Fizjoterapia wieku rozwojowego
Dr med. Jolanta Taczała
Zakład Rehabilitacji i Fizjoterapii AM w Lublinie
Oddział Rehabilitacji Dziecięcej Dziecięcego Szpitala Klinicznego w Lublinie
Puławska Szkoła Wyższa, Kierunek Fizjoterapia
Zagadnienia
rozwój motoryczny dzieci
schorzenia neurologiczne
wady wrodzone i zniekształcenia narządu ruchu
wady nabyte narządu ruchu
schorzenia reumatologiczne
Fizjoterapia pediatryczna - omawia dysfunkcje wynikające z problemów neurologicznych, mięśniowo-szkieletowych, rozwojowych, nerwowo-mięśniowych, krążeniowo-oddechowych u dzieci.
Rozwój motoryczny - jest to ewolucja zachowań motorycznych, osobniczo zmiennych, zależnych od wieku; ośrodkowy układ nerwowy warunkuje zmiany rozwojowe; zmiany w innych układach wpływają na rozwój motoryczny. Na rozwój ten oddziałuje także środowisko, w którym żyjemy. Dojrzewanie struktur mózgu przebiega od części najstarszych do najmłodszych filogenetycznie.
Rozwój motoryczny płodu przebiega w określonej kolejności uwarunkowanej genetycznie. Pierwszą, spontaniczną aktywność ruchową można zaobserwować w 7-8 tygodniu ciąży, złożone wzorce ruchowe obserwujemy od 20 tygodnia ciąży. W drugiej połowie ciąży rozwija się ich doskonałość, płynność, różnorodność i precyzyjność. Prawidłowy rozwój charakteryzuje się dużą różnorodnością i zmiennością wzorców motorycznych, natomiast stereotypowość i ubóstwo wzorców mogą sugerować uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego.
Rozwój motoryczny
toniczne odruchy postawy - integrowane są na poziomie pnia mózgu, utrzymują stabilną postawę przeciw sile grawitacji
Statokinetyczne odruchy prostowania - integrowane na poziomie mostu i śródmózgowia umożliwiające uzyskanie i utrzymanie pozycji siedzącej, stojącej i lokomocję.
Około 3 rż reakcje równoważne integrowane na poziomie kory mózgowej, zastępują wcześniejsze odruchy, umożliwiając pełną i swobodną motorykę.
Osiągnięcia pierwszego roku życia:
Pionizacja
Zdolność lokomocji
Zdolności manualne
Zmysłowego postrzegania otoczenia
Porozumiewanie się i różne zachowania społeczne
Prawidłowy rozwój dziecka
Noworodek -zasadniczo bezradny wobec grawitacji rozwija stopniowo zdolność kontroli części ciała w ich wzajemnej relacji w odniesieniu do otoczenia osiągając to, co jest nazywane „postawą prawidłową” w pozycji stojącej.
Pierwszy trymestr - stabilizacja uniesionej głowy
Postawę ciała noworodka charakteryzuje ułożenie zgięciowe. Największym dokonaniem tego okresu jest zdolność unoszenia głowy przeciwko sile ciążenia - kontrola głowy.
Drugi trymestr - pełzanie i siadanie
Kolejny krok w przeciwstawieniu się sile ciążenia, kamienie milowe tego okresu to siedzenie oraz unoszenie się na rękach.
W pozycji na plecach bawi się stopami, przygotowuje się do obrotów
W pozycji na brzuchu podpiera się na wyprostowanych kończynach górnych, dłonie rozprostowane, faza pływania - unosi ręce i nogi a następnie opiera się. Może w tym okresie rozpocząć pełzanie. W 6 m-cu pojawia się reakcja spadochronowa. W pozycji pionowej podtrzymywanej pojawia się podskakiwanie.
Trzeci trymestr - ciągle w ruchu
Nabywa zdolności przemieszczania się
Pojawiają się obroty ze zgięciowym ustawieniem kończyn dolnych.
Z pozycji na brzuchu przechodzi do pozycji raczkowania i siadu
Z łatwością utrzymuje pozycję siedzącą, przechodząc do pozycji czworaczej
Pozycja stojąca- ulubiona przez dzieci w III trymestrze.
Czwarty trymestr - chodzenie
W tym okresie siedzenie jest wysoce funkcjonalną pozycją, poczucie równowagi jest tak dobrze rozwinięte, że dziecko siedzące przemieszcza się ruchem obrotowym wokół osi tułowia.
Łatwość przejścia z siadu do pozycji czworaczej i do klęku a następnie wstawanie.
Chodzenie zaczyna się po przekątnej, w przód i do boku, początkowo z podtrzymaniem za ręce, następnie samodzielnie, z wysoko uniesionymi rękami
Okres wczesno-dziecięcy
2 - 6 rok życia
Doskonalenie wzorca chodu, bieganie, podskakiwanie, skoki na odległość, bieg w podskokach. Te wzorce poruszania się wymagają postępów kontroli tak równowagi ciała jak i rozwijanych sił w celu uzyskania funkcjonalnych rezultatów.
Pełna kontrola biegu 5-6rż. W tym wieku doskonalone jest również rzucanie i uderzanie, kopanie piłki. Pełny wzorzec ruchowy występuje u dzieci 6-letnich.
Dojrzewanie oun, rozwój fizyczny i nabywanie nowych doświadczeń warunkują doskonalenie sprawności.
Dzieci starsze i młodzież
wiek 7 -12 lat
Dokonują się zmiany wzorców ruchowych
Dzieci mają silną motywację do podwyższania własnej sprawności i badania własnych granic możliwości fizycznych.
Doskonalenie umiejętności motorycznych
Wiek młodzieńczy
Skok pokwitaniowy:
11-12 lat dziewczynki
12-13 lat chłopcy
Noworodki z grupy ryzyka
Wcześniaki poniżej 33 tyg, waga poniżej 1500g
Noworodki z hipotrofią wewnątrzmaciczną, poniżej 5 pkt Apgar
Noworodki z zaburzeniami oddechowymi (respirator)
Noworodki z zespołami neurologicznymi (po drgawkach, z zaburzeniami napięcia mięśni, z krwawieniem śródczaszkowym
Noworodki po operacji przepukliny oponowo-rdzenioweg
Noworodki z hiperbilirubinemią, hipoglikemią
Objawy kliniczne u „dziecka ryzyka”
Rozwój może być zaburzony wskutek skrajnej niedojrzałości lub współistniejącej patologii
Zaburzony fizjologiczny tor dojrzewania
Zmiana jakości wzorców ruchów globalnych oraz postawy
Zaburzone zdobywanie prawidłowych wzorców sensomotorycznych
Czynniki ryzyka wynikające z wcześniactwa
Główne następstwa neurologiczne u wcześniaków
Uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego
Może powstać w okresie ciąży, porodu, okresie noworodkowym
Ten sam czynnik uszkadzający działający w różnych okresach rozwoju zarodka i płodu może powodować zespoły chorobowe o różnych objawach klinicznych
Wczesne uszkodzenie mózgu - czym się charakteryzuje
Opóźnienie rozwoju psychoruchowego i nieprawidłowy rozwój psychoruchowy są wskazaniem do: obserwacji, diagnostyki, wczesnej rehabilitacji.
