Podstawy nauki o przedsiębiorstwie turystycznym.
Pojęcie i rodzaje turystyki i produktu turystycznego.
Produkt turystyczny- to wszystkie dobra i usługi tworzone i kupowane w związku z wyjazdem poza miejsce stałego zamieszkania zarówno przed podróżą, w trakcie jak i w czasie pobytu poza miejscem stałego zamieszkania.
Produkt turystyczny dzieli się na:
* dobra i urządzenia techniczne:
• podstawowe (naturalne, antropogeniczne, historyczne)
• komplementarne (siec transportowa, środki transportu, baza noclegowa, baza żywieniowa, baza towarzysząca)
* usługi turystyczne:
• podstawowe (transport, żywienie, nocleg)
• komplementarne (przewodnik, wypożyczalnia)
Turystyka jest zjawiskiem o bogatej i różnorodnej treści. Biorąc pod uwagę tylko jej aspekty społeczne i gospodarcze, należy uznać, iż ma ogromnie znaczenie jako forma odpoczynku, relaksu, poznania, zdobywania wiedzy, regeneracji sił fizycznych i psychicznych człowieka. Istotna rolę pełni również w dziedzinie ekonomii. W dzisiejszych czasach turystyka jest jedną z najbardziej dynamicznie rozwijających się dziedzin gospodarki w wielu krajach i jest ważnym czynnikiem wpływającym na rozwój gospodarczy miejscowości i regionów.
Według kryterium Światowej Organizacji Turystyki (WTO) wyróżniamy trzy główne rodzaje turystyki:
1. turystyka krajowa- podróże mieszkańców po własnym kraju
2. turystykę przejazdową- przyjazdy do kraju osób zamieszkałych na stałe gdzie indziej
3. turystykę wyjazdową- wyjazdy mieszkańców danego kraju.
Podstawowe funkcje zarządzania przedsiębiorstwem.
Zarządzanie to sztuka bądź praktyka rozumnego stosowania środków dla osiągnięcia wyznaczonych celów. W systemie zarządzania przedsiębiorstwem wyróżnia się funkcje zarządzania.
Takimi funkcjami zarządzania w świetle teorii są następujące funkcje:
1) zarządzanie strategiczne
2) planowanie bieżące
3) motywowanie
4) potencjał kadrowy przedsiębiorstwa
5) ocenianie i kontrola wyników działalności przedsiębiorstwa
6) organizowanie czyli funkcja przez którą rozumie się kształtowanie struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa połączone z wyborem określonych metod zarządzania. Funkcje zarządzania w przedsiębiorstwie są spełniane przez kadrę kierowniczą.
Analiza portfelowa w wersji BCG.
Macierz BCG- najstarsza, najbardziej znana, a zarazem najprostsza i w dalszym ciągu bardzo użyteczna metoda analizy portfelowej, oraz instrument controllingu strategicznego. Nazwa metody pochodzi od Amerykańskiej firmy consultingowej Boston Consulting Group, która jako pierwsza zastosowała to narzędzie w 1969 roku.
Metoda ta pozwala na ocenę możliwości rozwojowych przedsiębiorstwa i określenie jej pozycji strategicznej. Dzięki zastosowaniu tej metody przedsiębiorstwo może ustalić, które towary (domeny) powinny zostać wycofane z asortymentu, a które powinny przynieść większy zysk w przyszłości. Za pomocą macierzy BCG można przedstawić w sposób graficzny w przestrzeni dwuwymiarowej rezultaty wzajemnego oddziaływania na siebie czynników kontrolowanych przez firmę i niekontrolowanych. Macierz BCG usługi świadczone przez dane jednostki organizacyjne lokuje w czterech obszarach strategicznych, wyodrębnionych na podstawie stopy wzrostu rynku oraz udziału posiadanego przez organizację w rynku. Te obszary to:
*gwiazdy są to tzw. produkty przebojowe, mają duży udział w szybko rozwijającym się rynku w przypadających sektorach. Mogą one przynieść organizacji wysokie dochody.
*dojne krowy są to produkty, będące żywicielami jednostki organizacyjnej. Mają one wysoki udział w wolno rozwijającym się rynku. Przynoszą przedsiębiorstwu nadwyżkę dochodu.
*znaki zapytania- inaczej dylematy, są to produkty deficytowe, charakteryzują się niskim udziałem w szybko rozwijającym się rynku. Są to produkty, których możliwości są trudne do określenia, przynoszą przedsiębiorstwu niskie dochody.
*psy- inaczej kule u nogi, są to produkty nie przynoszące znacznej nadwyżki i nie mające perspektyw rozwoju. Są one rezultatem przegranej walki konkurencyjnej na rynku, który został już w pełni nasycony danym rodzajem usług.
