-Przełom XIX i XX - Walter Cannon

-Biochemiczna reakcja na zagrożenie - „walka lub ucieczka”

-Ewolucyjne wyposażenie organizmu - reakcja na kontakt z drapieżnikami: szybki wzrost adrenaliny, podwyższone tętno, odpływ krwi do mięśni itd..

-Hans Selye - wprowadził pojęcie „stres”
-Stres fizjologiczny/biologiczny - reakcja biologiczna organizmu, u podłoża której stoją mechanizmy fizjologiczne

-Normalna reakcja organizmu związana z procesami życia: jej rolą jest mobilizacja organizmu do działania

-Brak reakcji stresowej organizmu = śmierć

Przebieg reakcji stresowej GAS

-Faza mobilizacji (stadium reakcji alarmowej): Zmiany fizjologiczne związane z mobilizacją sił obronnych organizmu

-Faza adaptacji (stadium odporności): Pełne przystosowanie organizmu do stresora

-Faza destrukcji (stadium wyczerpania): Wyczerpanie się energii przystosowania, jeśli stresor jest odpowiednio nasilony i działa przez odpowiednio długi czas

-Eustres - stres pozytywny, mobilizuje do działania

-Dystres - stres negatywny, szkodliwy, przekracza nasze możliwości działania

Stres psychologiczny

-Różne sposoby ujmowania pojęcia „stres” w psychologii

S. JAKO BODZIEC - czynniki zewnętrzne lub wewnętrzne prowadzące do zaburzeń w zachowaniu

S. JAKO REAKCJA - uczucia, reakcje motoryczne, zmiany w funkcjonowaniu poznawczym i zmiany fizjologiczne zachodzące pod wpływem czynników stresowych (stresorów)

S. JAKO RELACJA MIĘDZY CZYNNIKAMI ZEWNĘTRZNYMI A WŁAŚCIWOŚCIAMI CZŁOWIEKA

-Relacyjna koncepcja stresu R. Lazarusa

„stresem jest określona relacja między osobą a otoczeniem, która jest oceniana przez osobę jako obciążająca lub przekraczająca jej zasoby i zagrażająca jej dobrostanowi”.

-Stres jest dynamiczną reakcją adaptacyjną, wynikającą z różnicy między naszymi możliwościami a wymogami sytuacji

-Skłania nas do podjęcia czynności zaradczych przywracających równowagę

-W powstaniu stresu kluczową rolę odgrywa subiektywna ocena sytuacji przez jednostkę

-Ocena pierwotna - ocena sytuacji z punktu widzenia jej znaczenia dla realizacji celów i wartości

-Sytuacja obojętna

-Sytuacja korzystna

-Sytuacja stresowa:

-KRZYWDA/STRATA

-ZAGROŻENIE

-WYZWANIE

-Ocena wtórna - ocena możliwości działań w tej sytuacji i przewidywania odnośnie ich skuteczności

-Ocena ponowna - ocena pierwotna i wtórna w sytuacji, gdy relacja jednostka - otoczenie się zmienia

Symptomy stresu

-Podwyższone tętno, przyspieszony oddech, wyostrzone zmysły, suchość w ustach - normalne symptomy stresu

-Efekt mobilizacji do działania - pod warunkiem, że ich intensywność nie przekracza pewnego poziomu oraz nie trwają zbyt długo.

Radzenie sobie ze stresem

-istotą sytuacji stresowej jest obecność wymagań zewnętrznych lub wewnętrznych, będących na granicy możliwości przystosowania człowieka lub przekraczających te możliwości, czemu towarzyszy odpowiednia ocena poznawcza oraz przeżycia emocjonalne.

-Sytuacja stresowa pobudza do aktywności ukierunkowanej na odzyskanie równowagi między wymaganiami i możliwościami oraz poprawę stanu emocjonalnego.

-Radzenie sobie ze stresem (ang. coping): „poznawcze i behawioralne wysiłki, mające na celu opanowanie określonych zewnętrznych i wewnętrznych wymagań, ocenianych przez osobę jako obciążające lub przekraczające jej zasoby”

-Istnieją dwie podstawowe formy radzenia sobie ze stresem:

-Zorientowana na problem

-Zorientowana na emocje

-Jak sobie radzić ze stresem egzaminacyjnym?

Źródła stresu

-Środowisko, w którym żyjemy

-Pogoda, pory roku, światło, hałas, zanieczyszczenia, itp..

-Społeczne czynniki

-Relacje z innymi ludźmi, sytuacja zawodowa, finansowa, presja czasu, itp..

