Stan nadzwyczajny- to odejście od stałych konstytucyjnych form sprawowania władzy w wyniku zaistnienia szczególnej sytuacji w państwie lub stosunkach międzynarodowych. Wprowadzenie stanu powoduje:
- modyfikację zasad sprawowania władzy publicznej
- prowadzi do zawieszenia praw i ograniczenia swobód obywatelskich.
Przesłanki wprowadzenia stanów nadzwyczajnych:
1.niebezpieczeństwo płynące z sytuacji nadzwyczajnej musi być bezpośrednie i rzeczywiste,
2.skutki tego niebezpieczeństwa muszą dotyczyć całego narodu,
3.niebezpieczeństwo powinno zagrażać kontynuacji zorganizowanego życia społeczeństwa,
4.niebezpieczeństwo jest na tyle wyjątkowe, że nie można go opanować za pomocą zwyczajnych środków zaradczych będących w dyspozycji państwa.
Wprowadzenie i utrzymanie stanów nadzwyczajnych musi czynić zadość następującym zasadom :
♦ legalizmu - wprowadzenie stanu nadzwyczajnego może mieć miejsce tylko na podstawie ustawy
♦ wyłączności ustawy w określaniu zasad działania organów władzy publicznej i zakresu, w jakim mogą zostać ograniczone wolności i prawa człowieka i obywatela w czasie trwania poszczególnych stanów nadzwyczajnych
♦ wyrównania strat majątkowych, tj. możliwe jest w zakresie i w trybie określonym w ustawie wyrównanie strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i prawa człowieka i obywatela
♦ proporcjonalności - działania podjęte w wyniku wprowadzenia SN musza odpowiadać stopniowi zagrożenia i powinny zmierzać do jak najszybszego przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa
♦ ochrony podstaw systemu prawnego państwa - w czasie SN nie mogą być zmienione: Konstytucja RP, Ordynacje wyborcze, ustawa o wyborze Prezydenta oraz ustawy o SN
♦ ochrony organów przedstawicielskich - w czasie SN oraz w ciągu 90 dni po jego zakończeniu nie może być skrócona kadencja Sejmu, przeprowadzone referendum ogólnokrajowe, wybory do Sejmu i Senatu, organów samorządu teryt. oraz wybory na Prezydenta, a kadencja tych organów ulega odpowiedniemu przedłużeniu. Wybory do sam.teryt. są możliwe tylko tam, gdzie nie został wprowadzony SN.
Stan wojenny: Przesłankami (niezależnymi) wprowadzenia stanu wojennego są: 1.) zewnętrzne zagrożenie państwa, 2.) zbrojna napaść na terytorium RP 3.) zobowiązanie wynikające z umowy międzynarodowej do wspólnej obrony przeciwko agresji. W przypadku wystąpienia określonych powyżej przesłanek Prezydent na wniosek Rady Ministrów może podjąć decyzję o wprowadzeniu stanu wojennego. Zatem inicjatywa w tym zakresie należy do Rady Ministrów, która przedstawiając stosowny wniosek powinna określić przyczyny i obszar, na którym ma być wprowadzony stan wojenny, a także odpowiednie do stopnia i charakteru zagrożenia, rodzaje ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela. W przypadku akceptacji wniosku Rady Ministrów, Prezydent wydaje rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego, które powinno zawierać przyczyny jego wprowadzenia oraz obszar na którym wprowadza się stan wojenny, a także rodzaje ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela. Stan wojenny obowiązuje od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw,. Konstytucja nakazuje, by wydane rozporządzenie było przedstawione Sejmowi w ciągu 48 godzin od podpisania. Przedstawione rozporządzenie Sejm (z wyłączeniem Senatu) rozpatruje niezwłocznie, z tym że nie podlega ono zatwierdzeniu przez tę izbę. Sejm może natomiast je uchylić bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Jeżeli podjęte działania doprowadzą do usunięcia zagrożenia i możliwe będzie „przywrócenie” zwykłych środków konstytucyjnych Prezydent, na wniosek Rady Ministrów w drodze rozporządzenia znosi stan wojenny.
