem WPN między Rogalinkiem a Mosiną przechodzi Wielkopolska Droga św. Jakuba.

• Na obszarze Parku występuje ponad 40 gatunków ssaków. Z owadożernych spotykamy tu m.in. ryjówki, nasze najmniejsze ssaki. Żyją tu również rozmaite gatunki nietoperzy i gryzoni. Z drapieżników zamieszkują m.in. kuna leśna, borsuk, lis. Rozległe lasy stanowią ostoję dla licznych jeleni, saren i dzików. Ptaki w Parku reprezentowane są przez 227 gatunków lęgowych i przelotnych. Od 2005 roku na Wyspie Zamkowej obserwowane są również kormorany. Ostatnie obserwacje donoszą o obecności około 200 osobników (2009 r.).

• Symbolem parku jest sowa.

Park Narodowy Bory Tucholskie:

• utworzony w 1996 r.

• Teren parku ukształtowany został w czasie ostatniego zlodowacenia bałtyckiego. Występują w nim głównie równiny sandrowe, wytopiska i rynny.

• W obrębie parku znajduje się 21 jezior, z których największe i najgłębsze to Jezioro Ostrowite. 

• W parku dominują siedliska borowe, w tym bory suche, z występującymi obok nich siedliskami bagiennymi. Rośnie tu wiele rzadkich gatunków.

• Ten malowniczy krajobraz leśny upodobały sobie sarny i jelenie, dziki, lisy a nawet wilki. W wielu trudno dostępnych obniżeniach terenu zachowały się siedliska rzadkich ptaków: bociana czarnego, kormorana, głuszca i cietrzewia. 

• Symbolem parku jest głuszec i sosna.

Drawieński Park Narodowy:

• utworzony 1 maja 1990

• Lasy na terenie Parku zajmują 83% powierzchni. W większości są to lasy bukowe i dębowo-bukowe, a także bory sosnowe. Ponadto 10% powierzchni wodnej Parku zajmują jeziora wraz z rzekami.

• Jeziora: 20 zbiorników wodnych, w tym unikalne w skali kraju, Jezioro Czarne. Największe jezioro Ostrowiec. W Parku znajduje się 20 obszarów ochrony ścisłej.

• W Parku jest ok. 30 gatunków ryb, 130 gatunków ptaków, 50 gatunków ssaków.

• Wytyczono 5 ścieżek poznawczych

• Symbolem parku jest wydra.

Pyt. 12 Regiony folklorystyczne i walory kultury ludowej w Polsce

Region folklorystyczny to wydzielony obszar, który ma swoisty sposób życia, kulturę, gwarę, stroje, zwyczaje, sposób wykonywania melodii i pieśni. Dla przykładu: inny jest, pochodzący z regionu krakowskiego, krakowiak od krakowiaka kieleckiego.

Regiony folklorystyczne:

• kaszubski, pomorski i warmiński na północy,

• lubuski i wielkopolski na zachodzie,

• lubelski na wschodzie,

• mazurski, kujawski, kurpiowski, mazowiecki, kaliski i kielecki w Polsce centralnej

• opolski, śląski, żywiecki, krakowski, rzeszowski, przemyski i podhalański na południu.

Kultura ludowa może być materialna - np. budownictwo, rzemiosło, malarstwo oraz niematerialna - np. muzyka, tańce, przyśpiewki.

Walory kultury ludowej:

• Pomorzanie - hafciarstwo, ceramika, legendy, pieśni, budownictwo ludowe - Skansen we Wdzydzach Kiszewskich - najstarsze polskie muzeum na wolnym powietrzu założone w 1906 r. przez Teodorę i Izydora Gulgowskich.

• Mazury - tkactwo, ceramika, wycinanki, wsie z drewnianymi chatami - Wielkanoc w Łysach - podtrzymywanie Kurpiowskich tradycji, Skansen Kurpiowski im. Adam Chętnika w Nowogrodzie.

• Małopolanie - Chałupa w skansenie w Tokarni.

• Ślązacy - koronkarstwo,

• Wielkopolanie - zabytki budownictwa drewnianego, hafciarstwo, słomkarstwo - Wielkopolski Park Etnograficzny.

• Górale - rzeźba, stroje ludowe, obrzędy, gwara, wyroby ze skóry, wełny - Skansen w Zubrzycy Górnej, skansen w Nowym Sączu

Pyt. 13 Szlaki turystyki kajakowej położone w północnej części Polski (na północ od Warszawy).

Mazury, Suwalszczyzna, Bory Tucholskie, Kaszuby, Pomorze Zachodnie to regiony najczęściej kojarzone ze spływami kajakowymi a nazwy takich rzek jak Czarna Hańcza, Krutynia, Brda, Drawa brzmią swojsko w uszach każdego kajakarza. 

Szlaki turystyki kajakowej położone w płn. części Polski:

• Mazury - spływy kajakowe szlakami: Krutynia, Rospuda, Pisa, Łyna, Brda i Wda

• Pomorze i Kaszuby - szlaki wodne, m.in. Wdy, Brdy, Słupi czy Łupawy oraz wielu malowniczych jezior.

• Wielkopolska i Zachodniopomorskie - spływy kajakowe głównie na przepięknych dopływach Gwdy, którymi są m.in. Piława, Dobrzyca, Czernica, Biała, Głomia, Pętla Wałecka, Pętla Szczecinecka i oczywiście na samej Gwdzie.

• Szlak kajakowy rzeki Wel

• Szlak kajakowy Łobożonki, Rurzycy im. Jana Pawła II, Dobrzycy,

• Szlak kajakowy Jezioro Wigry-Czarna Hańcza-Kanał Augustowski

• Szlak kajakowy Kanału Rudzkiego

• Szlak kajakowy Kanału Augustowskiego

• Szlak kajakowy Wissa

• Szlak kajakowy wzdłuż brzegów Wyspy Wolin

• Szlak kajakowy Biebrza

Pyt. 14 Znaczenie obiektów z listy Światowego Dziedzictwa Kultury i Przyrody UNESCO w rozwoju turystyki.

Polska jest jednym z pierwszych państw - sygnatariuszy Konwencji dziedzictwa światowego i jednym z czołowych reprezentantów na Liście Światowego Dziedzictwa. Zgodnie ze stanem z lipca 2006 roku, zostało na nią wpisanych 13 polskich dóbr. Daje to Polsce 9 miejsce w Europie i 15 na świecie.

Miasta i obiekty w Polsce, znajdujące się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO, w celu przekazywania informacji, współpracy i promocji skupiły się w Ligę Polskich Miast i Miejsc UNESCO z siedzibą w Toruniu - jednym z wyróżnionych przez UNESCO miast.

Na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO w Polsce znalazły się (K- kultura, P - przyroda):

• 1978 - Historyczne centrum Krakowa (K)

• 1978 - Zabytkowa kopalnia soli w Wieliczce (K)

• 1979 - Auschwitz-Birkenau. Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady (1940-1945) (K)

• 1980 - Historyczne centrum Warszawy (K)

• 1992 - Stare Miasto w Zamościu - przykład renesansowej zabudowy miejskiej (K)

• 1997 - Średniowieczny zespół miejski Torunia (K)

• 1997 - Zamek Krzyżacki w Malborku (K)

• 1999 - Kalwaria Zebrzydowska: manierystyczny zespół architektoniczny i krajobrazowy oraz park pielgrzymkowy z XVII w. (K)

• 2001 - Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy (K)

• 2003 - Drewniane kościoły południowej Małopolski - Binarowa, Blizne, Dębno Podhalańskie, Haczów, Lipnica Dolna, Sękowa (K)

• 2004 - Park Mużakowski nad rzeką Nysą (wspólnie z Niemcami) (K)

• 2006 - Hala Stulecia (Hala Ludowa) we Wrocławiu (K)

W Polsce mamy również Rezerwaty Biosfery UNESCO:

- Białowieski PN

- Babiogórski PN

- Karpaty Wschodnie

- Karkonoski PN

- Jezioro Łuknajno

- Puszcza Kampinoska

- Slowinski PN

- Tatrzanski PN

- Polesie Zachodnie

Według ocen stosowanych w waloryzacji turystycznej, wszystkie wymienione zespoły charakteryzuje najwyższy stopień atrakcyjności turystycznej. Większość z nich ma status Pomnika Historii (np. Kraków, Malbork, Toruń, Warszawa, Wieliczka, Zamość). Jest to oczywiście ogromny atut regionu turystycznego, jeśli znajduje się na jego terenie taka atrakcja, zaczyna się nim interesować coraz większa liczba ludzi. Gdy turyści zaczynają przyjeżdżać, napędzają lokalną koniunkturę, po pewnym czasie powstaje infrastruktura turystyczna. Najlepszym przykładem w Polsce jest chyba Zakopane - zaczęło się od gór, obecnie jest to już jeden z największych kurortów - fakt, niekoniecznie tylko z powodu objęcia przez UNESCO ochroną. Chorwacja, wodospady Krka - po otwarciu granic i zakończeniu działań wojennych ludzie zaczęli tam po prostu uderzać na potęgę :D - warto sprawdzić, ale chyba są na liście. Wszystko zależy od miejsca i charakteru zabytku, jednak niewątpliwie występowanie tego typu waloru niesie za sobą możliwość rozwoju - jak zostanie ta szansa wykorzystana, zależy najczęściej od lokalnych władz regionu i promocji.

Pyt. 15 Walory turystyczne Berlina

Walory turystyczne:

• Brama Brandenburska - budowana po wojnie siedmioletniej, w czasach umacniania prus. brama brandenburska to symbol pokoju i wolności.

• Reichstag - Jest to gmach parlamentu Rzeszy w Berlinie, od 1999 siedziba niemieckiego parlamentu - Bundestagu. Od 1994 miejsce obrad Zgromadzenia Narodowego. Ten neorenesansowy budynek został wzniesiony w latach 1884-1894

• Mur berliński - System umocnień długości ok. 156 km. Od13 sierpnia 1961 do 9 listopada 1989 oddzielał Berlin Zachodni od Berlina Wschodniego. Był jednym z najbardziej znanych symboli zimnej wojny i podziału Niemiec.

• Siegessäule (kolumna zwycięstwa) - Pruska kolumna znajdująca się w parku Tiergarten w Berlinie. Została odsłonięta w październiku 1873 upamiętniając zwycięstwa w wojnie z Austrią i w wojnie z Francją, a także zwycięstwa nad Danią w wojnie duńskiej z 1864 .

• Wyspa Muzeów (Muzeum Pergamońskie, Stare Muzeum Muzeum im. Bodego, Nowe Muzeum, Stara Galeria Narodowa) - jest to wyspa leżąca na rzece Sprewie w centrum Berlina, gdzie znajduje się jeden z najważniejszych kompleksów muzealnych świata. W zbiorach Wyspy Muzeów znajdują się głównie eksponaty archeologiczne oraz dzieła sztuki z XIX w. W 1999 r. Wyspa Muzeów, jako unikatowy zespół architektoniczny i kulturalny, została wpisana na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO.

• Kościół pamięci cesarza Wilhelma - zwany popularnie Kościołem Pamiątkowym. Został zbudowany w 1895 roku i poświęcony pamięci cesarza Wilhelma. Jego budowę polecił i ufundował jego wnuk Wilhelm II.

• Tropikalna Wyspa - Znajduje się 60km na południe od Berlina. Jest to największy w Europie "tropikalny park rozrywki i wypoczynku".Olbrzymia hala o powierzchni 6,6 hektara została wybudowana jako stocznia sterowców. Sterowce jednak nie były w niej budowane i obecnie w jej wnętrzach znajdują się plaże, baseny, restauracje, a nawet tropikalny las.

Pyt. 16 Walory turystyczne Wilna.

Walory turystyczne:

• Stare Miasto w Wilnie - wpisane w 1994r. na listę UNESCO,

• Kościół Św. Piotra i Pawła - barokowy kościół położony na Antokolu, w dzisiejszej dzielnicy Wilna.

• Ostra Brama - wzniesiona w latach 1503-1522; od strony wewnętrznej bramy znajduje się kaplica Ostrobramska ze słynnym obrazem Matki Boskiej Ostrobramskiej Królowej Korony Polskiej (Matki Boskiej Miłosierdzia), wzniesiona w 1829.

• Cmentarz na Rossie - zespół cmentarny położony w dzielnicy Rossa w Wilnie, założony w 1769. Jedna z czterech polskich nekropolii narodowych. Po lewej stronie bramy cmentarza znajduje się grób Marii z Billewiczów Piłsudskiej, miejsce pochówku urny z sercem Józefa Piłsudskiego.

• Góra Trzykrzyska - wznosi się na prawym brzegu Wilejki w Wilnie, dawniej zwana Łysą lub Krzywą. Na górze stoi pomnik - trzy białe krzyże. Według legendy na Górze Łysej za czasów Olgierda umęczono siedmiu franciszkanów. Czterech strącono do Wilejki, zaś trzy Krzyże z ciałami męczenników ustawiono na górze.

• Troki - właściwie Nowe Troki, miasto na Litwie, w obwodzie wileńskim, na Pojezierzu Wileńskim, położone na półwyspie. Siedziba gminy rejonowej Troki. Ośrodek turystyczny. Zamieszkuje je obecnie ok. 8000 mieszkańców. W 1991 na terenie miasteczka i okolicznych terenów utworzono Trocki Historyczny Park Narodowy.

Zamek w Trokach - zamek położony na jeziorze Galwe na Litwie w miejscowości Troki, niekiedy zwany "małym Malborkiem". Zamek został wzniesiony w XIV-XV w. przez wielkiego księcia litewskiego Kiejstuta i jego syna Witolda.

17. Biuro turystyczne jako ORGANIZATOR TURYSTYKI. Jego zadania i kryteria zdefiniowane w Ustawie o usługach turystycznych

Touroperator (organizator turystyki)czyli w tym przypadku Biuro Podróży: tworzy i promuje swój własny produkt turystyczny w postaci gotowego pakietu usług.

Może to być zorganizowany pobyt turystyczny, wycieczka, pielgrzymka, wyjazd na szkolenia lub konferencje.

Touroperator kolekcjonuje usługi od różnych wytwórców w celu sprzedaży każdej z nich detalicznemu odbiorcy. Kolekcjonowanie usług wynika z kompleksowości potrzeby turystycznej.

Touroperator działa w miejscu zamieszkania klientów, w miejscu, skąd rozpoczyna się podróż turystyczna.

W pracy touroperatora można wyróżnić cztery elementy składowe:

• Określenie idei produktu - pomysł, który jest własnością touroperatora

• Przygotowanie produktu - realizacja idei

• Kreowanie produktów w świadomości nabywców

• Zapewnienie możliwie szerokiej sieci dystrybucji

Na podstawie ustawy o usługach turystycznych: (zadania)

• 1. Organizator turystyki lub pośrednik turystyczny jest obowiązany podać klientowi,

• przed zawarciem umowy:

• 1) ogólne informacje o obowiązujących przepisach paszportowych, wizowych i

• sanitarnych, w szczególności o terminach oczekiwania na wydanie paszportu

• i wizy oraz o wymaganiach zdrowotnych dotyczących udziału w imprezie

• turystycznej;

• 2) informację o możliwości zawarcia umowy ubezpieczenia od kosztów rezygnacji

• z udziału w imprezie turystycznej oraz o zakresie ubezpieczenia od

• następstw nieszczęśliwych wypadków i kosztów leczenia.

• 2. Organizator turystyki jest obowiązany poinformować klienta o szczególnych zagrożeniach

• życia i zdrowia na odwiedzanych obszarach oraz o możliwości ubezpieczenia

• z tym związanego. Dotyczy to także zagrożeń powstałych po zawarciu

• umowy.

• 3. Organizator turystyki jest obowiązany we właściwym czasie, przed rozpoczęciem

• imprezy turystycznej, podać klientom:

• 1) nazwisko lub nazwę lokalnego przedstawiciela organizatora turystyki (lub

• innej instytucji), do którego klient może zwracać się w razie trudności, a

• także jego adres i numer telefonu;

• 2) w odniesieniu do imprez turystycznych dla dzieci - informację o możliwości

• bezpośredniego kontaktu z dzieckiem lub osobą odpowiedzialną w miejscu

• pobytu dziecka;

• 3) planowany czas przejazdu, miejsca i czas trwania postojów;

• 4) szczegółowe informacje dotyczące połączeń komunikacyjnych oraz miejsca,

• jakie klient będzie zajmował w środku transportu, w szczególności kabiny

• na statku lub przedziału sypialnego w pociągu.

• 3a. Informacje, o których mowa w ust. l-3, powinny być podane klientowi na piśmie.

• 4. Udzielenie informacji, o których mowa w ust. 1-3, nie zwalnia organizatora turystyki

• od obowiązku opieki nad turystami.

• ©Kancelaria Sejmu s. 12/31

• 2011-11-02

18.Scharakteryzuj społeczne kadry turystyczne działające w ramach PTTK i innych organizacjach pozarządowych.

Młodzieżowy Przodownik Turystyki Pieszej

Jest członkiem kadry programowej PTTK działającym na polu turystyki pieszej,
powinien współorganizować, inicjować organizowanie rajdów, zlotów.
Kandydat na Młodzieżowego PTP, aby uzyskać uprawnienia i podejść do egzaminu przodownickiego powinien spełnić warunki:

• członkowstwo w PTTK przez co najmniej 1 rok,

• ukończone 15 lat a nie przekroczony 18 rok życia.

Kandydat na Młodzieżowego PTP działa w kole, klubie, oddziale,
uczestniczy w organizacji lub realizacji imprez pieszych pod nadzorem osoby pełnoletniej, popularyzuje zbieranie odznak, oraz wiedzę o prawidłowym wycieczkowaniu, pośród swych kolegów. Sam powinien posiadać Odznakę Turystyki Pieszej (OTP),
co najmniej w stopniu małym brązowym.
Od strony formalnej, aby ubiegać się o uprawnienia kadry powinien ukończyć kurs szkolenia ogólnego (przedstawić komisji zaświadczenie ukończenia) oraz zdać egzamin. Egzamin na Młodzieżowego PTP może składać się z części pisemnej oraz praktycznej.
Po zdaniu egzaminu Młodzieżowy PTP posiada uprawnienia na region swojej działalności, czyli trzy wybrane powiaty w województwie zamieszkania.
Po uzyskaniu pełnoletności Młodzieżowy PTP może uzyskać uprawnienia PTP III stopnia, spełniając konieczne warunki regulaminu PTP. W razie niespełnienia warunków Młodzieżowy PTP traci uprawnienia po ukończeniu 19 lat.
Jako członek kadry programowej otrzymuje on legitymacje, oraz numer uprawnień.
Może potwierdzać punkty do OTP na wycieczkach turystyki pieszej, w której sam bierze udział, oraz nosić Odznakę MPTP. Korzysta z uprawnień kadry PTTK itp.

Pyt. 19 Organizacje społeczne działające w turystyce i ich wkład w rozwój turystyki.

1. POLSKIE TOWARZYSTWO TURYSTYCZNO- KRAJOZNAWCZE PTTK

• Budzenie i pogłębianie umiłowania do kraju ojczystego

• Kształtowanie postaw patriotycznych

• Rozwijanie kultury, kultury fizycznej, rekreacji poprzez turystykę

• organizowanie wędrówek, wycieczek, rajdów

• szerzenie wiedzy ekologicznej

• prowadzenie działalności na rzecz ochrony środowiska naturalnego

inwentaryzacja krajoznawstwa Polski od lat 60

-rozwój turystyki

-zagospodarowanie terenu

-zachęcanie do zwiedzania kraju poprzez system odznak

-kształcenie kadr turystycznych

-muzealnictwo, wystawy kolekcjonerskie

Pyt. 20 Określ pojęcie turystyka kwalifikowana oraz formy jej uprawiania na terenie Polski.

Termin turystyki kwalifikowanej wywodzi się od:

*kwalifikacji osobowych, jakie posiąść musi turysta kwalifikowany

*kwalifikowania osiągnięć turystycznych dla uzyskania coraz wyższych stopni odznak turystycznych

*wyczynu turystycznego-jest porównywana do sportu kwalifikowanego, w którym wyczyn stanowi istotę działalności sportowców wyczynowych

Turystyka kwalifikowana to najwyższa forma specjalizacji turystycznej.

Do form turystyki kwalifikowanej zalicza się:

• Turystykę pieszą (nizinna, górską),

• rowerową (kolarską),

• jeździecką (konną),

• narciarską,

• żeglarską,

• kajakową.

21.Wymień oraz omów cele i zadania statutowe PTTK.

Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze

Cele i zadania statutowe:

Celem statutowym PTTK jest działalność w zakresie kultury fizycznej, kultury, oświaty i ochrony środowiska.
Celami statutowymi PTTK są również inne działania ze sfery zadań publicznych w zakresie:
krzewienia turystyki i krajoznawstwa oraz aktywnych form wypoczynku dzieci i młodzieży, szczególnie w postaci wędrownictwa indywidualnego i grupowego, organizacji rajdów, złazów, zlotów, spływów, rejsów oraz kolonii i obozów, podtrzymywania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej, w tym poprzez współdziałanie z towarzystwami i organizacjami skupiającymi i opiekującym się Polakami oraz dziedzictwem kultury polskiej za granicą, nauki, edukacji, oświaty i wychowania dzieci i młodzieży, szczególnie poprzez kształtowanie postaw społecznych, upowszechniania wiedzy o przeszłości, współczesności i perspektywach rozwoju Polski, szerzenia kultury turystyki i zapoznania z poznawczymi, wypoczynkowymi i zdrowotnymi walorami wędrownictwa,
ekologii i ochrony zwierząt, ochrony dziedzictwa przyrodniczego oraz troski o racjonalne wykorzystywanie zasobów przyrody, upowszechniania wiedzy i umiejętności na rzecz obronności państwa, szczególnie poprzez opiekę nad miejscami pamięci narodowej iorganizację imprez turystycznych związanych z poznawaniem historii oręża polskiego, a także popierania wszelkich form wypoczynku służącego rozwojowi sprawności i kultury fizycznej, kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i tradycji, upowszechniania kultury fizycznej i sportu,
PTTK skupia turystów i krajoznawców, stwarza warunki ułatwiające im wędrowanie i działalność krajoznawczą w kraju i poza jego granicami oraz reprezentuje ich interesy wobec władz i społeczeństwa.

Pyt. 22 Scharakteryzuj organizacje społeczne działające w turystyce (poza PTTK).

2. POLSKIE TOWARZYSTWO SCHRONISK MŁODZIEŻOWYCH PTSM

• Posiada dostępną bazę schronisk zlokalizowaną przy atrakcyjnych szlakach i wyposażoną w sprzęt turystyczny

• Udzielanie noclegów

• Tworzenie tras pieszych i rowerowych

• Organizacja zajęć w ramach turystyki sobotnio- niedzielnej: zloty, rajdy

• Współpraca w Międzynarodową Federacją Schronisk Młodzieżowych

3. POLSKIE ZRZESZENIE HOTELI PZH

• Przestrzeganie etyki i zasad, ochrona interesów zawodowych

• Reprezentowanie polskiego hotelarstwa w kraju i zagranicą

• Prowadzenie działalności w zakresie ochrony środowiska

• Inicjowanie rozwoju i modernizacji bazy hotelowej i dbałość o podnoszenie poziomu i jakości usług

4. POLSKA FEDERACJA CAMPINGU I CARAVANINGU PFCC

• popularyzowanie idei campingu i caravaningu a w szczególności kształtowanie kultury zachowania na campingach w kraju i za granicą, przy poszanowaniu środowiska naturalnego

• prowadzenie ewidencji, klasyfikacji, rekomendacji i kontroli oraz funkcjonowania i wyposażenia campingów w Polsce

• zapewnienie poradnictwa w zakresie campingu i caravaningu

• ochrona praw i interesów turystów

• pomoc w budowie i modernizacji campingów

• krzewienie idei, wiedzy i kultury wypoczynku

• realizowanie szerokiej działalności reklamowej i promocyjnej

• inicjowanie rozwoju i modernizacji bazy campingowej i dbałość o podnoszenie poziomu i jakości usług

• współpraca z organami państwowymi, organizacjami gospodarczymi i społecznymi

23. Turystyka jako czynnik przemian ekonomicznych w skali lokalnej, regionalnej i krajowej.

Wynikiem kryzysu ekonomicznego dla przedsiębiorstw turystycznych jest spadek zainteresowania usługami turystycznymi. Ograniczenie wyjazdów, oszczędne wydawanie pieniędzy na wakacjach, rezygnacja z wakacji zagranicznych na rzecz urlopu krajowego to głównie efekty kryzysu ekonomicznego. Aby przetrwać kryzys małe i średnie przedsiębiorstwa sektora będą potrzebowały dostępu do środków finansowych, dzięki temu będą mogły być zakupione innowacje, co wpłynie na atrakcyjność świadczonych usług. Nastąpi równowaga miedzy ceną, a jakością usług, Zmienią się zachowania klienta - niektórzy zrezygnują z wakacji, inni skrócą pobyt, dostawcy różnych usług turystycznych będą nawiązywać ściślejszą współpracę.

24. Turystyka jako czynnik przemian kulturowych w skali lokalnej, regionalnej i krajowej.

W realizacji tego celu strategii rozwoju kluczowa jest też rola polityki kulturalnej. W tym względzie działalność organów samorządu zmierza do zachowania i utrzymania w należytym stanie elementów dziedzictwa narodowego. Mowa tu o architekturze zabytkowej, sakralnej i współczesnej, pomnikach piśmiennictwa i dzieł sztuki, tradycjach, religii, folklorze, języku, sądach i przesądach oraz sposobach życia mieszkańców danej społeczności lokalnej. Tak rozumiana polityka kulturalna ujawnia też wzajemne związki między turystyką a kulturą. Należy dodać, że za pomocą turystyki tworzy się, chroni i popularyzuje wartości kulturalne. Warto też przypomnieć, że turystyka edukuje kulturalnie, stymuluje więc popularyzację dorobku współczesności i dziedzictwa przeszłości. Może więc wzmocnić postawy patriotyzmu, pojmowanego jako troska o wspólnotę narodową. W sumie tak rozumiana polityka kulturalna organów samorządu województwa staje się jednym z ważniejszych czynników polityki turystycznej regionu.

Pyt. 25 Turystyka jako czynnik przemian środowiska przyrodniczego.

Rozwój turystyki na obszarach przyrodniczo cennych musi uwzględniać szereg ograniczeń. Turystyka należy do obszarów działalności bardzo mocno związanych z zasobami i walorami środowiska przyrodniczego.

Obszary chronione, tworzone w celu zachowania i ochrony wyjątkowych walorów przyrodniczych, są jednocześnie bardzo atrakcyjne pod względem turystyczno-rekreacyjnym i w związku z tym są narażone na wzmożone nasilenie ruchu turystycznego.

Parki narodowe:

Względy ochronne nie pozwalają lokalizować na terenie parków narodowych urządzeń bazy turystycznej, służących turystyce stacjonarnej, czy wypoczynkowej. Parki narodowe są natomiast otwarte dla wszystkich form ruchu krajoznawczego, nie powodujących zakłóceń w środowisku przyrodniczym. W parkach narodowych występują z zasady dwa stopnie ochrony- ochrona całkowita (ścisła) lub częściowa.

Na terenie rezerwatów ścisłych obowiązują specjalne ograniczenia ruchu turystycznego i zasada nie ingerowania człowieka w naturalny rozwój przyrody.

Turystyka powinna być podporządkowana względom naukowym i konserwatorskim.

Parki krajobrazowe:

Ruch krajoznawczy będzie natomiast związany z terenami parków krajobrazowych, uzupełniających sieć parków narodowych, o równie cennych cechach środowiska przyrodniczego i wartościach krajobrazowych oraz kulturowych, a nieco mniej rygorystycznych zasadach ochrony. Podstawową formą turystycznego wykorzystania parków krajobrazowych jest udostępnienie ich dla ruchu krajoznawczego (szlaki turystyczne i punkty widokowe) oraz dla turystyki kwalifikowanej z wyłączeniem wędrówek motorowych.

Pyt. 26 Znaczenie krajoznawstwa w kształtowaniu tożsamości narodowej.

Krajoznawstwo to kompleksowa znajomość kraju, osiągana indywidualnie lub zespołowo w czasie wycieczek i uzupełniana literaturą i innymi materiałami.

Krajoznawstwo:

• kształtuje postawę patriotyczną

• pobudza i pogłębia dumę z bogactwa kultury Polski

• uczestniczy w ochronie europejskiego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego

• pomaga poznawać i pogłębiać wiedzę o symbolach narodowych, również dziedzictwa i historii naszego kraju

Wraz ze zmianą sytuacji politycznej Polski zmieniały się cele i zadania krajoznawstwa. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 PTK jednoczyło ludność w jeden organizm narodowy poprzez ukazywanie historii i przyrody, ludzi i tradycji. Organizowano w tym celu kongresy.

W okresie zaborów krajoznawstwo przejęło na siebie zadanie edukacji narodowej i patriotycznej, pielęgnowania tożsamości narodowej.

Pyt. 27 Wychowawcze cele turystyki i krajoznawstwa.

Turystyka i Krajoznawstwo są instrumentem pracy wychowawczej.

• Cechy, które się wykorzystuje w procesie wychowawczym:

• Bezpośredni kontakt z otoczeniem

• Konieczność współdziałania- brak rywalizacji

-uspołecznienie

- ukierunkowanie aktywności własnej

Cechy wychowania:

• Kształtowanie postaw- wyrobienie odpowiedniego stosunku do siebie i innych

• Kształtowanie emocji i ich kontrolowanie

• Stymulowanie rozwoju intelektualnego

• Ukierunkowanie społeczno- moralne

• Ukierunkowanie aktywności własnej- samorealizacja

Funkcje turystyki i krajoznawstwa służą celom wychowawczym.

• Poznawcza- ukierunkowanie rozwoju intelektualnego, kontakt ze światem

• Emocjonalna- przeżywamy to co oglądamy

• Postawotwórcza- kształtowanie postaw

• Kulturotwórcza- tworzenie własnej kultury osobistej (moralnej, osobowej, społecznej)

• Zdrowotna- ukierunkowanie aktywności własnej, dbanie o własne zdrowie

• Resocjalizacyjna- działanie pedagogiczne wobec osób, które odeszły od ogólnych wartości

• Patriotyczna

Pyt. 28 POT- przesłanki powstania i główne zadania.

Polska Organizacja Turystyczna została powołana ustawą w 1999 r., a swoją działalność rozpoczęła 1 stycznia 2000 r. Powstała, aby promować atrakcje i walory turystyczne Polski za granicą. Przejęła ona część zadań ze zlikwidowanego wcześniej Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki.

