Husyci
W mojej pracy mam zamiar opisać wpływ zakonu Husytów na dzieje cywilizacji. Zanim się do tego zabiorę, chcę krótko opisać historię powstania tego zakonu.
Husyci był to czeski zakon religijny, założony w 1419 roku przez Jana Žižkę. Žižka (ok. 1360-1424) walczył po stronie Polski w bitwie pod Grunwaldem, jako jeden z pierwszy zastosował w walce ruchomy tabor ze sprzężonych wozów, wyposażony w artylerię, był doskonałym strategiem, zwolennik Jana Husa. Jan Hus (1369-1415) był to kaznodzieja i reformator religijny. Był również profesorem na Uniwersytecie Praskim. Krytykował w pismach i kazaniach zeświecczenie Kościoła, stawianie na pierwszym miejscu dóbr materialnych, przedmiotowe traktowanie wiernych, podział moralny duchowieństwa, występował przeciw świeckiej władzy papieża, sprzeciwiał się niektórym obrzędom kościelnym (np. sprzedawanie odpustów). Biblia, według Husa, była jedyną podstawą chrześcijaństwa, domagał się przekładu jej na język czeski. Hus zyskał sporą popularność u mieszczan, chłopów, drobnego rycerstwa i u niektórych feudałów. Zyskał też początkowo poparcie u króla Wacława IV. W czasie soboru w Konstancji w 1415 został podstępnie uwięziony, postawiony przed sądem św. Inkwizycji i spalony na stosie. Śmierć Husa stała się jedną z przyczyn powstania zakonu Husytów i wybuchu powstania w Pradze, które rozciągnęło się na całe Czechy i stało się początkiem wojen husyckich. Swoje poglądy zawarł w dziele: „De ecclesia” (O Kościele).
Ideą wojen husyckich była obrona husytyzmu, lecz później skierowała się również przeciwko panowaniu niemieckiej dynastii Luksemburgów.
Husyci zajmowali dobra kościelne i niemieckie, przejmowali świątynie, usuwając z nich wierne papiestwu duchowieństwo. W niedługim czasie po wypadkach praskich zmarł król czeski Wacław IV z Luksemburgów. Czesi odmówili praw do tronu jego bratu, królowi Niemiec i Węgier, Zygmuntowi Luksemburskiemu.
Odsunięty od tronu Zygmunt Luksemburski organizował wyprawy odwetowe, którym papież nadał uprawnienia krucjat (wyprawy krzyżowe). Kolejne wyprawy kończyły się klęskami krzyżowców: w Witkowej Górze (1420), pod Pragą (1420), pod Niemieckim Brodem (1422), pod Uściem (1426), Tachowem (1427), pod Domażlicami (1431). Wojskami czeskimi dowodził J. Žižka, po jego śmierci w 1424 dowództwo przejął przywódca taborytów, jednego z odłamów husyckich, Prokop Wielki. Taboryci, byli radykalnym odłamem ruchu husyckiego z ośrodkiem w mieście Tabor w południowych Czechach, skupiający chłopów i biedotę miejską. Jako że byli odłamem Husytów, wyznawali te same poglądy i idee. Od 1427 walki przeniosły się na tereny Rzeszy, do Austrii, Saksonii, Bawarii oraz na Węgry i Śląsk, znajdujące się wówczas pod panowaniem Zygmunta Luksemburskiego.
Utrakwiści (następny odłam czeskich husytów, składający się głównie ze szlachty i bogatego mieszczaństwa) poszli na ugodę z Zygmuntem Luksemburskim i 30 maja 1434 roku pod Lipanami zaatakowali zdradziecko taborynów. W bitwie poległ przywódca taborynów - Prokop Wielki. Rozpoczęły się rokowania huscytów z katolikami, w wyniku których Zygmunt Luksemburski otrzymał koronę czeską (1436). Ostatni większy rozdział rozbito w 1437 roku, lecz samo miasto Tabor zdobyto dopiero w 1452 roku.
Utrakwiści domagali się udzielania komunii pod dwiema postaciami i wprowadzenia ścisłej dyscypliny kościelnej. Ich żądania zostały przyjęte w czasie soboru w Bazylei w 1443. Dowódca utrakwistów - Jerzy z Podiebradu - objął w 1458 roku tron czeski. Mimo utraty przychylności ze strony papieża Piusa II w 1462, utrakwiści zdołali utrzymać niezależny kościół aż do 1624 roku.
Husytyzm objawił się również w Polsce. Na skutek prześladowań przez władze Kościoła, a szczególnie przez biskupa Oleśnickiego, zawiązano konfederację małopolską pod wodzą Spytka z Melsztyna. Konfederaci ponieśli klęskę w bitwie pod Grotnikami w 1439 i tym samym husytyzm w Polsce upadł.
Husyci wspomagali Władysława Jagiełłę w walkach z Krzyżakami, oddając do dyspozycji Polaków ośmiotysięczny oddział posiłkowy. Starali się także o pozyskanie sojusznika w osobie króla Władysława Jagiełły, ofiarowując mu koronę czeską (1422). Jagiełło nie zdecydował się jednak na objęcie tronu z powodu silnej opozycji katolickiej w Polsce.
Jak widać zakon ten miał bardzo wielki wpływ na dzieje cywilizacji. Pomógł w odzyskaniu niepodległości Czechom, jeden z jego członków był nawet ich władcą przez pewien okres, zmienił praktyki Kościoła, pomógł Polsce w walce z Krzyżakami.