"Przedwiośnie" Stefana Żeromskiego jako głos dyskusji nad nowym obliczem Polski.
Twórczość S. Żeromskiego podporządkowana była sprawom publicznym l przeniknięta do głębi ideą niepodległości. Czytelnicy obdarzyli autora "Przedwiośnia" zaszczytnymi określeniami: " najpierwszego serca w ojczyźnie" ,"proroka niepodległości". Zasłużył sobie na nie tym, że podtrzymywał uczuciowe przywiązanie do Polski, budził gorące współczucie dla krzywdzonych i cierpiących, a przemawiając do sumień czytelników wpływał na ich postępowanie,
Nie przeszedł S. Żeromski obojętnie wobec faktu odzyskania niepodległości przez Polskę w 1916 roku. O-to spełniły się marzenia kilku pokoleń Polaków. Po latach niewoli Polska znów wróciła na mapę europy. Wraz z wolnością rosły nadzieje na lepszą przyszłość, Żeromski szczególnie wrażliwy na krzywdę i nędzę ludzką szybko zrozumiał, że jego wiara w nową Polskę, jako państwo sprawiedliwości społecznej okazało się złudzeniem, Wydane w 1924 r. "Przedwiośnie" jest wyrazem marzeń i rozczarowań autora, Dylematy wewnętrzne rozterki pisarza rozpoznać można w losach głównego bohatera, Trzy propozycje dróg rozwojowych nowego państwa są sugestią pisarza w dużej dyskusji nad przyszłością Polski.
Pierwszą możliwością budowy oblicza ojczyzny jest rewolucja społeczna. Okres rewolucji spędził Cezary wraz z matką w Baku. Rewolucję powitał jako uwolnienie od obowiązku szkolnego l władzy rodziców, Nie był dostatecznie dojrzały, by łączyć wolność z odpowiedzialnością. Nie umiał odróżnić własnych przekonań od cudzych. Siedemnastoletniemu chłopcu nie wystarczał autorytet matki, odrzucił wszystkie wartości wpajane przez dom.
Żeromski jako jeden z pierwszych ukazał dramat rozgrywający się w wielu rodzinach, w krajach ogarniętych rewolucją. Miał odwagę pokazać, że młodzi walczący ze "starym światem" nie zawsze mieli rację. Żeromski dołącza do tych pisarzy, którzy twierdzą, iż droga do uwolnienia z nędzy nie prowadzi przez gwałt i rozbój, Dlatego też wyprowadza swego bohatera z rebeliantów, zbliżając go znowu do matki. Rewolucyjna przygoda młodego Baryki odeszła w przeszłość, pozostała pustka wewnętrzna, Okrucieństwo wydarzeń rewolucyjnych uświadamia sobie, obserwując trupa pięknej i młodej Ormianki, niewinne j ofiary bestialskiej rzezi, jakie miały miejsce w Baku,
Autor "Przedwiośnia" uważa rewolucję za dziejowy absurd: "wszystko poczęte jest ze zbrodni, a skończy się na wielkich i świetnych karierach nowych panów..." Śmierć rodziców Cezarego /podobnie jak pięknej Ormianki/ jest oskarżeniem nikczemności i bezsensu rewolucji,
Inną propozycję w dyskusji nad nowym obliczem Polski wypowiada Żerornski poprzez mit szklanych domów, zgodnie z przekonaniem, że "rewolucją istotną l jedyną jest wynalazek". W czasie podróży do Polski Seweryn opowiada Cezaremu, że w Polsce dzięki inicjatywie ich krewne go, powstał o osiedle szklanych domów, Szkło do produkcji uzyskiwano z morskiego piasku. Dlatego też domy były tanie i dostępne dla każdego. Dzięki kanalizacji łatwo było utrzymać w nich idealny porządek. Bieżąca woda latem chłodziła, a zimą ogrzewała szklane domy. Pomysł "szklanych domów" jest utopią, wizją świata doskonałego. Idąc przez obskurne graniczne miasteczko, Cezary pyta w myśli ojca: "Gdzież są twoje szklane domy? ". A później Cezary nie zobaczył racjonalnej zgodnej pracy nad budowaniem nowej Polski, Idee ojca spłynęły na syna l zachęciły do podjęcia studiów medycznych, łączących nowoczesną wiedzę z posłannictwem społecznym, Żeromski celowo włączył do realistycznej powieści mit szklanych domów. W ten sposób połączył nowoczesną myśl techniczną z ideą społeczną.
