Enterocyty· kom.odpowiedzialne za końcowe etapy trawienia i wchłanianie treści pokarm. · posiadają wyraźne brzeżek szczoteczkowy pokryty glikokaliksem (30x zwiększenie pow.resorpcyjnej)· w obrębie glikokaliksu liczne hydrolazy (np.enterokinaza, fosfataza zasadowa)· kom.są połączone między sobą tworząc listewki graniczne (strefa zamykająca, przylegania, desmosomy)· kw.tłuszczowe dyfundują przez błonę kom.; cukry proste i aminokwasy na drodze aktywnego transportu Kom.kubkowe· produkują śluz (podobnie jak w nabłonku drog oddechowych) · wraz z przebiegiem jelit ich liczba wzrasta Kom.niezrożnicowane· znajdują się głownie w dolnym odc.gr.jelitowych· ze względu na dużą dynamikę nabłonka jelit. komorki te dzielą się intensywnie i stale przesuwają się ku gorze gdzie rożnicują się Kom.Panetha obecne tylko w dnie gr.jelitowych j.cienkiego· posiadają kwasochłonne ziarna wydzielnicze w okolicy trzyszczytowej· produkują lizozym, mogą gromadzić jony metali (cynk), wydzielają IgA· wykazują zdolność do fagocytozy bakterii i jednokom.pasożytow Kom.kępkowe· nieliczne, posiadają pęczek długich mikrokosmkow· prawdopodobnie pełnią funkcję chemoreceptoryczną Kom.M· pokrywają powierzchnię grudek chłonnych i uczestniczą w proc.immunologicznych· mają zdolnośc pochłaniania (przez endocytozę) dużych cząst. o właściwościach antygenowych i przekazywania ich limfocytom i kom.prezentującym antygen Kom.dokrewne· obecne na pow.kosmkow i w obrębie gruczołow jelitowych· produkują i wydzielają wiele biologicznie czynnych peptydow Jelito cienkie: dł. 4-6 m, dwunastnica, jelito czcze, kręte. Budowa: błona śluzowa i podśluzowa wytwarzają okrężne pofałdowania, zwane fałdami okrężnymi (Kerckringa) - szczególnie widoczne w jelicie czczym. Powierzchnia błony śluzowej składa się z licznych palczastych wypustek, zwanych kosmkami - obecne są również krypty jelitowe. Blaszka mięśniowa błony śluzowej leży bezpośrednio pod kryptami jelitowymi i oddziela błonę śluzową od błony podśluzowej - unaczyniona błona podśluzowa wnika w obręb fałdów okrętnych tworzących rdzeń. Warstwy błony mięśniowej (wewnątrz okrężna i zewnętrzna podłużna) odpowiadają za ciągłą perystaltykę. Otrzewione części jelita są pokryte błoną surowiczą, zbudowanej z luźnej tkanki kolagenowej. Komórki jelita cienkiego: - wchłaniające (enterocyty) - wolna powierzchnia komórki wytwarza mikrokosmki- śluzowa (kubkowe) - wydzielają śluz- limfocyty śródnabłonkowe - głównie typu T- enteroendokrynowe - wydzielają hormony peptydowe regulujące proces trawienia i wchłaniania - Panetha - pęcherzyki kwasochłonne zawierające lizozym oraz antybiotyki- macierzyste. Jelito grube: część przewodu pokarmowego miedzy zastawką krętniczo-kątniczą a odbytem: jelito ślepe, wyrostek robaczkowy, okrężnica (wstępująca, poprzeczna, zstępująca i esowata), odbytnica i kanał odbytu; średnica do 8 cm, dł. 130-150 cm. Funkcje: odzysk płynów niezbędnych w procesie trawienia i wchłaniania (5-6 l wody, 800-1000nmol/l sodu i chlorków,- wytwarzanie komory fermentacyjnej: bakterie komensalne (ponad 700 gatunków), produkcja niewielkiej ilości witamin rozpuszczalnych w tłuszczach - gromadzenie masy kałowej - spadek objętości treści pokarmowej, spadek zawartości wody oraz jonów Na i Cl, wzrost zawartości składników organicznych i amoniaku - wydzielanie śluzu. Budowa histologiczna: - zachowany ogólny 4-warstwowy schemat budowy ściany przewodu pokarmowego: błona śluzowa, błona podśluzowa, błona mięśniowa, błona surowicza- różnice budowy w stosunku do jelita cienkiego: brak trwałych uwypukleń BŚ i BPŚ w kierunku światła jelita (wyjątek: kanał odbytu i odbytnica), brak kosmków jelitowych, podłużna warstwa BM przybiera postać taśm (wyjątek: wyrostek robaczkowy i odbytnica), większa część jelita grubego nie jest podwieszona w krezce. Błona śluzowa: nabłonek jednowarstwowy walcowaty tworzący zagłębienia - proste cewkowate gruczoły (krypty jelitowe), głębokość do 0,7 mm. W jelicie grubym wyróżnia się:-5 głównych typów komórek nabłonkowych: wchłaniające (enterocyty), śluzowe (kubkowe), enteroendokrynowe, niezróżnicowane, zwakuolizowane)- komórki kępkowe, - komórki M Blaszka właściwa BŚ błony śluzowej zbudowana jest z tkanki łącznej wiotkiej. Błona podśluzowa: tkanka łączna wiotka, zawiera: komórki zwojowe z włóknami nerwowymi splotu błony podśluzowej, liczne naczynia włosowate krwionośne i chłonne, niewielkie nagromadzenia komórek tłuszczowych. Błona mięśniowa: w obrębie jelita ślepego i okrężnicy składa się z dwóch warstw komórek mięśniowych gładkich: - warstwa wewnętrzna: ułożenie podłużne, rozmieszczenie równomierne - warstwa zewnętrzna: rozmieszczenie równomierne, wytwarza 3 grube pasma (taśmy) wyjątek: wyrostek robaczkowy i odbytnica. Błona surowicza: występuje w obszarach jelita grubego pokrytych otrzewną: jelito ślepe, okrężnica poprzeczna i esowata, część odbytnicy. W odcinkach pozaotrzewnowych zastępowana jest tkanką łączną wiotką. W obrębie okrężnicy wytwarza okrągłe wypustki (przyczepki sieciowe): zawierają nagromadzenia tkanki tłuszczowej pokryte otrzewną. Żołądek - dno - BŚ zawiera dołki żołądkowe oraz gruczoły żołądkowe właściwe,- dołki nie sięgają zazwyczaj głębiej niż 1/3 długości BŚ- gruczoły żołądkowe mają przebieg prosty. Gruczoły żołądkowe: - komórki okładzinowe: duże, piramidalne komórki, centralnie położone, kuliste lub owalne jądro, silna kwasochłonność cytoplazmy. - komórki okładzinowe wytwarzają kwas solny soku żołądkowego oraz czynnik wewnętrzny Castle'a Żołądek - odźwiernik:- większa głębokość dołków żołądkowych dochodząca do ½ długości BŚ- rozgałęzione gruczoły żołądkowe (gruczoły odźwiernikowe),- o ich rozgałęzieniu świadczą liczne przekroje poprzeczne Dwunastnica:- BŚ z kosmkami pokrytymi jednowarstwowym nabłonkiem walcowatym- cechą charakterystyczną dwunastnicy jest obecność gruczołów dwunastniczych (Brunnera) w BPŚ, które produkują silnie zasadową wydzielinę neutralizującą kwaśną treść pokarmową przechodzącą z żołądka. Gruczoły Brunnera mają charakter śluzowy pęcherzykowo-cewkowy. Jelito cienkie kręte:- BŚ z kosmkami i kryptami,- w nabłonku jelita cienkiego elementem dominującym są enterocyty posiadające na swojej powierzchni rąbek prążkowany - cechą wyróżniającą jelita cienkiego jest obecność w blaszce BŚ około 200 skupisk tkanki limfatycznej (kępki Peyera) |