GOSP. NARODOWA: zb. pod. prow.dział. gosp. polegająca na prod dób i usług oraz ich podziale, wymianie i konsumpcji.O funk. gosp.decyduje relacja miedzy mech. Rynkowym a zakresem inger. państwa w pr.gosp. GOSP.RYNKOWA to gosp.w której regulatorem procesów jest samoczynnie działający rynek a GOSP.NAKAZOWA to procesy reg. przez nakazy, zakazy i dyrektywy wydane przez P. POTRZEBY - wszystko co jest niezbędne do życia i funk. (celem gosp. jest zaspok. potrzeb) 1)egzystencjalne (shit) 2)socjalne (shit+papier) 3)konsumpcyjne ( wyższa użyt) i produkcyjne 4)indywidualne i zbiorowe RYNEK - proces przy pomocy którego kupujący i sprzedający określają co chcą sprzedać lub kupić i na jakich warunkach. Proces pomagający kupującym i sprzedającym określić ceny i ilość dóbr(usług) które maja być kupione i sprzedane. W sensie dosłownym to miejsce spotkań gdzie jedni kupują a drudzy sprzedają:* ogół stosunków wymiennych zachodzących miedzy podmiotami uczestniczącymi w procesach wymiany; zespół stosunków miedzy sprzedającymi i kupującymi dany produkt; Może być rozpatrywany ze względu na: obszar (lok,reg,glob) przedmiot trans.(rynek dób rzecz,konsum,spoż,rynek usług)skali umów(hurt detal) rynek $ - kredytowy , rynek pracy, zakres kontroli. MECH.RYNKOWY: CO prod.? - Ile dób wytwarzać i jakich. Decydują o tym konsumenci(wysoki popyt na dany produkt)JAK prod.? - Z jakich zasobów i technologii (konkurencja) DLA kogo? ( popyt i podaż) GRA RYNKOWA - zachowanie się pod. rynk. charak. się systemem reguł określających zachowania uczestników gry dążących do osiągnięcia celów przy różnych strategiach(gry = pozyskanie klienta - zasady, reguły, metody)) RYWALIZACJA przejawia się przez: pomysł na interes, atrakcyjny produkt, cene, reklame, materiały. PRZEDSIĘBIORCA-jest to osoba zajmująca się działalnością gospodarcza która odkrywa potencjalnie zyskowne możliwości, organizuje i kieruje przedsięwzięciami mającymi produktywny charakter. OSOBY PRYWATNE- to osoby fizyczne uzyskujące dochód z pracy najemnej nie zarobkowych źródeł. OSOBOWOŚĆ PRAWNA: instytucje posiadająca zarejestrowany statut w odpowiednim sądzie *instytucja ma prawo zawierać transakcje odpowiadające zadaniom i celom wymienionym w statucie , a także może przejmować na siebie: -prawo majątkowe, podejmować zobowiązania i odpowiadać za nie. MENADŻER: os. zatr. na stanowisku kierowniczym posiadająca wiedze i umiejętności do kierowania ludzmi i zarzadzania org. w warunkach niepewności izmiennosci otoczenia. Zadania M: 1.kier.własnym rozwojem, nowe umiejętności,doskonalenie cech menadżerskich. 2.kierowanie ludzmi, zrozumienie ich potrzeb i oczekiwań, wykorzystanie ich umiejętności 3.sterowanie przeds. poprzez znajomość jego celów i misji 4.rozważanie i podejmowanie problemów PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ: zachowanie człowieka lub całej org. polegające na poszukiwaniu i stosowaniu nowych rozwiązań, umiejętnym szacowaniu potrzebnego nakładu i kożyści oraz skłonności do brania na siebie ryzyka i odp. za swoje decyzje. ZASOBY-to rzeczy wykorzystywane do produkcji dóbr i usług. ZIEMIA-obejmuje obszar powierzchni ziemi i wszystko to co w naturze jest używane w procesie produkcji. PRACA- obejmuje każdy sposób w jaki ludzka energia fizyczna lub umysłowa może być sensownie wykorzystana. KAPITAŁ-obejmuje wszelki wynik procesu produkcyjnego, który przeznaczony jest do późniejszego wykorzystania w procesie