Podstawowe zadania:

- promocja Polski jako kraju atrakcyjnego turystycznie, nowoczesnego, z wysokimi standardami usług i korzystnymi cenami,

• Organizowanie stoisk narodowych, na krajowych i zagranicznych targach turystycznych

• Przyjmowanie w Polsce zagranicznych dziennikarzy i touroperatorów (podróże studyjne)

- zapewnienie funkcjonowania i rozwijania polskiego systemu informacji turystycznej w kraju i na świecie

- inicjowanie, opiniowanie i wspomaganie planów rozwoju i modernizacji infrastruktury turystycznej.

- najważniejszym zadaniem POT jest promowanie Polski za granicą. Obecnie przedstawicielstwa zagraniczne POT działają w 14 krajach świata,

- pełni również określone zadania w sferze promocji turystycznej na terenie kraju m.in. inspiruje oraz pomaga w tworzeniu regionalnych i lokalnych organizacji turystycznych (ROT i LOT)

- wprowadzenie Internetowego Systemu Informacji Turystycznej

POT SAM NAJLEPIEJ O SOBIE MÓWI: 

Polska Organizacja Turystyczna jest jedną z ponad 200 działających na świecie

narodowych organizacji turystycznych. Naszym celem jest wypromowanie Polski

jako kraju atrakcyjnego dla turystów, nowoczesnego, z wysokimi standardami

usług i korzystnymi cenami. Nasze działania na rzecz promocji i rozwoju turystyki

polskiej prowadzimy, zarówno w kraju jak i zagranicą.

                                                    *** 
Jesteśmy agencją rządową wspierającą podmioty, które zajmują się turystyką.

Organizujemy stoiska narodowe, na największych krajowych i zagranicznych

targach turystycznych, na których wystawcami są przedstawiciele branży

i samorządów.

                                                   ***

Polska Organizacja Turystyczna ma swoje przedstawicielstwa w 14 krajach świata

(Austria, Belgia, Francja,  Hiszpania,  Holandia,  Japonia,  Niemcy,  USA,  Rosja,

Szwecja,  Węgry,  Wielka Brytania, Włochy, Ukraina). Dzięki znajomości specyfiki

różnych krajów możemy planować nasze kampanie promocyjne, które uwzględniają

charakter i potrzeby poszczególnych rynków.

                                                   ***

Zapraszamy do Polski zagranicznych dziennikarzy i touroperatorów. Efektem takich

podróży studyjnych są później liczne artykuły o Polsce a w ofertach touroperatorów

propozycje przyjazdu do naszego kraju.

                                                   ***
Współpracujemy z regionalnymi i lokalnymi organizacjami turystycznymi. Wspólnie

podejmujemy działania mające na celu zwiększenie zainteresowania polskimi

miastami, regionami, produktami turystycznymi wśród krajowych i zagranicznych

turystów. Organizujemy liczne imprezy promocyjne, seminaria, szkolenia a także

zajmujemy się drukiem wydawnictw promocyjnych o Polsce. Foldery POT wydawane

są w 12 językach. Promują turystykę aktywną, biznesową, uzdrowiskową, pokazują

walory turystyczne miast i regionów, w tym zabytki UNESCO, a także inne

ciekawostki, które mogą zainteresować potencjalnego turystę.

                                                    ***

Zwiększenie konkurencyjności Polski na międzynarodowym rynku turystycznym jest

z wiązane z analizą trendów w światowej turystyce, dlatego współpracujemy         

z międzynarodowymi organizacjami zajmującymi się turystyką a wiedza 

o tendencjach na światowym rynku turystycznym pozwala nam wyznaczać 

priorytety w polskiej turystyce.

                                                  ***

Rozwijamy działalność Biura Konferencji i Kongresów, którego celem jest

zwiększenie popularności prężnie rozwijającej się na świecie turystyki biznesowej

a także wprowadzamy nowoczesne rozwiązania z zakresu informatyki, takie jak

Internetowy System Informacji Turystycznej (ISIT). 

Pyt. 29 Zadania administracji rządowej i samorządu terytorialnego w rozwoju turystyki.

Administracja rządowa:

• Departament Turystyki Ministerstwa Sportu i Turystyki:

• Opracowywanie programów polityki państwa w dziedzinie turystyki,

• Przygotowywanie programów strategicznego rozwoju gospodarki turystycznej,

• Opracowywanie projektów ustaw,

• Zagospodarowanie turystyczne kraju,

• Tworzenie mechanizmów regulacji rynku turystycznego, w zakresie rozwoju przedsiębiorczości, podnoszenie jakości oraz ochrony konsumentów usług turystycznych,

• Promocja turystyki, nadzór nad Polską Organizacją Turystyczną,

• Współpraca międzynarodowa w zakresie turystyki,

• Szkolenia, doskonalenie i kształcenie kadr dla turystyki,

• Podejmowanie działania w zakresie wdrażania nowoczesnych osiągnięć organizacji i techniki: System Informacji Turystycznej

• Prowadzenie Centralnej Ewidencji Organizatorów i Pośredników Turystycznych oraz Ewidencji Obiektów Hotelarskich

• Prowadzenie badań rynku turystycznego

• Ustalanie rodzajów i kategorii o obiektów hotelarskich,

• Nadawanie uprawnień przewodnikom turystycznym i pilotom wycieczek, oraz prowadzenie rejestru,

• Wydawanie upoważnień do szkolenia przewodników turystycznych i pilotów wycieczek, obsługa komisji egzaminacyjnych pilotów wycieczek i przewodników turystycznych oraz prowadzenie kontroli w tym zakresie,

• Obsługa komisji języków obcych dla pilotów wycieczek i przewodników turystycznych,

• Prowadzenie rejestru organizatorów turystyki i pośredników turystycznych,

• Prowadzenie działań interwencyjnych na rzecz ochrony praw klienta, w tym uruchamianie środków z gwarancji bankowych i ubezpieczeniowych na pokrycie kosztów powrotu klientów do kraju,

• Kontrola prowadzonej przez przedsiębiorców działalności gospodarczej w zakresie turystyki,

• Obsługa zespołu oceniającego ds. ustalania rodzaju i kategorii obiektów hotelarskich,

• Wydawanie paszportów i wiz,

• Prowadzenie rejestru zaproszeń dla cudzoziemców,

• Określanie strategii rozwoju województwa, w tym: pobudzanie aktywności gospodarczej, pobudzanie poziomu innowacyjności i konkurencyjności gospodarki województwa, zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleń, kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego.

Administracja samorządowa

• Samorządy powiatowe - kompetencje powiatów obejmują następujące obszary działań:

• Transport zbiorowy i drogi publiczne,

• Kultura i ochrona dóbr kultury,

• Kultura fizyczna i turystyka,

• Gospodarka nieruchomościami,

• Gospodarka wodna

• Ochrona środowiska,

• Rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo śródlądowe,

• Porządek publiczny i bezpieczeństwo obywateli,

• Ochrona przeciwpowodziowa, przeciwpożarowa i zapobieganie innym nadzwyczajnym zagrożeniom życia i zdrowia ludzi oraz środowiska,

• Ochrona praw konsumenta,

• Promocja powiatu,

• Współpraca z organizacjami pozarządowymi.

• Samorządy gminne - zadania związane z szeroko rozumianym rozwojem turystyki obejmują:

• Ład przestrzenny, gospodarkę nieruchomościami, ochronę środowiska, gospodarkę wodną,

• Gminne drogi, ulice, mosty, place oraz organizację ruchu drogowego (dostępność komunikacyjna)

• Wodociągi, zaopatrzenie w wodę, kanalizację, usuwanie i oczyszczanie ścieków komunalnych, utrzymanie czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,

• Lokalny transport zbiorowy (dostępność komunikacyjna)

• Kulturę,

• Kulturę fizyczną i turystykę, w tym tereny rekreacyjne i urządzenia sportowe,

• Zieleń gminną i zadrzewienie,

• Porządek publiczny i bezpieczeństwo obywateli oraz ochronę przeciwpowodziową i przeciwpożarową,

• Promocję gminy,

• Współpracę z organizacjami pozarządowymi, społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.

• Zadania burmistrzów, wójtów i prezydentów:

Zaszeregowanie i prowadzenie ewidencji pól biwakowych oraz innych obiektów, w których świadczone są usługi hotelowe.

 

Pyt. 30 Międzynarodowy ruch turystyczny i jego znaczenie dla Polski.

Turystyka międzynarodowa obejmuje dwa rodzaje ruchu turystycznego: przyjazdy do danego kraju osób mieszkających stale gdzie indziej, nazywane turystyką przyjazdową oraz turystykę wyjazdową, na którą składają się wyjazdy mieszkańców danego kraju za granicę.

Do czynników mających wpływ na rozwój międzynarodowego ruchu turystycznego (MRT) są czynniki ogólnopolityczne i ogólno rynkowe (ekonomiczne).

Czynniki ogólnopolityczne

Zwiększające MRT

• poprawa stosunków między Wschodem a Zachodem,

• integracja polityczno-gospodarcza, czyli Unia Europejska,

• przeobrażenia ustrojowe w byłych krajach realnego socjalizmu,

• podpisane porozumienia w sprawie tworzenia wspólnej strefy wolnego handlu dla dóbr i usług (np. strefa Schengen),

• przesłanki pokojowe w wielu regionach świata,

• korzystne zmiany na Dalekim Wschodzie (Chiny, Tajwan),

• przemiany polityczne i gospodarcze na obszarze byłego Związku Radzieckiego

Zmniejszające MRT:

• wojny i konflikty zbrojne na świecie

• nieuregulowana sytuacja polityczno-gospodarcza krajów uwikłanych w te konflikty

• oraz związany z tym brak bezpieczeństwa

Czynniki ekonomiczne

Zwiększające MRT:

• czynniki zależne (infrastruktura turystyczna, tereny narciarskie, kąpieliska, reklama  
  „z ust do ust”, igrzyska olimpijskie, profesjonalne poparcie turystyki przyjazdowej, ułatwienia finansowe dla turystów),

• czynniki powodzenia (stabilne stosunki polityczne, dobra sytuacja gospodarcza kraju, czystość i higiena, skuteczna ochrona środowiska, dobra komunikacja).

Zmniejszające MRT:

• niestabilne stosunki polityczne,

• zła sytuacja gospodarcza ludności, duża stopa bezrobocia,

• negatywne podejście środków masowego przekazu do kraju docelowego,

• przeszkody tranzytowe, na przykład opłaty drogowe, autostradowe, tunelowe, długi czas wyczekiwania na granicy państwowej

Analizując powyższe czynniki warto zwrócić na uwagę na te które przyczyniają się do wzrostu MRT poprawiając sytuacje w taki sposób aby zachęcić turystów zagranicznych aby odwiedzili nasz kraj natomiast turystów krajowych zatrzymać, zachęcić do pozostania w kraju i spędzenia wczasów, wakacji, wypoczynku we własnym kraju. Dlaczego jest to takie ważne? Ponieważ to właśnie oni przynoszą dochody przedsiębiorstwom turystycznym (jeśli chodzi o wykupywanie wycieczek w biurach w kraju), natomiast turyści pozostający czy też odwiedzający nasz kraj pozostawiają pieniądze który przynoszą ogromne wpływy Państwu a te mogą zapewnić dalszy rozwój turystyki (a w szczególności infrastruktury turystycznej)

MRT wpływa zatem na:

• rozwój bazy noclegowej (tendencją jest unifikacja i standaryzacja usług hotelowych, tworzenie sieci hotelowych i włączanie krajowych jednostek do sieci przedsiębiorstw międzynarodowych; przykładem wysokiej standaryzacji usług turystycznych jest działalność sieci hotelowej Holiday Inn. Sieć zapewnia turystom znajdującym się w dowolnym miejscu na świecie jednolity komfort.)

• aktywizację regionów (tworzenie bazy, rozwój infrastruktury, dokształcanie/kształcenie się ludzi)

• rozwój ofert touroperatorów (podwyższenie ich jakości i zwiększenie różnorodności),

• rozwój międzynarodowych firm transportowych (teraz np. zaoferowano mieszkańcom Podkarpacia loty czarterowe do krajów europejskich bezpośrednio z lotniska w Rzeszowie, teraz mieszkańcy nie muszą jeździć do Warszawy czy Krakowa aby móc wyjechać zagranicę)

• rozbudowa systemów rezerwacji

• rozwój informacji turystycznej

NAJWAŻENIEJESZE ZNACZENIE MA KAPITAŁ NAPŁYWAJĄCY DO KRAJU.

Dodatek 

W 2008 roku zbiegły się dwa niekorzystne czynniki:

• obowiązek wizowy dla sąsiadów ze Wschodu,

• pełny rozwój globalnego kryzysu finansowego.

Według prognoz Instytutu Turystyki ogólna liczba przyjazdów turystów wzrośnie od 15 mln w 2007 roku, poprzez zaledwie 12,9 mln w 2008 roku, do około 16 mln w latach 2012 i 2013, co oznacza średnioroczną dynamikę liczby przyjazdów turystów do Polski w latach 2007 - 2013 na minimalnym poziomie 1%.

 
Spodziewany jest dwuletnie zatrzymanie wzrostu ruchu przyjazdowego z nieościennych krajów "15" Unii Europejskiej, Ameryki Północnej i pozostałych krajów zamorskich. 

Stabilizacji liczby przyjazdów można oczekiwać z Niemiec, po spadku w 2008 roku.

Przyjazdy sąsiadów ze Wschodu znacznie spadły w 2008 roku, po wejściu Polski do strefy Schengen.

Pyt. 31 Najważniejsze cechy stylu romańskiego- zachowane zabytki sztuki w Polsce i Europie.

Styl romański trwał od XI-XIII w. i wyróżniono w nim okresy:

- wczesny XI w

- dojrzały XII w

- późny XIII w

Styl pojawił się niemal wyłącznie w sztuce sakralnej, co wynikło z wiodącej roli Kościoła. Narodziny stylu związane było także ze zmianami społecznymi, tzn. powstaniem i ugruntowaniem się struktury feudalnej.

Najważniejsze cechy:

• Materiał budulcowy - kamień nieobrobiony, w formach naturalnych, np. otoczków, później obrobiony (ciosy), łączony zaprawą, rzadziej pojawia się cegła

• Budowle maiły grube mury, spełniały także funkcje obronna

• Preferowano wielowieżowość. Wieże stawiano w fasadzie zachodniej

• Okna były małe, rozglifione, potem półkoliste, koliste, w wieżach w dzwonnicach pojawia się zasada kompozycji otworów o wzrastającej liczbie

• Portale występowały w kilku odmianach np. uskokowy z kominami, baldachimowych z kolumną lub filarem, w formie łuku triumfalnego zakończone łukami kamiennymi (archiwoltami)

• Tympanony - wypełniono płaskorzeźbą o tematyce np. fundacyjnej, Chrystus w mondroli, Chrystus jako Pantokrator, Sąd Ostateczny, symbole religijne przedstawiono pod postacią zwierząt, diabłów, potworów apokaliptycznych

• Stosowano lizeny - jako formę dekoracji zewnętrznych ścian budowli

• Kościołowi często towarzyszy wolno stojąca dzwonnica - kampanila (Włochy, Hiszpania) oraz baptysterium (Włochy)

• Pojawia się rzeźba architektoniczna związana ściśle z religią i pełniła funkcje połuczającą, dydaktyczną

• Istniał dwa podstawowe typy planów: centralny - wzorowany na Rotundzie Grobu Swiętego w Jerozolimie oraz podłużny- głównie w założeniach transeptowych (lub dwutranseptowych), trzynawowych

• Sklepienie- poczatkowo wystepował płaski strop, zastepowany później sklepieniem kolebkowym (półkolistym, ostrołukowym, z gurtami), krzyzowo-żebrowe, sporadycznie pojawiały się kpouły.

Zabytki:

Polska

• klasztor benedyktynów w Tyńcu

• kościół św. Andrzeja (Kraków)

• kolegiata w Tumie (okolice Łęczycy)

• krypta św. Leonarda (Wawel)

• drzwi katedry gnieźnieńskiej

Europa

1. zamek Tower (Londyn)

2. kościół św. Magdaleny (Valezy, Francja)

3. kościół św. Michała (Entraiques, Francja)

Pyt. 32 Najważniejsze cechy stylu gotyckiego - zabytki w Polsce i Europie

Styl gotycki - styl w sztuce i architekturze, który w XII w. narodził się ze stylu romańskiego.

Cechy charakterystyczne:

• duże okna

• rozety

• krzyżowo-żebrowe sklepienia

• zastąpienie kamieni cegłą

• wysokie wieże

• smuklejsze niż w stylu romańskim budowle

• ostre łuki

Zabytki:

Polska

• Collegium Maius (Kraków)

• kościół Mariacki (Kraków)

• bazylika Mariacka (Gdańsk)

• zamek krzyżacki (Malbork)

• sukiennice (Kraków)

• barbakan (Kraków)

• ołtarz wykonany przez Wita Stwosza (kościół Mariacki, Kraków)

Europa

1. katedra Notre Dame (Paryż, Francja)

2. opactwo westminsterskie (Londyn, Wielka Brytania)

3. budynki uniwersytetu w Oxfordzie (Wielka Brytania)

4. katedra w Kolonii (Niemcy

Pyt. 33 Najważniejsze cechy stylu barokowego- zabytki w Polsce i Europie.

Barok wyrósł na gruncie renesansu i manieryzmu, we Włoszech, w II połowie XVI wieku. W XVII stuleciu rozpowszechnił się w niemal całej Europie, chociaż jego najsilniejszym ośrodkiem pozostała Italia. Jego nazwa pochodzi od słowa barocco, które po portugalsku oznacza perłę o nieregularnym kształcie.

Najważniejszymi cechami baroku są:

• bogactwo środków

• oryginalność

• kontrast

• ruch

• patos

• emocjonalność

• łączenie różnych elementów

• nawiązywanie do kultury ludowej, współczesności i codzienności

• tematyka religijna i mitologiczna

• dynamika

• ekspresja, teatralność

• znaczna rola koloru

• posługiwano się alegorią i personifikacją

• światłem wydobywano dominantę (czyli motyw najważniejszy)

• w kompozycji dominują kierunki ukośne

W zakresie formy barok dążył przede wszystkim do jak najsilniejszego oddziaływania na odbiorcę. Jeśli chodzi o treść, barok wyznawał po pierwsze konserwatyzm (choć w mniejszym stopniu dotyczy to nauk przyrodniczych).

Najważniejsze budowle

Początek XVII w. to okres rozpowszechnienia baroku w Rzeczypospolitej. Powstało wtedy wiele budowli, najważniejsze z nich to:

• Kaplica Wazów w Katedrze Wawelskiej

• Kościół św. Anny w Krakowie

• Kościół Wizytek w Krakowie

• Kościół Jezuitów (Poznań)

• Kaplica Królewska w Gdańsku

• Kościół w Świętej Lipce

• Pałac w Wilanowie

• Kościół Wizytek w Warszawie

• Pałac Krasińskich

• Pałac Sapiehów na Nowym Mieście

Pałac Czapskich

34. Rekreacja a kultura fizyczna - wzajemne powiązania.

Rekreacja - forma aktywności umysłowej lub fizycznej podejmowana poza obowiązkami zawodowymi, społecznymi, domowymi i nauk, stosowana w celu odpoczynku i rozrywki.

Kultura fizyczna obejmuje dziedzinę kształtowania fizycznych uzdolnień człowieka, naukę o wychowaniu fizycznym ,jest wyrazem określonej postawy wobec własnego ciała i aktywnej troski o swój rozwój, sprawność i zdrowie, jest umiejętnością organizowania i spędzania czasu z największym pożytkiem dla zdrowia fizycznego i psychicznego.

Wzajemne powiązania:

- aktywność fizyczna

- poprawa kondycji fizycznej oraz psychicznej

- lepsze samopoczucie

- różnorodność motywów ich uprawiania

36. Aktywność ruchowa w stylu życia współczesnego człowieka (zagrożenia cywilizacyjne - rekomendacja WHO).

Aktywność ruchowa jest podstawowym elementem zdrowego stylu życia ponoszącego w mniej więcej w połowie odpowiedzialność za zdrowie człowieka. Jest ona czynnikiem, który utrzymuje i poprawia sprawność funkcjonalną organizmu. Od dawna wiadomo, iż aktywność ruchowa ma znaczący wpływ na nasze zdrowie. W czasach obecnych, gdy nastąpił postęp w dziedzinie komputeryzacji, motoryzacji itp. styl życia człowieka stał się coraz bardziej siedzący. Społeczeństwo zaczęło w znacznym stopniu cierpieć na różnego rodzaju dolegliwości takie jak osteoporoza, otyłość, nerwice, nadciśnienie, choroby układu krążenia, które spowodowane są właśnie brakiem ruchu na co dzień. Takie rzeczy jak tkanka mięśniowa, kostna, układ krążenia, oddechowy, nerwowy a także metabolizm nie są już tak efektywne jak u ludzi w tym samym wieku parędziesiąt lat wcześniej. I takie tam pierdolenie o Szopenie, że trzeba się ruszać (rowerek, basenik), a nie siedzieć całymi dniami na fejsie itp. itd.

Choroby cywilizacyjne to schorzenia związane z negatywnymi skutkami życia w warunkach wysoko rozwiniętej cywilizacji. Zaliczamy do nich: nadciśnienie tętnicze, chorobę niedokrwienną serca, udar mózgu, nowotwory, cukrzycę, osteoporozę oraz choroby alergiczne

Pyt. 35 Prewencja chorób cywilizacyjnych- rola turystyki i rekreacji. NIEPEWNE!

Główne przyczyny spadku aktywności ruchowej ludzi to:

- udogodnienia cywilizacyjne, środki komunikacji, automatyzacja

- środki masowego przekazu  

Rozwój zaburzeń i chorób, którym sprzyja współczesna cywilizacja, dokonuje się powoli. Choroby te ujawniają się często dopiero w wieku dojrzałym w postaci ciężkich i groźnych dla życia objawów jak: zawał, wylew krwi do mózgu, choroby wieńcowe serca, zarostowych zmian w tętnicach kończyn dolnych, miażdżycy, cukrzycy itp. 

Wzmożona i systematyczna aktywność ruchowa człowieka może łagodzić bądź usuwać  występowanie wielu czynników chorobotwórczych. 
 

Czynniki prowadzące do chorób cywilizacyjnych:

- hipokinezja - brak dostatecznej aktywności fizycznej

- niewłaściwe odżywianie się

- uzależnienia

- stres 

Trening zdrowotny wywołuje ZMIANY ADAPTACYJNE:  

UKŁAD ODDECHOWY:

• zwiększają pułap tlenowy

• zwiększają zdolność wiązania tlenu przez tkanki

• polepszają wentylację płuc

Różnica między tętnem min i max świadczy o wydolności. Im większa tym lepsza wydolność 
 

UKŁAD KRĄŻENIA:

• zmniejszenie częstości skurczów serca w spoczynku i w czasie submaksymalnych obciążeń,

• wydłużenie okresu rozkurczu serca,

• obniżenie ciśnienia tętniczego krwi w czasie submaksymalnych wysiłków,

• zmniejszenie kurczliwości serca,

• obniżenie uwalniania katecholamin w czasie wysiłku,

• wzrost stabilności elektrycznej serca (zapobieganie zaburzeniom rytmu serca).

 
 UKŁAD RUCHU:

• Poprawa koordynacji

• Harmonijność, precyzja, szybkość, zmniejszenie kosztu energetycznego

• Większa siła mięśni

• Prawidłowa postawa (zmniejszenie wad postawy)

 

ZMIANY OBJĘTOŚCI I SKŁADU KRWI:

• Wzrost obj. o około 15-20%

• Wzrost poziomu dobrego cholesterolu spadek złego

• Mniejsze przyswajanie złego cholesterolu

Minimalizacja zagrożenia wystąpienia choroby wieńcowej. 

REAKCJA HORMONALNA:

• Zmniejszenie wydzielania adrenaliny i noradrenaliny => słabsza reakcja na wysiłek

• Obniżenie wytwarzania insuliny, ale lepsza tolerancja na glukozę.

Profilaktyka cukrzycy i otyłości. 

UKŁAD ODPORNOŚCIOWY:

Tylko umiarkowany wysiłek działa pozytywnie na odporność!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 

ZDROWIE PSYCHICZNE:

• Rozładowanie emocji

• Poprawa snu

• Lepsze samopoczucie

• Lepsza samoocena

• Zmniejszenie stanów lękowych

Pyt. 37 Rekreacja ruchowa w ontogenezie.

Okresy ontogenezy: Dzieciństwo, wiek młodzieńczy, dorosłość, dojrzałość i starości./

Fazy życia: anafaza (0-25 rok życia) mezofaza(26-60 lat) katafaza (61-..)

     W każdej fazie ontogenezy, aktywność ruchowa odgrywa bardzo ważną rolę. Wpływa ona na sprawność i zdrowie człowieka.

* u dzieci i młodzieży rekreacja ruchowa : (u młodszych dzieci) stymuluje właściwy rozwój psychofizyczny, rozwija cechy motoryczne, pełni funkcję korektywną, pobudza rozwój fizyczny,( u starszych dzieci i młodzieży) podnosi wydolność, wyrównuje skutki przeciążenia nauką, ułatwia usuwanie odchyleń w rozwoju psycho-ruchowym, wzrost siły, wzrost mięśni wraz ze wzrostem wysokości 

* wiek dojrzały: kondycja, dobry bilans energetyczny, zadowolenie, pomaga w utrzymaniu osiągniętej wcześniej wydolności fizycznej, zapobiega schorzeniom, działa leczniczo, ułatwia zachowanie równowagi wewnątrz ustroju człowieka oraz w układzie człowiek-środowisko 

*wiek starczy: opóźnia spadek wydawczości i sprawności, pomaga zachować zdrowie, wyrównuje zaburzenia i usuwa skutki niesprawności 

Dzieci:

-preferowane metody: zabawowe, opowieści ruchowej, bezpośredniej celowości ruchu

-częste zmiany pozycji i rodzaju ćwiczeń

-ćwiczenia powinny być dobierane tak, żeby sprawiały dzieciom radość

-należy uwzględnić rozwój fizyczny i emocjonalny dzieci

-ćwiczenia ogólnorozwojowe, kreatywne, dużo gier zespołowych

-ćwiczenia pozwalające poznanie czegoś nowego, nowych umiejętności

Młodzież:

- można stosować ćwiczenia wytrzymałościowe o dużym natężeniu, ale narastającym stopniowo

- zajęcia mogą mieć charakter ogólnorozwojowy lub szczególnie ukierunkowany na technikę określonej dyscypliny

- ważna jest potrzeba kontaktów towarzyskich i zajęć koedukacyjnych

- młody człowiek chce nauczyć się czegoś nowego i ciekawego, poznać nowych ludzi oraz działać w grupie

Dorośli:

-preferowane są tzw.”sporty całego życia”: marsze, biegi, bieganie na nartach, pływanie, jazda na rowerze, taniec itp.

-dużym powodzeniem cieszą się teraz zajęcia koedukacyjne np. na siłowni lub na zajęciach tanecznych

-podczas pracy z grupą, instruktor powinien indywidualnie dobierać swoim podopiecznym ćwiczenia kompensacyjne, które niwelowałyby ujemny wpływ pracy zawodowej na ich organizm

-ze względu na bardzo zróżnicowaną u dorosłych tolerancję wysiłkową organizmu, wymagana jest od instruktora większa ostrożność w dawkowaniu wysiłku fizycznego, doborze form i metod pracy

Osoby starsze:

-systematycznie i planowo

-dobór ćwiczeń powinien uwzględniać możliwości zdrowotne i psycho-fizyczne poszczególnych osób

-dobór form ruchu uwzględniający wszechstronny wpływ ćwiczeń na organizm, szczególnie na zwiększenie siły mięśniowej(mięśni posturalnych), podniesienie ogólnej wydolności ( rch cykliczny, prosty, umożliwiający regulowanie intensywności np. marsze, pływanie jazda na rowerze, na nartach itd.), zwiększenie zakresu ruchu w stawach(gimnastyka)

-ćwiczenia oddechowe

38. Trening zdrowotny - definicja, cele, dobór form ruchu i intensywność.

Trening zdrowotny - świadomie kierowane działanie polegające na celowym wykorzystaniu ściśle określonych, co do formy, objętości, intensywności i częstotliwości ćwiczeń fizycznych w celu uzyskania efektów fizycznych i psychicznych przeciwdziałających obniżaniu się, a następnie stabilizowaniu na optymalnym poziomie możliwości przystosowawczych organizmu, szczególnie do długotrwałego wysiłku.

Cele treningu zdrowotnego:

- poprawa wydolności fizycznej

- zapobieganie powstawaniu lub rozwojowi chorób cywilizacyjnych

- rehabilitacja i leczenie niektórych chorób

- poprawa masy ciała, redukcja nadwagi

- lepsze samopoczucie

- lepsza całożyciowa sprawności wszystkich układów i narządów

- obniżenie poziomu stresu poprzez oderwanie uwagi od codziennych problemów, możliwość przemyślenia swojej sytuacji, świadomość dobrej sprawności fizycznej

Formy ruchu należy dobierać indywidualnie do każdego ćwiczącego. Podczas doboru trzeba zwrócić uwagę na kondycję oraz sprawność fizyczną, wiek, ewentualne choroby ćwiczącego (np. astma, nadciśnienie). Do form treningu zdrowotnego można zaliczyć:

- marsz

- bieg

- jazda na rowerze

- pływanie

- piłka koszykowa

- piłka ręczna

- piłka siatkowa

- piłka nożna

- tenis

- badminton

- taniec

- siłownię

- Nordic Walking

Intensywność treningu zdrowotnego ściśle zależy od stanu zdrowia, wieku, kondycji i warunków atmosferycznych. Dlatego też intensywność winna się kształtować w przedziale od 30% HRmax (Hearth Rate Max - maksymalne tętno) dla osób schorowanych i starszych do nawet 70% HRmax dla osób zdrowych i młodych. HRmax określa się poprzez prosty wzór: 220 - wiek osoby ćwiczącej. Np. osoba w wieku 40 lat ma HRmax równe 180, ponieważ 220 - 40 (lat) = 180, które jest równocześnie 100% jego możliwości.