Zespoły mózgowego porażenia dziecięcego u dzieci przedwcześnie urodzonych
wymagają obserwacji w kierunku ryzyka rozwoju mózgowego porażenia dziecięcego
Wczesne usprawnianie zwiększa szansę na prawidłowy rozwój dziecka
Daje szansę na wyrównanie deficytów rozwojowych, głównie poprzez wykorzystanie:
możliwości plastycznych
mechanizmów kompensacyjnych mózgu
Szczególną dynamiką charakteryzuje się rozwój dziecka w pierwszym roku życia
Rozpoczęcie terapii musi być poprzedzone diagnozą kliniczną
diagnoza fizjoterapeutyczna musi być poprzedzona diagnozą lekarską
Mózgowe porażenie dziecięce
Nie jest chorobą lecz rodzajem niepełnosprawności obejmującej następstwa uszkodzenia mózgu znajdującego się w stadium nie zakończonego rozwoju lub jego zaburzeń rozwojowych o wczesnym początku i przewlekłym przebiegu
Uszkodzenia rozwijającego się mózgu mogą występować we wszystkich jego miejscach. W motoryce wyrażają się szczególnie uszkodzenia drogi piramidowej, struktur pozapiramidowych oraz móżdżku
Mózgowe porażenie dziecięce - cd
W mpdz współistnieją często inne objawy trwałego uszkodzenia mózgu: padaczka, upośledzenie umysłowe, zaburzenia mowy, wzroku (oczopląs, zez) słuchu.
„Zgodnie ze współczesnymi poglądami mózgowe porażenie dziecięce definiowane jest jako pojęcie zbiorcze - parasol, obejmujące grupę nie postępujących, lecz często zmieniających się zespołów ruchowych, będących następstwem uszkodzenia lub zaburzenia rozwojowego mózgu w jego wczesnym stadium rozwoju”/Czochańska/.
Rozpoznanie mpdz :
Nie jest możliwe we wczesnym okresie
Zwykle nie wcześniej niż po ukończeniu pierwszego roku życia
Gdy ośrodkowy układ nerwowy osiągnie dostateczny stopień dojrzałości, wtedy można postawić pewne rozpoznanie
/J. Czochańska/
Etiologia MPDz
Czynniki prenatalne (chromosomopatie, inne choroby genetyczne, zakażenia wewnątrzmaciczne, wodogłowie, leukomalacje okołokomorowe)
2. Czynniki okołoporodowe (wcześniactwo, krwawienia wewnątrzczaszkowe III i IV stopnia, zakażenie, obrzęk mózgu, encefalopatie niedotlenieniowo-niedokrwienne, zamartwica okołoporodowa - ta jest rzadką przyczyną mpdz
3. Czynniki uszkadzające po urodzeniu
U około 1/3, Ľ nie udaje się ustalić przyczyny mpdz.
Postaci mpdz wg Hagberga
1. Spastyczne
2. Pozapiramidowe
3. Móżdżkowe
4. Mieszane
Pewne rozpoznanie mpdz ustala się pod koniec 1-ego roku życia. Im wcześniej mózg został uszkodzony i im większy jest obszar uszkodzenia, tym wcześniej występują objawy kliniczne
Częstość występowania mpdz- 2 - 2.5 na 1000 żywo urodzonych
Rehabilitacja dziecka z mpdz powinna cechować się:
możliwie wczesnym rozpoczęciem usprawniania
kompleksowością działania z uwzględnieniem usprawniania leczniczego i rehabilitacji społecznej
indywidualnym dostosowaniem usprawniania do stanu klinicznego dziecka
zaangażowaniem rodziców w program usprawniania
Cele metod neurorozwojowych
hamowanie nieprawidłowych wzorców postawy i ruchu oraz dostarczanie dziecku doświadczeń sensomotorycznych zbliżonych do prawidłowych
normalizacja napięcia mięśni
profilaktyka przykurczów i deformacji w stawach kończyn
wyuczenie i przygotowanie dziecka do wykonywania czynności życia codziennego, samoobsługi i lokomocji
Najbardziej znane i najczęściej stosowane metody: NDT-Bobath, Vojty, Peto, Domana-Delacato, Phelpsa, Rood, Kabata, Brunnstrom
Metody usprawniania dzieci z mpdz
Metoda NDT-Bobath
Rys historyczny
Lata 40-te XX wieku: neurofizjolog K. Bobath i jego żona fizjoterapeutka B. Bobath opracowali metodę neurorozwojową dla pacjentów z uszkodzeniami OUN
Lata 50-te XX wieku - modyfikacja metody przez lekarkę E. Kong i fizjoterapeutkę M.Quinton
Metoda NDT-Bobath jest ciągle modyfikowana i unowocześniana
Metoda NDT-Bobath jako koncepcja usprawniania
N - neuro (nerwowo) - stosowana w zaburzeniach ruchowych pochodzenia ośrodkowego i dotycząca będącego w fazie rozwoju mózgu
D - developmental (rozwojowa) czyli oparta o szczegółową analizę rozwoju psychomotorycznego
T - treatment (usprawnianie) czyli terapia oparta o tzw. manipulację punktami kluczowymi
Metoda NDT-Bobath nie zawiera żadnych gotowych zestawów ćwiczeń. Zasadniczym narzędziem służącym do szczegółowego planowania i programowania usprawniania jest
obserwacja i wnikliwa analiza „mechanizmu antygrawitacyjnego”a więc głównie jakości wzorców posturalnych i motorycznych oraz odpowiadającego im rozkładu napięcia posturalnego w przebiegu rozwoju psychomotorycznego.
W diagnozie neurorozwojowej uwzględniane są dwa główne elementy badania:ocena jakości wzorców posturalnych i motorycznych oraz ocena jakości napięcia posturalnego
ocena jakości wzorców posturalnych i motorycznych
zmienność i zróżnicowanie wzorców motorycznych oraz ich fazy rozwoju
stopniowe hamowanie wpływu aktywności odruchowej odruchów prymitywnych i tonicznych oraz stopniowa dominacja wpływu reakcji nastawczych
i równoważnych
rozdzielenie globalnych synergii mięśniowych
aktywność antygrawitacyjna
ocena jakości napięcia posturalnego
Oceniane jest na podstawie aktywności spontanicznej.
Należy oceniać rozkład napięcia, porównując go
w obszarach proksymalnych.
