Pyt 4. Czym różni się socjalizacja od indoktrynacji i "prania mózgu"? Przedstaw to zagadnienie na szerszym tle procesu socjalizacji.
Socjalizacja jest to proces, w którym dzieci lub inni nowi członkowie społeczeństwa uczą się jak w tym społeczeństwie żyć.
Socjalizacja jest podstawowym kanałem przekazu kulturowego poprzez czasy i pokolenia. Socjalizacja łączy pokolenia. Socjalizacja trwa przez całe życie człowieka, lecz w największym nasileniu występuje, gdy dziecko rozpoczyna życie w społeczeństwie. Największą rolę na tym etapie odgrywają rodzice, później wychowawcy i rówieśnicy oraz instytucje (szkoła, Kościół). (Posłużę się przykładem dziecka- socjalizacja jest procesem, w którym bezbronne dziecko stopniowo staje się samoświadomą, zorientowaną w świecie jednostką, która umie poruszać się w obrębie kultury, w jakiej przyszła na świat. )
Socjalizacja wg socjologów to przede wszystkim:
- proces przekształcania biologicznego noworodka w aktywnego uczestnik życia społecznego
- proces uczenia się życia w społeczeństwie wśród innych
- wychowanie, czyli to wszystko, co wpływa na potencjalnego człowieka
W odróżnieniu do socjalizacji indoktrynizacja jest świadomym procesem wpajania członkom społeczeństwa określonej ideologii leżącej w interesie państwa. Prowadzona jest za pomącą nieustępliwej propagandy.
W przeciwieństwie do socjalizacji człowiek indoktrynizowany zostaje z góry pozbawiony prawa do własnej woli i własnego osądu rzeczywistości. Indoktrynacja jest więc świadomym działaniem nie liczącym się z wewnętrzną wolnością człowieka. Ingeruje w wewnętrzny system wartości i przekształca go tak, by człowiek interpretował i oceniał rzeczywistość zgodnie z czyimś z góry ustalonym planem. W konsekwencji działania człowieka zindoktrynowanego stają się nie tylko przewidywalne, ale i sterowalne. A to uderza w wolność i niezależność człowieka. Określenie to stosowane jest na przykład w odniesieniu do działań systemu państwowego w krajach totalitarnych. Istotną cechą indoktrynacji jest świadome pozbawianie wiedzy o kierunkach przeciwnych do promowanych. W najszerszym zakresie indoktrynacja prowadzona była w państwach totalitarnych: w hitlerowskich Niemczech i w ZSRR. Obecnie tego typu działalność prowadzona jest w państwach komunistycznych (np. na Kubie i w Korei Północnej) oraz rządzonych przez dyktatury wojskowe (np. w Libii i Iraku).
Ostatnie pojęcie dotyczy "prania mózgu", które zazwyczaj stosuje się dla celów politycznych lub religijnych. Termin ten dotyczy działań przymusowych, powodujących zmianę poglądów lub zachowań jednej lub większej liczby osób. Pranie mózgu czyli inaczej przymusowa perswazja po raz pierwszy pojawiła się w obiegu społecznym w USA w czasie wojny koreańskie w latach 50 XX wieku, jako wyjaśnienie zachowania amerykańskich żołnierzy, którzy po okresie przebywania w niewoli przechodzili na stronę komunistów.
W skrócie socjalizacja jest to poznanie społeczeństwa w którym żyjemy, indoktrynizacja, jest to świadoma manipulacja człowiekiem, pranie mózgu czyli przymusowa zmiana poglądu, spowodowana naciskiem .
Pyt 5. Związek między tożsamością jednostkową a naszymi tożsamościami zbiorowymi.
Do nauk społecznych termin „tożsamość” wprowadził w latach pięćdziesiątych Erik Erikson. W łacińskim języku „tożsamość” oznacza „ten sam” i pochodzi od słowa „idem”, co wskazuje na jakieś podobieństwo i identyczność. Pojęcie tożsamości odnosi się do jednostki ludzkiej lub do grupy.