Analiza portfelowa w wersji General Electric.
Macierz Mc Kinseya- koncepcja tej macierzy powstała w początkach lat siedemdziesiątych w firmie General Electric Corporation we współpracy z firmą doradczą Mc Kinseya. W analizach produktu starano się wyeliminować słabości metody BCG, głównie zawarte w niej uproszczenia. Dokonano zmiany w określaniu zmiennych z jednowymiarowymi na zmienne określające czynniki sukcesu rynkowego przedsiębiorstwa w postaci atrakcyjności przemysłu (rynku) i pozycji konkurencyjnej wewnątrz danego przemysłu. Dało to szersze możliwości analizy portfela produkcji przedsiębiorstwa na tle danego przemysłu czy sektora. Konstrukcja macierzy Mc Kinseya opiera się na dwóch założeniach. Po pierwsze, firma powinna działać w sektorach najbardziej atrakcyjnych, likwidować zaś produkty z sektorów mniej atrakcyjnych. Po drugie, przedsiębiorstwo powinno się skupić na inwestowaniu w produkty o mocnej pozycji konkurencyjnej, a wycofać się z tych, których pozycja przedsiębiorstwa jest słaba.
Segmentacja rynku turystycznego.
Segmentacja rynku jest to podział danego rynku na względnie jednorodne grupy konsumentów, różniące się między sobą reakcjami na dany produkt i inne instrumenty oddziaływania na rynek. Segmentacja korzystna jest dla przedsiębiorstw ponieważ docierają one do konkretnych adresatów ze swoim produktem, łatwiej mogą zauważyć zmiany zachodzące na konkretnym rynku, łatwiej mogą wydatkować środki na aktywizację tego rynku, oraz łatwiej ustalić moment konieczności tej aktywizacji.
Kryteria podziału rynku turystycznego
W praktyce występuje wiele segmentacji rynku turystycznego można go rozpatrywać z różnych punktów widzenia. Do najważniejszych należą:
• segmentacja geograficzna- wymaga podziału rynku na różne jednostki geograficzne, takie jak państwa, stany, regiony, okręgi administracyjne, miasta i ich dzielnice
• segmentacja demograficzna- dokonuje się tu podziału rynku na grupy na podstawie następujących zmiennych demograficznych: wieku, płci, liczby członków rodziny, cykl życia rodziny, dochodu, zawodu, wykształcenia, religii, rasy i
narodowości.
Planowanie działalności przedsiębiorstwa i jego etapy.
Planowanie to proces podejmowania świadomych decyzji dotyczących własnego rozwoju zawodowego, w tym rozwoju firmy. Istotą planowania jest rozpoznanie przyszłości oraz zadań i środków potrzebnych do realizacji założonych celów:
Etapy planowania:
* określenie celów
* analiza obecnej sytuacji
* opracowanie wariantów
* ocena wariantów
* wybór najlepszego wariantu.
7. Rynkowe otoczenie przedsiębiorstwa. Model pięciu sił konkurencyjnych M.Portera.
Otoczeniem przedsiębiorstwa można nazwać wszystkie czynniki jakie wpływają na podejmowanie decyzji przez firmy. Bardzo ważną rolę pełni otoczenie ekonomiczne. Zaliczamy do niego:
• dynamikę dochodu narodowego i dochód narodowy na jednego mieszkańca
• inflację- firmy dążą do tego, aby każdy pieniądz był zainwestowany
• działalność kredytową i bankową
• bezrobocie, które wiąże się ze skompletowaniem personelu
• strukturę wydatków ludności, gdyż jest ona w dzisiejszych czasach oparta o trendy.
Również otoczenie rynkowe ma wpływ na podejmowanie decyzji przez przedsiębiorstwa. Otoczenie rynkowe bezpośrednio związane jest z konkurencją. Firma musi znać swoich konkurentów i musi być od nich lepsza: lepsze ceny, lepsza jakość, lepszy dojazd. Konkurencja bowiem polega obecnie na presji do ciągłego podnoszenia jakości.
M. Porter wyróżnił 5 sił rynkowych:
1) konkurencja w sektorze, czyli zagrożenie ze strony konkurentów w tym samym segmencie
2) nabywcy- siła nabywców, którzy żądają lepszych produktów
3) dostawcy- siła dostawców, którzy mają coraz większe wymagania od producentów
4) firmy produkujące substytuty- zagrożenie produktami substytucyjnymi
5) potencjalne nowe firmy- zagrożenie wejściem nowych firm gałęzi.
Strategiczne jednostki biznesu w turystyce.
