Wykład I - 23.09.2002 „Bankowość”, książki wydane po 1998 roku.

Części składowe systemu finansowego:

1. Instrumenty finansowe - zobowiązania finansowe np. kupno akcji, obligacji.

Zobowiązania finansowe w wymianie czasowej:

• krótkoterminowe;

• długoterminowe.

2. Rynki finansowe

pieniężny kapitałowy

gotówkowy bezgotówkowy giełdowy pozagiełdowy

3. Instytucje finansowe

tworzące pieniądz tworzące instrumenty

(Bank Centralny, nie będące pieniądzem

banki komercyjne) (Fundusze emerytalne,

ubezpieczeniowe,

inwestycyjne, powiernicze)

4. Reguły prawne

sformalizowane zwyczajowe (niepisane)

(akty prawne

w postaci ustaw)

PG - podmioty gospodarcze;

OF - osoba fizyczna;

IF - instytucje finansowe.

BK = centrum, oś rozliczeń

W USA osią rozliczeń jest Rynek Papierów Wartościowych, a banki pełnią funkcję uzupełniającą.

Rodzaje finansów w systemie finansowym:

• finanse podmiotów gospodarczych;

• finanse budżetu państwa i samorządów;

• finanse ubezpieczeń;

• finanse systemu bankowego.

Bank komercyjny - specyficzna instytucja finansowa zajmująca się gromadzeniem, przechowywaniem i zagospodarowaniem środków pieniężnych, działająca na rzecz racjonalizacji zysków i funkcjonująca jako instytucja zaufania publicznego.

NBP pełni funkcję nadzoru bankowego.

Operacje bankowe:

• pasywne = bierne - gromadzenie środków;

• aktywne = czynne - sprzedaż środków.

Operacje pośrednie są w imieniu, na rzecz i ryzyko klienta.

ROR PG IF

operacje zasilające, bierne

kredyty oper. kapitałowe

Transformacja ilościowa - zgrupowanie kredytu.

Transformacja czasowa - przekształcenie środków na kredyt.

Racjonalizacja zysków:

RZ = maxZ x APR

akceptowalny poziom ryzyka

Wykład II - 7.10.2002

Gromadzenie środków - operacje pasywne, bierne.

Marketing - agresywne tworzenie wizerunku.

Średni koszt pozyskania pasywów

Kapitał własny ROR RB Środki pieniężne j. b. p. Środki zagraniczne Kred. Zagraniczne Lokaty terminowe

5 - 15% 30 - 45% 20 - 40% X 15 - 25% 4 - 7% 4 - 7% 20 - 35% 100%

1 - 3% 1,5 - 4,0 1,5 - 4,5 : 7 = 1,5 - 4,5 1,5 - 4,5 1,5 - 4,5 6 - 12%

2,89 2,64 3,16 3,01 4,01 3,92

Każdy bank powinien mieć 5 mln EURO.

D - i/100 + i

D - określony procent

i - inflacja

Sprzedaż pieniądza:

• udzielanie pożyczek

• udzielanie kredytów

Ryzyko kredytowe - zagrożenie dla banku nie oddania w terminie i w całości zaciągniętego kredytu.

Zagrożeniem dla banku jest:

• kredytobiorca

• kredyt i jego wielkość

• przypadek losowy

• otoczenie gospodarcze

• polityka gospodarcza rządu

• subiektywna ocena wniosku kredytowego

Wykład III - 14.10.2002

Zdolność kredytowa osób fizycznych to różnica między przychodami a wydatkami.

W 2000 roku było 17% kredytów nie spłaconych, co 5 kredyt nie spłacony w terminie.

Funkcje kredytu:

• stymulująca

• dochodowa

• rozdzielcza

Podmioty gospodarcze są to instytucje, które działają zgodnie z prawem.

Badanie zdolności kredytowej podmiotów gospodarczych.

• badanie czy firma ma regon (badanie zdolności formalno-prawne)

• czy płaci podatki

• czy nie jest zadłużony

• badanie zdolności osobistej kierownictwa

• badanie właściwej zdolności kredytowej

Metody badania zdolności

• logiczno-dedukcyjne

• indukcyjne

• jakościowe

Bank musi sprawdzić dokumenty finansowe podmiotu, czyli:

• bilans

• rachunek wyników (zysków i strat)

• przepływy gotówkowe - czy zostanie mu coś po opłaceniu podatków, są to dokumenty dodatkowe do wniosku kredytowego

Metoda logiczna

Dedukuje jaka jest jakość dokumentów finansowych. W banku stosuje się zasadę wyodrębnienia podmiotu gospodarczego.

Kapitał własny powinien wynosić 2/3 całego kapitału, im więcej tym lepiej.

Metoda intuicyjna

Jeżeli podmiot coś produkuje to bank chce wiedzieć czy nie zamrozi wszystkich środków.

1. chce znać efektywność i sens wydawanych pieniędzy na surowce

2. na produkcję w toku (wydłużanie w czasie)

3. wytwory wytwórcze (koszty gwarancji, reklamy)

4. zyskowność sprzedaży

Metoda jakościowa

• ocena podmiotu gospodarczego w kontekście czynników zewnętrznych (czy ma szanse przeżycia)

• polityka podatkowa

Jeżeli bank jest za przyznaniem kredytu to odbywa się posiedzenie

• wstępne przyznanie kredytu

• zabezpieczenia prawne udzielanego kredytu

• osobiste

• rzeczowe (mieszkanie, księga wieczysta, hipoteka)

• umowa kredytowa ma przynajmniej 11 elementów obligatoryjnych: nazwisko, imię, data, przeznaczenie kredytu, oprocentowanie (normalne - 12%, karne - 2-12% = 24%), wysokość kredytu, okres kadencji, sposób spłaty

• podpisanie umowy kredytowej

• udostępnienie środków

Sposoby kredytowania kredytów:

Monitoring kredytowy jest narzucony bankom a podmioty gospodarcze są zobowiązane do przestrzegania zgodnie z umową „Prawo bankowe”

• bieżący - zadanie stale ciągłe

• kontrolować regularność wpłat na konto

• sprawdzać czy przekazuje pieniądze zgodnie z umową, racjonalność wydatków

• sprawdzać dokumenty

• podpowiadanie kredytobiorcy jak się ma zachować

• bank informuje o sytuacji w tej branży do jakiej należy kredytobiorca

• okresowy - raz na jakiś czas zobaczyć co się dzieje u kredytobiorcy

• czy zmodernizował np. system informatyczny

• dokonuje nowej oceny zdolności kredytowej

Ryzyko pojedynczego kredytu

W banku są systemy nadzoru i kontroli, które chronią bank przed upadłością. Występuje ryzyko pojedynczego kredytu. Dokonuje się to w ten sposób:

• przeniesienie tzn. rozciągnięcie na osoby trzecie, czynią je odpowiedzialne

• rozłożenie - na jakieś podmioty (np. kredyt 20mln złotych), tworzymy z innym bankiem konsorcjum kredytowe, a ja prowadzę kredyt

• liberalizacja - przepisy prawa ogólne nie wiele się różnią, musimy je przestrzegać każdy bank ma inne przepisy wewnętrzne (szczegółowe).

Wykład IV - 21.10.2002

Kredyty regularne to kredyty spłacane terminowo.