Prawidłowe napięcie mięśniowe musi być wystarczająco wysokie, aby przeciwstawić się sile ciężkości a zarazem wystarczająco niskie, aby umożliwić poruszanie się.
Obserwacja spontanicznej aktywności dziecka dotyczy jego
8 pozycji diagnostycznych
zwraca się szczególną uwagę na:
kontrolę głowy, obręczy barkowej, tułowia, miednicy
wyprost bioder
stabilność posturalną i mobilność
ruchy antygrawitacyjne
rozwój ruchów selektywnych
spontaniczne reakcje dziecka na zmieniające się sytuacje.
Pozycja pronacyjna
przodopochylenie miednicy i wyprost w stawach biodrowych
sięganie i chwytanie do przodu z bocznym przemieszczeniem ciała i bocznym przenoszeniem ciężaru ciała
reakcje nastawcze głowy
podpór na przedramionach
Pozycja boczna
symetria ustawienia głowy
reakcje nastawcze głowy
równomierną aktywność prostowników i zginaczy;
Pozycja supinacyjna
symetrię ułożenia głowy
ruchy antygrawitacyjne
sięganie i chwytanie
uniesienie miednicy
zakres widzenia do 180 stopni
w podciąganiu do siadu
posturalne wyrównanie głowy i tułowia
stabilizacja barków
pracę mięśni brzucha
symetrię ustawienia głowy
Pozycja siedząca
ustawienie głowy, tułowia i rąk w linii środkowej ciała
symetria ustawienia
sięganie i chwytanie
posturalne wyrównanie głowy, tułowia, obręczy barkowej;
Pozycja stojąca
wyrównanie posturalne
symetria ustawienia głowy
wyprost w stawach biodrowych
swobodne ruchy rąk
przenoszenie ciężaru ciała z nogi na nogę;
Podpór obronny
obronny podpór rąk na kończynach górnych
symetria ustawienia głowy
wyrównanie posturalne
aktywność antygrawitacyjna;
Pozycja w zawieszeniu horyzontalnym
wyprost przeciw sile ciążenia
wyrównanie posturalne
swobodne ruchy kończyn górnych i dolnych
Metoda NDT obejmuje również odpowiednią pielęgnację.
W codziennych zabiegach pielęgnacyjnych tkwią znaczne możliwości terapeutyczne
Poprzez odpowiednie:karmienie, pomoc w ubieraniu, noszenie, zabawę można umożliwić dziecku:
odbieranie prawidłowych doświadczeń sensomotorycznych
hamować reakcje nieprawidłowe
ułatwiać reakcje właściwe.
Terapia metodą NDT-Bobath
Etapy usprawniania:
Przygotowanie do ruchu
Utrzymanie prawidłowego zakresu ruchu w stawach obwodowych
Przeciwdziałanie przykurczom i deformacjom w stawach
Przygotowanie czuciowe (sensoryczne)
Normalizacja napięcia mięśniowego
Wyhamowanie przetrwałych odruchów
Torowanie reakcji nastawczych i równoważnych
Wspomaganie prawidłowych wzorców ruchowych
Brak sukcesu w usprawnianiu dzieci metodą NDT-Bobath
Głębokie uszkodzenie CUN
Ciężkie upośledzenie umysłowe
Hemiplegia
Metoda Vojty
Ruchy globalne stanowią specyficzny wzorzec ruchowy (płynność, złożoność), w którym bierze udział całe ciało, obserwowane są od 10 tygodnia życia płodowego do około 6 miesiąca życia
Przetrwałe nieprawidłowe wzorce ruchowe stanowią czynnik prognostyczny rozwoju mpdz z czułością 95%, swoistością 96% i rzetelnością 93-96%.
Metoda Peto - metoda kierowanego nauczania
SYSTEM
wieloprofilowego usprawniania
Cel
Nauka funkcji
Pomoce i ułatwienia w Nauczaniu Kierowanym
Obecność prowadzących
Praca w grupie
Mowa (metoda rytmiczności poleceń)
Programy ogólne i serie zajęć
Specjalne przyrządy(meble Petö)
Uzasadnienie wyboru systemu NK
Być w grupie!
Metoda Domana
i Delacato
Metoda Jean Ayres
„Monoterapia” - czy próba łączenia metod?
Zasady leczenia dzieci z mpdz
Usprawnianie wg uznanych metod neurofizjologicznych
Zabiegi fizykoterapeutycze
Masaż ręczny
Hydroterapia
Metody specjalne: dogoterapia, hipoterapia
Leczenie farmakologiczne
i ortopedyczne
Farmakologiczne: zmniejszające spastyczność:
pompa baklofenowa
Toksyna botulinowa.
Operacyjne:
jednoetapowe zniesienie przykurczów bioder, kolan, stóp
korekcje stóp koślawych i płasko-koślawych neurogennych.
Polski model rehabilitacji
Wczesność
Powszechność
Kompleksowość
Ciągłość
powinien być realizowany
w rehabilitacji dzieci
z porażeniem mózgowym
Przepuklina oponowo-rdzeniowa
Wrodzone zaburzenie rozwojowe kręgosłupa i ośrodkowego układu nerwowego, wadliwie zbudowany rdzeń i jego opony uwypuklają się na zewnątrz w postaci worka poprzez ubytek kostny łuków kręgów
Występują zaburzenia funkcji motorycznej, czuciowej i wegetatywnej narządu ruchu
Częstość występowania 1 na 1000 żywo urodzonych dzieci
Przepuklina oponowo-rdzeniowa cd
W obrazie klinicznym występują:
porażenia mięśni
zaburzenia czucia powierzchownego i głębokiego
zaburzenia wegetatywne (porażenie pęcherza i odbytnicy, zaburzenia trofiki w porażonych częściach ciała)
Przyczyną powstania wady jest pewna grupa czynników uszkadzających zwanych teratogenami.
Przepuklina oponowo-rdzeniowa
Kliniczny podział rozszczepów kręgosłupa:
p.oponowa
p.oponowo-rdzeniowa zamknięta i otwarta
wynicowanie opon i rdzenia
Wady współistniejące z przepukliną oponowo-rdzeniową:
wodogłowie
zespół Arnolda Chiariego - wada struktur tyłomózgowia
Przepuklina oponowo-rdzeniowa
Ocena stanu dziecka z przepukliną oponowo-rdzeniową
poziom uszkodzenia rdzenia- a więc stopień porażenia wyznacza ostatni, prawidłowo funkcjonujący segment
w zależności od poziomu uszkodzenia ustalamy program rehabilitacji.
stan stawów - zakres ruchu w stawie określa możliwość ruchu
test mięśniowy
neurologiczny test rozwoju
Schemat segmentarnego unerwienia mięśni
zniekształcenia kończyn dolnych z punktu widzenia patomechaniki dzielimy na:
Zniekształcenia dynamiczne, uwarunkowane zaburzeniem bilansu mięśniowego. Mięśnie nieczynne są poddane rozciąganiu a nie porażone nadają stawom specjalne ustawienia i ulegają skróceniu. Po pewnym czasie mięsień czynny traci swoją czynność i jest trudny w redresji.
