Zagadnienia do egzaminu ze Wstępu do socjologii (wykłady), dr Dominika Motak ( 2008).
Socjologia jako nauka: socjologia jako: nauka o społeczeństwie, nauka pozytywna; specyfika podejścia socjologicznego: socjologiczna wyobraźnia; osobliwości metodologiczne socjologii; teorie, metodologie i paradygmaty socjologiczne.
Instytucjonalizacja socjologii i jej rozwój w poszczególnych krajach (Francja, Niemcy, Anglia, USA, Rosja) - główni przedstawiciele, krótkie charakterystyki.
Historia myśli socjologicznej: koncepcje wybranych teoretyków (A. Comte, K. Marx, F. Tönnies, G. Simmel, A. Schütz, T. Parsons).
Emil Durkheim: zasady metody socjologicznej; główne koncepcje i kategorie (badania morfologii społecznej, fakty społeczne i ich wyjaśnianie, homo duplex, anomia, podział pracy, typologia samobójstw, typy solidarności społecznej).
Max Weber: socjologia jako nauki o rzeczywistości; założenia metodologiczne - wolność od wartościowania, rozumienie działań społecznych; główne koncepcje (działanie społeczne, typ idealny jako narzędzie analizy, typy racjonalności, typy legitymizacji, politeizm wartości, odczarowanie świata).
Główne stanowiska teoretyczne: pozytywizm, ewolucjonizm, psychologizm, materalizm historyczny, socjologizm, socjologia humanistyczna (rozumiejąca), funkcjonalizm, symboliczny interakcjonizm, szkoła frankfurcka, teoria systemów; wyjaśnienie a rozumienie; holizm a indywidualizm metodologiczny; socjologia pozytywistyczna a socjologia humanistyczna.
Metody badań socjologicznych:charakterystyka badań jakościowych; “nowy paradygmat”; postulaty socjologii “postpozytywistycznej”.
Nowoczesność: charakterystyka zjawiska; proces modernizacji w ujęciu Durkheima (przemiany form solidarności i ich przyczyny) i Webera (racjonalizacja, odczarowanie świata); charakterystyka społeczeństw nowoczesnych (społ. przemysłowe/kapitalistyczne a społ. tradycyjne/agrarne); nowoczesność a tożsamość: koncepcja indywidualizacji.
Ponowoczesność: opis społeczeństw Zachodu w kategoriach “post”: fordyzm-postfordyzm, społeczeństwa przemysłowe (industrialne)-społeczeństwa postindustrialne; postmodernizm i ponowoczesność; charakterystyka społeczeństw ponowoczesnych (J. Szacki, Z. Bauman).
Stratyfikacja społeczna (hierarchie prawne i faktyczne); ujęcie klasyczne (K. Marx); współczesne przekształcenia stratyfikacji społecznej (P. Bourdieu, D. Bell).
Globalizacja: charakterystyka zjawiska globalizacji; ujęcie klasyczne - R. Robertson (partykularyzm vs. uniwersalizm); koncepcja I. Wallersteina; ujecie Z. Baumana; globalizacja jako Macdonaldyzacja (G. Ritzer, B. Barber); glokalizacja; reakcje na globalizację: partykularyzmy (renacjonalizacja, religijny fundamentalizm); socjologiczna definicja fundamentalizmu religijnego.
Kultura: kultura jako kategoria socjologiczna; definicje; wartości i normy; relacje międzykulturowe (etnocentryzm, relatywizm kulturowy, akulturacja, integracja, zderzenie kultur); kultura dominująca i uprawniona, subkultura, kontrkultura, kultura popularna, kultura masowa; przemysł kulturalny.
Konsumpcja jako fakt społeczny; konsumpcja a: reklama, homogenizacja, tożsamość; społeczny charakter potrzeb; cechy społ. konsumpcyjnego; kultura konsumpcji; ponowne zaczarowanie świata (G. Ritzer) w społeczeństwie spektaklu (G. Debord).
Mass media: ujęcia teoretyczne (M. McLuhan, J. Habermas, J. Baudrillard); media a implozja czasu i przestrzeni; media a tożsamość.
Czas jako kategoria badań socjologicznych; czas społeczny; świadomość temporalna; modele temporalne i ich konsekwencje dla konstrukcji tożsamości.