Kredyty w sytuacji nieregularnej Rezerwa cenowa

• kredyty poniżej standardu - od 1 miesiąca do 3 20%

• kredyty wątpliwe - od 3 miesięcy do 6 50%

• kredyty stracone - powyżej 6 miesięcy 100%

Rezerwa ogólna od 1 miesiąca

BTE - Bankowy Tytuł Egzekucyjny (sporządzany przez radcę prawnego)

KW - Klauzula Wykonalności

Koszty i dochody z działalności kredytowej

Koszty:

• koszty odsetkowe z depozytu i lokat terminowych

• reklama

• rezerwy cenowe

• inne

Dochody:

• opłata za wniosek

• prowizja od 1 od 3% lub inna

• odsetki

• inne

Stopa procentowa zwana inaczej odsetkową jest uznawana za cenę jaką właściciel pieniędzy (kapitału) gotów jest udostępnić posiadane przez siebie środki pieniężne do dyspozycji ubiegającej się o to osoby, a ta osoba gotowa jest zapłacić tę cenę za możliwość wcześniejszego dysponowania tymi środkami pieniężnymi.

O wysokości stopy procentowej decydują m.in.:

• korzyść finansowa - jej wysokość - dla właściciela kapitału w związku z czasową rezygnacją przez niego dysponowania swoim kapitale

• koszt ryzyka, wynikający z czasowej lub całkowitej niewypłacalności dłużnika

• rozwój gospodarczy, zapotrzebowanie na kapitał a przede wszystkim poziom inflacji

Stopy procentowe mogą być:

• stałe - niezmienne w czasie okresu kredytowania lub lokaty

• zmienne - ulegające zmianie

Porównywalność stóp procentowych

D = (Ds./100 - Ds.)x 100

D - roczna stopa odsetek pobieranych z dołu

Ds. - stopa odsetek pobieranych z góry

Częstotliwość pobierania odsetek wpływa na ocenę opłacalności zaciągania kredytu. Z zasady im częściej są pobierane odsetki w ciągu okresu spłaty tym de facto oprocentowanie kredytu jest wyższe.

[(1 + dⁿ/100) - 1] x 100 = d

d - roczna stopa odsetek pobieranych z dołu

n - liczba okresów, w których kasuje się odsetki

Wyliczanie odsetek prostych występuje wtedy kiedy odsetki nie powiększają kapitału czyli nie podlegają tzw. kapitalizacji a same wyliczanie polega na zastosowaniu stopy procentowej i przejęciu odpowiedniego czasu.

Wyróżnia się odsetki wyliczane wg metod:

• „od sta”

• „na stu”

• „na sto”

Ad. 1

O = k/100 x d x t

O - kwota należnych odsetek

k - suma podlegająca naliczeniu / kapitału

d - stopa procentowa proponowana jako oprocentowanie

t - czas, za który liczy się odsetki (360 dni)

Przykład

Lokata terminowa 10000

Stała stopa 17,5%

Na 2 lata

10000 : 100 x 17,5 x 2 = 3500 - na koniec drugiego roku uzyskamy tyle odsetek

Ad. 2

Metoda ta jest stosowana gdy chcemy wyliczyć kwotę brutto obejmującą kapitał i odsetki.

S = k x 100 : [100 - (d x t)/(100 x R)]

S - kwota kapitału wraz z odsetkami

d - stopa procentowa

t - czas realizacji należności

R - ilość dni bankowych (lub kalendarzowych)

Przykład

Sprzedaż towarów 30000

Weksel płatny po upływie 45 dni

Stopa dyskontowa 26%

30000 x 100 : [100 - (26 x 45)/(360 x 100)] = 31000 - suma brutto weksla

Ad. 3

Stosowana jeżeli chcemy uzyskać założony zysk i przeznaczyć chwilowo wolne środki pieniężne na krótkoterminowe papiery wartościowe. Jest to wyliczenie ceny jaką na przetargu np. bonów pieniężnych jesteśmy gotowi oferować za określoną jednostkę nominału.

C = (nominał x 100)/ [100 + (d x t)/(100 x 360)]

C - proponowana cena przy założonym zysku

Nominał - kwota nominału

d - założony zysk

t - czas zaangażowania środków pieniężnych

Przykład

Firma chce ulokować środki pieniężne w 120 dniowych bonach pieniężnych, oprocentowanie 26%

(100 x 100)/[100 + (0,26 x 120)/ 360] = 92,03 zł

Chcąc osiągnąć zakładany 26% zysk w skali roku z lokaty na 120 dni można zaproponować kupno nominału 100 zł za 92,03 zł

Wykład V - 28.10.2002

Procent składany - naliczenie odsetek powoduje, że po pewnym okresie dolicza się odsetki do kapitału.

Przyszła wartość pieniądza

Przykład

Udzielono pożyczki na sumę 25000 na okres 5 lat, która zastanie oddana po 5 latach przy oprocentowaniu 25% rocznie.

Kapitał pierwotny (pożyczka) 25000

25% odsetek po I roku 6500

Skapitalizowana kwota po I roku 31500

Końcowa wartość pożyczki 76291

Kilka wskazań

• przyszła wartość lokaty wzrasta z roku na rok

• im wyższa wartość kapitały tym korzystniejszy wynik dla pożyczkodawcy

• im wyższa wynegocjowana stopa procentowa tym lepiej dla wierzyciela

• im większa liczba okresów, po których dolicza się odsetki tym korzystniej dla wierzyciela

• w ramach okresu, w którym wyznaczono stopę procentową może być kilka podokresów po upływie których nalicza się odsetki np. oprocentowanie jest określone w stosunku rocznym

Wzór na procent składany

Sk_n = K(1 + d/100)ⁿ

Np. Sk_n = 25000 (1 + 25/100)⁵

Sk_n - suma skapitalizowana po upływie n okresów przy zastosowaniu stopy procentowej (d)

Zastosowanie tablic odsetkowych

Dokonywanie tego rodzaju obliczeń jest bardzo pracochłonne. Istnieje konieczność przeprowadzania w celu działań, których można unikać. Od dawna są dostępne tablice współczynników przyszłej wartości kapitału (kapitalizacja).

Przykład

Skj = K(1 + d/100)ⁿ

Wyliczając

Skj = 25000 x (1 + 18/100)ⁿ = 48469,45

Jeżeli korzystamy z tablicy 1,938778 (punkt przecięcia)

25000 x 1,938778 = 48469,45

Kapitalizacja odsetek:

• po miesiącu

• po kwartale

• po roku

• w zależności od umowy

Mechanizm powstawania pieniądza bezgotówkowego

Banki opierają swoją działalność na wkładach swoich klientów i wkłady te określają się jako tzw. wkłady pierwotne. Natomiast wkłady pochodne: pieniądz bankowy, pieniądz depozytowy, to wkłady które powstają w chwili kiedy banki udzielają swoim klientom pożyczek i kredytów.

Mechanizm powstawania pieniądza wygląda następująco:

Banki oprócz swoich zasobów czyli kapitału własnego posiadają do dyspozycji fundusze obce. Fundusze obce to zazwyczaj różnego typu wkłady:

• wkłady zwrotne - na każde żądanie oprocentowane tylko na poziomie inflacji

• wkłady terminowe - dokonywane na dłuższy okres czasu, który można podjąć za wypowiedzeniem, mogą być wycofane po uprzednim określeniu terminu.