Zniekształcenia z powodu aktywności reflektorycznej w pewnych grupach mięśniowych (przywodziciele uda, strzałkowe, zginacze palców)
zniekształcenia kończyn dolnych - cd
Zniekształcenia pozycyjne występujące przy całkowitym porażeniu wiotkim, w wyniku działania siły ciężkości kończyna przyjmuje określone ułożenie, a zwłóknienie tkanki łącznej utrwala ustawienie.
Zniekształcenie statyczne powstają w wyniku działania siły ciężkości na obciążoną kończynę dolną, która jest pozbawiona stabilizacji mięśniowej
Ogólne zasady postępowania rehabilitacyjnego u dzieci z przepukliną oponowo-rdzeniową
Wczesne usprawnianie - postępowanie rehabilitacyjne należy rozpocząć 2-3 dni po zamknięciu przepukliny, nie później niż pod koniec 1 miesiąca (o ile nie ma powikłań, np. wodogłowie). Są to ćwiczenia bierne kończyn oraz stymulacja rozwoju psychoruchowego (metody neurofizjologiczne)
Ćwiczenia oddechowe
Utrzymanie pełnego, biernego zakresu ruchów w stawach.
Zapobieganie lub zwalczanie zniekształceń osi kończyn dolnych i kręgosłupa
Ogólne zasady postępowania rehabilitacyjnego u dzieci z przepukliną oponowo-rdzeniową -cd
Profilaktyka odleżyn i przykurczów - częste zmiany pozycji ułożeniowych dziecka, stosowanie łusek zapobiegających zniekształceniom stawów oraz biernych ćwiczeń
Wzmacnianie siły mięśni kończyn dolnych - z zachowanym unerwieniem (czynne izometryczne i oporowe)
Wzmacnianie mięśni kończyn górnych i tułowia - oraz ćwiczenia równoważne są niezbędne jako przygotowanie do korzystania z zaopatrzenia ortopedycznego do stania i chodzenia
Zaopatrzenie ortopedyczne
Regulacja czynności pęcherza moczowego i końcowego odcinka jelita grubego - należy dążyć do regularnego wypróżniania
Taktyka postępowania w zależności od poziomu uszkodzenia:
lędźwiowy - pionizacja 1.5 rż, umożliwienie chodzenia w aparatach na krótkich dystansach
piersiowy i wysoki lędźwiowy - celem jest pionizacja pacjenta w aparatach (2 rż)
niski lędźwiowy i krzyżowy - poprawienie sposobu chodzenia, pionizacja około roku życia
Leczenie operacyjne
zwolnienie przykurczu zgięciowego lub zgięciowo-odwiedzeniowego bioder
zwolnienie przykurczu zgięciowego kolan
korekcje deformacji stóp.
Często nieodłącznym elementem procesu leczniczego są zabiegi operacyjne. Zadaniem fizjoterapeuty jest przygotowanie dziecka do zabiegu a następnie usprawnianie pooperacyjne.
Wady wrodzone narządu ruchu
Przyczyny:
czynniki genetyczne
Hormonalne
niedotlenienie i wpływy toksyczne
choroby infekcyjne matki
niedobory dietetyczne
patologia samej ciąży
czynniki radioaktywne i inne.
Wrodzone ubytki i zniekształcenia kończyn
Występują rzadko i wymagają indywidualnego postępowania leczniczego.
Rodzaje:
aplazja lub hipoplazja kończyny górnej
wrodzony kościozrost promieniowo-łokciowy
wrodzona ręka koślawa lub szpotawa (niedorozwój kości promieniowej lub łokciowej)
syndaktylie, brachydaktylie, klinodaktylie i inne wady palców i ręki
hipoplazja kończyny dolnej
zespół Silvera (wrodzony przerost jednej połowy ciała)
zespół Proteus (wrodzony przerost wszystkich tkanek)
Wrodzona dysplazja stawów biodrowych
Charakteryzuje się postępującym wraz ze wzrostem dziecka niedorozwojem struktur stawu biodrowego, głównie panewki, głowy kości udowej, torebki i więzadeł.
W powstawaniu wady grają rolę czynniki genetyczne, biomechaniczne hormonalne.
Częściej występuje u dziewczynek (5x)
Objawy kliniczne zależą od ciężkości wady:
niestabilność,
podwichnięcie,
zwichnięcie.
Zdjęcie rentgenowskie stawów biodrowych AP
Wrodzona dysplazja stawów biodrowych -cd
Rozpoznanie: badanie kliniczne, USG, RTG
Na podstawie badania stawów biodrowych - ocena asymetrii fałdów udowych i pośladkowo-udowych, ograniczenie odwodzenia, objaw kolankowy, wykonując badanie prowokacyjne,
U starszych dzieci rozpoczynających chodzenie obecny jest dodatni objaw Trendelenburga, Duchenne'a.
Leczenie - im wcześniej rozpoczęte, tym lepsze efekty i mniejsze ryzyko powikłań
zachowawcze - utrzymywanie w odwiedzeniu i zgięciu bioder, majtki odwodzące, szelki Pavlika, poduszka Frejki, wyciąg „ponad głową”, repozycja zamknięta z następowym opatrunkiem gipsowym, chodzenie w odwiedzeniu
operacyjne - zwolnienie przykurczu przywodzicieli, odtworzenie dachu panewki i przywrócenie stabilności stawu.
Powikłaniem leczenia na każdym etapie może być martwica głowy kości udowej.
Inną wadą bioder jest wrodzone biodro szpotawe
Biodro szpotawe
Wrodzone deformacje stóp
Stopy końsko-szpotawe
najczęściej występująca wada wrodzona stóp, charakteryzują tę wadę trzy elementy:
odwrócenie stopy (szpotawość)
zgięcie podeszwowe (końskostopie)
przywiedzenie przodostopia względem osi stępu.
Leczenie bezoperacyjne: od urodzenia redresje gipsowe co 2 - 3 dni, potem co 2 tygodnie.
Operacyjna korekcja w wieku 6-9 mż.
Zasadą leczenia jest konieczność całkowitego zniesienia deformacji stopy przed rozpoczęciem chodzenia, najlepiej do 9mż.
Inne deformacje stóp
stopa płasko-koślawa wrodzona - leczenie bezoperacyjne to redresje, lub operacyjna korekcja
Stopy końsko-szpotawe
i płasko-koślawe
Wrodzone wady szyi
kręcz szyi - przymusowe ustawienie głowy w pochyleniu do boku z jednoczesnym skręceniem jej w stronę przeciwną.