39. Formy organizacyjne w metodyce rekreacji.

Formy organizacyjno-metodyczne rekreacji:

a) ze względu na miejsce:

-rekreacja w jednostce oświatowej(dom kultury ,szkoła)

-miejsce pracy

-rekreacja na os. mieszkaniowych, w ośrodku rekreacyjnym, w naturalnym środowisku(na łące ,w lesie, nad jeziorem)

b) ze względu na liczbę uczestników:

-forma indywidualna (1 osoba)

-z partnerem (we dwoje, małżeństwo)

-grupowe, kameralne (mała grupa)

-grupowe

-masowe(wielki festyn za miastem)

c) ze względu na treść

-turystyka

-ćwiczenia gimnastyczne, sprawnościowe, kondycyjne

-gry ruchowe, sportowe, rekreacyjne, zabawy ruchowe, zajęcia kulturalne, taneczne

d) ze względu na intensywność wysiłku

-relaksowe - mały wysiłek

-średnio intensywne

-intensywne

e) stopień trudności techniki ruchu(sposób wykonywania ruchu)

-formy łatwe (zabawy i gry ruchowe, biegi, turystyka piesza)

-średnio trudne(tańce, tenis stołowy, badminton)

-techniczne - trzeba się dłużej uczyć (narciarstwo), łyżwiarstwo, gry sportowe, tenis ziemny)

Pyt. 40 Zasady, metody, formy i środki w rekreacji ruchowej.

ZASADY- 7 ogólnych prawidłowości, które powinny regulować postępowanie prowadzącego i są to zasady:

• Systematyczności (systemowości)- odnosi się do stopnia uporządkowania materiału oraz systematyczności podejmowanych działań w zakresie nauczania. Uporządkowany we właściwy sposób materiał nauczania , planowo ujęty wg. określonych założeń, podzielony na logicznie ze sobą powiązane fragmenty i opanowywany w nawiązaniu do jakiś całości, decyduje o skuteczności procesu kształcenia.

• Poglądowości- zasada ta przypomina o tym że poznanie ma charakter wielozmysłowy (polisensoryczny), a zatem należy tak organizować proces kształcenia, aby możliwie często angażować wszystkie zmysły na okoliczność zdobywania nowej wiedzy i umiejętności przez uczący się podmiot. Istotą tej zasady jest przechodzenie od konkretu do abstrakcji i od abstrakcji do konkretu, od bezpośredniego poznawania rzeczy i zjawisk do wyobrażania o nich i ich rozumienia. Łatwiej uczyć jak się coś pokaże a nie tylko jak się o tym opowiada.

• Samodzielności- czyli ograniczonej zależności uczącego się od nauczającego; zasada ta przypomina o konieczności respektowania potrzeby dążenia do samodzielności podmiotu uczącego się. Należy uczącego się zachęcać do samodzielnego podejmowania decyzji, działań i wyborów, pomagając mu i wspierając jego działania na tyle na ile jest to konieczne; postuluje więc prowokowanie aktywności uczącego się i rozwijanie jego świadomości co ma tworzyć optymalne warunki dla rozwoju samodzielności (kreatywności) w myśleniu, działaniu i rozwiązywaniu problemów.

• Związku teorii z praktyką- ta zasada uświadamia prowadzącemu, że w procesie kształcenia należy w umiejętny sposób łączyć przekazywanie wiedzy z kształtowaniem umiejętności praktycznych. Istotą tej zasady jest zrozumienie związku między poznawaną rzeczywistością, a możliwością jej zmieniania i przekształcania adekwatnie do ludzkich potrzeb. Zatem teoria umożliwia poznawanie rzeczy a praktyka właściwego nań oddziaływania. Nieprzestrzeganie tej zasady prowadzi do tego że uczący się wie, ale nie potrafi tej wiedzy wykorzystać podczas wykonywania określonych czynności.

• Efektywności- ta zasada ma przypominać o respektowaniu konieczności takiego prowadzenia toku nauczania, aby dawało to jak najlepsze rezultaty. Określa potrzebę dobrego przygotowania zajęć, właściwego gospodarowania czasem, a wreszcie także kontrolowania i oceniania stopnia opanowania materiału nauczania.

• Stopniowania trudności (przystępności)- treść tej zasady odnosi się do konieczności pokonywania trudności w trakcie zdobywania wiedzy i umiejętności. W nauczaniu powinno się zatem rozpoczynać od tego co łatwe i bliskie, znane i ogólne i stopniowo przechodzić do tego co trudniejsze, dalsze, nowe i nieznane, szczegółowe. Należy uwzględnić różnice w tempie pracy poszczególnych uczestników.

• Związku indywidualizacji i uspołecznienia- określa potrzebę traktowania podmiotu uczącego się w takim samym stopniu jako osoby indywidualnej jak i członka grupy społecznej. Zadaniem nauczającego jest rozwijanie „ja indywidualnego” i „ja społecznego” osoby uczącej się.

METODY - droga postępowania skierowana na cel. Każda metoda ma określone cechy tj. systematyczność, powtarzalność, określoność zastosowania. Metody muszą być korygowane i dostosowywane do bieżących potrzeb i konkretnych sytuacji.

Można wyznaczyć następujące grupy metod:

5. Metody nauczania ruchu:

1. Metoda syntetyczna - nauczanie czynności w całości bez dzielenia na elementy składowe. Znajduje zastosowanie gdy czynność jest prosta, dla dzieci i osób sprawnych

2. Metoda analityczna - podzielenie ćwiczeń na proste elementy składowe, by po wyuczeniu połączyć je w całość

3. Metoda kombinowana - wymienne lub równoczesne stosowanie ww. metod.

6. Metody prowadzenia zajęć:

• Metody odtwórcze

- polegają na posługiwaniu się pokazem, wzorem do naśladowania jako najprostszym sposobem do przekazywania i zdobywania umiejętności. Ściśle określone i mające jedno rozwiązanie ćwiczenia.

- ścisła- narzucenie schematu wykonania ruchu, posługując się pokazem lub poleceniem ustnym. Sposób przydatny w poprawianiu techniki ćwiczeń oraz przyzwyczajenia do porządku i dyscypliny.

- programowego nauczania- opracowanie przez instruktora i przedstawienie rekreantowi sposobu dochodzenia do celu jakim jest opanowanie danej umiejętności lub technik ruchu. Program jest narzucony, ćwiczący samodzielnie uczy się a prowadzący mobilizuje go do samooceny i samokontroli, do sprawdzenia opanowanego materiału.

• Metody aktywizujące (usamodzielniające) - ćwiczenia są częściowo określone przez prowadzącego a on sam zachęca do samodzielnego ich wykonania.

- metody ilustracji, opowieści ruchowej - naśladowanie ruchami czynności pojawiających się w opowiadaniu. Dla dzieci o dużej fantazji.

- metody zabawowo-naśladowcze- naśladowanie ruchu zwierząt, roślin, pracy dorosłych. Zwiększa to wyobraźnię dzieci i pozwala na precyzję ćwiczeń.

- metoda zabawowa klasyczna- prowadzenie zajęć przez zabawy i gry ruchowe dobrane wg odpowiednich zasad. Zabawom i grom ruchowym powinno towarzyszyć zaangażowanie i pozytywne emocje. Cel zajęć i wybór zabawy stymuluje wybór zabawy.

- metoda bezpośredniej celowości ruchowej- określana jako pomost między metodą zabawową i ścisłą sprowadzającą się do realizacji konkretnych zadań ruchowych, często wymuszanych przez instruktora, ale dająca swobodę wykonania. Zastosowanie przyborów sprzyja realizacji danego zadania. Popularna we wszystkich kategoriach wiekowych , pozwala na samokontrolę własnych postępów.

• Metody kreatywne- samodzielne rozwiązywanie zadań przez ćwiczącego lub grupę. Sposób realizacji z założenia jest dowolny.

- improwizacji ruchowej (Labana) - środki wykorzystywane w tej metodzie to: pantomima, inscenizacja, groteska, improwizacja ruchowa, opowieść ruchowa, sceny dramatyczne, elementy gimnastyki i tańca.

- ekspresji twórczej (Orffa) - od ww. różni się tym że kluczową rolę odgrywa muzyka i słowo

- problemowa- zespół takich czynności, jak organizowanie czynności problemowych , formułowanie problemów i udzielanie uczestnikom zajęć niezbędnej pomocy w ich rozwiązywaniu

7. Metody przekazywania wiadomości

Niezbędnym elementem kształcenia jest wyposażenie uczestników zajęć w wiedzę dotyczącą celowości podejmowanych działań, ich skuteczności, umiejętności organizacyjnych. Przyczynia się to do zwiększenia motywacji uczestników.

• pokaz- sposób przekazywania wiedzy, środek metodyczny. Pokaz musi być bezbłędny, wykonany tak, aby ćwiczący mogli go powtórzyć, tak, żeby ćwiczący mogli obserwować demonstratora.

• Opowiadanie- najczęściej towarzyszy pokazowi, najbardziej naturalny sposób przekazywania wiadomości.

• Pogadanka- rozmowa instruktora z uczestnikami zajęć. Może służyć do wprowadzenia nowych wiadomości lub utrwalenia starych.

• wykład- podstawowa forma kształcenia dorosłych, nie powinien być trudny w odbiorze, czas uzależniony od wieku i motywacji.

8. Metody wychowawczego oddziaływania

Wskazują jak należy wpływać na postawy uczestników procesu rekreacji.

9. Metody treningu sportowego - kształtowania podstawowych cech motorycznych

1. Metody treningu wytrzymałości

- metody ciągłe (intensywność stała, zmienna)

- zabawa biegowa

- metody przerywane (metoda powtórzeniowa, metoda interwałowa)

- metody kompleksowego oddziaływania

2. Metody treningu siły

- ciężko atletyczna

- kulturystyczna

- obwodowa

- izometryczna

- mieszana (szybkościowo-siłowa)

3. Metoda treningu szybkości

- powtórzeniowa submaksymalnych prędkości

- powtórzeniowa maksymalnych prędkości

- metoda czuciowa, różnicowa, powtórnego reagowania

ŚRODKI- są to zjawiska, przedmioty, sposoby, które wspomagają i umożliwiają realizację zadań.

Wyróżnia się środki metodyczne i środki dydaktyczne.

Do środków metodycznych zaliczamy:

• objaśnienie

• pokaz

• instruowanie- połączenie objaśnienia i pokazu

• korygowanie- gry pojawiają się błędy

• polecanie- gdy uczestnicy wiedzą co mają robić, a instruktor zachęca do wykonania zadania

• zadania ruchowe- uczestnik odczuwa potrzebę zrealizowanie postawionego przed nim celu

• akustyczne środki pomocnicze- klaskanie, liczenie, muzyka, wystukiwanie rytmu, itp.

• rytm- szczególnie w tańcach i ćwiczeniach muzyczno- ruchowych

• ubezpieczenie- przepisy bezpieczeństwa, zabezpieczenie miejsca ćwiczeń

• kontrolowanie- stymulacja do samodoskonalenia się

Do środków dydaktycznych zaliczamy, przedmioty materialne, które umożliwiają lub ułatwiają osiągnięcie celów dydaktyczno-wychowawczych.

Podział środków dydaktycznych:

• Przybory typowe i nietypowe

• Wielofunkcyjne przyrządy typowe i nietypowe

• Środki dydaktycznie niezbędne do przekazania informacji

• Urządzenia stałe typowe i nietypowe

Umiejętne wykorzystanie środków przez instruktora rekreacji stanowią gwarancję dobrze wykonanego zadania. Atrakcyjność zajęć to nie tylko wybór i zastosowanie właściwych środków, ale jakość ich wykorzystania, i tu nieprzeceniona jest kreatywność i pomysłowość instruktora.

FORMY- możemy podzielić na:

• zabawy i gry ruchowe w tym gry rekreacyjne

• gimnastyczne formy aktywności rekreacyjnej

(ćwiczenia kształtujące, kulturystyka, stretching, muzyczno-ruchowe formy gimnastyczne, np. step-aerobic, hi-low, cardioaerobic, joga, gimnastyka chińska i in.)

• lekkoatletyczne formy aktywności rekreacyjnej

(marsze oraz biegi terenowe, uliczne, Nordic Walking, marsze i biegi na orientacje i in.)

• taniec

(towarzyski, ludowy, nowoczesny, integracyjny i in.)

• zespołowe gry sportowe

(siatkówka, koszykówka, piłka nożna, piłka ręczna, siatkówka plażowa, piłka ręczna plażowa, streetball, futsal i in.)

1. sporty wodne

(pływanie, kajakarstwo, wioślarstwo, żeglarstwo, windsurfing, surfing, kitesurfing, narty wodne, sporty motorowe)

2. sporty zimowe / na śniegu

(narciarstwo alpejskie i biegowe, snowboard, ski-touring, snowkite)

3. sporty walki

(szermierka, zapasy, judo i inne sporty walki wschodniej)

4. jazda na rowerze(kolarstwo szosowe, górskie), jazda na deskorolce, jazda na rolkach

5. sporty przestrzenne

(alpinizm, wspinaczka skałkowa) sporty w przestrzeni powietrznej (spadochroniarstwo, baloniarstwo) sporty podwodne(nurkowanie, turystyka podwodna)

• inne aktywne formy rekreacji

Podział form rekreacji ruchowej dla potrzeb programowych wg. kryteriów:

4. czasu realizacji

wg podziału czasu wolnego:

1. w czasie wakacji - np. żeglarstwo

2. weekendu - np. jazda na rowerze

3. dnia codziennego - np. kulturystyka

4. przerwy w pracy, szkole - np. gimnastyka, gry i zabawy

pór roku

5. formy całoroczne - np. bieganie czy taniec

6. formy sezonowe - np. żeglarstwo, narciarstwo

5. miejsca realizacji (dom, sala, boisko, pływalnia, naturalne środowisko)

6. zaangażowanie uczestników (konsumpcyjno-spektatorskie, aktywne ruchowo-odtwórcze, aktywne-twórcze)

7. treść (rodzaj aktywności ruchowej): gimnastyka, pływanie, tenis

8. liczba uczestników (formy indywidualne, z partnerem, grupowe, masowe)

9. intensywności wysiłku (formy relaksacyjne, średnio intensywne, intensywne)

10. stopnia trudności technicznej (formy łatwe: gry rekreacyjne; formy średnie: taniec, kometka; formy techniczne: judo, narciarstwo)

11. wieku ( dzieci, wiek młodszy szkolny, szkolny, młodzież, dorośli, osoby starsze)

12. płci ćwiczących i struktury grupy (kobiety, mężczyźni, dorośli z niemowlętami/dziećmi w wieku przedszkolnym, rodziny wielopokoleniowe)

41. Rodzaje czasu wolnego i sposoby jego zagospodarowania w poszczególnych fazach życia człowieka.

Rodzaje czasu wolnego i sposoby jego zagospodarowania w poszczególnych fazach życia człowieka.

Czas wolny - czas, którym dysponuje człowiek po wykonaniu obowiązków takich jak nauka, praca, czynności związane z codziennym życiem.

Czas wolny przeznaczany jest zazwyczaj na różnego rodzaju zajęcia rekreacyjne:

• wypoczynek czynny i bierny

• rozrywka

• rozwijanie zainteresowań

RODZAJE CZAU WOLNEGO:

W czasie wolnym organizacja i rodzaj zajęć zależy między innymi od:

- preferencji, zainteresowań, przyzwyczajeń danej osoby

- wieku

- rodzaju wykonywanej pracy

- innych obowiązków

ilości dostępnego czasu (dzień powszedni, weekend, urlop, wakacje)

- możliwości finansowych

Ze względu na okres, w jakim rozpatrywany jest czas wolny, mówimy o:

• czasie wolnym krótkim - w ciągu jednego dnia;

• czasie wolnym średnim - w ciągu tygodnia; weekendy

• czasie wolnym długim - w ciągu roku., urlopy, wakacje

Warto zwrócić uwagę na 4 podstawowe aspekty czasu wolnego:

1. Aspekt socjologiczno - ekonomiczny: czas wolny ułatwia kontakty i przeżycia społeczne. W człowieku budzą się potrzeby współdziałania z innymi, organizowania wspólnego wypoczynku. Trzeba rezygnować z postaw egocentrycznych na rzecz wspólnego działania, poświęcenia, radości i wspólnych zainteresowań.

2. Aspekt psychologiczny: bogate i bardzo żywe jest życie psychiczne człowieka. Poszukują on ciągle nowych wrażeń; odkrywa, rozbudza i rozwija swoje zainteresowania poznanymi zjawiskami i rzeczami.

3. Aspekt higieniczno - zdrowotny: czas wolny jest niezbędny jako zabezpieczenie organizmu przed nadmiernym obciążeniem obowiązkami i zadaniami szkolnymi i zawodowymi, spełnia profilaktyczną rolę ochrony zdrowia dzieci, młodzieży i dorosłych.

4. Aspekt pedagogiczny: wartość pedagogiczna czasu wolnego polega na tym, ze istnieją sytuacje gdzie inicjatywę przejawiają dzieci i młodzież Aktywność i umiejętność organizowania sobie zajęć poza program. Czas wolny to możliwość przejawiania własnej inicjatywy i samodzielności. Dobrze jak projektantami czasu wolnego są dzieci i młodzież. Dodatnim elementem czasu wolnego jest samowychowanie, stałe podnoszenie swoich umiejętności i doskonalenie ich.

Etap życia	Sposób zagospodarowania czasu wolnego
Dzieci	- wypoczynek dziecka - zabawa, integracja z innymi dziećmi - nauka poprzez różne formy zabawy, np. zdobywanie umiejętności pracy w grupie podczas gier zespołowych - spędzanie czasu wolnego w sposób wyłączający nudę, spędzanie czasu na świeżym powietrzu w miarę możliwości - przebywanie rodziców z dzieckiem, spacery, gry - ciekawe, twórcze zajęcia, zajęcia hobbystyczne
Młodzież	- odpoczynek, tj. regeneracja sił fizycznych i psychicznych - rozrywka, która sprawia przyjemność - zajęcia hobbystyczne - działalność społeczna o charakterze dobrowolnym i bezinteresownym -rozwój zainteresowań i uzdolnień jednostki przez zdobywanie wiedzy i amatorską działalność artystyczną, techniczną, naukową czy sportową - zajęcia pozalekcyjne (muzyczne, przyrodnicze itp.), zajęcia sportowe
Dorośli i starsi	- wypoczynek czynny i bierny - rozrywka i rozwijanie zainteresowań - spotkania towarzyskie - relaks poprzez aktywność ruchową w miarę możliwości - aktywność rekreacyjna pomagająca w odstresowaniu - działalność społeczna o charakterze dobrowolnym i bezinteresownym

Pyt. 42 Rodzaje czasu wolnego i sposoby jego zagospodarowania - brakuje w poszczególnych etapach życia człowieka

Czas wolny- sfera swobodnej, nieskrępowanej działalności człowieka, czas przeznaczony na różne działania zapewniające wypoczynek, rozrywkę, poszerzenie wiedzy i posiadanych zainteresowań, rozwój zdolności twórczych. Czas całkowicie zależny od jednostki, bez względu na sposób jego wykorzystania.

Rodzaje czasu wolnego:

• krótki- przeznaczony na zajęcia w ciągu dnia, nie wynikające z obowiązków

• średni- weekendy, dni wolne od pracy

• długi- urlopy, wakacje, ferie

Wykorzystanie czasu wolnego:

- rozrywka

-wypoczynek bierny

• rozwijanie własnych zainteresowań

W Polsce dominuje bierny model spędzania wolnego czasu, największą popularnością cieszą się: oglądanie TV, słuchanie muzyki, wypoczynek bierny, spotkania towarzyskie.

Rekreacja ruchowa jest uprawiana najczęściej w sposób nieregularny, preferujący rodzinne sposoby spędzania czasu wolnego. Mieszkańcy miast częściej uprawiają rekreację ruchową niż mieszkańcy wsi.

Pyt. 42 Determinanty zachowań wolnoczasowych (płeć, wiek, zawód, wykształcenie, środowisko itp.) a propozycje programowe rekreacji ruchowej.

ŚRODOWISKO:

• Szkoła - ma ludzi młodych wprowadzić w aktywne życie, pomóc w nauce organizowania czasu wolnego, rozwijać zainteresowania i zdolności sportowe

• Osiedle mieszkaniowe- tworzenie warunków do uprawiania ćwiczeń ruchowych, współpraca z różnymi instytucjami stwarzające szersze możliwości organizowania rekreacji, budowa wielofunkcyjnych boisk.

Program rekreacyjny:

- organizacja imprez i zawodów

- organizacja festynów i turniejów, a także wycieczek

- stwarzanie warunków do indywidualnej i rodzinnej rekreacji

• Rodzina

• Zakłady pracy- organizowanie aktywności fizycznej dla pracowników w celu uzyskanie racjonalnego reżimu pracy i odpoczynku, zwiększenia wytrzymałości, koncentracji, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania w czasie pracy.

Programy rekreacyjne:

- organizowanie spartakiad letnich i zimowych

- uczestnictwo w ligowych rozgrywkach gier sportowych

- zawody pomiędzy poszczególnymi zakładami pracy

- sporadyczne imprezy turystyczno-rekreacyjne dla załóg i ich rodzin

• Mass media

• Kluby seniora Uniwersytetu Trzeciego wieku

PŁEĆ:

Kobiety

Zajęcia o średniej intensywności, kameralne warunki, muzyka, estetyczne przybory, najlepiej żeby prowadzącym była kobieta, czas trwania takich zajęć powinien wynosić ok.60 min. atrakcyjnym środkiem prowadzenia zajęć z kobietami jest muzyka. Formy ćwiczeń: taniec, fitness, aqua-aerobic,

Mężczyźni

Cechy zajęć:

• Intensywność

• Współzawodnictwo

• Ćwiczenia siłowe

• Ćwiczenia z obciążeniami

• Ćwiczenia kształtujące sylwetkę

Rodzaje zajęć:

• Wschodnie sztuki walki

• Gry zespołowe

• Pływanie

• Gry terenowe

• Jazda na rowerze

• Sporty ekstremalne

• Turystyka aktywna

WIEK:

Dzieci:

-preferowane metody: zabawowe, opowieści ruchowej, bezpośredniej celowości ruchu

-częste zmiany pozycji i rodzaju ćwiczeń

-ćwiczenia powinny być dobierane tak, żeby sprawiały dzieciom radość

-należy uwzględnić rozwój fizyczny i emocjonalny dzieci

-ćwiczenia ogólnorozwojowe, kreatywne, dużo gier zespołowych

-ćwiczenia pozwalające poznanie czegoś nowego, nowych umiejętności

-unikać należy ćwiczeń intensywnych, siłowych, wytrzymałościowych oraz nadmiernie wyrabiających gibkość

-unikać dużych obciążeń

Młodzież:

- można stosować ćwiczenia wytrzymałościowe o dużym natężeniu, ale narastającym stopniowo

- zajęcia mogą mieć charakter ogólnorozwojowy lub szczególnie ukierunkowany na technikę określonej dyscypliny

- ważna jest potrzeba kontaktów towarzyskich i zajęć koedukacyjnych

- młody człowiek chce nauczyć się czegoś nowego i ciekawego, poznać nowych ludzi oraz działać w grupie

Dorośli:

-preferowane są tzw. ”sporty całego życia”: marsze, biegi, bieganie na nartach, pływanie, jazda na rowerze, taniec itp.

-dużym powodzeniem cieszą się teraz zajęcia koedukacyjne np. na siłowni lub na zajęciach tanecznych

-podczas pracy z grupą, instruktor powinien indywidualnie dobierać swoim podopiecznym ćwiczenia kompensacyjne, które niwelowałyby ujemny wpływ pracy zawodowej na ich organizm

-ze względu na bardzo zróżnicowaną u dorosłych tolerancję wysiłkową organizmu, wymagana jest od instruktora większa ostrożność w dawkowaniu wysiłku fizycznego, doborze form i metod pracy

Osoby starsze:

-systematycznie i planowo

-dobór ćwiczeń powinien uwzględniać możliwości zdrowotne i psycho-fizyczne poszczególnych osób

-dobór form ruchu uwzględniający wszechstronny wpływ ćwiczeń na organizm, szczególnie na zwiększenie siły mięśniowej(mięśni posturalnych), podniesienie ogólnej wydolności ( rch cykliczny, prosty, umożliwiający regulowanie intensywności np. marsze, pływanie jazda na rowerze, na nartach itd.), zwiększenie zakresu ruchu w stawach(gimnastyka)

-ćwiczenia oddechowe

Niewskazane są:

- ćwiczenia szybkościowe, siłowe, skomplikowane koordynacyjnie, wykonywanych w napięciu i bezdechu

- szybkie zmiany pozycji szczególnie z niskiej do wysokiej

-ćwiczenia takie jak: zwisy, podpory, skoki, skłony w przód i w tył, ćwiczenia akrobatyczne i na przyrządach

- rywalizacja i współzawodnictwo

ZAWÓD (rodzaje prac)

Praca lekka

- monotonna

- mało ruchliwa

- wymuszona pozycja ciała

- napięcie uwagi i wzroku

Praca średnia

- ruchliwość i różnorodność czynności

- statyczne napięcie mięśni tułowia i nóg

Praca umysłowa:

- nieznaczny wysiłek fizyczny

- duże zaangażowanie procesów myślenia

Praca ciężka

- duży wysiłek fizyczny

- duże straty energii

- napięcie mięśni

Propozycje programowe

1. Praca umysłowa, lekka i średnia:

• Rozluźnienie mm. Rąk, nóg, szyi, grzbietu

• Poprawienie krążenia krwi

• Uaktywnienie wszystkich grup mięśniowych

• Profilaktyka

• Ćwiczenia oddechowe

1. Praca ciężka:

• Ćwiczenia oddechowe

• Ćwiczenia rozluźniające

• Zabiegi higieniczne

• Leżenie, spanie

• Zajęcia rekreacyjne przyspieszające regenerację

Pyt. 43 Motywy uczestnictwa w rekreacji ruchowej - brakuje z uwzględnieniem różnych etapów życia człowieka

MOTYWY :

a) motyw utylitarny-czyli praca regeneracja siły;
b) motyw estetyczny-ćwiczenia dla poprawy wyglądu;
c) motyw zdrowotny-poprawa stanu zdrowia;
d) motyw agonistyczny-czyli rywalizacja sportowa;
e) motyw hedonistyczny-pewne doznania psychiczne związane ze sportem(np. czerpać przyjemność ze sportu

Pyt. 44 Ogniwa procesu rekreacji ruchowej, ich znaczenie w pracy specjalisty kultury fizycznej.

Proces to celowe i uporządkowane działania. Na poprawny proces rekreacji ruchowej składają się 3 ogniwa:

• Programowanie

• Realizacja

• Ocena skuteczności

PROGRAMOWANIE- Program rekreacji ruchowej powinien dawać wszystkim uczestnikom jednakowe możliwości, uwzględniając przy tym różne uwarunkowanie tj. płeć, wiek, sprawność ruchowa.

Programując proces rekreacji należy uwzględnić:

• Cel działań, formy pracy oraz wyznaczające je warunki

• Warunki pracy (właściwości naturalne terenu, infrastrukturę sportową, możliwości sprzętowe, kadrowe)

• Czas prowadzenia zajęć, ich regularność i systematyczność tzw. sezonowe działania oraz okresowe oraz okresy martwe

• Możliwości wykorzystania dużej ilości form rekreacyjnych (kompleksowość działań)

• Oryginalne, własne formy aktywności rekreacyjnej uczestników

• Informacje dotyczące odbiorcy (wiek, płeć, wykonywany zawód, warunki materialne, stan zdrowia)

• Zaspokojenie wielorakich potrzeb, zamiłowań i zainteresowań rekreacyjnych

• Kulturowe aspiracje środowiska społecznego

• Tradycje i obyczaje panujące na danym terenie

• Bariery udziału w rekreacji ruchowej

• Bezpieczeństwo i higieniczne warunki działalności

Oznacza to dokonanie diagnozy środowiskowej (dotyczy poznania warunków geograficznych, przeszłości historycznej i struktury demograficznej, materialnych warunków życia oraz aspiracji środowiskowych ludności) i diagnozy osobniczej (poznanie możliwości, umiejętności i oczekiwań uczestnika względem programu, stanowi również punkt odniesienia, do którego porównuje się wyniki badań okresowych).

Uszczegółowieniem programu jest plan rekreacji ruchowej, czyli zbiór wytycznych i działań.

Dobrze opracowany program powinien uwzględniać:

• potrzeby obu płci

• potrzeby rekreacyjne wszystkich grup

• różne formy zajęć

• różnorodne formy organizacyjne

• specyfikę pory roku

• obecność zajęć kulturalno- rozrywkowych

REALIZACJA- to konkretna praca instruktora z uczestnikami zajęć. Składają się na nią 2 etapy:

• Rozbudzający - sprowadza się do nakłaniania ludzi do czynnego uczestnictwa w kulturze fizycznej. Wykorzystując środki przekazu tj. żywe słowo, druk, obraz, muzykę i śpiew, obserwację wzorów instruktor rekreacji może motywować ludzi do działania.

• Podtrzymujący - opiera się na działaniu środkami instruktażowo-poradniczymi

Informacja, poradnictwo, instruktaż indywidualny dotyczy przede wszystkim:

• zaleceń i przeciwwskazań do uczestnictwa

• miejsca i form możliwych do uprawiania

• organizacji wypoczynku

• ćwiczeń indywidualnych

• zakupu odpowiedniego sprzętu

Wszelkie działania powinny zmierzać do likwidacji barier i wzmocnienia motywacji.

Wiedza z zakresu znajomości budowy człowieka oraz teorii i metodyki zajęć stanowi podstawę wszelkich profesjonalnych działań w procesie rekreacji, we wszystkich jego ogniwach, jednak najsilniej warunkuje działania związane z jego realizacją.

Niezależnie od wybranej specjalizacji oraz specyfiki ruchu instruktor powinien znać zasady doboru form aktywności ruchowej oraz prowadzenia zajęć z wszystkimi grupami rekreantów.

Należy znać również potrzeby i oczekiwania uczestników (doskonalenie się, wyżycie się, poznanie nowych osób, relaks, przeciwdziałanie nudzie, kształtowanie sylwetki), gdyż to one są punktem wyjścia przy określaniu intensywności zajęć.

Intensywność zajęć, czas ich trwania oraz częstotliwość treningu w ciągu tygodnia to główne elementy które w rękach instruktora są podstawowym narzędziem do osiągnięcia celu.

Istotny element w wizerunku instruktora to umiejętne poprawianie błędów (tzn. w taki sposób aby nie zniechęcić uczestników, należy wiedzieć kiedy i jak zwrócić uwagę na błędy oraz pamiętać o tym iż łatwe i często powtarzane ćwiczenia nudzą a trudne mogą zaszkodzić)

OCENA SKUTECZNOŚCI

Aby osiągnąć określony cel należy:

• Po pierwsze - poznać poziom motoryczności człowieka, jego możliwości, aby na tej podstawie opracować odpowiedni program

• Po drugie - niezależnie od rodzaju aktywności, formy organizacyjnej czy metody prowadzenia zajęć, należy poddawać wysiłek stałej kontroli i ocenie

Do tego rodzaju działania potrzebne są różnego rodzaju mierniki (próby, testy, ankiety).