Na przykładzie liczbowym:

Pierwotny wkład gotówkowy 1000 zł

Bank obowiązany jest otrzymywać obowiązkową rezerwę w BC w wysokości 20%

Bilans liczbowy wygląda następująco:

Pasywa 100

Aktywa 80 w kasie

20 w BC (rezerwa obowiązkowa)

Bank rozpoczyna tworzenie wkładów pochodnych czyli realizację akcji kredytowej:

1. operacja kredytowa - 50 zł kredytu z czego 25 zł kredytobiorcy otrzymają na rachunek tego banku, a pozostałą część - 25 zł wykorzystują do spłaty zobowiązań wierzycielom posiadającym rachunki w innych bankach.

Pasywa 100 zł - wkłady pierwotne

50 zł - wkłady pochodne

Aktywa 50 - należności z tytułu udzielonych kredytów

70 - gotówki

30 - rezerwa w BC

Suma wkładów powiększa się ze 100 do 150 zł, suma gotówki zmniejsza się z 80 do 70 zł.

2. Operacja kredytowa - bank ponownie udziela kredytu tym razem na sumę 70 zł

Pasywa 100 zł - wkłady pierwotne

120 zł - wkłady pochodne (50 +70)

Aktywa 120 zł (50 + 70) - należności z tytułu udzielonych kredytów

56 - gotówka

44 - rezerwa w BC

Suma wkładów zwiększyła się do 220, suma gotówki w banku zmniejszyła się do 56.

Z procentowego przykładu wynika, że:

• następuje proces kreowania przez bank nowych kredytów przekraczających wielkość wkładów pierwotnych

• bank może kontynuować działalność po raz kolejny, jeżeli ma pewność, że klienci będą się zgłaszać równocześnie po swoją gotówkę.

Granica udzielania kredytów jest określona przez wskaźnik rezerwy obowiązkowej i jest to stosunek wartości rezerw obowiązkowych, który wymienia wkłady na żądanie, a więc daje możliwość tworzenia nowego pieniądza czyli dalszej akcji kredytowej.

Możliwość prowadzenia dalszej akcji kredytowej

• zgromadzenie nowych wkładów pierwotnych, wzrost wartości rezerw gotówkowych banków

• uzyskanie kredytu od BC lub w inny sposób

Oprócz naszego banku istnieją jeszcze inne banki, pożyczka lub kredyt uzyskany w naszym banku ma dodatkowe zasoby wkładów pierwotnych i może również prowadzić akcję kredytową podobną do naszej.

Czynniki wpływające na podaż pieniądza:

1. wskaźnik gotówkowy (utrzymywania gotówki zamiast depozytów na żądanie), im wyższy wskaźnik tym więcej pieniędzy trafia do banku. Na wskaźnik gotówkowy oddziałują dwa elementy:

• dochód (im bogatsze społeczeństwo tym więcej pieniędzy przechowuje w banku)

• rynkowa stopa procentowa - wzrost stopy procentowej powoduje, że coraz mniej opłacalne jest utrzymywanie gotówki, nie przynoszące żadnego dochodu, najlepiej zamienić je na płynne aktywa, oprocentowanie.

2. Wskaźnik depozytów terminowych - jest współczynnikiem skłonności do gromadzenia pieniądza bezgotówkowego przez społeczeństwo do współczynnika skłonności utrzymywania depozytów terminowych zamiast depozytów na żądanie.

3. Wskaźnik rezerw nadobowiązkowych banków rozliczeniowych (komercyjnych utrzymywanych w BC)

4. Wskaźnik rezerw pożyczonych od BC przez banki rozliczeniowe. Im więcej rezerw pożyczą banki rozliczeniowe od BC tym więcej mogą tworzyć pieniądza własnego.

• rynkowa stopa procentowa

• redyskontowa stopa BC

Wykład VI - 4.11.2002

Zadania BC:

• utrzymanie waluty krajowej co do waluty obcej

• zapewnienie stabilności systemu finansowego

• poprawa efektywności realizowanej polityki pieniężnej

BC dzieli się na:

• Radę Polityki Pieniężnej

• Komitet nadzoru bankowego (składa się z 7 osób)

• Ma prawo do uchwalania uchwał wiążących

• Bada prawidłowość funkcjonowania banków komercyjnych i rzetelność składania dokumentów

Funkcje BC:

• funkcja banku państwa - przeprowadzanie rozliczeń banku i sporządzanie prognoz

• funkcja emisyjna

• drukowanie banknotów, tłoczenie monet, emitowanie bonów skarbu państwa

• związana z podażą pieniądza w państwie poprzez politykę kredytową

• wynik handlu zagranicznego

• funkcja banku banków, funkcja matki - przeniesienie funkcji nadzoru bankowego

BC realizuje zadania i funkcje poprzez instrumenty (narzędzia)

Instrumenty:

• bezpośrednie - muszą to być wskaźniki, parametry do których zachęca BC np. stopy procentowe - operacje otwartego rynku

• pośrednie - są to nakazy, zakazy, limity, ograniczenia, pułapy

• perswazyjne

Miary jakości i siły oddziaływania narzędzi stosowanych przez BC:

• elastyczność

• efektywność

Jak oddziałuje BC na BK (obszary działania):

• regulacje makroekonomiczne

• poziomy stóp procentowych ogłaszane przez Radę Polityki Pieniężnej

• poziom rezerwy obowiązkowej

• operacje sprzedaży państwu i odkupywaniu bonów państwowych - operacje otwartego rynku

• ograniczenia i limity kredytów

• kryterium alokacji

• regulacje i przemiany strukturalno-efektywnościowe

• regulacje ostrożnościowe

• regulacje zabezpieczające

• regulacje prawno-depozytowe

Papiery wartościowe

Czek - polecenie dla banku wypłacenia osobie wskazanej na czeku określonej ilości środków pieniężnych ze środków będących w dyspozycji wystawcy czeku. Czek w momencie wystawiania go musi mieć pokrycie.

Rodzaje czeków:

• na okaziciela

• imienny

• do obrotów bankowych (bezgotówkowy = rozrachunkowy)

Ważność czeku zależy od systemu czeku:

• konwencyjny = europejski = genewski, są trzy terminy ważności:

• na terenie kraju 10 dni

• w Europie i basenie Morza Śródziemnego 20 dni

• poza Europą 70 dni

• amerykański - termin ważności 6 miesięcy

• anglosaski - termin ważności 3 miesiące

Wykład VII - 18.11.2002

Klauzule wprowadzone przez ustawę o prawie czekowym:

• obojętna

• skutkowa - na odbiorcy czeku wymusza określone zachowanie

• nie na zlecenie

• na zlecenie - zgoda na używanie przez inną osobę, przenoszenie praw na inną osobę

Indos - przekazywanie praw na inną osobę (operacja indosowania)

Indosant - osoba, przekazująca prawa

Indosatariusz - osoba na którą przenoszone są prawa

Poręczyciel - osoba która ...

Czek rozrachunkowy jest w obrocie bezgotówkowym

Czek zakreślony:

• w sposób ogólny - między liniami powinno być nazwisko lub nazwa firmy lub stałego klienta, banku, grupy banków

• w sposób szczególny - powinien być podany oddział banku

Jak należy postępować w przypadku przyjęcia czeku do realizacji

1. sprawdzenie ważności czeku

2. sprawdzenie podpisu wystawcy czeku

3. sprawdzenie czy nie jest fałszywy, przerobiony, czy jest zakreślony

4. musimy pobrać prowizję

Roszczenie zwrotne - do osoby wystawiającej czek

W obrocie czekowym uczestniczą strony:

• wystawca - trasant

• posiadacz - indosant

• bank - trasat

• osoba wskazana na czeku - beneficjent, remitent

Ze względu na wystawcę czeku wyróżniamy:

• czeki bankierskie

• czeki skarbowe

• czeki innych instytucji prawnych

• czeki prywatne

• czeki podróżnicze

• przekazy płatnicze

Ze względu na trasata wyróżniamy czeki krajowe

Czek bankierski - używany między bankami do przekazywania określonej sumy pieniężnej.