Rozporządzenie z mocą ustawy - wydawane przez Prezydenta w okresie stanu wojennego. Jest to akt, który może dojść do skutku wyłącznie w sytuacji nadzwyczajnej w państwie, tj.:
♠ może być wydany wyłącznie w czasie stanu wojennego ♠ jeżeli Sejm nie może zebrać się na posiedzenie ♠ na wniosek Rady Ministrów ♠ podlega zatwierdzeniu przez Sejm na jego najbliższym posiedzeniu ♠ wydawany jest w zakresie i granicach określonych w art. 228 K ust 3-5S
Stan wyjątkowy : Przesłanki wprowadzenia stanu wyjątkowego koncentrują się na zagrożeniach wewnętrznych: 1. konstytucyjnego ustroju państwa, dotyczy niebezpieczeństwa grożącego wszelkim instytucjom i zasadom sprawowania władzy określonym w Konstytucji. 2. bezpieczeństwa obywateli, przesłanka ta będzie wypełniona jedynie w sytuacji, gdy niebezpieczeństwo będzie dotyczyło ogółu obywateli, a nie jedynie określonej grupy społecznej - choćby była to grupa znaczna. 3. porządku publicznego, które stanowi samodzielną podstawę wprowadzenia stanu wyjątkowego. W przypadku wystąpienia określonych powyżej przesłanek Prezydent na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić stan wyjątkowy na części lub na całym terytorium państwa. Stan wyjątkowy może być wprowadzony na czas nie dłuższy niż 90 dni, z możliwością jednokrotnego przedłużenia przez Sejm, ale tylko o 60 dni (jeżeli pomimo zbliżającego się upływu czasu, na jaki został wprowadzony, nie ustały przyczyny wprowadzenia tego stanu oraz nie zostało przywrócone normalne funkcjonowanie państwa). Rada Ministrów kierując odpowiedni wniosek do Prezydenta powinna określić przyczyny wprowadzenia i niezbędny czas trwania stanu wyjątkowego oraz obszar, na jakim stan wyjątkowy ma być wprowadzony, a także odpowiednie do stopnia i charakteru zagrożenia rodzaje ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela. Rozporządzenie Prezydenta o wprowadzeniu stanu wyjątkowego powinno być w ciągu 48 godzin przedstawione Sejmowi, który może je uchylić bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Możliwe sposoby zakończenia stanu wyjątkowego : 1. upłynięcia terminu na jaki został wprowadzony, 2. wydania przez Prezydenta rozporządzenia znoszącego stan wyjątkowy 3. uchylenia przez Sejm rozporządzenia wprowadzającego stan nadzwyczajny, 4. niewyrażenia przez Sejm zgody na jego przedłużenie.
Stan klęski żywiołowej co do zasady może być wprowadzony jako skutek działania siły wyższej, powodują go działania z reguły od człowieka niezależne, względnie przez niego niezamierzone. Przez klęskę żywiołową rozumie się katastrofę naturalną lub awarię techniczną, których skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach, a pomoc i ochrona mogą być skutecznie podjęte tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków, we współdziałaniu różnych organów i instytucji oraz specjalistycznych służb i formacji działających pod jednolitym kierownictwem. Podmiotem uprawnionym do wprowadzenia stanu klęski żywiołowej jest Rada Ministrów, która może z własnej inicjatywy, lub na wniosek właściwego wojewody wprowadzić stan klęski żywiołowej na obszarze, na którym wystąpiła klęska żywiołowa, a także na obszarze, na którym wystąpiły lub mogą wystąpić skutki tej klęski. Ustawa określiła granice czasowe obowiązywania tego stanu nadzwyczajnego na czas niezbędny dla zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia, nie dłuższy jednak niż 30 dni. W przypadku, gdy zamierzone efekty w wyznaczonym czasie nie zostaną osiągnięte, stan klęski żywiołowej może zostać przedłużony w drodze rozporządzenia Rady Ministrów na czas oznaczony. Rozporządzenie Rady Ministrów przedłużające stan klęski żywiołowej może być wydane po uprzednim wyrażeniu zgody na to przedłużenie przez Sejm w formie odpowiedniej uchwały. W okresie obowiązywania rozporządzenia o wprowadzeniu stanu klęski żywiołowej jednoosobowe kierownictwo należy do :
- ministra właściwego do spraw wewnętrznych lub innego ministra, do zakresu działania którego należy zapobieganie skutkom danej klęski żywiołowej lub ich usuwanie ( w przypadku wątpliwości co do właściwości ministra lub w przypadku gdy właściwych jest kilku ministrów - minister wyznaczony przez Prezesa Rady Ministrów ) - jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednego województwa,
- wojewody - jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednego powiatu wchodzącego w skład województwa,
- starosty - jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednej gminy wchodzącej w skład powiatu,
- wójta (burmistrza, prezydenta miasta) - jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono tylko na obszarze gminy.
Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW) - instytucja będąca służbą specjalną zajmująca się pozawojskowymi aspektami działalności związanymi z: ochroną informacji niejawnych, bezpieczeństwem wewnętrznym, teleinformatycznym, ekonomicznym Rzeczypospolitej Polskiej m.in. kontrwywiadem i zwalczaniem przestępczości zorganizowanej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, ogólnej ochrony RP i Jej porządku konstytucyjnego. Jest służbą ochrony państwa (pozawojskową) i krajową władzą bezpieczeństwa. Szef ABW jest centralnym organem administracji rządowej, działającym przy pomocy ABW, która jest urzędem administracji rządowej. Szef ABW ma rangę sekretarza stanu i podlega bezpośrednio Ministrowi Spraw Wewnętrznych, który swój nadzór realizuje z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów. Nadzór szefa MSW nie obejmuje kwestii odwoływania i powoływania szefa ABW. Szefa ABW powołuje i odwołuje Premier RM po zasięgnięciu opinii Prezydenta RP, Kolegium ds. SS, Sejmowej Komisji ds.SS. Do zadań ABW należy:
* rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie zagrożeń godzących w bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz jego porządek konstytucyjny, a w szczególności w suwerenność i międzynarodową pozycję, niepodległość i nienaruszalność jego terytorium, a także obronność państwa
* rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw (oraz ściganie ich sprawców):
- szpiegostwa, terroryzmu, naruszenia tajemnicy państwowej i innych przestępstw godzących w bezpieczeństwo państwa
- godzących w podstawy ekonomiczne państwa
- korupcji osób pełniących funkcje publiczne
- w zakresie produkcji i obrotu towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa
- nielegalnego wytwarzania, posiadania i obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi, bronią masowej zagłady oraz środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi, w obrocie międzynarodowym
* realizowanie, w granicach swojej właściwości, zadań służby ochrony państwa oraz wykonywanie funkcji krajowej władzy bezpieczeństwa w zakresie ochrony informacji niejawnych w stosunkach międzynarodowych
* uzyskiwanie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego państwa i jego porządku konstytucyjnego
* podejmowanie innych działań określonych w odrębnych ustawach i umowach międzynarodowych
Agencja Wywiadu(AW) -służba wywiadowcza, której zadanie polega na pozyskiwaniu jawnych i niejawnych informacji (wywiad) poza granicami RP, które mogą mieć znaczenie dla bezpieczeństwa i żywotnych interesów RP. Prowadzi swoją działalność poza granicami Polski. Na terytorium RP może być prowadzona działalność wyłącznie w związku z podstawowymi zadaniami, głównie za pośrednictwem szefa AW. Szef AW jest centralnym organem administracji rządowej, działającym przy pomocy AW, która jest urzędem administracji rządowej. Szefa AW powołuje i odwołuje Premier RM po zasięgnięciu opinii Prezydenta RP, Kolegium ds. SS, Sejmowej Komisji ds.SS. Zadania AW: * uzyskiwanie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla bezpieczeństwa i międzynarodowej pozycji Rzeczypospolitej Polskiej oraz jej potencjału ekonomicznego i obronnego,
* rozpoznawanie i przeciwdziałanie zagrożeniom zewnętrznym godzącym w bezpieczeństwo, obronność, niepodległość i nienaruszalność terytorium RP,
* ochrona zagranicznych przedstawicielstw RP i ich pracowników przed działaniami obcych służb specjalnych i innymi działaniami mogącymi przynieść szkodę interesom RP,
* zapewnienie ochrony kryptograficznej łączności z polskimi placówkami dyplomatycznymi i konsularnymi oraz poczty kurierskiej,
* rozpoznawanie międzynarodowego terroryzmu, ekstremizmu oraz międzynarodowych grup przestępczości zorganizowanej,
* rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi, środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi oraz towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią masowej zagłady i zagrożeń związanych z rozprzestrzenianiem tej broni oraz środków jej przenoszenia,
* rozpoznawanie i analizowanie zagrożeń występujących w rejonach napięć, konfliktów i kryzysów międzynarodowych, mających wpływ na bezpieczeństwo państwa, oraz podejmowanie działań mających na celu eliminowanie tych zagrożeń,
* prowadzenie wywiadu elektronicznego,
*podejmowanie innych działań określonych w odrębnych ustawach i umowach międzynarodowych.
