ZMIANY ZWYRODNIENIOWE STAWÓW

Inaczej zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające, zwyrodnieniowo- wytwórcze, uwarunkowane zużyciem, lub uszkodzeniem chrząstki stawowej, uszkodzeniom chrząstki towarzyszy odczyn obronno-naprawczy sąsiednich tk.okołostawowych.

PIERWOTNE- etiologia nieznana

WTÓRNE- przyczyną są procesy zapalne, urazy, mikrourazy, przeciążenia, zaburz. Metaboliczne, hormonalne, odwapnienia, awitaminozy.

PATOGENEZA:

Nieznana, proces starzenia się, szybszego zużycia chrząstki z powodu mniejszej sprężystości, wytrzymałości na obciążenia, zaburzona równowaga między elementami kolagenu na skutek zaburz.syntezy wyższych kw.tłuszczowych, witaminy A.

WIEK- zwykle po 40 r.życia, charakter postępujący.

PRZYCZYNY:

- zaburzona mechanika stawu zużycie chrząstki, mniejsza odporność i elastyczność na przeciążenia i mikrourazy.

-nierównomierne obciążenia stawów

- wady rozwojowe (kręgosłupa- hyperlordoza, kifoza, skolioza, dysplazje bioder, koślawość, szpotawość, płaskostopie)

-choroby przebyte( zap.bakteryjne stawu, zmiany pozapalne, hemofilia, gruźlica, dna, zmiany reumatoid.)

- zaburz.neurotroficzne(cukrzyca)

- uszkodzenia chrząstki, a zmiany w maziówce i kości jako wtórne.

OBJAWY:

-bóle, przykurcze w stawach, ograniczenia ruchomości, zaburzona praca ścięgien, więzadeł.

OBJAWY RTG:

-zwężenie szpary stawowej, ścieńczenie grubości chrząstki, skostnienie w tk.kostnej brzeżnej, na krawędziach- nawarstwienie kości zbitej, torbiele zwyrodnieniowe-geody.

- przekrwienie i odwapnienie, podrażnienia, odczynnik okostnowy, narastanie wyrośli kostnych,

-wyrośla dają objawy uciskowe, podczas silnego przeciążenia może dojść do wgniecenia, złamania

KOKSTARTROZA

PRZYCZYNY:

- przebyta dysplazja biodra, stany po rekonstrukcji operacyjnej, nadmierne zagłębienie panewki

- zniekształcenie po chorobie Perthesa,

- złamania urazowe nasady- złuszczenia,

-stany po przebytym zapaleniu kości, ch.reumat.

- dyzostozy nasad

- zniekształcenia pourazowe i następstwa urazów

OBJAWY:

-ból biodra i kolana

- ograniczenie ruchomości w zakresie odwiedzenia, wyprostu, rot.wew.,

- następowy przykurcz zgięciowo- przywiedzeniowy w rot. zew.,

- skrócenie kończyny względne, w skutek przykurczu biodrowo-lędźwiowego

- utykanie chodu,

OBJAWY RTG:

- zwężenie szpary stawowej, osteofity, geody, zagęszczenia sklerotyczne, zniekształcenia głowy i panewki, skrócenie szyjki, inkongruencja, podwichnięcia, zmiany wytwórcze przeważają.

LECZENIE

- podawanie leków NLPZ, odciążenie stawu ( laska), fizykoterapia, dieta przy otyłości.

W zaawansowanych stadiach:

- osteotomia McMurraya, Pauwelusa, cheilotomia(ścięcie narośli, wyrównanie brzegów), usztywnienie.

ENDOPROTEZOPLASTYKA

WSKAZANIA- ból, zniszczenia pow. Stawowych, upośledzenie funkcji chodu.

P/WSKAZANIA- nadwaga, zmiany naczyniowe kkd., zesp.zakrzepowe, niewydolność krążeniowo- zakrzepowa i ukł.wydzielniczego.

E.CEMENTOWE- z użyciem kleju,

E. BEZCEMENTOWE- umocowanie trzpienia udowego z przeszczepami kostnymi

PANEWKI z mas plastycznych wklejane lub wkręcane metalowe w miejsce naturalnej panewki z wkładką polietylową.

GŁOWY cz. udowej metalowe, stałe lub nakładane na stożki szyjki z metalu lub porcelany.

USPARAWNIANIE:

-chorzy z protezą cementową- szybciej (chód z obciążeniem

-przed i po zabiegu lecz.przeciwzakrzepowe, gimnastyka oddechowa

- usztywnienie w przypadku brak protez, zmian wielostawowych, obustronnych jako alternatywa

GONARTROZA

PRZYCZYNY:

- uraz (stłuczenie chrząstki, krwiak po skręceniu, uszkodzenie łąkotek, więzadeł)

-stany pozapalne o niejasnej etiologii

- stan po martwicy kostno-chrzęstnej,

- wolne ciała stawowe,

-szpotawość, koślawość, przykurcz

-zmiany w sąsiednich stawach.