Obrót czekami bankierskimi

• bank krajowy zasila bank krajowy

• bank krajowy zasila bank zagraniczny

• bank krajowy zasila pośrednio bank zagraniczny

Czeki bankierskie służą do zabezpieczenia transakcji bankierskich

Czeki skarbowe - wystawiane przez Skarb Państwa lub przez instytucje uprawnione przez Skarb Państwa, są to czeki emerytalne ważne 1 rok

Czeki innych instytucji prawnych - są to czeki instytucji międzynarodowych np. ONZ.

Przekazy pieniężne - przekaz czerwony = przekaz przedpłacony, przekaz zielony = przy pomocy banku...

Czeki podróżnicze - na zasadzie przekazów przedpłaconych.

Weksel - bezwzględne przyrzeczenie zapłaty, bezwzględne polecenie dla banku wypłacenia osobie wskazanej na wekslu określonej sumy środków pieniężnych w terminie oznaczonym na wekslu, bezwarunkowa odpowiedzialność. Weksel podlega przekazywaniu osobom = indos = proces indosowania.

Różnica między czekiem a wekslem

Czek musi mieć pokrycie w momencie wystawiania, weksel jest to płatność za jakiś czas.

Funkcje weksla:

• kredytowa - kredyt kupiecki, odłożenie w czasie płatności

• płatnicza

• gwarancyjna

Dyskonto weksla - zmiana weksla na żywą gotówkę.

Protest weksla można sporządzić w ciągu 2 dni roboczych po upłynięciu terminu weksla, 2 do 4 dni na powiadomienie wystawcy weksla lub osoby która nam go dała.

Sprawa weksla powinna być postrzegana jako sposoby zabezpieczania się przed ryzykiem.

Weksel in blanco - na min nie ma sumy ale jest nasz podpis i data ważności weksla (zazwyczaj 1 miesiąc).

Wykład VIII - 25.11.2002

Różnice między weksle a czekiem

Weksel

1. w zasadzie jest narzędziem kredytu

2. wystawcą jest osoba fizyczna i prawna posiadająca zdolność kredytową

3. weksel może mieć pokrycie po jego wystawieniu (jest bowiem środkiem kredytu)

4. jest on przedstawiony do przyjęcia trasatowi

5. musi być wystawiony na określoną osobę (nie na okaziciela)

6. może być płatny w oznaczonym dniu za okazaniem, w pewien czas po dacie lub po okazaniu

7. nie można go odwołać

8. wyrażenie „do rachunku” na wekslu i jego zakreślenie jest niedopuszczalne

9. biura notarialne i urzędy pocztowe sporządzają protest, jeżeli dłużnik odmawia zapłaty

10. wystawca odpowiada cywilnie wobec posiadacza weksla w przypadku nie zapłaty weksla

11. posiadacz weksla nie musi przyjmować zapłaty przed terminem jego płatności

12. osobą u której płatny jest weksel, może to być osoba trzecia lub wskazana na wekslu

13. może zastrzec oprocentowanie sumy wekslowej w wekslach płatnych w pewien czas po okazaniu lub za okazaniem

14. indosować weksel na trasata można wiele razy, a ten może indosować dalej

15. można go przyjąć w zastaw

16. można sporządzać odpisy i wtóropisy weksla

Czek

1. w zasadzie jest narzędziem płatności

2. bank jest trasatem

3. po jego wystawieniu musi mieć pokrycie

4. czek w ogóle nie podlega przyjęciu przez trasata

5. może być wystawiony na okaziciela lub na inną osobę

6. płatny jest w przypadku okazania

7. może być odwołany w niektórych sytuacjach

8. może mieć formę czeku do rozrachunku lub zakreślonego

9. poprzez biura notarialne i oświadczenia trasata sporządzane są protesty, w wyniku których dłużnik odmawia zapłaty

10. wystawca odpowiada cywilnie i karnie wobec posiadacza czeku w przypadku nie zapłaty czeku

11. można przedstawić czek do zapłaty przed dniem wystawienia

12. osobą u której czek jest płatny może być tylko bank

13. oprocentowanie zastrzeżone uważa się za niezapisane

14. nie można indosować czeku na trasata

15. czek nie może być przyjęty w zastaw

16. nie sporządza się odpisów z czeku a wtóropisy (czeki imienne) sporządza się gdy czek wystawiony jest w jednym kraju a płatny jest w drugim.

Podobieństwa między wekslem a czekiem

Weksel

1. zobowiązanie abstrakcyjne

2. w tekście dokumentu jest nazwa „weksel”, w języku w jakim go wystawiono

3. jest poleceniem zapłaty bezwarunkowym

4. w wekslu występują trzy strony: trasant, remitent, trasat

5. wystawca może go na własne zlecenie wystawić i może być trasatem

6. można go przenosić przez indos

7. zawiera polecenie zapłaty oznaczonej kwoty pieniężnej

8. dłużnicy odpowiadają solidarnie wobec posiadacza weksla

9. każda osoba podpisana na wekslu odpowiada niezależnie od zobowiązań innych podpisanych osób

10. poprzez poszukiwanie zwrotne dochodzi się roszczeń z weksla, aby postępowanie nakazowe było uproszczone można wnieść pozew

Czek

1. zobowiązanie abstrakcyjne

2. w tekście dokumentu jest nazwa „czek”, w języku w jakim go wystawiono

3. jest poleceniem zapłaty bezwarunkowym

4. w wekslu występują trzy strony: trasant, remitent, trasat

5. wystawca może go na własne zlecenie wystawić i może być trasatem (wyjątkiem jest czek na okaziciela)

6. można go przenosić przez indos

7. zawiera polecenie zapłaty oznaczonej kwoty pieniężnej

8. dłużnicy odpowiadają solidarnie wobec posiadacza czeku

9. każda osoba podpisana na czeku odpowiada niezależnie od zobowiązań innych podpisanych osób

10. poprzez poszukiwanie zwrotne dochodzi się roszczeń z czeku, aby postępowanie nakazowe było uproszczone można wnieść pozew

Transakcje handlu zagranicznego

Rola i znaczenie banku komercyjnego w przeprowadzaniu transakcji handlu zagranicznego.

Ustawa „Prawo dewizowe” wprowadza obowiązek przeprowadzania transakcji handlu zagranicznego przy pomocy banku komercyjnego.

1. Rezydenci mają obowiązek korzystania z pomocy banku komercyjnego przy przeprowadzaniu transakcji handlu zagranicznego

2. Obowiązek wyrażania zobowiązań pieniężnych w obrocie zagranicznym w walucie polskiej (w walutach wymienialnych)

3. Obowiązek dokumentowania transakcji handlu zagranicznego

4. Rezydenci mają obowiązek udzielania ustnych i pisemnych wyjaśnień bankowi

5. Podmiot gospodarczy zobowiązany do transferu pieniędzy (w ciągu 3 miesięcy)

Jakie kryteria powinnam spełnić by wybrali mnie na pośrednika:

1. Uzyskanie licencji dewizowej (na prowadzenie działalności). Bank musi mieć uprawnienia do prowadzenia działalności. Muszą mieć szeroką sieć korespondentów zagranicznych (banki korespondencji), rachunek no stro - nasz rachunek u kogoś, rachunek do stro ...