Centralne Biuro Antykorupcyjne (CBA) -służba specjalna państwa polskiego, urząd do spraw zwalczania korupcji w życiu publicznym i gospodarczym, w szczególności w instytucjach państwowych i samorządowych, a także do zwalczania działalności godzącej w interesy ekonomiczne państwa. CBA kieruje Szef CBA, jako centralny organ administracji rządowej, nadzorowany przez Prezesa Rady Ministrów, działający przy pomocy CBA. Szefa CBA powołuje na czteroletnią kadencję i odwołuje Prezes Rady Ministrów, po zasięgnięciu opinii Prezydenta RP, Kolegium ds. SS oraz Sejmowej Komisji ds. SS. Zadania CBA:
• rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw przeciwko:
- działalności instytucji państwowych i samorządu terytorialnego,
- wymiarowi sprawiedliwości, wyborom, referendum, porządku publicznego, wiarygodności dokumentów, obrotowi gospodarczemu, pieniędzmi i papierami wartościowymi,
- finansowaniu partii politycznych,
- obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji i subwencji;
• ujawnianie i przeciwdziałanie przypadkom nieprzestrzegania przepisów o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne;
• dokumentowanie podstaw i inicjowanie realizacji przepisów o zwrocie korzyści uzyskanych niesłusznie kosztem Skarbu Państwa lub innych państwowych osób prawnych;
• ujawnianie przypadków nieprzestrzegania procedur podejmowania i realizacji decyzji dotyczących prywatyzacji i komercjalizacji, wsparcia finansowego, udzielania zamówień publicznych, rozporządzania mieniem jednostek lub przedsiębiorców, przyznawania koncesji, zezwoleń, zwolnień podmiotowych i przedmiotowych, ulg, preferencji, kontyngentów, plafonów, poręczeń i gwarancji kredytowych;
• kontrola prawidłowości i prawdziwości oświadczeń majątkowych lub oświadczeń o prowadzeniu działalności gospodarczej;
• prowadzenie działalności analitycznej dotyczącej zjawisk występujących w obszarze właściwości CBA oraz przedstawienie w tym zakresie informacji Prezesowi Rady Ministrów, Prezydentowi RP, Sejmowi oraz Senatowi;
Korupcją, jest obiecywanie, proponowanie, wręczanie, żądanie, przyjmowanie przez jakąkolwiek osobę, bezpośrednio lub pośrednio, jakiejkolwiek nienależnej korzyści majątkowej, osobistej lub innej, dla niej samej lub jakiejkolwiek innej osoby, lub przyjmowanie propozycji lub obietnicy takich korzyści w zamian za działanie lub zaniechanie działania w wykonywaniu funkcji publicznej lub w toku działalności gospodarczej..
Służba Kontrwywiadu Wojskowego (SKW) − służba specjalna właściwa w sprawach ochrony przed zagrożeniami wewnętrznymi dla obronności RP oraz bezpieczeństwa i zdolności bojowej Sił Zbrojnych RP, podległa Ministrowi Spraw Wewnętrznych]. Służba pełni rolę kontrwywiadowczą. Szefów SKW powołuje i odwołuje, na wniosek Ministra Spraw Wewnętrznych, Prezes Rady Ministrów, po zasięgnięciu opinii Prezydenta RP oraz Kolegium ds. SS i Sejmowej Komisji ds.SS. Odwołanie Szefa SKW z zajmowanego stanowiska następuje w przypadku:
rezygnacji z zajmowanego stanowiska;
zrzeczenia się obywatelstwa polskiego lub nabycia obywatelstwa innego państwa;
skazania prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe;
utraty predyspozycji niezbędnych do zajmowania stanowiska
nie wykonywania obowiązków z powodu choroby trwającej nieprzerwanie ponad 3 miesiące.