Ocena biologicznego funkcjonowania organizmu:

• Wygląd (kontrola postawy ciała, pomiary obwodów, masy i wysokości ciała, BMI)

• Wydolność - sprawność adaptacyjną ustroju do wysiłku

• Sprawność motoryczną

Oceniać można w rozmaity sposób:

• W stosunku do własnego wyniku

• W stosunku do ustalonych norm

• W stosunku do rezultatów grupy

Zalecana jest samokontrola JA- wczoraj- dziś- jutro.

Od pierwszych zajęć należy uczyć uczestników samokontroli i systematycznie do niej wdrażać poprzez:

• Naukę i stosowanie na zajęciach pomiaru tętna

• Zwrócenie uwagi na sylwetkę

• Przeprowadzenie prób i testów wydolnościowych i sprawnościowych

• Dokonywanie różnorodnych prób specjalistycznych, w zależności do formy, organizacji zajęć i celu jaki przyświeca uczestnikowi.

Pyt. 45 Bariery uczestnictwa w rekreacji ruchowej - brakuje z uwzględnieniem różnych etapów życia człowieka

BARIERY :
a) Poznawcze - niski poziom wiedzy o zdrowiu, o profilaktyce zdrowotnej, o możliwościach rekreacyjnych
b) Psychologiczne - brak motywacji (nie wiem po co ma to robić),nietrwała motywacja-zapał
-skromna aspiracja - brak dyspozycji- człowiek chciałby brać w czymś udział ,ale nie ma silnej woli- operatywność- lęk przed urazem, przed kontuzją, ośmieszeniem
c) Kulturowe - tradycyjne wzorce zachowań w danej społeczności rozwój cyw.ludzie przyjmują bez barier,oporów.
Negatywne postawy wobec kultury fizycznej - ktoś nie lubi kultury fizycznej i rekreacji - uważa to za coś niewłaściwego
d) Ekonomiczne - brak pieniędzy u człowieka
e) Ideologiczna - nie wszyscy ideolodzy uznają tą barierę

f) realizacyjne - np. wychowanie

Pyt. 46 Wartości uczestnictwa w nowoczesnych formach fitness na tle zagrożeń cywilizacyjnych

Obecnie u progu XXI wieku obserwuje się na całym świecie dysharmonię między postępem cywilizacji i rosnącym tempem życia, a zdrowiem psychicznym człowieka. Dochodzi do tego w wyniku ograniczenia jego codziennej aktywności ruchowej. Człowiek prowadzi siedzący tryb życia w domu, w pracy, młodzież w szkole lub przed komputerem. Szybkość zmian jakie zachodzą w naszym środowisku przewyższa biologiczne zdolności przystosowawcze człowieka. Nieustająca degradacja środowiska naturalnego, spowodowała rozwój wielu chorób cywilizacyjnych, do których zaliczyć możemy: choroby aparatu ruchu, choroby układu oddechowego, krwionośnego, pokarmowego a także otyłość czy pracoholizm.

FITNESS to zdrowy styl życia, dbałość o zdrowie, moda na zdrowie, dbałość o urodę

i harmonijną budowę ciała, moda na ograniczanie wszelkich używek i niepalenie,

szacunek do własnego organizmu i jego potrzeb, to sport, przemysł, a dla niektórych

nawet zawód!

To właśnie brak ruchu jest przyczyną nadwagi, słabej przemiany materii,

nieodpowiedniego krążenia. Dzięki ćwiczeniom można podnieść komfort swojego

życia, stać się zdrowszym, bardziej wytrzymałym, zwinnym, silnym i odpornym.

Ta forma wpływania na aktywne odtwarzanie i regulowanie fizycznych sił oraz dodatnio oddziałuje na zaniedbywane w pracy i w życiu codziennym sfery: kontakty międzyludzkie, uspołecznienie, współdziałanie oraz wpływa na uczuciową i emocjonalną sferę.

• Aktywność fizyczna skutecznie reguluje procesy metaboliczne, kontroluje tendencje do nadwagi i koryguje błędy żywieniowe.

• Ćwiczenia fizyczne z reguły eliminują nałogi, ze względów fizjologicznych i wskutek rozwoju innego systemu wartości. Sprawność jako element nowoczesnego stylu życia (zdrowego) coraz bardziej sprzeczna jest z uleganiem nałogom jako dowodem słabości i zacofania.

• Wzmocnienie fizyczne stymuluje wzmocnienie psychiczne a ponadto wspomaga sprawność intelektualną. Dzielność życiowa uzyskana poprzez rozwój fizyczny staje się składnikiem powodzenia.

• Podniesienie kondycji najważniejszego naszego organu - serca - nie może być osiągnięte żadnym innym sposobem. Nie ma takiego leku ani metody, która umożliwiłaby odpowiedni rozrost mięśnia sercowego i takie jego przeplecenie licznymi tętnicami wieńcowymi, by serce w każdych warunkach sprostało zadaniu. Jedyną metodą wzmocnienia serca jest ruch i okresowe zmuszanie serca do intensywniejszej pracy.

47. Walory uczestnictwa w plenerowych formach rekreacji.

Każda forma rekreacji odpowiednio poprowadzona i przygotowana ma pozytywny wpływ na nasze zdrowie zarówno fizyczne jak i psychiczne. Rekreacja w formie plenerowej (oczywiście jeśli dobrane jest odpowiednie miejsce) posiada wiele walorów. Oprócz kształtowania zdrowia i sylwetki uczestnicy zajęć w terenie mają kontakt z przyrodą, świeżym powietrzem, zwierzętami. Od tego jak jest program zajęć zależy bardzo wiele ponieważ formy plenerowe rekreacji dają bardzo szeroką gamę możliwości. Zwykły spacer po górach może stać się niezapomnianą przygodą w trakcie której możemy podziwiać piękno gór, zabytków oraz dowiedzieć się ciekawych rzeczy odnośnie miejscowej kultury czy historii. W zależności od rekreowanej grupy możemy wybrać naprawdę wiele atrakcji połączonych z odpowiednimi ćwiczeniami, zabawami, grami itp. Należy pamiętać że zajęcia w plenerach są dla nas najzdrowsze, dotleniają cały organizm, polepszają samopoczucie, napawają człowieka optymizmem. Wszyscy pochodzimy od natury , obcowanie z nią przybliża nas do niej.

Pyt.48.Aktywność ruchowa w profilaktyce gerontologicznej.

Podstawowym elementem profilaktyki gerontologicznej jest rekreacja ruchowa. O udziale w określonych zajęciach ruchowych decydują nie wiek, ale aktualne możliwości zdrowotne, sprawność ruchowa i wydolność ogólna, motywacja i doświadczenie.

Biorąc pod uwagę, że wymiar starości jest konsekwencją wcześniejszego życia i że starość biologiczna i społeczna są ze sobą związane, procesy starzenia się członków danej społeczności mogą mieć różny przebieg. Możemy mówić o:

- starzeniu pomyślnym - zwolnieniu procesów starzenia względem przyjętego modelu,

- starzeniu zwyczajnym (fizjologicznym) - równoznacznym z modelem,

- starzeniu patologicznym - przyspieszeniu procesów starzenia, pogorszeniu jakości życia.

POMYŚLNE STARZENIE SIĘ (successful ageing) to proces optymalizacji możliwości zachowania zdrowia (fizycznego, społecznego i psychicznego), który umożliwia osobom starszym czynne uczestnictwo w życiu społecznym, bez dyskryminacji ze względu na wiek, a tym samym pozwalający na czerpanie radości z dobrej jakości niezależnego życia.

Podstawowe warunki pomyślnego starzenia się można określić jako:

- utrzymanie zadowalającego stanu zdrowia (niezależności funkcjonalnej),

- utrzymywanie więzi rodzinnych i społecznych,

- możliwość kształcenia się i samorealizacji,

- utrzymanie niezależności finansowej i mieszkaniowej.

Rekreacja ruchowa doskonale wpisuje się w trzy pierwsze warunki pomyślnego starzenia się.

Głównymi założeniami programów rekreacji promujących zdrowy styl życia, w okresie starości powinny być:

- skierowanie oferty do konkretnej grupy odbiorców,

- kompleksowość działań,

- prozdrowotny charakter prowadzonej aktywności,

- profesjonalizm w prowadzeniu zajęć,

- bezpieczeństwo,

- skuteczność programu.

Przykładem takiego programu może być Program Rekreacji Ruchowej Osób Starszych (PRROS), skierowany do nieaktywnych osób po 60. roku życia (mieszkających w miastach), które do tej pory nie doświadczyły korzystnych efektów regularnej aktywności ruchowej. Korzystne efekty PRROS to przede wszystkim kontynuacja systematycznej aktywności ruchowej, a pozytywne zmiany stwierdzono między innymi w badaniach: ruchomości stawów, sprawności, wydolności fizycznej, utkania tkanki kostnej, żywienia, komponent ciała, psychologicznych czy immunologicznych

Podsumowując, pomyślne i zdrowe starzenie się to przede wszystkim zachowanie odpowiedniej sprawności funkcjonalnej, która w dużej mierze zależy od stylu życia, a w nim - od właściwego miejsca rekreacji ruchowej. Mówiąc o optymalnej sprawności funkcjonalnej, należy pamiętać o utrzymaniu na odpowiednim poziomie masy mięśniowej, wydolności aerobowej, gibkości, koordynacji i równowagi. W praktyce oznacza to zalecaną dawkę ruchu dla osób starszych w postaci: ćwiczeń usprawniających - codziennie 5 - 10 minut; ćwiczeń siłowych - 2 razy w tygodniu po 20 minut; ćwiczeń aerobowych (wytrzymałościowych) - 2 razy w tygodniu po 30 minut.

Zwiększona aktywność ruchowa osób starszych - oprócz efektów biologicznych i psychologicznych - to także zmniejszenie kosztów opieki zdrowotnej; zwiększenie zdolności do podejmowania różnego rodzaju wysiłków; promocja pozytywnego i aktywnego wizerunku osób starszych w naszym społeczeństwie.

Pyt. 49. Obiektywne i subiektywne sposoby oceny skuteczności programów rekreacji ruchowej.

(Przykładem takiego programu może być Program Rekreacji Ruchowej Osób Starszych (PRROS))

Oceny skuteczności programów rekreacji ruchowej możemy dokonać poprzez różnego rodzaju badania i ankiety. Jak wiadomo rekreacja ma przynosić odpoczynek rozrywkę, sprawność, zdrowie, rozwijać osobowość. 
Zatem dla zbadania efektów programów rekreacji ruchowej można przeprowadzić ankiety przed i po lub podczas wdrażania programu rekreacji ruchowej. Takie ankiety dotyczą np. Samopoczucia, nastawienia do aktywności fiz.,  postrzegania wellness, zdrowego stylu życia i wiele innych, lecz te mogą być subiektywne. Obiektywnymi sposobami oceny skuteczności na pewno będą badania np. Zmiany masy i składu ciała, Zakresu ruchów w stawach np. w przypadku osób uczestniczących w PRROS takim miernikiem jest zakres w stawie biodrowym u ogółu badanych względem normy wiekowej.

Pyt. 50. Zdolności motoryczne a metody ich kształtowania w treningu zdrowotnym

·        siła(pozwala na pokonanie oporu zewnętrznego lub na przeciwdziałanie temu oporowi kosztem wysiłku mięśniowego), kształtowanie: Systematyczne ćwiczenia siłowe ( nie na 100% możliwości) powodują rozwój siły.

·        skoczność, gibkość( właściwość morfologiczno funkcjonalna umożliwiająca osiąganie dużej amplitudy w wykonywanych ćwiczeniach zgodnie z  możliwościami fizjologicznego zakresu ruchu w stawach; zależy ona od geometrii i budowy anatomicznej stawów) kształtowanie: aby wykształtować skoczność i gibkość należy w treningu zdrowotnym pamiętać o poprawnym rozciąganiu, co prowadzi do zwiększenia zakresu ruchomości stawów.

·         wytrzymałość ( odporność organizmu na zmęczenie wywołane wysiłkiem fizycznym o określonej intensywności, która ogranicza czas wykonywanej pracy) i kształtowanie: polega na wielokrotnym doprowadzeniu organizmu do optymalnego poziomu zmęczenia, co do zjawiska „superkompensacji” (odbudowy z „nadmiarem”) i przyczynia się łącznie z efektami adaptacji psychicznej do podnoszenia wytrzymałości.

         szybkość ( zdolność do wykonywania ruchów w jak najkrótszym czasie). Dają się one wszystkie pomierzyć w obiektywny, ilościowy sposób. kształtowanie: Technika ćwiczeń musi gwarantować wykonanie ruchu z prędkością krańcową. Ćwiczenia powinny być na tyle opanowane, aby w czasie ruchu podstawowy wysiłek był skierowany nie na sposób, lecz szybkość wykonania.Czas trwania ćwiczeń musi być tak dobrany, aby pod koniec - w wyniku zmęczenia - szybkość nie malała.

Pyt. 51 Definicje i geneza podstawowych pojęć teorii rekreacji (czas wolny, sport dla wszystkich, rekreacja ruchowa, fitness, wellness).

• Czas wolny

Życie w relatywnej wolności od zewnętrznych przymusów kulturowych i środowiska zewnętrznego. To czas, którym dysponuje człowiek po wykonaniu obowiązkowych czynności takich jak nauka, praca, czynności związane z codziennym życiem. Zajęcia dobrowolne dla spełniania zainteresowań, po wypełnieniu obowiązków

Czas wolny dorosłych a dzieci i młodzieży różni się nadzorem i kontrolą dorosłych nad czasem wolnym dzieci i młodzieży ora ich zależnością ekonomiczną od rodziców i opiekunów.

Wychowanie do czasu wolnego - zdolność do działania z własnych zamiłowań, uznawanych jako wartościowe i stanowiące podstawę do naszych przekonań.

Czas wolny w budżecie dnia, tygodnia, roku, wypełniony różnymi treściami i zajęciami. Przyjemność decyduje czy zajęcie kwalifikuje się do kategorii czasu wolnego (posiadanie czasu wolnego warunkuje wszelką rekreację człowieka).

Klasyfikacja zajęć czasu wolnego:

- zajęcia kulturalne (TV, kino, teatr, itp.)

- odpoczynek bierny

- dokształcanie się

- życie towarzyskie

W czasie wolnym organizacja i rodzaj zajęć zależy od:

• preferencji i zainteresowań danej osoby

• wieku

• rodzaju wykonywanej pracy

• innych obowiązków

• ilości dostępnego czasu

• możliwości finansowych

Ze względu na okres w jakim rozpatrywany jest czas wolny, mówimy o:

• Czasie wolnym krótkim → w ciągu 1 dnia

• Czasie wolnym średnim → w ciągu tyg. (weekend)

• Czasie wolnym długim → w ciągu roku (urlopy, wakacje, ferie)

• Sport dla wszystkich

Hasło proklamujące prawo każdego człowieka do korzystania z warunków uczestnictwa w sporcie.

Sport nie tylko jako środek hartowania ciała, ale przede wszystkim uniwersalna metoda wychowania współczesnego człowieka w duchu pokoju.

Różne dyscypliny sportu, różne formy aktywności fizycznej.

• Rekreacja ruchowa (łac. recreo - ożywiać, pokrzepiać, odnawiać)

Terminu użyto w tekście Ustaw Komisji Edukacji Narodowej (1783 r.) jako popołudniowy wypoczynek uczniów.

Rekreacją są różnego rodzaju zajęcia, podejmowane w czasie wolnym, dobrowolnie, dla przyjemności, autoekspresji, formacji własnej osobowości, odnowy i pomnażania sił psychofizycznych.

Nie rodzaj zajęć decyduje o tym, czy jest to aktywność rekreacyjna, ale kontekst psycho-społeczny, a więc czy są to zajęcia dobrowolne, czy sprawiają przyjemność, czy spełniają oczekiwania i zainteresowania, jakie są motywy podejmowania danej czynności, czy wpływają na osobowość w sposób pozytywny, rozwijający.

Cechy rekreacji:

- aktywność

- dobrowolność

- zabawa i rozrywka

Rodzaje rekreacji:

- czynna - wymagająca aktywności psychicznej lub fizycznej

- bierna - polegająca na pasywnej kontemplacji zjawisk

Rekreacja fizyczna / ruchowa - zajęcia o treści ruchowej - sportowe, turystyczne, zabawy ruchowe, tańce, spacery itp., którym człowiek oddaje się z własnych chęci, w czasie wolnym dla wypoczynku, odnowy sił, przyjemności i rozwoju własnej osobowości, kreacji zdrowia.

Rekreacja ruchowa uprawiana:

- autotelicznie - dla spełnienia własnych zainteresowań, samorealizacji

- instrumentalnie - jako środek dbałości o zdrowie, sylwetkę, sprawność i kondycję fizyczną

• Fitness

Całość zjawisk organizacyjnych, metodycznych i programowych związanych z doskonaleniem ogólnej sprawności i kondycji psychofizycznej służącej zdrowiu i dobremu samopoczuciu.

Fitness:

• Ogólna sprawność

• Wydolność

• Kondycja psychofizyczna

• Siła

• Gibkość i zwinność

• Budowa i skład ciała

• Gotowość do wysiłku

• Wiele komponentów zdrowotnych i psychomotorycznych

• Stan sprzyjający zabezpieczeniu przed chorobą

• Programy promocji sprawności

• Formy i metody treningowe

• Nazwy ośrodków

• Wellness

Połączenie dwóch słów well-being - dobre samopoczucie, dobrobyt i fitness.

Filozofię Wellness stworzył amerykański lekarz w 1959 r. Uważał on, że ciało i umysł powinny zawsze pozostać w równowadze. Na samym początku wellness utożsamiano z dynamicznie rozwijającym się ruchem fitness.

Obecnie wellness to nie tylko fitness, to swego rodzaju styl życia, który ma zapewnić dobre samopoczucie, doprowadzić do harmonii pomiędzy ciałem, duchem i umysłem.

Wellness czyli harmonia życia, jego pozytywne postrzeganie, energia oraz uroda w każdym wieku, świadomość własnego zdrowia. Zabiegi wellness oddziałują na wszystkie zmysły - dotyku, węchu, wzroku i słuchu. Swoje dobrodziejstwa wellness czerpie z natury i filozofii dalekiego wschodu.

Współcześnie wellness to moda na zdrowy, aktywny styl życia zgodny z naturą.

Pyt. 52 Wychowanie do rekreacji i socjalizacji w rekreacji - istota procesów.

Wychowanie i socjalizacja do rekreacji

Społeczno-wychowawcze funkcje rekreacji i turystyki:

• Edukacyjna

• Wypoczynkowa

• Socjalizacyjna (przystosowująca)

• Integracyjna

• Samorealizacyjna

• Akulturacyjna

Środowisko rekreacji:

• Rodzina

• Grupy koleżeńskie

• Osiedle mieszkaniowe

• Grupy celowe

• Małe dzieci

• Młodzież szkolna

• Studenci

• Ludzie dorośli

• Kobiety

• Emeryci

• Bezrobotni

• Niepełnosprawni

• Imigranci

• Zakłady pracy

• Wspólnoty religijne

Wychowanie do rekreacji to budzenie zamiłowania do aktywności ruchowej, rozwijanie potrzeb aktywności ruchowej, przekazywanie wiedzy o jej znaczeniu, nauczanie umiejętności kształtowania sprawności. Wychowanie od socjalizacji różni się celowością. Celem wychowania do rekreacji jest uczestnictwo w niej przez całe życie. Wychowanie to działanie intencjonalne mające na celu przygotowanie do wartościowego, aktywnego spędzania czasu wolnego. Jest to budowanie zamiłowania do aktywności fizycznej. Wychowanie do rekreacji jest jednym z celów wychowania fizycznego.

Socjalizacja - proces, podczas którego człowiek jest włączany do sportu. Ludzie i sytuacje nieustannie wywierają wpływ na wybory dotyczące uczestnictwa w sporcie przez całe życie.

Środowiska procesu socjalizacji do sportu:

• rodzina, koledzy, trenerzy, media

• sytuacje społeczne (środowiska zabawy i sportu)

Istotny czynnik procesu socjalizacji do sportu - osobiste cechy i zdolności.

Środowiska wychowania i socjalizacji:

• Rodzina

• Szkoła

• Grupy rówieśnicze

• Środowiska lokalne i zawodowe

• Organizacje kultury fizycznej

• Środki masowego przekazu

Skąd potrzeba wychowania i socjalizacji do sportu?

• Wzmagająca się potrzeba kontaktów społecznych i partnerstwa przez sport, koleżeństwo, sąsiedztwo

• Wzrastająca potrzeba dbałości o ciało, o jego sprawne funkcjonowanie i wygląd (kultura somatyczna)

• Wzrastająca potrzeba podróżowania

Wychowanie do rekreacji to dziś proces społeczny, który przebiega na szerokim froncie działań intencjonalnych (szkoła, organizacje i instytucje do tego powołane) oraz w środowiskach wychowawczych naturalnych (rodzina, środowiska rówieśnicze i miejsca zamieszkania, gdzie przeważają procesy inkultracji, socjalizacji).

Pyt. 53 Cechy współczesnego sportu dla wszystkich.

• Ustawiczność - permanentność, uczestnictwo w sporcie przez całe życie, forma, którą można uprawiać od wczesnej młodości do późnej starości, np. pływanie, tańczenie, narciarstwo, marsz, żeglarstwo.

• Prozdrowotność - utrzymanie zdrowia - ćwiczenia fizyczne - sporty wpływające pozytywnie na stan zdrowia w aspekcie bio-psychospołecznym, daje to pierwszeństwo w rekomendacjach sportom o wysiłku aerobowym, długotrwałym, ciągłym, charakteryzującym się ruchem cyklicznym, np. jogging, jazda na rowerze, pływanie, aerobik, gimnastyka, biegi narciarskie, zabawy marszowo-biegowe).

• Przystępność - możliwość dostosowania stopnia skomplikowania techniki i przepisów do różnych poziomów osób ćwiczących, czyniąc zajęcia przystępnymi i atrakcyjnymi dla osób o różnych zdolnościach motorycznych, dla mniej sprawnych i niepełnosprawnych jak też dla osób o zdolnościach powyżej przeciętnych.

• Przydatność dla treningu zdrowotnego -

- Dla treningu fitness - dzięki elementom służącym doskonaleniu wydolności fizycznej jak i sprawności ruchowej.

• Atrakcyjność - spełnianie oczekiwań, przez dostarczanie możliwości współzawodnictwa, integracji, socjalizacji, rozrywki, przygody.

• Plenerowość - możliwość uprawiania sportów w naturalnym środowisku, ze względu na wartości relaksacyjne i zdrowotne same w sobie np., żeglarstwo, jazda konna (choroba zamkniętych ścian - dom, praca, auto, winda).

• Sezonowość - korzystanie z przyjemności uprawiania sportów sezonowych.

• Przygodowość - możliwość sprawdzenia się w sytuacjach trudnych, nawet ekstremalnych (np. żeglarstwo, windsurfing, jazda konna, alpinizm, skałki, surival).

• Integracja - zajęcia grupowe, sporty zespołowe, kooperacja, integracja, socjalizacja (np. w grupach koleżeńskich, zawodowych, rodzinnych i innych grupach celowych).

• Indywidualizacja - dawkowanie właściwych obciążeń wysiłkowych, stosowanie do osobniczego stanu wydolności, sprawności i zdrowia.

• Kształtowanie sylwetki - stosowanie metod gimnastyki i kulturystyki opartych na trenażerach, przyborach i przyrządach oraz stosowaniu wysiłków badań z zakresu racjonalnego żywienia, fizjologii sportu i biomechaniki.

Pyt. 54 Organizacja imprezy rekreacyjnej na przykładzie wybranej dyscypliny sportów zimowych

Każda impreza rekreacyjna powinna posiadać:

REGULAMIN IMPREZY
1) Nazwa imprezy
2) Cel - dane określające charakter imprezy, „oś” imprezy
3) Organizatorzy - dane dotyczące organizatora, prorektora lub komitetu honorowego, nazwiska przewodniczącego komitetu organizacyjnego i nazwiska przewodniczących poszczególnych komisji (sędziego głównego, kierownika bezpieczeństwa, szefa służby medycznej)
4) Termin i miejsce - dane dotyczące terminu ( w tym terminu otwarcia i zamknięcia imprezy), miejscowości, konkretnych obiektów-sportowych, recepcji, żywieniowych, noclegowych
5) Program zasadniczy i towarzyszący - dane zależne od rodzaju imprezy (dyscyplin, skali przedsięwzięcia)
6) Zasady uczestnictwa i finansowe - dane określające uprawnienia do uczestnictwa, termin i forma zgłoszeń, koszt uczestnictwa i sposób jego opłacenia (koszty może pokrywać organizator, uczestnik lub po części i org. i uczestnik)
7) Sposób rozgrywek - dane dotyczące systemu eliminacji i wyłaniania zwycięzców
a) system każdy z każdym
b) s. pucharowy-przegrywający odpada
c) s. punktowy-decyduje liczba punktów
d) s. australijski-ostatni w rundzie odpada
e) s. pierwszeństwa przestrzennego- wygrywa uzyskujący najlepszy czas, najdalszy rzut, najwyższy skok
8) nagrody i tytuły- dane dotyczące czasu, miejsca i formy ogłoszenia wyników, rodzaju nagród i sponsorów
9) Informacje dodatkowe
-- dane dotyczące sposobów orzekania o wyniku, trybie odwołania się od orzeczenia, organu rozstrzygającego
-- dane dot. sposobu funkcjonowania służby medycznej
-- dane dot. wymagań sprzętowych
-- dane dot. ceremoniału otwarcia i zamknięcia imprezy
-- dane dot. sposobu akwizycji reklam, sposobu kontaktowania się z komitetem organizacyjnym itp.

Scenariusz imprezy rekreacyjnej

Nazwa imprezy

Mistrzostwa przedszkolaków w narciarstwie zjazdowym wraz z konkursami

Cele imprezy

Wyłonienie najszybszego przedszkolaka podczas zawodów (slalom na trasie wyciągu Baby lift)

Integracja podczas gier i zabaw sportowych przedszkolaków

Wpajanie zasad zdrowej rywalizacji sportowej.

Wdrożenie do aktywnego i zdrowego spędzania czasu wolnego.

Edukacja poprzez zabawę.

Rywalizacja o tytuł mistrza przedszkolaków w narciarstwie zjazdowym

Termin i miejsce

Impreza odbędzie się na stoku SKIARENY SZRENICA Baby Lift, dnia 10 stycznia 2010 roku o godzinie 11.00.

Uczestnicy

Przedszkolaki z całego powiatu jeleniogórskiego i nie tylko. Startujący będą podzieleni na 2 grupy wiekowe: rocznik 2005-2006 i 2007-2008.

Organizatorzy

Klub Sportowy „Szrenica” we współpracy z nauczycielami przedszkolnymi pracującymi w Przedszkolu Samorządowym nr 2 KS SZRENICA

Program imprezy

9.00 - 10.00 - zapisy

10.30 - powitanie przedszkolaków i ich rodziców, przedstawienie programu dnia, omówienie zasad slalomu i konkursów odbywających się po zawodach.

11.00 - start zawodów, każde dziecko ma dwa przejazdy, liczy się lepszy czas.

13.00 - konkursy drużynowe i indywidualne:

Konkurencje drużynowe:

-drużynowy bieg sztafetowy z przeszkodami

-przeciąganie liny

-drużynowe lepienie bałwana (nauczyciele pomagają)

Konkurencje indywidualne:

-bieg ze śnieżką na czas

-budowanie iglo (nauczyciele pomagają)

15.30 - poczęstunek - po zakończonych konkurencjach rekreacyjnych przedszkolaki wraz z rodzicami i nauczycielami udają się do karczmy przy stoku na słodki poczęstunek ( około 30 min) W tym czasie komisja ustala zwycięzców poszczególnych konkurencji, wypisuje dyplomy i przydziela nagrody rzeczowe.

16.15 - podsumowanie wyników, rozdanie nagród i zakończenie imprez

Pyt. 56 Rekreacyjne walory uprawiania sportów zimowych - brakuje sportów letnich

Sporty zimowe są dyscyplinami, które rozgrywane są głównie w okresie zimowym. Do sportów zimowych zalicza się nie tylko narciarstwo, łyżwiarstwo oraz snowboard, ale także skoki narciarskie, bobsleje, hokej na lodzie, skeleton, bojery, biatlon oraz curling

Walory rekreacyjne i turystyczne uprawiania sportów zimowych:

-aktywny wypoczynek

-wspaniała zabawa

-zadbanie o kondycję fizyczną i dobrą sylwetkę.

-relaks, odprężenie oraz zredukowanie nagromadzonego w organizmie stresu

-duża dawka adrenaliny

-aspekt społeczny - można je uprawiać całą rodziną, a nawet małe dzieci będą miały przyjemność z jazdy na nartach bądź sankach.
Miłośnicy aktywnych form wypoczynku w okresie zimowym z pewnością nie mogą narzekać na brak atrakcji oraz sposób spędzenia wolnego czasu. Każdy, kto planuje tego rodzaju wypoczynek powinien zapoznać się z ofertami, jakie przygotowują dla turystów biura podróży bądź też zorganizować sobie wyjazd we własnym zakresie.

-świeże powietrze

-aspekt zdrowotny - dobry wpływ na układ krwionośny

-ruch - poprawa kondycji fizycznej i psychicznej

-spędzanie czasu ze znajomymi lub bliskimi, rozrywka, zabawa

-aktywne spędzanie wolnego czasu

-góry - ogromna różnorodność atrakcji turystycznych, teren bogaty w formy skalne, urwiska, przełomy rzeczne i wodospady.

-kontakt z przyrodą

-poznawanie kultury

-poznawanie i podziwianie krajobrazów

Pyt. 55 Różnice, podobieństwa i specyfika wybranych dyscyplin ruchowych, letnich lub zimowych w odniesieniu do różnych grup wiekowych.

Narciarstwo zjazdowe

. Na nartach według badań (TNS OBOP) jeździ prawie 20% Polaków. Dzięki nowej technologii budowy narty nauka jazdy stała się o wiele prostsza, jazda pewniejsza. Narty to przede wszystkim zabawa i rekreacja. Niestety jest to także sport bardzo urazowy i dlatego każdy narciarz powinien znać zasady poruszania się po nartostradach, oraz dbać o to aby jeździć na sprzęcie bezpiecznym. Przed sezonem i w trakcie także wskazana jest zaprawa narciarska. Warto też mieć dobre rozeznanie w sprzęcie aby kupić odpowiedni jego rodzaj.