2. Przynależność banku do systemu SWIFT, system do rozliczeń międzybankowych i zagranicznych

3. Renoma i pozycja moja na rynku

Bank jest potrzebny w celu zabezpieczenia się przed ryzykiem w kontaktach z kontrahentami.

Rodzaje ryzyka:

• ryzyko handlowe:

• w przypadku eksportera - nie otrzymanie pieniędzy

• w przypadku importera - zapłacił a nie dostał

• ryzyko niehandlowe (ryzyko polityczne np. ryzyko przewrotu)

Wykład IX - 2.12.2002

Rezydent ma obowiązek składać wyjaśnienia, wyjaśnienia dotyczą transakcji handlu zagranicznego.

Przynależność do SWIFT-u

Sposoby płatności:

• nieuwarunkowane

• czek

• przelew

• gotówka

• uwarunkowane formy płatności

• towar przy spełnieniu określonych warunków

Warunki można określić biorąc pod uwagę termin zapłaty:
- płatność przed dostawą towaru - przekazem, czekiem

• płatność gotówkowa w zamian za dokumenty - akredytywą i inkasem

• płatność w kredycie w zamian za dokumenty - akredytywą, inkasem z tratą

• płatność po dostawie towaru - przekazem, czekiem

Eksporter jest zainteresowany w wynegocjowaniu takiej formy płatności, która zapewni przyjęcie towaru przez nabywcę (importera) oraz szybkie otrzymanie należności za wysłany towar.

Importer z kolei preferuje takie sposoby zapłaty, które zapewniają mu swobodę decyzji.

Ze względu na ryzyko płatności, z punktu widzenia interesów eksportera jako beneficjenta zapłaty, można uszeregować formy płatności w następującej kolejności:

• nieuwarunkowany przekaz z góry (przed wysyłką towaru)

• akredytywa dokumentowa potwierdzona przez bank eksportera

• akredytywa dokumentowa niepotwierdzona przez bank eksportera

• inkaso dokumentowe

• płatność w rachunku otwartym

Jeżeli weźmiemy pod uwagę interesy importera wówczas przedstawiona kolejność ulega całkowitemu odwróceniu. Oznacza to, że najkorzystniejszą dla niego formą zapłaty jest płatność w rachunku otwartym, mniej korzystne jest inkaso dokumentowe, niekorzystna akredytywa dokumentowa, najbardziej niekorzystną zapłatą jest zapłata z góry, zanim towar zostanie mu dostarczony przez eksportera.

Podstawową zasadą, którą w ustaleniu sposobu zapłaty powinni się kierować kontrahenci jest dbałość.

Akredytywa dokumentowa

Akredytywa jest pisemnym zobowiązaniem banku, który ją otworzył na zlecenie i zgodnie z instrukcjami klienta do zapłacenia lub zabezpieczenia zapłaty beneficjentowi akredytywy określonej sumy pod warunkiem udowodnienia przez beneficjienta za pośrednictwem złożonych dokumentów, że zostały dopełnione wszystkie warunki od których akredytywa uzależnia zapłatę oraz pod warunkiem przedstawienia tych dokumentów w okresie ważności akredytywy.

Akredytywa jest transakcją odrębną od kontraktu, na którym może być oparta.

Jej istotą jest przejęcie przez bank otwierający akredytywę zobowiązania importera do zapłaty eksporterowi.

Do zapłaty otwartej akredytywy zobowiązany jest zarówno bank, który otworzył jak i bank, który potwierdził.

Jakiekolwiek uzgodnienia między eksporterem i importerem nie mają znaczenia o ile nie zostały wprowadzone do treści akredytywy.

Bank zobowiązany jest do dokonania płatności na rzecz eksportera bez względu na stanowisko importera na zlecenie, którego akredytywa została otwarta.

Jakiekolwiek zmiany do treści akredytywy może umieścić ręcznie bank, który je otworzył bez zgody stron.

Strony uczestniczące w akredytywie:

• zleceniodawca - zleca swojemu bankowi otwarcie na rzecz eksportera, zabezpiecza pokrycie akredytywy

• bank otwierający akredytywę - zobowiązuje się do zapłaty za prawidłowe dokumenty o ile warunki akredytywy są dopełnione

• bank eksportera - bank pośredniczący, awizujący akredytywę, negocjujący akredytywę, potwierdzający akredytywę

• beneficjent akredytywy - eksporter, na którego rzecz akredytywa została otwarta

Rodzaje akredytyw

Najważniejsze rodzaje to ze względu na bank inicjujący:

• akceptacyjna

• gwarancyjna

• gotówkowa

• kredytowa

Ze względu na warunki banku pośredniczącego:

• potwierdzona

• niepotwierdzona

Z punktu beneficjenta:

• uwarunkowana

• nieuwarunkowana

Ze względu na kryteria techniczno-finansowe:

• płatna z góry

• płatna z dołu

Akredytywa rewolwingowa - tylko ponoszone są warunki akredytywy na następne partie.

Pyt. Dlaczego banki komercyjne tak mocno akcentują, że akredytywa jest potrzebna? (zalety i

Wady i zalety akredytywy dokumentowej

Zalety z punktu widzenia eksportera:

• akredytywa zabezpiecza przed ryzykiem handlowym

• akredytywa może ułatwić eksporterowi uzyskanie kredytu na sfinansowanie własnej transakcji gdyż zapewnia wykonanie zobowiązania przez importera

• przy akredytywie przenośnej eksporter bez zaangażowania własnych środków może zakupić towar płacąc pieniędzmi importera

• przez płatność gotówkową bank zabezpiecza płatność dostarcza pieniądze natychmiast

• jest skuteczną i bezpieczną gwarancją płatności na zgodne dokumenty bez względu na zdolność importera do dokonania zapłaty

• przy akredytywie nieodwołalnej nie jest możliwe wprowadzenie zmian bez zgody i wiedzy importera

Wady:

• praktycznie żadne

• importer może wykorzystać usterki w dokumentach i odstąpić w ten sposób od niezgodnego kontraktu

• przy akredytywie odwołalnej eksporter ponosi ryzyko z niezrealizowanej transakcji z powodu anulowania lub wprowadzenia zmian bez jego zgody

• eksporter jest czasami zmuszony udzielić kredytu kupieckiego importerowi w formie akredytywy z odroczeniem terminu płatności

Zalety z punktu widzenia importera:

• zapłata następuje wyłącznie po spełnieniu przez eksportera wymogów określonych przez importera w akredytywie

• przy zabezpieczeniu ryzyka banku w innej formie niż blokada środków na rachunku importera ma możliwość przeprowadzenia transakcji bez angażowania środków własnych

• poprzez określenie ostatecznego terminu załadunku importer ma świadomość, że zapłata zostanie dokonana zanim towar nie zostanie wysłany

• importer może zminimalizować ryzyko otrzymania wadliwego towaru poprzez żądanie dokumentów wystawianych przez niezależne instytucje

Wady:

• akredytywa nie zabezpiecza dostatecznie importera przed niewykonaniem kontraktu przez eksportera, może wygasnąć bez wykorzystania i bez żadnych skutków dla eksportera

• konieczność zabezpieczenia ryzyka banku otwierającego w formie depozytu bankowego

• jest operacją droższą i bardziej pracochłonną niż inkaso

• importer musi zapłacić za zgodne dokumenty nawet jeśli otrzyma towar uszkodzony

• jeśli importer nie zażądał dokumentów będących tytułem własności do towaru a eksporter nie wysłał towaru, importer nie ma żadnych roszczeń do towaru pomimo zapłaty

Inkaso dokumentowe

Inkaso dokumentowe to operacja, w której bank pośredniczący zobowiązuje się wydać dokumentu towarowe importerowi po dokonaniu przez niego płatności lub po jej zabezpieczeniu.