OBJAWY:

-ból, ograniczenie ruchomości, utykanie

OBJAWY RTG WG DILHMANNA:

- I OKRES- chonodromalacja, odpowiedź tk.kostnej, zwężenie szpary stawowej, osteofity na kostno-chrzęstnych krawędziach stawowych, wyniosłości piszczeli i rzepki

- II OKRES- odpowiedź w podchrzęstnej tk.kostnej, zwiększa się osteofitoza, zaokrąglenie wyniosłości międzykłykciowych,l podchrzęstne zagęszczenie krawędzi stawowych, zmiany rzekomo torbielowate.

-III OKRES- wyrośla krawędzi stawowych- przebudowa sklerotyczno-torbielowata, zwłaszcza piszczeli, w tk.miękkich skostnienia, zwyrodnienia trzeszczki mm brzuchatego, podwichnięcia stawu kolanowego

INNE- pęknięcia, naderwania, oderwania łąkotek, naciągnięcia, uszkodzenia w. krzyżowych przednich, torbiel podkolanowa Baker( uwypuklenie bł.maziowej torebki lub powiększonych kaletek mm.półbłoniastego, brzuchatego.

LECZENIE

- NLPZ i fizykoterapia, ZABIEGI CHIRUR.:

-synowektomia z debridement ( zdjęcie osteofitów, wyrównanie brzegów kostnych)

-płukanie stawów solą fizjologiczną z usunięciem wolnych ciał,

- nawiercanie chrząstki i piszczeli i kłykci k.udowej- zabieg Pridiego

- osteotomie głowy piszczeli w koślawości lub szpotawości,

- endoprotezo plastyka z protezą saneczkową (protezy Linka, Keevera, Gunstona, Lotusa)

- protezy kinematyczne i zawiasowe w dużych zniszczeniach i niestabilności.

ZMIANY ZWYR.ST.RZEPKOWO-UDOWEGO

W następstwie niezborności stawu Rzepkowo- udowego, PRZYCZYNĄ SĄ:

-uszkodzenie troczków przyśrodkowych,

-przykurcz głowy bocznej m.czworogłowego

- uszkodzenie chrząstki stawowej przez mikrourazy (przeciążenia i naciski),

- zaburzenia więzadła właściwego rzepki przez zaburzenie długiej osi kolana i niewydolności m.czworogłowego

OBJAWY:

- bóle przy zgięciu kolana, klęczeniu

- uczucie tarcia i „strzelania”, przeskakiwania

OBJAWY RTG:

- ubytki chrzęstne,

-sklerotyzacja kostna na obrzeżach,

-zwężenie szpary st.rzepkowo-udowej,

- osteofity rzepki, zniekształcenia obrysów

LECZENIE

Zachowawcze jak w koksartrozie i gon artrozie.

OPERACYJNE:

- interpozycje rzepki powięzią, tk.tłuszczową,

- zmniejszenie nacisku rzepki przez oddalenie rzepki od dołu międzykłykciowego,

POCZĄTEK: artroskopowe przecięcie troczków: znosi ból, poprawia wydolność aparatu wyprostnego kolana.

ZMIANY ZWYR. KRĘGOSŁUPA

ODCINEK SZYJNY:

- dot.kręgów lub st.i kręgów najcz.C4-C7

- UMIEJSCOWIENIE: cz.górna- zmiany destrukcyjne reumatoidalne, rzadko po urazach, cz. środkowa i dolna- typowe zmiany zwyrodnieniowe o os. pow.50 r.ż

- STAWY UNKOWERTEBRABNE( STAWY LUSCHKI)-(łącz.trzony i okalają otwory międzykręg.) zmiany zwyrod. tarczy międzykręgowej(discopathia) doprowadzają do podrażniania korzeni nerwowych i wystąpienia rwy ramiennej. OBJAWY: ból z promieniowaniem do palców rąk. OBJAWY RTG: osteofity, przewężenia przebiegu tętnicy kręgowej.

