„JAK RADZIĆ SOBIE Z PRZEMOCĄ I AGRESJĄ UCZNIA”

Prelekcja dla rodziców przedstawiona na zebraniu

Agresja jest zjawiskiem, które staje się coraz większym problemem w polskich

szkołach. Media pełne są doniesień o kolejnych przypadkach pobić uczniów przez

rówieśników, znęcania się psychicznego, a coraz częściej także agresji uczniów wobec nauczycieli. Jednocześnie obniża się wiek zarówno sprawców, jak i ofiar przemocy w szkole. Wzrost zachowań agresywnych na terenie szkoły potwierdzają zarówno codzienne obserwacje nauczycieli i rodziców, jak i badania społeczne oraz statystyki policyjne. Przemoc stanowi szczególną formę zachowań agresywnych. Pojęcia „agresji „przemoc” często używane są zamiennie; te zjawiska bywają też trudnego odróżnienia w praktyce.

Agresja definiuje się najczęściej jako świadome zamierzone działanie, mające na celu wyrządzenie komuś szeroko rozumianej szkody- fizycznej, psychicznej lub materialnej.

Zachowania agresywne zdarzają się wszystkim ludziom, ale najczęściej bywają

jednorazowe bądź incydentalne. Charakterystyczna cecha agresji jest więc to,

że jej sprawca i ofiara nie pozostają nimi na zawsze, często „zamieniając się” swoimi rolami.

Agresja może być związana z uczuciem złości i stanowić jeden ze sposobów jej

wyrażania. Jednak złość to nie to samo, co agresja. Złość jest naturalnym uczuciem, które można wyrażać na różne sposoby, również konstruktywnie, np. rozmawiając z kimś na ten temat, podejmując próby rozwiązania konfliktowej sytuacji

W szczególnych warunkach agresja może przerodzić się w przemoc. Przemoc

to wykorzystanie swojej przewagi nad drugim człowiekiem (fizycznej, emocjonalnej, społecznej, duchowej). Mamy z nią do czynienia wówczas, gdy osoba słabsza (ofiara) poddana jest przez dłuższy czas negatywnym działaniom osoby lub grupy osób silniejszych (sprawcy przemocy).

Przemoc może stać się formą uzależnienia, jeśli jest stosowana jako forma

rozładowania napięcia emocjonalnego, ponieważ jej sprawcy doznają wyraźnej

ulgi, i dlatego powtarzają podobne zachowania.

CO RODZI AGRESJĘ WŚRÓD DZIECI?

Z badań wynika, że najsilniejsze są dwa elementy wpływające na zachowania agresywne lub ich brak.

• rodzina

• grupa rówieśnicza

Po pierwsze rodzina, bardzo ważne jest emocjonalne nastawienie rodziców do dziecka , a zwłaszcza głównego opiekuna. Duża tolerancja opiekunów, którzy w żaden sposób nie ograniczają jego agresywnych zachowań wobec rodzeństwa, kolegów, dorosłych prowadzi do zwiększenia zachowań agresywnych.

„Wychowanie , w którym jest dużo miłości i zaangażowania ze strony rodziców, wyraźnie wytyczanie granic, jak dziecku wolno a jak nie wolno się zachowywać oraz niestosowanie metod wychowawczych opartych na sile przyczynia się do harmonijnego rozwoju dziecka i do wzrostu jego samodzielności”

Twierdzenie to dotyczy zarówno małych jak i starszych dzieci. W przypadku nastolatków ważne jest, aby rodzice wiedzieli w jakim środowisku ”obraca się” ich dziecko, co robi po szkole. Poznajmy kolegów i koleżanki z którymi dziecko spotyka się po szkole.

Po drugie grupa rówieśnicza jest dla dzieci ważnym obszarem odniesienia.(można powiedzieć ze czasami najważniejszym) Następujące zjawiska grupowe mogą wpływać na ukształtowanie się wśród dzieci wzorców agresywnych zachowań:

- naśladowanie agresywnych zachowań tych osób, które są ważne i atrakcyjne

w grupie (np. starsi koledzy).