Strony uczestniczące w inkasie:

• zleceniodawca (podawca, sprzedający, eksporter) - przygotowuje dokumenty i przekłada je do swojego banku razem z odpowiednim zleceniem inkasa

• bank zleceniodawcy, któremu zleceniodawca poleca dokumenty. Bank kieruje dokumenty zgodnie z instrukcją polecenia podawcy do banku płatnika (inkasującego)

• bank inkasujący (bank pośredniczący), który jest zaangażowany w transakcję inkasa dokumentowego, przedstawia importerowi tratę eksportera i lub dokumenty w celu uzyskania zapłaty lub akceptu zgodnie z instrukcjami

• płatnik (kupujący, importer) jest stroną, której ostatecznie są prezentowane dokumenty wraz z zezwoleniem do zapłaty sporządzanym przez bank płatnika zgodnie z instrukcjami eksportera

Wykład X - 9.12.2002

Rodzaje inkasa:

• inkaso dokumentowe D/P (dokumenty w zamian za zapłatę)

• inkaso dokumentowe D/A (dokumenty w zamian za akceptację)

• inkaso dokumentowe gwarantowane przez bank - wydanie dokumentów jest uzależnione od złożenia przez importera gwarancji udzielonej przez bank

• inkaso kapitańskie - bezpośrednie z przyspieszonym trybem pobierania należności

• inkaso spedytorskie - polega na tym, że eksporter poleca spedytorowi wydać towar odbiorcy dopiero po dokonaniu przez niego zapłaty. Jest to typ inkasa bezpośredniego z pominięciem banków.

Rola banków w transakcji inkasa dokumentowego

Banki uczestniczące w operacji inkasa dokumentowego dokładają wszelkich starań aby wykonać przekazanie instrukcje nie ponosząc odpowiedzialności za skuteczność w ściąganiu zapłaty.

Na zlecenie podawcy i płatnika są zobowiązane do prowadzenia dodatkowej (poza obowiązującą) korespondencji związanej z obsługą tej transakcji oraz do monitorowania banku inkasującego płatnika przy zwłoce w zapłacie należności.

Banki nie ponoszą odpowiedzialności za skutki „siły wyższej” oraz działania czy zaniedbania stron trzecich.

Bank przekazujący (eksportera, zleceniodawcy) działa tylko w oparciu o zawarte w zleceniu inkasowym informacje.

Bank inkasujący (importera, płatnika) jest zobowiązany ściśle wykonać instrukcje przekazane przez bank eksportera.

Wady i zalety inkasa dokumentowego

Inkaso dokumentowe jest operacją mało skomplikowaną, nie wymaga zaangażowania środków pieniężnych z góry. Uzyskanie zapłaty zawiera ryzyko, dlatego stosuje się je gdy strony transakcji mają do siebie zaufanie.

Zalety z punktu widzenia eksportera:

• zmniejszenie ryzyka wcześniejszego wydania towarów

• konkurencyjność - przygotowanie dokumentów do inkasa jest mniej kłopotliwe i czasochłonne niż do akredytywy

• dostępność finansowa - eksporter ma możliwość uzyskania kredytu w swoim banku zabezpieczonego tratami podpisanymi przez importera

Wady:

• zwłoka lub opóźnienie przy zapłacie

• koszty dodatkowe - wynikające z braku zapłaty lub nieakceptowania traty przez importera

Zalety z punktu widzenia importera:

• udogodnienie - importer unika czasochłonnego wysiłku związanego z otwarciem akredytywy

• obniżone koszty - importer nie ponosi kosztów

• dostępność finansowa - przy zastosowaniu traty terminowej eksporter kredytuje importera

• płatność odroczona - czas rozliczenia inkasa przemawia na korzyść importera

Wady:

• zła opinia (podważenie zaufania)

Niedogodności jakie stwarza dla importera inkaso dokumentowe to:

• podważenie zaufania importera w środowisku handlowym w przypadku odmowy z jego strony zapłaty lub akceptu traty

• możliwość wniesienia protestu przez banki w imieniu eksportera w przypadku odmowy zapłaty lub akceptu traty

• brak możliwości kontroli terminu wysyłki towaru

• możliwość wcześniejszego przybycia dokumentów do banku niż towarów do miejsca przeznaczenia

Gwarancja bankowa

Gwarancja bankowa jest samodzielnym zobowiązaniem banku, podejmowanym na zlecenie klienta.

Bank oświadcza, że zgodnie z jej treścią zaspokoi przyjmującego gwarancję beneficjenta, jeżeli zleceniodawca nie wywiąże się wobec niego z umownych zobowiązań.

Gwarancja ma na celu dodatkowe zapewnienie jej beneficjentowi wykonania umowy przez kontrahenta.

Gwarancja jest niezależnym zobowiązaniem banku i nie może być odwołana chyba, że przewidziano to w jej treści.

Źródła prawa

Publiczne prawo bankowe

Regulacje prawne dotyczące gwarancji bankowej wynikające z publicznego prawa bankowego znajdują się w:

1. Ustawie z dn. 29.08.97 - Prawo bankowe 13

2. Ustawie z dn. 29.08.97 o NBP

3. Zarządzeniu nr 4/98 Komisji Nadzoru Bankowego z dn. 30.06.98 w sprawie szczegółowych warunków udzielania przez banki gwarancji bankowych i poręczeń.

Typy gwarancji bankowych

Dwa podstawowe kryteria umożliwiające klasyfikację gwarancji bankowej:

1. Odwołalność udzielonej gwarancji:

• odwołalna - charakteryzuje się tym, że bądź to w wyniku zajścia pewnych okoliczności (np. pogarszającego się stanu finansowego zleceniodawcy wynikającego z dokumentacji obligatoryjnie przez niego składanej), bądź to z upływu określonego czasu (ale różnego od czasu, na który gwarancja została udzielona) gwarant może odwołać udzieloną gwarancję.

• nieodwołalna - charakteryzuje się tym, że ich treść nie przewiduje możliwości jednostronnego rozwiązywania zobowiązania - zawiera ona klauzulę, przez którą bank obliguje się do nie odwoływania udzielonej gwarancji i to nawet w przypadku gdy zleceniodawca wystąpiłby z wyraźnym o to żądaniem

2. Warunkowość zobowiązania banku gwaranta

• gwarancje warunkowe - cechą charakterystyczną jest to, że świadczenie gwaranta uzależnione jest od spełnienia określonych w liście gwarancyjnym warunków. Okoliczności ich spełniania mogą być określane bardzo różnie np. żądanie beneficjenta musi znaleźć potwierdzenie w ściśle określonych dokumentach przedstawionych gwarantowi - gwarancja dokumentowa. Przykładem typowych dokumentów wymaganych przez gwaranta mogą być: wyciąg z konta beneficjenta, faktura, dokumenty spedycyjne, listy przewozowe czyli polisy ubezpieczeniowe.