Narty można zacząć uprawiać już w wieku kilkanastu miesięcy.
Na początku wygląda to tak, że jedno z rodziców opiekuje się dzieckiem, a drugie w tym czasie szusuje lub bierzemy instruktora. W każdym dobrym ośrodku narciarskim możemy znaleźć "narciarskie przedszkola". Pierwsze kroki na stoku mogą stawiać tam już 2-3-letnie maluchy.

Warto jednak pamiętać o kilku szczegółach.

• Po pierwsze, do około 5. roku życia ciało dziecka, jego mięśnie, stawy i kości nie są jeszcze przygotowane do dużych obciążeń. W 4. roku życia można więc zacząć oswajać malucha z prawdziwymi nartami, ale z pierwszymi dłuższymi zjazdami lepiej poczekać, aż skończy pięć lat.

• Po drugie, jeżeli już chcemy nauczyć dziecko jeździć na nartach, powierzmy to zadanie instruktorowi.

• Po trzecie, małego narciarza trzeba koniecznie zaopatrzyć w kask (z zabezpieczeniem na zęby).

• Po czwarte, nie oszczędzajmy na dobrym ubraniu. Powinno "oddychać", być odporne na wiatr i wodę. Nie zapominajmy również o kremach ochronnych.

• Po piąte, małe dzieci nie powinny jeździć dłużej niż dwie godziny.

Narty zjazdowe wspaniale kształtują wyczucie własnego ciała, zmysł równowagi, koordynację, plastyczność i elegancję ruchu. Dziecko uczy się przewidywać skutki swoich działań, unikać niebezpiecznych sytuacji, obserwować innych i uważać na ich poczynania.

Snowboard

Snowboard święci triumfy wśród młodzieży. Trudno z całą stanowczością podać wiek, w którym dobrze jest zaczynać przygodę z deską. Przyjmuje się - pod warunkiem dobrej koordynacji ruchowej - że najlepszy wiek to 5-6 lat. Z tym, że w przypadku dzieci o drobnej budowie będą kłopoty ze skompletowaniem sprzętu i odzieży. Jeśli chodzi o sprzęt, to buty są najistotniejsze, bowiem przyjemność z zabawy zależy od tego na ile będą wygodne i dobrze dopasowane.

Miękkie buty snowboardowe nie utrudniają chodzenia. Są też wystarczająco ciepłe, nie przemakają, i oddychają, dzięki czemu dziecko może w nich spędzić cały dzień, odstawiając co jakiś czas deskę na rzecz innych zabaw na śniegu.

Uprawianie tego sportu wymaga od dziecka nieco większych umiejętności ruchowych. Dlatego większość dzieci zaczyna zwykle od dwóch nart. Dopiero kiedy koordynacja ruchów malca jest wystarczająca (między 5. a 6. rokiem życia), warto zaryzykować naukę na snowbordzie. Blisko jest do ziemi.

Snowboard w sposób doskonały kształtuje koordynację pracy całego tułowia, zmysł równowagi, wyczucie ciała, jego możliwości i ograniczeń. Musimy kontrolować sytuację i postępy dziecka. Zapewnić mu dobrego, odpowiedzialnego instruktora, a potem odpowiednio zaplanować pobyt na stoku, czyli wybrać taki, który jest w miarę bezpieczny (co nie znaczy, że nudny). Warto zabrać ze sobą na stok komplet rzeczy na zmianę (absolutne minimum to rękawiczki). Kask jest absolutnie obowiązkowy.

Narciarstwo biegowe

Można na nich jeździć w każdym wieku i co najważniejsze - możemy jechać gdzie chcemy.

Ważną zaletą biegówek jest to że są one bardzo mało urazowym sportem, mało obciążają stawy, a zarazem podczas biegu pracują wszystkie mięśnie. Świetnie także wyrabiają kondycję.

Można na nich jeździć kiedy śniegu nie ma jeszcze wiele i pozwalają zacząć sezon będąc już po części "rozjeżdżonym" i w dobrej formie fizycznej. Mają ponadto jeszcze jedną zaletę - są nieporównywalnie tańsze i uprawianie tych dwóch form narciarstwa pozwala na wydawanie pieniędzy na wyciągi wtedy, kiedy rzeczywiście jest warto. Na narty biegowe ubieramy się lekko - w końcu będziemy biegać. Chronimy głowę, ręce, szyję, ale uważamy na przegrzanie. Bieg klasyczny jest ruchem naturalnym więc po paru dniach nie powinien sprawiać najmniejszych kłopotów.

Jest to niedoceniany, wszechstronnie rozwijający, piękny, fascynujący, kameralny i niezwykle przyjazny pod każdym względem sport.
Idealny dla całej rodziny. Bieganie na nartach rozwija koordynację, szczególnie naprzemienną symetrię ruchów, ich rytm i elegancję. Angażuje równomiernie całe ciało, zwiększając wydolność mięśni, stawów, układu oddechowego. Nie ma sensu stawiać na deskach dziecko przed 3. rokiem życia. Czterolatki radzą sobie na biegówkach już całkiem dobrze, ale tak naprawdę jest to świetne zajęcie dla dzieci od 5.-6. roku życia. O bezpieczeństwo nie musimy się martwić. Nawet jeżeli maluch się przewróci, przy zerowej prawie prędkości i krótkiej fazie nagłego zbliżenia ciała malca do ziemi, nic mu się nie stanie.

Pyt. 59 Struktura produktu turystycznego i jego cechy.

Produkt turystyczny składa się z:

• rdzenia produktu,

• produktu rzeczywistego,

• produktu powiększonego (poszerzonego).

Sens rdzenia produktu można łatwo zrozumieć odpowiadając na pytania. “Co turysta rzeczywiście kupuje?” lub “Jaką podstawową potrzebę zamierza zaspokoić zawierając transakcję?". Rdzeń produktu koresponduje ściśle z tzw. rdzeniem korzyści, związanymi z głównym motywem podróżowania. Rdzeniem korzyści może więc być zaspokojenie potrzeby wypoczynku, zwiedzenie interesującego miasta, polepszenie stanu zdrowia itp. Zaspokojenie to wymaga jednoczesnego zaoferowania realnej, usługowej kompozycji o określonej strukturze i poziomie jakościowym, czyli uformowania produktu rzeczywistego. Wyodrębniony rdzeń produktu nie bywa jednak zwykle przedmiotem transakcji, ponieważ cechy popytu turystycznego sprawiają, że w składzie produktu muszą być zawarte usługi i dobra zaspokajające potrzebę podstawową i potrzeby komplementarne (np. bezpieczeństwa, informacji, żywienia itp.).

Treść rzeczywistego produktu turystycznego nie jest czymś stałym. Zmienia się ona w wyniku wzrostu poziomu zamożności, cywilizacji i kultury, wpływającego na sposób podróżowania i spędzania wolnego czasu. Składniki tworzące krąg produktu poszerzonego przyczyniają się w znacznej mierze do wyróżniania produktu na rynku. “Nowa konkurencja ma miejsce nie tyle między tym, co przedsiębiorstwa wytwarzają, ile między tym, co do produktu dodają”. Usługi, które wcześniej traktowano jako dodatkowe, z czasem stawały się komponentami pakietów uznawanych za standardowe.

W skrócie

• Istota produktu (rdzeń) - wszystkie potrzeby nabywcy, które decydują o wyborze produktu. Jest podstawą tworzenia produktu. Jest to np. potrzeba wypoczynku, potrzeba spędzenia czasu z bliskimi poza miejscem zamieszkania,

• Produkt rzeczywisty (podstawowy) - podstawowe składniki pakietu turystycznego, tj. posiłki, nocleg, transport. Pakiet usług, którą kupuje nabywca, aby zaspokoić swoje potrzeby,

• Produkt poszerzony - wszystkie dodatkowe usługi oferowane przez touroperatora, które powodują, że produkt jest bardziej atrakcyjny i konkurencyjny.

Produkt turystyczny- Wszystkie towary oraz usługi nabywane przez klienta od momentu wyjazdu ze stałego miejsca zamieszkania do powrotu w to samo miejsce. Produkt tur. to także wrażenia i emocje związane z wyjazdem - bezcenne ;).

Produkt turystyczny dzieli się na:
a) dobra i urządzenia turystyczne:
- podstawowe (naturalne, antropogeniczne, historyczne);
- komplementarne (sieć transportowa, środki transportu, baza noclegowa, baza żywieniowa, baza towarzysząca).
b) usługi turystyczne:
- podstawowe (transport, żywienie, nocleg);
- komplementarne (przewodnik, wypożyczalnia).

Wyróżniamy charakterystyczne cechy produktu turystycznego:

• komplementarność- elementy kompletnej oferty uzupełniają się, nie istnieją samodzielnie

• substytucyjność- możliwość zamiany na inny konkurencyjny produkt

• złożoność - na kompletny produkt składa się wiele czynników: transport, nocleg, wyżywienie, usługi dodatkowe itd.

• nieuchwytność

• sezonowość

• wysoki udział kosztów stałych

• wysoka kapitałochłonność

• brak możliwości magazynowania

• jedność procesu wytwarzania, konsumpcji i wymiany

• charakter para turystycznych niektórych elementów (towarzyszący)

• sztywność w układzie przestrzennym

Pyt. 60 Cykl życia produktu turystycznego

Cykl życia produktu turystycznego obejmuje czas, w którym znajdują się chętni do nabycia produktu. Podczas etapu rynkowego występują różne stadia sprzedaży tego produktu, czyli tzw. fazy cyklu życia.

Rozpatrywanie cyklu życia produktu turystycznego jest istotne z punktu widzenia funkcjonowania przedsiębiorstwa turystycznego, ponieważ:

6. Długość życia produktu turystycznego jest ograniczona w czasie i zależy od wielu czynników,

7. Sprzedaż produktu turystycznego podlega wahaniom i ściśle zależy od fazy cyklu życia,

8. Wielkość zysków firmy wzrasta i obniża się w kolejnych fazach cyklu życia,

9. W każdej fazie cyklu życia musi być stosowana odmienna strategia działania firmy.

ETAP POZARYNKOWY

Faza rozwoju idei - obejmuje okres, w którym produkt jest jeszcze w trakcie projektowania, testowania, modyfikowania.

• ETAP RYNKOWY

-Faza wprowadzenia produktu na rynek - rozpoczyna cykl życia produktu na rynku (urodziny) i jest to najtrudniejsza faza dla przedsiębiorstw turystycznych. Trudności spowodowane są dużym odsetkiem ostrożnych konsumentów Takie zachowania wpływają na niski poziom sprzedaży i bardzo wolny jej wzrost. W tych warunkach dystrybucja produktu napotyka znaczne bariery. W fazie tej nie obserwuje się jeszcze znaczących zysków. Niezwykle istotnymi czynnikami decydującymi o powodzeniu przedsięwzięcia są czas, miejsce i sposób wprowadzania nowości na rynek. Bardzo wysokie nakłady marketingowe.

-Faza wzrostu sprzedaży - charakteryzuje się szybkim wzrostem wielkości obrotów. Systematycznie zwiększa się liczba turystów nabywających produkt. Dodatkowe korzyści wynikać mogą z ograniczenia wydatków na cele promocyjne. Wraz ze wzrostem popytu cena może być utrzymywana na wysokim poziomie. Zaczynają jednak pojawiać się pewne niebezpieczeństwa, kiedy konkurencja przystępuje do odrabiania utraconego dystansu.

-Faza dojrzałości produktu - podczas jej trwania produkt wchodzi w okres dojrzałości rynkowej, a wielkość sprzedaży osiąga punkt krytyczny, po którym następuje powolny spadek zysków. W fazie tej należy podjąć szybkie działania w celu przedłużenia życia produktu turystycznego, które mogą polegać na: modyfikacji rynku (klienta), modyfikacji produktu turystycznego, modyfikacji marketingu - mix

Znacznie łatwiej jest przystosować produkt turystyczny do rynku (dla turystów) niż rynek (turystów) do istniejącego produktu.

-Faza schyłku -po przekroczeniu punktu krytycznego mogą wystąpić trzy scenariusze dalszego przebiegu zdarzeń:

• zastosowanie działań już omówionych prowadzi do ponownego wzrostu sprzedaży (ożywienie), jest to najbardziej korzystna wersja wydarzeń dla firmy, zysk niekoniecznie musi być duży, gdyż znaczna część dochodów przeznaczona jest na utrzymanie produktu na rynku;

• wielkość sprzedaży produktu utrzymuje się mniej więcej na tym samym poziomie (stagnacja), co może świadczyć o niewielkiej skuteczności zastosowanych przez nas działań, o zmianie preferencji turystów lub o uzyskaniu przez konkurencję pozycji lidera na rynku

• może nastąpić upadek, a w konsekwencji śmierć produktu turystycznego. Produkt kończy swe życie, a wraz z nim znika jedno ze źródeł zysków przedsiębiorstwa. Czasami warto jednak wcześniej wycofać produkt z rynku niż ponosić koszty związane z długotrwałymi i nieudanymi próbami utrzymania go prze życiu, proces wycofywania produktu z rynku nazywamy demarketingiem

Pyt. 61 Założenia marketingowe MIX w turystyce i rekreacji.

Marketing - mix - kompozycja instrumentów marketingu- kompozycja elementów lub zmiennych tworzących całość działań marketingowych danego przedsiębiorstwa, zmierzających do najpełniejszej realizacji jego celów. Jedna z najbardziej rozpowszechnionych jej interpretacji wykorzystuje 4 elementy znane jako 4P: produkt (product), cenę (price), promocję (promotion) i dystrybucję (place). Coraz częściej stosuje się 7P dla usług (4P+ personel, proces świadczenia usług, otoczenie fizyczne).

• Koncepcja 4P:

• produkt (product)- wytwór pracy ludzkiej, który zaspokaja określone potrzeby

• cena (price)- określona ilość jednostek pieniężnych

• dystrybucja (place)- przemieszczanie się produktu od producenta do konsumentów

• promocja (promotion)- marketingowe oddziaływanie na klientów

Do której zaliczamy:

• reklamę która jest płatną i bezosobową formą promocji adresowaną do masowego odbiorcy

• public relations (propaganda marketingowa) jest to ogół działań związanych z utrzymaniem jak najlepszych stosunków przedsiębiorstwa z otoczeniem

• sponsorowanie czyli Organizowanie środków finansowych rzeczowych usług na wspieranie różnorodnej działalności dla osiągnięcia określonych celów marketingowych

• promocja dodatkowa- zespół środków zwiększających atrakcyjność produktu.

• Akwizycja

Koncepcja 4C:

• customer value - są to wartości korzyści jaki wynikają z oferty dla klienta (odpowiednik produktu - 4P)

• cost - Koszty jakie ponosi Klient (odpowiednik ceny - 4P)

• convenience - Wygoda dostępność nabycia produktu przez klienta (odpowiednik dystrybucji - 4P)

• communication - Komunikacja z rynkiem (odpowiednik promocji -4P)

W obu koncepcjach występują te same Elementy jednak formuła 4C skupia uwagę na potrzebach pragnieniach klienta

Pyt. 62 brak - Marketingowe Determinanty ofert turystycznej dla różnych grup (wiekowych, społecznych, zawodowych).

Przygotowując ofertę turystyczną należy zastanowić się do kogo będzie ona kierowana i kto będzie nią zainteresowany. Klasy nabywców do jednorodnych grup można przeprowadzić na podstawie zmiennych:

• społecznych - klasa społeczna, zawodowa i inne,

• ekonomicznych - dochody, majątek, wykształcenie,

• demograficznych - wiek, płeć, stan cywilny, wykształcenie, rodzina,

• psychograficznych - styl życia, osobowość, zainteresowania, hobby,

• geograficznych - miejsce zamieszkania, klimat, topografia, kondycja gospodarki i inne.

Grupy wiekowe:

• dzieci,

• młodzież,

• dorośli,

• ludzie starsi,

Każda z wymienionych grup uczestników wycieczek i wypraw ma inne oczekiwania i wymagania związane z przebiegiem imprezy oraz infrastrukturą turystyczną.

Turystyka dzieci i młodzieży

Turystyka dzieci i młodzieży w wieku szkolnym, to wstępny etap przygotowania młodego człowieka do uprawiania turystyki w wymiarze społecznym. W warunkach szkolnych ma niekwestionowane wartości dydaktyczno - wychowawcze oraz estetyczne, zdrowotne, resocjalizacyjne i hedonistyczne.

Uczestnictwo dzieci i młodzieży w turystyce może być różnorodne, w zależności od kategorii wiekowej: od podróży krótkookresowych o charakterze poznawczym, edukacyjnym, do podróży długookresowych: obozy, rajdy, spływy itp.

Dzieci i młodzież może uczestniczyć we wszystkich wyżej omówionych rodzajach i formach turystyki poza trekkingiem i trampingiem (zbyt duże obciążenie dla młodego organizmu).

Turystyka ludzi dorosłych

Istotna kwestią jest zaspokojenie takich potrzeb jak:

- potrzeba różnorodności,

- potrzeba mocnych przeżyć,

- potrzeba przeżyć ponadstandardowych.

Turystyka ludzi trzeciego wieku Ludzie starsi, to grupa ludzi w wieku 65 lat i więcej, czyli będących najczęściej na emeryturze lub rencie. Dysponują dużą ilością czasu wolnego, który warto byłoby zagospodarować na regenerację psychofizyczną organizmu. Najczęściej deklarowaną formą aktywności ruchowej są spacery i wyjazdy turystyczne. Oferta musi być dostosowana do możliwości psychoruchowych klientów.

Grupy społeczne i zawodowe.

GRUPA SPOŁECZNA- jest nią nie każda grupa ludzi, tylko tak, która spełnia pewne kryteria

-Warunek wstępny- minimum 3 os.
-Każda grupa ma organizacje wewnętrzna ( system kontroli i nadzoru)
-System wartości
-Warunek wyraźnej odrębności- kto jest w grupie a kto poza nią
Warunek subiektywny( światopogladowosci)- ludzie maja świadomość swojej odrębności, inności od innych zbiorowości ( ja do my)

Grupy dzielimy na:

Małe - składające się z kilku lub kilkunastu członków, co umożliwia nawiązanie ścisłych kontaktów między nimi ( np. rodzina)

Duże - złożone z wielu członków, zrzeszonych w licznych podgrupach, których wzajemne kontakty są albo rzadkie, albo nie ma ich wcale (np. grupa zawodowa - lekarze, czy nauczyciele)

Oprócz tego, podziału grup możemy dokonać ze względu na ograniczenia liczby i przynależności członków. Wyróżnia się zatem:

Grupy ekskluzywne - które przyjmują nowych członków np. w oparciu o pochodzenie społeczne, czy posiadany status majątkowy (np. grupa biznesmenów)

Grupy ograniczone - które łączą członków w podobnym wieku, pochodzących z tego samego rejonu zamieszkania, wreszcie o określonych zainteresowaniach(np. grupa z Uniwersytetu III wieku)

Grupy inkluzyjne - czyli takie, do których przynależność nie jest ograniczona określonymi kryteriami. (np. grupa uczestników wycieczka autokarowej organizowanej przez biuro, na którą może się zapisać każdy)

Grupy społeczne, możemy również podzielić ze względu na ścisłość łączących ich więzi społecznych. Wówczas mówimy o:

Grupach pierwotnych - których członkowie połączeni są bardzo silnymi więziami uczuciowymi lub emocjonalnymi,(np. rodzina)

Grupach wtórnych - których członkowie gromadzą się dla osiągnięcia jakiegoś konkretnego celu (np. uczestnicy wyjazdu szkoleniowego z kursu na pilota wycieczek)

Ofertę należy dostosować do możliwości finansowych klienta oraz do potrzeb bardziej wymagających, zamożnych klientów. Wydaje mi się że w tym punkcie należy też wspomnieć o ofercie dla firm (wyjazdy integracyjne, konferencje itd.) oraz ofercie dla niepełnosprawnych.

Pyt. 63 Pilot, przewodnik jako podmiot w tworzeniu i doskonaleniu produktu turystycznego.

Do zadań pilota wycieczek należy:

sprawowanie, w imieniu organizatora turystyki, opieki nad uczestnikami imprezy turystycznej w niezbędnym zakresie,

zapewnienie właściwej realizacji programu imprezy,

udzielenie uczestnikom imprezy informacji o przepisach obowiązujących turystów oraz podstawowej informacji krajoznawczej,

czuwanie nad sposobem wykonywania usług świadczonych na rzecz uczestników podczas imprezy

przyjmowanie reklamacji dotyczących świadczonych im usług,

reprezentowanie organizatora turystyki wobec kontrahentów świadczących usługi

pełnienie funkcji negocjatora w przypadku występowania sytuacji konfliktowych w grupie,

warunkowo pełnienie funkcji tłumacza podczas imprezy za granicą oraz dla turystów z zagranicy,

zgłaszanie organizatorowi uwag i opinii; dbanie o dobre imię organizatora

Jak można zauważyć, zadania Pilota wycieczek są jasno sformułowane. Dotyczą one nie tylko działań w kontaktach interpersonalnych, czy trudnych sytuacjach, ale także działań marketingowych i reklamacyjnych. Biorąc pod uwagę ten fakt możemy śmiało stwierdzić, że pilot odgrywa dużą rolę w kreowaniu i doskonaleniu jakości produktu turystycznego, gdyż między innymi nadzoruje on wykonywanie, realizacje produktu, oraz przyjmuje różnego rodzaju reklamacje czy uwagi dotyczące programu i tylko do niego zależy czy i w jakiej formie, te opinie trafią do organizatora imprezy. Obowiązek wykonania sprawozdania z imprezy turystycznej jest więc bardzo istotnym czynnikiem wpływającym na poprawę jakości produktu.

Pyt. 64 Informacja turystyczna jako czynnik rozwoju turystyki w regionie.

Pod pojęciem informacji turystycznej rozumieć należy:

•       Uporządkowany zbiór danych służących organizatorom i konsumentom usług turystycznych.

•         System obejmujący sieć centrów i punktów informacji turystycznej.

•         Metodologię gromadzenia, przetwarzania weryfikowania i udostępniania danych.

Informacja turystyczna to także jedno z podstawowych narzędzi służących rozwojowi turystyki. Poprzez gromadzenie i aktywną dystrybucję informacji turystycznej można sobie zapewnić aktywny udział w kształtowaniu podaży i popytu na rynku turystycznym”

Celem informacji turystycznej jest nie tylko zapewnienie satysfakcji turystom, ale także ochrona miejsc przez nich odwiedzanych, poprzez między innymi uwrażliwienie ich na cenność zabytków, specyfikę kultury, czy wrażliwość środowiska naturalnego. Dzięki temu sprawna informacja minimalizuje negatywny wpływ turystyki na otoczenie przyrodnicze, kulturowe i społeczne.

Ważnym elementem promocji turystycznej (rozwoju turystycznego), skierowanej zarówno do jego mieszkańców, jak i przebywających tam turystów, powinna być regionalna sieć  informacji. Podstawową jej funkcją ma być umożliwienie uzyskania informacji w każdym z punktów - nie tylko o gminie czy miejscowości, na terenie której ten punkt się znajduje - ale także o całym województwie, w tym: o bazie turystycznej i aktualnych wydarzeniach, atrakcyjnych dla turystów.  
 
Kluczowym elementem skutecznego funkcjonowania całej sieci jest sprawny przepływ informacji pomiędzy poszczególnymi punktami "it". Ponieważ obok informacji werbalnych równolegle przepływać powinny drukowane materiały promocyjne, niewystarczającym rozwiązaniem jest kontakt wyłącznie elektroniczny, choć jego rola jest niezwykle istotna.  
Ważna jest właściwa lokalizacja punktów: powinny powstać w centrach wszystkich większych miast regionu, w miejscach będących punktami rozrządowymi ruchu turystycznego (głównie przy dworcach kolejowych, autobusowych, lotniskach, parkingach oraz przy głównych trasach przelotowych), a także w pobliżu najważniejszych atrakcji turystycznych.  
 
Szczególną rolę powinny pełnić punkty "it". usytuowane w miejscach, w których następuje pierwszy kontakt przyjeżdżających do województwa turystów z regionem. 
Podstawą skutecznej działalności informacyjnej, promocyjnej i dystrybucyjnej jest dobrze przygotowana strona www, która umożliwiałaby swobodny kontakt z miejscowościami na terenie całego województwa, znalezienie potrzebnych informacji i rezerwację wybranych usług. Konieczne jest również, by Regionalna Sieć Informacji Turystycznej współuczestniczyła w ogólnopolskim systemie informacji turystycznej.

Tak rozwinięte sieci informacji turystycznej  z całą pewnością przyczyniłyby się do rozwoju turystki w danym regionie.

Pyt. 65 Targi turystyczne jako element reklamy i propagandy turystycznej.

Targi turystyczne dają przede wszystkim możliwość promocji (czyli zwiększania popularności, upowszechniania), poszerzania grona klientów, dobrej opinii, i co za tym idzie większej sprzedaży. Pracownicy obecni na targach mają za zadanie upowszechnić produkt, który promują, zachęcić klientów do zakupu.

W promocji ważna jest cena. Musi być korzystna dla klienta, aby uzyskać jak największy popyt. Powinna być również adekwatna do oferty - ceny są jednym z narzędzi ekonomiczno-finansowych, pełnią funkcję informacyjną - dają możliwość optymalnego wyboru, określenia wartości produktu czy usługi. Wydaje mi się, że istotna jest oferta i sposób jej przedstawienia klientom. Cenę należy podawać na końcu, skupić się na tym, co możemy zaproponować. Zaczarowany klient będzie w stanie zapłacić trochę więcej, jeśli mu się spodoba pakiet, który oferujemy. Jeśli nie, można negocjować cenę. Ważne jest aby zachęcać klientów nie tylko na samym stoisku, ale też poza nim, spowodować, że klient będzie szukał naszego stoiska, wzbudzić chęć do zapoznania się z ofertą (np. poprzez rozdawanie ulotek na terenie całej hali targów.

Element propagandy - targi są z pewnością częścią tego typu działań. W jednym czasie, w jednym miejscu spotykają się w mniej więcej podobnych celach ludzie - touroperatorzy, agenci, przedstawiciele, media, klienci. Tworzy pewnego rodzaju klimat, który wpływa na wszystkich zgromadzonych interesantów, szczególnie na klientów, którzy już wcześniej z jakiejś gazety czy z internetu dowiedzieli się o takiej imprezie. Targi są zaznaczeniem istnienia branży, przypomnieniem, informacją dla klientów.

Rola targów w turystyce:

• wzrost znajomości marki

• możliwość wprowadzenia produktu/usługi na rynek

• odnowienie kontaktów z kontrahentami i potencjalnymi nabywcami

• pozyskanie nowych kontrahentów

• wymiana informacji, prezentacja swojej oferty

• rozpoznanie potrzeb i życzeń aktualnych i przyszłych klientów

• wpływ na decyzje klientów i ich zachowania rynkowe w przyszłości

• zawieranie umów sprzedaży

Najważniejsze targi turystyczne w Polsce:

Tour Salon (Poznań),TT Warsaw (Warszawa), MTT Glob (Katowice),

Pyt. 19-66 Charakterystyka pojęć: Produkt Krajowy Brutto(PKB), Produkt Krajowy Brutto per capita, Produkt Narodowy Brutto(PNB).

Produkt krajowy brutto (PKB) - jest to łączna wartość wyrażona w pieniądzu końcowych dóbr i usług wytworzonych w danym kraju w danym roku [P. Samuelson, W. Nordhaus Warszawa 2004, s.9, s.34-35]; jest to suma wartości dodanej wytworzonej przez wszystkie przedsiębiorstwa w danym kraju

PKB jest najbardziej kompleksowym i najpowszechniej używanym miernikiem całkowitej produkcji dóbr i usług danego kraju i w tym ujęciu jest obliczany jako suma pieniężnej wartości konsumpcji, inwestycji, państwowych wydatków na zakup dóbr i usług oraz eksportu netto (czyli eksport minus import) uzyskanego w kraju w ciągu roku.[ R. Hall, J. Taylor, Warszawa 2002, s. 42 

Wartość wytworzonych usług i dóbr finalnych oblicza się odejmując od produkcji całkowitej wartość dóbr i usług zużytych do tej produkcji. W skali przedsiębiorstwa jest to więc wartość dodana, a PKB jest sumą wartości dodanej wytworzonej przez wszystkie podmioty gospodarujące. Zgodnie z tym od strony produkcyjnej:

PKB = produkcja globalna kraju - zużycie pośrednie = suma wartości dodanej ze wszystkich gałęzi gospodarki narodowej.

Obliczanie PKB na podstawie powyższej definicji jest uciążliwe, gdyż statystyka państwowa nie podaje ani bezpośrednich miar produkcji globalnej, ani zużycia pośredniego. Dlatego w praktyce stosuje się inne wzory. Najpopularniejszy z nich opiera się na spostrzeżeniu, że PKB jest w dobrym przybliżeniu równy finalnym wydatkom wszystkich nabywców wartości dodanej wytworzonej na terenie kraju. Zatem od strony popytowej:

PKB = konsumpcja + inwestycje + wydatki rządowe + eksport - import + zmiana stanu zapasów.

Trzeci wzór wynika z faktu, że suma wydatków musi być równa sumie dochodów ze wszystkich źródeł. Zatem od strony dochodowej:

PKB = dochody z pracy + dochody z kapitału + dochody państwa + amortyzacja.

Powyższy wzór wyraża podział wartości dodanej pomiędzy pracę (pracowników najemnych), kapitał (właścicieli kapitału, inwestorów), państwo i odtworzenie zużytego majątku.

PKB nominalny oblicza się według bieżącej wartości pieniądza, PKB realny natomiast według realnej wartości pieniądza, a więc „oczyszczony” z wpływu inflacji. Przeliczenie polega na podzieleniu PKB nominalnego przez indeks cen. W zestawieniach statystycznych PKB realny najczęściej przedstawiany jest w cenach stałych z wybranego roku bazowego.

PKB per capita (łac. per capita na głowę) - jeden z najczęściej stosowanych na świecie wskaźników zamożności obywateli danego państwa. Oblicza się go, dzieląc wartość PKB (produktu krajowego brutto) tego państwa przez liczbę jego mieszkańców. Pojęcie PKB per capita pojawiło się na świecie ze względu na niemiarodajność dochodu narodowego państw przy porównywaniu poziomu dobrobytu jego obywateli. PKB nie uwzględnia kwot amortyzacyjnych, więc wzrost PKB nie przekłada się automatycznie na wzrost stopy życiowej. Światowy rozstęp PKB per capita wynosi 102.595 (2011).

