Wiedza o kulturze

(filologia polska: VII sem. [tryb pięcioletni], II sem. [tryb trzyletni]

dziennikarstwo i komunikacja społeczna: I sem. [tryb trzyletni])

prowadzący zajęcia: prof. dr hab. Wojciech Tomasik (Katedra Kultury Współczesnej IFP)

forma zajęć: wykład (studia dzienne - 30 godzin, zaoczne - 20 godzin)

forma zaliczenia zajęć: egzamin

Kształcenie w zakresie wiedzy o kulturze

Treści kształcenia: Tradycja i współczesność kultury europejskiej. Elementy antropologii kultury. Problemy kultury popularnej. Rola przekazów wizualnych i audialnych w dawnej i nowej kulturze. Pluralizm kulturowy; kultura alternatywna. Związki różnych kultur i sztuk.

Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje: interpretowania zjawisk kultur europejskiej w ujęciu historycznym i współczesnym; rozumienia miejsca i perspektyw rozwoju kultury europejskiej we współczesnym świecie; interpretowania zjawisk rozwijającej się kultury masowej; dostrzegania związków kultury wysokiej i popularnej; funkcjonowania w mediach.

Wykaz tematów:

• 1. Kultura i kultury (kultura czy kultury? , kultura źródłowa i subkultura, inność, dialog kultur, tożsamość kulturowa)

• 2. Polityka (władza i opór, manifestacja i reprezentacja władzy, transgresja, śmiech i karnawał)

• 3. Ciało (zdrowie i choroba, rasa, płeć, wiek, klasa, karanie i kontrolowanie)

• 4. Płeć (sex a gender, płeć w języku i język płci, milczenie i mowa, przemoc symboliczna, płeć w reklamie)

• 5. Czas (czas naturalny i industrialny, władza nad czasem, przeszłość i władza nad przeszłością, historia a pamięć)

• 6. Przestrzeń (granice, ogród, kultura a kolonizacja, hybrydyzacja, „wielkie wyłączenie”)

• 7. Miasto (urbanizacja, standaryzacja i specjalizacja przestrzeni, flâneur)

• 8. Maszyna (ciało, narzędzie, fragmentaryzacja ciała, implanty i protezy, cyborg)

• 9. Podróż (podróż a praca, podróżnik, pasażer, turysta, postturysta)

• 10. Kultura wizualna (władza / wiedza / widzenie, wystawy, przezroczystość)

• 11. Fotografia i film ( „zdjęcie” a kultura konsumpcyjna)

• 12. Kultura popularna (nowoczesne media, oryginał i kopia, cyberprzestrzeń, demokratyzacja kultury)

Literatura zalecona (do wyboru pięć dowolnych pozycji):

Ashenburg Katherine, Historia brudu, przełożyła z angielskiego A. Górska, Warszawa 2009 [tu: dowolny rozdział];

Bachtin Michaił, Twórczość Franciszka Rabelais'go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu, przekład A. i A. Goreniowie, opracowanie, wstęp, komentarze i weryfikacja przekładu S. Balbus, Kraków 1975 [tu: S. Balbus, Propozycje metodologiczne M. Bachtina i ich teoretyczne konteksty];

Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, wyboru dokonali i przedmową poprzedzili M. Kempny i E. Nowicka, Warszawa 2005 [tu: dowolny artykuł];

Bauman Zygmunt, Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika, przełożyła E. Klekot, Warszawa 2000 [tu: rozdz. Wojny o przestrzeń - sprawozdanie z przebiegu działań, Turyści i włóczędzy];

Bauman Zygmunt, Płynne życie, przekład T. Kunz, Kraków 2007 [tu: Wprowadzenie: O życiu w świecie płynnej nowoczesności, Konsumenci w społeczeństwie płynnej nowoczesności];

Bauman Zygmunt, Ponowoczesność jako źródło cierpień, Warszawa 2000 [tu: Sen o czystości, O turystach i włóczęgach, czyli o bohaterach i ofiarach ponowoczesności];

Benjamin Walter, Paryż - stolica dziewiętnastego wieku, [w tenże:] Anioł historii. Eseje i szkice, fragmenty, wybór i opracowanie H. Orłowski, tłumaczenie K. Krzemieniowa, Poznań 1996;

Berger Peter, Thomas Luckmann, Społeczne tworzenie rzeczywistości, tłumaczenie J. Niżnik, Warszawa 1983 [tu: Wprowadzenie - problem socjologii wiedzy];

Burszta Wojciech J., Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje, Poznań 1998 [tu: dowolny rozdział]

Carr Edward H., Historia. Czym jest, wydanie 2 opracowane przez R. W. Daviesa, przekład P. Kuś, Poznań 199 [tu: rozdz. Historyk i jego fakty, Historia jako postęp];