• gwarancje bezwarunkowe, czyli na pierwsze żądanie

Rodzaje gwarancji bankowych

Gwarancja bankowa jako niezależne zabezpieczenie wykorzystywana jest w różnych sytuacjach.

Kryterium ich rozróżnienia opiera się na przedmiocie długu ze stosunku podstawowego.

Do najczęściej spotykanych gwarancji udzielanych przez banki należą:

• gwarancja przetargowa (wadialna)

• gwarancja prawidłowego wykonania umowy

• gwarancja zwrotu zaliczki

• gwarancja zapłaty

• gwarancja zapłaty zaliczki

• gwarancja terminowego dokonania płatności za zakupione towary i usługi

• gwarancja zapłaty akredytywy

• gwarancja opłacenia dokumentów nadesłanych do inkasa

• gwarancja awalizowania weksla

• gwarancja spłaty kredytu

• gwarancja zapłaty cła

• gwarancja spłaty rat leasingowych

• gwarancja zapłaty za towary sprzedane

• gwarancja ze składu konsygnacyjnego

• inne rodzaje gwarancji bankowych

• gwarancja rewolwingowa

• gwarancja w nagłych przypadkach

• gwarancja transportowa

Wygaśnięcie gwarancji na drodze bezspornej

Zobowiązanie gwaranta wygasa w przypadku:

• upływu terminu jaki zawarty był w liście gwarancyjnym

• gdy dłużnik ze stosunku podstawowego prawidłowo wykonuje zaciągnięte zobowiązanie

• zwolnienia zleceniodawcy lub banku przez beneficjenta gwarancji ze wszystkich zobowiązań przewidzianych w gwarancji przed upływem terminu ważności.

Realizacja gwarancji

Do wygaśnięcia zobowiązania gwarancyjnego dochodzi w wyniku wypłaty gwarancyjnej sumy przez gwaranta na rzecz beneficjenta.

Bank nie może zaspokoić roszczeń beneficjenta jeżeli:

• nie zostało ono zgłoszone i otrzymane przez bank gwarantujący w terminie ważności gwarancji

• nie jest uzasadnione dokumentacją w przypadku gwarancji warunkowych lub załączona dokumentacja nie jest zgodna z dokumentami określonymi w gwarancji

• dokumentacja uzasadniająca roszczenie nie została przedstawiona bankowi gwarancyjnemu w oznaczonym w gwarancji terminie

• gwarancja utraciła ważność

• beneficjent zgłaszając roszczenie powołuje się na inną umowę niż tą, która była podstawą wystawienia gwarancji

• żądanie beneficjenta jest w sposób oczywisty i bezdyskusyjny wyraźnym nadużyciem

Realizacja gwarancji na drodze spornej

Mimo zgłoszenia roszczenia przez beneficjenta gwarant nie podejmuje się jego realizacji i przedstawia beneficjentowi zarzuty.

Zarzuty wynikające ze zobowiązania gwarancyjnego

Zarzuty tego typu mają swe oparcie w konkretnym liście gwarancyjnym.

Obrona gwaranta opiera się na:

• zgłoszeniu przez beneficjenta żądania, które nastąpiło przed nadejściem określonego w gwarancji terminu

• zgłoszeniu przez beneficjenta żądania, które odnosi się do innego stosunku łączącego beneficjenta ze zleceniodawcą niż stosunek, na który gwarancja została wystawiona

• zgłoszeniu żądania bez oparcia odpowiednimi dokumentami czy dowodami (przy gwarancjach warunkowych i dokumentowych)

Wykład XI - 16.12.2002

Gwarancja bankowa a poręczenie wg prawa cywilnego

Pojęcie poręczenia

Poręczenie jest umową poprzez którą poręczyciel zobowiązuje się wobec wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek gdyby kredytobiorca zobowiązania nie wykonał w przewidywanym w umowie kredytowej terminie.

Poręczenie umacnia wierzytelność poprzez to, iż rozszerza zakres dochodzenia roszczeń przez gwaranta z majątku wierzyciela także na majątek osoby trzeciej, jaką jest poręczyciel, którą może być zarówno osoba fizyczna jak i prawna.

Poręczenie jest jednym z osobnych zabezpieczeń wierzytelności charakteryzujących się osobistą odpowiedzialnością dłużnika czyli odpowiedzialnością całym jego majątkiem.

Warunki udzielania poręczeń

Banki udzielają najczęściej poręczenia wg prawa cywilnego jako zabezpieczenia spłaty kredytu udzielonego przez inny bank niż udzielający poręczenia.

Jest ono udzielane na podstawie zlecenia zawierającego te same elementy co przy udzielaniu

gwarancji bankowej.

Do zlecenia dołącza się takie same dokumenty jak zlecenia udzielenia gwarancji zabezpieczającej spłatę kredytu.

Umowa poręczenia, powstaje przez złożenie dwóch oświadczeń woli:

• poręczyciela o udzieleniu poręczenia, złożone na piśmie, pod rygorem nieważności powinno zawierać oznaczenie osoby, za którą poręcza, oznaczenie kredytu, którego spłata jest zabezpieczona poręczeniem

• banku o przyjęciu poręczenia

Solidarna odpowiedzialność dłużnika i poręczyciela

Poręczenie powoduje, że dłużnik i poręczyciel odpowiadają za dług solidarnie o ile nie stanowi inaczej.

Gwarancja a poręczenie - zasadnicze różnice:

1. różnią się źródłem ich powstania

2. gwarant zawsze odpowiada za zobowiązania własne. W poręczeniu dłużnik z tej umowy zobowiązany jest do wykonania zobowiązania poręczonego w gwarancji, bank zobowiązany jest pokryć szkody jakie mógłby ponieść beneficjent

3. gwarancja bankowa jest zawsze zobowiązaniem samodzielnym, w przypadku poręczenia mamy do czynienia zawsze ze zobowiązaniem zawisłym od długu głównego

Faktoring

Operacja faktoringu narodziła się ok. 50, 60 lat temu w USA.

Faktoring w Polsce polega na przyspieszeniu obrotu kapitału poprzez przekazanie dokumentów handlowych wybranej, wskazanej instytucji handlowej.

Bank pobiera określoną prowizję od 5 do 15% od sumy.

Forfaiting

Forfaiting jako forma rozliczeń międzynarodowych

Forfaiting = technika finansowania handlu zagranicznego (banki, CHZ)

Forfaiting to nabycie przez instytucję forfaitingową średnio lub długoterminowej pieniężnej wierzytelności handlowej przed terminem jej płatności z pobraniem na rzecz instytucji forfaitingowej odsetek dyskontowych i z przyjęciem ryzyka wypłacalności dłużnika.

Operacja forfaitingowa jest zakupem należności terminowych w rezultacie dostaw towarów i usług eksportowych z wyłączeniem prawa regresu w stosunku do odstępujących wierzytelności.