W naukach socjologicznych pojęcie tożsamości, choć niezwykle popularne, wzbudza po dzień dzisiejszy wiele kontrowersji.
Jest bowiem kategorią bardzo wieloznaczną, definiowaną w zależności od naukowego nurtu lub przedmiotu badań. W socjologii mamy do czynienia z tożsamością jednostkową i tożsamością zbiorową. Tożsamość jednostkowa to jest to co nas odróżnia od wszystkich innych ludzi np.wygląd. Tożsamość zbiorowa polega na tym co jest w nas wspólnego z innymi, np wszystko to co nas łączy z ludźmi wychowanymi w tej samej kulturze. Wszystkich Polaków łączy posługiwanie się językiem polskim, te same obyczaje. Tożsamość indywidualna i tożsamość zbiorowa krzyżują się ze sobą.
Człowiek posiada naturalną potrzebę identyfikacji z jakąś grupą. Jedynie część naszej świadomości jesteśmy w stanie wytworzyć sami, resztę przejmujemy od innych ludzi. Wolność człowieka wyraża się w prawie do zachowania swojej tożsamości i odmienności. Niektórzy teoretycy sądzą, że człowiek posiada wiele tożsamości, w wyniku interakcji pojawia się jedna tożsamość a znika inna.
W naszych czasach problem tożsamości jest szczególnie ważny i aktualny. Różnorodność lansowanych obecnie stylów życia, norm etycznych, światopoglądów sprawia, że wiek XXI jest często nazywany wiekiem kryzysu ludzkiej tożsamości. Problem ludzkiej tożsamości znajduje istotne miejsce w naukach społecznych i humanistycznych. Jej swoisty awans i rosnące znaczenie jest spowodowane wieloma przyczynami a przede wszystkim tym, że na człowieka oddziałuje coraz więcej czynników utrudniających zachowanie tożsamości.
Śledząc zmiany tożsamości jednostkowej od społeczeństw tradycyjnych do nowoczesnych, można zauważyć odchodzenie od ustalonych, dziedzicznych czynników, które kiedyś rządziły formowaniem tożsamości. O ile kiedyś tożsamość człowieka zależała od jego przynależności do większej grupy, o tyle dziś jest ona znacznie bardziej wymiarowa i płynna.
Pyt 6. Znaczenie socjalizacji pierwotnej w złożonych i zmieniających się społeczeństwach.
Socjalizacja pierwotna jest częścią procesu socjalizacji zachodząca w grupie pierwotnej najczęściej na obszarze rodziny. W socjalizacji pierwotnej na jednostkę maja wpływ osoby jej bliskie. Charakteryzuje się silnym emocjonalnym oddziaływaniem innych ludzi (np. rodziców) na jednostkę. Reguły działania przyswaja ona na zasadzie naśladownictwa oraz poprzez werbalny przekaz symboliczny. Kończy się ona w momencie rozpoczęcia etapu socjalizacji wtórnej.
Socjalizacja pierwotna obejmuje także wyłanianie się i formowanie osobowości. Jednostka ludzka nabywa przede wszystkim w trakcie tego procesu poczucie odrębności od otoczenia, poczucie „ja”.
W socjalizacji pierwotnej na jednostkę mają wpływ przeważnie rodzice. Okres socjalizacji pierwotnej kończy się, gdy jednostka ukształtuje w swojej świadomości zdolność do identyfikacji z ogółem innych. Przejście z jednej fazy do drugiej oznacza zazwyczaj, iż jednostka zyskała poczucie własnej tożsamości.
Procesy socjalizacji pierwotnej jak i wtórnej są niezbędnymi warunkami wytworzenia tożsamości. Interakcje społeczne kształtują to „kim jestem”, formują strukturę własnego Ja, dając wewnętrzne poczucie integralności.