Zmiany zwyrodnieniowe mogą podrażnić przydankę t.kręgowej ZESPÓŁ BARRE-LIEOU (OBJAWY: bóle głowy, zawroty, zaburz.równowagi, zmniejszenie pola widzenia, oczopląs, wyrównanie lordozy szyjnej, skolioza, wady rozwojowe- bloki kostne, żebra szyjne, zniekształcone, dwudzielne wyrostki kolczyste)

- USZKODZENIE TARCZY MIĘDZYKRĘGOWEJ( KRĄZEK MIĘDZYKRĘGOWY)- ucisk zwyrodniałych mas jądra miażdżystego na pnie nerwowe, może mieć charakt.przejściowy

-WYPADNIĘCIE JĄDRA MIAŻDŻYSTEGO przez uszkodzony pierścień włóknisty lub PRZEPUKLINA zawartości tarczy C5-C6. OBJAWY: ostre, promieniujące, tnące bóle wzdł.uciśniętego nerwu do barków, palców rąk, wzmożone napięcie mm.przykręgosłupowych, ogranicznie ruchomości, parestezje, może doprowadzić do poraż.rdzenia kręgowego.

OBJAWY RTG: zwężenie szpary stawowej, wyrównanie lordozy szyjnej, sklerotyzację krawędzi stawowych, lekkie spłaszczenie trzonów, dzioby kostne.

LECZENIE: okres ostry: leki rozkurczowe, przeciwbólowe, kołnierz ortop. Typu Schanza. Po okresie ostrym: fizykoterapia- jonoforeza polocainowa, DD, laser, niekiedy wyciągi, masaże karku, obręczy barkowej, tułowia.

Operacyjne: dyski piętrowe z bólami, uciskiem na pnie nerwowe, polega na odbarczeniu korzeni nerw. I usztywnieniu stawów międzykręgowych.

ODCINEK PIERSIOWY:

-po 70 r.ż, pogłębienie kifozy piersiowej

- w wieku do 40 r.ż i 40-60r.ż po ch. Scheuermanna, krzywicy.

-OBJAWY RTG: zaostrzenia na krawędziach trzonów kręgów, dzioby, czasem bloki kostne, tarcze międzykręg.nie są zajęte.

-OBJAWY: tępy, przewlekły ból bez promieniowania, dolegliwości niewielkie, nie wymagają leczenia.

ODCINEK LĘDŹWIOWY:

- najczęściej, związane z pracą, ruchem, otyłością, przebytymi chorobami, urazami

- dolegliwości nasilają się w związku z wagą, zwiotczeniem mm brzucha, tułowia

- PRZYCZYNY( wady rozwojowe, uszkodzenia, schorzenia kostno-stawowe, mała odporność stawów, struktur):

> krąg przejściowy-lumbalizacja, sakralizacja jedno, obustronna,

> rozszczep łuków kręgów( nierównomierne rozłożenie nacisków i pracy mm>

> kręgoszczelina, kręgozmyk< brak stabilności st.międzykręgowych, naruszenie równowagi kostno-stawowej>

> skoliozy< osteofity na krawędziach trzonów kręgów lędźwiowych>

> pogłębienie lordozy < ocieranie się wyrostków ościstych, wytworzenia się odczynów wytwórczych na brzegach kostnych ZESPÓŁ BAASTRUPA (przeciążenia mm., torebki stawowe rozciągnięte, ból).>

POWODUJĄ: ból, napięcie mięsni przykręgosłupowych.

CZYNNIKI INNE przyczyniające się do ostrego bólu, podrażnienia korzeni nerwowych, wypadnięcie dysku:

> osteoporoza starcza, zaburz.hormonalne, choroby narz.wewnętrznych(zmniejszenie odporności kości na naciski, urazy)

>nagłe przeciążenie, dźwiganie ciężarów,

>zginanie, prostowanie z rotacją tułowia

>oziębienie

>ostry gwałtowny kaszel, kichnięcie

- LUMBAGO- NAPAD OSTREGO BÓLU LĘDŹWIOWEGO:

- ETIOLOGIA: nagłe naciągnięcie więzadła podłużnego tylnego z podrażnieniem zakończeń nerwowych spowodowane naciskiem tarczy międzykręg.

-BÓL- domięśniowy, zlokalizowany, obustronny, bez cech promieniowania.

- Jeśli nacisk tarczy większy, przemieszcza się ku tyłowi do światła kanału kręgowego, dochodzi do uciśnięcia korzenia- ZESPÓŁ KORZENIOWY- zwykle L4-L5-S1 do KONFLIKTU DYSKOWO-KORZENIOWEGO, wystąpienia rwy kulszowej.

- Płytki graniczne kręgów odreagowują odczynem wytwórczym wytwarzając osteofity, zwyrodnienie tarczy międzykręgowej objawia się zwężeniem szpary międzykręgowej.

LECZENIE: jak w odcinku szyjnym, wzmacnianie mm.przykręgosłupowych, mm.brzucha, w okresach ostrych: kortezy typu: pas bytomski z ocieplaczem, sznurówka, gorset ½ Hohmanna.

---