Przebieg operacji forfaitingowej:

• bank importera poręcza weksel złożony przez importera i zwraca mu go

• importer płaci eksporterowi za dostawy towarów i usług tym wekslem

• eksporter składa otrzymany weksel do dyskonta firmie forfaitingowej, otrzymując w zamian zapłatę w gotówce

• w terminie wymagalności firma forfaitingowa prezentuje weksel bankowi importera

• importer wykupuje weksel, regulując w ten sposób swoje zobowiązanie wobec eksportera

Kupujący przejmuje na siebie ryzyko:

• handlowe

• ekonomiczne

• polityczne

Bank nabywcy przyjmuje na siebie ryzyko niedotrzymania zapłaty przez importera - zabezpieczenia:

• poręczenia cywilno-prawne i wekslowe (awal)

• akredytywy

• gwarancje bankowe

• ubezpieczenie wierzytelności

Do podmiotów, które biorą udział w operacji forfaitingu należą:

• forfetysta, czyli zbywca wierzytelności pieniężnej (eksporter)

• forfaiter - instytucja forfaitingowa np. bank - jest to podmiot nabywający wierzytelność pieniężną dostawcy na zasadach forfaitingu

• dłużnik, czyli odbiorca towaru

W eksporcie wykup wierzytelności polega na:

• instytucja forfaitingowa wykupuje wierzytelność od eksportera

• odsprzedanie jej instytucji forfaitingowej w kraju odbiorcy towaru

Przedmiotem umowy forfaitingu są istniejące i niewymagalne należności eksportowe z odroczonym terminem płatności od 9 miesięcy do 7 lat. Warunkiem jest aby była to wierzytelność handlowa, udokumentowana fakturą VAT.

Do przedmiotów działalności forfaitingowej należą:

• wierzytelności wekslowe

• wierzytelności wynikające z umów sprzedaży, dostawy i o wykonanie usług

• wierzytelności objęte akredytywami

• wierzytelności powstałe na tle umów leasingu

Do najczęściej spotykanych odmian forfaitingu należą:

• forfaiting właściwy i niewłaściwy

• forfaiting bezpośredni i pośredni

• forfaiting jawny i tajny

• forfaiting krajowy i zagraniczny

• hermes forfaiting

Forfaiting właściwy - sprzedaż wierzytelności pieniężnej, zawierana między dostawcą towaru i instytucją forfaitingową.

Forfaiting niewłaściwy - sprzedaż wierzytelności, w której nie następuje pełne przejęcie ryzyka przez forfaitera.

Forfaiting bezpośredni - instytucja forfaitingowa nie korzysta z pośrednictwa.

Forfaiting pośredni - udział w całej operacji dwóch instytucji forfaitingowych.

Pierwsza odkupuje wierzytelność od odbiorcy towaru i odsprzedaje ją innej instytucji forfaitingowej.

Forfaiting tajny - umowa forfaitingu zostanie podpisana bez zgody dłużnika.

Hermes forfaiting - transakcje eksportowe wcześniej zabezpieczone gwarancją udzieloną przez rząd kraju eksportera i w dalszym ciągu przez niego utrzymywaną.

Jednym z podstawowych wymagań przeprowadzenia operacji forfaitingu jest bieżąca i przyszłościowa wypłacalność dłużnika i kraju, z którego on pochodzi.

Wniosek forfaitingowy powinien zawierać:

• wyraźną propozycją skupu wierzytelności

• oznaczenie forfetysty

• oznaczenie wierzytelności, którą forfetysta oferuje forfaiterowi do skupu poprzez wskazanie

• wskazanie dłużnika forfaitingowego i forfetysty

• podpis osoby lub osób upoważnionych do zaciągania zobowiązań majątkowych w imieniu firmy

Umowa forfaitingu = umowa nienazwana, mieszana, zawierana tylko odnośnie do wierzytelności już powstałych.

Warunki narzuca instutucja foraitingowa.

Stronami umowy są: dostawca towaru, instytucja forfaitingowa, dłużnik jest tylko uczestnikiem transakcji forfaitingu.

Podstawowe kalkulacje kosztów operacji forfaitingowych

Cena nabycia wierzytelności = wartość nominalna, pomniejszona o koszty obsługi zgodnie z obowiązującą taryfą prowizji i opłat w danej instytucji.

Całkowity koszt forfaitingu:

• odsetki dyskontowe

• prowizja przygotowawcza

Banki i instytucje forfaitingowe posiadają własne listy państw i poszczególnych banków z określeniem poziomu ryzyka i maksymalnego terminu wypłacalności.

Ranking oparty jest na ocenie gospodarczej danego państwa wraz z analizą rynku finansowego.

Im ryzyko jest poważniejsze tym wyższa jest stopa forfaitingowa.

Techniki dyskontowe:

• roczna

• półroczna

• kwartalna

• miesięczna

Wykład XII - 6.01.2003

Bankowość elektroniczna, uwarunkowana jest trzema elementami:

• ewolucja bankowości na świecie

• konieczność przystosowania się do norm UE

• standard polskiej bankowości (80% w rękach zagranicznych)

2% tych, którzy korzystają z bankowości chcą coś wiedzieć

• przesyłanie danych w czasie rzeczywistym

• atrakcyjność cenowa

Do bankowości elektrycznej należy zaliczyć:

• systemy obsługi osób fizycznych i podmiotów

• systemy automatów bankowych

• systemy obsługi kart kredytowych

• sieci transmisji

• elektroniczne systemy transferu płatności

• systemy informacyjne

Zalety bankowości elektronicznej:

• wgląd o każdej porze i w każdym miejscu w celu zasięgnięcia informacji

• szybka realizacja zleceń

• oszczędność czasu i pieniędzy

• możliwość efektywnego zarządzania finansami

• możliwość współdziałania z systemem finansowo-księgowym banku

• nie ma konwojów, eliminacja zagrożeń

Zabezpieczenia stosowane ze strony banku:

• weryfikacja pracowników mających dostęp do danych

• ograniczenie liczby pracowników do danych wraz z zakreśleniem indywidualnego zakresu obowiązków

• odrębne hasła dostępu dla pracowników

• ograniczenie dostępu do budynku i pomieszczeń

• zabezpieczenie urządzeń elektrycznych

• plan awaryjny w przypadku naruszenia

Najstarszym produktem bankowości elektrycznej są karty płatnicze.

Karta kredytowa - przypisana do rachunku bankowego.

Karta debetowa - powoduje natychmiastowe odpisanie sumy z konta.

Systemy:

• Visa - amerykański (65% transakcji)

• Euro Master Card - w bankach europejskich (30%)

• American Express

Strony uczestniczące w rozliczeniu płatności kartą:

• właścicielem jest bank

• użytkownik

• punkt sprzedaży

• centrum rozliczenia - autoryzacyjne

Centra rozliczeniowe:

• standardowe

• złote

• dla firmy

Punkt handlowy:

1. Forma „żelazko”

2. Forma POS

3. Kasy fiskalne

Karty z mikroprocesorem - wyższy poziom

Karty kobrandowe (Co-Branded) - karty lojalnościowe, stałego klienta, upoważniające do jakiegoś % upustu.

Bankomaty - umożliwiają pobranie gotówki poza godzinami pracy banków.

Możliwość zarządzania funduszami własnymi z domu lub z instytucji

Home banking

Office banking

Najnowsze osiągnięcia

• telegazeta

• SMS

• Protokół WAP

Modele bankowości elektronicznej na polskim rynku:

• tradycyjny rachunek bankowy

• oddział internetowy

• bank wirtualny

Oferty bankowości wirtualnej:

• szczegółowość i obszerność informacji

• poziom obsługi i zarządzania

• sposób prowadzenia biznesu

• integracja między systemem informatycznym a klientem

Personifikacja - proces uwierzytelniania dokumentów.

Bankowość

1

BK

---