ZADANIA :
* rozpoznawanie, zapobieganie oraz wykrywanie popełnianych przez żołnierzy pełniących czynną służbę wojskową w tym również żołnierzy SKW i SWW oraz pracowników SZ RP i innych jednostek organizacyjnych MON, przestępstw:
przeciwko pokojowi, ludzkości oraz przestępstw wojennych
przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej
przeciwko obronności RP
przeciwko ujawnianiu informacji niejawnych
związanych z obrotem z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa
* współdziałanie z Żandarmerią Wojskową i innymi organami uprawnionymi do ścigania w/w przestępstw
* realizowanie zadań dotyczących ochrony państwa
* uzyskiwanie, gromadzenie, analizowanie, przetwarzanie informacji mogących mieć znaczenie dla obronności, bezpieczeństwa lub zdolności bojowej SZ RP
* prowadzenie kontrwywiadu radioelektronicznego oraz przedsięwzięć z zakresu ochrony kryptograficznej i krypto analizy
* uczestniczenie w planowaniu i przeprowadzaniu kontroli realizacji umów międzynarodowych dotyczących rozbrojenia
* ochrona bezpieczeństwa jednostek wojskowych oraz żołnierzy wykonujących zadania służbowe poza granicami państwa;Służba Wywiadu Wojskowego (SWW) - służba specjalna właściwa w sprawach ochrony przed zagrożeniami zewnętrznymi dla obronności RP oraz bezpieczeństwa i zdolności bojowej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Szef SWW Szefów SWW powołuje i odwołuje, na wniosek Ministra Spraw Wewnętrznych, Prezes Rady Ministrów, po zasięgnięciu opinii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz Kolegium do Spraw Służb Specjalnych i Sejmowej Komisji do Spraw Służb Specjalnych. Odwołanie Szefa SWW z zajmowanego stanowiska następuje w przypadku:
rezygnacji z zajmowanego stanowiska;
zrzeczenia się obywatelstwa polskiego lub nabycia obywatelstwa innego państwa;
skazania prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe;
utraty predyspozycji niezbędnych do zajmowania stanowiska.
niewykonywania obowiązków z powodu choroby trwającej nieprzerwanie ponad 3 miesiące
Zadania
1. uzyskiwanie, gromadzenie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla:
bezpieczeństwa potencjału obronnego Rzeczypospolitej Polskiej,
bezpieczeństwa i zdolności bojowej SZ RP,
warunków realizacji, przez SZ RP, zadań poza granicami państwa;
2.rozpoznawanie i przeciwdziałanie:
militarnym zagrożeniom zewnętrznym godzącym w obronność Rzeczypospolitej Polskiej,
zagrożeniom międzynarodowym terroryzmem;
3.rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi oraz towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią masowej zagłady i zagrożeń związanych z rozprzestrzenianiem tej broni oraz środków jej przenoszenia;
4.rozpoznawanie i analizowanie zagrożeń występujących w rejonach napięć, konfliktów i kryzysów międzynarodowych, mających wpływ na obronność państwa oraz zdolność bojową SZ RP, a także podejmowanie działań mających na celu eliminowanie tych zagrożeń;
5.prowadzenie wywiadu elektronicznego na rzecz SZ RP oraz przedsięwzięć z zakresu kryptoanalizy i kryptografii;
6.współdziałanie w organizowaniu polskich przedstawicielstw wojskowych za granicą;
7.uczestniczenie w planowaniu i przeprowadzaniu kontroli realizacji umów międzynarodowych dotyczących rozbrojenia;
8.podejmowanie innych działań przewidzianych dla SWW w odrębnych ustawach, a także umowach międzynarodowych, którymi Rzeczpospolita Polska jest związana.
Prezydent. Konstytucja określa Prezydenta jako najwyższego reprezentanta państwa oraz jako gwaranta ciągłości funkcjonowania organów władzy państwowej. Uwzględniając zatem przepisy Ustawy zasadniczej można wskazać następujące zadania Prezydenta w zakresie bezpieczeństwa narodowego i obrony narodowej:
- stanie na straży suwerenności państwa - zadanie wyrażające się w szczególnej dbałości o zachowanie możliwie pełni władztwa publicznego przez organy państwa polskiego wobec wszelkich spraw publicznych na jego terytorium i wobec wszystkich podmiotów podlegających jego jurysdykcji.