Mięśniowy - spowodowany zmianami w mięśniu m-s-o
Kostny- zmiany kostne w kręgach szyjnych lub obręczy barkowej
Neurogenny - związany z zaburzeniami w oun
Ułożeniowy w tzw. zespole przykurczów
Objawy kliniczne: ograniczenie ruchów, asymetria twarzy, uniesienie barku, boczne skrzywienie kręgosłupa.
Leczenie zachowawcze: jak najwcześniej rozpoczęte, wielokrotnie wykonywane w ciągu dnia masaże i ćwiczenia przywracające pełny zakres ruchów.
Leczenie operacyjne
Wady kręgosłupa i żeber kręgi klinowe, połowicze, półbloki i bloki kręgowe, prowadzą do skrzywień kręgosłupa.
Skoliozy strukturalne kostnopochodne
Wrodzone - wskutek wad wrodzonych kręgosłupa- n kręgi klinowe, półkręgi, brak segmentacji między kręgami, mogą osiągać duże wartości kątowe; Często współwystepuja wady innych narządów: układu nerwowego - przepukliny o-r, wady serca, ukł. Moczowego
Torakopochodne (np. ropniak opłucnej, torakoplasyka)
W chorobach układowych - np. dysplazja wielonasadowa
Artrogrypoza
Wrodzone, płodowe zbliznowacenie mięśni, zesztywniające zwyrodnienie stawów, nie postępujące
Przyczyna nie jest znana
Obraz kliniczny: deformacje kończyn, zazwyczaj symetryczne, o różnym stopniu nasilenia, od ograniczenia ruchomości stawów miernego stopnia do utrwalonych przykurczów stawów kończyn, może również wystąpić skrzywienie boczne kręgosłupa. Przykurcze stwierdzane są zaraz po urodzeniu. Skóra w obrębie kończyn jest cienka, napięta, czucie nie jest zaburzone. Poziom intelektualny nie odbiega od normy.
Artrogrypoza
Zasady postępowania leczniczego:
izolowane stosowanie metod leczenia rehabilitacyjnego i fizykalnego nie jest skuteczne
wczesne leczenie zachowawcze musi być uzupełnione wczesnym leczeniem operacyjnym (uwolnienia tkanek miękkich)
właściwe dobranie zaopatrzenia ortopedycznego (utrwalenie korekcji, poprawa lokomocji)
operacje kostne (osteotomie)
Artrogrypoza
Wrodzona łamliwość kości
osteogenesis imperfecta - tzw. kostnienie niedoskonałe
Choroba uwarunkowana genetycznie, uszkodzeniu ulega struktura kolagenu w okresie wzrostu kości
Charakteryzuje się różnorodnością objawów:
uogólniona osteoporoza
niedoskonałe tworzenie się zębów
niebieskie twardówki
Głuchota
wiotkość wielostanowa, przepukliny
łatwość powstawania krwiaków podskórnych
nadmierna potliwość.
mięśnie są słabo napięte, skóra cienka
Ilość złamań zależy od postaci choroby, zagięcia trzonów kości długich wynikają z kolejnych złamań
Wskutek mikrozłamań na poziomie chrząstki nasadowej dochodzi do zahamowania wzrostu.
Leczenie: Stabilizacja kończyn dolnych: zewnętrzna i wewnętrzna tzw stabilizacje śródszpikowe.
Choroba Perthesa
Jałowa martwica głowy kości udowej - występuje częściej u chłopców pomiędzy 4 a 8 rokiem życia
Etiologia - nie jest dokładnie poznana
Decydujące o rozpoznaniu jest badanie radiologiczne:
obraz martwicy głowy kości udowej (4 etapy: wczesny, sklerotyzacji, fragmentacji nasady, odbudowy).
Proces chorobowy trwa około 2-3 lata, u dzieci starszych dłużej. Późne rozpoznanie i zaniedbanie leczenia jest powodem dużej deformacji głowy k. udowej.
Objawy kliniczne: utykanie, początkowo bezbolesne, potem ból biodra, kolana, pachwiny, ograniczenie rotacji wewnętrznej, odwodzenia i wyprostu.
Choroba Perthesa - leczenie
Leczenie: długotrwałe odciążenie chorego stawu - zakaz chodzenia, stawania, klękania.
Zapewnienie jak najlepszych warunków odbudowy kostnej, utrzymanie pełnego zakresu ruchomości biodra (wyciąg osiowy pośredni, ćwiczenia w odciążeniu, wolne, z oporem).
Przy zniekształceniu głowy k. udowej wskazane jest leczenie operacyjne.
W leczeniu stosowane są zabiegi fizykalne (laser, magnetronie, masaże wodne i ręczne)
Młodzieńcze złuszczenie nasady głowy kości udowej
Polega na przemieszczeniu się nasady głowy kości udowej względem przynasady bez zaistnienia jakichkolwiek czynników sprawczych
Występuje częściej u chłopców z nadwagą, między 11 14 rokiem życia
W zależności od stopnia ześlizgu w obrazie radiologicznym wyróżnia się III stopnie złuszczenia
Objawy kliniczne: pierwsze objawy to ból biodra stopniowo narastający, następnie kolana, pośladka i pachwiny. Kończyna dolna układa się w rotacji zewnętrznej, ulega skróceniu.
Młodzieńcze złuszczenie głowy kości udowej
Młodzieńcze złuszczenie głowy k. udowej - leczenie
w okresie przedzłuszczenia likwidacja nadwagi, odciążenie chorej kończyny i ograniczenie aktywności ruchowej.
W postaci I -III zalecane jest utrzymanie pozycji leżącej, wyciąg osiowy. Zalecane jest leczenie operacyjne, polegające na przyszpileniu nasady „in situ”.
Usprawnianie lecznicze po operacji ćwiczenia zwiększające zakres ruchów, izometryczne.
Inne martwice jałowe
Choroba Blounta: szpotawość goleni o niejasnej etiologii, postać dziecięca - do 3 rż, dotyczy obu kończyn, charakteryzuje się łukowatym zagięciem i torsją goleni. Postać młodzieńcza po 6 rz, zniekształcenie dotyczy 1 kończyny. Leczenie aparatami ortopedycznymi lub operacyjne
Choroba Osgooda-Schlattera - martwica guzowatości piszczeli. Wystepuje jedno lub obustronnie. Objawy - bóle, pogrubienie obrysów, obrzęk i ucieplenie okolicy guzowatości. Gwałtowny, czynny ruch prostowania może spowodować oderwanie się guzowatości.
Leczenie - w łagodnych postaciach samoistne wyleczenie.
Postępowanie fizjoterapeutyczne - termoterapia, laseroterapia, jonoforeza.