Czas w kulturze, wybrał, opracował, wstępem opatrzył A. Zajączkowski, Warszawa 1988 [tu: Jacques Le Goff , Czas Kościoła i czas kupca, tenże, Od czasu średniowiecznego do czasu nowożytnego, przełożył A. Frybes];

Foucault Michel, Historia szaleństwa w dobie klasycyzmu, przełożyła H. Kęszycka, wstępem opatrzył M. Czerwiński, Warszawa 1987 [tu: rozdz. Wielkie Zamknięcie];

Foucault Michel, Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, przełożył i posłowiem opatrzył T. Komendant, Warszawa 1993 [tu: rozdz. Panoptyzm];

Gawin Magdalena, Rasa i nowoczesność. Historia polskiego ruchu eugenicznego (1880-1952), Warszawa 2003 [tu: Rozdział 1];

Godzic Wiesław, Telewizja i jej gatunki po „Wielkim Bracie”, Kraków 2004 [tu: Telewizja - jej gatunki, Era „Wielkiego Brata” - telewizja oplątana przez „rzeczywistość”];

Goffman Erving, Człowiek w teatrze życia codziennego, opracowanie i słowo wstępne J. Szacki, tłumaczenie H. Datner-Śpiewak, P. Śpiewak, Warszawa 2000 [rozdz. Scena i kulisy];

Graff Agnieszka, Świat bez kobiet. Płeć w polskim życiu publicznym, Warszawa 2001 [tu: Człowiek, mężczyzna po prostu - i inne istoty obdarzone płcią];

Gwóźdź Andrzej, Obrazy i rzeczy. Film między mediami, Kraków 2003 [tu: Międzyprzestrzenie filmu];

Hall Edward T., Bezgłośny język, przełożyli R. Zimand i A. Skarbińska, słowo wstępne M. Płachecki, Warszawa 1987 [tu: Słowo wstępne, rozdz. Przestrzeń mówi];

Hall Edward T., Ukryty wymiar, przełożyła T. Hołówka, słowem wstępnym opatrzył A. Wallis, Warszawa 1978 [tu: Miasta i kultura];

Hopfinger Maryla, Kultura współczesna - audiowizualność, Warszawa 1985 [tu: rozdz. Nowa komunikacja audiowizualna];

Jawłowska Aldona, Drogi kontrkultury, Warszawa 1975 [tu: Główne kierunki krytyki kultury, Kontrkultura];

Lakoff Robin, Język a sytuacja kobiety, przełożyła U. Niklas, [w zbiorze:] Język w świetle nauki, wybrała i wstępem opatrzyła B. Stanosz, Warszawa 1980;

Makowski Grzegorz, Świątynie konsumpcji. Geneza i społeczne znaczenie centrum handlowego, Warszawa 2004 [tu: rozdz. 2 Centrum handlowe jako instytucja społeczna]

Media, eros, przemoc. Sport w czasach popkultury, wybór, wstęp i opracowanie A. Gwóźdź, Kraków 2003 [tu: dowolny szkic];

Nikt nie rodzi się kobietą, tłumaczenie i wybór T. Hołówka, Warszawa 1982 [tu: dowolny szkic];

Postman Neil, W stronę XVIII stulecia. Jak przeszłość może doskonalić naszą przyszłość, przełożył R. Frąc, Warszawa 2001 [tu: rozdz. Dzieci];

Rouillé André, Fotografia. Między dokumentem a sztuką współczesną, przełożył O. Hedemann, Kraków 2007 [tu: rozdz. Fotograficzna nowoczesność];

Said Edward W. Orientalizm, przekład M. Wyrwas-Wiśniewska, Poznań 2005 [tu: Wprowadzenie];

Sapir Edward, Kultura, język, osobowość. Wybrane eseje, przełożyli B. Stanosz, R. Zimand, słowem wstępnym opatrzyła A. Wierzbicka, Warszawa 1978 [tu: Kultura autentyczna i rzekoma];

Sennett Richard, Ciało i kamień. Człowiek i miasto w cywilizacji Zachodu, przełożyła M. Konikowska, Gdańsk 1996 [tu: dowolny rozdział Części trzeciej: Tętnice i żyły];

Simmel Georg, Most i drzwi. Wybór esejów, tłumaczenie M. Łukasiewicz, Warszawa 2006 [tu: Mentalność mieszkańców wielkich miast, Socjologia posiłku, Socjologia zmysłów];

Strinati Dominic, Wprowadzenie do kultury popularnej, przeł. W. Burszta, Poznań 1998 [tu: Kultura masowa i kultura popularna, Feminizm i kultura popularna, Postmodernizm i kultura popularna];

Sulima Roch, Antropologia codzienności, Kraków 2000 [tu: dowolny szkic];

Vigarello Georges, Czystość i brud. Higiena ciała od średniowiecza do XX wieku, tłumaczenie B. Szwarcman-Czarnota, Warszawa 1998 [tu: Wprowadzenie];

---