Produkt narodowy brutto - miara wartości wszystkich dóbr i usług finalnych wytworzonych przez obywateli danego państwa oraz przez osoby prawne z siedzibą na jego terenie niezależnie od tego, czy podmioty te działają w kraju, czy za granicą. Pomijane są dochody obcokrajowców w danym państwie.

• 
   - konsumpcja

• 
   - inwestycje

• 
   - wydatki rządowe

• 
   - eksport netto, czyli eksport-import

• 
   - dochód netto obywateli za granicą

Słabe strony PNB:

• nie uwzględnia kosztów amortyzacji

• problem „podwójnego liczenia”

• powstawanie efektów zewnętrznych

• szara strefa

• SNA - System of National Accounting - system rachunkowości narodowej

• MPS - Material Product System

• NEW - miernik, który teoretycznie koryguje PKB o szarą strefę 

Pyt. 67 Narzędzia polityki monetarnej i fiskalnej dla rozwoju turystyki.

Polityka pieniężna, polityka monetarna - systematyczne działania mające na celu zapewnienie stabilności cen. Politykę pieniężną państwa prowadzi bank centralny lub inna instytucja rządowa upoważniona do realizacji tej funkcji. Oddziałuje ona na poziom podaży pieniądza oraz na kursy walutowe.

określa cele operacyjne takie jak:

• strategię monetarną- jako bezpośredni cel występuje podaż pieniądza

• operowanie zmianami stopy procentowej - wpływanie na ceny kredytów

• oddziaływanie na kurs walutowy- uwzględnianie jego wpływu na ceny eksportu i importu oraz pośredniego wpływu na poziom cen krajowych

• oddziaływanie na dochód nominalny - uzależnianie polityki pieniężnej od dochodu nominalnego

• strategię bezpośredniego celu inflacyjnego- dążenie do uzyskania określonego poziomu inflacji. W strategii tej korzysta się również z prognozowania poziomu inflacji

REASUMUJĄC:

NBP jest głównym bankiem w kształtowaniu polityki monetarnej państwa. Jest to Bank banków, jak wyżej jest napisane. (Waluty. Kredyty, Dochód).

Jeśli chodzi o wpływ na turystykę to dotyczy on przede wszystkim stopy % kredytów, które inwestorzy biorą na nowe inwestycje. Wysokie stopy % są  bardzo niekorzystne szczególnie dla nowo powstających hoteli, co spowalnia rozwój turystyki w danym kraju. Wysokie stopy % są więc antyinwestycyjne. Dodatkowym problemem w turystyce jest zmieniający się kurs walut.( zmiana ceny wycieczki = mniejsze zadowolenie klientów). Jednakże polityka monetarna jest bardzo ważna dla prawidłowego rozwoju każdego państwa. 

Polityka fiskalna to ogół działań państwa kształtujących budżet państwa poprzez zmiany we wpływach (np. podatki, zadłużenia publicznego) i wydatkach państwa (np. subwencje, inwestycje państwowe, itp.).

Zgodnie z poglądami szkoły keynesowskiej działania te mają na celu zmniejszenie bezrobocia, co bardzo korzystnie wpływa na rozwój turystyki, gdyż poprzez turystykę generowanych jest wiele miejsc pracy.

Podstawową częścią  składową polityki fiskalnej jest polityka podatkowa, określająca cele poboru podatków oraz sposoby ich realizacji.

W efekcie polityka fiskalna działa poprzez proces kształtowania polityki pieniężnej i wydatków publicznych w celu utrzymania tendencji wzrostowej gospodarki przy wysokim zatrudnieniu, a niskiej i niezmiennej inflacji (stabilizacja cen).  

REASUMUJĄC:

Polityka Fiskalna państwa kształtuje politykę pieniężną( podatki, zadłużenia i bezrobocie) Dobrze gospodarzące się państwo zabiega o niska stopę bezrobocia ( turystyka generuje wiele miejsc pracy) przy niezmiennej inflacji. Sektor Turystyki jest jednym z elementów dzięki któremu państwo może mieć wpływ na powyższe czynniki. Państwo może zwiększyć, bądź zmniejszyć podatki dla przedsiębiorstw ( podatek od usług Turystycznych wynosi 22%) Jednakże, nakładanie nowych podatków negatywnie wpływa na rozwój przedsiębiorstw. 

Co nie sprzyja rozwojowi sektora turystyki? (To dla ciekawskich!) 
-wysokie podatki,  
-centralizacja wpływów z tytułu rozwoju turystyki (dochody z tur. lądują w centralnym banku i są wydawane na inne sektory),

-zbyt mała sieć dystrybucyjna naszego produktu za granicą

Pyt. 68 Omów zjawisko bezrobocia. - brakuje inflacja (typy, przyczyny, skutki)

BEZROBOCIE - jest zjawiskiem społecznym, polegającym na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych powodów.

RODZAJE BEZROBOCIA:

• krótkookresowe - obejmuje osoby pozostające bez pracy do 3 miesięcy

• średniookresowe - obejmuje osoby pozostające bez pracy przez 3 do 6 miesięcy

• długookresowe - osoby pozostające bez pracy przez 6 do 12 miesięcy

• chroniczne - podrodzaj bezrobocia długookresowego, Bezrobocie chroniczne dotyczy ludzi, którzy pozostają bez pracy przynajmniej 12 miesięcy. Bezrobotni długotrwale posiadają często cechy, które ograniczają ich szanse powrotu na rynek pracy.

• Jawne - niepracujący a ujawniający swoją sytuację poprzez rejestrację w urzędach pracy. Poziom bezrobocia jawnego nie jest zgodny ze stanem faktycznym.

• Ukryte - (bezrobocie wśród zatrudnionych)‏ występuje, gdy zmniejszenie liczby pracowników nie powoduje zmniejszenia produkcji

• Strukturalne - powstaje na tle strukturalnych rozbieżności między podażą pracy i popytem na pracę. W Polsce bezrobocie strukturalne pojawiło się wraz z restrukturyzacją podstawowych branż przemysłu takich jak górnictwo, hutnictwo, a także na skutek likwidacji PGR-ów.

chęć podjęcia pracy i zgłoszonej jej podaży nie daje się w pełni urzeczywistnić

• Technologiczne - wynika z postępu technicznego, który powoduje zastępowanie pracy ludzi pracą maszyn i urządzeń. Ma ono charakter tymczasowy, do chwili przesunięcia zasobów zwolnionej siły roboczej do nowych zastosowań.

• Cykliczne (koniunkturalne) - bezrobocie związane z cyklicznymi zmianami produktywności gospodarki. I tak:

1. W okresie recesji - spada popyt na towary i usługi oferowane przez przedsiębiorstwa, co wywołuje spadek produkcji. Spadek produkcji wywołuje zaś spadek zapotrzebowania na pracę, co prowadzi do pojawienia się bezrobocia cyklicznego.

2. W okresie koniunktury - popyt na towary i usługi oferowane przez przedsiębiorstwa wzrasta, co wywołuje wzrost produkcji. Wzrost produkcji powoduje wzrost zapotrzebowania na pracę, co prowadzi do stopniowego zaniknięcia bezrobocia cyklicznego

• Sezonowe - jest uwarunkowane porą roku i związanymi z nią zmianami pogodowymi, wegetacji roślin itp. Występuje w zakładach pracy sezonowej. np.: w budownictwie, rolnictwie i innych

• Klasyczne - pojawia się wtedy, kiedy płaca jest rozmyślnie utrzymywana powyżej poziomu, przy którym krzywe podaży pracy i popytu na prace się przecinają

• Neoklasyczne - przyczyną jest nieelastyczny rynek, który powoduje, że płace są nieelastyczne w długim okresie. Niska elastyczność oznacza, że płace nie dostosowują się do zmian warunków rynkowych i w ten sposób nie zapewniają równowagi popytu i podaży. Bezrobocie to występuje także w przypadku, gdy proponowana płaca jest zbliżona do płacy minimalnej.

• Frykcyjne - bezrobocie związane z przerwami w zatrudnieniu z powodu poszukiwania lepszej/innej pracy lub zmianą miejsca zamieszkania.

• Z wyboru - zjawisko, w wyniku którego osoba bezrobotna świadomie rezygnuje z szansy podjęcia pracy.

PRZYCZYNY BEZROBOCIA:

• likwidacja niektórych gałęzi przemysłu np. górnictwa

• zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy usługi

• ograniczanie produkcji

• brak informacji o miejscach pracy

• brak mobilności

• przeniesienie zakładu do innego rejonu

• niedostosowane do potrzeb rynku wykształcenia pracowników

• zmiany w technologii

• wysokie obciążenia fiskalne

Pyt. 69 Rodzaje kosztów w przedsiębiorstwie

Rodzaje kosztów:

Koszty stałe - nakłady, jakie ponosi przedsiębiorca, niezależnie od wielkości produkcji. Nawet w sytuacji, gdy przedsiębiorstwo niczego nie produkuje, przedsiębiorca ponosi takie nakłady jak np. czynsze, obsługa kredytów, koszty konserwacji i renowacji, płace pracowników (w zależności od formy zatrudnienia). Tak więc Koszty stałe stanowią te koszty, które nie reagują na zmiany wielkości produkcji, ponieważ są uzależnione np. od upływu czasu i bez względu na ilość dóbr wytworzonych w danym okresie zazwyczaj zostają na niezmiennym poziomie.

Koszty zmienne są to nakłady ponoszone przez przedsiębiorstwo związane bezpośrednio z produkcją. Ich poziom wynika z rozmiarów produkcji. Tak więc wynoszą 0 gdy niczego się nie produkuje, a wzrastają razem z wzrostem rozmiarów produkcji. Można tu zaliczyć np. koszty energii, surowców, płace pracowników zatrudnionych na akord itp.

Koszt alternatywny - koszt utraconych możliwości - z punktu widzenia przedsiębiorstwa będzie to równowartość dochodów, które dany czynnik wytwórczy mógłby wytworzyć, gdyby wykorzystano go w innym możliwie najlepszym zastosowaniu.

Koszty całkowite (Kc) - (całkowity koszt ponoszony przez przedsiębiorstwo). Koszty całkowite składają się z kosztów stałych i kosztów zmiennych.

Kc=Ks+Kz

Koszt jednostkowy (koszt przeciętny) - przypadający na jednostkę dobra - jeżeli koszt całkowity podzielimy przez ilość wyprodukowanych dóbr (Q) otrzymamy koszt jednostkowy

Kp=Kc/Q

Koszt krańcowy (koszt marginalny) - koszt jaki ponosi producent w związku ze wzrostem wielkości produkcji danego dobra o jednostkę. Stanowi on przyrost kosztu całkowitego wynikający z wytworzenia dodatkowej jednostki dobra. Koszty krańcowe stanowią dla przedsiębiorcy bardzo ważną informacje przy podejmowaniu decyzji dotyczących wielkości produkcji.

Kk=ΔKc/ΔQ

Koszty w długim okresie

Krzywą długookresowego kosztu przeciętnego można wyprowadzić z krzywych krótkookresowego kosztu przeciętnego. Zakładając, że w punkcie wyjścia firma dysponuje jednym zakładem, którego krótkookresowy koszt przeciętny przedstawia pojedyncza krzywa. Z czasem pojawia się możliwość budowy nowych zakładów. Każdy kolejny zakład dysponuje określoną technologią, wyznaczającą poziom produkcji oraz poziom kosztów. Zakładając, że tych zakładów może być dość sporo, a tym samym będzie wiele ulokowanych blisko siebie krzywych krótkookresowego kosztu, będzie można na tej podstawie narysować obwiednię krzywych krótkookresowego kosztu przeciętnego stanowiącą krzywą długookresowego kosztu przeciętnego.
Przedsiębiorstwo, które systematycznie rozbudowuje swoją strukturę i zwiększa możliwości produkcyjne, aż do pewnego poziomu wielkości produkcji będzie odnosić korzyści z rosnącej skali produkcji. Od tego poziomu dalsza rozbudowa przedsiębiorstwa i wzrost wielkości produkcji będzie powodował stopniowy wzrost kosztów przeciętnych. Mówimy wówczas o niekorzyściach skali produkcji (dysekonomii skali produkcji).

Pyt. 70 Zagadnienia obsługi ruchu turystycznego w Ustawie o Usługach Turystycznych.

Rozdział 1 Przepisy ogólne

- Opis czym jest ustawa

- Definicje użytych w ustawie określeń

Rozdział 2 Organizatorzy turystyki, pośrednicy i agenci turystyczni

- Kto i w jaki sposób może zostać organizatorem turystyki

- Kto wydaje, cofa lub ogranicza zezwolenia

- Dlaczego zezwolenia mogą zostać cofnięte

- Kto kontroluje działalność

Rozdział 3 Ochrona klienta

- Kiedy winę ponosi klient a kiedy organizator

- Co powinny zawierać materiały informujące (broszury, katalogi itd.)

- Informacje które powinien przekazać organizator klientowi

- Opis umowy pisemnej (jak wygląda, co zawiera)

- Kiedy organizator może dokonać ewentualnych zmian

- Warunki ewentualnych zmian w umowie (np. ceny)

- Konsekwencje nie wywiązania się z umowy

Rozdział 4 Przewodnicy turystyczni i piloci wycieczek

- Kim jest przewodnik/pilot

- Rodzaje uprawnień

- Kto może zostać p/p

- Kto i na jakiej podstawie wydaje uprawnienia

- Kiedy się zawiesza/cofa uprawnienia

- Kto przeprowadza kontrole i co ona obejmuje

- Warunki prowadzenia wycieczek w innym języku

Rozdział 5 Usługi hotelarskie

- Warunki świadczenia usług

- Rodzaje i kategorie obiektów hotelarskich

- Kto dokonuje kategoryzacji obiektów

- Kto ma prawo kontrolować i dokonywać zmian np. w kategoryzacji obiektów

- Ustawy prawne dotyczące wizerunku obiektu

- Co należy umieścić w widocznym miejscu (nazwa kategoria itd.)

77.Ekonomiczne i pozaekonomiczne funkcje pieniądza:

Ekonomiczne funkcje pieniądza:

• Funkcja cyrkulacyjna (transakcyjna)

Pieniądz jest powszechnym "środkiem wymiany" w transakcjach kupna-sprzedaży. Każdy przyjmuje go za sprzedane towary i usługi, wiedząc o tym, że za pieniądze będzie mógł nabyć inne niezbędne mu dobra (materialne lub usługi). Dzięki pieniądzowi nastąpiło rozdzielenie w czasie transakcji kupna-sprzedaży na dwie odrębne czynności - transakcję kupna oraz transakcję sprzedaży - przez co przestała istnieć konieczność zachowania jedności czasu i miejsca. Towar lub usługa może być sprzedany, a za otrzymane pieniądze dokonać zakupu towaru lub usługi w innym miejscu oraz w innym terminie.

• Funkcja obrachunkowa (miernik wartości towarów)

Pieniądz jest „miernikiem wartości”. Przy pomocy pieniądza możliwe jest wyrażenie wartości innych towarów (w postaci cen towarów w jednostkach pieniężnych), ponieważ jest powszechnym ekwiwalentem. Cena jest pieniężnym wyrazem wartości towarów i usług. Wyrażenie wartości towarów i usług w pieniądzu wiąże się z siłą nabywczą pieniądza. Aby określić cenę towaru lub usługi nie trzeba posiadać pieniądza, gdyż pełni on rolę miernika wartości również abstrakcyjnie.

• Funkcja płatnicza

Pieniądz jest "środkiem płatniczym". Pieniądz stał się środkiem płatniczym poprzez oddzielenie się ruchu towarów i świadczonych usług w czasie od ruchu pieniądza. Dzieje się tak dlatego, że zapłata za towar lub usługę nie musi następować natychmiast po ich dostawie. Zarówno sprzedający jak i kupujący zazwyczaj umawiają się co do terminu zapłaty należności za dostarczone towary lub usługi. Powstaje więc zobowiązanie odbiorcy wobec dostawcy, które wyrównane będzie w formie pieniężnej w terminie późniejszym. Pieniądz spełnia funkcję środka płatniczego również przy pokrywaniu innych zobowiązań, jak np. z tytułu podatków i opłat, wynagrodzeń pracowników, spłaty kredytów, darowizn itp.Wraz z rozwojem społeczno-gospodarczym funkcja pieniądza jako środka płatniczego ciągle wzrasta, natomiast jako środka wymiany, maleje. Transakcje gotówkowe występują w obrocie gospodarczym coraz rzadziej, gdyż są zastępowane powszechnie przez obrót bezgotówkowy.

• Funkcja tezauryzacyjna

Funkcję "środka przechowywania wartości (tezauryzacji)" pieniądz spełnia wtedy, gdy środki pieniężne uzyskane ze sprzedaży towarów lub usług nie są przeznaczane na zakup innych towarów lub pokrycie zobowiązań, lecz są przechowywane (oszczędzane).Przechowywanie pieniędzy jest znacznie łatwiejsze niż innych towarów. Ponadto pieniądz może być w każdej chwili zamieniony na potrzebny towar. Jest on najbardziej płynnym aktywem majątkowym każdego podmiotu gospodarczego lub osoby fizycznej. Można go w każdej chwili wykorzystać jako środek płatniczy. Jednak aby pieniądz prawidłowo spełniał funkcję tezauryzacyjną, musi posiadać zaufanie podmiotów gospodarczych i ludności, w szczególności zaś musi przeważać przekonanie, że jego siła nabywcza nie zmniejszy się w znacznym stopniu.

Pozaekonomiczne funkcje pieniądza:

Społeczne funkcje pieniądza:

• Funkcja behawioralna (zachowawcza)

Pieniądz jest środkiem determinującym ludzkie zachowania, ponieważ jest ekwiwalentem wszystkiego, co jest człowiekowi niezbędne do życia. Kształtuje pragnienia, sposób myślenia, styl życia i konsumpcji. Stał się wartością absolutną, przedmiotem pragnień co nie zawsze prowadzi do pozytywnych zjawisk (np. chciwość, skąpstwo, przekupstwo itp.).

• Funkcja motywacyjna

Chęć posiadania pieniądza motywuje ludzi do podejmowania działań w celu jego pozyskania. Działania te mogą mieć dwojaki charakter: społecznie uznane - uczciwa praca za odpowiednim wynagrodzeniem oraz nieuczciwe - wynikające z chęci szybkiego wzbogacenia się, np. płatne zabójstwa, handel ludźmi, korupcja itp. Funkcja motywacyjna pieniądza jest powszechnie stosowana przez pracodawców w celu pobudzenia pracowników do efektywniejszej pracy.

• Funkcja informacyjna (komunikacyjna)

Pieniądze stanowią źródło informacji o sytuacji ekonomicznej państwa, które je emituje. Z kolei wygląd, technika wykonania, oraz materiał z jakiego został wykonany pieniądz informują o poziomie kultury danego społeczeństwa. Płaca natomiast nie jest jedynie miarą wysiłku pracownika, ale informacją co we własnym i społecznym interesie zrobił.

• Funkcja dezintegracyjna

Pieniądz powoduje rozpad struktur społecznych i powstawanie nowych. Dążenie do wzbogacenia się wywołuje wiele różnic między grupami społecznymi. Uwidacznia się rozwarstwienie społeczeństwa pod względem ilości posiadanego pieniądza, co za tym idzie władzy, wpływów, sławy itp. Pokusa zdobycia pieniędzy za wszelką cenę determinuje rozwój przestępczości. Środki z nielegalnej działalności wprowadzane do państwowego obiegu wpływają niekorzystnie na stabilność finansową państwa.

• Funkcja integrująco-instytucjonalna

Pieniądz wpływa na powstanie i kształtowanie się stosunków między ludźmi. Na ich podłożu powstają instytucje społeczno-finansowe (banki, giełdy, fundacje, zakłady ubezpieczeniowe), które mają za zadanie zaspokajanie społecznych potrzeb. Pieniądz jest też efektywnym narzędziem kontrolowania działalności tych instytucji.

Pyt. 72 Narzędzia ekonomiczno-finansowe wykorzystywane w turystyce i rekreacji

Narzędzia ekonomiczno-finansowe:

• ceny

• podatki

• kredyty

• kursy walutowe

• ograniczenia dewizowe

• ograniczenia eksportowe lub importowe (przepisy domieszkowe)

1. Cena- określona ilość jednostek pieniężnych, liczba pieniędzy otrzymywana ze sprzedania jednostkowego produktu.

Funkcje ceny: informacyjno-bodzcowa, redystrybucyjna (dochody od jednej grupy do drugiej, do budżetu państwa), stymulacyjna(oddziaływanie na dostawców i odbiorców, wyższy poziom cen, wyższa opłacalność), agregacyjna (sumowanie wielkości) 

2. Podatki wykorzystywane w turystyce to marża- różnica pomiędzy kwotą należności, którą musi zapłacić nabywca usługi (klient), a ceną nabycia przez podatnika świadczącego usługę towarów i usług od innych podmiotów. Dla celów VAT - przez usługi dla bezpośredniej korzyści turysty rozumie się te, które nabywa przedsiębiorca od innych podmiotów, a stanowią one składnik oferowanej przez niego usługi turystyki. Najczęściej zalicza się  tu np. transport, wyżywienie.

Agenci turystyczni mogą stosować marżę jako podstawę opodatkowania, pod warunkiem że posiadają oni siedzibę w Polsce, działają na rzecz nabywcy usługi we własnym imieniu i na własny rachunek oraz nabywają towary i usługi od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty.  

3. Kredyty: oferowane przez banki, do zaciagnięcia przed podróżą, często reklamowane jako tzw. szybka gotówka 

4. Kursy walut: Wybierając się poza granice kraju jesteśmy zmuszeni wymienić nasze złotówki na inną walutę. Pozostaje nam wtedy decyzja, czy wymienić pieniądze z Polsce, czy już w kraju docelowym, czy wymieniać w kantorze, czy w banku, w którym mamy konto. W końcu czy brać wyłącznie gotówkę, czy może zdecydować się na płacenie kartą. 

5.Dewizy: Ograniczenia dewizowe regulowane ustawą: 
a) zezwolenia wymaga dokonywanie przez rezydentów inwestycji bezpośrednich wówczas, gdy są one realizowane w krajach, z którymi Polska nie zawarła umów o popieraniu i wzajemnej ochronie inwestycji. 
b) zakaz dewizowy dotyczy także rezydentów dokonujących za granicą obrotu depozytowego.

c)zarówno rezydenta jak i nierezydenta dotyczy zakaz dokonywania krótkoterminowych inwestycji portfelowych w zakresie pap. wart.

d) do nierezydentów adresowany jest zakaz obrotu depozytowego wówczas, gdy depozyty dotyczą waluty polskiej, przybierają postać lokat krótkoterminowych (krócej niż 3 m-ce) przy wartości depozytu ponad 5 tys. zł. 
e) wszyscy uczestnicy obrotu dewizowego (rezydenci i nierezydenci) są zobowiązani dokonywać płatności w obrocie dewizowym z zagranicą tylko w walutach wymienialnych lub w walucie polskiej. 

Pyt. 73 Zasięg przestrzenny przedsiębiorstwa turystycznego zależy od szeregu czynników.

Każde przedsiębiorstwo posiada swoje otoczenie, które jest sumą czynników i procesów funkcjonujących w środowisku firmy. Czynniki te mają wpływ na działalność prowadzoną przez przedsiębiorstwo. Otoczenie stanowi siłę zewnętrzną wobec przedsiębiorstwa i może generować dla niego zarówno szanse jak i zagrożenia, dlatego też musi być brane pod uwagę przy budowaniu strategii firmy oraz wyznaczaniu jej celów.

Działalność przedsiębiorstwa turystycznego może mieć różny zasięg przestrzenny co pozwala nam wyróżnić przedsiębiorstwa turystyczne o zasięgu : regionalnym, krajowym i międzynarodowym.

Wyróżniamy otoczenie zewnętrzne: wszystko to co się znajduje poza organizacją, ale ma na nią wpływ:

Otoczenie bliższe - Mikrootoczenie:

• dostawcy usług i innych niezbędnych dla funkcjonowania danego przedsiębiorstwa składników

• pośrednicy, czyli podmioty, które pośredniczą w przepływie usług między różnymi podmiotami, np. firmy transportowe, hotelarze itd.

• konkurenci, a więc inne firmy należące do danego sektora, danej branży

• klienci korzystający z usług lub zakupujący produkty przedsiębiorstwa

• lokalne samorządy i lokalni mieszkańcy, którzy mogą mieć bezpośredni wpływ na działalność przedsiębiorstwa

Otoczenie dalsze - Makrootoczenie:

• czynniki demograficzne - wielkość i struktura wg płci czy wieku danego kraju, tempo przyrostu naturalnego, gęstość zaludnienia czy struktura gospodarstw domowych;

• czynniki ekonomiczne - tempo przyrostu dochodu narodowego oraz jego podział, poziom rozwoju gospodarczego, polityka gospodarcza realizowana w danym kraju, rozkład dochodów ludności, stopień oszczędności i zadłużenia społeczeństwa oraz dostępność kredytów zarówno dla przedsiębiorstw, jak i dla gospodarstw domowych;

• czynniki polityczno - prawne - stałość przepisów prawnych oraz obszar i jednoznaczność obowiązujących uregulowań, a także stopień ingerencji władzy w gospodarkę

• czynniki społeczno-kulturowe - poziom wykształcenia społeczeństwa, tradycje danego obszaru, zróżnicowanie kulturowe na obszarze państwa oraz przestrzegane przez ludność normy etyczne i moralne;

• czynniki techniczne - nowe technologie- np. dostęp do internetu, tempo zmian zachodzących w technice i technologii przemysłu

• czynniki przyrodnicze - panujące w danym kraju warunki ekologiczne, dostępne na jego obszarze surowce naturalne, koszty pozyskania energii oraz tempo ich wzrostu, wymagania środowiska naturalnego i jego ochrona, a także czynniki klimatyczne

Otoczenie wewnętrzne: warunki i siły wew. Organizacji (personel, lokalizacja, produkt, kultura)

Pyt. 75 Ekonomiczne funkcje turystyki. - brakuje uwarunkowania orientacji rynkowych w turystyce.

Jedna z funkcji gospodarczych turystyki. Jest efektem konsumpcyjnego charakteru turystyki, który wywołuje konsekwencje na wielu płaszczyznach gospodarowania. Turyści są nośnikiem popytu na wszelkiego rodzaju usługi i atrakcje, co powoduje rozwój turystyki i rozszerzanie sieci usług turystycznych- noclegowych, usług gastronomicznych, transferowych, a także para turystycznych (towarzyszących). Konieczność zaspokojenia potrzeb na wszystkich etapach podróży ( zasada 5P- przygotowanie- podróż- pobyt- powrót- podsumowanie) powoduje, że konsekwencje te mogą mieć różny zasięg- nie tylko w miejscach recepcji tur, ale także na obszarach pośrednich.

Do najważniejszych ekonomicznych funkcji turystyki należą:

• wzrost wartości środków finansowych napływających do regionu (zwłaszcza recepcji tur.)

• zwiększenie poziomu środków budżetowych

• rozwój infrastruktury

• zmniejszenie poziomu bezrobocia

• wzrost zatrudnienia (zwłaszcza sezonowego) oraz zróżnicowanie zawodowe wśród lokalnych społeczności

• powstawanie nowych inwestycji

• wzrost dochodów lokalnej społeczności oraz podniesienie poziomu stopy życiowej jednostek i poziomu życia w regionie

• zwiększenie produkcji różnorodnych dóbr w regionie

• przyczynia się do powstawania tzw. efektów mnożnikowych w turystyce, co przekłada się na pobudzenie gospodarki. Wzrost popytu- zwiększenie podaży- zwiększenie inwestycji- wzrost produkcji- nowe miejsca pracy- zwiększenie dochodów pracowników- tworzenie popytu wtórnego.

Pyt. 75 Wymień i omów orientacje rynkowe.

• ORIENTACJA PRODUKCYJNA- możliwa jest do zrealizowania, kiedy popyt na produkt przekracza podaż lub gdy koszt prod. jest zbyt wysoki i aby go obniżyć trzeba poprawić wydajność.
  Jest to pogląd, że konsumenci będą faworyzować produkty łatwo dostępne i niedrogie, kierownictwo powinno się skupić na poprawie wydajności produkcji i dystrybucji.

• ORIENTACJA DYSTRYBUCYJNA (SPRZEDAŻOWA) - rośnie konkurencja, główny nacisk producenci kładą na sposób sprzedaży, Używa się różnych środków aktywizacji sprzedaży (reklama) i powstają systemy masowej dystrybucji towarów. Racjonalizacja zbytu i doskonalenie produktów ale planowanie produkcji i inwestycji przebiega według zasad wypracowanych w fazie produkcyjnej. Pytanie "jak produkować" zastępuje "jak sprzedać to, co firma potrafi masowo i tanio wytwarzać".

• ORIENTACJA MARKETINGOWA która odnosi się do społeczeństwa obfitości. Pojawia się rynek konsumenta, rynki ponadnarodowe i globalne

• .Szybki rozwój nauki i techniki powoduje, że skraca się żywot produktu na rynku. Trzeba najpierw poznać potrzeby konsumenta ewentualnie wykreować nowe, a dopiero potem zaprojektować produkt i wyprodukować go. Charakterystyczne stają się badania marketingowe. Pytanie: "jak wybrać i zdobyć, ewentualnie stworzyć, a następnie utrzymać rynek zbytu, który zapewniałby przedsiębiorstwu źródło przychodów odpowiednie do jego potrzeb i aspiracji rozwojowych.

Pyt. 76 Funkcje finansów publicznych

Ekonomiczne funkcje pieniądza:

1. Funkcja cyrkulacyjna (transakcyjna) - pieniądz jest powszechnym "środkiem wymiany" w transakcjach kupna-sprzedaży. Każdy przyjmuje go za sprzedane towary i usługi, wiedząc o tym, że za pieniądze będzie mógł nabyć inne niezbędne mu dobra (materialne lub usługi). Dzięki pieniądzowi nastąpiło rozdzielenie w czasie transakcji kupna-sprzedaży na dwie odrębne czynności - transakcję kupna oraz transakcję sprzedaży - przez co przestała istnieć konieczność zachowania jedności czasu i miejsca. Towar lub usługa może być sprzedany, a za otrzymane pieniądze dokonać zakupu towaru lub usługi w innym miejscu oraz w innym terminie.