- zmniejszenie się osobistej odpowiedzialności za agresywne zachowania, poprzez

„rozłożenie” jej pomiędzy więcej osób („wszyscy to robią”).

Duże znaczenie mają także filmy oraz gry komputerowe, w których przekazywana jest agresja. Zwracajmy uwagę jaki rodzaj filmów oglądają państwa dzieci ( zapytajmy o bohaterów, Co trzeba zrobić w tej grze....)

Możemy wyróżnić 3 strony uczestniczące w akcie przemocy.

Ofiary przemocy przeżywają poczucie poniżenia i upokorzenia, lęk, rozpacz

i smutek. Czują się osamotnione, bezradne i bezsilne. Wstydzą się i czują się winne, że nie potrafią sobie poradzić. W szkole wpływa to negatywnie na koncentrację i w konsekwencji na wyniki w nauce. Długofalowe skutki bycia ofiarą przemocy to obniżona samoocena i zaniżone poczucie własnej wartości, problemy społeczne - trudności w nawiązywaniu kontaktów, skłonność do izolacji.

Dla sprawców przemocy konsekwencją jest utrwalanie się sposobu agresywnych

zachowań na przyszłość, obniżanie się poczucia odpowiedzialności za własne

działania, skłonność do zachowań aspołecznych, łatwe wchodzenie w konflikty

z prawem.

Świadkowie przemocy, którzy nie potrafili się jej skutecznie przeciwstawić,

przeżywają dezorientację, często latami przechowują poczucie winy, niezadowolenie i pretensje do siebie, uczą się bierności, bezradności i nie reagowania w trudnych sytuacjach.

W szkole staramy się, aby takie zjawiska jak przemoc nie występowały. Zwracamy bardzo dużą uwagę na zachowania uczniów na przerwach i na lekcjach. Na przerwach są pełnione dyżury. Są prowadzone lekcje wychowawcze, w czasie których nauczyciele „uczulają” na takie sytuacje. Organizujemy czas wolny uczniów, poprzez stworzenie im warunków do zabawy, do nauki w świetlicy szkolnej. Współpracujemy z rodzicami ze szczególnym uwzględnieniem rodziców uczniów mających problemy. Spotkania takie przeprowadzają zarówno wychowawcy jak i pani pedagog. W autobusach są opiekunowie.

Jednak o pewnych sytuacjach nie zawsze wiemy, oto kilka oznak które pomogą państwu określić czy państwa dzieci czują się zagrożone czy też nie.

Oznaki podstawowe:

• przychodzą do domu w podartych lub pobrudzonych ubraniach, mają zniszczone podręczniki

• mają siniaki, strupy, zadrapania i nie potrafią tego wytłumaczyć w żaden wiarygodny sposób

Oznaki drugorzędne:

• nie są odwiedzani przez kolegów, mało czasu spędzają na podwórku z rówieśnikami

• często nie mają żadnego przyjaciela z którym mogłoby spędzać czas wolny

• nie lubią, lub boją się chodzić do szkoły, z oporami wychodzą z domu, skarżą się na brak apetytu, bóle głowy, żołądka, zwłaszcza rano

• do szkoły i ze szkoły chodzą dłuższą drogą

• mają kłopoty ze snem, koszmary senne

• maleje ich zainteresowanie szkołą, przynoszą coraz gorsze oceny

• sprawiają wrażenie nieszczęśliwych, smutnych, często zmienia im się nastrój, napady złości i irytacja

• proszą rodziców o pieniądze lub je kradną by przypodobać się kolegom

Jeżeli zauważycie państwo kilka z tych oznak, może to oznaczać że dziecko czuje się zagrożone w szkole lub poza nią. Jeżeli dodatkowo nie będzie chciało o tym rozmawiać każdy wychowawca, nauczyciel i pani pedagog chętnie służą państwu pomocą.

Literatura

Dambach K. E. Mobbing w szkole. Jak zapobiegać przemocy grupowej, GWP, Gdańsk, 2003

Gordon T Wychowanie bez porażek, PAX, Warszawa 1994

---