Choroba Scheuermanna
Zwana tez kifozą młodzieńczą stanowi łukowate, kifotyczne zniekształcenie kręgosłupa piersiowego, powstające w okresie dojrzewania organizmu
Etiologia i patomechanika zmian w trzonach kręgów nie są ostatecznie uznane mimo wielu badan.
Przebieg kliniczny
Pierwszy okres - przed 10 rz charakteryzuje się wada postawy, sylwetka zmęczeniową, pogłębieniem kyfozy piersiowej, w rtg niewielkie sklinowacenie trzonów
Drugi okres 10-17 rż - rozwój pełnych objawów klinicznych i radiologicznych. Nastepuje pogłębienie kyfozy piersiowej, utrwalenie jej. Zahamowanie wzrostu trzonów kręgów, utrwalanie zmian, usztywnienie kręgosłupa, w obrazie rtg guzki Schmorla
Trzeci okres zwany późnym - poza utrwalonymi zmianami pojawiaja się bóle
Celem leczenia nieoperacyjnego jest:
Przeprowadzenie młodocianego przez okres intensywnych procesów wzrostowych kręgo-słupa z jak najmniejszym zniekształceniem segmentów ruchowych i sylwetki.
Dążymy do:
zmniejszenia kifozy piersiowej
odtworzenia lordozy lędźwiowej
zmniejszenia sklinowania trzonów kręgów
Leczenie nieoperacyjne
kinezyterapia
fizykoterapia
gorsety korekcyjne
Kinezyterapia
ćwiczenia ogólnorozwojowe
ćwiczenia wzmacniające osłabione grupy mięśniowe
ćwiczenia korekcyjne /nauka prawidłowej postawy/
ćwiczenia oddechowe
ćwiczenia rozluźniające /wykonywane przez chorego i przez fizjoterapeutę/
FIZYKOTERAPIA
1. Elektroterapia:
elektrostymulacje mięśni grzbietu
pole elektromagnetyczne
2. Ciepłolecznictwo
okłady parafinowe
hydrokolatory (żelki)
HYDROTERAPIA
masaż podwodny
ćwiczenia w basenie
pływanie
Okołoporodowe uszkodzenie splotu barkowego
Typ Erba (górny) - uszkodzenie C5-6, powoduje porażenie i zanik mięśni obręczy barkowej z upośledzeniem przywodzenia łopatki do kręgosłupa, odwodzenia i obrotu na zewnątrz ramienia w stawie barkowym, zginania przedramienia w stawie łokciowym i odwracania. Kończyna zwykle zwisa bezładnie wzdłuż tułowia.
Typ Klumpkego (dolny) - uszkodzenie C8Th1 - powoduje porażenie i zanik wszystkich krótkich mięśni dłoni, zginaczy nadgarstka z upośledzeniem przywodzenia i odwodzenia palców i zaburzenia czucia na powierzchni łokciowej.
Uszkodzenie środkowej części splotu - występuje sporadycznie, powoduje porażenie mięśnia trójgłowego ramienia oraz niedowład prostowników nadgarstka i palców.
Okołoporodowe uszkodzenie splotu barkowego - leczenie
I okres porażeń u noworodka
pierwsze trzy miesiące, okres najbardziej intensywnej rehabilitacji. W tym okresie stosujemy unieruchomienie, ćwiczenia bierne i zabiegi fizykalne celem poprawy krążenia, niedopuszczenie do powstania przykurczów.
II okres - cofania się porażeń
trwa do kończ 1. roku życia. Kontynuowane są ćwiczenia i zabiegi fizykalne. Po tym okresie szanse regeneracji praktycznie ustają.
III okres - utrwalonych porażeń
Poprawę czynności kończyny można osiągnąć jedynie za pomocą operacji rekonstrukcyjnych, za pomocą stosowania aparatów ortopedycznych, uzupełnianych zabiegami rehabilitacyjnymi
Zespół Guillaine Barre
Etiologia nie jest znana, zespół zaliczany jest do schorzeń immunologicznych układu nerwowego.
Wystąpienie objawów neurologicznych poprzedzone bywa infekcją górnych dróg oddechowych. Po kilku dniach dołączają się objawy neurologiczne o charakterze wstępującym, rozpoczynają się zwykle od zajęcia kończyn dolnych , przechodząc powoli ku górze i zajmując kończyny górne oraz nerwy czaszkowe.
W obrazie klinicznym dominują porażenia mięśni kończyn, twarzy, mięśni oddechowych, zaburzenia mowy o typie dysartrii. Niedowłady mają charakter wiotki. Nasilenie objawów zwykle jest 3-4 tygodnie.
Rokowanie musi być ostrożne, może dojść do zejścia śmiertelnego wśród objawów porażenia mięśni gardła, krtani, mięśni gładkich oskrzeli, porażenia ośrodka oddechowego. W zasadzie zespół ten jednak kończy się korzystnie.
Leczenie usprawniające - w pierwszym okresie polega głównie na zapobieganiu przykurczom i zanikowi mięśni, a w okresie powrotu funkcji ruchowej - na stopniowej mobilizacji i systematycznych ćwiczeniach wg. ogólnie przyjętych zasad
Nieprawidłowości OUN
wrodzone (infekcje wirusowe, bakteryjne, czynniki chemiczne, leki, pr. jonizujące)
nabyte (infekcyjne, porazowe, pozapalne, pokrwotoczne.
Rodzaje wad CUN:
brak mózgu
torbiele mózgu
dziurowatość mózgu
małogłowie
wodogłowie.
Zespoły kliniczne związane z zaburzeniami chromosomowymi
zespół Downa- trisomia 21 pary, częściej u starszych rodziców.
Obraz kliniczny: opóźnienie rozwoju umysłowego umiarkowane lub znaczne
Charakterystyczna twarz (zmarszczka nakątna, niedorozwój i nisko osadzone małżowiny uszne, płaski nos, krótka szyja)
Niski wzrost
Wiotkość więzadeł i mięśni, obniżone napięcie mięśniowe
U 20-40-% wady serca
Padaczka, niedoczynność tarczycy, bezpłodność mężczyzn
Inne zespoły kliniczne związane z zaburzeniami chromosomowymi
Zespół Patoua - trisomia 13 pary
Zespół Edwardsa - trisomia 18 pary
Zespół „kociego krzyku” (cri du chat) - zespół delecji krótkiego ramienia chromosomu 5 ;
Zaburzenia chromosomów płciowych: zespół Klinefeltera XXY (męski fenotyp, małe wymiary jąder, ginekomastia, nadmierny wzrost, eunuchoidalne proporcje ciała), zespół Turnera (XO, dysgenezja gonad, niski wzrost, płetwiastość szyi, wady wrodzone układu krążenia, moczowego, wady oczu)
Najczęściej występujące objawy: wady twarzy, kończyn, małogłowie, małoocze, opadanie powiek, niedorozwój żuchwy, krótka szyja , rozszczep wargi i podniebienia, zmarszczka nakątna
Dystrofia mięśniowa
najczęściej występująca miopatia u dzieci
genetycznie uwarunkowana (dziedziczenie sprzężone z chromosomem X), chorują chłopcy, matki są nosicielkami genu chorobowego
choroba o stałymi postępującym przebiegu, chorzy umierają z powodu infekcji dróg oddechowych lub niewydolności krążeniowo-oddechowej około 20 rż.