2. Funkcja obrachunkowa (miernik wartości towarów) - pieniądz jest „miernikiem wartości”. Przy pomocy pieniądza możliwe jest wyrażenie wartości innych towarów (w postaci cen towarów w jednostkach pieniężnych), ponieważ jest powszechnym ekwiwalentem. Cena jest pieniężnym wyrazem wartości towarów i usług. Wyrażenie wartości towarów i usług w pieniądzu wiąże się z siłą nabywczą pieniądza. Aby określić cenę towaru lub usługi nie trzeba posiadać pieniądza, gdyż pełni on rolę miernika wartości również abstrakcyjnie.

3. Funkcja płatnicza - pieniądz jest "środkiem płatniczym". Pieniądz stał się środkiem płatniczym poprzez oddzielenie się ruchu towarów i świadczonych usług w czasie od ruchu pieniądza. Dzieje się tak dlatego, że zapłata za towar lub usługę nie musi następować natychmiast po ich dostawie. Zarówno sprzedający jak i kupujący zazwyczaj umawiają się co do terminu zapłaty należności za dostarczone towary lub usługi. Powstaje więc zobowiązanie odbiorcy wobec dostawcy, które wyrównane będzie w formie pieniężnej w terminie późniejszym. Pieniądz spełnia funkcję środka płatniczego również przy pokrywaniu innych zobowiązań, jak np. z tytułu podatków i opłat, wynagrodzeń pracowników, spłaty kredytów, darowizn itp. Wraz z rozwojem społeczno-gospodarczym funkcja pieniądza jako środka płatniczego ciągle wzrasta, natomiast jako środka wymiany, maleje. Transakcje gotówkowe występują w obrocie gospodarczym coraz rzadziej, gdyż są zastępowane powszechnie przez obrót bezgotówkowy.

4. Funkcja tezauryzacyjna - funkcję "środka przechowywania wartości (tezauryzacji)" pieniądz spełnia wtedy, gdy środki pieniężne uzyskane ze sprzedaży towarów lub usług nie są przeznaczane na zakup innych towarów lub pokrycie zobowiązań, lecz są przechowywane (oszczędzane). Przechowywanie pieniędzy jest znacznie łatwiejsze niż innych towarów. Ponadto pieniądz może być w każdej chwili zamieniony na potrzebny towar. Jest on najbardziej płynnym aktywem majątkowym każdego podmiotu gospodarczego lub osoby fizycznej. Można go w każdej chwili wykorzystać jako środek płatniczy. Jednak aby pieniądz prawidłowo spełniał funkcję tezauryzacyjną, musi posiadać zaufanie podmiotów gospodarczych i ludności, w szczególności zaś musi przeważac przekonanie, że jego siła nabywcza nie zmniejszy się w znacznym stopniu.

Społeczne funkcje pieniądza:

1. Funkcja behawioralna (zachowawcza) - pieniądz jest środkiem determinującym ludzkie zachowania, ponieważ jest ekwiwalentem wszystkiego, co jest człowiekowi niezbędne do życia. Kształtuje pragnienia, sposób myślenia, styl życia i konsumpcji. Stał się wartością absolutną, przedmiotem pragnień co nie zawsze prowadzi do pozytywnych zjawisk (np. chciwość, skąpstwo, przekupstwo itp.).

2. Funkcja motywacyjna - chęć posiadania pieniądza motywuje ludzi do podejmowania działań w celu jego pozyskania. Działania te mogą mieć dwojaki charakter:

społecznie uznane - uczciwa praca za odpowiednim wynagrodzeniem;

nieuczciwe - wynikające z chęci szybkiego wzbogacenia się, np. płatne zabójstwa, handel ludźmi, korupcja itp.

3. Funkcja motywacyjna - pieniądza jest powszechnie stosowana przez pracodawców w celu pobudzenia pracowników do efektywniejszej pracy.

4. Funkcja informacyjna (komunikacyjna) - pieniądze stanowią źródło informacji o sytuacji ekonomicznej państwa, które je emituje. Z kolei wygląd, technika wykonania, oraz materiał z jakiego został wykonany pieniądz informują o poziomie kultury danego społeczeństwa. Płaca natomiast nie jest jedynie miarą wysiłku pracownika, ale informacją co we własnym i społecznym interesie zrobił.

5. Funkcja dezintegracyjna - pieniądz powoduje rozpad struktur społecznych i powstawanie nowych. Dążenie do wzbogacenia się wywołuje wiele różnic między grupami społecznymi. Uwidacznia się rozwarstwienie społeczeństwa pod względem ilości posiadanego pieniądza, co za tym idzie władzy, wpływów, sławy itp. Pokusa zdobycia pieniędzy za wszelką cenę determinuje rozwój przestępczości. Środki z nielegalnej działalności wprowadzane do państwowego obiegu wpływają niekorzystnie na stabilność finansową państwa.

6. Funkcja integrująco-instytucjonalna - pieniądz wpływa na powstanie i kształtowanie się stosunków między ludźmi. Na ich podłożu powstają instytucje społeczno-finansowe (banki, giełdy, fundacje, zakłady ubezpieczeniowe), które mają za zadanie zaspokajanie społecznych potrzeb. Pieniądz jest też efektywnym narzędziem kontrolowania działalności tych instytucji.

Pyt. 78 Ryzyko finansowe w działalności biura podróży.

Definicję ryzyka finansowego zaproponował Bank Rozrachunków Międzynarodowych (Bank for International Settlements - BIS). Według tej definicji ryzyko finansowe można ogólnie zdefiniować jako ryzyko związane z podejmowaniem decyzji finansowych, dotyczących sposobów finansowania działalności jednostki. Ryzyko to określane jest przez rodzaj i strukturę poszczególnych źródeł finansowania działalności. Definicja tak jest w dalszym ciągu bardzo ogólna i obejmuje szereg źródeł ryzyka występujących w działalności podmiotów gospodarczych. BIS zaproponował wyodrębnienie pięciu podstawowych podkategorii ryzyka finansowego:

- ryzyko kredytowe - rozumiane jako ryzyko niewywiązania się partnera transakcji z jego zobowiązań,

- ryzyko rynkowe - definiowane jako możliwość zmiany warunków finansowych w wyniku zmian cen rynkowych

- ryzyko płynności - składające się z dwóch elementów: pierwszego, uzależnionego od konkretnego instrumentu finansowego i drugiego, związanego z wypłacalnością instytucji. Pierwszy rodzaj ryzyka wiąże się z niezdolnością instytucji do zajęcia określonej pozycji na rynku danego instrumentu z powodu braku płynności lub przerwy w działu rynku. Drugi definiowany jest jako brak zdolności do realizowania bieżących zobowiązań,

- ryzyko operacyjne - definiowane jako zagrożenie zdolności do osiągnięcia zamierzonych celów w wyniku błędów w systemach informacyjnych, błędach pracowników, lub brakiem odpowiedniej kontroli wewnętrznej w danej instytucji,

- ryzyko prawne - rozumiane jako ryzyko poniesienia straty z powodu nieprzeprowadzenia transakcji (ze względu na bariery prawne, nieodpowiednią dokumentację itp.).

. Zarządzanie ryzykiem

Zarządzanie ryzykiem - to system metod i działań zmierzających do obniżenia stopnia oddziaływania ryzyka na funkcjonowanie podmiotu gospodarczego i do podejmowania w tym celu optymalnych decyzji. Szczegółowe poznanie charakteru i zakresu potencjalnego ryzyka pozwala na wybór w odpowiednim czasie czynności zapobiegawczych (np. ubezpieczenie od niektórych rodzajów ryzyka) bądź też minimalizujących jego wpływ i skutki.

Zatrzymanie ryzyka w firmie jest bardziej popularne dużych korporacjach niż w małych firmach. Oznacza ono, że firma wybrała wariant pokrywania ewentualnych strat sama poprzez:

1. pokrycie straty z zysku netto;

2. sprzedaż aktywów w celu zastąpienia tych, które zostały utracone albo zniszczone;

3. tworzenie na nieprzewidziane wypadki specjalnego funduszu pełniącego rolę samo ubezpieczenia, z którego pokrywane są straty;

4. podpisanie umów pożyczkowych, które mogą być wykorzystane w przypadku wystąpienia w firmie strat;

5. wyrównanie pozycji walutowych, czyli dążenie do osiągnięcia równowagi pomiędzy przychodami i rozchodami w danej walucie w tym samym okresie

Pyt. 79 Turystyczne i rekreacyjne podmioty gospodarcze na rynku finansowym.

Aby móc w pełni odpowiedzieć na to pytanie należy zastanowić się nad tym czym jest rynek finansowy i jak on działa?

Najprościej mówiąc rynek finansowy to rynek na którym spotykają się kapitałodawcy i kapitałobiorcy; jest to rynek na którym dokonuje się wymiany instrumentów finansowych, miejsce, gdzie dokonuje się transakcji środkami pieniężnymi.

Kapitałodawcy (nabywcy instrumentów finansowych):

• Gospodarstwa domowe (np. zakup akcji, obligacji, lokata bankowa)

• Przedsiębiorstwa (np. zakup bonów skarbowych)

• Władze publiczne (np. lokowanie rezerw dewizowych)

Kapitałobiorcy (wystawcy instrumentów finansowych):

• Gospodarstwa domowe (np. kredyt hipoteczny)

• Przedsiębiorstwa (np. emisja akcji lub obligacji)

• Władze publiczne (np. emisja obligacji skarbowych lub komunalnych)

Naczelną zasadą panującą na rynku finansowym jest POPYT i PODAŻ.

Podaż turystyczna/rekreacyjna to ilość produktu turystycznego/rekreacyjnego oferowana na sprzedaż w danym okresie po danej cenie.

Popyt turystyczny/rekreacyjny to wielkość zapotrzebowania na produkt turystyczny/rekreacyjny przy danej cenie i w danym okresie.

Jaką więc funkcję pełnią podmioty turystyczne i rekreacyjne na rynku finansowym? Otóż rolą tych podmiotów jest zaspakajanie potrzeb klientów - pełnią zatem funkcje społeczną, ALE aby klient mógł zaspokoić swoje potrzeby musi wykupić usługę od organizatora turystyki bądź przedsiębiorstwa rekreacyjnego. Zatem następuje wpływ środków pieniężnych na konto tych podmiotów. Z pozyskanych środków (uzyskanych dochodów) dane podmioty muszą zapłacić podatek - CIT, które obecnie wynosi 19%. Kwoty z podatków zasilają budżet państwa a ten może byś redystrybuowany i kapitał może być wykorzystany na rozwój turystyki/rekreacji. A zatem im więcej dane podmioty zarobią tym większa szansa na poprawę sytuacji w danej branży (turystycznej bądź rekreacyjnej).

Należy tutaj również zwrócić uwagę na kwestie tzw. niewidzialnego eksportu to znaczy napływu turystów zagranicznych do Polski, a co za tym idzie napływu kapitału. Istotną kwestią jest również to aby podmioty turystyczne zachęciły Polaków do spędzania wakacji/urlopów w kraju, gdyż to zapewni dodatkowy wpływ środków pieniężnych do budżetu państwa.

Rynek finansowy obejmuje :

• towarzystwa ubezpieczeniowe,

• banki,

• akcje,

• obligacje,

• rynek papierów wartościowych,

• rynek walutowy.

Biura turystyczne i agenci turystyczni korzystają z rynku finansowego. Dotyczy to kredytów, gwarancji bankowej ,ubezpieczeń, oraz walut. 

Kredyty: np. na rozkręcenie biznesu 

Ubezpieczenia: Ustawa o usługach turystycznych z 1997r  nakłada obowiązek posiadania przez organizatora turystyki zabezpieczeń: polisy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej na rzecz klientów, gwarancji ubezpieczeniowej, lub gwarancji bankowej.  

Te ubezpieczenia obejmują  sytuacje:

• Odwołanie wyjazdu organizowanego za pośrednictwem ubezpieczonego

• Powrót klientów do kraju.

 

Dodatkowe ubezpieczenia w turystyce: 

• KL (kosztów leczenia) nagłe zachorowanie, lub nieszczęśliwy wypadek podczas wyjazdu

• NNW od następstw nieszczęśliwch wypadków w tym też assistance ( pomoc w języku polskim, całodobowa linia telefoniczna alarmowa, załatwienie wszelkich formalności związanych  zleczeniem przez pośrednika)

• Ubezpieczenie bagażu podróżnego

• Ubezpieczenie kosztów ratownictwa ( akcji ratowniczej, akcji poszukiwawczej)

• Ubezpieczenie kosztów odwołania imprezy/ przerwania uczestnictwa

• Kraje UE- europejska karta ubezpieczenia zdrowotnego 

Rynek walutowy: Ściśle związany z turystyką wyjazdową. 
 

Podmioty gospodarcze Turystyczne i Rekreacyjne uczestniczą w rynku finansowym poprzez:

• inwestycje kapitału

• Zakup papierów wartościowych, akcji

• Leasing (specyficzna forma kredytowania np. zakupu działalności )

• Korzystanie z rynku usług ubezpieczeniowych

 

Korzystanie z rynku walutowego( kształtowanie kursu walut przez rynek oraz NBP):

• deprecjacja-powolny wzrost wartości waluty

• aprecjacja- powolny spadek wartości waluty

• dewaluacja- jednorazowy wzrost wartości waluty

rewaluacja- jednorazowy spadek wartości waluty 

Pyt. 80 Podatki pośrednie i bezpośrednie - brak ich wpływ na dochody budżetu państwa.

Podatek- przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenie pieniężne o charakterze powszechnym, nakładane z mocy prawa przez państwo lub inne organy władzy publicznej (np. samorządy lokalne) na osoby fizyczne i prawne.

Podatki spełniają trzy główne funkcje:
1)fiskalną - są głównym źródłem dochodów budżetu państwa, gwarantują finansowanie wydatków publicznych. Jest to pierwotna, najstarsza funkcja podatków.
2)redystrybucyjną są instrumentem przesuwania dochodów pomiędzy różnymi grupami społecznymi.

3)stymulacyjną - są wykorzystywane przez państwo jako instrument oddziaływania na decyzje podmiotów gospodarczych w celu skorelowania ich z założeniami polityki gospodarczej i społecznej państwa.

Podatki bezpośrednie, typ podatków, których zasadniczą cechą w intencji ustawodawcy jest jedność podmiotu opłacającego ten podatek i ponoszącego jego faktyczny ciężar ekonomiczny.

Do podatków bezpośrednich zalicza się:

Podatki majątkowe, ogół podatków związanych z prawami własności.

Podatki dochodowe, ogół podatków, w których przedmiotem opodatkowania jest osiągany przez podmiot gospodarczy, podlegający obowiązkowi podatkowemu dochód, będący zarazem źródłem opłacenia tego podatku. Kwota należnego podatku dochodowego uzależniona jest od wysokości dochodu, będącej podstawą opodatkowania, oraz od obowiązującej skali podatkowej.

Podatki pośrednie, typ podatków, których konstrukcja rozdziela podmiot gospodarczy zobowiązany do ich naliczenia i zapłacenia od podmiotu, który ponosi ich faktyczny ciężar ekonomiczny. Wiąże się to z założonym przez ustawodawcę zjawiskiem doliczania podatków pośrednich przez sprzedawcę do ceny produktu (w sposób ukryty lub jawny), w rezultacie czego faktycznie ich ciężar ponosi nabywca. Do podatków pośrednich zalicza się wszystkie podatki od obrotu i konsumpcji (np. podatek VAT)

W skrócie:

skrócie mówiąc, podatki bezpośrednie to takie, które płacimy od razu. Najbardziej popularny z nich jest PIT, czyli podatek od dochodów osobistych. Choć dzisiaj płacą go za nas pracodawcy, pochodzi wprost z naszej kieszeni, potrącany bezpośrednio z miesięcznej wypłaty. Innymi podatkami bezpośrednimi są podatek rolny, leśny i od spadków i darowizn.

Podatek pośredni także płacimy my, ale jest on ukryty w cenie towarów i usług, z jakich korzystamy. Czy wiemy, ile w cenie litra mleka jest podatku? A w cenie książki czy biletu autobusowego? Te produkty opodatkowane są VAT-em, czyli podatkiem od towarów i usług. W zależności od towaru w Polsce stawka tego podatku wynosi 22, 7, 3 albo O proc. Usługi objęte są VAT-em w wysokości 7 proc. lub 22 proc., choć lista usług wyżej opodatkowanych cały czas się wydłuża. Innym podatkiem pośrednim jest akcyza, nakładana przez państwo arbitralnie na niektóre towary (np. alkohol, papierosy czy benzynę), czy też podatek od gier losowych.

Najwięcej państwo zyskuje na podatku VAT i akcyzie. W sumie to aż 60 proc wpływów do budżetu. Natomiast najbardziej na kondycję gospodarki albo na jej wydajność wpływa opodatkowanie pracy.

Pyt. 81 Style zarządzania i ich wpływ na skuteczność zarządzania w organizacjach turystycznych i rekreacyjnych.

Kształt procesu zarządzania i jego efektywność zależą od cech zarządzającego i od nastawienia psychicznego podwładnych. Cechy zarządzającego, jego charakter, kwalifikacje i umiejętności kierownicze decydują o doborze stylu kierowania, który jest sposobem, w jaki zarządzający wywołuje działanie podwładnych. W celu wywołania tego działania zarządzający stosuje określone środki i one właśnie wskazują jaki styl kierowania został przyjęty. Styl kierowania rozumieć będziemy jako utrwalony sposób oddziaływania na podwładnych, tak aby zachowali się oni zgodnie z jego wolą.

TYPOLOGIA STYLÓW KIEROWANIA :

ƒ autokratyczny

ƒ demokratyczny

ƒ uchylający się od ingerencji

AUTOKRATA - ja zdecydowałem, ja zrobiłem..., itd.

- wyznacza i kieruje aktywnością, celami zarówno poszczególnych członków jak i całej grupy;

- przydziela każdemu członkowi organizacji obszar działalności i współpracowników;

- przy ocenie działalności nie można rozpoznać wg jakich kryteriów jest ona dokonywana;

- wyznaje zasadę, że świat dzieli się na tych, którzy podejmują decyzję, i tych którzy są zobowiązani te decyzje wykonywać - tę pierwszą grupę ludzi reprezentuje on, grupę drugą - wszyscy jego podwładni;

- koncentruje w swoim ręku wszystkie decyzje co do przebiegu pracy w podległym sobie zespole, nie pozostawiając swoim podwładnym żadnego marginesu swobody działania, nie dopuszcza podwładnych do podejmowania decyzji,

- pragnie znać najdrobniejsze szczegóły związane z pracą podległego personelu, a jednocześnie skrupulatnie blokuje wszystkie informacje napływające z zewnątrz, hołdując zasadzie, iż „nie ten rządzi kto ma władzę, ale ten kto ma informację”;

- niechętnie przyjmuje przejawy inicjatywy ze strony podwładnych, wszelka inspiracja stanowi wyłącznie jego domenę, działa bez porozumienia z podwładnymi;

- woli oddziaływać na podwładnych za pomocą kar niż nagród;

- sprawuje „rządy twardej ręki” w skrajnych przypadkach;

- mówi w sposób nie zachęcający do zdawania pytań;

- odmawia wyjaśnień;

- utrzymuje dystans w stosunkach z podwładnymi.

DEMOKRATA - my zdecydowaliśmy, my zrobiliśmy..., itd.

- troszczy się by członkowie grupy uczynili przedmiotem dyskusji cele organizacji;

- przy ocenie działalności członków grupy próbuje przedstawić obiektywne podstawy wartościowania;

- przed podjęciem decyzji zasięga opinii swoich współpracowników;

- rozstrzyganie spraw szczegółowych pozostawia swoim podwładnym, którzy tym samym mają względnie dużą swobodę działania i wykonują przydzielone zadania samodzielnie;

- nie interesuje się „drobiazgami' związanymi z przebiegiem pracy, przejawia natomiast zainteresowanie sprawami osobistymi podległego sobie personelu;

- stwarza warunki sprzyjające wyzwalaniu się inicjatywy i pomysłowości współpracowników;

- pobudza do działania drogą przekazywania informacji i dyskusji, a nie suchego rozkazodawstwa;

- jest gotów wysłuchać krytycznych uwag podwładnych, a nawet zmienić pod ich wpływem swój sposób postępowania;

- w zespole przez niego kierowanym wytwarza się dobry klimat pracy i silna więź współdziałania;

- pełni rolę koordynatora działalności zakładu pracy;

- stara się uzyskać aprobatę podwładnych.

UCHYLAJĄCY SIĘ OD INGERENCJI - oni zdecydowali, oni zrobili....itd.

- odgrywa rolę przyjacielską, ale czasem pasywną i daje członkom grupy wiele swobody;

- na pytania odpowiada zgodnie z życzeniami i oczekiwaniami osoby pytającej;

- często unika oceniania członków grupy w prowadzonej przez nich działalności, nie zależnie od tego czy ta ocena jest pozytywna czy negatywna;

- w ogóle nie interesuje się biegiem spraw;

- jest najbardziej zadowolony wówczas, gdy podwładny z niczym się do niego nie zwraca;

- jest nie zdolny do sprawowania konkretnej władzy i kontroli;

Raddin wyróżnił 12 różnych stylów:

Przyjazny - dbający o ludzi, współpracujący z nimi, szkolący swoich pracowników, dobrze wynagradza.

Otwarty - deklaruje otwarty sposób komunikacji.

Misjonarski - dobrotliwy, zabiega o akceptację pracowników, nie lubi podejmować decyzji.

Kompleksowy - wykorzystuje wiedzę specjalistów, buduje sprawne zespoły, stawia na wyniki, sprawiedliwy w postępowaniu z ludźmi.

Ugodowiec - ucieka od konfliktów.

Dyrektorski - jest zainteresowany firmą i zna jej słabe strony.

Gorliwy - dużo pracuje, liczą się efekty.

Autokratyczny życzliwy - szanuje umiejętności i czas pracowników.

Autokrata - preferuje kary, ścisły nadzór.

Wyizolowany - skoncentrowany tylko na swoich obowiązkach, przeciwny zmianom, ogranicza kontakty z ludźmi.

Biurokrata - ściśle przestrzega przepisów.

Olewający - chce doczekać do emerytury, nie interesuje się ludźmi, tylko obowiązki.

Pyt. 82 Dług publiczny i jego wpływ na gospodarkę

Dług publiczny (albo zgodnie z definicją ustawową „państwowy dług publiczny”) - obejmuje nominalne zadłużenie podmiotów sektora finansów publicznych, ustalone po wyeliminowaniu przepływów finansowych pomiędzy podmiotami należącymi do tego sektora (skonsolidowane zadłużenie brutto), zaciągnięte z następujących tytułów:

• papiery wartościowe opiewające wyłącznie na świadczenia pieniężne (poza papierami udziałowymi),

• pożyczki (w tym papiery wartościowe, których zbywalność jest ograniczona),

• kredyty,

• przyjęte depozyty,

• zobowiązania wymagalne (tzn. zobowiązania, których termin płatności minął, a które nie zostały przedawnione lub umorzone)
  
  

Pyt. 83 Charakterystyka przestrzeni agroturystycznej kraju.

Ze względu na warunki przyrodnicze, kulturowe oraz infrastrukturę wiejską dokonano podziału kraju na siedem regionów turystyki wiejskiej:

1. Pomorze - morze, jeziora, lasy i ruchome wydmy.

Region charakteryzują przede wszystkim czyste powietrze, tysiące kilometrów piaszczystych plaż, wydm i urwistych klifów oraz mierzei i przybrzeżnych jezior, a także zabytkowe latarnie morskie m.in. w Świnoujściu, Kołobrzegu, Jastarni, Helu, Sopocie, Gdańsku - Porcie Północnym. Region jest pełen urokliwych rybackich i żeglarskich przystani oraz małych i dużych kurortów. Turyści mogą korzystać z rozległych terenów leśnych.

2. Mazury - przyroda, jeziora, lasy.

Obszar o niewielkim stopniu przekształcenia przez człowieka. Liczne jeziora i szlaki wodne. Ogromne kompleksy leśne, rzeki, jeziora i kanały umożliwiające rozwój wszelkich form turystyki wodnej, a także obszary prastarych bagien i torfowisk. Unikatowe skanseny i zabytki architektury.

3. Wielkopolska - dworki, pałace ziemiańskie, budowle sakralne, parki, wysoka kultura rolna, kultura historyczna.

Region obfitujący w tereny cenne przyrodniczo i obszary chronione. Turystów przyciągają liczne kościoły, pałace, ratusze, dwory, wiatraki, a także muzea. Największą popularnością cieszy się szlak piastowski, który prowadzi przez miejscowości związane z początkiem polskiej państwowości. Wielkopolski PN - skansen form polodowcowych, z którym sąsiaduje rezerwat najstarszych liczących po kilkaset lat, europejskich dębów. (okolice Rogalina). Do regionu należy częściowo Drawieński PN.

4. Polska Centralna - tradycyjna wieś polska i zabytkowe miasta.

Do regionu należą przede wszystkim znane miejscowości, np. Warszawa, Piotrków Trybunalski, Łódź, Tomaszów Mazowiecki, Leszno, Zgierz i Brzeziny. Centralny region polski najmniej kojarzy się z turystyką i regionem przyrodniczym, jednak podziwiać tu można Wydmy Mazowieckie, Park Sulejowski, Park Kampinoski, Park Chojnowski oraz Zalew Zegrzyński.

5. Polska Wschodnia - krajobraz wiejski to lasy i doliny rzek.

Obszar obejmujący 5 województw: lubelskie, podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie oraz warmińsko-mazurskie. Region charakteryzuje się dużym udziałem powierzchni chronionych. Tereny województw podlaskiego i warmińsko-mazurskiego to rejony o nieskażonej przyrodzie i niezwykłych walorach krajoznawczych. Obszar ten nazywany jest „Zielonymi Płucami Polski”

6. Sudety - wsie w górach i dziedzictwo kulturowe.

Ogromny masyw górski ciągnący się na zachód od Bramy Morawskiej, rozdzielony pasmami dolin, z których każde nosi nazwę podkreślającą jego charakter np. Góry Złote, Góry Sowie. Najwyższym pasmem górskim są Karkonosze. Turyści mogą podziwiać oryginalne formy skalne w Górach Stołowych, stalaktyty w Jaskini Niedźwiedziej i wodospady w Karkonoszach. Specyfika gór zachęca do uprawiania sportów zimowych oraz turystyki pieszej latem.

7. Karpaty i Tatry - piękna przyroda, krajobrazy górskie.

Tatry to jedyny obszar w Polsce, który charakteryzuje się krajobrazem wysokogórskim. Szczególnie interesujące dla turystów są wyraźne piętra roślinne, lasy z bogatą fauna i florą (m.in. niedźwiedzie brunatne, świstaki, kozice), hale, ciekawe formy skalne, górskie potoki, wodospady, jaskinie oraz liczne górskie stawy. Na obszarze Karpat znajdują się szlaki turystyczne z licznymi schroniskami i terenami narciarskimi.

Pyt. 84 Produkty i usługi oferowane w ramach działalności agroturystycznej.

(podział na gałęzie i kategorie)

• Agrohotelarstwo: Pobyt w gospodarstwie; Pobyt w domu miejskim; Agrohotel (agromotel); Nocleg samoobsługowy; Agrocamping; Agrohotelarstwo specjalne

• Agorgastronomia: Posiłki domowe; Stołówka; Restauracja; Pola piknikowe; Są to: Posiłki własne; Stołówka; Restauracja; Pole piknikowe; Produkty wykorzystywane do przygotowywania posiłków zwykle pochodzą z produkcji regionalnej, z produkcji własnego gospodarstwa. Są zdrowsze, nienasycone środkami chemicznymi.. W agrogastronomii często proponuje się potrawy regionalne

• Agroturystyka właściwa: Obserwacja procesu produkcyjnego; Uczestniczenie w procesie produkcyjnym; Ścieżki dydaktyczne, pisze i objazdowe; Gospodarskie ZOO, safari, bezpośredni kontakt ze zwierzętami domowymi i przyrodą

• Sprzedaż bezpośrednia: Sprzedaż bezpośrednia produktów z gospodarstwa; Sprzedaż typu „zbierz sam”; Sklepy gospodarskie lub przyzakładowe

• Agrowypoczynek: Wypoczynek wakacyjny; Wypoczynek weekendowy; Pobyt świąteczny

• Agrosport: Spacery, marsze, jazda na rowerze; Jazda konna; Sporty wymagające dużej przestrzeni; Gry terenowe nowej generacji; Łowiectwo; Wędkarstwo

• Agrorozrywka: Zwiedzanie parków i ogrodów; Wyjazdy i wycieczki na tereny wiejskie; Labirynty z kukurydzy i soi; Słomiane konstrukcje

• Aeroterapia: Hipoterapia; Terapia wykorzystujące specyfiki roślinne i zwierzęce; Specyficzne diety; Hipoterapia - działanie mające na celu przywracanie zdrowia i usprawnianie przy pomocy konia i jazdy konnej, osób:

- po przebytych chorobach zostawiających trwałe ślady w sprawności fizycznej i w życiu psychicznym, upośledzonych umysłowo, z deficytami rozwojowymi, z uszkodzeniami analizatorów (wzrok, słuch), niedostosowanych społecznie.

Celem terapii z koniem i terapii jazdą konną jest przywrócenie tym osobom sprawności fizycznej i psychicznej w możliwym do osiągnięcia zakresie. Hipoterapia stanowi jeden z elementów rehabilitacji leczniczej i jako taka jest prowadzona przez specjalistę, na zlecenie lekarza.

2. Terapia wykorzystująca specyfiki roślinne i zwierzęce

Terapia wzmacniająca, regenerująca, głównie ziołolecznictwo. Wykorzystywanie produktów naturalnych, pochodzenia roślinnego i zwierzęcego.

3. Specyficzne diety

Zalecane przez lekarza lub dietetyka. W gospodarstwach agroturystycznych produkty wolne są od środków chemicznych. Są zdrowsze, dlatego warto realizować tu np. diety oczyszczające, wzmacniające organizm.

4. Minisanatoria

Małe ośrodki odnowy biologicznej, organizowane w przestrzeni wiejskiej, posiadające podstawowe wyposażenie sanatoryjne.

• Etnografia: Gospodarstwa historyczne; Wsie historyczne; Muzea sztuki ludowej i rolnictwa

Pyt. 85 Założenia turystyki zrównoważonej.

Turystyka zrównoważona - celem tej koncepcji jest zintegrowanie działalności turystycznej z celami ochrony przyrody, a także kształtowaniem nowych zachowań turystów oraz organizatorów ruchu turystycznego. Te nowe postawy winny być korzystne etycznie i społecznie dla lokalnej ludności.