produkcyjnym. TECHNOLOGIA-wiedza jak zasoby mogą być łączone w sposób produkcyjny. RZADKOŚĆ- to fakt ze nie możemy mieć wszystkiego co chcemy przez cały czas. IMPLIKACJE RZADKOŚCI ZASOBÓW: 1)Zawsze istnieje wiecej niż jeden sposób wykorzystania zasobu, 2)dokonujemy wyborów spośród altern. sposobów wykoż. zasobów, 3)wybór = koszt (Co,Jak,Dla k.)WŁASNOŚĆ: zbiór uprawnien i praw jakimi dysponuje właściciel w odniesieniu do obiektu własności. W. składa się z 2 podzbiorów uprawnień: 1.Korzystanie, 2.udział w podejm. decyzji. Własnośc pryw. oznacza prawa osób i przeds. co do: kupna, sprzedaży, rozporządzania, pozbywania się, posiadania, przekazywania, zapisu w test. W. oznacza: USUS - prawo użytkowania, FRUCTUS - prawo pobierania pożytków. KONKURENCJA- (rywalizacja)jest to proces pomocy, którego uczestnicy rynku dążąc do realizacji swoich interesów próbują przedstawić korzystniejsze od innych oferty pod względem ceny jakości lub innych charakterystyk wpływających na decyzję zawarcia transakcji. BEZPOŚREDNIA: ryw. o klienta na tym samym rynku i ofer. podobny asortyment. SUBSTYTUCYJNA: różne wyroby i usługi ale podobne potrzeby zaspakajają. POTENCJALNA: wkroczenie nowych przeds. konkurujących poprzez wyroby substyt. MONOPOLISTYCZNA: na rynku wystepuje wielu sprzedawców wyróbów podobnych ale nie identycznych. KONKURENCJA DOSKONAŁA-żaden pojedynczy sprzedawca ani nabywca nie jest w stanie wpłynąć na cenę rynkową prze zmianę wielkości i produkcji. Wejście lub opuszczenie doskonale konkurencyjnego rynku jest niczym nie ograniczone. ASPEKT EKONOMICZNY WŁASNOŚCI: decyduje o wykorzystaniu uprawnień wobec dóbr ( prawa) ASPEKT PRAWNY: uprawnienia wynikające z prawa własności (Konstytucja,Kodeks)EKONOMIA jest nauką badająca jak ludzie radzą sobie z rzadkością -brakiem nieograniczonej dostępności dóbr , jak rozwiązują dotkliwy problem alokalizacji ograniczonych zasobów w celu zaspokojenia konkurencyjnych chęci aby zaspokoić ich tyle ile jest w danej sytuacji możliwe. KATEGORIE E.:podst. pojęcia przedstawiające związki w gosp.(towar,cena)
PRAWA E.: to stale powtarzające się związki między poszczególnymi składnikami procesów gosp. Każde prawo jest uogólnieniem ujmującym w formie modelowej te związki współzależności E., które zachodza w określonej działalności gosp.
PRAWA E. CECHUJE: OBIEKTYWIZM- ich występowanie jest niezależna od świadomości ludzkiej, ŻYIOŁOWOŚĆ- prawo jest wypadkową działania wielu zdarzeń przynoszących różne skutki
STOCHASTYCZNOŚC- maja charakter losowy, ich treść weryfikowana jest przez obserwację zdarzeń. PRAWA E. które nie mają definicji są zbiorem twierdzeń, zasad, reguł niejednoznacznych w swym działaniu. Są tendencjami lub prawidłowościami wystapienia zjawiska w danych warunkach. 3 RODZAJE PRAW E.: PRZYCZYNOWE- po pewnym zdarzeniu następują inne (przyczyna=skutek) WSPÓŁISTNIENIA-2 lub więcej zdarzeń tworzące strukturę, FUNKCYJNE- związek między zdarzeniami któ®e można przedstawić za pomocą f.mat.(f. popytu i podaży) Obiektywny charakter praw ekonom: działają niezależnie od wiedzy ludzi. MODEL E.:inaczej teoria ekonomiczna czyli uproszczony schemat funkcjonowania gosp. narodowej lub zjawiska ekonom. MODELE: OPISOWE- np. model konkurencji doskonalej w warunkach gosp. rynk. MAT-CYBER- stan gosp. przedstawiony przez równania i schematy.
METODY BADAWCZE EKONOMII to świadomie stosowane sposoby postępowania zmierzające do osiągnięcia celu.
