Kręgosłup
Budowa, funkcje, więzadła i budowa kręgów-powtórzyć
Uprawianie jakiejkolwiek dyscypliny sportowej przez młodocianego musi być poprzedzone wieloletnimi treningami. Wszelkie skracanie tego okresu przygotowawczego jest niedopuszczalne i marnuje talent i zdrowie zawodnika.
Do zespołów bólowych i przeciążeniowych należą:
-motocykliści
-automobiliści
- jeźdźcy
-skoczkowie do wody
Skręcenie kręgosłupa szyjnego
Zarówno w lekkich jak i ciężkich skręceniach przebiegających z destabilizacją obowiązuje badanie ortopedyczne z badaniem neurologicznym i RTG czynnościowe.
Postępowanie:
Przy lekkich-unieruchomienie w miękkim kołnierzu 7-28 dni, w przypadku destabilizacji8-12 tyg., bez leczenia operacyjnego.
Cervikalgia
To zespól bólu i sztywności szyi i karku po ciężkich skręceniach odcinka szyjnego.
Objawy:
Przymusowe ustawienie głowy, bóle głowy, zawroty, niedosłyszenie, zaburzenie widzenia, objawy nasilają się przy ruchach kręgosłupa, palpacyjnie wyczuwalne miejsce bólu, badanie ruchomości czynne i bierne, badanie ortopedyczne uzupełnione neurologicznym, w RTG zmniejszenie szpar międzytrzonowych, w zdj. czynnościowym widoczne ograniczenie ruchomości zgięcia, przesuwanie się kręgów względem siebie, uszkodzenie więzadła podłużnego tylnego- może powodować zwichnięcia.
Postępowanie:
Kołnierz ortopedyczny, leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, po fazie ostrej ćw. izometryczne gorsetu mm szyi i karku, przy uszkodzeniach więzadła leczenie operacyjne.
Zespół przeciążenie mm szyi i karku
Bardzo często, w wywiadzie zawsze incydent przeciążeniowy, np. długotrwała jazda samochodem.
Objawy:
Ból mm około kręgosłupowych promieniujący do łopatki do ramienia, przymusowe ustawienie kręgosłupa- pochylenie głowy, ruchy bierne i czynne ograniczone, w RTG spłaszczenie lordozy szyjnej
Postępowanie:
Unieruchomienie przy dłuższym bólu-ostrożny wyciąg, ostrzyknięcie punktów bólowych, cieple okłady, leki przeciwbólowe i zwiotczające mm. Należy unikać zbyt długiego noszenia kołnierzy-zaniki mm. Po fazie ostrej ćw. wzmacniające mm szyi i karku.
Profilaktyka:
Prawidłowa postawa ciała, unikanie długotrwałego unoszenia kończyn górnych i dolnych i odchylania głowy do tylu, spanie na brzuchu przeciwwskazane.
Zespól zużycia tarcz międzykręgowych oraz spondyloza szyjna.
Zespól jest wynikiem procesów fizjologicznych związanych ze starzeniem się organizmu.
Spondyloza- uszkodzenie pierścienie włóknistego, fragmentacja jądra miażdżystego, osiadanie trzonów i przenoszenie obciążeń na stawy unkowertebralne i międzywyrostkowe.
Wiotczeje więzadło podłużne, uwypuklające się jądro miażdżyste odrywa ich przyczepy od kośćca, te z kolei wapnieją i powstają z nich wyrośla. Wiotczeje więzadło żółte dalej osiadające trzony przerastają stawy lóżki a pozostałe wyrośla wpuklają się do kanałów korzeniowych.
Ucisk samego rdzenia to miopatia spondylotyczna. Wyrośla kostne dają ucisk na wyrostki międzykręgowe i to zaburza krążenie, co doprowadza do….????
Po radikulopatii dochodzi najczęściej w wyniku przepukliny … obrzęku oraz wyrośli unkowertebralnych.
Objawy:
Ból szyi promieniujący do ramienia, w przypadku mielopatii demielizacje na pozostałe ucisk, który daje wyrośla, upośledzenie mobilności, drętwienie rąk i nóg, spastyczność kończyn górnych i dolnych, zaniki mm, często impotencja.
Przyczyną może być pogrubione więzadło żółte.
Postępowanie:
Miękki kołnierz, leki przeciwbólowe, rzadziej przeciwzapalne, w mielopatii- operacyjnie przy bardzo dużych bólach, dysfunkcjach nocnych i u młodych.
Każda destabilizacja: energicznie wyciągi, nastawianie, aerobik, joga- bardzo szkodliwe!!
Choroba Scheuermanna
Zaburzenia kostnienia jąder w listwach granicznych. Listwy przybierają nieregularne kształty, ulegają rozkawałkowaniu. Wpuklenie się zawartości krążków do gąbczastej struktury kręgosłupa nosi nazwę guzków Scheuermanna. Następnie przebudowa kręgosłupa z ich klinowaceniem,
Objawy:
Bezbolesne, zła postawa ciała, plecy okrągle-70% przypadków z jednoczesnym wysunięciem barków ku przodowi i kompensacyjną hiperlordoza, ograniczenie ruchomości odcinka kręgosłupa, w RTG: sklinowacenie kilku sąsiednich kręgów(3-4), guzki Scheuermanna, zwężenie przestrzeni międzytrzonowych, naddatki cieniowane na przedniej stronie trzonów przy górnej lub dolnej krawędzi-objaw Klutssona.