Turystykę zrównoważoną charakteryzuje stosowanie następujących zasad:

• rozwój turystyki jest dostosowany do rodzaju i jakości zasobów środowiska przyrodniczego i nie może przyczyniać się do ich degradacji

• miejscowa ludność partycypuje we wszystkich przedsięwzięciach związanych z turystyką, które podejmowane są na zamieszkanych przez nią terenach,

• oferta turystyczna opiera się na miejscowych zasobach naturalnych, ludzkich, materialnych i obejmuje niewielkie obiekty, dostosowane skalą do otoczenia,

• rozwój turystyki jest zintegrowany z miejscowym rozwojem gospodarczym oraz jest korzystny etycznie, społecznie i ekonomicznie dla miejscowej ludności.

Turystyka zrównoważona to każda forma rozwoju turystycznego zagospodarowania i aktywności turystycznej, która podtrzymuje ekologiczną, społeczną i ekonomiczna integralność terenów, a także zachowuje dla przyszłych pokoleń z niezmienionym stanie zasoby naturalne i kulturowe tych obszarów. Głównym więc założeniem turystyki zrównoważonej jest osiąganie harmonii pomiędzy potrzebami turystycznymi, środowiskiem naturalnym i społecznościami lokalnymi.

Turystyka zrównoważona w odniesieniu do obszarów o wyjątkowych walorach przyrodniczych nazywa się turystyką łagodną lub przyjazną środowisku, a więc zgodną z zasadami ekorozwoju.

Pyt. 86 Turystyka zrównoważona i jej powiązania z ekorozwojem.

Pojęcie turystyki zrównoważonej nawiązuje bezpośrednio do idei ekorozwoju lub rozwoju zrównoważonego. Ekorozwój po raz pierwszy zdefiniowano w deklaracji konwencji ONZ, a dokładne jego zasady sformułowała Światowa Komisja środowiska i Rozwoju. Z kolei podczas Konferencji Narodów Zjednoczonych zwanej tez Szczytem Ziemi, przedstawiciele niemal wszystkich państwa świata podpisali deklarację zobowiązującą rządy tych krajów do wdrażania zasad nowego rozwoju społeczno-ekonomicznego. Deklaracja z Rio lub Karta Ziemi określiła 27 priorytetów zrównoważonego rozwoju, które wyznaczają kierunki nowoczesnej polityki gospodarczej na świecie.

Przez zrównoważony rozwój należy rozumieć taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego jak i przyszłych pokoleń.
Rozwój zrównoważony to taki, który zapewnia obecnym i przyszłym pokoleniom możliwość realizacji ich potrzeb i odbywa się w harmonii ze środowiskiem.

Ekorozwój musi godzić ze sobą ład: ekologiczny, społeczny, gospodarczy i przestrzenny. Programy działań, które zakładają integracje powyższych elementów zwane są Agendami 21.

Wśród priorytetowych celów zrównoważonego rozwoju turystycznego znalazły się cele następujące:
• turystyka powinna propagować zdrowy i produktywny tryb życia w harmonii z przyrodą, zbliżać do siebie ludzi różnych narodowości, kreować otwartość i tolerancję,
• rozwój turystyczny ma przyczyniać się do zachowania zasobów przyrody oraz do ochrony tradycyjnej kultury lokalnych społeczności.
• rozwój turystyki w regionie powinien następować przy udziale miejscowej ludności i to już od etapu planowania, a turystyka powinna stanowić nowe źródło dochodu dla miejscowej ludności,
• działalność usługowa i produkcyjna w branży turystycznej powinna zmierzać do zmniejszania ilości odpadów i oszczędzania wody i energii; eliminowania z użycia substancji niebezpiecznych dla środowiska; stymulowania personelu, klientów i społeczności lokalnych do zachowań proekologicznych,
• kraje powinny promować wolną wymianę usług w turystyce, podporządkowaną zasadom zrównoważonego rozwoju i respektującą międzynarodowe prawo ochrony środowiska.

Pyt. 87 Ekoturystyka i jej znaczenie w Polsce i na świecie.

Ekoturystyka to jedna z form turystyki zrównoważonej, jest nazywana również zieloną turystyką, przyrodniczą turystyką lub ekoetnoturystyką.

☼ „to świadoma podróż do naturalnych miejsc przyrodniczych, która z jednej strony pomaga chronić środowisko naturalne, a z drugiej podtrzymuje dobrobyt lokalnych mieszkańców”

☼ „to podróżowanie w celu studiowania, podziwiania i czerpania zadowolenia z piękna krajobrazów, obserwacji dzikich zwierząt i roślin, jak również podziwiania miejscowych obyczajów i kultury”

☼ „to koncepcja turystyki związanej ze środowiskiem przyrodniczym, organizowanej i zarządzanej w sposób zrównoważony, zawierającej elementy edukacji ekologicznej oraz wnoszącej wkład finansowy w ochronę przyrody”

☼ „to podróż do natury, która przyczynia się do jej ochrony”

Cechy ekoturystyki wyróżniające ją spośród innych form podróżowania:

► ekoturystyka jest formą aktywnego i dogłębnego zwiedzania obszarów o wybitnych walorach przyrodniczych i kulturowych;

► ekoturystyka strzeże harmonii ekosystemów przyrodniczych i odrębności kulturowej lokalnych społeczności;

► ekoturystyka dostarcza środków finansowych skutecznej ochronie wartości dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego oraz przynosi realne korzyści ekonomiczno - społeczne ludności miejscowej.

Ekoturyści:

☼ to ludzie o dużej wrażliwości przyrodniczej i świadomości ekologicznej,

☼ okazują respekt i szacunek naturze,

☼ są zainteresowani zjawiskami przyrodniczymi i kulturowymi

☼ chcą się uczyć i kształtować swoje postawy podczas podróży ekologicznej

☼ są zainteresowani zarówno rekreacją jak i edukacją

Ekoturystyka obejmuje różne rodzaje turystyki:

● kwalifikowaną,

● krajoznawczą,

● wypoczynkową,

● przygodową itp..

WARUNEK

Osoba uczestnicząca w podróży:

● świadomie nie ingeruje w naturalne ekosystemy,

● wyraża szacunek dla otaczającej ją przyrody i kultury ludności miejscowej,

● jej turystyczne wydatki dostarczają funduszy dla ochrony przyrody i lokalnej gospodarki.

Turystyka przyrodnicza jest realizowana w przeróżnych formach.
Przykładowe rodzaje ekoturystyki:

• wędrówki i wspinaczki wysokogórskie;

• wycieczki w celu poznania flory danego regionu;

• wycieczki edukacyjne w celu nauki tańca, rzemiosła ludowego;

• nurkowanie wśród raf koralowych;

• spływy pontonami;

• wyprawy ornitologiczne;

• wyprawy żeglarskie;

• wycieczki konne;

• itd..

Wszystkie te formy ekoturystyki powinien łączyć specyficzny sposób organizowania podróży, w tym przede wszystkim troska o jak najmniejsze ingerowanie we wrażliwe ekosystemy oraz szerzenie szeroko pojętej edukacji ekologicznej, pobudzającej wrażliwość na sprawy przyrody zarówno ze strony turystów jak i ludności miejscowej.

Atrakcje ekoturystyczne:

► Środowisko przyrodnicze

W ekoturystyce największym walorem jest środowisko przyrodnicze:

{ w niewielkim stopniu przekształcone przez człowieka,

{ charakteryzujące się obfitością i dużą różnorodnością fauny i flory,

{ położone ciekawie geograficznie,

{ posiadające unikatowy krajobraz,

{ charakteryzujące się oryginalnymi formami przyrody nieożywionej itd.

Do atrakcji ekoturystycznych będą należały nie tylko tereny objęte ochroną prawną (parki narodowe, krajobrazowe, rezerwaty przyrody i biosfery, obszary chronionego krajobrazu), ale i wiele innych obszarów o wybitnych walorach przyrodniczych, które nie doczekały się jeszcze takiej formy ochrony;

► Środowisko kulturowe

Do dóbr kultury szczególnie atrakcyjnych, jeżeli chodzi o potrzeby ekoturystyki, zalicza się:

◙ zachowane tradycje, plemienne zwyczaje, obrzędy, obchody świąt i uroczystości rodzinnych, stroje, tradycyjną kuchnię i zajęcia typowe dla danej grupy etnicznej (np. pasterstwo, rzemiosło itp.);

◙ imprezy kulturalne: festiwale, przeglądy osiągnięć artystycznych, targi wyrobów lokalnych;

◙ tradycyjną architekturę i budownictwo, wystrój wnętrz, tradycyjne narzędzia i przedmioty gospodarstwa domowego;

◙ sztukę ludową: wyroby rzemiosła artystycznego, malarstwo, rzeźbę, muzykę, taniec, podania i legendy, pracownie twórców ludowych;

◙ zabytki archeologiczne, pozostałości po starożytnych cywilizacjach itp.;

◙ muzea etnograficzne, regionalne, skanseny, izby regionalne

Duża część obszarów cennych przyrodniczo jest objęta ochroną, dlatego organizatorzy i uczestnicy ekoturystyki są szczególnie zainteresowani różnego typu terenami prawnie chronionymi. Obszary te mogą wiele skorzystać z rozwoju ekoturystyki, ponieważ zielona turystyka:

♦ zwiększa świadomość ekologiczną zarówno turystów, jak i lokalnych mieszkańców, którzy widząc zainteresowanie zwiedzających regionem zaczynają doceniać bogactwa naturalne i uczestniczyć w ich ochronie;

♦ dostarcza funduszy na wspieranie funduszy ochronnych, pielęgnację parków, wydawanie map i broszur informacyjno - edukacyjnych (dzięki opłatom za wstępy do parków, sprzedaży pamiątek i przewodników);

♦ buduje poparcie społeczne dla obszarów chronionych, bez którego nie mają one szans przetrwania i egzystencji;

Prawidłowy rozwój ekoturystyki na obszarach chronionych powinien spełniać trzy grupy celów:

◘ ekologiczne

- zapewnienie ochrony przyrody i krajobrazu w długiej perspektywie,

- budowanie klimatu poparcia dla terenów chronionych wśród społeczności lokalnych oraz turystów;

◘ społeczne

- zapewnienie turystom ciekawego i wartościowego pobytu na łonie natury,

- poprawa jakości życia ludności miejscowej,

- szerzenie zasad i potrzeby rozwijania zrównoważonej turystyki

- zagwarantowanie, że różne grupy społeczne będą korzystać i czerpać przyjemność z istnienia terenów chronionych;

◘ ekonomiczne

- wspieranie zrównoważonego rozwoju gospodarczego w najbardziej wrażliwych i cennych regionach świata

- przyczyniania się do rozwoju gospodarki i likwidacji bezrobocia,

- dostarczanie środków finansowych na cele ochrony przyrody i krajobrazu

Szacuje się, że turystyka przyrodnicza jest najszybciej rozwijającym się segmentem rynku turystycznego na świecie. Trwa moda na ekoturystykę.

Pyt. 88 Szlaki turystyczne i ich wpływ na biocenozę.

Biocenoza (gr. bios życie i koinós wspólny) - zespół populacji organizmów roślinnych (fitocenoza), zwierzęcych (zoocenoza) i mikroorganizmów danego środowiska (biotopu), należących do różnych gatunków, ale powiązanych ze sobą różnorodnymi czynnikami ekologicznymi i zależnościami pokarmowymi, tworzących całość, która pozostaje w przyrodzie w stanie homeostazy (czyli dynamicznej równowagi). Biocenoza oraz biotop, czyli środowisko fizyczne (nieożywione) tworzą ekosystem.

Biocenozy mogą być naturalne (sawanna, las, jezioro) i sztuczne (park, ogród).

Wpływ turystyki pieszej na florę

Zagrożeniem dla roślinności jest na obszarze rekreacyjnym zarówno bezpośrednie użytkowanie terenu przez zwiedzających i wypoczywających ludzi, jak i eksploatacja obiektów i urządzeń turystycznych. Turyści depczą roślinność, łamią gałęzie drzew, kaleczą korę, zrywają rośliny i niszczą grzybnię. To wszystko powoduje zmiany składu gatunkowego ekosystemów, ginięcie gatunków bardzo cennych i charakterystycznych dla danego obszaru. Całkowite odtworzenie zniszczonej (np. przez deptanie) biocenozy następuje po 15-20 latach, a przyrost roślinności może nastąpić dopiero po 5-10 latach od zaprzestania wydeptywania. Przygotowywanie tras do narciarstwa zjazdowego wiąże się z wycinaniem znacznych połaci lasów, co prowadzi do fragmentacji terenu leśnego, a w konsekwencji nawet do poważnych zmian w stosunkach ekologicznych ekosystemu. Do wnętrza lasu dociera np. zbyt dużo światła i wiatru, co niekorzystnie wpływa na roślinność runa leśnego. Zanikają pewne gatunki, których obecność pierwotnie przyczyniała do dużej różnorodności biologicznej, a pojawiają się nowe, mające albo charakter roślin synantropijnych (zawleczonych z terenów użytkowanych przez człowieka), albo obcych, inwazyjnych, które wypierają gatunki rodzime.

Wpływ turystyki pieszej na faunę

Fragmentacja lasu, spowodowana infrastrukturą narciarską lub innymi inwestycjami turystycznymi, bardzo niekorzystnie oddziałuje na wiele ptaków oraz na wszystkie większe ssaki drapieżne. Ścieżki turystyczne i narciarskie lub trasy wyciągów i kolejek przecinają szlaki wędrówek zwierząt, a także ograniczają ich przestrzeń życiową i liczbę dogodnych ostoi. Niektóre gatunki zwierząt mogą w ten sposób całkowicie zaniknąć. Turyści często płoszą i niepokoją zwierzęta leśne, zachowując się hałaśliwie albo nawet z premedytacją niszcząc gniazda ptaków, mrowiska i nory zwierząt. Jeśli zakłócanie życia dzikich zwierząt odbywa się w okresie karmienia i wychowywania młodych, zdarza się, że rodzice porzucają potomstwo. Takie sytuacje napotyka się np. w parkach narodowych Afryki masowo odwiedzanych przez uczestników samochodowych fotosafari.

Turystyka kajakowa i żeglarska często powoduje wypłoszenie wielkiej liczby ptaków wodno-błotnych. Nurkujący w morzach turyści niszczą rafy koralowe, zabierając ze sobą „na pamiątkę” fragmenty koralowców i muszle. Skutkiem takich zachowań może być, podobnie jak w przypadku roślinności, zmiana terenów występowania pewnych gatunków, pojawianie się obcych gatunków, zmiany w liczebności populacji. Zniszczona rafa koralowa potrzebuje na regenerację kilkudziesięciu lat, i to pod i to pod warunkiem zaprzestania ingerencji człowieka.

Pyt. 89 Cele zagospodarowania turystycznego i jego elementy.

Zagospodarowanie turystyczne jest to przystosowanie terenu dla potrzeb ruchu turystycznego i rekreacyjnego.

Cele zagospodarowania to:
• Zapewnianie turystom dojazdu do miejsca przeznaczenia turystyki
• Zapewnienie niezbędnych warunków egzystencji w miejscu realizacji podróży lub na terenie podróży (np. motele).

Elementy zagospodarowania turystycznego i rekreacyjnego: (punktowe, liniowe, powierzchniowe):

• Plaża

• Polana

• Punkt widokowy

• Punkt wypoczynkowy

• Punkt wędkarski

• Ścieżki rekreacyjne

• Kąpieliska

• Ścieżki rowerowe

• Trasa wodna

• Boisko wielofunkcyjne

• Plac zabaw

• Punkt sprawnościowy

• Punkt edukacyjny

• Urządzenia małej architektury

90. Determinanty wiejskiej przestrzeni turystycznej.

Czynnikiem warunkującym wiejską przestrzeń turystyczną jest aktywność mieszkańców wsi ponieważ od nich zależy rozwój działalności turystycznej. Ważna jest także działalność i zawiązywanie się regionalnych stowarzyszeń podejmujących działania marketingowe w dziedzinie promocji i dystrybucji, współpracujących z lokalną administracją i samorządami, działają na rzecz ochrony swoich członków. Istotną rolę odgrywa doradztwo rolnicze, przeprowadzane , akcja informacyjna, liczne szkolenia, oferta turystyczna , szkolenia, oferta turystyczna , realizacja programów pomocowych z funduszy zagranicznych, doradztwo dla mieszkańców przygotowujących się do prowadzenia wiejskiej działalności gospodarczej.

Polska Federacja Turystyki Wiejskiej prowadzi działania na rzecz poprawy jakości zakwaterowania w obiektach agroturystycznych , zarządza systemem kategoryzacji bazy noclegowej .

Istotnym czynnikiem warunkującym rozwój agroturystyki oraz usług towarzyszących na terenach wiejskich jest odpowiedni stosunek do tych form przedsiębiorczości samorządów lokalnych. Rady gmin dysponują ważnymi instrumentami oddziaływania na lokalną gospodarkę. Mogą one wspierać lub odmawiać wsparcia inicjatywom gospodarczym lokalnych mieszkańców, mogą utrzymywać bądź przekształcać strukturę gospodarki gminy. Samorządy są uprawnione do tworzenia strategicznych planów rozwoju społeczno-gospodarczego gminy, mają możliwość promowania zasobów i osiągnięć gmin, a także występowania o dodatkowe środki finansowe wspierające lokalne projekty, a pochodzące z takich instytucji, jak np. Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Fundacja Zaopatrzenia Wsi w Wodę, itp.  Faktyczna działalność samorządów lokalnych wyznaczona jest z jednej strony przez istniejące warunki oraz skalę niezaspokojonych potrzeb mieszkańców, z drugiej natomiast przez poglądy konkretnych osób wchodzących w skład rady gminy, ich stopień aktywności, system wartości i kryteriów, którymi kierują się przy podejmowaniu decyzji.

Pyt. 91 Podstawowe założenia systemu kategoryzacji wiejskiej bazy noclegowej.

KATEGORYZACJA BAZY AGROTUR
W Polskiej Federacji Turystyki Wiejskiej „Gospodarstwa Gościnne” przyjęty system kategoryzacji wiejskiej bazy noclegowej wyróżnia cztery typy zakwaterowania:
- pokoje gościnne,
- samodzielnie jednostki mieszkalne,
- kwatery grupowe,
- przyzagrodowe pola kempingowe.
Dla pokoi gościnnych przyjęto cztery stopnie jakości, dla samodzielnych jednostek mieszkalnych trzy kategorie, a dla kwater grupowych i przyzagrodowych pól kempingowych tylko jedną kategorię STANDARD. Baza agroturystyczna jest więc traktowana przez PFTW „GG” zarówno jako baza agroturystyczna zlokalizowana w czynnych gospodarstwach rolnych, jak i baza noclegowa zlokalizowana na wsi poza tymi gospodarstwami. 
Typy zakwaterowania:
- pokoje gościnne - pokój spełniający funkcje sypialni dla 1-4 osób z dostępem do łazienki, WC oraz pomieszczeń wspólnych,
- mieszkania wakacyjne - samodzielna jednostka mieszkalna składająca się z minimum 1 sypialni, pokoju wypoczynkowego, łazienki i WC oraz kompletnie wyposażonej kuchni, wynajmowany w całości;
- samodzielne domy wakacyjne - niezależny dom składający się z minimum 1 sypialni, pokoju wypoczynkowego, łazienki i WC, kompletnie wyposażonej kuchni, wynajmowany w całości;
- kwatery grupowe - pomieszczenie sypialne, w którym znajdują się więcej niż 4 miejsca sypialne, z dostępem do łazienki i WC (kwatery te standardem zbliżone są do schronisk młodzieżowych);
- przyzagrodowe pola namiotowe - oferujące turystom miejsce na ustawienie namiotu lub przyczepy kampingowej, dostęp do punktu poboru wody i do WC.
System kategoryzacji wiejskiej bazy noclegowej w Polsce stworzony został w ramach programu TURIN II i jest on systemem całkowicie dobrowolnym. Kategoryzację przeprowadza Polska Federacja Turystyki Wiejskiej „Gospodarstwa Gościnne” na wniosek zainteresowanej strony, czyli w tym przypadku właściciela kategoryzowanego obiektu. Kwaterodawca, który poddał się kategoryzacji uzyskuje prawo do umieszczania swojej oferty w wydawnictwach promocyjnych Federacji. Każda kwatera, która otrzymała określoną kategorie ma prawo posługiwać się znakiem PFTW „Gospodarstwa Gościnne” przez okres dwóch lat. Po tym okresie, w celu utrzymania przywilejów kwatery skategoryzowanej, konieczne jest ponowne wystąpienie do Federacji z wnioskiem i poddanie obiektu inspekcji
Kwatery kategoryzowane są w następujący sposób, od kategorii najniższej do najwyższej:
- kategoria standard
- kategoria *
- kategoria **
- kategoria ***

Pyt. 92 Funkcje agroturystyki w ujęciu rodzajowym

• Środek poznania rzeczywistości, specyfiki życia i pracy na wsi

• Kształtuje określone postawy wobec ludności odwiedzanych terenów a także zdolność adaptacji do nowych warunków

• Umożliwia pracę twórczą

• Potęguje zdrowie

• Przeciwdziała migracji ludności z obszarów wiejskich czego skutkiem jest wyludnianie tych terenów

• Zapewnia wypoczynek od terenów zurbanizowanych

• Daje zdrową żywność, ciszę, spokój

93. SZEROKIE I WĄSKIE ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENI TURYSTYCZNEJ

Produkt turystyczny obszaru może być ujmowany w wąskim znaczeniu, jako walory

(np.: piękne widoki, wypoczynek na łonie natury, kontakt z przyrodą, korzystanie ze spokoju.)

lub atrakcje turystyczne

(np.: jazda konna, atrakcje związane z turystyką pieszą, wiejskie zwierzęta, poznawanie kultury ludowej, festyny pływanie żaglówką)

W szerokim ujęciu natomiast jest to cały zestaw dóbr materialnych i usług( baza noclegowa, żywieniowa, udostępnianie komunikacji) umożliwiających turyście przybycie do miejsca występowania walorów turystycznych, pobyt w danym miejscu i wykorzystanie jego walorów.

94. ZNACZENIE ETNOGRAFII W ROZWOJU AGROTURYSTYKI:

Gospodarstwa agroturystyczne które na skutek stale zmieniających się potrzeb konsumentów, zaczęły wzbogacać swoje oferty. Doskonałym źródłem inspiracji do tworzenia wyjątkowych propozycji dla turystów jest kultura ludowa, która w obrębie naszego kraju jest niezwykle zróżnicowana. Każdy region poszczycić się może swoistą gwarą, strojem, muzyką, charakterystycznymi dla danej społeczności zawodami, twórczością czy architekturą. Czynniki te stanowią cenny potencjał, który może być wykorzystany w kreowaniu jedynego w swoim rodzaju produktu turystycznego i agroturystycznego.

Tworzenie produktów turystycznych w oparciu o dawną kulturę ludową  może doprowadzić do ocalenia bądź ponownego zaistnienia w środowisku wiejskim.

Kultura ludowa ma wpływ na rozwój ruchu turystycznego w regionach wiejskich. Do najważniejszych elementów decydujących o atrakcyjności ofert agroturystycznych zaliczono: 
- kuchnię regionalną,
- regionalny wystrój wnętrz,
- artykuły rękodzielnicze,
- sztukę ludową,
- muzykę ludową,
- tradycyjny język,

Wzrastająca świadomość zysków wynikających z wykorzystania kultury ludowej pozwala mieć nadzieję, że jej ogromny potencjał przyczyni się do stworzenia unikatowego produktu agroturystycznego. 

95. ZNACZENIE CHŁONNOŚCI I POJEMNOŚCI TURYSTYCZNEJ W ZAGOSPODAROWANIU TURYSTYCZNYM

Chłonność turystyczna 

DEFINICJA: Określa liczbę osób, która może jednocześnie przebywać na danym terenie w określonym czasie nie powodując degradacji środowiska naturalnego.

1)Jest etapem wyjściowym do obliczenia pojemności turysty

2)Umożliwia także sterowanie ruchem tu­rystycznym, co ma duże znaczenie w użytkowaniu turystycznym obszarów.

3) Ma istotne znaczenie jeśli chodzi o ochronę środowiska przyrodniczego przed nadmierną wielkością ruchu turystycznego.

Pojemność turystyczna

DEFINICJA : Liczba osób która może przebywać na danym obszarze nie powodując negatywnych konsekwencji w walorach turystycznych środowiska przyrodniczego.

1)Określa właściwości danego terenu.

2)Poznanie pojemności turystycznej daje nam możliwość wybrania odpowiedniego sposobu zagospodarowania i użytkowania danego terenu, miejsca.

96. Urządzenia turystyczne i para turystyczne w zagospodarowaniu turystycznym.

Urządzenia turystyczne to obiekty wyposażenia rejonu, szlaku i miejscowości dla obsługi ruchu turystycznego.

Do urządzeń turystycznych zalicza się:

*kolejki linowe

*wyciągi narciarskie

*kąpieliska

*szlaki turystyki pieszej

*inne urządzenia i instytucje

Urządzenia para turystyczne są to obiekty stanowiące wyposażenie rejonu, szlaku i miejscowości mogące obsługiwać różne działy gospodarki narodowej, w tym w obsłudze ruchu turystycznego.

Urządzenia te dzieli się na:

trwałe - są to obiekty przystosowane do kilku dziesięcioletniego okresu użytkowanie, należą do niech m.in. hotele, domu wycieczkowe, schroniska górskie,

lekkie - zalicza się do nich obiekty przystosowane do eksploatacji w sezonie przez okres kilkunastu lat.

Rodzaje urządzeń bazy para turystycznej:

I. Urządzenia spełniające potrzebę informacji:

- punkty it

- biura obsługi ruchu turystycznego

II. Urządzenia usługowe:

- agendy pocztowe

- urządzenia telekomunikacyjne

- GOPR, WOPR

- placówki służby zdrowia

- punkty usług rzemieślniczych

- punkty sprzedaży pamiątek

- stacje benzynowe

- stacje obsługi pojazdów

- warsztaty szkutnicze

- warsztaty naprawcze sprzętu sportowego specjalistycznego

- urządzenia sanitarno-higieniczne

III. Urządzenia kulturalno-rozrywkowe:

- placówki kulturalne - teatry, opera, muzea itp.

- muszle koncertowe, letnie teatry

- lokale rozrywkowe

- kluby i świetlice

IV. Urządzenia sportowo-rekreacyjne:

- kąpieliska kryte

- kręgielnie

- sauna

- terenowe urządzenia sportowo-rekreacyjne:

• kąpieliska otwarte

• boiska sportowe

• tereny do gry w mini-golfa i golfa

• tereny jeździeckie

• urządzenia ścieżki zdrowia

• urządzenie do uprawiania sportów zimowych

• inne

97. Urządzenia rekreacyjno - sportowe w zagospodarowaniu turystycznym.

Urządzenia rekreacyjno-sportowe występują jako:

*urządzenia kubaturowe (przykryte, zadaszone)

*terenowe

Wyróżniamy:

-baseny

-boiska wielofunkcyjne

-plaże

-kąpieliska

-pola biwakowe

-polany piknikowe

-pola namiotowe

-ścieżki

-place zabaw

98. Strefy rekreacyjne na obszarach miejskich i podmiejskich w aspekcie dostępności terenu, rodzaju i czasu wypoczynku.

Na obszarze miasta wyodrębnia się strefy:

*strefa położona w zasięgu 10 minut dojścia pieszego, strefa powszechnej dostępności -

wypoczynek codzienny

*strefa dalszej dostępności osiągana w czasie 15-30 minut miejskimi środkami komunikacji

W obrębie terenów podmiejskich:

*strefa wypoczynku jednodniowego

*w promieniu do 50km od centrum (odległość umożliwiająca dojazd i powrót z miejsca

wypoczynku w ciągu jednego dnia)

*strefa dłuższych wyjazdów weekendowych (1,5 - 2,5 - dniowych)

*połączonych z nocowaniem

*położona zależnie od wielkości miasta, w zasięgu od 50-120km

99. Miejsce agroturystyki w środowisku turystycznym i społeczno - kulturowym.

Agroturystyka jest jedną z form turystyki wiejskiej polegającą na wypoczynku w świadczących usługi turystyczne (noclegowe i żywieniowe) gospodarstwach rolnych - gospodarstwach agroturystycznych. Gospodarstwo agroturystyczne to gospodarstwo rolne prowadzące dodatkowo działalność w zakresie usług noclegowych i żywieniowych, wykorzystując własne zasoby mieszkalne oraz własną produkcję rolniczą. Działalność turystyczna w gospodarstwach stanowi źródło dochodów dodatkowych, a podstawą jest produkcja towarowa (rolnicza). W ramach agroturystyki oferuje się turystom pobytu u rodzin wiejskich prowadzących gospodarstwa rolne oraz zróżnicowane możliwości rekreacji, bazując na specyficznych walorach obszarów wiejskich. Umożliwia im się także współuczestnictwo w życiu gospodarstwa rolnego.

Agroturystyka będąc istotnym czynnikiem rozwoju gospodarczego terenów wiejskich pobudza również rozwój społeczny. Poznanie przez turystów, w wyniku ich bezpośrednich kontaktów
z rodzinami rolniczymi, walorów gospodarstwa rolnego, stylu życia i pracy w rolnictwie, wartości kulturowych wsi, siły tradycji, zwyczajów i obyczajów, sprzyja większemu ich poszanowaniu -
a równocześnie rodzi wśród samych mieszkańców wsi poczucie własnej wartości, wzbudza lokalny patriotyzm, zwiększa dbałość członków wioskowej społeczności o wygląd wsi, wzmaga zainteresowanie i troskę o lokalną architekturę, pamiątki kultury materialnej, tradycyjne rzemiosło, rękodzielnictwo, sztukę kulinarną, itp. Obecność turystów w obrębie gospodarstwa jak i na terenie wsi wzmaga działania na rzecz czystości i estetyki, podnosząc w perspektywie jakość życia samych mieszkańców.

Pyt. 100 Pojęcia: agroturystyka właściwa i turystyka wiejska

Agroturystyka (turystyka wiejska) to te formy turystyki, które odbywają się na terenach wiejskich o charakterze rolniczym, czyli poza specjalistycznymi regionami turystycznymi oraz wykorzystuje budownictwo mieszkaniowe i gospodarcze ludności wiejskiej na cele noclegowe, a także w pewien sposób związane są z rolnictwem przez udział w pracach gospodarstwa chłopskiego, biwakowanie w obrębie zagród lub wśród terenów uprawnych, korzystanie z koni i pojazdów i inne sposoby użytkowania terenów wiejskich.

---