Strategiczne jednostki biznesu (STB)- nazwa (strategic business units) została utworzona przez General Elektric, by opisać z perspektywy rynkowej samodzielne jednostki, na które podzielono firmę dla ułatwienia planowania. SBU są definiowane na podstawie następujących kryteriów:
Pojedynczy biznes lub zbiór powiązanych biznesów, które mają:
● określoną misję,
● wyjątkowych konkurentów,
● głównego menadżera.
Współczesne organizacje nie działają w stabilnym, niezmiennym otoczeniu, lecz wręcz przeciwnie bywa ono określone jako burzliwe. Konieczne staje się udzielenie odpowiedzi na pytanie ,,co już dziś należy czynić, aby być przygotowanym do działania w niepewnym jutrze, które działanie powinno okazać się możliwie najbardziej efektywne”. Realizacja misji i celów turystyki odbywa się poprzez strategie. Turystyka musi dokonać wyboru strategii rozwoju dla realizacji określonych celów strategicznych na miarę przyszłych zewnętrznych i wewnętrznych warunków ich osiągania. Podstawą sukcesu turystyki jest właściwy wybór odpowiedniej strategii i właściwa jej realizacja. Wśród wielu kryteriów klasyfikacji strategii na szerszą interpretację zasługują cztery z nich:
♦ strategie według poziomów hierarchicznych
♦ strategie według pozycji rozwojowej
♦ strategie według pozycji strategicznej
♦ strategie według marketingu mix.
W zależności od pozycji rozwojowej zajmowanej przez turystykę można wyróżnić następujące strategie rozwoju:
• ekspansji
• selektywnego rozwoju
• eksploatacji pozycji i wycofania się z rynku.
Zajmowane pozycje rozwojowe wskazują, w jakim stopniu działalność turystyki stwarza perspektywy dalszego rozwoju. Zmusza, zatem dział turystyki do opracowania takiej strategii, która umożliwi poprawę tej pozycji.
Organizacyjne struktury zarządzania.
Struktura organizacyjna to pewien wzór relacji między pozycjami i człowiekiem w danej organizacji. Struktura organizacyjna to także ogół różnych zależności (np. funkcjonalnych, hierarchicznych) między poszczególnymi elementami (takimi jak stanowiska organizacyjne, komórki, jednostki) organizacji umożliwiających kierowanie organizacją. Istotą struktury organizacyjnej jest odpowiednie spojenie celów i zadań z ludźmi i sposobami oddziaływania na nich w procesach pracy, czyli utworzenie w organizacji pewnych części, a następnie powiązanie ich ze sobą, aby efektywniej nią kierować.
Analizę struktury organizacyjnej można rozpatrywać z punktu widzenia następujących czynników:
1) specjalizacji czynności- dotyczy ona podziału pracy na poszczególne zadania i
łączenia tych zadań w jednostki robocze
2) normalizacji czynności- odnosi się ona do procedur stosowanych przez organizację w celu zwiększenia możliwości przewidywania jej, funkcjonowania oraz doprowadzania do jedności i zwartości pracy
3) koordynacji czynności- dotyczy procedur, które integrują funkcje działów w danej organizacji
4) centralizacji i decentralizacji podejmowania decyzji- czynnik, który dotyczy lokalizacji uprawnień decyzyjnych
5) wielkości jednostki roboczej- chodzi tutaj o liczbę pracowników w danej grupie roboczej. Nie ma jednej stałej, najlepszej struktury dla danej organizacji. Będzie się ona zmieniać w czasie w miarę rozwoju organizacji.
Zarządzanie finansami. Analiza wskaźnikowa kondycji finansowej.
Zarządzanie finansami jest dziedziną zarządzania związaną z zasobami finansowymi organizacji. Zadaniami zarządzania finansami jest realizacji następujących zadań szczegółowych:
planowania finansowego (budżetowania),
realizacji planu finansowego (zapewnienie finansowania)
kontroli (controllingu realizacji planów finansowych)
Odpowiednie zarządzanie zasobami finansowymi jest czynnikiem wspomagającym realizację pozostałych dziedzin zarządzania, w tym zarządzania strategicznego, zarządzania projektami inwestycyjnymi i zarządzania operacyjnego.
Analiza wskaźnikowa jest to metoda badań analitycznych polegająca na obliczaniu wskaźników na podstawie danych zawartych w sprawozdaniach finansowych i ich ocenie porównawczej w czasie i przestrzeni.
Wskaźniki pogrupowane są według jednej z najbardziej popularnych klasyfikacji:
• wskaźniki płynności finansowej
• wskaźniki efektywności (wykorzystania majątku)
• wskaźniki wypłacalności (zadłużenia)
• wskaźniki rentowności
• wskaźniki giełdowe
• wskaźniki oceny cash flow (przepływ pieniężny).