EKONOMICZNE FUNKCJE PAŃSTWA:1.ALOKACYJNA - polegająca na podejmowaniu działań stymulujących wzrost gospodarczy w sektorach i regionach żyli poprzez politykę strukturalna. Celem jest optymalna alokacja zasobów państwa , wspiera działalność B+R w wielu gałęziach gospodarki. Chroni przeds. przed konkurencją międzynarodową. Państwo stymuluje rozwój infrastruktury oraz inwest. w regionach mało rozwiniętych.
2)STABILIZACYJNA - w procesach gospodarczych mają miejsce makroekonomiczne zakłócenia równowagi, występują zjawiska bezrobocia i inflacji. Państwo poprzez politykę monetarna lub fiskalna, stara się wpłynąć na stabilizacje procesów gosp. oraz pełne zatrudnienie. Polityka monetarna polega na manipulowaniu przez bank centralny stopa wzrostu(spadku) podaży pieniądza. Polityka fiskalna to manipulowanie poziomem podatków i wydatków państwa. Celem stabilizacji służy także polityka kursów walutowych i handlu zagranicznego 3)REDYSTRYBUCYJNA- służy niwelowaniu nadmiernych nierówności w zakresie majątkowym i dochodowym. Obejmuje działania związane z wtórnym podziałem dochodów za pomocą podatków, subwencji oraz świadczeń społecznych. 4)LEGISLACYJNA - zapewnia funkcjonowanie gospodarki rynkowej oraz społeczeństwa. Polega na ustanawianiu trwałych, stabilnych instytucji i reguł gry, czyli tworzenie norm prawnych , instytucji .chroniących własność oraz prawa jednostek społeczeństwa jako całości 5)ochrona zasobów wyższej warosci - państwo poprzez nakazy i zakazy stara się nie dopuścić, aby dobra i interesy wysokiej użyteczności nie zostały naruszone przez działalność gospodarcza(efekty ujemne tej działalności dla osób trzecich). Obejmują one bezpieczeństwo ludności, BHP, ochronę zdrowia i środowiska naturalnego 6)POPYTOWA - państwo występuje jako nabywca dóbr i usług w sektorze prywatnym(zakupy na potrzeby armii, policji, służby zdrowia etc.)Państwo wywiera duży wpływ na aktywność gospodarcza na gałęzie i firmy, które zależne są od zamówień państwowych(publicznych) 7)PODAŻOWA- realizowana jest przez przedsiębiorstwa i instytucje sektora publicznego, przez przedsiębiorstwa państwowe. Zakres zależy od udziału tego sektora w gospodarce (od kilku do kilkudziesięciu %) 8)stymulowania i organizowania przyrostu zasobu kapitału ludzkiego - (rodzi się kapitalizm bez kapitału)Dającego się posiadać na własność, czyli kapitał ludzki. Inwestycje zwiększające zasób tego kapitału wymagają dłuższego horyzontu czasowego (kształcenie, edukacja, postęp naukowo-techniczny). Powstaje zadanie dla państwa , instytucji zdolnej zapewnić postęp w dziedzinach o długim horyzoncie czasowym. POPYT- założona odwrotna relacja miedzy ceną dobra lub usługi a ich ilością, którą konsumenci są skłonni i są w stanie nabyć. RELACJA MIEDZY CENĄ A WIELKOŚCIĄ POPYTU:1.gdy cena obniża się (a ceny innych dóbr pozostają bez zmian)siła nabywcza konsumentów rośnie- reakcja konsumenta określona jest efektem dochodowym 2.gdy cena obniża się (a ceny innych dóbr pozostają bez zmian) dobro staje się względnie tańsze i konsumenci zastąpią nim inne dobro. CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA POPYT: *gusty lub preferencje konsumentów, *ceny innych dóbr i usług *dochody konsumentów *liczba konsumentów *oczekiwania dotyczące przyszłych cen i dochodów. PODAŻ-założona relacja miedzy ilością dobra, którą producenci są skłonni oferować w danym przedziale czasu, a ceną przy założeniu ze inne zjawiska na rynku nie ulegną zmianie. DETERMINATY PODAŻY 1.zmiany produktywności wywołane zmiana technologii produkcji 2.zmiany opłacalności i produkcji innych dóbr lub usług 3.zmiany dostępności różnych zasobów produkcyjnych.