Podczas pobytu w Warszawie Cezary spotyka się z przedstawicielami dwóch odmiennych ideologii, Szymonem Gajowcem - zwolennikiem budowania państwa drogą powolnych i solidnych reform oraz z Lulkiem - głosicielem ideologii komunistycznej. Wiceminister skarbu uważa, że społeczeństwo ma swoją logiczną i naturalną ciągłość kształtowaną przez wieki działań, prób, ofiar. Dlatego to co nowe, trzeba wprowadzać z rozmysłem, racjonalnie, z wyważeniem konsekwencji. Gajowiec / proponuje reformę stabilizującą pieniądz, umacnianie armii, upowszechnienie oświaty, wierzy, że w miarę upływu czasu wszystko się jakoś ułoży,
Program Lulka jest zapowiedzią tego, co zostało już zrealizowane w Rosji, a czego naocznym świadkiem był Cezary, Czytelnik łatwo odczytuje sugestie pisarza, że komunizm przyszedł z zewnątrz, że jest obcy duchowi narodowemu, polskie j tradycji i może stanowić śmiertelne niebezpieczeństwo dla polskiego bytu narodowego, Odbiorca dzieła Żeromskiego przyzwyczajony do tego, by towarzyszyć bohaterowi, domyśla się, że to właśnie Baryka jest wyrazicielem poglądów autora.
Cezary do końca nie jest przekonany do żadnej orientacji. W końcu dokonuje niejednoznacznego wyboru - przyłącza się do komunistycznej manifestacji, ale "wyszedł z szeregu robotników, i parł oddzielnie na ten szary mur żołnierzy - na czele zbiedzonego tłumu".
Nie możemy jednak Żeromskiego uznać za zwolennika komunizmu. Przy znał on racje zbuntowanym robotnikom, którzy niezadowoleni z warunków życia protestują. Lecz z postawa bohatera solidaryzującego się z proletariatem nie jest wzorem, lecz ostrzeżeniem. Ten niezadowolony tłum może zaufać państwu lub da się pociągnąć komunistom. Jeśli państwo polskie nie da mu nadziei, to tę nadzieję roztoczy przed nim ideologia sowiecka.
W "przedwiośniu" stawia Żeromski pytania o kształt nowego państwa polskiego, ale nie udziela odpowiedzi na postawione pytania. Ukazując trzy propozycje, wszystkie w pewnym sensie kompromituje. Pomimo tego utwór jest dowodem patriotyzmu autora. Pomimo tego utwór jest potwierdzeniem zaangażowanej postawy pisarza, jest dowodem szczerego patriotyzmu autora. Dramatyczne rozdarcie Żeromskiego, widoczne w ostatniej powieści, zostało zapowiedziane już w tytule. Można go rozumieć dosłownie, bo jest tą porą roku, kiedy Cezary wkracza na ziemię polską. "Przedwiośnie" ma również znaczenie metaforyczne: jest to etap wstępny w budowaniu niepodległej Polski. Słowo to w obu wypadkach zawiera w sobie podstawę - wiosnę pewność jej nadejścia. W czasach, gdy Polska przeżywa przedłużające się "przedwiośnie budowania nowego niepodległego ładu, utwór Żeromskiego nabiera niespodziewanej aktualności.
W ciągu kilku lat od uzyskania niepodległości dokonano wielkiej pracy. Ustalono bezpieczne granice, dźwignięto z ruin miasta i wsie, rozwinięto przemysł i oświatę wprowadzono silną, wymienialną walutę. Żeromski w pełni doceniał ten wysiłek. Były to osiągnięcia niezaprzeczalne, a jednaki nie odczuwano radości, przeciwnie - panowała atmosfera przygnębienia i rozczarowania. Ludzie mieli dość przedłużającego się "przedwiośnia" z wszystkimi jego przykrymi przejawami życia codziennego. Bieda, drożyzna, spekulacja l brak wyraźnych oznak poprawy wywołały niezadowolenie społeczne. Tak więc "Przedwiośnie" jest wyrazem rozczarowania pisarza wobec otaczającej rzeczywistości.
Żeromski czuł się zobowiązany do wypowiedzenia się na temat szczególnego położenia Polski, pragnął też wywrzeć wpływ na ludzi odpowiedzialnych za jej kształt i na świadomość ogółu rodaków.
Ostatni utwór Żeromskiego jest ważnym głosem w dyskusji nad nowym obliczem Polski.