- stanie na straży suwerenności państwa - zadanie wyrażające się w szczególnej dbałości o zachowanie możliwie pełni władztwa publicznego przez organy państwa polskiego wobec wszelkich spraw publicznych na jego terytorium i wobec wszystkich podmiotów podlegających jego jurysdykcji
- troska o nienaruszalność terytorium państwowego - na Prezydencie ciąży konstytucyjny obowiązek przeciwdziałania wszelkim próbom oderwania najmniejszej choćby części obszaru terytorialnego Polski
- troska o niepodzielność tego terytorium - funkcja ta polega na przeciwdziałaniu próbom politycznej dezintegracji terytorium Polski, powstawaniu zróżnicowanych porządków publicznoprawnych, wykraczających poza konstytucyjnie dopuszczalną decentralizację władzy publicznej
Prezydent jest również najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych. W okresie pokoju sprawuje je za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej, któremu zostało przekazane faktyczne kierowanie Siłami Zbrojnymi i dowodzenie za pośrednictwem wojskowych struktur dowodzenia. Natomiast w okresie wojny kierownictwo sprawowane jest przez Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych, którego Prezydent mianuje na wniosek Prezesa Rady Ministrów i na jego wniosek może go odwołać. Do zadań Prezydenta należy również zarządzanie powszechnej lub częściowej mobilizacji, a także użycia Sił Zbrojnych do obrony Rzeczypospolitej w razie bezpośredniego zewnętrznego zagrożenia państwa. Ponadto, w przypadku niemożności zebrania się Sejmu Prezydent podejmuje postanowienie o stanie wojny w razie zbrojnej napaści na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub gdy z umów międzynarodowych wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji. Prezydent na wniosek Rady Ministrów może podjąć decyzję o wprowadzeniu stanu wojennego i stanu wyjątkowego. Zadania Prezydenta w zakresie bezpieczeństwa narodowego oraz obrony narodowej :
1) zatwierdza on, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, strategię bezpieczeństwa narodowego;
2) wydaje, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, w drodze postanowienia, Polityczno-Strategiczną Dyrektywę Obronną Rzeczypospolitej Polskiej oraz inne dokumenty wykonawcze do strategii bezpieczeństwa narodowego;
3) zatwierdza, na wniosek Rady Ministrów, plany krajowych ćwiczeń systemu obronnego i kieruje ich przebiegiem;
4) postanawia, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, o wprowadzeniu albo zmianie określonego stanu gotowości obronnej państwa;
5) może zwracać się do wszystkich organów władzy publicznej, administracji rządowej i samorządowej, przedsiębiorców, kierowników innych jednostek organizacyjnych oraz organizacji społecznych o informacje mające znaczenie dla bezpieczeństwa i obronności państwa; Organem doradczym Prezydenta Rzeczypospolitej w zakresie wewnętrznego i zewnętrznego bezpieczeństwa państwa jest Rada Bezpieczeństwa Narodowego. Ważną rolę w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego i obrony narodowej spełnia również Rada Ministrów. Stanowi centralny organ władzy wykonawczej kierujący, koordynujący oraz kontrolujący pracę całej administracji rządowej :
prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej,
kieruje administracją rządową,
zapewnia wykonanie ustaw,
wydaje rozporządzenia,
koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej,
zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne i zewn. państwa oraz porządek publiczny,
utrzymuje stałą gotowość obronności państwa,
zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe,
sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju.
Premier w ustroju politycznym Polski jest szefem rządu, naczelnym organem administracji rządowej, który z racji przyznanych mu kompetencji reprezentuje Radę Ministrów, kieruje jej pracami, wydaje rozporządzenia, zapewnia wykonywanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywania. Jak również koordynuje i kontroluje pracę członków RM. Prezes Rady Ministrów jest także zwierzchnikiem korpusu służby cywilnej, którego celem jest zapewnienie zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa (art. 153 konstytucji ), ponosi odpowiedzialność polityczną, pełni funkcję przewodniczącego Kolegium do Spraw Służb Specjalnych. Powyższe kompetencje wykonuje również w zakresie bezpieczeństwa państwa i sprawowania ogólnego kierownictwa w dziedzinie obronności w kraju. Prezes Rady Ministrów może min:
- wyznaczyć ministrowi zakres spraw, w których ten działa z upoważnienia prezesa RM;
- zażądać informacji, dokumentów i sprawozdań okresowych lub dotyczących konkretnej sprawy albo rodzaju spraw od ministra, kierownika urzędu centralnego lub wojewody oraz od pracowników urzędów organów adm. rządowej po zawiadomieniu właściwego ministra, kierownika urzędu centralnego lub wojewody,
-zarządzić przeprowadzenie korespondencyjnego uzgodnienia stanowisk członków RM,
-rozstrzygać o zakresie działania ministrów w razie sporu kompetencyjnego miedzy ministrami. W sytuacji wystąpienia konieczności obrony państwa rola prezesa RM nie ulega zasadniczej zmianie, podobnie jak w okresie pokoju działa on w strukturze rządu i kieruje jego pracami. Jednak w czasie stanu wojennego, w sytuacji gdy RM nie może zebrać się na posiedzenie, do premiera należy wykonywanie konstytucyjnych kompetencji RM. Zatem w świetle ustawy o stanie wojennym może dojść do sytuacji, że w razie wystąpienia konieczności obrony państwa, obroną tą będzie kierował prezydent we współdziałaniu z prezesem RM.