Dystrofia mięśniowa
Objawy kliniczne
zwykle przed 3 rokiem życia - chodzenie na palcach, niezgrabność,
przerost mięśni łydki
we krwi podwyższony poziom kinazy kreatynowej
zwiększenie lordozy lędźwiowej wskutek osłabienia mięśni obręczy biodrowej
chód kaczkowaty, objaw Gowera
przykurcze zgięciowe bioder, kolan, stóp.
W wieku 9-10 lat dziecko traci zdolność chodzenia samodzielnego, około 13- przestaje chodzić
Dystrofia mięśniowa Duchenne'a-objaw Gowera
Dystrofia mięśniowa - postępowanie usprawniające
Leczenie - brak leczenia przyczynowego
Usprawnianie - głównym zadaniem usprawniania jest przeciwdziałanie:
postępującemu osłabieniu mięśni
zmniejszaniu się zakresu ruchów w stawach
utracie zdolności chodzenia
pogarszaniu się wydolności oddechowej
postępującemu bocznemu skrzywieniu kręgosłupa
urazom psychicznym dziecka i rodziny
Rdzeniowy zanik mięśni
Schorzenie dziedziczne, uzależnione od recesywnych genów chromosomu 5
Patologia dotyczy komórek rogów przednich rdzenia kręgowego, wtórnie dochodzi do zaniku i osłabienia mięśni
Nie występują zaburzenia czucia
Rdzeniowy zanik mięśni
Postać wczesnodziecięca tzw. choroba Werdniga-Hofmana (rozpoznanie przed 3 m-cem życia, dziecko prawie nie wykonuje ruchów, tor oddychania brzuszny, trudności z połykaniem, brak odruchów ścięgnistych, zakażenia dróg oddechowych, zgon przed 3 rż
Postać pośrednia - jej przebieg jest łagodniejszy, opóźniony rozwój motoryczny, rozpoznawana około 6 m-ca życia, kiedy dziecko nie siada, czasami dzieci te mogą nauczyć się chodzić, wymagają zaopatrzenia ortopedycznego. Często dożywają wieku dojrzałego. Występują częste choroby układu oddechowego
Postać młodzieńcza - rozpoczyna się między 5 -15 rokiem życia, objawia się postępującym zanikiem i osłabieniem mięśni
Schorzenia reumatologiczne
Choroby reumatyczne charakteryzuje stan zapalny tkanki łącznej.
Najczęstszym objawem tego stanu jest zapalenie stawów lub stawu.
Choroby reumatyczne występujące u dzieci:
młodzieńcze przewlekłe zapalenie stawów
toczeń rumieniowaty
zapalenia skórno-mięśniowe
Sklerodermia
młodzieńcze zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
Młodzieńcze przewlekłe zapalenie stawów
Przyczyna - nieznana (wpływ kilku czynników patogenetycznych: stan zapalny, autoimmunizację, uraz, przeciążenie, predyspozycje genetyczne).
MPZS nie jest jednostką chorobową, lecz raczej zespołem chorobowym, wyróżnia się trzy rodzaje MPZS:
uogólniony (układowy) - ciężkie zapalenie stawów bez okresu remisji
wielostawowy - zajęte jest 5 lub więcej stawów, często zajęte są stawy skokowe i kolanowe, następnie łokciowe, nadgarstki i małe stawy ręki. Przeciętny wiek to 8 lat
miejscowy - najczęściej występuje, obejmuje 4 stawy lub mniej , występuje asymetrycznie, dotyczy dużych stawów.
MPZS
Zapalenie stawów z utratą ich ruchomości
obrzęk i przerost maziówki
powiększenie wymiarów stawów
miejscowe ocieplenie
podczas ruchu w stawie występuje ból
Sztywność - może ograniczać lokomocję przez kilka godzin porannych. Stawy mają tendencję do usztywniania się w okresie nieczynności jak ma to miejsce podczas snu.
MPZS
Zmiany stawowe widoczne w zaawansowanych stadiach choroby obejmują:
zniszczenie chrząstki stawowej
utratę zwartości powierzchni stawowych
zablokowania stawów
wyrośla i ostrogi kostne
Mięśnie otaczające staw dotknięty chorobą mogą ulec zanikowi z nieczynności. Z kolei wzmożone napięcie mięśni z powodu bólu może prowadzić do utrwalonego przykurczu w stawie.
Uszkodzenie w stawie kolanowym
MPZS
Niedojrzały układ kostny jest poddawany stałej deformacji w wyniku nieprawidłowego obciążania osiowego
Przewlekłe przekrwienie kolana powoduje przerost kości udowej i piszczelowej na długość, doprowadzając do różnicy długości kończyn dolnych.
MPZS może również prowadzić do opóźnienia wzrostu, W ciężkich przypadkach MPZS chód jest patologiczny lub następuje utrata zdolności lokomocyjnych, dzieci mają problemy z ubieraniem się, higieną osobistą i innymi czynnościami życia codziennego.
badanie pacjenta z MPZS
Fizjoterapeuta kliniczny powinien rozpoczynać badanie pacjenta z ustalonym planem:
wywiad
obserwacja i oglądanie
pomiar zakresu ruchów w stawach
ocena siły mięśniowej
ocena postawy ciała
ocena chodu
ocena sprawności w czynnościach codziennych
testy specjalne.
Ćwiczenia lecznicze
stanowią najistotniejszą część całego procesu usprawniania dzieci z zapaleniem stawów. Zlecane ćwiczenia muszą być właściwe dla wieku rozwojowego dziecka i spełniać co najmniej jedno z poniższych zadań:
zwiększenie zakresu ruchów
zwiększenie siły mięśniowej
poprawa wydolności ogólnej.
Zaopatrzenie ortopedyczne w MPZS
Szyny, łuski i aparaty ortopedyczne
Wyróżnia się trzy rodzaje łusek:
stabilizujące (do unieruchomienia stawu objętego procesem chorobowym),
korekcyjne (aparaty dynamiczne),
czynnościowe.
