KOŚCI CZASZKI
Kości czaszki można podzielić na kości mózgoczaszki i kości trzewioczaszki.
Kości mózgoczaszki tworzą puszkę kostną, w której wyróżniamy część górną zwaną sklepieniem oraz część dolna zwaną podstawą. Powierzchnia wewnętrzna podstawy zwrócona do jamy czaszki dzieli się na trzy zagłębienia: dół przedni czaszki, dół środkowy czaszki, dół tylny czaszki.
W skład kości mózgoczaszki wchodzą: kość potyliczna, kość klinowa, kości skroniowe, kości ciemieniowe, kość czołowa, kość sitowa.
Kość potyliczna składa się z łuski potylicznej, części bocznej i części podstawnej, które ograniczają otwór wielki, przez który przechodzi rdzeń przedłużony. Na częściach boczny znajdują się kłykcie kości potylicznej.
Kość klinowa składa się z trzonu i trzech par wyrostków: skrzydła mniejsze, skrzydła większe, wyrostki skrzydłowate. Skrzydłowate trzonie znajdują się zatoki klinowe (oddzielone przegrodą) oraz dół przysadki.
Kości skroniowe składają się z części skalistej, części bębenkowej i części łuskowej.
Kości ciemieniowe tworzą górno-boczne ściany jamy czaszki.
Kość czołowa składa się z łuski czołowej, części oczodołowych i części nosowej (między nimi znajdują się dwie przestrzenie - zatoki czołowe).
Kość sitowa jest zbudowana z poziomej blaszki sitowej, z blaszki pionowej (wchodzi w skład przegrody nosa) i dwóch błędników sitowych (wchodzą w skład bocznych ścian nosa). Błędniki są zbudowane z komórek sitowych tworzących zatokę sitową. Na powierzchni błędników występują dwie wyniosłości kostne: małżowina nosowa górna i dolna.
Trzewioczaszka składa się z małżowin nosowych dolnych, kości łzowych, kości nosowych, kości jarzmowych, szczęki, kości podniebiennych, lemiesza i żuchwy.
Małżowiny nosowe dolne są blaszkami kostnymi odchodzącymi od bocznych ścian jamy nosowej.
Kości łzowe - małe cienkie blaszki kostne stanowią przednia cześć przyśrodkowej ściany oczodołu.
Kości nosowe wchodzą w skład ścian nosa zewnętrznego.
Kości jarzmowe składają się z trzonu i wyrostków: czołowego i skroniowego.
Kości podniebienne składają się z blaszki poziomej (podniebienie twarde), blaszki pionowej i trzech par wyrostków: piramidowych, oczodołowych klinowych.
Szczęka składa się z trzonu (zatoka szczękowa) i wyrostków: podniebiennego (przednia część podniebienia twardego), czołowego, jarzmowego i zębodołowego (występują w nim zębodoły oddzielone przegrodami zębodołowymi)
Lemiesz to kość nieparzysta (kostna część przegrody nosa).
Żuchwa jest również kością nieparzystą, składa się z trzonu i dwóch gałęzi żuchwy.
W okolicach kości czaszki występuje też kość gnykowa, położona w górnej części szyi.
Oczodół występuje na pograniczu mózgoczaszki i trzewioczaszki. Składa się z wejścia do oczodołu, ścian oczodołu (przyśrodkowa, boczna, dolna i górna). Między ścianami oczodołu znajdują się szczelina oczodołowa dolna i szczelina oczodołowa górna. W oczodole znajduje się także dół gruczołu łzowego, dół woreczka łzowego (przechodzący w przewód nosowo-łzowy).
Jama nosowa znajduje się w górnej części trzewioczaszki. Na jej sklepienie składają się kości nosowe, kość czołowa, kość sitowa i trzon kości klinowej. Ściana boczna utworzona jest przez szczękę, kość łzową, błędnik kocio sitowej, małżowinę nosową dolną, wyrostek skrzydłowate kości klinowej, blaszkę sitową kości podniebiennej. Dno jamy nosowej stanowi podniebienie twarde (wyrostki podniebienne szczęki i kości podniebienne).
Jama nosowa podzielona jest na dwie części przez przegrodę nosową. Małżowiny nosowe dzielą każdą połowę jamy nosowej na trzy przewody nosowe: dolnym środkowy i górny, do których uchodzą zatoki przynosowe.
Połączenia w obrębie kości czaszki:
Połączenia miedzy kośćmi czaszki (chrząstkozrosty, ciemiączka, kosciozrosty); szwy prawdziwe (linia połączenia ząbkowana) i szwy rzekome (linia połączenia prosta);
Wklinowanie (więzozrost - osadzenie zęba w zębodole);
Staw skroniowo-żuchwowy (odmiana stawu zawiasowo-obrotowego).
MIĘŚNIE GŁOWY I SZYI
Mięśnie głowy dzielą się na mięśnie wyrazowe, mięśnie żwaczowe i mięśnie narządów głowy.
Mięśnie wyrazowe ułożone są dookoła otworów twarzy. Zaliczamy do nich:
Mięśnie sklepienia czaszki (potyliczny i czołowy tworzące mięsień naczaszny)
Mięśnie szpary powiekowej (mięsień okrężny oka)
Mięśnie szpary ustnej (czworoboczny wargi dolnej i wargi górnej, trójkątny, śmiechowy, dźwigacz kąta ust, policzkowy, okrężny ust)
Mięśnie nozdrzy (nosowy i obniżasz przegrody nosowej)
Mięśnie małżowiny usznej (uszny przedni, górny i tylny)
Mięśnie żwaczowe działają w stawie żuchwowo-skroniowym podczas żucia i artykulacji. Zaliczmy do nich mięśnie: skroniowy, żwacz, skrzydłowy boczny i skrzydłowy przyśrodkowy.
W obrębie mięśni głowy występuje też powięź głowy (policzkowo-gardłowa oraz przyusznico-żwaczowa).
Mięśnie szyi dzielą się na powierzchowne, środkowe i głębokie.
Do mięśni powierzchownych należą: mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy, mięsień szeroki szyi, mięsień wyrazowy
Mięśnie środkowe dzielą się na podgnykowe (miedzy kośćmi obręczy kończyny górnej a kością gnykową: mostkowo-gnykowy, łopatkowo-gnykowy, mostkowo-tarczowy, tarczowo-gnykowy, dźwigacz tarczycy) i nadgnykowe (miedzy kością gnykową a żuchwą i podstawą czaszki: dwubrzuścowy, rylcowo-gnykowy, żuchwowo-gnykowy, bródkowo-gnykowy).
Powięź szyi dzieli się na blaszkę powierzchowną, blaszkę przytchawiczną i blaszkę przedkręgową.
Do mięśni głębokich szyi należą: mięsień długi szyi, mięsień długi głowy, mięsień prosty przedni głowy, mięsień pochyły przedni, mięsień pochyły środkowy, mięsień pochyły tylny.
3