Postępowanie:
Kineza celowana: przeciwdziałanie przykurczom, zwiększenie siły mm szyi, zapobieganie skrzywienie kręgosłupa, utrwalanie nawyku prawidłowej postawy.
Sporty przeciwwskazane: podnoszenie ciężarów, skoki narciarskie, jazda konna, wioślarstwo, kajakarstwo, judo, boks, zapasy, pływanie (delfin), sprinty, biegi przez plotki.
Bóle krzyża
W wielu dyscyplinach sportowych obciążenia kręgosłupa przekraczają dopuszczalne normy: gry zespołowe, podnoszenie ciężarów, lekka atletyka, pięciobój, pływanie (delfin), łyżwiarstwo figurowe.
Najczęstsze przyczyny bólów kręgosłupa:
-przeciążenia i uszkodzenia przyczepów ścięgnistych mm
-uszkodzenie torebek i więzadeł
-złamania wyrostków poprzecznych i kolczystych
-choroba krążka międzykręgowego z jego destabilizacją
Postępowanie:
PROFILAKTYKA:
-eliminacja w zawodowstwie idziecie predysponowanych, wywiad rodzinny, badanie rodziców
-badanie kliniczne, ortopedyczne
-wykrywanie wad wrodzonych
-RTG
-przeciwdziałanie dysfunkcji nabytych
Zasady profilaktyki:
-wyjaśnienie zasad biomechaniki ciała i ergonomii pracy
-kształtowanie prawidłowych wzorców postawy
-trening ogólnorozwojowy
-adaptacja??
-ograniczenie ćw. grawitacyjnych
-dostosowanie obciążeń treningowych do wieku biologicznego
-stosowanie ćw. kompensacyjnych
-ochrona przed sumowaniem się mikrourazów
-korekcja dysfunkcji i wad postawy
-trening w godzinach rannych -lepsze uwodnienie krążków, rano jesteśmy 2 cm więksi,
-uzupełnianie płynów
Urazy głowy i szyi
1.Uskodzenie twarzoczaszki, żuchwy i nosa.
Wysokie ryzyko, obowiązkowa diagnostyka specjalistyczna, badanie funkcji mózgu i nerwów czaszkowych i rdzeniowych.
2.Rany twarzy
Zawsze wymagają zaopatrzenia chirurgicznego z dokładnym oczyszczeniem brzegów i dna rany, odkażenie i specjalistyczne zszycie( zawsze w Sali operacyjnej a nie np. w szatni)
3.Stluczenia twarzy-z reguły niegroźne po wykluczeniu współistniejących urazów czaszkowo-rdzeniowych, nerwów czaszkowo rdzeniowych.
Natychmiastowy zimny okład i ucisk zmniejsza obrzęk i ogranicza powstanie krwiaka.
Nacięcie i ewaluacja krwiaka-aseptycznie, opaska elastyczna przeciwdziała ponownemu wynaczynieniu krwi.
4.Urazy okolicy oczodołowej.
Anatomiczna budowa oczodołu chroni gałkę oczną przed urazowością. Przyczynami są najczęściej uderzenia łokciem, kolanem, głową, dużym przedmiotem.
Diagnostyka okulisty obowiązkowa.
5.Urazy nosa
Obfite unaczynienie daje duże krwawienie, ale jest również łatwe do zatamowania. W powtarzających się złamaniach nosa dochodzi do zaniku chrząstki przegrody nosa, zapadnięcie piramidy środkowej i obniżenie wierzchołka nosa. Diagnostyka laryngologiczna obowiązkowa.
6.Zlamania szczęki
Złamania te współistnieją z zatokami szczękowymi, przeważnie złamania otwarte oraz ze złamaniem wyrostka zębodołowego szczęki tzw. Złamanie Guerina
7.Zespolowe złamanie jarzmowo-szczękowe
Przy uderzenie głową innego zawodnika, dają obniżenie luku jarzmowego i utrudniają otwieranie i zamykanie ust, czasami podwójne widzenie.
8. Złamania żuchwy
Objawy uzależnione od kierunku działającej silny i napięcia mm w momencie uderzenia, ślinotok, zęby rozchwiane, powybijane, utrudniona mowa i połykanie, ochrona dróg oddechowych
9.Zwichnięcie żuchwy
Szerokie otwarcie ust predysponuje do zwichnięcia, które musi być szybko nastawione.
10. Uszkodzenie zęba
-uszkodzenie szkliwa
-złamanie korony w obrębie zębiny z obnażeniem miazgi
-złamanie wzdłuż osi długiej, częściej powierzcholkowej, w polowie długości
-zwichniecie bez i z przemieszczeniem
Zawsze konsultacje stomatologiczne
11.Urazy krtani i górnego odcinka tchawicy
Dzieci lepiej rokujące- u dorosłych szybka interwencja ratuje życie
Objawy:
Odma podskórna, bezgłos, natychmiastowa pomoc specjalisty.
12. Urazy ślinianki i ucha
Przy uszkodzeniach ślinianki z uwagi na możliwość powstania przetok oraz porażenia twarzowego natychmiastowa pomoc laryngologa.
Uszkodzenie ucha- przy złamaniu kości skroniowej
Objawy:
Zawroty głowy, zaburzenia równowagi