Do chodzenia potrzebne są zwykłe kule lub balkonik, dziecko wie, że w czasie obciążania nóg występuje ból. Użycie podpór do nauki chodu „przenosi” obciążenie z kończyn dolnych na górne, dlatego w celu ochrony nadgarstków i rąk dodaje się podpórki na łokcie i barki. Istotny jest dobór obuwia, wygodnego, z ewentualnym wyrównaniem skrócenia wskutek przykurczów kończyn dolnych (np. zgięciowy stawu kolanowego).
W celu uzyskania funkcjonalnego chodu stosuje się ortezy - wkładki ortopedyczne, stabilizatory stawu skokowego, kolanowego.
Kompensacja zewnętrzna i wewnętrzna
Zapalenie skórno-mięśniowe
Choroba skóry i mięśni
Obraz kliniczny: mięśnie ulegają zapaleniu i stają się słabe, co powoduje problemy przy wchodzeniu na schody i wstawaniu z poziomu podłogi. Skóra jest czerwona i błyszcząca
Leczenie farmakologiczne (sterydy) zwykle bywa skuteczne w ciągu 2 lat
Zapalenie skórno-mięśniowe- fizjoterapia
W ostrej fazie choroby mięśnie są wrażliwe na ucisk, stąd ćwiczenia mogą być zastosowane dopiero, gdy ból i podrażnienie ustąpią
W okresie wczesnym wskazane są ćwiczenia głębokiego oddychania
Przykurcze w przypadku zwapnień leczy się delikatnymi redresjami i łuskami gipsowymi
wskazany łagodny masaż wirowy.
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.
Przewlekły proces zapalny o nieznanej etiologii
charakter postępujący, często z dłuższymi okresami remisji.
Zmiany początkowo dotyczą stawów krzyżowo-biodrowych, następnie obejmują wszystkie części kręgosłupa, prowadząc do całkowitego jego zesztywnienia
Choroba rozwija się między 15 a30 rokiem życia, częściej u mężczyzn. Zesztywnienie kręgosłupa może dokonać się w pozycji wyprostnej lub znacznie częściej w dużej hyperkyfozie części piersiowej, co daje charakterystyczną pochyloną sylwetkę chorego z dużym ograniczeniem pola widzenia w pozycji stojącej
ZZSK
Leczenie:
farmakologiczne;
fizjoterapeutyczne: ćwiczenia oddechowe, utrzymujące ruchomość kręgosłupa, stawów biodrowych i kolanowych
operacyjne.
Twardzina skóry (sklerodermia)
Jest wyrazem patologii małych naczyń krwionośnych i tkanki łącznej.
Obraz kliniczny:
stwardnienie i ścieczenie skóry
wielonarządowe zmiany zapalne (mięśnie, stawy, serce, płuca, przewód pokarmowy i nerki).
wczesny obrzęk, sztywność rąk i napięta skóra (reka szponiasta, twarz maskowata)
zapalenie stawów lub tylko ból
W leczeniu stosuje się energiczne ćwiczenia rozciągające.
Traumatologia wieku dziecięcego
Rodzaje złamań u dzieci:
Złamania zgięciowe lub łukowate
Złamania kompresyjne
Złamanie typu zielonej gałązki
Całkowite: spiralne, skośne, poprzeczne, z odłamem pośrednim.
Leczenie złamań - nastawienie odłamów i unieruchomienie
Wytworzenie się blizny kostnej - 4 tygodnie po unieruchomieniu.
W wyniku złamania u dzieci obserwuje się zawsze wzmożony wzrost kończyny z wyjątkiem przypadków bezpośredniego zniszczenia chrząstki nasadowej lub zadziałania na nią znacznej siły urazu. Wydłużenie kończyny jak również pozostawienie odłamów w ustawieniu skracającym kończynę zwykle wyrównuje się w okresie 2-5 lat.
Złamania kończyny górnej
Złamanie szyjki k. ramiennej lub jej trzonu
Złamanie nadkłykciowe kości ramiennej
Złuszczenie nasady dalszej kości promieniowej
Złamania kończyny dolnej
Złamanie trzonu kości udowej
Złamania podkrętarzowe
Złamanie kości goleni
Złamania kręgosłupa
W odcinku szyjnym unieruchomienie kołnierzowe (14 dni)
w pozostałych odcinkach gorset gipsowy lub
ortopedyczny(3 miesiące).
Bezpośrednio po unieruchomieniu dziecko
powinno zacząć chodzić. Po zdjęciu gipsu
wykonuje się ćwiczenia wzmacniające mięśnie
brzucha i grzbietu.
Omówione leczenie dotyczy złamań kręgosłupa
bez powikłań neurologicznych.
Przykurcz Volkmanna
Wskutek niedokrwienia (np. uszkodzenie tętnicy ramiennej) dochodzi do zmian martwiczych w mięśniach przedramienia.
Dochodzi do skrócenia mięśni przedramienia z przykurczem przedramienia i charakterystycznej deformacji z przykurczem w pozycji wyprostnej w stawach śródręczno-paliczkowych i w zgięciu w stawach międzypaliczkowych(przykurcz palców powiększa się przy zgięciu grzbietowym nadgarstka a zmniejsza się podczas dłoniowego zginania).
Często współistnieje uszkodzenie tętnicy ramienia z uszkodzeniem nerwów długich - pośrodkowego, promieniowego i łokciowego.
Przykurcz Volkmanna
Program usprawniania
ćwiczenia bierne i redresyjne stawów ręki i nadgarstka
ćwiczenia czynne w stawie łokciowym i barkowym
zabiegi wspomagające:
masaż ręczny
masaż wirowy
parafina (uważając na zaburzenia czucia).
Zaopatrzenie ortopedyczne:
1. szyna redresyjna gipsowa lub z tworzywa dłoniowa albo grzbietowa;
2. aparat korekcyjno-czynnościowy na rękę.
Czas rehabilitacji jest długi, w razie braku poprawy wskazane jest leczenie operacyjne.
Zespół Sudecka
Bolesne obrzmienie tkanek przystawowych ograniczające ruch w stawie.
Występują zaniki i zaburzenia dystroficzne części miękkich i kostnych.
W rtg charakterystyczny jest plamisty zanik struktury kostnej.
Przyczyna i patogeneza nie jest w pełni wyjaśniona, najczęściej podawana jest teoria zaburzeń nerwowo-naczyniowych. ZS pojawia się po złamaniach kości i urazach stawów, najczęściej dotyczy stopy i okolicy stawu skokowego, częściej występuje i dorosłych , rzadko u dzieci.
Objawy kliniczne w zespole Sudecka
Okres ostry
okres dystrofii
okres zaniku
Choroba może zatrzymać się w pierwszym lub drugim okresie i cofnąć się całkowicie.
Leczenie: kompleksowe - farmakoterapia, fizykoterapia, kinezyterapia. Po ustąpieniu ostrych objawów można rozpocząć delikatne masaże ręczne lub wodne, zabiegi fizykalne.
9