-Styl życia

-Sposób odżywiania, ilość snu, aktywność fizyczna, stan zdrowia, sposoby relaksowania się

-Sposób myślenia, indywidualne nastawienie

-Myśli (negatywne myślenie), postawy, sposób interpretowania rzeczywistości

Źródła stresu

-Dramatyczne wydarzenia o rozmiarach katastrof, obejmujące całe grupy ludzi

-Poważne wyzwania i zagrożenia, dotyczące jednostek lub grup ludzi

-Codzienne, drobne utrapienia

-Uciążliwości domowe, zdrowotne, czasowe, środowiskowe, finansowe, związane z pracą, z perspektywami na przyszłość, z własnym życiem psychicznym

-Holmes i Rahe - skala stresu, oszacowanie ryzyka zapadnięcia na chorobę

Stres jako zagrożenia dla zdrowia

-Siła stresu jest zależna od siły działającego bodźca, naszej interpretacji zaistniałej sytuacji oraz naszej indywidualnej wrażliwości.

-Czynniki chroniące przed stresem (różnice indywidualne):

-Oczekiwania dotyczące własnej skuteczności

-Twardość psychiczna: wysoki poziom zaangażowania, interpretowanie zmian jako wyzwania, przekonanie o sprawowaniu kontroli nad własnym życiem

-Poczucie humoru

-Wsparcie społeczne

-Stres przewlekły (długotrwałe narażenie na sytuacje stresowe) lub bardzo intensywny (tzw. stres pourazowy)- zmiany w funkcjonowaniu w różnych sferach (nie tylko na poziomie fizjologicznym):

-Reakcje fizyczne

-Reakcje emocjonalne i myślenie

-Zachowania

-Sprawność intelektualna

-Choroby psychosomatyczne, zaburzenia psychiczne

Symptomy stresu przewlekłego

-Reakcje fizyczne:

-Problemy ze snem

-Napięcie i bóle mięśni

-Trudności w oddychaniu

-Ból głowy

-Bóle w klatce piersiowej, brzucha

-Brak apetytu

-Zaburzenia trawienia

-Podwyższone ciśnienie

-Wysypka

-Bladość skóry…

-Zmiany w emocjach i myśleniu

-Obniżona samoocena

-Poczucie bezsilności i braku kontroli

-Pesymizm

-Niepokój

-Chwiejność emocjonalna

-Drażliwość

-Brak tolerancji wobec innych

-Uczucie zmęczenia

-Symptomatyczne zachowania

-Wybuchy płaczu

-Stosowanie używek (np. alkohol w celu „odstresowania się”

-Objadanie się

-Unikanie kontaktu z ludźmi

-Spowolnienie reakcji

-Nerwowe tiki

Sprawność intelektualna

-Osłabienie pamięci

-Trudności w koncentracji

-Obniżenie tempa i efektywności pracy intelektualnej

-Częste pomyłki

-Uczucie pustki w głowie

Epidemia stresu

-Zmiana charakteru pracy

-Nacisk na wysoką wydajność

-Coraz dłuższy czas spędzany w pracy

-Szybkie tempo zmian

-Ilość docierających informacji („przebodźcowanie)

-Presja czasu

-Rozluźnianie relacji międzyludzkich

Wypalenie zawodowe

-Syndrom wypalenia zawodowego (burn-out) - praca przestaje dawać satysfakcję, pracownik przestaje się rozwijać zawodowo, czuje się przepracowany i niezadowolony z wykonywanego zajęcia, które niegdyś sprawiało mu przyjemność.

-3 składniki zawodowego wypalania się:

-Emocjonalne wyczerpanie - uczucie pustki i odpływu sił (na skutek nadmiernych wymagań pracodawcy lub nadmiernych ambicji).

-Depersonalizacja - poczucie bezduszności, bezosobowości, cyniczne patrzenie na innych ludzi, obniżenie wrażliwości wobec innych.

-Obniżenie oceny własnych dokonań - poczucie marnowania czasu i wysiłku na swoim stanowisku pracy, obniżenie samooceny, uczucie, że się nic nie potrafi.

Radzenie sobie ze stresem
Trójkąt zdrowego życia: relaks, zdrowe odżywianie, aktywność fizyczna

-Czas wolny i zdrowie - hobby, aktywność fizyczna, dbałość o zdrowie

-Pozytywne przekonania - poczucie zadowolenia z samego siebie, wyznaczanie realistycznych celów, świadomość własnych wartości i ich hierarchii

-Wsparcie społeczne - dbałość o dobre relacje z ludźmi, komunikowanie się z innymi, pielęgnowanie przyjaźni

---