Skr. Powstają na skutek przekroczenia fizjologicznego zakresu ruchu w danym stawie - uszkodzeniu ulegają części miękkie (torebka stawowa, więzadła. Towarzyszy im:
• ból (spoczynkowy lub przy ruchach),
• obrzęk ("opuchlizna"),
• zasinienie (wylewy krwi),
• patologiczne zwiększenie zakresu ruchów (palec zgina się w drugą stronę).
Jak postępować?
- Należy unieruchomić, można nałożyć zimny okład. Oprócz zabezpieczenia przed powiększeniem destrukcji stawu da to dodatkowo efekt przeciw bólowy (doustne środki p/bólowe działają słabo). Konieczne rtg (prześwietlenie) stawu i fachowa porada lekarska, bo choć przy niewielkich skręceniach nieobciążonych stawów można liczyć na to, że zagoi się samo, to po rozerwaniu np. więzadeł w kolanie niezbędny okazać się może zabieg operacyjny.
ZWICHNIĘCIA
Zwichnięciem nazywamy takie uszkodzenie stawu, w którym tworzące go kości przestają się ze sobą stykać. Podwichnięcie stawu to uszkodzenie lżejsze - powierzchnie stawowe stykają się ze sobą, ale ich wzajemna pozycja jest nieprawidłowa. Stawy które najczęściej ulegają zwichnięciom lub podwichnięciom to: staw ramienny, stawy palców, staw biodrowy, staw kolanowy i staw skroniowo-żuchwowy. Staw jest niestabilny, a dodatkowo może dojść do uciskania tętnic lub nerwów. Nierzadko towarzyszą złamania.
U noworodków spotyka się wrodzone podwichnięcie lub zwichnięcie biodra,
w przebiegu choroby zwanej dysplazją stawu biodrowego.
Jakie są objawy?
- Objawy jak przy skręceniu i dodatkowo zniekształcenie obrysów stawu oraz brak ruchów czynnych. Zwichnięcia są bardzo bolesne. Nieprawidłowe ułożenie jest "sprężynowo" utrwalone, tzn. po każdej nawet drobnej zmianie następuje powrót do stanu pierwotnego.
Jak postępować?
- Szybkie i fachowe nastawienie zwichniętego stawu ma znaczenie pierwszorzędne, jednak przy braku fachowej pomocy nie należy doraźnie nastawiać zwichnięcia. Gdy dalszy (dystalny) odcinek kończyny jest chłodny, blady, później siny, z zaburzeniami czucia (objawy ostrego niedokrwienia) - działania doraźne są usprawiedliwione. Konieczne jest unieruchomienie i szybki transport do szpitala.
Jak unieruchomić staw?
- Stawy unieruchamia się wg następującej zasady:
unieruchamiamy względem siebie dwie sąsiednie kości. Kończynę unieruchamia się w takiej pozycji, jaką przybiera chory. W przypadku stawu skokowego oznacza to unieruchomienie stopy w stosunku do podudzia; kolana: podudzia względem uda; barku: ramienia wzgl. tułowia (chusta trójkątna), zwichnięcie stawu biodrowego przez obandażowanie miednicy i obu kończyn. Najlepsze są druciane drabinki typu szyna Kramera (po owinięciu watą i bandażem wygina się je do woli, a modeluje na zdrowej kończynie). Bandaż elastyczny też w jakimś stopniu unieruchomi skręcony staw.
Zalecenia ogólne bezpośrednio po urazie należy unieruchomić kończynę Nigdy nie należy na własną rękę próbować nastawiać uszkodzonego stawu. Niefachowa pomoc może tylko zaszkodzić. Zastosowanie zimnego okładu skutecznie zmniejsza obrzęk